WYMAGANIA EDUKACYJNE Z PODSTAWY PROGRAMOWEJ Z HISTORII REALIZOWANE W PODRĘCZNIKACH SERII ŚLADAMI PRZESZŁOŚCI DLA KLASY I GIMNAZJUM W

Transkrypt

1 WYMAGANIA EDUKACYJNE Z PODSTAWY PROGRAMOWEJ Z HISTORII REALIZOWANE W PODRĘCZNIKACH SERII ŚLADAMI PRZESZŁOŚCI DLA KLASY I GIMNAZJUM W ZSPiG W CZARNYM DUNAJCU I PÓŁROCZE l.p. Temat. Co to jest historia? - sytuuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w czasie ( ), dostrzega ( ) ciągłość w rozwoju kulturowym i cywilizacyjnym (III). 2. Prahistoria człowieka 3. Jak zbadano pochodzenie człowieka? 4. Czas wielkich przemian Rozdział I: Początki cywilizacji - porównuje koczowniczy tryb życia z osiadłym i opisuje skutki przyjęcia przez człowieka trybu osiadłego - wyjaśnia zależności pomiędzy środowiskiem geograficznym a warunkami życia człowieka Materiał wykraczający poza podstawę programową. - porównuje koczowniczy tryb życia z osiadłym i opisuje skutki przyjęcia przez człowieka trybu osiadłego - wyjaśnia zależności pomiędzy środowiskiem geograficznym a warunkami życia człowieka. 5. W kraju Sumerów - lokalizuje w czasie i przestrzeni cywilizacje starożytnej Mezopotamii i Egiptu - podaje przykłady osiągnięć cywilizacyjnych antyku, które oddziaływują na cywilizację współczesną Babilonia i Asyria W Egipcie faraonów Piramidy, mumie i hieroglify 9. Jak dawniej badano zabytki ztarożytnego Egiptu? 0. Starożytny Izrael - lokalizuje w czasie i przestrzeni cywilizacje starożytnej Mezopotamii i Egiptu - wyjaśnia znaczenie pisma i prawa w procesie powstawania państw - podaje przykłady osiągnięć cywilizacyjnych antyku, które oddziaływują na cywilizację współczesną - lokalizuje w czasie i przestrzeni cywilizacje starożytnej Mezopotamii i Egiptu - charakteryzuje strukturę społeczeństwa ( ) w Egipcie - podaje przykłady osiągnięć cywilizacyjnych antyku, które oddziaływują na cywilizację współczesną - lokalizuje w czasie i przestrzeni cywilizacje starożytnej Mezopotamii i Egiptu - charakteryzuje strukturę społeczeństwa i system wierzeń w Egipcie - wyjaśnia znaczenie pisma i prawa w procesie powstawania państw - charakteryzuje najważniejsze osiągnięcia kultury materialnej i duchowej antycznego świata w różnych dziedzinach: filozofii, nauce, architekturze, sztuce, literaturze - podaje przykłady osiągnięć cywilizacyjnych antyku, które oddziaływują na cywilizację współczesną Materiał wykraczający poza podstawę programową. - charakteryzuje podstawowe symbole i główne zasady judaizmu - wyjaśnia różnicę pomiędzy politeizmem a monoteizmem, odwołując się do przykładów - podaje przykłady osiągnięć cywilizacyjnych antyku, które oddziaływują na cywilizację współczesną. Indie i Chiny Materiał wykraczający poza podstawę programową.

2 2. Od rysunków naskalnych do alfabetu 3. Jak odczytano pismo Egipcjan? Świat Hellenów Demokratyczne Ateny W starożytnej Sparcie Wojny perskie 8. Wierzenia starożytnych Greków Igrzyska olimpijskie Kultura starożytnej Grecji Filozofowie i wynalazcy 22. Czy ogniste zwierciadła Archimedesa istniały naprawdę? 23. Podboje Aleksandra Macedońskiego 24. Jak wyglądała latarnia morska na Faros? - wyjaśnia znaczenie pisma i prawa w procesie powstawania państw - rozpoznaje typy pisma wykształcone na terenie Mezopotamii i Egiptu - podaje przykłady osiągnięć cywilizacyjnych antyku, które oddziaływują na cywilizację współczesną Materiał wykraczający poza podstawę programową. Rozdział II: Antyczna Grecja - wyjaśnia wpływ środowiska geograficznego na gospodarkę i rozwój polityczny starożytnej Grecji - podaje przykłady osiągnięć cywilizacyjnych antyku, które oddziaływują na cywilizację współczesną - charakteryzuje najważniejsze osiągnięcia kultury materialnej i duchowej antycznego świata w różnych dziedzinach: filozofii, nauce, architekturze, sztuce, literaturze - podaje przykłady osiągnięć cywilizacyjnych antyku, które oddziaływują na cywilizację współczesną - umiejscawia w czasie i porównuje system sprawowania władzy oraz organizację społeczeństwa w Sparcie i Atenach peryklejskich - podaje przykłady osiągnięć cywilizacyjnych antyku, które oddziaływują na cywilizację współczesną - charakteryzuje czynniki integrujące starożytnych Greków język, system wierzeń, teatr oraz igrzyska olimpijskie - podaje przykłady osiągnięć cywilizacyjnych antyku, które oddziaływują na cywilizację współczesną - charakteryzuje czynniki integrujące starożytnych Greków język, system wierzeń, teatr oraz igrzyska olimpijskie - podaje przykłady osiągnięć cywilizacyjnych antyku, które oddziaływują na cywilizację współczesną - charakteryzuje czynniki integrujące starożytnych Greków język, system wierzeń, teatr oraz igrzyska olimpijskie - podaje przykłady osiągnięć cywilizacyjnych antyku, które oddziaływują na cywilizację współczesną - charakteryzuje czynniki integrujące starożytnych Greków język, system wierzeń, teatr oraz igrzyska olimpijskie - charakteryzuje najważniejsze osiągnięcia kultury materialnej i duchowej antycznego świata w różnych dziedzinach: filozofii, nauce, architekturze, sztuce, literaturze - podaje przykłady osiągnięć cywilizacyjnych antyku, które oddziaływują na cywilizację współczesną - charakteryzuje najważniejsze osiągnięcia kultury materialnej i duchowej antycznego świata w różnych dziedzinach: filozofii, nauce, architekturze, sztuce, literaturze - podaje przykłady osiągnięć cywilizacyjnych antyku, które oddziaływują na cywilizację współczesną Materiał wykraczający poza podstawę programową. - charakteryzuje najważniejsze osiągnięcia kultury materialnej i duchowej antycznego świata w różnych dziedzinach: filozofii, nauce, architekturze, sztuce, literaturze - podaje przykłady osiągnięć cywilizacyjnych antyku, które oddziaływują na cywilizację współczesną Materiał wykraczający poza podstawę programową. 2

3 WYMAGANIA EDUKACYJNE Z PODSTAWY PROGRAMOWEJ Z HISTORII REALIZOWANE W PODRĘCZNIKACH SERII ŚLADAMI PRZESZŁOŚCI DLA KLASY I GIMNAZJUM W ZSPiG W CZARNYM DUNAJCU KONIEC ROKU L.p Temat Rozdział III: Imperium Rzymskie. Początki Rzymu - umiejscawia w czasie i charakteryzuje system sprawowania władzy oraz organizację społeczeństwa w Rzymie republikańskim i cesarstwie 2. Jak poznano pochodzenie franków? Materiał wykraczający poza podstawę programową. 3. Republika rzymska - umiejscawia w czasie i charakteryzuje system sprawowania władzy oraz organizację społeczeństwa w Rzymie republikańskim i cesarstwie 4. Podboje Rzymu - wyjaśnia przyczyny i wskazuje skutki ekspansji Rzymu, opisując postawy Rzymian wobec niewolników i ludów podbitych 5. Upadek republiki rzymskiej - wyjaśnia przyczyny i wskazuje skutki ekspansji Rzymu, opisując postawy Rzymian wobec niewolników i ludów podbitych - rozróżnia wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku starożytnego państwa rzymskiego 6. Cesarstwo rzymskie - umiejscawia w czasie i charakteryzuje system sprawowania władzy oraz organizację społeczeństwa w Rzymie republikańskim i cesarstwie - wyjaśnia przyczyny i wskazuje skutki ekspansji Rzymu, opisując postawy Rzymian wobec niewolników i ludów podbitych - podaje przykłady osiągnięć cywilizacyjnych antyku, które oddziaływują na cywilizację współczesną 7. Życie w wiecznym mieście - charakteryzuje najważniejsze osiągnięcia kultury materialnej i duchowej antycznego świata w różnych dziedzinach: filozofii, nauce, architekturze, sztuce, literaturze - podaje przykłady osiągnięć cywilizacyjnych antyku, które oddziaływują na cywilizację współczesną 8. Jak odkryto Pompeje? Materiał wykraczający poza podstawę programową. 9. Osiągnięcia Rzymian - podaje przykłady wpływu kultury greckiej na kulturą rzymską - charakteryzuje najważniejsze osiągnięcia kultury materialnej i duchowej antycznego świata w różnych dziedzinach: filozofii, nauce, architekturze, sztuce, literaturze - podaje przykłady osiągnięć cywilizacyjnych antyku, które oddziaływują na cywilizację współczesną 0. Pierwsi chrześcijanie - umiejscawia w czasie i przestrzeni narodziny i rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa - wskazuje przyczyny i przykłady prześladowania chrześcijan w państwie rzymskim. Koniec świata starożytnego - rozróżnia wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku starożytnego państwa rzymskiego Rozdział IV: Początki średniowiecza 2. Bizancjum - lokalizuje w czasie i przestrzeni cesarstwo bizantyjskie - charakteryzuje rolę Bizancjum jako kontynuatora cesarstwa rzymskiego i rozpoznaje osiągnięcia kultury bizantyjskiej (prawo, architektura, sztuka) 3

4 - wyjaśnia przyczyny i skutki rozłamu w Kościele w XI w. 3. Początki islamu - umiejscawia w czasie i przestrzeni kierunki i zasięg podbojów arabskich - opisuje podstawowe zasady i symbole islamu - wyjaśnia rolę Arabów w przekazywaniu dorobku kulturowego pomiędzy Wschodem a Zachodem 4. Państwo Franków - umiejscawia w czasie i przestrzeni monarchię Karola Wielkiego, Państwo Kościelne oraz Cesarstwo w Europie Zachodniej - charakteryzuje działalność Karola Wielkiego i wyjaśnia, na czym polegał renesans karoliński 5. Rzesza Ottonów - umiejscawia w czasie i przestrzeni monarchię Karola Wielkiego, Państwo Kościelne oraz Cesarstwo w Europie Zachodniej - charakteryzuje główne idee uniwersalnego cesarstwa Ottona III - opisuje relacje pomiędzy władzą cesarską a papieską w X-XI w. 6. Najazdy Normanów - umiejscawia w czasie i przestrzeni narodziny i rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa 7. Sekrety tkaniny z Bayeux Materiał wykraczający poza podstawę programową. 8. Słowianie i Węgrzy - umiejscawia w czasie i przestrzeni narodziny i rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa - wyjaśnia kulturotwórczą rolę Kościoła w dziedzinie nauki, architektury, sztuki i życia codziennego średniowiecznego społeczeństwa 9. Między papiestwem a cesarstwem - opisuje relacje pomiędzy władzą cesarską a papieską w X-XI w. - wyjaśnia przyczyny i skutki rozłamu w Kościele w XI w. 20. Pradzieje ziem polskich Materiał wykraczający poza podstawę programową. 2. Kiedy powstała osada w Biskupinie? 22. Początki państwa polskiego 23. Państwo Bolesława Chrobrego 24. Kryzys i odbudowa państwa Piastów 25. Panowanie Bolesława Krzywoustego Materiał wykraczający poza podstawę programową. Rozdział V: Polska pierwszych Piastów - sytuuje w czasie i przestrzeni państwo pierwszych Piastów - wskazuje, na przykładzie państwa pierwszych Piastów, charakterystyczne cechy monarchii patrymonialnej - wyjaśnia okoliczności przyjęcia chrztu przez Piastów oraz następstwa kulturowe, społeczne i polityczne chrystianizacji w Polsce - sytuuje w czasie i przestrzeni państwo pierwszych Piastów - wskazuje, na przykładzie państwa pierwszych Piastów, charakterystyczne cechy monarchii patrymonialnej - wyjaśnia okoliczności przyjęcia chrztu przez Piastów oraz następstwa kulturowe, społeczne i polityczne chrystianizacji w Polsce - ocenia dokonania pierwszych Piastów w dziedzinie polityki, gospodarki i kultury - sytuuje w czasie i przestrzeni państwo pierwszych Piastów - ocenia dokonania pierwszych Piastów w dziedzinie polityki, gospodarki i kultury - opisuje relacje pomiędzy władzą cesarską a papieską w X-XI w - sytuuje w czasie i przestrzeni państwo pierwszych Piastów - ocenia dokonania pierwszych Piastów w dziedzinie polityki, gospodarki i kultury 4

5 26. Kto spisywał dzieje Polski? Materiał wykraczający poza podstawę programową. WYMAGANIA EDUKACYJNE Z PODSTAWY PROGRAMOWEJ Z HISTORII REALIZOWANE W PODRĘCZNIKACH SERII ŚLADAMI PRZESZŁOŚCI DLA KLASY II GIMNAZJUM W ZSPiG W CZARNYM DUNAJCU I PÓŁROCZE l.p. Temat. Wyprawy krzyżowe Materiał wykraczający poza podstawę programową Rozdział I: Polska i świat w XII-XIV wieku 2. Polska dzielnicowa - sytuuje w czasie i przestrzeni Polskę w okresie rozbicia dzielnicowego - opisuje postanowienia statutu Bolesława Krzywoustego 3. Mongołowie - sytuuje w czasie i przestrzeni Polskę w okresie rozbicia dzielnicowego 4. Sprowadzenie Krzyżaków do Polski 5. Zjednoczenie państwa polskiego - porządkuje i sytuuje w czasie najważniejsze wydarzenia związane z relacjami polsko-krzyżackimi w epoce Piastów - porządkuje i sytuuje w czasie najważniejsze wydarzenia związane z relacjami polsko-krzyżackimi w epoce Piastów - opisuje zmiany społeczno-gospodarcze w epoce rozbicia dzielnicowego i dostrzega związki pomiędzy rozwojem ruchu osadniczego a ożywieniem gospodarczym 6. Państwo Kazimierza Wielkiego - ocenia dokonania Kazimierza Wielkiego w dziedzinie polityki wewnętrznej (system obronny, urbanizacja kraju, prawo, nauka) oraz w polityce zagranicznej - charakteryzuje zmiany struktury społeczno-wyznaniowej Królestwa Polskiego po przyłączeniu ziem ruskich 7. Jak wyglądał piastowski orzeł? Materiał wykraczający poza podstawę programową. 8. System feudalny - rozpoznaje typowe instytucje systemu lennego Rozdział II: Społeczeństwo średniowiecza 5

6 9. Życie średniowiecznejwsi 0. Jaka wiedza kryje się w pieczęciach?. Średniowieczne miasto i jego mieszkańcy 2. Jak wyglądało średniowieczne miasto? 3. Kościół w średniowieczu - wyjaśnia pojęcie stanu i charakteryzuje podziały społeczne w średniowieczu - porównuje główne elementy kultury rycerskiej i kultury miejskiej - rozpoznaje typowe instytucje systemu lennego - wyjaśnia pojęcie stanu i charakteryzuje podziały społeczne w średniowieczu Materiał wykraczający poza podstawę programową. - wyjaśnia pojęcie stanu i charakteryzuje podziały społeczne w średniowieczu - charakteryzuje funkcje gospodarcze, polityczne i kulturowe miast w średniowieczu - wyjaśnia kulturotwórczą rolę Kościoła w dziedzinie nauki, architektury, sztuki i życia codziennego średniowiecznego społeczeństwa - porównuje główne elementy kultury rycerskiej i kultury miejskiej Materiał wykraczający poza podstawę programową. - wyjaśnia pojęcie stanu i charakteryzuje podziały społeczne w średniowieczu - wyjaśnia kulturotwórczą rolę Kościoła w dziedzinie nauki, architektury, sztuki i życia codziennego średniowiecznego społeczeństwa 4. Kultura średniowiecza - charakteryzuje funkcje gospodarcze, polityczne i kulturowe miast w średniowieczu - wyjaśnia kulturotwórczą rolę Kościoła w dziedzinie nauki, architektury, sztuki i życia codziennego średniowiecznego społeczeństwa 5. W cieniu kościołów i zamków 6. O czym opowiadają średniowieczne katedry? 7. Unia Polski z Litwą 8. Wielka wojna z Zakonem 9. Jaką bitwę namalował Jan Matejko? - wyjaśnia kulturotwórczą rolę Kościoła w dziedzinie nauki, architektury, sztuki i życia codziennego średniowiecznego społeczeństwa - rozpoznaje zabytki kultury średniowiecza, wskazując różnice pomiędzy stylem romańskim a stylem gotyckim, z uwzględnieniem przykładów z własnego regionu Materiał wykraczający poza podstawę programową. Rozdział III: Polska i Europa w XV wieku - wyjaśnia przyczyny i ocenia następstwa unii Polski z Litwą - charakteryzuje rozwój uprawnień stanu szlacheckiego - porządkuje i sytuuje w czasie najważniejsze wydarzenia związane z relacjami polsko-krzyżackimi w epoce Jagiellonów Materiał wykraczający poza podstawę programową. 20. Wojna trzynastoletnia - porządkuje i sytuuje w czasie najważniejsze wydarzenia związane z relacjami polsko-krzyżackimi w epoce Jagiellonów 2. Jak wyglądały działania średniowiecznych szpiegów? Materiał wykraczający poza podstawę programową. 6

7 22. Europa Zachodnia w XV wieku Materiał wykraczający poza podstawę programową. 23. Nowe potęgi w Europie - wyjaśnia przyczyny i ocenia następstwa unii Polski z Litwą 24. Kultura późnego średniowiecza w Polsce - wyjaśnia kulturotwórczą rolę Kościoła w dziedzinie nauki, architektury, sztuki i życia codziennego średniowiecznego społeczeństwa - rozpoznaje zabytki kultury średniowiecza, wskazując różnice pomiędzy stylem romańskim a stylem gotyckim, z uwzględnieniem przykładów z własnego regionu WYMAGANIA EDUKACYJNE Z PODSTAWY PROGRAMOWEJ Z HISTORII REALIZOWANE W PODRĘCZNIKACH SERII ŚLADAMI PRZESZŁOŚCI DLA KLASY II GIMNAZJUM W ZSPiG W CZARNYM DUNAJCU KONIEC ROKU l.pl Temat Uczeń Rozdział IV: Narodziny nowożytnego świata. Cywilizacje pozaeuropejskie - ocenia wpływ odkryć geograficznych na życie społeczno-gospodarcze i kulturowe Europy oraz dla Nowego Świata 2. Wielkie odkrycia geograficzne - sytuuje w czasie i przestrzeni wyprawy Krzysztofa Kolumba, Vasco da Gamy, Ferdynanda Magellana oraz sytuuje w przestrzeni posiadłości kolonialne Portugalii i Hiszpanii - ocenia wpływ odkryć geograficznych na życie społeczno-gospodarcze i kulturowe Europy oraz dla Nowego Świata 3. Skutki odkryć geograficznych - sytuuje w czasie i przestrzeni wyprawy Krzysztofa Kolumba, Vasco da Gamy, Ferdynanda Magellana oraz sytuuje w przestrzeni posiadłości kolonialne Portugalii i Hiszpanii - ocenia wpływ odkryć geograficznych na życie społeczno-gospodarcze i kulturowe Europy oraz dla Nowego Świata 4. Gospodarka w epoce kolonialnej - ocenia wpływ odkryć geograficznych na życie społeczno-gospodarcze i kulturowe Europy oraz dla Nowego Świata 5. Kultura odrodzenia w Europie - wyjaśnia źródła rozwoju kultury renesansu oraz opisuje jej charakterystyczne cechy 7

8 - charakteryzuje największe osiągnięcia: Leonarda da Vinci, Michała Anioła, Rafaela Santi, Erazma z Rotterdamu, Mikołaja Kopernika i Galileusza - ocenia rolę druku dla upowszechniania idei renesansu oraz rozwoju cywilizacji europejskiej 6. Nowe wyznania w Europie - wymienia czynniki, które doprowadziły do rozłamu w Kościele zachodnim - opisuje cele i charakteryzuje działalność Marcina Lutra i Jana Kalwina 7. Kontrrefor-macja i odnowa Kościoła - wyjaśnia cele zwołania soboru trydenckiego i wskazuje postanowienia służące wzmocnieniu katolicyzmu Rozdział V: Rzeczpospolita w XVI wieku 8. Początki demokracji szlacheckiej - wymienia instytucje ustrojowe demokracji szlacheckiej i charakteryzuje ich kompetencje 9. Jak obradowano na sejmikach i sejmach? Materiał wykraczający poza podstawę programową. 0. Ostatni Jagiellonowie - ocenia politykę zagraniczną ostatnich Jagiellonów - porządkuje i sytuuje w czasie najważniejsze wydarzenia związane z relacjami polsko-krzyżackimi w epoce Jagiellonów. Rzecz-pospolita Obojga Narodów 2. Reformacja i kontrreformacja w Polsce - ocenia politykę zagraniczną ostatnich Jagiellonów - przedstawia okoliczności zawarcia unii realnej pomiędzy Polską a Litwą i jej główne postanowienia oraz wskazuje na mapie terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów - charakteryzuje stosunki wyznaniowe w państwie polsko-litewskim i wyjaśnia ich specyfikę na tle europejskim - wyjaśnia okoliczności uchwalenia oraz główne założenia konfederacji warszawskiej i artykułów henrykowskich 3. Rozwój gospodarczy Polski - porządkuje i sytuuje w czasie najważniejsze wydarzenia związane z relacjami polsko-krzyżackimi w epoce Jagiellonów - ocenia wpływ odkryć geograficznych na życie społeczno-gospodarcze i kulturowe Europy oraz dla Nowego Świata 4. Pierwsze wolne elekcje - wymienia instytucje ustrojowe demokracji szlacheckiej i charakteryzuje ich kompetencje - wyjaśnia okoliczności uchwalenia oraz główne założenia konfederacjiwarszawskiej i artykułów henrykowskich - przedstawia zasady wolnej elekcji 5. Kultura polskiego odrodzenia - ocenia wpływ odkryć geograficznych na życie społeczno-gospodarcze i kulturowe Europy oraz dla Nowego Świata - rozpoznaje reprezentatywne obiekty sztuki renesansowej na ziemiach polskich ze szczególnym uwzględnieniem własnego regionu 6. Gdzie pochowano Mikołaja Kopernika? Materiał wykraczający poza podstawę programową. 7. Kraj wielu wyznań - charakteryzuje stosunki wyznaniowe w państwie polsko-litweskim i wyjaśnia ich specyfikę na tle europejskim - wyjaśnia okoliczności uchwalenia oraz główne założenia konfederacji warszawskiej i artykuły henrykowskie 8. Pierwsi królowie elekcyjni - wymienia instytucje ustrojowe demokracji szlacheckiej i charakteryzuje ich kompetencje 8

9 9. Monarchia parlamentarna w Anglii - wyjaśnia okoliczności uchwalenia oraz główne założenia konfederacji warszawskiej i artykuły henrykowskie - przedstawia zasady wolnej elekcji Rozdział VI: Wiek wojen - wymienia, odwołując się do przykładu Anglii, główne cechy monarchii parlamentarnej - porównuje monarchię parlamentarną z monarchią absolutną, uwzględniając zakres władzy monarszej, prawa i obowiązki poddanych, rolę instytucji stanowych (parlamentu) 20. Monarchia absolutna we Francji - charakteryzuje, na przykładzie Francji Ludwika XIV, ustrój monarchii absolutnej - porównuje monarchię parlamentarną z monarchią absolutną, uwzględniając zakres władzy monarszej, prawa i obowiązki poddanych, rolę instytucji stanowych (parlamentu) 2. Rzeczpospo-lita za panowania Wazów - ocenia charakter zmian systemu polityczno-ustrojowego Rzeczypospolitej w XVII w. - wyjaśnia główne przyczyny wojen Rzeczypospolitej ze Szwecją, Turcją i Rosją - wyjaśnia, na czym polegała specyfika ustroju Rzeczypospolitej Obojga Narodów na tle Europy 22. Powstanie kozackie - wyjaśnia główne przyczyny wojen Rzeczypospolitej ze Szwecją, Turcją i Rosją - wyjaśnia przyczyny, cele i następstwa powstania Bohdana Chmielnickiego na Ukrainie 23. Potop szwedzki - ocenia charakter zmian systemu polityczno-ustrojowego Rzeczypospolitej w XVII w. - wyjaśnia główne przyczyny wojen Rzeczypospolitej ze Szwecją, Turcją i Rosją - wyjaśnia, na czym polegała specyfika ustroju Rzeczypospolitej Obojga Narodów na tle Europy 24. Kryzys Rzeczypospo-litej w II połowie XVII wieku - wyjaśnia główne przyczyny wojen Rzeczypospolitej ze Szwecją, Turcją i Rosją - ocenia społeczno-gospodarcze i polityczne następstwa wojen w XVII w. - wyjaśnia przyczyny i wskazuje przejawy kryzysu politycznego i społeczno-gospodarczego Rzeczypospolitej w drugiej połowie XVII w. 25. Kto zwyciężył pod Wiedniem? Materiał wykraczający poza podstawę programową. 26. Kultura baroku i sarmatyzmu - rozpoznaje charakterystyczne cechy kultury baroku, odwołując się do przykładów architektury i sztuki we własnym regionie 9

10 WYMAGANIA EDUKACYJNE Z PODSTAWY PROGRAMOWEJ Z HISTORII REALIZOWANE W PODRĘCZNIKACH SERII ŚLADAMI PRZESZŁOŚCI DLA KLASY III GIMNAZJUM W ZSPiG W CZARNYM DUNAJCU I PÓŁROCZE l.p. Temat Rozdział I: Polska i Europa w XVIII wieku. Oświecenie w Europie - wymienia idee oświecenia i rozpoznaje je w nauce, literaturze, architekturze i sztuce - charakteryzuje zasadę trójpodziału władzy Monteskiusza i zasadę umowy społecznej Rousseau 2. Nowe potęgi europejskie - porównuje reformy oświeceniowe wprowadzone w Prusach, Rosji i Austrii 3. Rzeczpospolita za panowania Wettinów 4. Ostatni król elekcyjny- Początki panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego 5. Co przedstawia Kołacz krolewski? 6. Oświecenie w Rzeczypospolitej 7. Jaką Warszawę namalowal Canaletto? 8. Powstanie Stanów Zjednoczonych 9. Jak rozpoczęła się rewolucja amerykańska? - przedstawia przyczyny i przejawy kryzysu państwa polskiego w czasach saskich - wyjaśnia zmiany położenia międzynarodowego Rzeczypospolitej w XVIII w. - charakteryzuje projekty reform ustrojowych Stanisława Konarskiego i Stanisława Leszczyńskiego oraz dostrzega przejawyożywienia w gospodarce i kulturze czasów saskich - przedstawia okoliczności powstania, zadania i osiągnięcia Komisji Edukacji Narodowej - sytuuje w czasie I, II i III rozbiór Rzeczypospolitej i wskazuje na mapie zmiany terytorialne po każdym rozbiorze - rozpoznaje charakterystyczne cechy polskiego oświecenia i charakteryzuje przykłady sztuki okresu klasycyzmu z uwzględnieniem własnego regionu Materiał wykraczający poza podstawę programową. - charakteryzuje projekty reform ustrojowych Stanisława Konarskiego i Stanisława Leszczyńskiego oraz dostrzega przejawy ożywienia w gospodarce i kulturze czasów saskich - przedstawia okolicznościpowstania, zadania i osiągnięcia Komisji Eduykacji Narodowej - rozpoznaje charakterystyczne cechy polskiego oświecenia i charakteryzuje przykłady sztuki okresu klasycyzmu z uwzględnieniem własnego regionu Materiał wykraczający poza podstawę programową Rozdział II: Rewolucja w Ameryce i we Francji - przedstawia przyczyny i następstwa wojny o niepodległość - ocenia wkład Polaków w walkę o niepodległość Stanów Zjednoczonych - wymienia główne instytucje ustrojowe Stanów Zjednoczonych i wyjaśnia, w jaki sposób konstytucja amerykańska realizowała w praktyce zasadę trójpodziału władzy Materiał wykraczający poza podstawę programową. 0. Rewolucja francuska - wyjaśnia główne przyczyny rewolucji i ocenia jej skutki 0

11 . Republika francuska - wyjaśnia główne przyczyny rewolucji i ocenia jej skutki - wskazuje charakterystyczne cechy dyktatury jakobińskiej - opisuje główne zasady ideowe rewolucji francuskiej zawarte w Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela 2. Sejm Wielki i drugi rozbiór Polski - sytuuje w czasie obrady Sejmu Wielkiego oraz uchwalenie Konstytucji 3 maja; wymienia reformy Sejmu Wielkiego orazpostanowienia Konstytucji 3 maja - wyjaśnia okoliczności zawiązania konfederacji targowickiej i ocenia jej następstwa 3. Upadek Rzeczypospolitej - sytuuje w czasie I, II i III rozbiór Rzeczypospolitej i wskazuje na mapie zmiany terytorialne po każdym rozbiorze - przedstawia cele i następstwa powstania kościuszkowskiego - rozróżnia wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku Rzeczypospolitej 4. Pierwsze konstytucje - charakteryzuje zasadę trójpodziału władzy Monteskiusza i zasadę umowy społecznej Rousseau - wymienia główne instytucje ustrojowe Stanów Zjednoczonych i wyjaśnia, w jaki sposób konstytucja amerykańska realizowała w praktyce zasadę trójpodziału władzy - sytuuje w czasie obrady Sejmu Wielkiego oraz uchwalenie Konstytucji 3 maja; wymienia reformy Sejmu Wielkiego oraz postanowienia Konstytucji 3 maja - wyjaśnia główne przyczyny rewolucji i ocenia jej skutki Rozdział III: Europa od Napoleona do Wiosny Ludów 5. Od konsulatu do cesarstwa - opisuje zmiany w Europie w okresie napoleońskim w zakresie stosunków społeczno-gospodarczych i politycznych 6. Legiony i Księstwo Warszawskie - wyjaśnia okoliczności utworzenia Legionów Polskich i Księstwa Warszawskiego oraz opisuje cechy ustrojowe i terytorium Księstwa Warszawskiego - ocenia politykę Napoleona wobec sprawy polskiej oraz postawę Polaków wobec Napoleona 7. Kongres Wiedeński - przedstawia zasady i postanowienia kongresu wiedeńskiego, uwzględniając jego decyzje w sprawie polskiej 8. Jak obradował kongres wiedeński? 9. Europa po kongresie wiedeńskim Materiał wykraczający poza podstawę programową - przedstawia zasady i postanowienia kongresu wiedeńskiego, uwzględniając jego decyzje w sprawie polskiej - wyjaśnia główne założenia idei liberalizmu, socjalizmu oraz idei narodowych w Europie w pierwszej połowie XIX w 20. Rewolucja przemysłowa - wymienia charakterystyczne cechy rewolucji przemysłowej - podaje przykłady pozytywnych i negatywnych skutków procesu uprzemysłowienia, w tym dla środowiska naturalnego - identyfikuje najważniejsze wynalazki i odkrycia XIX w. oraz wyjaśnia następstwa ekonomiczne i społeczne ich zastosowania - opisuje zmiany w poziomie życia różnych grup społecznych między połową XVIII w. a połową XIX w. na podstawie źródeł pisanych, ikonograficznych i statystycznych 2. Nowe ideologie - wyjaśnia główne założenia idei liberalizmu, socjalizmu oraz idei narodowych w Europie w pierwszej połowie XIX w.

12 WYMAGANIA EDUKACYJNE Z PODSTAWY PROGRAMOWEJ Z HISTORII REALIZOWANE W PODRĘCZNIKACH SERII ŚLADAMI PRZESZŁOŚCI DLA KLASY III GIMNAZJUM W ZSPiG W CZARNYM DUNAJCU KONIEC ROKU l.p. Temat. Ziemie polskie po kongresie wiedeńskim Rozdział IV: Ziemie polskie w okresie powstań narodowych - wskazuje na mapie nowy układ granic państw zaborczych na ziemiach polskich po kongresie wiedeńskim - charakteryzuje ustrój Królestwa Polskiego - ocenia osiągnięcia Królestwa Polskiego w gospodarce, kulturze i szkolnictwie 2. Powstanie listopadowe - sytuuje w czasie i przestrzeni powstanie listopadowe i powstanie styczniowe - przedstawia przyczyny oraz porównuje przebieg i charakter powstań narodowych 3. Polacy po powstaniu listopadowym 4. Wiosna Ludów na ziemiach polskich 5. Powstanie krakowskie i Wiosna Ludów na ziemiach polskich - rozróżnia bezpośrednie i długofalowe następstwa powstańczych ruchów narodowych - charakteryzuje główne nurty i postaci Wielkiej Emigracji - przedstawia przyczyny oraz porównuje przebieg i charakteryzuje powstań narodowych -wyjaśnia cele i opisuje metody działań zaborców wobec mieszkańców ziem dawnej Rzeczypospolitej -charakteryzuje i ocenia zróżnicowane postawy społeczeństwa wobec zaborców - przedstawia przyczyny oraz porównuje przebieg i charakter powstań narodowych - rozróżnia bezpośrednie i długofalowe następstwa powstańczych ruchów narodowych Rozdział V: Świat w II połowie XIX wieku 6. Zjednoczenie Włoch - dostrzega podobieństwa i różnice w procesie jednoczenia Włoch i Niemiec 7. Zjednoczenie Niemiec - dostrzega podobieństwa i różnice w procesie jednoczenia Włoch i Niemiec 8. Stany Zjednoczone w XIX wieku - opisuje przyczyny i skutki wojny secesyjnej w Stanach Zjednoczonych 2

13 9. Ekspansja kolonialna - wyjaśnia przyczyny i sytuuje w przestrzeni kierunki oraz zasięg ekspansji kolonialnej państw europejskich w XIX w. - ocenia pozytywne i negatywne skutki polityki kolonialnej z perspektywy europejskiej oraz kolonizowanych społeczności i państw 0. Wiek wynalazków - przedstawia skutki przewrotu technicznego i postępu cywilizacyjnego, w tym dla środowiska naturalnego - przedstawia nowe zjawiska kulturowe, w tym narodziny kultury masowej i przemiany obyczajowe. W stronę demokracji - przedstawia główne nurty życia politycznego pod zaborami w końcu XIX w. - charakteryzuje przyczyny i następstwa procesu demokratyzacji życia politycznego 2. Kultura przełomu XIX i XX wieku - przedstawia nowe zjawiska kulturowe, w tym narodziny kultury masowej i przemiany obyczajowe 3. Kim byli impresjoniści? Materiał wykraczający poza podstawę programową Rozdział VI: Ziemie polskie po Wiośnie Ludów 4. Powstanie styczniowe - sytuuje w czasie i przestrzeni powstanie listopadowe i powstanie styczniowe - przedstawia przyczyny oraz porównuje przebieg i charakter powstań narodowych - rozróżnia bezpośrednie i długofalowe następstwa powstańczych ruchów narodowych 5. Jak oficer carski został dyktatorem powstania? 6. Polacy po powstaniu styczniowym 7. Partie polityczne na przełomie XIX i XX wieku 8. Kultura polska bez polskiego państwa Materiał wykraczający poza podstawę programową -- rozróżnia bezpośrednie i długofalowe następstwa powstańczych ruchów narodowych - wyjaśnia cele i opisuje metody działań zaborców wobec mieszkańców ziem dawnej Rzeczypospolitej charakteryzuje i ocenia zróżnicowane postawy społeczeństwa wobec zaborców - porównuje warunki życia społeczeństwa w trzech zaborach w II połowie XIX w., uwzględniając możliwości prowadzeniadziałalności społecznej i rozwoju narodowego - przedstawia główne nurty życia politycznego pod zaborami w końcu XIX w. - porównuje warunki życia społeczeństwa w trzech zaborach w II połowie XIX w., uwzględniając możliwości prowadzeniadziałalności społecznej i rozwoju narodowego 9. Przyczyny wybuchu I wojny światowej Rozdział VII: I wojna światowa - wymienia główne przyczyny narastania konfliktów pomiędzy mocarstwami europejskimi na przełomie XIX i XX w. oraz umiejscawia je na politycznej mapie świata i Europy 20. Wielka wojna - charakteryzuje specyfikę działań wojennych ze szczególnym uwzględnieniem nowych środków technicznych 2. Jakie nowe zdobycze techniki zastosowano podczas wielkiej wojny? Materiał wykraczający poza podstawę programową 3

14 22. Rewolucja w Rosji - wyjaśnia polityczne i społeczno-gospodarcze przyczyny wybuchu rewolucji w Rosji w 97 r. - wyjaśnia okoliczności przejęcia przez bolszewików władzy w Rosji - opisuje bezpośrednie następstwa rewolucji lutowej i październikowej dla Rosji oraz Europy - charakteryzuje reakcję Europy na wydarzenia w Rosji 23. Polacy w walce o niepodległość 24. Sprawa polska na arenie międzynarodowej - charakteryzuje stosunek państw zaborczych do sprawy polskiej oraz opisuje poglądy zwolenników różnych orientacji - ocenia wysiłek zbrojny Polaków - wyjaśnia międzynarodowe uwarunkowania sprawy polskiej WYMAGANIA EDUKACYJNE Z PODSTAWY PROGRAMOWEJ Z HISTORII REALIZOWANE W PODRĘCZNIKACH SERII ŚLADAMI PRZESZŁOŚCI DLA KLASY I GIMNAZJUM W ZSPiG W CZARNYM DUNAJCU I PÓŁROCZE l.p Temat lekcji Uczeń. Co to jest historia? - poprawnie posługuje się terminami: historia, źródło historyczne, archeologia, epoki historyczne, chronologia, nasza era, przed naszą erą, wiek, prahistoria - dokonuje prostej klasyfikacji źródeł historycznych - podaje przykłady źródeł pisanych i niepisanych - wymienia nazwy epok historycznych w kolejności chronologicznej: starożytność, średniowiecze, nowożytność, współczesność - określa wiek danego wydarzenia i umiejscawia je w odpowiedniej epoce historycznej ROZDZIAŁ I: POCZĄTKI CYWILIZACJI 2. Prahistoria człowieka - poprawnie posługuje się terminami: ewolucja, australopitek, homo habilis, homo erectus, homo neandertalensis, homo sapiens, paleolit, koczowniczy tryb życia - wymienia w kolejności etapy ewolucji człowieka - wskazuje na mapie kolebkę ludzkości - opisuje warunki życia ludzi w czasach prahistorycznych - podaje nazwy najważniejszych wynalazków człowieka z czasów prahistorycznych 4

15 - wymienia sposoby krzesania ognia stosowane przez człowieka pierwotnego 3. Tajemnice sprzed wieków Jak zbadano pochodzenie człowieka? wykraczający poza podstawę programową - przedstawia dokonania Karola Darwina - poprawnie posługuje się terminami: ewolucjonizm, antropologia - wymienia teorie dotyczące powstania człowieka - opisuje, czym zajmuje się antropolog - omawia sposoby ustalania wieku znalezisk 4. Czas wielkich przemian - poprawnie posługuje się terminami: neolit, rewolucja neolityczna, osiadły tryb życia, osada, megalit, dolmen, epoka brązu, epoka żelaza - określa ramy chronologiczne rewolucji neolitycznej - opisuje życie codzienne ludzi przed rewolucją neolityczną - przedstawia zmiany, które zaszły w życiu człowieka w okresie neolitu - podaje nazwy metali wykorzystywanych przez praludzi do wytopu broni, narzędzi, ozdób - omawia sposób wytopu brązu i żelaza - wymienia rodzaje narzędzi i ozdób wytwarzanych w epoce brązu 5. W kraju Sumerów - podaje ramy chronologiczne istnienia cywilizacji sumeryjskiej - poprawnie posługuje się terminami: cywilizacja, Żyzny Półksiężyc, Mezopotamia, system irygacyjny, Sumerowie, miasto-państwo, królkapłan, zikkurat - lokalizuje na mapie Mezopotamię - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne panujące w Mezopotamii - określa rolę rzek w starożytnej Mezopotamii - opisuje wygląd miast sumeryjskich - wymienia osiągnięcia Sumerów 6. Babilonia i Asyria - zna wydarzenia związane z datami: ok. 2 tys. lat p.n.e., XVIII w. p.n.e., VII w. p.n.e., 62 r. p.n.e., VI w. p.n.e. - poprawnie posługuje się terminami: Babilon, Kodeks Hammurabiego, politeizm, Aszur, Niniwa, wiszące ogrody, rydwan - prezentuje najważniejsze fakty z historii Asyrii i Babilonii - przedstawia dokonania postaci: Hammurabiego, Nabuchodonozora II, Sargona II Wielkiego, Asurbanipala - lokalizuje na mapie państwo babilońskie i asyryjskie - omawia najważniejsze zasady prawne zapisane w Kodeksie Hammurabiego - wymienia rodzaje wojsk wschodzących w skład armii asyryjskiej 7. W Egipcie faraonów - zna wydarzenia związane z datami: ok. 3 tys. lat p.n.e., XIII w. p.n.e., 3 r. p.n.e. - podaje ramy chronologiczne istnienia cywilizacji egipskiej - poprawnie posługuje się terminami: Egipt Górny, Egipt Dolny, faraon - przedstawia najważniejsze dokonania Ramzesa II - lokalizuje na mapie Egipt - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne panujące w Egipcie - charakteryzuje strukturę społeczeństwa egipskiego - określa zakres władzy faraona 5

16 8. Piramidy, mumie i hieroglify - zna wydarzenia związane z datami: ok r. p.n.e., 33 r. p.n.e. - poprawnie posługuje się terminami: politeizm, mumia, mumifikacja, sarkofag, piramida, sfinks, hieroglify, Dolina Królów - wymienia imiona najważniejszych bogów egipskich - podaje nazwy najsłynniejszych piramid egipskich - przedstawia największe osiągnięcia cywilizacji egipskiej 9. Tajemnice sprzed wieków Jak dawniej badano zabytki starożytnego Egiptu? wykraczający poza podstawę programową - zna wydarzenia związane z datami: 798 r., 922 r. - przedstawia dokonania postaci: Howarda Cartera, lorda Carnarvona, Tutenchamona 0. Starożytny Izrael - określa ramy chronologiczne istnienia państwa żydowskiego - poprawnie posługuje się terminami: Hebrajczycy, Kanaan, Palestyna, Jahwe, Juda, Izrael, niewola babilońska, prorok, Mesjasz, monoteizm, judaizm, dekalog, menora, Biblia, Tora, Arka Przymierza - przedstawia dokonania postaci: Abrahama, Mojżesza, Dawida, Salomona, Cyrusa II Wielkiego - lokalizuje na mapie Izrael - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne Palestyny - określa różnice między religią Żydów a wierzeniami pozostałych cywilizacji starożytnych. Indie i Chiny wykraczający poza podstawę programową - określa czas powstania cywilizacji Indii i Chin - poprawnie posługuje się terminami: Harappa, Mohendżo Daro, cytadela, Ariowie, kasta, system kastowy, buddyzm, hinduizm, nirwana, Wielki Mur Chiński, terakotowa armia, humanitaryzm - przedstawia dokonania postaci: Buddy, Konfucjusza - lokalizuje na mapie Indie i Chiny - omawia położenie geograficzne oraz warunki naturalne cywilizacji indyjskiej i chińskiej - wymienia osiągnięcia cywilizacji indyjskiej i chińskiej 2. Od rysunków naskalnych do alfabetu 3. Tajemnice sprzed wieków Jak odczytano pismo Egipcjan? - podaje daty powstania poszczególnych rodzajów pisma - poprawnie posługuje się terminami: piktogram, pismo klinowe, hieroglif, pismo demotyczne, papirus, alfabet, Fenicjanie - wymienia rodzaje pisma, którymi posługiwały się ludy starożytne - podaje nazwy ów piśmienniczych stosowanych w starożytności - określa rolę pisma w starożytności - opisuje znaczenie alfabetu stworzonego przez Fenicjan wykraczający poza podstawę programową - zna wydarzenia związane z datami: 799 r., 824 r. - przedstawia dokonania Jeana Françisa Champolliona - poprawnie posługuje się terminami: hieroglif, pismo demotyczne, alfabet grecki, Kamień z Rosetty, kartusz - opisuje okoliczności odczytania egipskich hieroglifów ROZDZIAŁ II: ANTYCZNA GRECJA 4. Świat Hellenów - lokalizuje na mapie Grecję - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne Grecji - określa ramy chronologiczne istnienia kultury minojskiej i mykeńskiej - poprawnie posługuje się terminami: Hellada, Hellenowie, kultura minojska, kultura mykeńska, polis, agora, kolonizacja, kolonia, metropolia 6

17 - opisuje życie i zajęcia mieszkańców Grecji - wskazuje na mapie zasięg kolonizacji greckiej - wymienia czynniki jednoczące Greków 5. Demokra-tyczne Ateny - zna wydarzenia związane z datą 508 r. p.n.e. - przedstawia dokonania Peryklesa - poprawnie posługuje się terminami: Ateny, Attyka, demokracja, zgromadzenie ludowe (eklezja), demagog, strateg, ostracyzm, Akropol, agora, stoa - lokalizuje na mapie Ateny - charakteryzuje społeczeństwo Aten - wymienia nazwy organów władzy ateńskiej polis - opisuje życie codzienne i zajęcia Ateńczyków 6. W starożytnej Sparcie - przedstawia dokonania Likurga - poprawnie posługuje się terminami: Sparta, Lakonia, heloci, periojkowie, geruzja (rada starszych), eforzy, zgromadzenie ludowe - lokalizuje na mapie Spartę - charakteryzuje społeczeństwo spartańskie - opisuje życie i zajęcia Spartan - omawia ustrój Sparty i zadania organów władzy w polis - przedstawia okoliczności upadku państwa spartańskiego - wyjaśnia znaczenie powiedzeń: z tarczą lub na tarczy, mówić lakonicznie - tłumaczy, na czym polegało wychowanie spartańskie - wyjaśnia, kto i dlaczego podlegał wychowaniu spartańskiemu - omawia współczesne znaczenie słowa spartański 7. Wojny perskie - zna wydarzenia związane z datami: VI w. p.n.e., 490 r. p.n.e., 480 r. p.n.e., 479 r. p.n.e. - przedstawia dokonania postaci: Dariusza, Kserksesa, Miltiadesa, Leonidasa i Temistoklesa - poprawnie posługuje się terminami: hoplita, hoplon, falanga, Persja, Nieśmiertelni, Maraton, Termopile, Salamina, Plateje, triera - lokalizuje na mapie Persję i Grecję - wymienia przyczyny wojen grecko-perskich - wskazuje na mapie trasy wypraw Persów przeciwko Grekom oraz miejsca najważniejszych bitew - opisuje taktykę walki stosowaną przez Greków - podaje podstawowe informacje dotyczące państwa perskiego 8. Wierzenia starożytnych Greków - poprawnie posługuje się terminami: tytani, Olimp, wyrocznia, Pytia, Akropol, mit, heros - lokalizuje na mapie Olimp i Delfy - podaje imiona głównych bogów i bogiń greckich oraz dziedziny życia, którym patronowali - wskazuje atrybuty poszczególnych bóstw - wymienia imiona najsłynniejszych herosów greckich i ich czyny - wyjaśnia rolę mitów w życiu Greków - charakteryzuje system wierzeń starożytnych Greków - omawia rolę religii jako czynnika jednoczącego Greków 7

18 9. Igrzyska olimpijskie - zna wydarzenia związane z datami: 776 r. p.n.e., 393 r. n.e., 896 r. - poprawnie posługuje się terminami: gimnazjon, agon, hipodrom, igrzyska, olimpiada, Olimpia, pięciobój olimpijski - lokalizuje na mapie Olimpię - wyjaśnia rolę sportu w życiu Greków - wymienia dyscypliny sportowe znane starożytnym Grekom - opisuje przebieg starożytnych igrzysk olimpijskich 20. Kultura starożytnej Grecji - zna wydarzenia związane z datami: ok. 750 r. p.n.e., ok. 534 r. p.n.e. - przedstawia dokonania postaci: Sofoklesa, Arystofanesa, Homera, Fidiasza i Myrona - poprawnie posługuje się terminami: Wielkie Dionizje, koturny, dramat, tragedia, komedia, skene, proskenion, orchestra, theatron, Iliada, Odyseja, meandry, malarstwo czarnofigurowe i czerwonofigurowe, porządek dorycki, joński, koryncki - opisuje przebieg Wielkich Dionizji - przedstawia okoliczności narodzin teatru greckiego - omawia rolę teatru w życiu starożytnych Greków - prezentuje najważniejsze osiągnięcia kultury greckiej - podaje nazwy stylów malarskich stosowanych przez starożytnych Greków - wymienia nazwy greckich porządków architektonicznych 2. Filozofowie i wynalazcy - zna wydarzenia związane z datami: VII VI w. p.n.e., V w. p.n.e., IV w. p.n.e., III w. p.n.e., II w. n.e. - przedstawia dokonania postaci: Sokratesa, Platona, Arystotelesa, Heraklita z Efezu, Demokryta z Abdery, Talesa z Miletu, Pitagorasa, Euklidesa, Herodota, Tukidydesa, Klaudiusza Ptolemeusza, Archimedesa - poprawnie posługuje się terminami: filozofia, logika, Akademia Platońska, Liceum, klepsydra - wymienia zagadnienia będące przedmiotem zainteresowania filozofów - opisuje dokonania przedstawicieli nauki greckiej 22. Tajemnice sprzed wieków Czy ogniste zwierciadła Archimedesa istniały naprawdę? 23. Podboje Aleksandra Macedońskie-go 24. Tajemnice sprzed wieków Jak wyglądała latarnia morska na Faros? wykraczający poza podstawę programową - przedstawia dokonania Archimedesa - poprawnie posługuje się terminami: ogniste zwierciadła, eureka (heureka) - wymienia wynalazki Archimedesa i omawia ich zastosowanie - zna wydarzenia związane z datami: 338 r. p.n.e., 334 r. p.n.e., 333 r. p.n.e., 33 r. p.n.e., 323 r. p.n.e. - przedstawia dokonania postaci: Filipa II, Aleksandra Wielkiego, Dariusza III - poprawnie posługuje się terminami: Związek Morski, wojna peloponeska, Cheronea, Issos, Gaugamela, kultura hellenistyczna, węzeł gordyjski - omawia przyczyny i skutki wojny peloponeskiej - lokalizuje na mapie Macedonię - wskazuje na mapie trasę wyprawy Aleksandra Wielkiego, miejsca najważniejszych bitew i zajęte terytoria - wyjaśnia sytuację w Grecji po zakończeniu wojen z Persją - podaje przyczyny podboju Persji przez Aleksandra Wielkiego - omawia skutki powstania imperium Aleksandra Macedońskiego wykraczający poza podstawę programową - przedstawia dokonania postaci: Sostratosa, Ptolemeusza I, Ptolemeusza II - lokalizuje na mapie wyspę Faros i port w Aleksandrii - wymienia nazwy siedmiu cudów świata starożytnego 8

19 WYMAGANIA EDUKACYJNE Z PODSTAWY PROGRAMOWEJ Z HISTORII REALIZOWANE W PODRĘCZNIKACH SERII ŚLADAMI PRZESZŁOŚCI DLA KLASY I GIMNAZJUM W ZSPiG W CZARNYM DUNAJCU KONIEC ROKU. Początki Rzymu - podręcznik, s źródłowy, s. 03) - zeszyt ćwiczeń, s oś czasu - mapa ścienna Tajemnice sprzed wieków Jak poznano pochodzenie Etrusków? - podręcznik, zeszyt ćwiczeń, s mapa ścienna POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU II 2 - Italia położenie geograficzne i warunki naturalne - legenda o założeniu Rzymu - monarchia rzymska i jej upadek - społeczeństwo Rzymu - podbój Italii przez Rzymian - pochodzenie Etrusków - osiągnięcia cywilizacji etruskiej ROZDZIAŁ III: IMPERIUM RZYMSKIE 5. - zna wydarzenia związane z datami: 753 r. p.n.e., 509 r. p.n.e., 389 r. p.n.e. - prezentuje postacie legendarnych założycieli Rzymu: Romulusa i Remusa - poprawnie posługuje się terminami: Etruskowie, Italikowie, Latynowie, Lacjum, wilczyca kapitolińska, patrycjusz, plebejusz, Galowie - lokalizuje na mapie Italię i Rzym - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne panujące w Italii - określa ramy chronologiczne istnienia monarchii w Rzymie - wskazuje na mapie terytoria w Italii podbite przez Rzymian - wymienia nazwy warstw społecznych w starożytnym Rzymie - wyjaśnia znaczenie wyrażenia pyrrusowe zwycięstwo wykraczający poza podstawę programową - przedstawia dokonania postaci: Herodota, Dionizjusza z Halikarnasu - lokalizuje na mapie siedziby Etrusków w Italii - wskazuje na mapie prawdopodobne miejsca pochodzenia Etrusków - wymienia osiągnięcia cywilizacji 9 - porównuje wpływ warunków naturalnych na rozwój cywilizacji rzymskiej i greckiej - opowiada legendę o założeniu Rzymu - wymienia imiona królów panujących w Rzymie - charakteryzuje panowanie kolejnych władców rzymskich - omawia okoliczności obalenia monarchii w Rzymie - określa rolę i zadania poszczególnych warstw społecznych starożytnego Rzymu - przedstawia etapy podboju Italii przez Rzymian - podaje nazwy ludów italskich podbitych przez wojska rzymskie - omawia organizację państwa etruskiego - opisuje tryb życia i zajęcia Etrusków - dostrzega rolę współczesnych technologii w procesie poznawania dziejów

20 etruskiej 2. Republika rzymska - podręcznik, s źródłowy, s. 0) - zeszyt ćwiczeń, s Podboje Rzymu - podręcznik, s. 6 źródłowy, s. 6) - zeszyt ćwiczeń, s oś czasu - mapa ścienna 4. Upadek republiki rzymskiej - podręcznik, s. 7 2 źródłowy, s. - ustrój państwa rzymskiego - urzędnicy rzymscy - zasady funkcjonowania republiki - rola plebejuszy w państwie rzymskim - armia rzymska - wojny punickie - ekspansja Rzymu po wojnach punickich - podbój Galii przez Juliusza Cezara - skutki podbojów rzymskich - organizacja Imperium 5. - poprawnie posługuje się terminami: republika, zgromadzenie ludowe, senat, kolegialność, konsul, dyktator, pretor, cenzor, edyl, kwestor, liktor, trybun ludowy, veto - wymienia nazwy najważniejszych instytucji władzy w starożytnym Rzymie - omawia zadania zgromadzenia ludowego, senatu i poszczególnych urzędników rzymskich - przedstawia dokonania Cyncynata zna wydarzenia związane z datami: r. p.n.e., r. p.n.e., 26 r. p.n.e., 202 r. p.n.e., r. p.n.e., 52 r. p.n.e. - przedstawia dokonania postaci: Hannibala, Scypiona, Juliusza Cezara, Wercyngetoryksa - poprawnie posługuje się terminami: legion, oddział inżynieryjny, wojny punickie, Kartagina, Kanny, Zama, Alezja, Imperium Rzymskie - wymienia typy oddziałów wchodzących w skład armii rzymskiej - określa przyczyny i skutki wojen punickich - wskazuje na mapie terytoria zajęte przez Rzymian podczas wojen punickich oraz w II i I w. p.n.e. - zna wydarzenia związane z datami: 7 r. p.n.e., 60 r. p.n.e., 48 r. p.n.e., 44 r. p.n.e., 3 r. p.n.e. - przedstawia dokonania postaci: - przedstawia zasady funkcjonowania republiki rzymskiej - wskazuje podobieństwa i różnice między demokracją ateńską a republiką rzymską - określa istotę sporu o prawa polityczne plebejuszy i sposób jego rozwiązania - podaje cechy, które powinien posiadać wzorowy obywatel Rzymu - opisuje przebieg wojen punickich - prezentuje dokonania Hannibala - omawia zasady organizacji armii rzymskiej - opisuje wygląd i elementy uzbrojenia rzymskiego legionisty - charakteryzuje taktykę walki stosowaną przez Rzymian - przedstawia podboje Rzymian na przełomie II i I w. p.n.e. - przedstawia dzieje podboju Galii - wyjaśnia, jakie były przyczyny sukcesów podbojów prowadzonych przez Rzymian - charakteryzuje sposób organizacji prowincji rzymskich - opisuje przebieg uroczystości triumfu 20

21 2) - zeszyt ćwiczeń,.s oś czasu - mapa ścienna 5. Cesarstwo rzymskie - podręcznik, s źródłowy, s. 23) - zeszyt ćwiczeń, s oś czasu - mapa ścienna Rzymskiego - niewolnictwo w Rzymie powstanie Spartakusa - kryzys republiki rzymskiej - wojny domowe - rządy Juliusza Cezara - organizacja i ustrój cesarstwa - panowanie Oktawiana Augusta - rozwój terytorialny cesarstwa - rzymskie drogi - barbarzyńscy Spartakusa, Gajusza Juliusza Cezara, Pompejusza Krassusa, Marka Antoniusza, Oktawiana, Kleopatry - poprawnie posługuje się terminami: prowincja, namiestnik, łuk triumfalny, triumf, gladiator, sieciarz, samnita, arystokracja, Farsalos, Akcjum - lokalizuje na mapie miejsca bitew z okresu wojen domowych - wymienia korzyści, jakie Rzym czerpał z posiadania prowincji - omawia rolę triumfu w starożytnym Rzymie - wyjaśnia, skąd pochodzili niewolnicy rzymscy - przedstawia przyczyny i skutki wybuchu powstania gladiatorów - podaje przyczyny i przejawy kryzysu republiki rzymskiej - omawia skutki podbojów rzymskich dla mieszkańców Italii - przedstawia dokonania postaci: Oktawiana Augusta, Trajana - poprawnie posługuje się terminami: paxromana, pryncypat, cesarz, cesarstwo, romanizacja, bursztynowy szlak, barbarzyńcy, limes, Wał Hadriana, Dakowie - określa znaczenie dróg dla funkcjonowania Imperium Rzymskiego - wymienia nazwy towarów sprowadzanych do Rzymu - wskazuje na mapie prowincje podbite przez Rzymian w okresie cesarstwa - lokalizuje na mapie bursztynowy szlak - wyjaśnia, na czym polegały walki gladiatorów - omawia przyczyny wojen domowych w Rzymie - prezentuje przebieg wojen domowych w Rzymie - przedstawia sytuację niewolników w państwie rzymskim - omawia przebieg powstania Spartakusa - wymienia dokonania Juliusza Cezara - przedstawia okoliczności śmierci Kleopatry - omawia sytuację w państwie rzymskim po zakończeniu wojen domowych - wyjaśnia zasady pryncypatu - charakteryzuje politykę cesarstwa w okresie pax romana - omawia relacje cesarstwa z barbarzyńskimi sąsiadami - uzasadnia słuszność twierdzenia, że cesarstwo było komedią republiki - określa zakres władzy cesarza - omawia sposób funkcjonowania gospodarki rzymskiej - opowiada, w jaki sposób