Rozpowszechnienie picia napojów alkoholowych oraz uŝywania narkotyków wśród mieszkańców Wrocławia

Transkrypt

1 Raport z badania Rozpowszechnienie picia napojów alkoholowych oraz uŝywania narkotyków wśród mieszkańców Wrocławia Badanie wykonane na zlecenie Gminy Wrocław przez PBS DGA Spółka z oo Sopot - Warszawa, 2008 rok

2 Spis treści I Wprowadzenie 4 II Metodologia badania i charakterystyka próby 7 III Problemy społeczne w percepcji mieszkańców 13 IV Konsumpcja napojów alkoholowych 28 V Rozkłady spoŝycia alkoholu w strukturze socjo-demograficznej miasta 51 Abstynenci Osoby pijące ryzykownie Struktura konsumpcji alkoholu 72 VI Wiek inicjacji alkoholowej postawy i zachowania mieszkańców 81 VII Problemy i zagroŝenia związane z piciem alkoholu 71 Zjawisko nietrzeźwości wśród kierowców Picie alkoholu w pracy Picie alkoholu przez kobiety w ciąŝy Pytanie o picie alkoholu przez pacjentów jako element diagnozy lekarskiej Problemy związane z alkoholem w Ŝyciu rodzinnym 118 VIII Społeczna percepcja norm i zaburzeń zachowania związanych z alkoholem 81 Reklama napojów alkoholowych SprzedaŜ alkoholu nieletnim Nietrzeźwość w miejscach publicznych Przekonania na temat ryzyka i szkód związanych z piciem alkoholu 134 IX Ocena propozycji zmian legislacyjnych ograniczających dostęp do alkoholu osobom nieletnim 139 2

3 Spis treści X Stereotypy dotyczące picia, problemów alkoholowych i alkoholików 145 XI Ocena dostępności alkoholu oraz stosunek do idei kontroli rynku alkoholowego 152 XII Przemoc w rodzinie postawy, zachowania i opinie na temat zjawiska 159 XIII Widoczność instytucji i działań związanych z rozwiązywaniem problemów alkoholowych 167 XIV Narkotyki - znajomość i rozpowszechnienie 180 XV Ocena dostępności narkotyków 200 XVI Postrzeganie róŝnych aspektów problemów narkotykowych 218 XVII Przekonania na temat ryzyka i szkód związanych z uŝywaniem substancji psychoaktywnych 234 XVIII Postrzeganie narkomanów i stereotypy dotyczące sposobów przeciwdziałania narkomanii 243 XIX Widoczność instytucji i działań związanych z przeciwdziałaniem narkomanii 257 XX Podsumowanie wyników 261 3

4 I WPROWADZENIE

5 I Wprowadzenie Od kilkunastu lat w Polsce trwa powaŝna dyskusja nt reformy systemu ochrony zdrowia oraz moŝliwości ograniczenia kosztów opieki zdrowotnej Głównym obszarem, wokół którego koncentrują się analizy i dyskusje specjalistów jest sposób finansowania świadczeń zdrowotnych i wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne Wiele uwagi poświęca się równieŝ niedofinansowaniu słuŝby zdrowia i ograniczonej dostępności do wielu specjalistycznych świadczeń zdrowotnych Są to bardzo istotne problemy, których z pewnością nie moŝna lekcewaŝyć, wydaje się jednak, iŝ zdecydowanie nie doceniamy tego, co od dawna podkreślają eksperci Światowej Organizacji Zdrowia W ich opinii jednym z podstawowych czynników decydujących o stanie zdrowia populacji nie jest model organizacyjno-finansowy słuŝby zdrowia ale styl Ŝycia ludności i związane z nim róŝne ryzykowne dla zdrowia zachowania podejmowanie przez mieszkańców Badając róŝne aspekty problemów zdrowotnych naukowcy wprowadzili w ostatnich latach bardziej precyzyjny wskaźnik rozmiarów szkód zdrowotnych tzw DALY (disability-adjusted life year) pozwalający określić sumę lat utraconych z powodu przedwczesnego zgonu oraz przeŝytych z ograniczoną zdolnością do sprawnego funkcjonowania Rezultaty przeprowadzonych badań jednoznacznie wskazują, iŝ wysoki poziom DALY w znacznym stopniu jest związany z zaburzeniami psychicznymi oraz uzaleŝnieniami Jak wynika z badań opublikowanych przez WHO w Raporcie o stanie zdrowia na świecie w 2002 r w krajach uprzemysłowionych o niskim wskaźniku śmiertelności niemowląt, do których zalicza się takŝe Polska, alkohol jest trzecim najwaŝniejszym czynnikiem odpowiedzialnym za obciąŝenie chorobami i urazami (zaraz po tytoniu oraz nadciśnieniu tętniczym krwi) Kolejne miejsca na wspomnianej liście zajmują: wysoki poziom cholesterolu oraz nadwaga, a na ósmej pozycji wśród najgroźniejszych czynników wpływających na zdrowie ludności w tej części świata, znajdują się narkotyki W tym kontekście szczególnego znaczenia nabierają systemowe działania edukacyjne i interwencyjne związane z profilaktyką problemów alkoholowych i przeciwdziałaniem narkomanii, które mogą mieć istotny wpływ na ograniczenie liczby pacjentów z zaburzeniami somatycznymi, którzy naduŝywają alkoholu (co znacznie podwyŝsza koszty ich leczenia) oraz poprawę skuteczności leczenia osób uzaleŝnionych od alkoholu i narkotyków 5

6 I Wprowadzenie Kluczowe znaczenie mają w tym przypadku odpowiednie programy polityki zdrowotnej realizowane zarówno na szczeblu krajowym, jak i na poziomie lokalnym Badania diagnozujące poziom rozpowszechnienia oraz wzory konsumpcji alkoholu i narkotyków stanowią waŝny element strategii polityki społecznej pozwalający ustalić priorytety tej polityki, jej zakres oraz najwaŝniejszych adresatów Pozwalają takŝe monitorować podjęte działania i na tej podstawie oceniać trafność i efektywność realizowanych działań 6

7 II METODOLOGIA BADANIA CHARAKTERYSTYKA PRÓBY i 7

8 II Metodologia i charakterystyka próby Metodologia badania Badanie było realizowane od października do listopada 2008 roku na reprezentatywnej 506-oosobowej próbie dorosłych mieszkańców Wrocławia Badanie przeprowadzone w 2008 roku jest badaniem porównawczym w stosunku do przeprowadzonego w roku 2005 Struktura demograficzna próby odpowiadała strukturze lokalnej społeczności W realizacji projektu zastosowano metodę random route walking, to znaczy dobierania adresów przez ankietera na podstawie zapewniającego losowość algorytmu odwiedzania kolejnych gospodarstw domowych, począwszy od wyznaczonego punktu startowego Respondentem zostawała osoba, która jako ostatnia z domowników obchodziła urodziny Zastosowano metodę bezpośrednich standaryzowanych wywiadów kwestionariuszowych, przeprowadzanych przez ankieterów w domach respondentów Długość wywiadu wynosiła średnio ok 60 minut W instrukcji dla ankieterów zwrócono szczególną uwagę na kwestię anonimowości badań oraz na konieczność nieujawniania przed respondentem własnego stosunku do alkoholu niezaleŝnie od tego, czy jest on pozytywny, czy negatywny ze względu na moŝliwość skrzywienia wyników 8

9 II Metodologia i charakterystyka próby Charakterystyka próby Na wykresach o numerach 1 do 6 zilustrowano strukturę demograficznospołeczną badanej próby, liczącej 506 mieszkańców Wrocławia Kobiety stanowiły 54,1% respondentów, męŝczyźni natomiast 45,9% W obrębie próby wyróŝniono pięć grup wiekowych o następujących przedziałach i udziale w strukturze: osoby w wieku lat stanowiły 24,1% ogółu respondentów, osoby w wieku lat 18%; osoby w wieku lat 14,2%; osoby w wieku lata 25,3%; natomiast najstarsze z osób badanych w wieku 65 lat lub więcej stanowiły 18,4% ogółu respondentów Wśród respondentów znaczna większość blisko połowa (45,7%) legitymowała się wykształceniem średnim (połączone kategorie: niepełne średnie, średnie oraz niepełne wyŝsze), 22,4% stanowiły natomiast osoby z wykształceniem wyŝszym Blisko co dziesiąty respondent posiadał wykształcenie podstawowe lub niepełne podstawowe (10,3%), natomiast 21,5% wykształcenie zasadnicze zawodowe Blisko połowa ankietowanych deklarowała, Ŝe pracuje zawodowo (48,9%), niespełna jedna trzecia natomiast, Ŝe przebywa w chwili obecnej na rencie lub emeryturze (30,4%) Blisko co dziewiąty ankietowany uczył się w szkole lub na uczelni wyŝszej (10,8%); 6,1% stanowiły natomiast osoby bezrobotne (co szesnasty ankietowany) Najmniej liczne grupy stanowiły: gospodynie domowe (2,4%) oraz osoby posiadające status zawodowy inny niŝ wymienione powyŝej (1,4%) Ze względu na małą liczebność tych dwóch ostatnich grup respondentów (a co za tym idzie niskimi podstawami procentowania, nieuprawniającymi do wnioskowania) w analizach nie uwzględniono wyników uzyskanych dla tych właśnie grup JeŜeli taka sytuacja miała miejsce, właściwe oznaczenia znajdują się na wykresach 9

10 II Metodologia i charakterystyka próby Charakterystyka próby cd Nieco ponad jedna trzecia badanych (33,6%) określała miesięczny dochód netto w swoim gospodarstwie domowym jako plasujący się pomiędzy 2001 a 3000 złotych, dochód powyŝej 3000 złotych deklarował natomiast blisko co piąty ankietowany (21,6%) Blisko co dziesiąty respondent (10,5%) określał dochody swojego gospodarstwa domowego jako plasujące się pomiędzy 1501 a 2000 złotych, natomiast średnio co jedenasty (8,8%) między 1001 a 1500 złotych Dochód pomiędzy 501 a 1000 złotych deklarował średnio co dwudziesty ankietowany (4,8%), natomiast 1,4% ankietowanych określało miesięczny dochód w swoim gospodarstwie domowym jako nieprzekraczający 500 złotych Podobnie jak w przypadku omawianych powyŝej grup gospodyń domowych i osób o innym statusie zawodowym, mała liczebność ostatniej z grup (o dochodzie niŝszym niŝ 500 złotych miesięcznie) wyłącza ją z przeprowadzanych analiz Jeśli chodzi o stosunek do religii, wśród przebadanych mieszkańców Wrocławia ponad połowa określała się jako wierząca i praktykująca (54,7%), pozostałe 45,3% określało się natomiast jako osoby niewierzące lub wierzące, ale niepraktykujące Jak przekonamy się w kolejnych rozdziałach, stosunek do wiary i religii był waŝną zmienną róŝnicującą odpowiedzi respondentów 10

11 II Metodologia i charakterystyka próby Wyk 1 Struktura demograficzno-społeczna badanej próby - płeć 45,9 54,1 kobieta męŝczyzna Wyk 2 Struktura demograficzno-społeczna badanej próby - wiek 18,0 14,2 25,3 65 lat i więcej lata lat 24,1 18, lat lat Wyk 3 Struktura demograficzno-społeczna badanej próby - wykształcenie 45,7 wyŝsze średnie zasadnicze zawodowe 21,5 10,3 22,4 podstawowe 11

12 II Metodologia i charakterystyka próby Wyk 4 Struktura demograficzno-społeczna badanej próby status zawodowy 30,4 inne bezrobotny 48,9 1,4 6,1 2,4 10,8 godpodyni domowa uczeń,student rencista,emeryt praca zawodowa Wyk 5 Struktura demograficzno-społeczna badanej próby - dochód 33,6 21,6 10,5 19,4 8,8 4,8 1,4 odmowa odpowiedzi ponad 3000zł zł zł zł zł do 500zł Wyk 6 Struktura demograficzno-społeczna badanej próby stosunek do religii 45,3 wierzący i praktykujący pozostali 54,7 12

13 III ALKOHOLIZM I NARKOMANIA NA TLE INNYCH PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 13

14 IV Problemy społeczne w ocenie mieszkańców Problemy społeczne w ocenie mieszkańców Wrocławia WaŜnym elementem przeprowadzanych badań była ocena waŝności problemów społecznych związanych z uŝywaniem alkoholu i narkotyków widzianych na tle innych problemów społecznych Kwestie te były analizowane zarówno z perspektywy całego kraju, jak i w skali lokalnej Respondentów pytano o to, które z problemów wydają im się szczególnie waŝne dla Polski, a takŝe które z nich jawią jako istotne z perspektywy mieszkańców Wrocławiu Badanym przedstawiono listę kilkunastu problemów społecznych i poproszono o ocenę kolejnych zagadnień na pięciostopniowej skali, gdzie 1 oznaczało problem niewaŝny, zaś 5 bardzo waŝny KaŜdy z tych problemów miał być oceniony zarówno z perspektywy kraju, jak i w kontekście problemów występujących lokalnie, na terenie miasta Ponadto respondenci zostali poproszeni o wybranie jednego zagadnienia, które ich zdaniem jest najwaŝniejszym problemem dotykającym społeczeństwo jako całość oraz społeczność lokalną Ponad połowa badanych stwierdziła, Ŝe wymienione w kwestionariuszu problemy są istotne w skali kraju (połączone odpowiedzi bardzo waŝne oraz waŝne ) wykres 7a i 7b NajwyŜsze odsetki osób określających dany problem jako bardzo waŝny odnotowano w przypadku przemocy w rodzinie (57%), sytuacji mieszkaniowej (56,4%) oraz alkoholizmu (55,6%) i piciu alkoholu przez młodzieŝ (55,7%) Na wysokim miejscu znalazł się równieŝ problem narkomanii (53,6%) NajniŜsze odsetki zaobserwowano natomiast w przypadku kryzysu moralnego (30,6%) oraz problemu AIDS (31,2%) Porównując wyniki prezentowanych badań z 2008 r z wynikami podobnego projektu zrealizowanego we Wrocławiu w 2005 r (identyczne pytanie, ten sam sposób doboru reprezentatywnej próby oraz podobny okres realizacji badania), naleŝy podkreślić znaczące róŝnice w postrzeganiu przez mieszkańców Wrocławia kilku kluczowych problemów Przede wszystkim istotnie zmniejszył się odsetek badanych, którzy jako bardzo waŝny problem społeczny w Polsce wskazywali bezrobocie (w 2005 r 78,2% zaś w 2008 r 38,4% PowaŜnie zmniejszył się takŝe odsetek tych, którzy jako bardzo waŝny wymieniali problem przemocy i agresji na ulicach (w 2005 r 61%; w 2008 r 46,6%) oraz problem przestępczości pospolitej (2005 r 47,3%; 2008 r 38,9%) Wyniki te jednoznacznie wskazują, iŝ w opinii mieszkańców Wrocławia Polska stała się państwem bardziej bezpiecznym niŝ 3 lata temu Warto takŝe zwrócić uwagę, iŝ zarówno w przypadku problemu alkoholizmu, jak i narkomanii najwyŝsze odsetki osób przypisujących duŝą wagę tym problemom zaobserwowano wśród kobiet po ukończeniu 50 roku Ŝycia, rencistów i emerytów oraz osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym, wierzących i praktykujących Uzyskiwane dochody gospodarstwa domowego w niewielkim stopniu róŝnicowały opinie respondentów w tym zakresie 14

15 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Problemy społeczne w ocenie mieszkańców Wrocławia cd RównieŜ w skali lokalnej, wymienione w kwestionariuszu zagadnienia oceniane są przez mieszkańców Wrocławia, jako waŝne i bardzo waŝne (wykres 10a i 10b) Warto przyjrzeć się róŝnicom, jakie zachodzą w ocenie poszczególnych problemów w skali globalnej i w skali lokalnej (wykresy 11a i 11b) Przede wszystkim wyŝsze odsetki ankietowanych wskazały na problem narkomanii (średnia odpowiedzi badanych w skali od 1 do 5 dla całego kraju wynosiła 4,37, zaś dla społeczności Wrocławia juŝ 4,68) Odwrotną sytuację zaobserwowano w przypadku przestępczości gospodarczej oraz korupcji Ocena problemu alkoholizmu i picia alkoholu przez młodzieŝ pozostała na niezmienionym poziomie Jako najwaŝniejszy problem społeczny we Wrocławiu prawie 14% badanych wskazało przestępczość gospodarczą Na kolejnych miejscach znalazły się sytuacja mieszkaniowa (13,2%), alkoholizm (10,9%) oraz zły stan zdrowia społeczeństwa (9,7%) Interesująco wygląda równieŝ porównanie tych wyników do wskazań, jakie przedstawili mieszkańcy Wrocławia podczas badań w 2005 r Zdecydowanie najwaŝniejszym problemem w tamtym okresie zarówno w skali lokalnej, jak i z perspektywy całego kraju - był problem bezrobocia Jako najwaŝniejszy wskazywał go co trzeci badany wówczas Wrocławianin (36,8%) Wysoką drugą pozycję wśród najwaŝniejszych problemów w mieście zajmowała wówczas przemoc i agresja na ulicach, na którą wskazywało ponad 8% badanych (obecnie tj w 2008 r problem ten wskazuje ponad połowę mniejsza grupa badanych - 3,7%) Znamienny natomiast wydaje się niemal dwukrotny wzrost populacji respondentów, którzy za najwaŝniejszy problem społeczny we Wrocławiu uwaŝają przestępczość gospodarczą (w 2005 r 7,4% zaś w 2008 r 13,9%) Podobnie wysoki wzrost (dwukrotny) odnotowano takŝe w przypadku alkoholizmu (w 2005 r 5,6% a w 2008 r 10,9%) Warto takŝe podkreślić istotny związek pomiędzy odpowiedziami badanych a poziomem spoŝycia alkoholu im więcej alkoholu spoŝywają rocznie respondenci, tym rzadziej oceniają problem alkoholizmu, jako bardzo waŝny Narkomanię jak najpowaŝniejsze zjawisko w skali lokalnej w 2008 r wskazało 5,3% badanych mieszkańców Wrocławia (wykres 13) W tym przypadku nie odnotowano jakieś istotnej róŝnicy pomiędzy jednym i drugim badaniem (w 2005 r 3,9%) Warto takŝe zwrócić uwagę, iŝ podobnie, jak w przypadku postrzegania alkoholizmu, osoby, które próbowały w Ŝyciu jakiegokolwiek narkotyku znacznie rzadziej postrzegają problem narkomanii, jako bardzo waŝny 15

16 III Alkoholizm i narkomania na tle innych problemów społecznych Wyk 7a Ocena waŝności problemów społecznych w Polsce spadek stopy Ŝyciow ej ,9 36,4 13,3 3,1 spadek stopy Ŝyciow ej ,1 34,6 7,6 1,1 0,3 0,2 zły stan zdrow ia społeczeństw a ,4 40,6 12,3 3,3 0,4 zły stan zdrow ia społeczeństw a ,8 32,2 10,5 0,4 2,8 0,3 kryzys m oralny ,6 35,6 22 6,5 1,93,4 kryzys m oralny ,5 40,5 18,8 5,1 1,9 1,3 alkoholizm ,7 30,3 0,8 10,8 1,7 0,7 alkoholizm ,8 36,2 7,3 1,1 0,6 zanieczyszczenie środow iska 2008 zanieczyszczenie środow iska ,1 41,8 35,4 13,8 13,8 1,8 0,6 0,5 2,9 0,4 narkomania ,6 33,1 7,9 2,51,6 1,3 narkomania ,5 36 6,81,9 0,5 0,3 przestępczość pospolita ,9 38,4 12,7 7,5 0,42,1 przestępczość pospolita ,3 43,5 8,60,5 przestępczość gospodarcza 2008 przestępczość gospodarcza ,8 54,7 36,7 34,7 14,2 3,9 0,4 2,0 9,1 1 0,3 0,2 0% 20% 40% 60% 80% 100% bardzo waŝne waŝne średnio waŝne mało waŝne niewaŝne trudno powiedzieć 16

17 III Alkoholizm i narkomania na tle innych problemów społecznych Wyk 7b Ocena waŝności problemów społecznych w Polsce korupcja ,3 28,8 10,7 2,5 1,4 1,2 korupcja 2005 AIDS ,2 33,1 22,3 8,4 1,3 3,7 AIDS ,9 41,3 16,2 3,90,41,4 bezrobocie ,4 38,8 15,3 4,9 1,11,5 bezrobocie ,2 20,3 1,1 0,2 0,2 picie alkoholu przez młodzieŝ ,6 30,6 10,3 2 0,7 0,9 picie alkoholu przez młodzieŝ ,8 29,8 9,5 0,5 0,4 przem oc i agresja na ulicach ,6 36,9 13 1,9 1,8 przem oc i agresja na ulicach ,5 6 0,6 przem oc w rodzinie ,4 8,3 1,8 1,7 przem oc w rodzinie ,6 35,4 6,2 1,1 0,7 0,9 sytuacja m ieszkaniow a ,4 30,4 9,1 0,4 2,9 0,8 sytuacja m ieszkaniow a ,1 38,8 10,2 2,8 0,2 0% 20% 40% 60% 80% 100% bardzo waŝne waŝne średnio waŝne mało waŝne niewaŝne trudno powiedzieć *W 2005 roku nie pytano o ocenę korupcji 17

18 III Alkoholizm i narkomania na tle innych problemów społecznych Wyk 8a Ocena waŝności problemów społecznych w Polsce alkoholizm 2008 Alkoholizm niewaŝne mało waŝne średnio waŝne waŝne bardzo waŝne trudno powiedzieć PŁEĆ RESPONDENTA WIEK % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza Razem,8% 1,7% 10,8% 30,3% 55,7%,7% kobieta,5% 1,1% 9,6% 26,8% 60,7% 1,3% męŝczyzna 1,1% 2,4% 12,2% 34,4% 49,8% lat 4,2% 12,1% 33,1% 50,6% lat 1,2% 15,4% 29,4% 54,0% lat 2,8% 11,3% 41,9% 44,1% lata 1,1%,8% 5,4% 26,1% 66,1%,5% 65 i więcej lat,7% 1,3% 11,8% 24,4% 58,7% 3,1% podstawowe 16,3% 20,0% 59,5% 4,2% zasadnicze WYKSZTAŁCENIE zawodowe 1,3% 1,8% 32,3% 64,6% średnie,6% 2,8% 10,6% 29,3% 56,7% wyŝsze 1,2% 1,8% 17,3% 35,1% 43,4% 1,2% Praca zawodowa 1,1% 1,9% 12,5% 33,5% 50,9% Rencista, emeryt,4%,8% 8,5% 23,0% 65,0% 2,3% Jaki ma Pan(i) Uczeń, status zawodowy? student 3,3% 15,6% 26,1% 55,0% Gospodyni domowa 8,5% 44,7% 46,7% Bezrobotny 2,2% 3,5% 42,1% 52,1% Inne 8,9% 33,8% 57,3% wierzący i STOSUNEK DO,2%,7% 10,8% 28,9% 58,4% 1,0% praktykujący RELIGII pozostali 1,5% 2,9% 10,9% 32,0% 52,5%,3% do 500zł 10,0% 10,1% 17,4% 62,5% zł 7,3% 28,5% 53,9% 10,4% zł 1,8% 1,6% 4,5% 28,6% 63,5% DOCHÓD zł 1,3% 12,6% 29,3% 55,2% 1,5% GOSPODARSTWA zł 1,8% 9,9% 29,6% 58,6% DOMOWEGO ponad 3000zł 1,4%,7% 14,4% 28,6% 54,8% odmowa,8%,8% 19,4% 36,2% 42,1%,8% trudno 1,1% 5,1% 30,4% 63,4% Czy kiedykolwiek przyjął jakiś narkotyk Poziom wypitego alkoholu łącznie wśród wszystkich (w litrach 100% alkoholu) powiedzieć tak,8% 3,1% 19,4% 29,7% 47,1% nie,8% 1,4% 9,0% 30,4% 57,5%,9% abstynenci 2,6% 2,1% 6,7% 25,1% 60,8% 2,8% do 1,2l 1,1% 10,7% 27,1% 61,1% pow 1,2 do 6l,5% 1,0% 9,2% 37,1% 51,3% 1,0% pow 6 do 12 l 3,1% 13,7% 22,4% 60,9% pow 12 23,9% 33,7% 42,4% 18

19 III Alkoholizm i narkomania na tle innych problemów społecznych Tab 8b Ocena waŝności problemów społecznych w Polsce narkomania 2008 Narkomania niewaŝne mało waŝne średnio waŝne waŝne bardzo waŝne trudno powiedzieć PŁEĆ RESPONDENTA WIEK % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza Razem 1,6% 2,5% 7,9% 33,1% 53,6% 1,3% kobieta,8% 1,1% 4,5% 30,6% 60,8% 2,2% męŝczyzna 2,5% 4,1% 11,8% 36,1% 45,3%,3% lat,5% 5,7% 9,5% 41,5% 42,8% lat 1,2% 2,1% 11,7% 35,5% 49,6% lat 10,8% 40,1% 49,1% lata 2,7% 1,3% 4,6% 26,1% 64,2% 1,1% 65 i więcej lat 3,0% 2,0% 4,4% 24,1% 60,7% 5,8% podstawowe 4,2% 3,8% 8,0% 22,7% 57,1% 4,2% zasadnicze WYKSZTAŁCENIE zawodowe 2,0% 4,3% 31,6% 60,1% 2,0% średnie 1,6% 3,6% 4,7% 34,1% 55,2%,7% wyŝsze 1,9% 17,7% 37,2% 42,6%,6% Praca zawodowa,3% 2,3% 11,3% 37,2% 48,6%,3% Rencista, emeryt 2,3% 1,7% 3,8% 25,4% 62,9% 4,0% Jaki ma Pan(i) Uczeń, status zawodowy? student 3,1% 4,4% 8,9% 32,9% 50,7% Gospodyni domowa 8,5% 31,8% 59,7% Bezrobotny 6,9% 3,5% 45,4% 44,1% Inne 8,9% 8,9% 82,3% wierzący i STOSUNEK DO 1,6% 1,8% 6,0% 29,6% 60,0% 1,2% praktykujący RELIGII pozostali 1,6% 3,3% 10,2% 37,4% 46,0% 1,5% do 500zł 10,0% 17,4% 72,6% zł 2,1% 27,2% 60,3% 10,4% zł 5,6% 1,6% 4,6% 27,6% 57,8% 2,7% DOCHÓD zł 1,3% 3,8% 33,8% 59,5% 1,5% GOSPODARSTWA zł 3,2% 4,6% 34,4% 55,8% 1,9% DOMOWEGO ponad 3000zł 2,6% 11,9% 29,9% 55,6% odmowa 3,8% 13,8% 38,2% 44,2% trudno powiedzieć 8,3% 1,0% 7,7% 36,3% 46,7% Czy kiedykolwiek tak 2,0% 5,9% 11,4% 44,0% 36,0%,8% przyjął jakiś narkotyk nie 1,5% 1,7% 7,1% 30,8% 57,3% 1,5% Poziom wypitego abstynenci 3,6% 7,8% 16,5% 69,4% 2,8% alkoholu łącznie do 1,2l 1,8% 5,3% 33,7% 58,5%,7% wśród wszystkich (w pow 1,2 do 6l,8% 1,3% 9,6% 41,6% 46,3%,5% litrach 100% pow 6 do 12 l 4,7% 9,1% 32,1% 50,2% 3,9% alkoholu) pow 12 6,5% 8,7% 48,3% 36,6% 19

20 III Alkoholizm i narkomania na tle innych problemów społecznych Wyk 9 Odsetki badanych wskazujących róŝne problemy społeczne jako najwaŝniejszy problem w Polsce 6,3 1,9 5,2 6,8 2,0 7, ,2 34,4 5,8 1,7 4,0 4,4 13,5 1,9 Przestępczość gospodarcza Narkomania Alkoholizm Zły stan zdrowia społeczeństwa Sytuacja mieszkaniowa Przemoc i agresja na ulicach Bezrobocie Korupcja Przestępczość pospolita Zanieczyszczenia środowiska Kryzys moralny Spadek stopy Ŝyciowej Przemoc w rodzinie Picie alkoholu przez młodzieŝ AIDS 5,6 11,3 4,5 8,3 5, ,0 2,7 3,2 5,1 6,8 5,4 1,3 4,6 15,5 11,3 *W 2005 roku nie pytano o ocenę korupcji 20

21 III Alkoholizm i narkomania na tle innych problemów społecznych Wyk 10a Ocena waŝności problemów społecznych we Wrocławiu spadek stopy Ŝyciow ej ,7 35,9 14,7 2,8 spadek stopy Ŝyciow ej ,2 33,6 8,31,4 0,3 0,1 zły stan zdrow ia społeczeństw a ,2 37,5 14,3 3,7 0,11,2 zły stan zdrow ia społeczeństw a ,1 12,3 3 0,2 0,4 kryzys m oralny ,9 36,3 22,3 8,5 0,9 5,2 kryzys m oralny ,1 43,7 18,7 5,9 1,10,6 alkoholizm ,7 33,3 9,2 4 0,31,5 alkoholizm ,9 39 9,9 0,80,4 zanieczyszczenie środow iska 2008 zanieczyszczenie środow iska ,9 35,7 40,3 42,7 14,9 18,4 3,1 1,7 0,1 3 0,2 narkomania ,1 36,3 8,9 4,11,7 narkomania ,9 39,3 10,1 1,8 0,8 0,2 przestępczość pospolita ,1 36,9 18,5 7,8 1,2 1,5 przestępczość pospolita , ,1 1,70,4 przestępczość gospodarcza 2008 przestępczość gospodarcza ,5 38,1 36,6 39,1 17,7 5,9 3,3 5 17,2 3,2 2,3 0,2 0% 20% 40% 60% 80% 100% bardzo waŝne waŝne średnio waŝne mało waŝne niewaŝne trudno powiedzieć 21

22 III Alkoholizm i narkomania na tle innych problemów społecznych Wyk 10b Ocena waŝności problemów społecznych we Wrocławiu korupcja ,9 37,6 12,6 2,45,1 3,3 korupcja 2005 AIDS ,9 9,7 4,5 4,9 AIDS ,5 40,2 18,9 5,30,4 1,7 bezrobocie , ,3 5,2 2,7 2,6 bezrobocie ,3 2,9 0,6 0,2 picie alkoholu przez młodzieŝ ,8 33,6 8,1 2,91,3 1,4 picie alkoholu przez młodzieŝ ,8 30,8 8,7 0,1 0,8 0,4 przem oc i agresja na ulicach ,2 37,6 15,7 2,3 0,1 2,1 przem oc i agresja na ulicach ,2 1,5 0,2 przem oc w rodzinie ,7 34,3 11,1 1,8 1 2,2 przem oc w rodzinie ,7 39,7 6,6 1,1 1,1 0,7 sytuacja m ieszkaniow a ,4 1,5 5,9 3,7 1,4 sytuacja m ieszkaniow a ,6 38,5 11,9 3,7 0,4 0% 20% 40% 60% 80% 100% bardzo waŝne waŝne średnio waŝne mało waŝne niewaŝne trudno powiedzieć *W 2005 roku nie pytano o ocenę korupcji 22

23 III Alkoholizm i narkomania na tle innych problemów społecznych Wyk 11a Opinie o ogólnopolskich problemach społecznych -średnie (na skali: 1 niewaŝne - 5 bardzo waŝne z pominięciem odpowiedzi "trudno powiedzieć") 5 4 4,2 4,1 4,37 4,29 4,39 3,89 4,25 4,24 4,41 4,46 4,31 4,4 4,1 3,88 4, Przestępczość gospodarcza Przestępczość pospolita Narkomania Zanieczyszczenia środowiska Alkoholizm Kryzys moralny Zły stan zdrowia społeczeństwa Spadek stopy Ŝyciowej Sytuacja mieszkaniowa Przemoc w rodzinie Przemoc i agresja na ulicach Picie alkoholu przez młodzieŝ Bezrobocie AIDS Korupcja 23

24 III Alkoholizm i narkomania na tle innych problemów społecznych Wyk 11b Opinie o lokalnych problemach społecznych -średnie (na skali: 1 niewaŝne - 5 bardzo waŝne z pominięciem odpowiedzi "trudno powiedzieć") 5 4 3,92 3,96 4,68 4,19 4,34 3,84 4,21 4,23 4,42 4,33 4,22 4,35 3,92 3,66 4, Przestępczość gospodarcza Przestępczość pospolita Narkomania Zanieczyszczenia środowiska Alkoholizm Kryzys moralny Zły stan zdrowia społeczeństwa Spadek stopy Ŝyciowej Sytuacja mieszkaniowa Przemoc w rodzinie Przemoc i agresja na ulicach Picie alkoholu przez młodzieŝ Bezrobocie AIDS Korupcja 24

25 III Alkoholizm i narkomania na tle innych problemów społecznych Tab 12a Ocena waŝności problemów lokalnych alkoholizm 2008 Alkoholizm niewaŝne mało waŝne średnio waŝne waŝne bardzo waŝne trudno powiedzieć PŁEĆ RESPONDENTA WIEK % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza Razem,3% 4,0% 9,2% 33,3% 51,7% 1,5% kobieta,4% 3,8% 8,3% 26,7% 58,8% 2,0% męŝczyzna,3% 4,3% 10,2% 41,1% 43,3%,9% lat 4,2% 10,5% 41,0% 43,6%,6% lat 3,3% 12,7% 33,2% 50,9% lat 5,5% 11,7% 31,3% 50,0% 1,5% lata 1,3% 2,2% 4,6% 28,3% 62,0% 1,6% 65 i więcej lat 5,9% 8,5% 31,9% 49,9% 3,8% podstawowe 4,2% 8,3% 23,8% 59,5% 4,2% zasadnicze WYKSZTAŁCENIE zawodowe 1,8% 4,3% 37,1% 56,7% średnie,7% 3,4% 8,5% 32,9% 53,8%,6% wyŝsze 7,1% 15,6% 35,1% 38,6% 3,5% Praca zawodowa,7% 4,1% 11,5% 36,0% 46,7% 1,0% Rencista, emeryt 3,5% 6,9% 27,2% 59,2% 3,2% Jaki ma Pan(i) Uczeń, status zawodowy? student 6,5% 9,1% 34,3% 50,1% Gospodyni domowa 8,5% 5,5% 40,7% 45,3% Bezrobotny 3,8% 44,1% 52,1% Inne 8,9% 8,9% 82,3% wierzący i STOSUNEK DO 2,8% 8,1% 31,6% 55,3% 2,2% praktykujący RELIGII pozostali,7% 5,4% 10,5% 35,4% 47,3%,6% do 500zł 17,4% 10,1% 72,4% zł 5,6% 33,5% 50,6% 10,4% zł 7,8% 33,0% 57,6% 1,6% DOCHÓD zł 3,0% 2,9% 39,0% 53,5% 1,5% GOSPODARSTWA zł 2,5% 6,9% 32,0% 57,1% 1,4% DOMOWEGO ponad 3000zł 4,1% 15,8% 30,1% 48,6% 1,5% odmowa 1,2% 8,8% 15,4% 34,0% 40,1%,5% trudno powiedzieć 1,1% 4,1% 4,3% 39,1% 51,4% Czy kiedykolwiek tak 7,3% 12,6% 47,2% 33,0% przyjął jakiś narkotyk nie,4% 3,3% 8,5% 30,5% 55,5% 1,8% Poziom wypitego abstynenci 3,8% 2,5% 25,6% 65,2% 2,8% alkoholu łącznie do 1,2l 3,0% 11,3% 27,9% 57,4%,4% wśród wszystkich (w pow 1,2 do 6l,7% 3,9% 10,2% 36,0% 46,7% 2,5% litrach 100% pow 6 do 12 l 6,2% 10,1% 37,7% 46,0% alkoholu) pow 12 4,3% 17,2% 48,0% 30,5% 25

26 III Alkoholizm i narkomania na tle innych problemów społecznych Tab 12b Ocena waŝności problemów lokalnych narkomania 2008 niewaŝne mało waŝne Narkomania średnio waŝne waŝne bardzo waŝne PŁEĆ RESPONDENTA WIEK % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza Razem 1,7% 4,1% 8,9% 36,3% 49,1% kobieta 1,6% 3,5% 6,6% 32,8% 55,4% męŝczyzna 1,7% 4,8% 11,6% 40,3% 41,7% lat 1,1% 4,6% 9,9% 39,9% 44,5% lat 1,3% 7,5% 13,3% 36,8% 41,1% lat,9% 3,7% 10,6% 38,8% 46,0% lata 1,9% 2,7% 6,3% 32,7% 56,4% 65 i więcej lat 3,2% 2,1% 5,3% 33,7% 55,7% podstawowe 4,5% 24,9% 70,6% zasadnicze WYKSZTAŁCENIE zawodowe 1,8% 2,5% 43,6% 52,0% średnie 1,8% 4,8% 10,1% 34,5% 48,7% wyŝsze 1,7% 6,7% 16,5% 37,6% 37,5% Praca zawodowa,8% 4,8% 10,5% 37,3% 46,7% Rencista, emeryt 2,4% 1,3% 5,0% 34,0% 57,4% Jaki ma Pan(i) Uczeń, status zawodowy? student 1,2% 8,5% 11,2% 36,2% 43,0% Gospodyni domowa 18,2% 22,3% 23,9% 35,6% Bezrobotny 7,1% 5,8% 48,3% 38,8% Inne 8,9% 17,8% 73,3% wierzący i STOSUNEK DO 1,2% 2,1% 6,7% 35,7% 54,2% praktykujący RELIGII pozostali 2,2% 6,4% 11,5% 36,9% 42,9% do 500zł 36,1% 30,7% 33,3% zł 6,2% 29,6% 64,2% zł 5,7% 12,6% 38,0% 43,7% DOCHÓD zł 1,4% 10,4% 24,3% 64,0% GOSPODARSTWA zł,7% 3,1% 6,6% 38,5% 51,1% DOMOWEGO ponad 3000zł,7% 3,9% 12,0% 36,1% 47,3% odmowa 8,3% 10,0% 38,0% 43,6% trudno 5,2% 4,0% 7,6% 37,8% 45,4% Czy kiedykolwiek przyjął jakiś narkotyk Poziom wypitego alkoholu łącznie wśród wszystkich (w litrach 100% alkoholu) powiedzieć tak 1,5% 9,7% 15,5% 44,2% 29,1% nie 1,7% 2,9% 7,5% 34,6% 53,3% abstynenci 3,7% 3,5% 4,1% 29,8% 58,9% do 1,2l 1,1% 2,4% 6,9% 35,6% 54,0% pow 1,2 do 6l,5% 6,0% 9,4% 37,8% 46,4% pow 6 do 12 l 3,2% 7,8% 42,9% 46,1% pow 12 8,3% 4,3% 17,6% 34,0% 35,7% 26

27 III Alkoholizm i narkomania na tle innych problemów społecznych Wyk 13 Odsetki badanych wskazujących róŝne problemy społeczne jako najwaŝniejszy z problemów we Wrocławiu 6,3 8,2 3,5 6,9 4, ,8 5,3 3,3 5,6 1,5 3,9 4,8 7,4 2,0 Przestępczość gospodarcza Narkomania Alkoholizm Zły stan zdrowia społeczeństwa Sytuacja mieszkaniowa Przemoc i agresja na ulicach Bezrobocie Korupcja Przestępczość pospolita Zanieczyszczenia środowiska Kryzys moralny Spadek stopy Ŝyciowej Przemoc w rodzinie Picie alkoholu przez młodzieŝ AIDS 3,8 9,7 6,0 13, ,9 7,5 3,7 4,4 5,3 7,1 5,6 4,9 0,4 3,3 13,9 *W 2005 roku nie pytano o ocenę korupcji 27

28 IV KONSUMPCJA NAPOJÓW ALKOHOLOWYCH 28

29 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Ogólna charakterystyka spoŝycia Oszacowanie ilości alkoholu wypijanego przez respondentów oparto na ich deklaracjach odnośnie konsumpcji kilku rodzajów napojów alkoholowych: wódki i innych napojów spirytusowych (whisky, brandy, gin itp), bimbru, wina domowego, wina gronowego (wraz z szampanem) oraz piwa KaŜdy blok składał się z pytań dotyczących ostatniej (w ciągu ostatnich 12 miesięcy) okazji oraz ilości wypitego wówczas, danego rodzaju alkoholu (w mililitrach) Zebrane w ten sposób informacje pozwoliły na oszacowanie dla kaŝdego respondenta ilości spoŝytego przez niego alkoholu Analiza ilości skonsumowanego alkoholu opiera się na przeliczeniu wypitych napojów alkoholowych na stuprocentowy alkohol Z przeprowadzonych badań wynika, Ŝe przynajmniej raz w ciągu ostatniego roku alkohol piło 84,4% mieszkańców Wrocławia Wykres 14a przedstawia oszacowanie przeciętnego spoŝycia alkoholu w populacji wszystkich badanych respondentów oraz w grupie konsumentów (osoby, które przynajmniej raz w ciągu ostatniego roku wypiły alkohol) trzech głównych typów alkoholu: napojów spirytusowych (wódka i bimber), wina (wino domowe i gronowe oraz szampan), a takŝe piwa w przeliczeniu na stuprocentowy alkohol Liczne badania naukowe i analizy prowadzone w Polsce i na świecie pokazują, iŝ tzw średni poziom spoŝycia napojów alkoholowych na głowę (per capita) szacowany na podstawie reprezentatywnych badań populacyjnych (w oparciu o metodę ostatniej okazji ) jest o ok 40-60% niŝszy w stosunku do rzeczywistej konsumpcji alkoholu (Bloomfield i in 2003; Alkohol w Europie, PARPA 2007) Przyczyną tego niedoszacowania jest trudność w dotarciu do tzw populacji ukrytych (osób bezdomnych, chorych, przebywających w wojsku lub studiujących poza miejscem zamieszkania) Szacownie średniego spoŝycie ma jednak istotne znaczenie dla analizy trendów i porównywania w kolejnych badaniach czy poziom szacowanej konsumpcji alkoholu, w poszczególnych grupach socjo-demograficznych zmienia się, czy teŝ pozostaje na podobnym poziomie Jak wynika z badań zrealizowanych w 2008 r we Wrocławiu kaŝdy dorosły mieszkaniec tego miasta wypił średnio 4,33 litry czystego 100% alkoholu Biorąc pod uwagę, iŝ stanowi to od 40-60% rzeczywistego spoŝycie moŝna przyjąć, iŝ faktyczny średni poziom konsumpcji 100% alkoholu wśród dorosłych mieszkańców Wrocławia wynosi między 7,2 a 10,8 litrów czystego, stuprocentowego alkoholu Wśród analityków rynku oraz osób profesjonalnie zajmujących się polityką społeczną przewaŝa opinia, iŝ średnie spoŝycie alkoholu (w przeliczeniu na jednego mieszkańca) jest kategorią nieco sztuczną i dla większości konsumentów abstrakcyjną Dzieje się tak dlatego, Ŝe większość spośród nas pije w sposób umiarkowany i jedynie sporadycznie spotykamy osoby, których picie przybiera charakter patologiczny, 29

30 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Ogólna charakterystyka spoŝycia cd wymagający pomocy lub interwencji specjalistycznej Jednak dla ludzi związanych ze zdrowiem publicznym, czy teŝ szerzej rozumianą polityką społeczną średnie spoŝycie alkoholu jest dobrym wskaźnikiem porównawczym, który ryzyka dla zdrowia całej populacji A z naszym zdrowiem, niestety nie jest najlepiej Porównując wyniki badań zrealizowanych we Wrocławiu w 2005 oraz w 2008 r naleŝy podkreślić wzrost średniego spoŝycia napojów alkoholowych o ok 45% (z 2,99 litra w 2005 r do 4,33 litra w 2008 r) Na pierwszym miejscu pod względem ilości wypitego alkoholu znajduje się piwo (2,24 litra 100% alkoholu na osobę), nieco niŝszy poziom spoŝycia odnotowano w przypadku wódki i innych napojów spirytusowych (1,63 litra 100% alkoholu na osobę) Najmniej popularnym trunkiem wśród mieszkańców Wrocławia jest wino kaŝdy mieszkaniec wypił pod postacią wina średnio 0,46 litra 100% alkoholu Wspomniany powyŝej wzrost spoŝycia dokonał się przede wszystkim w oparciu o zwiększenie konsumpcji napojów spirytusowych o 35% (z 1,2 litra do 1,63 litra) oraz piwa o ok 50% (z 1,46 litra do 2,24 litra) Na wykresie 15 przedstawiono strukturę spoŝycia poszczególnych trunków wśród mieszkańców Wrocławia Ponad połowa z całości alkoholu wypijanego przez konsumentów przypada na piwo 51,7%, niecałe 2/5 37,6% wypijana jest w postaci wódki lub innych napojów spirytusowych Zdecydowanie najmniej popularne jest wino jego udział w strukturze konsumpcji wynosi zaledwie 10,6% Nieco inaczej wygląda ta sytuacja, gdy popatrzymy na odsetki konsumentów poszczególnych typów napojów alkoholowych Przedstawia to wykres 16a i 17a Wśród mieszkańców Wrocławia największą popularnością cieszy się piwo (79,8%) oraz wino (75,5%) Nieco mniej zwolenników znajduje wódka, choć równieŝ jest to blisko trzy czwarte badanych osób (72,4%) Respondenci najczęściej deklarują spoŝywanie wszystkich trzech rodzajów alkoholi (48,3% wskazało na picie zarówno piwa, wina, jak i wódki) Stosunkowo nieliczna jest frakcja tych konsumentów, którzy piją tylko jeden rodzaj trunku (tylko napoje spirytusowe pije 3,2% badanych, tylko piwo 6,6%, zaś co dziesiąty badany przyznaje, iŝ pije tylko wino 10,6%) Aby wyjaśnić, dlaczego najrzadziej spoŝywana wódka, ma jednocześnie tak znaczny udział w ogólnej strukturze spoŝycia alkoholu warto przeanalizować dwa kolejne Wykresy 18a i 20a, dotyczące częstotliwości spoŝywania napojów alkoholowych oraz wielkości jednorazowego spoŝycia 30

31 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Ogólna charakterystyka spoŝycia cd Średnie podane na wykresie 18a dotyczą konsumentów danego rodzaju napoju alkoholowego Ich analiza pokazuje, Ŝe najczęściej spoŝywanym alkoholem jest piwo (przeciętnie 65 razy w roku, a zatem średnio raz na tydzień), ponad dwukrotnie rzadziej pita jest wódka (średnio 32 razy w roku, czyli raz na dwa tygodnie), a najrzadziej wino (średnio 30 razy w ciągu roku) Warto podkreślić stosunkowo rzadkie w porównaniu z pozostałymi typami alkoholi spoŝycie bimbru (zaledwie 4 przypadki w roku) Jeśli chodzi o wielkość jednorazowej konsumpcji róŝnych typów napojów alkoholowych (wykres 20a), to oczywiście na pierwszym miejscu w ilości jednorazowej konsumpcji plasuje się piwo (przeciętny konsument piwa przy jednej okazji wypija około 750 ml tego napoju, co stanowi półtorej półlitrowej butelki lub puszki), zaś na ostatnim miejscu wino gronowe (średnio 174 ml) W przypadku wódki średnia ilość jednorazowej konsumpcji wynosi 186 ml Biorąc pod uwagę wino jako połączoną kategorię wina gronowego i domowego, wielkość jednorazowej konsumpcji jest nieco niŝsza od analogicznych danych dla wódki Konsumenci wina sięgają po nie rzadziej niŝ po wódkę i piją je w mniejszych ilościach Dodatkowo, naleŝy pamiętać, iŝ procentowa zawartość alkoholu w winie jest ponad 3-krotnie niŝsza niŝ w wódce (w prezentowanych badaniach przyjęto 12% dla wina i 40% dla wódki) To wszystko powoduje, Ŝe pomimo dość duŝej popularności wśród konsumentów ilość wypijanego wina liczona w litrach 100% alkoholu jest zdecydowanie mniejsza niŝ ilość podobnie mierzonej wódki 31

32 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Ogólna charakterystyka spoŝycia cd Na koniec ogólnej charakterystyki spoŝycia alkoholu we Wrocławiu, warto przyjrzeć się, przedstawionemu na wykresie 24a, podziałowi konsumentów napojów alkoholowych w kategoriach poszczególnych poziomów konsumpcji mierzonej w litrach stuprocentowego alkoholu Widać, Ŝe wśród mieszkańców Wrocławia, im wyŝszy jest poziom spoŝycia alkoholu, tym mniej jest on powszechny: podczas gdy wypijanie do 1,2 l czystego alkoholu w ciągu roku zadeklarowało dwie piąte (40,9%) respondentów, to do największej ilości (ponad 12 l) przyznał się co trzynasty ankietowany (7,9%) Warto równieŝ zwrócić uwagę, Ŝe znaczna liczba mieszkańców pije poniŝej średniej (liczonej dla wszystkich badanych 4,33 l) Przedstawione powyŝej oszacowanie wielkości spoŝytego alkoholu w ciągu ostatniego roku przed badaniem opierało się na metodzie ostatniej okazji Na wykresach 25a i 26a przedstawione są wyniki oszacowania przeprowadzonego za pomocą metody częstość x ilość na podstawie uśrednionej przez samego respondenta częstotliwości i jednorazowego spoŝycia napojów alkoholowych Widać w niej, Ŝe metoda ta daje niŝsze średnie spoŝycia w przypadku piwa i wódki NiŜsze wyniki wiąŝą się z przekonaniem respondentów o rzadszym sięganiu po alkohol, a takŝe o wypijaniu go w mniejszych ilościach niŝ wynika to z charakterystyki ostatniej sytuacji sięgania po napoje procentowe Wyniki te rzutują równieŝ na udział poszczególnych rodzajów alkoholi w ogólnym spoŝyciu są one nieco inne niŝ w przypadku rezultatów uzyskanych metodą ostatniej okazji największy udział ma wódka (46,8% z ogólnie wypitego 100% alkoholu), piwo plasuje się natomiast na drugim miejscu (46%) 32

33 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Ogólna charakterystyka spoŝycia cd Analiza danych dotyczących ostatniej okazji picia poszczególnych typów napojów alkoholowych pokazuje między nimi spore róŝnice (wykresy 27a-e) Wódka, według deklaracji badanych Wrocławian, najczęściej była pita na imieninach i urodzinach (36,9%) oraz na zaplanowanych spotkaniach towarzyskich (28%), ale takŝe na niezaplanowanych spotkaniach (10,2%) oraz bez specjalnej okazji (9,3%) W przypadku wina gronowego badani Wrocławianie najczęściej (25,1%) wspominali o imieninach i urodzinach, zaplanowanych spotkaniach towarzyskich (22,7%) oraz sytuacjach bez specjalnej okazji (16,2%) Natomiast wino domowe to alkohol wypijany najczęściej bez specjalnej okazji (40,7%), a w dalszej kolejności podczas zaplanowanych spotkań towarzyskich (27,3%) Podobny ranking okazji konsumpcji jak wino domowe ma piwo AŜ połowa ankietowanych pije je bez okazji (49%), zaś średnio co szósty na zaplanowanych i niezaplanowanych spotkaniach towarzyskich (16,8%- 17,9%) Piwo i wino domowe, podobnie jak w 2005 roku, spoŝywane były przewaŝnie bez specjalnej okazji, co świadczyć moŝe o ich powszednim charakterze, zaś wódkę i wino gronowe mieszkańcy Wrocławia wybierali częściej dla uczczenia uroczystości, takich jak imieniny i urodziny Niskie odsetki wskazań na zwykle suto zakrapiane imprezy (np wesela) wynikają z faktu ich rzadszego występowania i dla niewielu ankietowanych stanowiły ostatnią okazję, podczas której spoŝywali alkohol Najczęściej wskazywanym przez mieszkańców Wrocławia miejscem picia wszystkich rodzajów alkoholi jest mieszkanie (wykres 28) Picie w lokalach gastronomicznych jest znacznie mniej popularne w przypadku piwa i wódki dotyczy średnio co szóstego respondenta (16,2%-16,3%) Większość badanych deklaruje, Ŝe spoŝywało alkohol ze znajomymi (wykres 29) W przypadku wina (zarówno gronowego, jak i domowego) wysokie odsetki badanych wskazywały równieŝ na rodzinę Piwo wyróŝnia się natomiast jako trunek stosunkowo często spoŝywany bez towarzystwa innych osób (27,3% wskazań) 33

34 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Wyk 14a Średnie roczne spoŝycie w litrach 100% alkoholu napoje alkoholowe ogółemwszyscy napoje alkoholowe ogółemkonsumenci piwo-wszyscy litry 100% alkoholu 6 4 piwo napoje spirytusowe napoje alkoholowe ogółem 4,33 3,63 piwo-konsumenci wino-wszyscy wino-konsumenci 2 2,24 1,88 wino 1,63 napoje spirytusowe-wszyscy 0 0,46 0,38 1,36 napoje spirytusowekonsumenci Wyk 14b Średnie roczne spoŝycie w litrach 100% alkoholu napoje alkoholowe ogółemwszyscy napoje alkoholowe ogółemkonsumenci piwo-wszyscy litry 100% alkoholu piwo 1,46 1,25 wino 0,33 0,28 napoje spirytusowe 1,2 1,01 napoje alkoholowe ogółem 2,99 2,53 piwo-konsumenci wino-wszyscy wino-konumenci napoje spirytusowe-wszyscy napoje spirytusowekonsumenci 34

35 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Wyk 15 Struktura konsumpcji napojów alkoholowych w odsetkach udział w spoŝyciu ,7 10,6 37,6 udział w spoŝyciu ,9 10,9 40,1 0% 20% 40% 60% 80% 100% piwo wino wódka 35

36 IV Konsumpcja napojów alkoholowych 100 Wyk 16a Wzory picia odsetki osób pijących poszczególne rodzaje alkoholi oraz ich kombinacji wśród wszystkich respondentów oraz wśród konsumentów ,1 72,4 63,7 75,5 67,3 79, napoje spirytusowe wino piwo Wyk 16b Wzory picia odsetki osób pijących poszczególne rodzaje alkoholi oraz ich kombinacji wśród wszystkich respondentów oraz wśród konsumentów ,9 73,9 67,0 78,7 64,7 76, napoje spirytusowe wino piwo wszyscy konsumenci 36

37 IV Konsumpcja napojów alkoholowych 100 Wyk 17a Wzory picia odsetki osób pijących poszczególne rodzaje alkoholi oraz ich kombinacji wśród wszystkich respondentów oraz wśród konsumentów ,3 40, ,6 0 abstynenci 2,73,2 tylko napoje spirytusowe 10,8 9,1 6,6 6,2 5,6 5,3 tylko wino tylko piwo napoje spirytusowe i wino 14,7 12,4 napoje spirytusowe i piwo 10,2 8,6 wino i piwo napoje spirytusowe i wino i piwo 100 Wyk 17b Wzory picia odsetki osób pijących poszczególne rodzaje alkoholi oraz ich kombinacji wśród wszystkich respondentów oraz wśród konsumentów ,6 50, ,9 0 abstynenci 8,4 9,9 6,4 8,9 9,8 9,8 5,4 7,6 4,9 5,2 8,3 9,8 tylko napoje spirytusowe tylko wino tylko piwo napoje spirytusowe i wino napoje spirytusowe i piwo wino i piwo napoje spirytusowe i wino i piwo wszyscy konsumenci 37

38 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Wyk 18a Częstotliwość picia (konsumenci danego napoju alkoholowego) średnia liczba przypadków picia w roku piwo liczba przypadków w roku wódka wino gronowe wino domowe bimber Wyk 18b Częstotliwość picia (konsumenci danego napoju alkoholowego) średnia liczba przypadków picia w roku liczba przypadków w roku wódka 26 bimber 7 wino gronowe 16 wino domowe 18 piwo 53 38

39 IV Konsumpcja napojów alkoholowych % 100 Wyk 19a Częstotliwość picia (konsumenci danego napoju alkoholowego) odsetki pijących w czasie ostatnich 2 i 7 dni (2008) , ,2 32,7 31, ,4 0 12,5 7,5 wódka bimber wino wino domowe 4,9 16,4 piwo wódka bimber wino wino domowe piwo % 100 Wyk 19b Częstotliwość picia (konsumenci danego napoju alkoholowego) odsetki pijących w czasie ostatnich 2 i 7 dni (2005) , ,7 25, ,1 5 6,7 6,3 7 18,0 13,2 0 wódka bimber wino wino domowe piwo wódka bimber wino wino domowe piwo odsetki pijących w czasie ostanich 7 dni odsetki pijących w czasie ostanich 2 dni 39

40 IV Konsumpcja napojów alkoholowych 1000 ml Wyk 20a Wielkość konsumpcji przy jednej okazji (odsetki wśród konsumentów poszczególnych typów alkoholi) w 2008 r piwo wódka 186 bimber 224 wino gronowe 174 wino domowe ml 900 Wyk 20b Wielkość konsumpcji przy jednej okazji (odsetki wśród konsumentów poszczególnych typów alkoholi) w 2005 r piwo wódka bimber wino gronowe wino domowe

41 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Wyk 21a Średnie dla konsumentów danego napoju WÓDKA BIMBER 41,9 50,6 16,9 24,2 29,1 12,1 15,0 10,2 do 100ml ml ml ponad 300ml Wyk 21b Średnie dla konsumentów danego napoju WÓDKA BIMBER 49,5 49,5 28,0 8,4 14,1 26,4 12,6 11,5 do 100ml ml ml ponad 300ml 41

42 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Wyk 22a Średnie dla konsumentów danego napoju 2008 WINO GRONOWE WINO DOMOWE 30,7 33,2 58,7 10,6 52,5 14,3 do 100ml ml powyŝej 300ml Wyk 22b Średnie dla konsumentów danego napoju 2005 WINO GRONOWE WINO DOMOWE 35,5 46,1 58,9 5,6 50,1 3,8 do 100ml ml powyŝej 300ml 42

43 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Wyk 23a Średnie dla konsumentów danego napoju 2008 PIWO 49,6 23,1 15,9 11,3 poniŝej 0,5l 0,5l 0,5-1l powyŝej 1l Wyk 23b Średnie dla konsumentów danego napoju 2005 PIWO 49,5 20,6 19,4 10,5 poniŝej 0,5l 0,5l 0,5-1l powyŝej 1l 43

44 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Wyk 24a Konsumenci napojów alkoholowych wg poziomu rocznego spoŝycia w przeliczeniu na stuprocentowy alkohol (odsetki respondentów) odsetek pijących określone ilości napojów alkoholowych wśród wszystkich badanych odsetek pijących określone ilości napojów alkoholowych wśród konsumentów alkoholu 33,8 30,1 36,4 17,2 6,6 12,2 40,9 7,9 14,8 Wyk 24b Konsumenci napojów alkoholowych wg poziomu rocznego spoŝycia w przeliczeniu na stuprocentowy alkohol (odsetki respondentów) ,7 odsetek pijących określone ilości napojów alkoholowych wśród wszystkich badanych 33,7 odsetek pijących określone ilości napojów alkoholowych wśród konsumentów alkoholu 39,9 15,5 3,3 6,8 48,2 3,9 8,0 abstynenci* do 1,2l pow1,2 do 6l pow6 do 12l pow12l *Odsetek abstynentów policzony po odrzuceniu braków danych, co do wielkości spoŝycia 44

45 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Wyk 25a Średnie roczne spoŝycie napojów alkoholowych wśród konsumentów w przeliczeniu na litry 100% alkoholu obliczone dwiema metodami piwo - metoda częstość x ilość 8 wino - metoda częstość x ilość litry 100% alkoholu 6 4 piwo wódka wódka - metoda częstość x ilość piwo-metoda ostatniej okazji 2 0 2,18 1,88 wino 0,38 0,34 2,22 1,36 wino-metoda ostatniej okazji wódka - metoda ostatniej okazji Wyk 25b Średnie roczne spoŝycie napojów alkoholowych wśród konsumentów w przeliczeniu na litry 100% alkoholu obliczone dwiema metodami piwo - metoda częstość x ilość 8 wino - metoda częstość x ilość litry 100% alkoholu 6 4 wódka - metoda częstość x ilość piwo-metoda ostatniej okazji 2 piwo wino wódka wino-metoda ostatniej okazji 0 1,25 1,21 0,28 0,18 1,01 0,4 wódka - metoda ostatniej okazji 45

46 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Wyk 26a Średnie roczne spoŝycie napojów alkoholowych w przeliczeniu na litry 100% alkoholu obliczone dwiema metodami udział w spoŝyciu - metoda częstość x ilość 46,8 7,2 46,0 udział w spoŝyciu - metoda ostatniej okazji 37,6 10,6 51,7 0% 20% 40% 60% 80% 100% Wyk 26b Średnie roczne spoŝycie napojów alkoholowych w przeliczeniu na litry 100% alkoholu obliczone dwiema metodami (2005) udział w spoŝyciu - metoda częstość x ilość 22,2 9,9 67,9 udział w spoŝyciu - metoda ostatniej okazji 40,1 10,9 48,9 0% 20% 40% 60% 80% 100% piwo wino wódka 46

47 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Wyk 27a Typy okazji picia napojów alkoholowych (% wśród konsumentów poszczególnych napojów alkoholowych) WÓDKA , ,2 5,4 9,3 2, ,3 6,7 2,2 9,4 7, % Imieniny, urodziny Niezaplanowane spotkanie towarzyskie Chrzciny Wesele Zabawa taneczna, dancing, dyskoteka Wypłata Załatwienie jakiejś sprawy Bez specjalnej okazji Zaplanowane spotkanie towarzyskie Obiad lub kolacja w gronie domowników Pierwsza komunia Święta (Wielkanoc, BoŜe Narodzenie) Randka (spotkanie we dwoje) Oblewanie Wczasowo-turystyczne Inne sytuacje 47

48 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Wyk 27b Typy okazji picia napojów alkoholowych (% wśród konsumentów poszczególnych napojów alkoholowych) BIMBER ,9 27,7 4,9 12,7 4,9 4,9 18,7 18, ,4 71 8, % Imieniny, urodziny Niezaplanowane spotkanie towarzyskie Chrzciny Wesele Zabawa taneczna, dancing, dyskoteka Wypłata Załatwienie jakiejś sprawy Bez specjalnej okazji Zaplanowane spotkanie towarzyskie Obiad lub kolacja w gronie domowników Pierwsza komunia Święta (Wielkanoc, BoŜe Narodzenie) Randka (spotkanie we dwoje) Oblewanie Wczasowo-turystyczne Inne sytuacje *Niskie podstawy procentowania dla osób, które zadeklarowały spoŝywanie bimbru w ciągu 12 miesięcy poprzedzających badanie 48

49 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Wyk 27c Typy okazji picia napojów alkoholowych (% wśród konsumentów poszczególnych napojów alkoholowych) WINO GRONOWE ,1 22,7 3,5 9, ,2 8, ,8 6 7,2 4,4 8,8 10,6 20, % Imieniny, urodziny Niezaplanowane spotkanie towarzyskie Chrzciny Wesele Zabawa taneczna, dancing, dyskoteka Wypłata Załatwienie jakiejś sprawy Bez specjalnej okazji Zaplanowane spotkanie towarzyskie Obiad lub kolacja w gronie domowników Pierwsza komunia Święta (Wielkanoc, BoŜe Narodzenie) Randka (spotkanie we dwoje) Oblewanie Wczasowo-turystyczne Inne sytuacje 49

50 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Wyk 27d Typy okazji picia napojów alkoholowych (% wśród konsumentów poszczególnych napojów alkoholowych) WINO DOMOWE ,4 27,3 6,2 6,2 4,1 40,7 2, ,9 27 9,2 3,6 2,6 37 8, % Imieniny, urodziny Niezaplanowane spotkanie towarzyskie Chrzciny Wesele Zabawa taneczna, dancing, dyskoteka Wypłata Załatwienie jakiejś sprawy Bez specjalnej okazji Zaplanowane spotkanie towarzyskie Obiad lub kolacja w gronie domowników Pierwsza komunia Święta (Wielkanoc, BoŜe Narodzenie) Randka (spotkanie we dwoje) Oblewanie Wczasowo-turystyczne Inne sytuacje 50

51 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Wyk 27e Typy okazji picia napojów alkoholowych (% wśród konsumentów poszczególnych napojów alkoholowych) PIWO ,8 17,9 16,8 2,4 3,3 49 5, ,8 17,2 6,5 9,6 2,8 54,3 3, % Imieniny, urodziny Niezaplanowane spotkanie towarzyskie Chrzciny Wesele Zabawa taneczna, dancing, dyskoteka Wypłata Załatwienie jakiejś sprawy Bez specjalnej okazji Zaplanowane spotkanie towarzyskie Obiad lub kolacja w gronie domowników Pierwsza komunia Święta (Wielkanoc, BoŜe Narodzenie) Randka (spotkanie we dwoje) Oblewanie Wczasowo-turystyczne Inne sytuacje 51

52 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Wyk 28 Okoliczności picia (% wśród konsumentów poszczególnych napojów alkoholowych) wódka ,0 11,7 2,9 wódka ,2 16,3 1,9 bimber ,3 7,7 bimber ,6 20,9 23,6 wino gronowe ,3 7,7 wino gronowe ,5 13,0 3,8 wino domowe ,4 7,6 wino domowe ,7 3,8 8,4 piwo ,0 24,4 4,0 piwo ,0 16,2 6,7 % mieszkanie lokal gastronomiczny miejce pracy wolne powietrze inne miejsce 52

53 IV Konsumpcja napojów alkoholowych Wyk 29 Okoliczności picia (% wśród konsumentów poszczególnych napojów alkoholowych) wódka ,7 0,9 46,3 66,4 0,5 wódka ,1 47,3 69 bimber ,5 84,2 bimber ,0 9,5 22,2 67,8 1,4 wino gronowe ,3 47,2 65,3 2,8 wino gronowe , ,6 0,8 wino domowe ,9 46,2 56,6 2,9 wino domowe ,5 54,2 piwo ,0 1,2 31,9 26,8 43,4 piwo ,7 0,7 25,4 27,3 50,2 % sam z rodziną ze znajomymi z nieznajomymi z kimś innym 53

54 V ROZKŁADY SPOśYCIA ALKOHOLU W STRUKTURZE SOCJO-DEMOGRAFICZNEJ MIASTA 54

55 V Rozkłady spoŝycia alkoholu 51 Abstynenci Abstynenci Analizując poziom konsumpcji napojów alkoholowych przez mieszkańców Wrocławia warto przyjrzeć się dwóm skrajnym grupom badanych: abstynentom oraz grupie osób ryzykownie pijących Pierwsza z ww grup obejmuje osoby, które w ciągu ostatnich 12 miesięcy w ogóle nie piły alkoholu, druga zaś osoby konsumujące jego nadmierną ilość (zgodnie ze standardami Światowej Organizacji Zdrowia) dla męŝczyzn nadmierna ilość to konsumpcja powyŝej 10 litrów stuprocentowego alkoholu rocznie, zaś dla kobiet ponad 7,5 litra Na wykresach 30a-30f przedstawiono zróŝnicowanie abstynentów ze względu na cechy społeczno-demograficzne Abstynenci stanowią 15,6% badanej populacji Odsetek kobiet jest w tej grupie badanych dwukrotnie wyŝszy niŝ populacja męŝczyzn (20,2% - kobiet oraz 10,3% męŝczyzn) NajwyŜsze odsetki abstynentów obojga płci zaobserwowano w najstarszej kohorcie badanych tj wśród osób w wieku 65 lat i więcej Niemal połowa kobiet (46,5%) i co piąty męŝczyzna w tej grupie w ciągu ostatnich 12 miesięcy nie pił Ŝadnego napoju alkoholowego Zdecydowanie niŝsze odsetki abstynentów odnotowano w młodszych grupach wiekowych Wśród kobiet najmniej abstynentów stwierdzono w populacji 30-latków, zaledwie 2,6% badanych w tej grupie pań to abstynentki Wśród męŝczyzn najmniej abstynentów odnotowano wśród 20-latków tj w grupie osób w wieku lat, jedynie 2,1% Porównując wyniki badań z 2005 i 2008 roku dotyczące rozpowszechnienia abstynencji w populacji mieszkańców Wrocławia nie stwierdzono istotnych róŝnic statystycznych Analiza zróŝnicowania odsetków abstynentów w zaleŝności od wykształcenia badanych pozwala jedynie odnotować najniŝsze odsetki osób niepijących alkoholu wśród badanych o wykształceniu wyŝszym i średnim (9-10%) Wśród osób z wykształceniem zawodowym odsetek abstynentów jest wyraźnie wyŝszy (19,2%), zaś najwyŝszy jest on w populacji badanych posiadających wykształcenie podstawowe Co trzecia osoba w tej frakcji badanych jest abstynentem (35,7%), przy czym w grupie kobiet takich osób jest ponad 2-krotnie więcej niŝ wśród męŝczyzn (odpowiednio: 17% i 47%) NaleŜy dodać, iŝ najczęściej są to osoby z najstarszej kohorty badanych NajniŜsze odsetki abstynentów obserwujemy wśród uczniów i studentów (2,1%) oraz w grupie osób pracujących zawodowo (8,5%), najwyŝsze zaś w przypadku emerytów i rencistów (ok 30%) Ze względu na niską liczebność w zbiorze osób bezrobotnych (jedynie ok 30 osób) i co za tym idzie, dość znaczny błąd teoretyczny, jakiekolwiek głębsze analizy w tym przypadku wydają się nieuzasadnione 55

56 V Rozkłady spoŝycia alkoholu 51 Abstynenci Co ciekawe, stosunek do wiary zdecydowanie róŝnicuje jedynie odpowiedzi udzielane przez damską część populacji kobiety deklarujące, Ŝe są osobami wierzącymi i praktykującymi częściej od pozostałych nie spoŝywają alkoholu (24,6% w stosunku do 11,9%) Dla męŝczyzn róŝnice w odsetkach abstynentów są nieistotne Kolejna zaleŝność dotyczy dochodu netto uzyskiwanego przez gospodarstwo domowe respondentów wraz ze wzrostem miesięcznych dochodów zmniejszają się odsetki abstynentów (od 34,7% dla osób dysponujących kwotą złotych do 8,1% dla osób dysponujących kwotą ponad 3000 złotych miesięcznie) NaleŜy podkreślić, iŝ w grupie abstynentów mogły znaleźć się równieŝ takie osoby, które w przeszłości nie zawsze były abstynentami, a być moŝe zaliczały się nawet do grupy mającej powaŝne problemy z alkoholem 56

57 V Rozkłady spoŝycia alkoholu 51 Abstynenci Wyk 30a Rozpowszechnienie abstynencji ogółem 2008 ogółem 2005 męŝczyźni 2008 męŝczyźni 2005 kobiety 2008 kobiety ,6 14,9 10,3 7,8 20,2 20, abstynenci Wyk 30b Rozpowszechnienie abstynencji lat i więcej ,2 37,6 46,5 ogólnie męŝczyzna lata ,6 16,6 22,3 kobieta lat ,9 11,3 18, lat ,4 12,1 2, lat ,5 2,1 6,

58 V Rozkłady spoŝycia alkoholu 51 Abstynenci Wyk 30c Rozpowszechnienie abstynencji wyŝsze 2008 średnie ,6 9,4 9,7 12,4 9,4 14,6 ogólnie męŝczyzna kobieta zawodowe ,2 19,2 29,9 podstawowe ,7 46, Wyk 30d Rozpowszechnienie abstynencji bezrobotny ,1 22,9 42,9 ogólnie męŝczyzna kobieta uczeń, student 2008 rencista, emeryt ,1 0 3,5 15,8 29,6 37,9 *ze względu na niskie podstawy procentowania nie uwzględniono gospodyń domowych oraz osób o innym statusie zawodowym praca zawodowa ,5 3,

59 V Rozkłady spoŝycia alkoholu 51 Abstynenci Wyk 30e Rozpowszechnienie abstynencji pozostali 2008 wierzący i praktykujący ,4 9,3 11, ,6 24,6 ogólnie męŝczyzna kobieta Wyk 30f Rozpowszechnienie abstynencji ponad 3000zł ,1 10,1 5,7 ogólnie męŝczyzna kobieta zł ,1 16,7 23,2 *ze względu na niskie podstawy procentowania nie uwzględniono osób o dochodzie gospodarstwa do 500 zł netto zł ,4 15,9 22, zł ,7 39,8 31, zł ,5 48,

60 V Rozkłady spoŝycia alkoholu 52 Osoby pijące ryzykownie Pijący w sposób ryzykowny W opinii brytyjskich naukowców zajmujących się problematyką zdrowia ryzyko powaŝnych problemów zdrowotnych istotnie wzrasta, kiedy poziom konsumpcji alkoholu w ciągu roku przekracza - w przypadku męŝczyzn 10 litrów czystego 100% alkoholu, a w przypadku kobiet 7,5 litra Ryzykownie pijący stanowią 12,5% całej populacji konsumentów alkoholu we Wrocławiu Szczegółowe dane dotyczące tej kategorii badanych prezentują wykresy 31a-31f Pomimo tego, Ŝe ilość wypitego rocznie alkoholu oznaczającego nadmierne picie jest wyŝsza dla męŝczyzn niŝ kobiet, to właśnie męŝczyźni częściej kwalifikują się do grypy pijących ryzykownie (18% męŝczyzn oraz 7,5% kobiet) Warto równieŝ zwrócić uwagę, iŝ odsetek męŝczyzn we wspomnianej grupie znacząco zwiększył się w ciągu ostatnich 3 lat W stosunku do wyników badań z 2005 r w roku 2008 populacja ryzykownie pijących męŝczyzn wzrosła o ponad 70% - z 10,4% w 2005 r do 18% w 2008 r (zmiana istotna statystycznie) Najliczniejszą reprezentację osób zaliczających się do grupy ryzyka obserwujemy wśród męŝczyzn w wieku lat Dwie piąte badanych w tej frakcji wiekowej męŝczyzn przyznaje, iŝ w ciągu roku wypija ponad 10 litrów 100% alkoholu W grupie 40-latków ryzykownie pije co piąty badany mieszkaniec Wrocławia (19,7%) W populacji kobiet najwyŝsze odsetki ryzykownie pijących pań odnotowano w tych samych frakcjach wiekowych, jak u męŝczyzn tj w grupie 20-latków i 40-latków, przy czym są one znacznie (kilkakrotnie) niŝsze niŝ wśród badanych męŝczyzn Wykształcenie respondentów jest kolejną zmienną róŝnicującą populację osób naleŝących do grupy ryzyka najwyŝsze odsetki obserwujemy wśród męŝczyzn z wykształceniem podstawowym i zawodowym Wraz ze wzrostem wykształcenia maleją szanse na znalezienie się w grupie ryzyka Wśród męŝczyzn z wyŝszym wykształceniem odsetek ryzykownie pijących jest ponad 2-krotnie niŝszy (10,8%) niŝ w grupie męŝczyzn z podstawowym wykształceniem (24,7%) RównieŜ status zawodowy ma pewien wpływ na zróŝnicowanie wielkości grup ryzyka Zarówno w przypadku kobiet, jak i męŝczyzn osoby ryzykownie pijące obserwujemy przede wszystkim wśród osób bezrobotnych oraz uczniów i studentów Co trzeci badany we Wrocławiu uczeń lub student (34,7%) oraz co czwarty bezrobotny męŝczyzna (26%) przyznaje, iŝ w ciągu roku wypija ponad 10 litrów 100% alkoholu W populacji kobiet odsetki ryzykownie pijących studentek oraz bezrobotnych pań sięga 16% Wyraźnie wyŝszy odsetek ryzykownie pijących kobiet odnotowano w grupie pań niewierzących i niepraktykujących (13%) niŝ wśród tych, które deklarują wiarę religijną (3,8%) W populacji męŝczyzn stosunek do wiary religijnej w znacznie mniejszym stopniu róŝnicuje osoby ryzykownie pijące Podsumowując, do grupy ryzyka najczęściej naleŝą młodzi męŝczyźni w wieku lat, studenci i uczniowie, najrzadziej zaś kobiety po 50 roku Ŝycia o wykształceniu podstawowym 60

61 V Rozkłady spoŝycia alkoholu 52 Osoby pijące ryzykownie Wyk 31a Grypy ryzyka konsumpcja roczna powyŝej 10l alkoholu w przypadku męŝczyzn i 7,5l w przypadku kobiet (odsetki wśród konsumentów) ogółem 2008 ogółem 2005 męŝczyźni 2008 męŝczyźni 2005 kobiety 2008 kobiety ,5 7,6 18,0 10,4 7,5 4,8 grupa ryzyka Wyk 31b Grypy ryzyka konsumpcja roczna powyŝej 10l alkoholu w przypadku męŝczyzn i 7,5l w przypadku kobiet (odsetki wśród konsumentów) lata ,6 2,8 2,4 ogólnie męŝczyzna lat ,4 14,2 19,7 kobieta lat ,7 6,1 10,7 25, lat

62 V Rozkłady spoŝycia alkoholu 52 Osoby pijące ryzykownie Wyk 31c Grypy ryzyka konsumpcja roczna powyŝej 10l alkoholu w przypadku męŝczyzn i 7,5l w przypadku kobiet (odsetki wśród konsumentów) wyŝsze ,9 10,8 5,7 ogólnie średnie ,3 12,8 18,8 męŝczyzna kobieta zawodowe ,2 podstawowe ,7 24, Wyk 31d Grypy ryzyka konsumpcja roczna powyŝej 10l alkoholu w przypadku męŝczyzn i 7,5l w przypadku kobiet (odsetki wśród konsumentów) bezrobotny ,8 18,0 26,0 ogólnie męŝczyzna kobieta uczeń, student ,9 23,3 34,7 *ze względu na niskie podstawy procentowania nie uwzględniono gospodyń domowych oraz osób o innym statusie zawodowym rencista, emeryt ,1 5,9 8,1 praca zawodowa ,9 12,6 19,

63 V Rozkłady spoŝycia alkoholu 52 Osoby pijące ryzykownie Wyk 31e Grypy ryzyka konsumpcja roczna powyŝej 10l alkoholu w przypadku męŝczyzn i 7,5l w przypadku kobiet (odsetki wśród konsumentów) ,8 pozostali wierzący i praktykujący ,8 7, ,7 ogólnie męŝczyzna kobieta Wyk 31f Grypy ryzyka konsumpcja roczna powyŝej 10l alkoholu w przypadku męŝczyzn i 7,5l w przypadku kobiet (odsetki wśród konsumentów) ponad 3000zł ,7 12,2 21, zł ,4 11,6 *ze względu na niskie podstawy procentowania nie uwzględniono osób o dochodzie gospodarstwa do 500 zł netto zł ,1 15,7 28, zł ,5 25, zł ,

64 V Rozkłady spoŝycia alkoholu 52 Osoby pijące ryzykownie Wyk 32 Procentowe rozkłady ilości alkoholu wypijanego rocznie przed osoby zaliczane do grupy ryzyka oraz przez pozostałych badanych ,4 51,6 grupa ryzyka pozostali Warto zwrócić uwagę, iŝ osoby zaliczane do tzw grupy ryzyka stanowiące w całej badanej populacji niecałe 13% - wypijają ponad połowę alkoholu, jaki w ciągu roku konsumują dorośli mieszkańcy Wrocławia (51,6%) NaleŜy przy tym przypomnieć, iŝ jest to poziom szacowany na podstawie metody ostatniej okazji z pewnością znacznie niŝszy niŝ w rzeczywistości (rzeczywiste spoŝycie jest większe o ok 40-60%) Podjęcie działań interwencyjnych i edukacyjnych wobec tej populacji mieszkańców wydaje się być kluczowym zadaniem realizowanym w ramach miejskiego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych To właśnie ta populacja badanych generuje największe koszty i istotny sposób obciąŝa system ochrony zdrowia i pomocy społecznej 64

65 V Rozkłady spoŝycia alkoholu Osoby pijące szkodliwie dla zdrowia Wyk 33 Procentowe rozkłady ilości wypijanego alkoholu przez osoby spoŝywające ponad 12 litrów 100% alkoholu rocznie oraz przez pozostałych badanych ,7 40,3 pijący powyŝej 12 litrów pozostali Analizując poszczególne frakcje konsumentów napojów alkoholowych warto równieŝ zwrócić uwagę na osoby pijące ponad 12 litrów stuprocentowego alkoholu rocznie czyli pijących szkodliwie dla zdrowia Osoby pijące tak znaczne ilości alkoholu stanowią niecałe 8% spośród wszystkich konsumentów alkoholu Warto podkreślić, iŝ ta niewielka grupa konsumentów alkoholu (8%) spoŝywa ponad 40% całości alkoholu wypijanego we Wrocławiu 65

66 V Rozkłady spoŝycia alkoholu w strukturze socjo-demograficznej miasta Osoby pijące ryzykownie (test CAGE) Poza wyznaczeniem odsetka osób nadmiernie pijących alkohol poprzez oszacowywanie ilości wypitego przez nich w ciągu roku, stuprocentowego alkoholu, moŝna równieŝ do tego celu zastosować test przesiewowy CAGE Składa się on z czterech następujących pytań: 1 Czy kiedykolwiek miał(a) Pan(i) poczucie, Ŝe powinien(na) ograniczyć swoje picie? 2 Czy zdarzyło się, Ŝe ludzie krytykowali Pana(nią) za to, Ŝe Pan(i) pije? 3 Czy kiedykolwiek czuł się Pan(i) nie w porządku lub winny(a) w związku ze swoim piciem? 4 Czy kiedykolwiek napicie się alkoholu było pierwszą czynnością wykonywaną przez Pana(nią) rano po to, aby uspokoić nerwy lub złagodzić kaca? Odsetki odpowiedzi pozytywnych zostały przedstawione na Wykresie 34 Na trzy pierwsze ze stwierdzeń, pozytywnie odpowiedziało od 6,5% do 7,1% badanych, zaś na czwarte, ostatnie pytanie nieco mniejsza grupa badanych - 2,8% Według definicji, udzielenie przynajmniej dwóch odpowiedzi pozytywnych w powyŝszym, czterozdaniowym teście świadczy o problemie alkoholowym Rozkład punktacji został przedstawiony na wykresie 36 Zgodnie z testem CAGE problem alkoholowy (zagroŝenie uzaleŝnieniem od alkoholu) ma około 4,5% mieszkańców Wrocławia Wynik ten jest znacznie niŝszy zarówno jeśli porównamy go z odsetkami osób pijących ponad 12 litrów czystego alkoholu rocznie (7,9%), jak i z odsetkami osób, które zaliczają się do grupy ryzyka (12,5%) 66

67 V Rozkłady spoŝycia alkoholu w strukturze socjo-demograficznej miasta Osoby pijące ryzykownie (test CAGE) cd ZaniŜone odsetki osób, które mają problem alkoholowy mogą wiązać się ze stawianiem się respondentów w lepszym świetle o ile średnie spoŝycie oraz przynaleŝność do grupy ryzyka liczona była z mniej ewidentnych pytań odnośnie ilości ostatnio wypitego alkoholu, to pytania składające się na test CAGE dotykają bezpośrednio problemu uzaleŝnienia Kolejnym z wyjaśnień niŝszych wyników uzyskanych tą metodą moŝe być nieuświadomione odsuwaniem od siebie myśli o moŝliwym uzaleŝnieniu od alkoholu NaleŜy pamiętać, Ŝe wyniki testu CAGE powinny być podparte szerszymi badaniami klinicznymi, aby móc je wykorzystać w praktyce Warto jednak przyjrzeć się przedstawionym na wykresie 37 powiązaniom pomiędzy ilością spoŝytego alkoholu, a pozytywnym przejściem testu CAGE osoby, które zgodnie z wynikami testu mogą mieć problem alkoholowy częściej występują wśród badanych pijących więcej alkoholu Niemal co czwarty badany mieszkaniec Wrocławia (22,9%), który wypija w ciągu roku ponad 12 litrów stuprocentowego alkoholu i podobny odsetek tych, którzy których moŝemy zaliczyć do tzw grupy ryzyka (27%) miało pozytywny wynik w teście CAGE tj ) 67

68 V Rozkłady spoŝycia alkoholu 52 Osoby pijące ryzykownie Wyk 34 Test przesiewowy CAGE kiedykolwiek w Ŝyciu 2008 Czy kiedykolwiek miał ograniczyć swoje picie? 7,1 Pan(i) poczucie, Ŝe powinien(na) ,3 Czy zdarzyło się, Ŝe ludzie krytykowali Pana(nią) za to, Ŝe Pan(i) pije? , ,7 Czy kiedykolwiek czuł się Pan(i) nie w porządku lub winny(a) w związku ze swoim piciem? , ,8 9,9 Czy kiedykolwiek napicie się alkoholu było pierwszą czynnością wykonywaną przez Pana(nią) rano po to, aby uspokoić nerwy lub złagodzić kaca? , tak 68

69 V Rozkłady spoŝycia alkoholu 52 Osoby pijące ryzykownie Wyk 35 Test przesiewowy CAGE ostatnich 12 miesięcy Czy w ciągu ostatnich 12 miesięcy miał Pan(i) poczucie, Ŝe powinien(na) ograniczyć swoje picie? 4,3 3,6 4,7 5,4 Czy w ciągu ostatnich 12 miesięcy zdarzyło się, Ŝe ludzie krytykowali Pana(nią) za to, Ŝe Pan(i) pije? Czy w ciągu ostatnich 12 miesięcy czuł się Pan(i) nie w porządku lub winny(a) w związku ze swoim piciem? ,9 1,2 4,8 4,1 Czy w ciągu ostatnich 12 miesięcy napicie się alkoholu było pierwszą czynnością wykonywaną przez Pana(nią) rano po to, aby uspokoić nerwy lub złagodzić kaca? tak 69

70 V Rozkłady spoŝycia alkoholu 52 Osoby pijące ryzykownie Wyk 36 Wyniki testu przesiewowego CAGE w ciągu ostatnich 12 miesięcy (odsetki wśród konsumentów alkoholu) wynik pozytywny (dwie lub więcej odpowiedzi pozytywnych) 2008 wynik pozytywny (dwie lub więcej odpowiedzi pozytywnych) ,5 4,0 cztery odpowiedzi pozytywne 2008 cztery odpowiedzi pozytywne 2005 trzy odpowiedzi pozytywne 2008 trzy odpowiedzi pozytywne 2005 dwie odpowiedzi pozytywne 2008 dwie odpowiedzi pozytywne 2005 jedna odpowiedź pozytywna 2008 jedna odpowiedź pozytywna ,7 0,3 2,1 1,1 1,7 2,5 3,0 4,5 brak odpowiedzi pozytywnej 2008 brak odpowiedzi pozytywnej ,4 91, tak 70

71 V Rozkłady spoŝycia alkoholu 52 Osoby pijące ryzykownie Wyk 37 Wyniki testu przesiewowego CAGE w ciągu ostatnich 12 miesięcy a poziom spoŝycia (odsetki wśród konsumentów alkoholu) nie ,7 nie ,7 GRUPA RYZYKA tak tak ,0 pow12l ,9 pow6l do 12l ,2 pow1,2l do 6l do 1,2l ,4 WIELKOŚĆ SPOśYCIA razem ,5 razem ,

72 V Rozkłady spoŝycia alkoholu w strukturze socjo-demograficznej miasta Społeczno-demograficzne uwarunkowania spoŝycia alkoholu Wśród przedstawionych na wykresach (38a-38f) cech społeczno -demograficznych, takich jak płeć, wiek, wykształcenie, status zawodowy, dochody oraz stosunek do religii analizowano, które z tych czynników mogą wpływać na zróŝnicowanie poziomu spoŝycia napojów alkoholowych wśród mieszkańców Wrocławia MęŜczyźni we Wrocławiu piją prawie trzykrotnie więcej alkoholu niŝ kobiety (6,38 litra czystego alkoholu rocznie w stosunku do 2,18 litra dla kobiet) RównieŜ wiek znacząco wpływa na wielkość spoŝycia NajwyŜszy poziom konsumpcji alkoholu odnotowano w najmłodszej badanej grupie wiekowej tj wśród konsumentów w wieku lat Średnie spoŝycie wynosiło w tym przypadku 7,18 litra na osobę, przy czym wśród męŝczyzn 11,22 litra a w populacji kobiet prawie czterokrotni mniej 3,21 litra Najmniejszy poziom spoŝycia - 2,47 litra na osobę - odnotowano wśród osób w wieku lata RównieŜ w tym przypadku więcej piją męŝczyźni (2,53 litra) niŝ kobiety (1,27 litra) W znacznie mniejszym stopniu niŝ wiek róŝnicuje konsumentów alkoholu poziom ich wykształcenia W tym wypadku znaczące są róŝnice w obrębie płci badanych osób w poszczególnych frakcjach wykształcenia, gdzie ponownie kobiety spoŝywają znacznie mniej alkoholu niŝ męŝczyźni Kolejną zmienną róŝnicującą konsumentów jest ich status zawodowy wyraźnie więcej od pozostałych piją studenci i uczniowie (7,54 l) w szczególności męŝczyźni 13,61 litra na osobę (kobiety 3,64 litra) oraz osoby bezrobotne - 5,01 litra TakŜe w tym przypadku poziom konsumpcji wśród męŝczyzn był wyraźnie wyŝszy niŝ kobiet TakŜe stosunek badanych do religii jest istotnym czynnikiem róŝnicującym poziom konsumpcji alkoholu osoby deklarujące się jako wierzące i praktykujące piją blisko dwukrotnie mniej alkoholu od pozostałych badanych (2,89 litra w stosunku do 5,56 litra) Analizując poziom dochodów w gospodarstwie domowym badanych zaobserwowano istotne zróŝnicowania w poziomie konsumpcji alkoholu pomiędzy poszczególnymi grupami respondentów NajwyŜszy poziom spoŝycia stwierdzono wśród osób o najniŝszych dochodach gospodarstwa domowego, sięgających do 1000 zł W grupie męŝczyzn średni poziom konsumpcji sięga w tym przypadku ponad 11 litrów (11,23 litra) zaś wśród kobiet 7,29 litra Prawdopodobnie znaczącą część tej kohorty badanych stanowią bezrobotni oraz studenci i uczniowie, którzy we Wrocławiu charakteryzują się wysokim spoŝyciem Z kolei najniŝsze średnie spoŝycie odnotowano wśród osób o dochodach na poziomie złotych średnio 2,66 litra na osobę W grupie tej przewaŝają emeryci i renciści 72

73 V Rozkłady spoŝycia alkoholu w strukturze socjo-demograficznej miasta Społeczno-demograficzne uwarunkowania spoŝycia alkoholu cd Podsumowując, najwyŝsze roczne spoŝycie liczone w litrach czystego alkoholu obserwujemy wśród męŝczyzn w wieku lat, zwłaszcza uczniów i studentów, zamieszkujących w gospodarstwach o dochodzie na poziomie złotych Zaś grupę o najniŝszym rocznym spoŝyciu stanowią kobiety pomiędzy 50 a 64 rokiem Ŝycia, pracujące bądź rencistki i emerytki, o niŝszym wykształceniu, wierzące i praktykujące Poza przeanalizowaniem ilości pitego alkoholu przez poszczególne grupy społeczno-demograficzne, równieŝ waŝne jest, by zapoznać się ze strukturą spoŝycia alkoholu w kaŝdej z wyłonionych grup Informacje te są zawarte na wykresach 39a-39f Wśród spoŝywających alkohol kobiet zamieszkałych we Wrocławiu, wino cieszy się znacznie większą popularnością niŝ wśród męŝczyzn jego procentowy udział w spoŝyciu sięga tu 19,9%, podczas gdy dla męŝczyzn wynosi zaledwie 7,3% MęŜczyźni z kolei częściej od kobiet sięgają po wysokoprocentowe trunki takie jak wódka i inne napoje spirytusowe Analiza struktury spoŝycia dla poszczególnych grup wiekowych nie pozwala na stwierdzenie stałych zaleŝności Warto jednak zwrócić uwagę na rozkłady w grupie latków, gdzie najniŝsze odsetki przypadają na wódkę (17,7%), a najwyŝsze w porównaniu z pozostałymi grupami wiekowymi - na wino (20,5%) Wyraźna zaleŝność ma natomiast miejsce pomiędzy poziomem wykształcenia badanych a udziałem poszczególnych trunków w strukturze spoŝycia im wyŝsze wykształcenie badanych, tym wyŝszy udział procentowy wina w strukturze (od 2,9% dla wykształcenia podstawowego do 20,6% dla wykształcenia wyŝszego) Jednocześnie, im wyŝsze wykształcenie ankietowanych, tym niŝszy udział procentowy piwa, podczas gdy w przypadku wódki nie moŝemy zaobserwować stałych zaleŝności Udział poszczególnych trunków w strukturze spoŝycia wyróŝnia dwie grupy zawodowe bezrobotni wyraźnie częściej sięgają po piwo (70,1% w stosunku do średniej na poziomie 51,7%), zaś uczniowie i studenci preferują wódkę i pochodne napoje spirytusowe (55,6% w stosunku do średniej 37,6%) 73

74 V Rozkłady spoŝycia alkoholu w strukturze socjo-demograficznej miasta Społeczno-demograficzne uwarunkowania spoŝycia alkoholu cd Dochód gospodarstwa wyróŝnia przede wszystkim osoby o najniŝszych dochodach, na poziomie złotych, które wyraźnie częściej od pozostałych sięgają po wódkę i inne napoje spirytusowe (48,2% w stosunku do 29-40,9%) Ostatnim z czynników mającym znaczący wpływ na strukturę spoŝycia, czyli popularność poszczególnych rodzajów napojów alkoholowych wśród mieszkańców Wrocławia jest stosunek badanych do wiary W grupie osób, określających się jako wierzące i praktykujące mamy do czynienia z wyraźnie niŝszym udziałem wysokoprocentowych trunków (27,5% w stosunku do 43,4% wśród pozostałych) oraz wyŝszym udziałem piwa i wina 74

75 V Rozkłady spoŝycia alkoholu 53 Struktura konsumpcji alkoholu Wyk 38a Średnie spoŝycie dla konsumentów napojów alkoholowych (w litrach 100% alkoholu) ogółem 2008 ogółem 2005 męŝczyźni 2008 męŝczyźni 2005 kobiety 2008 kobiety ,19 3,02 6,38 4,47 2,18 1,61 średnie spoŝycie Wyk 38b Średnie spoŝycie dla konsumentów napojów alkoholowych (w litrach 100% alkoholu) ,0 65 lat i więcej ,49 ogólnie 2,57 męŝczyzna kobieta 2, lata ,27 3, lat ,14 6,34 2, lat ,84 4,77 1, lat ,13 11,22 3,21 75

76 V Rozkłady spoŝycia alkoholu 53 Struktura konsumpcji alkoholu Wyk 38c Średnie spoŝycie dla konsumentów napojów alkoholowych (w litrach 100% alkoholu) wyŝsze 2008 średnie ,30 4,59 2,16 4,88 7,10 2,35 ogólnie męŝczyzna kobieta 4,38 zawodowe ,96 6,89 podstawowe ,55 3,87 6,07 Wyk 38d Średnie spoŝycie dla konsumentów napojów alkoholowych (w litrach 100% alkoholu) bezrobotny ,01 8,98 3,88 ogólnie męŝczyzna kobieta uczeń, student ,54 3,64 13,61 *ze względu na niskie podstawy procentowania nie uwzględniono gospodyń domowych oraz osób o innym statusie zawodowym rencista, emeryt ,58 3,49 1,75 praca zawodowa ,64 4,14 6,2 76

77 V Rozkłady spoŝycia alkoholu 53 Struktura konsumpcji alkoholu Wyk 38e Średnie spoŝycie dla konsumentów napojów alkoholowych (w litrach 100% alkoholu) ,56 pozostali 3,31 7,19 ogólnie męŝczyzna kobieta wierzący i praktykujący 2,89 1,46 5,21 Wyk 38f Średnie spoŝycie dla konsumentów napojów alkoholowych (w litrach 100% alkoholu) ponad 3000zł zł 4,38 7,04 1,68 3,89 6,57 1,45 ogólnie męŝczyzna kobieta *ze względu na niskie podstawy procentowania nie uwzględniono osób o dochodzie gospodarstwa do 500 zł netto zł 1,93 4,12 6, zł 2,66 1,14 3, zł 7,29 9,38 11,23 77

78 V Rozkłady spoŝycia alkoholu 53 Struktura konsumpcji alkoholu Wyk 39a Struktura spoŝycia dla konsumentów udział (%) poszczególnych typów napojów alkoholowych w spoŝyciu, po przeliczeniu na 100% alkohol ogółem ,6 10,6 51,7 ogółem ,1 10,9 48,9 męŝczyźni ,6 7,3 54,1 piwo wino wódka męŝczyźni ,0 8,6 46 kobiety ,1 19,9 45,1 kobiety ,2 17,2 52, Wyk 39b Struktura spoŝycia dla konsumentów udział (%) poszczególnych typów napojów alkoholowych w spoŝyciu, po przeliczeniu na 100% alkohol lat i więcej lata ,1 40,8 10,6 14,6 63,1 44,6 piwo wino wódka lat ,0 11,6 44, lat ,7 20,5 61, lat ,0 6,9 49,

79 V Rozkłady spoŝycia alkoholu 53 Struktura konsumpcji alkoholu Wyk 39c Struktura spoŝycia dla konsumentów udział (%) poszczególnych typów napojów alkoholowych w spoŝyciu, po przeliczeniu na 100% alkohol wyŝsze ,4 20,6 42,1 średnie ,4 8,3 50,3 piwo wino wódka zawodowe ,5 10,0 59,4 podstawowe ,3 2,9 64, Wyk 39d Struktura spoŝycia dla konsumentów udział (%) poszczególnych typów napojów alkoholowych w spoŝyciu, po przeliczeniu na 100% alkohol bezrobotny ,9 9,9 70,1 uczeń, student ,6 6,7 37,8 piwo wino wódka rencista, emeryt 2008 praca zawodowa ,0 33,8 13,1 11,1 53,9 55,2 *ze względu na niskie podstawy procentowania nie uwzględniono gospodyń domowych oraz osób o innym statusie zawodowym

80 V Rozkłady spoŝycia alkoholu 53 Struktura konsumpcji alkoholu Wyk 39e Struktura spoŝycia dla konsumentów udział (%) poszczególnych typów napojów alkoholowych w spoŝyciu, po przeliczeniu na 100% alkohol pozostali ,4 8,4 48,1 wierzący i praktykujący ,5 14,5 57,9 piwo wino wódka Wyk 39f Struktura spoŝycia dla konsumentów udział (%) poszczególnych typów napojów alkoholowych w spoŝyciu, po przeliczeniu na 100% alkohol ponad 3000zł ,9 9,9 49, zł ,3 6,6 54,0 *ze względu na niskie podstawy procentowania nie uwzględniono osób o dochodzie gospodarstwa do 500 zł netto zł ,0 8,3 62, zł ,3 17,2 52,4 piwo wino wódka zł ,2 6,4 45,

81 VI WIEK INICJACJI ALKOHOLOWEJ POSTAWY I ZACHOWANIA MIESZKAŃCÓW 81

82 VI Wiek inicjacji alkoholowej postawy i zachowania mieszkańców Inicjacja alkoholowa NaleŜy zauwaŝyć, Ŝe inicjacja alkoholowa w okresie niepełnoletności jest zjawiskiem dość powszechnym wśród mieszkańców Wrocławia prawie połowa badanych (44,7%) przyznaje, Ŝe po raz pierwszy piło alkohol przed osiemnastym rokiem Ŝycia Kobiety czyniły to generalnie rzadziej od męŝczyzn wczesna inicjacja jest udziałem co trzeciej spośród nich (33,5%), dla męŝczyzn odsetek ten wynosi niemal 60% (57,8%) W porównaniu z rokiem 2005 odsetek osób, u których inicjacja alkoholowa nastąpiła w okresie niepełnoletności jest zbliŝony (w ,6% zaś w 2008 r - 44,7%) Warto takŝe zauwaŝyć, Ŝe odsetek ten nieznacznie wzrósł w populacji kobiet (wzrost o ok 6%) (Wykresy 40a-c) Wczesną inicjację picia napojów alkoholowych częściej deklarują osoby młodsze niŝ starsze Niemal trzy czwarte respondentów w wieku od 18 do 29 lat (73,2%) spoŝywało alkohol przed ukończeniem 18 lat, podczas gdy w grupie osób po 65 roku Ŝycia odsetek ten sięgał trochę ponad 20% (21%) Wraz z przechodzeniem do coraz starszych grup wiekowych maleje odsetek osób, które spoŝywały alkohol przed ukończeniem 18 roku Ŝycia Tendencja ta jest bardzo wyraźna wśród kobiet W grupie wiekowej od 18 do 29 lat odsetek ten wynosi 70,2%, zaś w najstarszej badanej frakcji tj wśród kobiet po 65 roku Ŝycia odsetek ten jest prawie dziesięciokrotnie niŝszy (7,2%) Inaczej rozkład wyników przedstawia się w grupie męŝczyzn, gdzie prawie co drugi respondent (44,6%) powyŝej 65 roku Ŝycia deklaruje wczesną inicjację picia napojów alkoholowych tj przed osiągnięciem pełnoletności W grupie pomiędzy 18 a 29 rokiem Ŝycia, 76,3% respondentów przyznaje się do wczesnej inicjacji alkoholowej SpoŜywanie alkoholu przed ukończeniem 18 roku Ŝycia występuje wśród mieszkańców Wrocławia z róŝną częstością w grupach wyróŝnionych ze względu na ilość konsumowanego w ciągu roku alkoholu (Wykresy 40d-e) W przypadku 19,2% abstynentów (definiowanych w tym badaniu jako osoby, które w ciągu ostatnich 12 miesięcy nie spoŝywały Ŝadnego alkoholu) inicjacja alkoholowa miała miejsce przed uzyskaniem pełnoletności Wśród osób spoŝywających powyŝej 12 l czystego alkoholu rocznie inicjacja w okresie niepełnoletności występowała zdecydowanie częściej (85,1%) Podobnie jest w przypadku osób spoŝywających pomiędzy 6 a 12 l czystego alkoholu rocznie, gdzie 67,4% badanych deklaruje inicjację alkoholową przed ukończeniem 18 roku Ŝycia Analiza wyników w powiązaniu z płcią badanych potwierdza tę tendencję poniewaŝ wraz ze wzrostem ilości spoŝywanego rocznie alkoholu wzrastają odsetki osób przechodzących wczesną inicjację 82

83 VI Wiek inicjacji alkoholowej postawy i zachowania mieszkańców Inicjacja alkoholowa Na uwagę zasługuje dysproporcja pomiędzy męŝczyznami i kobietami W grupie respondentów definiowanych jako osoby, które w ciągu ostatnich 12 miesięcy nie spoŝywały alkoholu (abstynenci), 41,9% męŝczyzn, przy zaledwie 9,3% kobiet deklarowało inicjację alkoholową przed 18 rokiem Ŝycia Tendencja ta utrzymuje się w prawie wszystkich grupach wyróŝnionych wg ilości spoŝywanego alkoholu rocznie Wyjątkiem jest grupa respondentów powyŝej 65 roku Ŝycia, gdzie proporcja jest odwrócona, poniewaŝ 83,1% męŝczyzn przy ponad 90% (92,6%) kobiet deklaruje wczesną inicjację alkoholową 83

84 VI Wiek inicjacji alkoholowej postawy i zachowania mieszkańców Wyk 40a Inicjacja picia napojów alkoholowych przed 18 rokiem Ŝycia wg wieku (odsetki badanych) 2005 tak nie ,4 OGÓŁEM 55,3 42,6 44, lat 73,2 26, lat 55,2 44, lat 47,2 52,8 74, lata 25,8 79,0 65 lat i więcej 21,0 84

85 VI Wiek inicjacji alkoholowej postawy i zachowania mieszkańców Wyk 40b Inicjacja picia napojów alkoholowych przed 18 rokiem Ŝycia wg płci i wieku (odsetki badanych) KOBIETY 2005 tak nie KOBIETY ,4 66,5 27,6 OGÓŁEM 33, lat 70,2 29, lat 48,7 51, lat 66,9 33,1 86, lata 13,4 92,8 65 lat i więcej 7,2 85

86 VI Wiek inicjacji alkoholowej postawy i zachowania mieszkańców Wyk 40c Inicjacja picia napojów alkoholowych przed 18 rokiem Ŝycia wg płci i wieku (odsetki badanych) MĘśCZYŹNI 2005 tak nie MĘśCZYŹNI ,4 39,6 OGÓŁEM 57,8 42, lat 76,3 23, lat 61,6 38, lat 62,2 37, lata 40,9 59,1 65 lat i więcej 44,6 55,4 86

87 VI Wiek inicjacji alkoholowej postawy i zachowania mieszkańców Wyk 40d Inicjacja picia napojów alkoholowych przed 18 rokiem Ŝycia wg ilości spoŝywanego alkoholu (odsetki badanych) tak nie ,8 ABSTYNENCI 19,2 Do 1,2l 55,7 44,3 Pow1,2l do 6l 56,7 43,3 Pow6l do 12l 67,4 32,6 85,1 Pow12l 14,9 87

88 VI Wiek inicjacji alkoholowej postawy i zachowania mieszkańców Wyk 40e Inicjacja picia napojów alkoholowych przed 18 rokiem Ŝycia wg płci i ilości spoŝywanego alkoholu (odsetki badanych) MĘśCZYŹNI 2008 tak nie KOBIETY ,1 ABSTYNENCI 90,7 41,9 9,3 61,2 59,5 40,5 Do 1,2l 38,8 52,1 Pow1,2l do 6l 62,5 47,9 37,5 78,2 Pw6l do 12l 59,6 21,8 40,4 83,1 92,6 Pow12l 16,9 7,4 88

89 VI Wiek inicjacji alkoholowej postawy i zachowania mieszkańców Wiek inicjacji alkoholowej postawy i zachowania mieszkańców W odniesieniu do wszystkich rodzajów napojów alkoholowych, zarówno w przypadku norm przyjmowanych dla dziewcząt, jak i dla chłopców, okres od 18 do 20 roku Ŝycia był najczęściej wskazywanym przedziałem wiekowym, w którym inicjacja alkoholowa uznawana jest za dopuszczalną (wykres 41a-b) W przypadku obu płci alkoholem, którego spoŝycie najczęściej wskazywano jako akceptowalne przed uzyskaniem pełnoletności, jest piwo (9,1% dla dziewcząt oraz 8,7% dla chłopców) NaleŜy zauwaŝyć, Ŝe wyniki te są bardzo podobne do wyników uzyskanych w 2005 roku Dopuszczalność inicjacji alkoholowej przed 18 rokiem Ŝycia jest róŝna w poszczególnych grupach wiekowych Odmiennie postrzegają ją równieŝ osoby o róŝnym wykształceniu i statusie zawodowym (Wykresy 42a-f) NaleŜy stwierdzić, Ŝe akceptowalność inicjacji alkoholowej przed 18 roku Ŝycia nie róŝni się ze względu na płeć respondenta w stosunku do ogółu badanych (ogółem 23%, kobiety 22,8% męŝczyźni 23,3%) Ponad dwukrotnie więcej zwolenników wczesnej inicjacji obserwujemy wśród osób obojga płci, które same swój pierwszy kontakt z alkoholem miały przed ukończeniem 18 roku Ŝycia (32,1% w stosunku do 15,6%) RównieŜ w tej grupie rozkład ze względu na płeć respondenta nie odbiega od ogółu próby Za osoby tolerujące inicjację picia alkoholu w okresie niepełnoletności naleŝy uznać respondentów w grupach wiekowych 65 lat i więcej (30,9%) oraz pomiędzy 18 a 29 rokiem Ŝycia (30,3%) Pod względem płci respondentów naleŝy zwrócić uwagę, Ŝe zdecydowanie więcej kobiet (34,5%) niŝ męŝczyzn (25,9%) w wieku lat akceptuje wczesną inicjację alkoholową Odwrotnie dzieje się wśród respondentów pomiędzy 30 a 39 rokiem Ŝycia, gdzie ponad 8% więcej męŝczyzn (23,7%) niŝ kobiet (15,5%) dopuszcza inicjację alkoholową poniŝej 18 roku Ŝycia Zdecydowanie najbardziej liberalne podejście do spoŝywania alkoholu przez niepełnoletnich mają męŝczyźni o wykształceniu podstawowym (41,3%) oraz uczennice i studentki (42,3%) W grupie respondentów z wykształceniem zawodowym, rysuje się zdecydowana dysproporcja pod względem płci, poniewaŝ tylko 4,4% kobiet oraz 13,6% męŝczyzn dopuszcza inicjację alkoholową przed 18 rokiem Ŝycia W przypadku pozostałych grup wyróŝnionych wg wykształcenia respondenci obojga płci odpowiadali podobnie Warto zauwaŝyć, Ŝe respondenci o wykształceniu średnim i wyŝszym odpowiadali niemal jednakowo 89

90 VI Wiek inicjacji alkoholowej postawy i zachowania mieszkańców Wiek inicjacji alkoholowej postawy i zachowania mieszkańców Kobiety wierzące i praktykujące (24,3%) są nieco bardziej tolerancyjne niŝ pozostałe (19,9%) dla osób inicjujących picie alkoholu przed 18 rokiem Ŝycia Czynnikiem wyraźnie róŝnicującym opinie mieszkańców Wrocławia wobec dopuszczalnego wieku inicjacji alkoholowej był równieŝ status zawodowy badanych osób Jak wspomniano wcześniej respondenci w wieku szkolnym oraz studenci (38,8%), to jedna z najbardziej tolerancyjnych grup dla wczesnej inicjacji alkoholowej Wyraźną róŝnicę w tej frakcji widać pomiędzy męŝczyznami (33,7%), a kobietami (42,3%) Podobną tendencję moŝna zaobserwować wśród osób bezrobotnych, gdzie nieco więcej kobiet (17,8%) niŝ męŝczyzn (13,9%) akceptuje inicjację alkoholową poniŝej 18 roku Ŝycia Odwrotnie dzieje się w grupie rencistów i emerytów, gdzie prawie co 3 respondent (26,2%) dopuszcza wczesną inicjację alkoholową Spośród tej grupy badanych męŝczyźni nieco częściej (30,7%) dopuszczają wczesną inicjację alkoholową niŝ kobiety, których odsetek wynosi 25,3% W grupie respondentów pracujących zawodowo prawie co 5 (18,1%) akceptuje spoŝywanie alkoholu poniŝej 18 roku Ŝycia, a odsetek kobiet i męŝczyzn akceptujących to zjawisko jest zbliŝony (odpowiednio 16,6% oraz 19,4%) 90

91 VI Wiek inicjacji alkoholowej postawy i zachowania mieszkańców Wyk 41a Preferowany wiek inicjacji picia poszczególnych napojów alkoholowych 14 lat i mniej lat lat 21 lat i więcej trudno powiedzieć DZIEWCZĘTA 2005 DZIEWCZĘTA ,6 70,1 piwo 14,2 4,1 1,0 11,1 10,0 8,3 2,0 9,6 71,8 73,1 wino 10,8 3,61,5 12,3 8,0 5,6 2,0 11,3 64,9 67,2 3,5 9,5 1,1 21,1 wódka 1,4 8,0 2,2 21,2 91

92 VI Wiek inicjacji alkoholowej postawy i zachowania mieszkańców Wyk 41b Preferowany wiek inicjacji picia poszczególnych napojów alkoholowych 14 lat i mniej lat lat 21 lat i więcej trudno powiedzieć CHŁOPCY 2005 CHŁOPCY ,2 67,0 piwo 14,0 1,0 2,7 14,1 11,1 6,3 1,7 13,8 70,8 70,0 wino 10,1 2,9 1,2 15,1 9,4 4,3 1,6 14,6 66,7 63,9 3,4 4,8 1,1 24,0 wódka 2,3 4,8 1,7 27,3 92

93 VI Wiek inicjacji alkoholowej postawy i zachowania mieszkańców Wyk 42a Dopuszczalność inicjacji picia alkoholu przed 18 rokiem Ŝycia (odsetki badanych) ogółem 2008 ogółem ,0 25,0 męŝczyźni 2008 męŝczyźni 2005 kobiety 2008 kobiety ,3 23,1 22,8 26, Wy 42b Dopuszczalność inicjacji picia alkoholu przed 18 rokiem Ŝycia (odsetki badanych) własna inicjacja przed 18rŜ - nie ,2 15,6 17,0 ogólnie męŝczyzna kobieta własna inicjacja przed 18rŜ - tak ,1 30,6 34,

94 VI Wiek inicjacji alkoholowej postawy i zachowania mieszkańców Wyk 42c Dopuszczalność inicjacji picia alkoholu przed 18 rokiem Ŝycia (odsetki badanych) lat i więcej lata ,4 16,6 19,2 30,9 33,5 29,3 ogólnie męŝczyzna kobieta lat , , lat ,5 19,6 23, lat ,9 30,3 34, Wyk 42d Dopuszczalność inicjacji picia alkoholu przed 18 rokiem Ŝycia (odsetki badanych) wyŝsze ,7 24,0 23,4 średnie 2008 zawodowe ,4 9,4 13,6 25,2 25,1 25,2 ogólnie męŝczyzna kobieta podstawowe ,3 41,3 39,

95 VI Wiek inicjacji alkoholowej postawy i zachowania mieszkańców Wyk42e Dopuszczalność inicjacji picia alkoholu przed 18 rokiem Ŝycia (odsetki badanych) pozostali ,7 19,9 23,0 ogólnie męŝczyzna kobieta wierzący i praktykujący ,1 23,6 24, Wyk42f Dopuszczalność inicjacji picia alkoholu przed 18 rokiem Ŝycia (odsetki badanych) bezrobotny 2008 uczeń,student ,9 17,8 33,7 38,8 42,3 ogólnie męŝczyzna kobieta rencista,emeryt 2008 praca zawodowa ,1 19,4 16,6 26,2 25,3 30,7 *ze względu na niskie podstawy procentowania nie uwzględniono gospodyń domowych oraz osób o innym statusie zawodowym

96 VII PROBLEMY I ZAGROśENIA ZWIĄZANE Z PICIEM ALKOHOLU 96

97 VII Problemy i zagroŝenia związane z piciem alkoholu Zjawisko nietrzeźwości wśród kierowców NaduŜywanie napojów alkoholowych w pewnych sytuacjach bywa bardzo ryzykowne, nie tylko ze względu na ryzyko dla samych konsumentów tych napojów, ale równieŝ dla innych osób W szczególności dotyczy to kierowców, którzy będąc pod wpływem alkoholu decydują się kierować samochodem lub innym pojazdem mechanicznym oraz osób, które piją alkohol w trakcie wykonywania pracy Podane poniŝej statystyki naleŝy traktować, jako wartości wyraźnie zaniŝone, poniewaŝ wielu respondentów prowadzących pojazdy mechaniczne pod wpływem alkoholu lub spoŝywających alkohol w pracy raczej ukrywa te zachowania i niechętnie się do nich przyznaje nawet podczas anonimowych badań ankietowych Warto jednak monitorować te zjawiska na przestrzeni dłuŝszych okresów, analizując trendy i ewentualne zmiany w tym zakresie NaleŜy takŝe zwrócić uwagę na róŝnicę pomiędzy wielkością populacji przyznającej się do ww zachowań oraz odsetkiem badanych, którzy deklarują, iŝ byli świadkami wspomnianych sytuacji Wśród badanych, odsetek osób, które przyznają się do prowadzenia samochodu lub innego pojazdu pod wpływem alkoholu w ciągu ostatnich 12 msc sięgają 3,6% (Wykresy numer 43a-b) Wyniki badania przeprowadzonego w 2005 roku są bardzo zbliŝone, poniewaŝ odsetek ten wynosi 4,4 % Dane te dotyczącą respondentów, którzy kierowali pojazdem mechanicznym przynajmniej raz w ciągu 12 miesięcy poprzedzających badanie Do prowadzenia pojazdów mechanicznych pod wpływem alkoholu częściej przyznają się męŝczyźni (4,4% w stosunku do 2% kobiet), szczególnie spośród dwóch grup wiekowych: lat 6% oraz lat 7,7% Warto zauwaŝyć, Ŝe równieŝ najwięcej kobiet w tym przedziale wiekowym (18-29 lat) przyznaje się do prowadzenia pojazdów pod wpływem alkoholu (4,8%) Kolejna analiza (Wykres 43c) przedstawia odsetek osób prowadzących pod wpływem alkoholu według zmiennych demograficznych (dotyczy respondentów, którzy przynajmniej raz prowadzili samochód pod wpływem alkoholu w ciągu ostatnich 12 miesięcy) Do takiego zachowania przyznają się respondenci głównie z wykształceniem podstawowym (32,6%) Dla porównania odsetek osób z wykształceniem średnim wynosi 4,7%, a z wyŝszym 1,5% Wśród respondentów wyróŝnionych wg statusu zawodowego, do prowadzenia samochodu pod wpływem alkoholu najczęściej przyznają się uczniowie i studenci (11,9%) Pod względem wiary zarówno wierzący i praktykujący jak i pozostali odpowiadali podobnie (odpowiednio 1,9% oraz 5%) 97

98 VII Problemy i zagroŝenia związane z piciem alkoholu Zjawisko nietrzeźwości wśród kierowców cd W grupie wyróŝnionej według poziomu dochodów do prowadzenia pod wpływem alkoholu w ciągu 12 miesięcy najczęściej przyznają się respondenci zarabiający od 1001 do 1500 pln (17,1%) oraz zarabiający od 1501 do 2000 pln (17,1%) Równie istotny jest podział pod względem ilości spoŝywanego alkoholu W tym przypadku najczęściej pod wpływem alkoholu prowadzą respondenci, którzy spoŝywają rocznie od 6 do 12 litrów alkoholu (14,7%), a kolejną grupę stanowią badani, którzy spoŝywają powyŝej 12 litrów (8,4%) Dla porównania ankietowani, którzy konsumują pomiędzy 1,2 a 6 litów alkoholu rocznie, stanowią odsetek 2,2% badanych Kolejną z poruszanych kwestii jest bycie świadkiem kierowania róŝnych pojazdów mechanicznych pod wpływem alkoholu W przypadku pytań o zachowania i sytuacje nieakceptowane społecznie, takie jak prowadzenie pod wpływem alkoholu, opinie wyraŝane o osobach trzecich są zwykle bliŝsze stanowi faktycznemu, niŝ te, które bezpośrednio dotyczą dewiacyjnych (w tym przypadku równieŝ zabronionych prawem) zachowań respondenta I tak, bycie świadkiem kierowania samochodem lub innym pojazdem mechanicznym pod wpływem alkoholu w okresie ostatnich 12 miesięcy poprzedzających badanie zadeklarowało aŝ 13,9% spośród wszystkich badanych (Wykres 44a) W porównaniu do badań przeprowadzonych w 2005 roku nieznacznie zmniejszył się odsetek osób będących świadkiem takiego zdarzenia Spośród osób, będących świadkami tej sytuacji, blisko trzy piąte (58,7%) podjęło róŝne próby interwencji (wykres 44b) NaleŜy zauwaŝyć, Ŝe w tym przypadku dane uległy zmianie w porównaniu do zachowań z 2005 roku Odsetek osób reagujących w takiej sytuacji wzrósł o 12,1% Blisko w połowie przypadków (43,2%) interweniujący oświadczyli kierowcy, Ŝe ten nie powinien prowadzić pojazdu (Wykres 44c) Odsetek respondentów reagujących w ten sposób spadł istotnie w porównaniu z 2005 rokiem (71,9%) Na zbliŝonym poziomie pozostała liczba interwencji zakończonych wezwaniem policji lub innych słuŝb porządkowych Istotnie wzrosła natomiast liczba interwencji zakończonych wezwaniem taxi (z 3,1% do 14,1%) W co trzecim przypadku badany zabrał kierowcy kluczyki lub w inny sposób nie pozwolił mu prowadzić pojazdu (30,6%), a 9,3% badanych odprowadziło nietrzeźwego do domu lub inne wskazane miejsce 98

99 VII Problemy i zagroŝenia związane z piciem alkoholu Zjawisko nietrzeźwości wśród kierowców cd Bardzo istotne jest, Ŝe skutki tych interwencji zdecydowanie (64,7%) przyniosły zamierzony cel i kierowca pod wpływem alkoholu nie pojechał samochodem (Wykres 44d) Niestety prawie jedna trzecia (26%) interwencji zakończyła się niepowodzeniem W porównaniu z wynikami badania z 2005 roku zaszły istotne, pozytywne zmiany Odsetek kierowców, którzy po interwencji odstąpili od swojego zamiaru wzrósł o 21,8% NaleŜy zaznaczyć, Ŝe zarysowuje się pewna róŝnica wśród respondentów, którzy nie pamiętają skutków swojej interwencji W 2005 roku odsetek ten wynosił 1,5% zaś w 2008 wyniósł juŝ 9,3% 99

100 VII Problemy i zagroŝenia związane z piciem alkoholu 71 Zjawisko nietrzeźwości wśród kierowców Wyk 43a Kierowanie samochodem lub innym pojazdem mechanicznym w czasie ostatnich 12 miesięcy pod wpływem alkoholu, wśród osób, które prowadziły pojazd mechaniczny przynajmniej raz w ciągu ostatnich 12 miesięcy 95,6 96,4 nie tak 4, ,6 Wyk 43b Kierowanie samochodem lub innym pojazdem mechanicznym w czasie ostatnich 12 miesięcy pod wpływem alkoholu, wśród osób, które prowadziły pojazd mechaniczny przynajmniej raz w ciągu ostatnich 12 miesięcy według płci i wieku razem 2008 razem ,6 4,4 2,0 4,4 5,1 3,0 65 lat i więcej lata lat lat ,5 2,1 2,6 2,3 3,1 3,4 6,0 ogółem męŝczyzna kobieta lat ,6 7,7 4,

101 VII Problemy i zagroŝenia związane z piciem alkoholu 71 Zjawisko nietrzeźwości wśród kierowców Wyk 43c Kierowanie samochodem pod wpływem alkoholu według zmiennych demograficznych (% osób prowadzących samochód przynajmniej raz w ciągu ostatnich 12 miesięcy) pow12l 8,4 pow 6 do 12l 14,7 pow1,2 do 6l 2,2 do 1,2 l 0,0 ponad 3000zł 0, zł 2, zł zł 17,1 17, zł 0,0 pozostali 5,0 wierzący i praktykujący 1,9 bezrobotny 0,0 uczeń, student 11,9 rencistaemeryt 0,0 praca zawodowa 3,2 wyŝsze 1,5 średnie 4,7 zawodowe 0,0 podstwowe 32,

102 VII Problemy i zagroŝenia związane z piciem alkoholu 71 Zjawisko nietrzeźwości wśród kierowców Wyk 44a Bycie świadkiem sytuacji kierowania samochodem lub innym pojazdem mechanicznym przez osobę będącą pod wpływem alkoholu w czasie ostatnich 12 miesięcy (odsetki wśród wszystkich badanych) 76,7 85,4 trudno powiedzieć nie tak 21,5 1,9 13,9 0, Wyk 44b Próby interwencji w sytuacji kierowania samochodem lub innym pojazdem mechanicznym przed osobę będącą pod wpływem alkoholu (odsetki badanych wśród osób, które były świadkiem takiej sytuacji) 51,6 58,7 37,3 trudno powiedzieć nie 46,6 2,0 4,0 tak

103 VII Problemy i zagroŝenia związane z piciem alkoholu 71 Zjawisko nietrzeźwości wśród kierowców Wyk 44c Próby interwencji w sytuacji kierowania samochodem lub innym pojazdem mechanicznym przez osobę będącą pod wpływem alkoholu (odsetki badanych wśród osób, które próbowały interweniować moŝliwość wyboru wielu odpowiedzi) powiedziałem, Ŝe nie powinien(-a) teraz prowadzić pojazdu 2008 powiedziałem, Ŝe nie powinien(-a) teraz prowadzić pojazdu ,2 71,9 zabrałem kluczyki do stacyjki lub w inny sposób nie dopuściłem kierowcy do pojazdu 2008 zabrałem kluczyki do stacyjki lub w inny sposób nie dopuściłem kierowcy do pojazdu ,6 27,6 odprowadziłem lub zawiozłem tę osobę do domu lub inne wskazane przez nią miejsce 2008 odprowadziłem lub zawiozłem tę osobę do domu lub inne wskazane przez nią miejsce ,7 9,3 znalazłem inną osobę (nie taxi), która nie będąc pod wpływem alkoholu, odprowadziła lub zawiozła tę osobę znalazłem inną osobę (nie taxi), która nie będąc pod wpływem alkoholu, odprowadziła lub zawiozła tę osobę 4,1 6,9 wezwałem taxi 2008 wezwałem taxi ,1 14,1 wezwałem policję lub inne słuŝby porządkowe 2008 wezwałem policję lub inne słuŝby porządkowe ,0 15,4 zrobiłem coś innego 2008 zrobiłem coś innego ,8 13,

104 VII Problemy i zagroŝenia związane z piciem alkoholu 71 Zjawisko nietrzeźwości wśród kierowców Wyk 44d Skutki interwencji w sytuacji kierowania samochodem lub innym pojazdem mechanicznym przez osobę będącą pod wpływem alkoholu (odsetki badanych wśród osób, które próbowały interweniować) ,7 42,9 55,6 1,5 26,0 9,3 nie pamiętam kierowca nie pojechał tym pojazdem kierowca mimo interwencji pojechał tym pojazdem 104

105 VII Problemy i zagroŝenia związane z piciem alkoholu Picie alkoholu w pracy Kolejnym analizowanym zjawiskiem jest spoŝywanie alkoholu w miejscu pracy (Wykresy 45a-c) W ciągu ostatnich 12 miesięcy, sytuacja taka zdarzyła się 12,5% badanych, w tym 9,1% kobiet oraz 16,2% męŝczyzn Wyniki te są podobne do otrzymanych w 2005 roku (odpowiednio kobiety 5,9%, męŝczyźni 11,9%) Najczęściej mieszkańcy Wrocławia deklarowali spoŝywanie alkoholu w pracy wśród następujących grup wiekowych: lat (13,4%), lat (17%) oraz lat (18,3%) Dla męŝczyzn, najwyŝsze odsetek zaobserwowano wśród osób w wieku lat (22,2%), nieco niŝsze w przedziałach lat (20,2%) oraz lat (18,1%) Wśród kobiet, najwyŝsze odsetki dotyczą przedziału wiekowego lat (18,5%) oraz lat (12,4%) Wśród respondentów klasyfikowanych według wykształcenia, alkohol w pracy spoŝywały: osoby o wykształceniu zawodowym (15,2%), podstawowym (12,6%), średnim (11,4%), wyŝszym (12,6%) Co ciekawe stosunek do wiary jest zmienną róŝnicującą populację, poniewaŝ wierzący i praktykujący stanowią odsetek równy 8,2%, a pozostali 17,2% RóŜnicując mieszkańców Wrocławia pod względem osiąganych dochodów, najliczniejszą grupą spoŝywającą alkohol w miejscu pracy stanowią respondenci osiągający dochód powyŝej 3000 złotych (25,8%) oraz osiągający dochód pomiędzy 1501 a 2000 złotych (15,6%) ZauwaŜalne róŝnice powstają równieŝ przy klasyfikacji respondentów pod względem ilości spoŝywanego alkoholu w ciągu 12 miesięcy Spośród tych frakcji, najwięcej alkoholu w miejscu pracy spoŝywają osoby konsumujące powyŝej 12 litrów alkoholu rocznie (29,1%) oraz respondenci konsumujący pomiędzy 6 a 12 litrów rocznie (20,8%) Podobnie jak w przypadku kierowania samochodem pod wpływem alkoholu, badanych zapytano takŝe o bycie świadkiem sytuacji, w której osoba wykonująca pracę znajdowała się pod wpływem alkoholu (Wykresy 46a-b) Twierdząco na tak zadane pytanie, dotyczące okresu 12 miesięcy poprzedzających badanie odpowiedziało 23,2% respondentów 105

106 VII Problemy i zagroŝenia związane z piciem alkoholu Picie alkoholu w pracy cd Zaznaczmy, Ŝe do faktu picia alkoholu w pracy w tym samym okresie przyznało się o blisko połowę mniej respondentów (12,5%) Obserwując tendencję zwiększania się ilości świadków tego zdarzenia wraz ze wzrostem ilości wypitego alkoholu (pomiędzy 1,2 a 6 litrów (27,9%), pomiędzy 6 a 12 litrów (36,3%) oraz powyŝej 12 litrów (50,7%)) moŝemy wyciągnąć wniosek, Ŝe respondenci opisując sytuację osób trzecich często mają na myśli własne doświadczenia 106

107 VII Problemy i zagroŝenia związane z piciem alkoholu 72 Picie alkoholu w pracy Wyk 45a SpoŜywanie przez badanego alkoholu w miejscu pracy lub podczas wykonywania pracy w ciągu ostatnich 12 miesięcy (odsetek wśród pijących) 91,1 87,3 nie pamiętam nie tak 8,9 12,5 0, Wyk 45b SpoŜywanie alkoholu w miejscu pracy w czasie ostatnich 12 miesięcy (odsetki wśród pijących) według płci i wieku razem ,1 12,5 16,2 razem ,9 8,9 11,9 65 lat i więcej lata ,1 2,8 3,4 7 9,6 12,2 ogółem męŝczyzna kobieta lat ,3 18,1 18, lat , , lat ,6 13,4 20,

108 VII Problemy i zagroŝenia związane z piciem alkoholu 72 Picie alkoholu w pracy Wyk 45c SpoŜywanie alkoholu w miejscu pracy w czasie ostatnich 12 miesięcy (wśród pijących) pow12l 29,1 pow 6 do 12l 20,8 pow1,2 do 6l 15,9 do 1,2 l 3,5 ponad 3000zł 25, zł 8, zł 15, zł 4, zł 0,0 pozostali 17,2 wierzący i praktykujący 8,2 wyŝsze 12,6 średnie zawodowe 11,4 15,2 podstwowe 12,

109 VII Problemy i zagroŝenia związane z piciem alkoholu 72 Picie alkoholu w pracy Wyk 46a Bycie świadkiem spoŝywania alkoholu przez osobę wykonującą pracę lub będącą w miejscu pracy w czasie ostatnich 12 miesięcy (odsetki badanych wśród wszystkich respondentów) 79,5 74,0 trudno powiedzieć nie 18,2 2,3 23,2 2,8 tak Wyk 46b Bycie świadkiem spoŝywania alkoholu przez osobę wykonującą pracę lub będącą w miejscu pracy w czasie ostatnich 12 miesięcy w przełamaniu według ilości spoŝytego alkoholu (odsetki badanych wśród wszystkich respondentów) razem 2008 razem ,2 23,2 pow12l ,7 pow6l do 12l ,3 pow1,2l do 6l ,9 do 1,2l abstynenci ,9 12,

110 VII Problemy i zagroŝenia związane z piciem alkoholu Picie alkoholu przez kobiety w ciąŝy W niniejszym podrozdziale zostanie scharakteryzowany problem picia alkoholu przez kobiety w ciąŝy NaleŜy w tym miejscu podkreślić, Ŝe nawet najmniejsze ilości alkoholu spoŝywane przez kobiety w ciąŝy stanowią zagroŝenie dla zdrowia ich dzieci Na pierwszą część pytań z tego bloku odpowiadały tylko te kobiety, które przynajmniej raz były w ciąŝy Tematy poruszane w pytaniach dotyczyły ich własnych doświadczeń z alkoholem w okresie, kiedy były w ciąŝy (Wykresy 47, 48, 49, 50 i 51) Drugą część pytań zadawano wszystkim badanym osobom, a odnosiły się one do ich postaw wobec faktu picia alkoholu przez kobiety spodziewające się dziecka (Wykresy 52a i 52b) Wśród kobiet, które kiedykolwiek były w ciąŝy, 15,7% zadeklarowało, Ŝe w okresie, gdy spodziewały się dziecka, co najmniej raz piły alkohol Odsetek ten nie zmienił się w porównaniu z danymi z 2005 roku Najczęściej alkohol w czasie ciąŝy spoŝywały kobiety z grupy wiekowej lat (18,8%), a takŝe z grupy lat (18,2%) Wyraźnie w najmniejszym stopniu alkohol spoŝywały kobiety z najstarszego pokolenia powyŝej 61 lat (10,6%) Martwiący jest fakt, Ŝe najwyŝszy odsetek kobiet pijących w ciąŝy zanotowano wśród kobiet o wykształceniu wyŝszym bo aŝ 28,8% (Wykres 47) Dla pozostałych grup rozkład wyglądał następująco: wykształcenie średnie (17,2%), wykształcenia zawodowe (11%) Częstotliwość sięgania po alkohol przez kobiety w ciąŝy nie uległa istotnej zmianie w porównaniu z 2005 rokiem Podczas badań w 2005 roku, co trzecia badana (32,3%) przyznała, Ŝe piła alkohol raz w okresie całej ciąŝy Na to samo pytanie zadane w 2008 roku odpowiedzi twierdzącej udzieliło 39% badanych Raz w miesiącu, alkohol piło 46,3% kobiet będących kiedykolwiek w ciąŝy ( 2005 roku 43,6%) Kobiety, które przyznały się do picia alkoholu w ciąŝy zostały poproszone o wskazanie rodzaju alkoholu jaki spoŝywały - na pierwszym miejscu znalazło się wino (73,3% odpowiedzi), na drugim piwo (29,1%), a na trzecim wódka (3,5%) Warto zaznaczyć, Ŝe spadł odsetek spoŝywanej wódki, ale wzrósł o 17,2% odsetek spoŝywanego w czasie ciąŝy wina (Wykres 49) 110

111 VII Problemy i zagroŝenia związane z piciem alkoholu Picie alkoholu przez kobiety w ciąŝy cd PrzewaŜająca większość badanych Wrocławianek (81%) przyznających się do picia alkoholu w okresie ciąŝy twierdzi, Ŝe zrobiły to z własnej woli, bez namowy ze strony osób trzecich (Wykres 50) Nie odnotowano natomiast istotnych statystycznie róŝnic w odsetkach kobiet namawianych do picia alkoholu w ciąŝy przez osoby trzecie Jednocześnie ponad trzy piąte (60,8%) badanych twierdzi, Ŝe lekarz nigdy nie ostrzegał ich przed skutkami picia alkoholu w czasie, gdy były w ciąŝy (Wykres 51) Respondentki przestrzegane w tej sprawie przez lekarza stanowią 20,5% podobnie jak badane, które nie były w stanie jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie (18,8%) Jak wspomniano na wstępie, kolejny blok pytań dotyczył juŝ wszystkich badanych Badanych zapytano czy byli świadkami sytuacji, w których kobieta w ciąŝy spoŝywała alkohol (Wykres 52a) Twierdzącej odpowiedzi udzieliło 19,5% respondentów, a zdecydowanie zaprzeczyło 779% Wyniki te pokrywają się z rozkładem odpowiedzi w badaniu z 2005 roku NaleŜy jednak zaznaczyć, Ŝe pojawiają się rozbieŝności odnośnie rodzaju alkoholu spoŝywanego przez kobiety w ciąŝy na pierwszym miejscu wskazywano piwo (62,1%), na drugim wódkę (23,7%), a dopiero na trzecim wskazano wino (21,9%) 111

112 VII Problemy i zagroŝenia związane z piciem alkoholu 73 Picie alkoholu przez kobiety w ciąŝy Wyk 47 Odsetek kobiet pijących alkohol w ciąŝy według cech społecznodemograficznych w yŝsze ,8 średnie ,2 zaw odowe ,0 podstw owe ,0 pow 61 lat , lat lat ,2 18,8 ogółem 2008 ogółem ,7 15, Wyk 48 Częstość picia alkoholu przez kobiety w ciąŝy (% wśród kobiet, które piły alkohol będąc w ciąŝy) 43, ,3 39,0 8,3 10,5 2,1 0,1 3,1 32,3 7,3 2,7 3,9 codziennie kilka razy w miesiącu kilka razy w okresie całej ciąŝy nie pamiętam kilka razy w tygodniu raz w miesiącu raz w okresie calej ciąŝy 112

113 VII Problemy i zagroŝenia związane z piciem alkoholu 73 Picie alkoholu przez kobiety w ciąŝy Wyk 49 Rodzaj alkoholu pitego przez kobiety w ciąŝy (moŝliwość wielu odpowiedzi) 56,1 73, ,2 29,1 13,1 3,5 9,1 piw o 2005 piw o 2008 w ino 2005 w ino 2008 w ódka 2005 w ódka 2008 inny napój alkoholow y inny napój alkoholow y 2008 Wyk 50 Osoby zachęcające kobiety w ciąŝy do picia alkoholu (moŝliwość wielu odpowiedzi) nie pamiętam 2008 nie pamiętam 2005 nikt 2008 nikt 2005 mass-media (przeczytałam w gazecie, słyszałam w radio) 2008 mass-media (przeczytałam w gazecie, słyszałam w radio) 2005 pracownik socjalny/kurator 2008 pracownik socjalny/kurator 2005 koleŝanka, kolega, ktoś znajomy 2008 koleŝanka, kolega, ktoś znajomy 2005 ktoś z rodziny 2008 ktoś z rodziny 2005 pielęgniarka lub inny pracownik słuŝby zdrowia 2008 pielęgniarka lub inny pracownik słuŝby zdrowia 2005 lekarz 2008 lekarz ,0 11,9 0,0 1,3 0,0 0,0 7,3 11,9 0,0 0,0 1,2 81,0 76,

114 VII Problemy i zagroŝenia związane z piciem alkoholu 73 Picie alkoholu przez kobiety w ciąŝy Wyk 51 Przestrzeganie przez lekarza przed piciem alkoholu, gdy kobieta była w ciąŝy 60, ,5 18,8 tak nie trudno powiedzieć *W 2005 roku nie pytano o przestrzeganie przez lekarza kobiet w ciąŝy przed piciem alkoholu 114

115 VII Problemy i zagroŝenia związane z piciem alkoholu 73 Picie alkoholu przez kobiety w ciąŝy Wy 52a Bycie świadkiem sytuacji, gdy kobieta w ciąŝy piła alkohol (w czasie ostatnich 12 miesięcy) 81,3 77,9 trudno powiedzieć nie 16,7 2,0 19,5 2,6 tak Wyk 52b Rodzaj alkoholu pitego przez kobiety w ciąŝy widziane przez respondenta (% wśród wszystkich respondentów, którzy widzieli kobiety w ciąŝy pijące alkohol moŝliwość wielu odpowiedzi) , ,7 33,8 21,9 39,6 23,7 12,2 6,4 0 piwo 2005 piwo 2008 wino 2005 wino 2008 wódka 2005 wódka 2008 inny napój alkoholowy 2005 inny napój alkoholowy

116 VII Problemy i zagroŝenia związane z piciem alkoholu Pytanie o picie alkoholu przez pacjentów jako element diagnozy lekarskiej Jedną z najbardziej skutecznych metod wczesnej diagnozy problemów alkoholowych wśród pacjentów jest krótki test przesiewowy prowadzony przez lekarza pierwszego kontaktu lub lekarza rodzinnego W wielu krajach na świecie do standardu rozmowy lekarza z pacjentem wprowadzono pytania dot palenia papierosów, uŝywania narkotyków oraz picia napojów alkoholowych Wczesna diagnoza problemów alkoholowych pacjenta pozwala przeprowadzić skuteczną interwencję i powaŝnie ogranicza koszty jego dalszego leczenia W Polsce lekarze zazwyczaj pytają swoich pacjentów o częstotliwość palenia papierosów, jedynie sporadycznie zadając pytania o częstotliwość i ilość wypijanego alkoholu Analogiczna sytuacja występuje takŝe we Wrocławiu Zaledwie 6,4% badanych, podczas wizyty u lekarza było pytanych o ilość spoŝywanego alkoholu, zaś 0,3% otrzymało od lekarza zalecenie ograniczenia spoŝycia (wykresy 53 i 54) Warto podkreślić, Ŝe nie zaobserwowano istotnych róŝnic w rozkładach odpowiedzi w poszczególnych grupach wyróŝnionych ze względu na ilości wypijanego alkoholu Ponadto co istotne praktycznie wszyscy respondenci nie spotkali się z zaleceniem ograniczenia picia MoŜe to świadczyć o zbyt niskim zainteresowaniu lekarzy pierwszego kontaktu diagnozowaniem problemów alkoholowych wśród swoich pacjentów 116

117 VII Problemy i zagroŝenia związane z piciem alkoholu 74 Pytanie o picie alkoholu przez pacjentów jako element diagnozy lekarskiej Wyk 53 Zapytanie badanego przez lekarza o ilość spoŝywanego alkoholu pow12l ,5 pow6l do 12l ,0 pow1,2l do 6l do 1,2l ,5 6,9 abstynenci ,9 razem ,4 razem , Wyk 54 Zalecenie przez lekarza badanemu ograniczenia ilości spoŝywanego alkoholu pow12l pow6l do 12l pow1,2l do 6l do 1,2l abstynenci ,0 0,0 0,0 0,4 0,0 razem ,3 razem ,

118 VII Problemy i zagroŝenia związane z piciem alkoholu Problemy związane z alkoholem w Ŝyciu rodzinnym Doświadczenie problemów alkoholowych w rodzinie badane było z dwóch perspektyw uczestnika oraz obserwatora W ramach pierwszego podejścia respondentów pytano o występowanie przykrych sytuacji we własnej rodzinie, które związane byłyby z piciem alkoholu Na to pytanie, twierdząco odpowiedziało 14,5% mieszkańców Wrocławia (Wykresy 55a) W porównaniu z wynikami otrzymanymi w 2005 roku, odsetek respondentów, którzy doświadczyli takich sytuacji jest niŝszy o 10,5% Grupę respondentów, którzy doświadczyli takich sytuacji podzielono według ilości spoŝywanego alkoholu rocznie Najczęściej (25,9%) sytuacji takiej doświadczali respondenci konsumujący powyŝej 12 litrów rocznie oraz badani konsumujący pomiędzy 6 a 12 litrów rocznie (Wykres 55b) Takie sytuacje stosunkowo często miały miejsce równieŝ w rodzinach respondentów, którzy w ciągu ostatnich 12 miesięcy nie spoŝywały alkoholu, a więc wśród abstynentów (17,7%) MoŜna na tej podstawie wyciągnąć wniosek, iŝ pewna grupa osób występujących w naszym badaniu jako abstynenci w przeszłości miała powaŝne problemy z alkoholem, niewykluczone Ŝe część spośród tych osób to tzw trzeźwiejący alkoholicy, czyli osoby uzaleŝnione, które utrzymują abstynencję i w ostatnim roku nie piły Ŝadnego alkoholu Na analogiczne pytanie, zadane odnośnie okresu ostatnich 12 miesięcy poprzedzających badanie (wykresy 56a-b), do doświadczania przykrych sytuacji przyznało się 27,6% badanych (spośród doświadczających przykrych sytuacji kiedykolwiek w Ŝyciu), niezaleŝnie od ilości spoŝywanego alkoholu, co pokrywa się z wynikami otrzymanymi w 2005 roku (29,1%) Przy uwzględnieniu ilości spoŝywanego alkoholu, rozkład wyników wskazuje, Ŝe najczęściej (48%) taka sytuacja zdarzała się respondentom konsumującym stosunkowo najmniej alkoholu do 1,2 litra rocznie Ponadto co trzeci (33%) respondent spoŝywający od 1,2 do 6 litrów rocznie, oraz co trzeci badany (32%) konsumujący od 6 do 12 litrów deklaruje, Ŝe w ciągu 12 miesięcy poprzedzających badanie doświadczył przykrej sytuacji w rodzinie mającej związek z piciem alkoholu Warto zaznaczyć, Ŝe w przypadku tego pytania nie padła Ŝadna odpowiedź twierdząca w grupie spoŝywającej najwięcej powyŝej 12 litrów rocznie 118

119 VII Problemy i zagroŝenia związane z piciem alkoholu Problemy związane z alkoholem w Ŝyciu rodzinnym cd Badanym zadano równieŝ pytanie dotyczące obserwowanego nieszczęścia czy biedy jakiejś rodziny spowodowanego naduŝywaniem alkoholu (Wykresy 57a-b) We Wrocławiu świadkiem takiej sytuacji był co drugi badany (52,8%) NajwyŜsze odsetki odnotowano wśród abstynentów (58,1%) oraz osób pijących powyŝej 12 litrów stuprocentowego alkoholu rocznie (56,8%) NajniŜszy odsetek (46%) przypada na grupę badanych pijących stosunkowo najmniej od 1,2 do 6 litrów rocznie Pomimo znaczącego odsetka osób deklarujących społeczną widoczność problemu patologii związanej z alkoholizmem, tylko co trzeci (34,3%) spośród obserwatorów (52,8%) próbował w obliczu takiej sytuacji podejmować jakąś interwencję 119

120 VII Problemy i zagroŝenia związane z piciem alkoholu 75 Problemy związane z alkoholem w Ŝyciu rodzinnym Wy 55a Przykre sytuacje (kiedykolwiek) w rodzinie badanego mające związek z piciem alkoholu (odsetki badanych wśród wszystkich respondentów) 71,9 84,5 nie pamiętam nie 25,1 3,0 14,5 1,1 tak Wyk 55b Przykre sytuacje (kiedykolwiek) w rodzinie badanego mające związek z piciem alkoholu (odsetki badanych wśród wszystkich respondentów) pow yŝej 12l ,9 74,1 pow 6l do 12l ,3 76,7 pow 1,2l do 6l ,7 87,8 1,5 do 1,2l ,2 87,4 1,4 abstynenci ,7 81,8 0,6 0% 20% 40% 60% 80% 100% tak nie nie pamiętam 120

121 VII Problemy i zagroŝenia związane z piciem alkoholu 75 Problemy związane z alkoholem w Ŝyciu rodzinnym Wyk 56a Przykre sytuacje w rodzinie badanego mające związek z piciem alkoholu występujące w ciągu ostatnich 12 miesięcy (odsetki badanych wśród wszystkich respondentów, którzy kiedykolwiek doświadczyli przykrych sytuacji związanych z naduŝywaniem alkoholu w swojej rodzinie) 69,5 71,0 nie pamiętam nie 29,1 1,4 27,6 0,7 tak Wyk 56b Przykre sytuacje w rodzinie badanego mające związek z piciem alkoholu występujące w ciągu ostatnich 12 miesięcy (odsetki badanych wśród wszystkich respondentów, którzy kiedykolwiek doświadczyli przykrych sytuacji związanych z naduŝywaniem alkoholu w swojej rodzinie) pow yŝej 12l pow 6l do 12l pow 1,2l do 6l do 1,2l abstynenci ,3 88,2 4,5 0% 20% 40% 60% 80% 100% tak nie nie pamiętam *Niskie podstawy procentowania dla osób doświadczających przykrych sytuacji w ciągu ost12 miesięcy 121

122 VII Problemy i zagroŝenia związane z piciem alkoholu 75 Problemy związane z alkoholem w Ŝyciu rodzinnym Wyk 57a Społeczna widoczność wybranych przejawów patologii związanej z alkoholem i próby podjęcia interwencji (% badanych): Widział(a) Pan(i) biedę, nieszczęście jakiejś rodziny, spowodowane pijaństwem ogółem ,8 46 1,2 ogółem ,9 45,9 2,2 abstynenci ,1 41,1 0,8 do 1,2l ,7 45,4 0,9 pow 1,2 do 6l ,0 52,4 1,5 pow 6 do 12l ,5 43,5 2,1 pow yŝej 12l ,8 41 2,2 0% 20% 40% 60% 80% 100% Wyk 57b Społeczna widoczność wybranych przejawów patologii związanej z alkoholem i próby podjęcia interwencji (% badanych): Widział(a) Pan(i) biedę, nieszczęście jakiejś rodziny, spowodowane pijaństwem próba interwencji ogółem ,3 60,34 5,37 ogółem ,2 67,2 1,6 0% 20% 40% 60% 80% 100% tak nie nie pamiętam 122

123 VIII SPOŁECZNA PERCEPCJA NORM I ZABURZEŃ ZACHOWANIA ZWIĄZANYCH Z ALKOHOLEM 123

124 VIII Społeczna percepcja norm i zaburzeń zachowania związanych z alkoholem Postawy wobec reklam napojów alkoholowych Restrykcyjna postawa względem reklamowania napojów alkoholowych jest silnie skorelowana z rodzajem omawianego trunku (Wykres 58) Odsetki osób twierdzących, Ŝe reklama powinna być całkowicie zabroniona bądź dozwolona, ale ze znacznymi ograniczeniami wynoszą - w przypadku piwa 38,7%, wina 44,3%, a wódki juŝ 60,3% Stopniowanie restrykcyjności ze względu na rodzaj alkoholu jest tu zachowaniem pochopnym, zwłaszcza, Ŝe w przypadku młodzieŝy (do której skierowana jest większość reklam napojów procentowych) nie moŝemy mówić o mniej czy bardziej szkodliwych substancjach psychoaktywnych O negatywnym wpływie reklamy są zresztą przekonani sami badani (wykresy 59a-d) 7 na 10 mieszkańców Wrocławia (72,9%) zgadza się ze stwierdzeniem, Ŝe reklama powoduje obniŝenie wieku inicjacji alkoholowej Analizując wyniki badania pogłębionego widać, Ŝe zwolennicy tej tezy to głównie abstynenci (82,1% łącznie), natomiast osoby nie zgadzające się z tym twierdzeniem to głównie (47,6% łącznie) konsumenci spoŝywający powyŝej 12 litrów alkoholu rocznie NaleŜy zaznaczyć, Ŝe w porównaniu z wynikami badań przeprowadzonymi w 2005 roku rozkład odpowiedzi jest bardzo podobny Podobnie, 4 na 10 badanych (42,3%) zdecydowanie zgadza się, Ŝe reklama przyczynia się do zwiększenia spoŝycia alkoholu młodzieŝy Podobne wyniki zebrano podczas badań w 2005 roku (44,4%) Analizując odpowiedzi w grupach wyróŝnionych ze względu na ilość spoŝywanego czystego alkoholu rocznie, widać, Ŝe zwolennicy tego stwierdzenia to przede wszystkim abstynenci (85,1%) oraz spoŝywający do 1,2 litra rocznie (77,8%) Przeciwnicy tej tezy to konsumujący powyŝej 12 litrów alkoholu rocznie (38%) Wśród respondentów z tej grupy zanotowano równieŝ najwyŝszy odsetek (11,7%) odpowiedzi zdecydowanie się nie zgadzam Bardzo podobnie rozłoŝyły się odpowiedzi dotyczące wpływu reklamy na zwiększenie ogólnej konsumpcji oraz na zwiększenie liczby osób naduŝywających alkoholu Na pytanie dotyczące wpływu na ogólną konsumpcję twierdząco (łącznie odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak ) odpowiedziało 69,9% badanych, z czego najwięcej odpowiedzi pozytywnych przypada na grupę abstynentów 77%, a łącznie odpowiedzi negatywnych 52,5% na grupę spoŝywających powyŝej 12 litrów rocznie W przypadku pytania dotyczącego wzrostu osób naduŝywających alkohol, rozkład odpowiedzi był podobny 60,2% mieszkańców Wrocławia potwierdziło tę opinię, w tym największą grupę stanowili abstynenci 72,6%, natomiast przeciwnicy to pijący najwięcej (57% odpowiedzi negatywnych) 124

125 VIII Społeczna percepcja norm i zaburzeń zachowania związanych z alkoholem 81 Reklama napojów alkoholowych Wyk 58 Stosunek wszystkich badanych do reklamy poszczególnych rodzajów alkoholi trudno powiedzieć całkowicie zabroniona dozwolona ze znacznymi ograniczeniami 2005 dozwolona z niewielkimi ograniczeniami 2008 dozwolona bez Ŝadnych ograniczeń 28,5 23,0 PIWO 33,6 21,5 19,9 2,1 26,5 23,5 4,1 17,2 26,1 24,9 WINO 29,2 24,9 16,7 2,0 30,3 22,8 3,7 19,4 26,3 42,5 WÓDKA 25,8 34,5 17,1 12,5 1,7 24,4 11,3 4,0 125

126 VIII Społeczna percepcja norm i zaburzeń zachowania związanych z alkoholem 81 Reklama napojów alkoholowych Wyk 59a Reklama powoduje obniŝenie wieku osób po raz pierwszy sięgających po alkohol % 80% 60% 4,7 4 3,6 8,6 7,1 4,6 4,1 8,4 7,1 4,8 3,6 2,2 11,7 12,2 16 8,5 17,2 18,2 26, ,9 31,1 26,1 29,9 35,2 25,4 40% 22,1 20% 42, ,1 47,4 36,4 39,5 30,3 0% 100% razem % 60% razem 2008 abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l Wyk 59b Reklama przyczynia się do zwiększenia spoŝycia alkoholu przez młodzieŝ ,7 4,1 3 2,2 4,3 5 8,4 5,6 5,2 3,6 3,6 9,6 5,6 11,7 15,9 12,7 15,6 19,4 27,8 27, ,3 24, ,6 23,9 40% 24,4 20% 44,4 42,3 57,6 46,5 35,2 41,1 26 0% razem 2005 razem 2008 zdecydowanie się zgadzam raczej się nie zgadzam trudno powiedzieć abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l raczej się zgadzam zdecydownie się nie zgadzam 126

127 VIII Społeczna percepcja norm i zaburzeń zachowania związanych z alkoholem 81 Reklama napojów alkoholowych Wyk 59c Reklama powoduje zwiększenie ogólnej konsumpcji alkoholu w kraju % 80% 60% 40% 20% 0% 5,3 5 8,9 6,2 6,6 5 3,9 5,3 4,8 4,5 4,9 4,3 8,4 11,7 11, ,9 12,4 30,2 27,5 14,1 40,8 26,9 26,9 29,5 32,8 17,4 62,9 23, ,9 18,8 19,2 100% razem % 60% 40% razem ,4 abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l 24,9 14,4 powyŝej 12l Wyk 59d Reklama przyczynia się do zwiększenia liczby osób naduŝywających alkoholu ,6 7,1 6,6 7,6 8 4,7 4,5 13 9,1 5,5 6 8,4 10,6 13,8 15,3 16,5 22,1 23,6 26,3 38,8 18,4 43,2 27,9 22,1 20% 37,2 35,8 54, ,3 33,7 26,1 0% 12,4 razem 2005 razem 2008 zdecydowanie się zgadzam raczej się nie zgadzam trudno powiedzieć abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l raczej się zgadzam zdecydownie się nie zgadzam 127

128 VIII Społeczna percepcja norm i zaburzeń zachowania związanych z alkoholem SprzedaŜ alkoholu nieletnim Jednym z najwaŝniejszych problemów społecznych ostatniej dekady jest spoŝywanie alkoholu przez młodzieŝ i osoby nieletnie Samorządy lokalne od lat podejmują w tym zakresie wiele działań, których celem jest ograniczenie dostępności alkoholu dla niepełnoletniej młodzieŝy oraz szereg działań interwencyjnych adresowanych do sprzedawców alkoholu Na potrzeby wspomnianego badania wyróŝniono dwa aspekty tego zagadnienia Po pierwsze zbadano częstotliwość występowania sytuacji, w której respondenci byli świadkami zakupu oraz konsumpcji alkoholu przez nieletnich Z drugiej strony istotny wydaje się równieŝ stopień przyzwolenia na takie zachowania, mierzony np częstością podejmowania interwencji przez obserwatorów takich zdarzeń (Wykresy 60a-b oraz 61a-b) Nawiązując do dwóch pierwszych wymiarów analizy problemu sprzedaŝy alkoholu nastolatkom, moŝna stwierdzić, Ŝe we Wrocławiu ponad połowa badanych (57,2%) była świadkiem picia alkoholu przez nastolatków NaleŜy zwrócić uwagę na fakt, Ŝe w porównaniu z 2005 rokiem odsetek ten spadł o 17,7% niestety przy prawie 17% wzroście respondentów nie pamiętających takiego zdarzenia Odsetek świadków picia przez nastolatków wzrasta wraz ze wzrostem spoŝycia alkoholu przez respondentów Najczęściej świadkami picia nieletnich byli badani spoŝywający 6 12 litrów oraz powyŝej 12 litrów rocznie (73,5%-75,7%), a najrzadziej takie obserwacje poczynili abstynenci (50,6%) Jednocześnie próbę interwencji podjęło 18,1% mieszkańców Wrocławia, a 63,7% zdecydowało się nie reagować SprzedaŜ alkoholu nieletnim zaobserwowało 29,1% badanych, a próbę interwencji podjął co siódmy (14,5%) Z powodu niskich liczebności osób interweniujących, ich przynaleŝność do poszczególnych grup spoŝycia nie została objęta analizą 128

129 VIII Społeczna percepcja norm i zaburzeń zachowania związanych z alkoholem 82 SprzedaŜ alkoholu nieletnim Wyk 60a Widział(a) Pan(i) pijących nastolatków % 80% 1,9 23,2 18, ,3 8,2 8 16,1 18,5 60% 24,5 32,4 26,2 18,5 40% 74,9 75,7 73,5 20% 57,2 50,6 53,7 58,2 0% razem razem abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l Wyk 60b Próby interwencji (wśród osób, które widziały pijących nastolatków) ,9 63,7 15,2 0,9 18,1 17,5 tak nie nie pamiętam 129

130 VIII Społeczna percepcja norm i zaburzeń zachowania związanych z alkoholem 82 SprzedaŜ alkoholu nieletnim 100% Wyk 61a Był(a) Pan(i) świadkiem sprzedaŝy alkoholu niepełnoletnim ,2 0,9 1,3 8,9 80% 60% 74, ,8 68,8 75,5 77,3 52,9 40% 20% 21,4 29,1 24,9 31,2 21,5 22,7 38,2 0% razem razem abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l Wyk 61b Próby interwencji (wśród osób, które widziały sprzedaŝ alkoholu niepełnoletnim) ,2 82,4 33,5 2,3 14,5 3,1 tak nie nie pamiętam 130

131 VIII Społeczna percepcja norm i zaburzeń zachowania związanych z alkoholem Nietrzeźwość w miejscach publicznych Analizując ogólne zagroŝenie ze strony osób nietrzeźwych naleŝy stwierdzić, iŝ znacznie częściej respondenci spotykali się z agresją słowną niŝ z przemocą fizyczną (wykresy 61a-b) Co czwarty dorosły mieszkaniec Wrocławia (25,3%) był w ostatnim roku świadkiem agresji słownej, zaś 18,5% doświadczyło jej osobiście Przypadki agresji fizycznej ze strony osób nietrzeźwych miały miejsce znacznie rzadziej obserwował ją, średnio co siódmy ankietowany (15,1%), a 5,1% padło jej ofiarą RozwaŜając łącznie przypadki bycia ofiarą agresji fizycznej i słownej (wykres 62c), dostrzec moŝna następujące prawidłowości Ofiarami przemocy we Wrocławiu są częściej męŝczyźni (44,8%) niŝ kobiety (36,7%) Na przemoc szczególnie naraŝeni są ludzie młodzi w wieku lat (57,4%) oraz badani w wieku lat (47,6%) Wiele ofiar agresji to ludzie z wykształceniem średnim (45,6%) oraz zawodowym (43,6%) Ofiary przemocy ze strony nietrzeźwych moŝna znaleźć wśród uczniów i studentów (65%) oraz osób bezrobotnych (52%) Stosunek respondentów do wiary okazuje się być parametrem róŝnicującym Rzadziej na agresję napotykali respondenci wierzący i praktykujący (36,7%) Pod względem osiąganych dochodów, grupę najczęściej spotykającą się z agresją ze strony nietrzeźwych stanowią respondenci osiągający dochody pomiędzy 501 a 1000 złotych Wśród grup charakteryzujących się róŝnym poziomem konsumowanego rocznie alkoholu najczęściej z agresją słowną lub fizyczną spotkali się badani pijący rocznie pomiędzy 6 a 12 litrów (67,1%) oraz ponad 12 litrów czystego alkoholu (55,2%) 131

132 VIII Społeczna percepcja norm i zaburzeń zachowania związanych z alkoholem 83 Nietrzeźwość w miejscach publicznych Wyk 62a ZagroŜenie ze strony nietrzeźwych (odsetki badanych) ,0 24,9 25,3 18,5 0 zaczepiała, zagadywała, uŝywała wulgarnych wyrazów (wszelka agresja słowna) zaczepiała, zagadywała, uŝywała wulgarnych wyrazów (wszelka agresja słowna) respondent jako świadek respondent jako ofiara Wyk 62b ZagroŜenie ze strony nietrzeźwych (odsetki badanych) ,0 3,7 zaczepiała, zagadywała, uŝywała wulgarnych wyrazów (wszelka agresja słowna) ,1 5,1 uderzyła, popchnęła, zaczepiła, zraniła (wszelka agresja fizyczna)

133 VIII Społeczna percepcja norm i zaburzeń zachowania związanych z alkoholem 83 Nietrzeźwość w miejscach publicznych Wyk 62c ZagroŜenie ze strony nietrzeźwych według cech demograficznych (odsetki badanych) 2008 pow 12l pow 6 do 12l pow 1,2 do 6l do 1,2 l abstynenci 38,3 33, ,2 67,1 ponad 3000zł zł zł zł zł 43 39, ,1 52,6 pozostali w ierzący i praktykujący 36,7 44,9 bezrobotny uczeń,student rencista,em eryt praca zaw odow a 27,6 41, w yŝsze średnie zaw odowe podstw ow e 26,6 33,3 45,6 43,6 65 lat i w ięcej lata lat lat lat 28,3 29,8 37,3 47,6 57,4 m ęŝczyźni 2008 m ęŝczyźni 2005 kobiety 2008 kobiety ,2 28,6 36,7 44,8 ogółem 2008 ogółem ,2 40,

134 VIII Społeczna percepcja norm i zaburzeń zachowania związanych z alkoholem Przekonania na temat ryzyka i szkód związanych z piciem alkoholu Postawy wobec zagroŝeń związanych z piciem zostały zbadane w dwóch aspektach szkodliwości picia na tle stosowania innych uŝywek (wykres 63) oraz szkodliwości picia dla specyficznej grupy, jaką stanowią kobiety w ciąŝy (wykres 64) Za największe zagroŝenie dla zdrowia mieszkańcy Wrocławia postrzegają wypalenie jednej lub więcej paczek papierosów dziennie (91,5%) Palenie papierosów od czasu do czasu to duŝe ryzyko dla zdrowie juŝ tylko według co 4 badanego Co ciekawe, respondenci niemalŝe jednakowo szacowali duŝe ryzyko codziennego wypijania jednego lub kilku drinków (55,2%) oraz spoŝywanie czterech do pięciu drinków raz lub dwa w kaŝdy weekend (53%) W kwestii picia prawie codziennie czterech lub pięciu drinków, respondenci byli niemalŝe jednomyślni Łącznie 97% z nich uznało takie zachowanie jako duŝe lub umiarkowane ryzyko dla zdrowia Respondenci w przewaŝającej większości (87,2% łącznych odpowiedzi zdecydowanie tak oraz raczej tak ) zgadzali się ze stwierdzeniem, Ŝe picie niewielkich ilości alkoholu przez kobiety w ciąŝy moŝe negatywnie wpływać na zdrowie ich dzieci Pod względem ilości spoŝywanego stuprocentowego alkoholu rocznie, respondenci wyraŝali podobne zdanie Badanych pytano równieŝ o ich osobiste decyzje dotyczące kierowania samochodem po spoŝyciu alkoholu zarówno półlitrowej butelki/puszki pięcioprocentowego piwa, jak i 50 mililitrowego kieliszka wódki (Wykres 65 i 66) W przypadku piwa najwięcej (37%) ankietowanych wsiadłoby za kierownice samochodu po upływie 6 do 12 godzin od spoŝycia Kolejną grupę stanowią respondenci (25,8%), którzy odczekaliby od 20 do 24 godzin od spoŝycia alkoholu W przypadku wódki proporcje odpowiedzi są podobne Największy odsetek osób skłonnych do prowadzenia samochodu po wypiciu 50 ml wódki przypada na przedział czasowy od 6 do 12 godzin (41,9%) Kolejna warstwa to respondenci, którzy odczekaliby od 20 do 24 godzin (30,6%) Warto w tym miejscu zaznaczyć, Ŝe spore rozbieŝności w ocenie czasu niezbędnego do odczekania po wypiciu alkoholu, a przed prowadzeniem samochodu wynikają równieŝ z braku szerokiej dostępności do tzw liczników trzeźwości, pozwalających w szybki sposób ocenić stęŝenie alkoholu we krwi ze względu na indywidualne cechy osoby przeprowadzającej pomiar 134

135 VIII Społeczna percepcja norm i zaburzeń zachowania związanych z alkoholem 84 Przekonania na temat ryzyka i szkód związanych z piciem alkoholu Wyk 63 Ocena szkodliwości wybranych zachowań (wśród wszystkich badanych) Palą papierosy od czasu do czasu , ,6 40 2, ,2 30,5 36,6 25,0 1,6 Palą jedną lub więcej paczek papierosów dziennie ,1 1,4 7,7 88,3 1, ,1 1,3 6,7 91,5 0,4 Wypijają jeden lub dwa drinki prawie codziennie ,7 10,0 25,2 60,7 2, ,3 9,2 32,3 55,2 1 Wypijają cztery lub pięć drinków prawie codziennie ,5 0,3 5,4 91,1 1, ,5 2,2 12,8 84,2 0,2 Wypijają pięć lub więcej drinków 1 raz lub 2 razy w ciągu kaŝdego weekendu ,3 10,1 25,6 60,4 2, ,6 9,0 34,9 53,0 1,4 0% 20% 40% 60% 80% 100% nie ma ryzyka małe ryzyko umiarkowane ryzyko duŝe ryzyko nie wiem 135

136 VIII Społeczna percepcja norm i zaburzeń zachowania związanych z alkoholem 84 Przekonania na temat ryzyka i szkód związanych z piciem alkoholu 100% 80% 60% Wyk 64 Odsetek osób uwaŝających, Ŝe picie niewielkich ilości alkoholu przez kobiety w ciąŝy moŝe mieć negatywny wpływ na zdrowie ich dzieci ,9 5,2 4,1 2,9 1,4 2,8 3,8 4,3 0,8 6,2 5,8 8,2 4,8 5,1 8,3 2,4 7,1 13,7 5,0 11,0 9,4 18,8 31,1 26,4 13,8 24,6 40% 20% 59,1 68,4 75,7 78,3 59,0 60,7 66,9 0% razem 2005 razem 2008 abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydownie nie nie wiem 136

137 VIII Społeczna percepcja norm i zaburzeń zachowania związanych z alkoholem 84 Przekonania na temat ryzyka i szkód związanych z piciem alkoholu Wyk 65 Postawy respondentów wobec jazdy samochodem po spoŝyciu alkoholu: Jak długo po wypiciu jednej półitrowej butelki piwa o mocy ok5% wsiadł(a)by Pan(i) za kierownicę samochodu? ponad dobę ponad dobę ,9 0, h h ,4 25, h h ,9 6-12h h h h h h h h do 1h do 1h ,5 9,6 2,6 1,8 8,1 12,9 18, ,8 31,0 137

138 VIII Społeczna percepcja norm i zaburzeń zachowania związanych z alkoholem 84 Przekonania na temat ryzyka i szkód związanych z piciem alkoholu Wyk 66 Postawy respondentów wobec jazdy samochodem po spoŝyciu alkoholu: Jak długo po wypiciu jednego duŝego kieliszka (50 ml) wódki wsiadł(a)by Pan(i) za kierownicę samochodu? ponad dobę ponad dobę ,4 1, h h ,5 30, h h ,9 3,5 6-12h h ,9 45,9 3-6h h ,4 21,2 2-3h h h h do 1h do 1h ,8 2,6 1 0,5 5,9 6,8 138

139 IX OCENA PROPOZYCJI ZMIAN LEGISLACYJNYCH OGRANICZAJĄCYCH DOSTĘP DO ALKOHOLU OSOBOM NIELETNIM 139

140 IX Ocena propozycji zmian legislacyjnych ograniczających dostęp do alkoholu osobom nieletnim Ocena propozycji zmian legislacyjnych ograniczających dostęp do alkoholu osobom nieletnim Istotną kwestią, na którą zwrócono uwagę w badaniu były rozmaite pomysły i strategie działań, których wspólnym celem jest ochrona młodzieŝy przed zagroŝeniami związanymi z piciem alkoholu (Wykresy 67a-e) Badani wypowiadali się w sprawie róŝnego rodzaju regulacji prawnych i działań społecznych Ogólnie stwierdzić moŝna, iŝ działania mające na celu utrudnianie dostępu młodzieŝy do alkoholu cieszą się duŝym poparciem społecznym AŜ 58,9% Wrocławian popiera lokalne kampanie skierowane do świadków sprzedaŝy alkoholu nieletnim, zachęcających do podejmowania interwencji wobec sprzedawców Wśród tej grupy największy odsetek stanowią abstynenci (70,2%), a zdecydowanie najmniej (40,2%) stanowią badani spoŝywający powyŝej 12 litrów stuprocentowego alkoholu rocznie Ponadto trzy piąte (63,6%) Wrocławian jest zdecydowanie za nakładaniem surowszych kar na sprzedawców łamiących przepisy ustawy o wychowaniu w trzeźwości Raczej nie popiera tego postulatu 19% ankietowanych deklarujących spoŝywanie alkoholu w ilości powyŝej 12 litrów rocznie Za obowiązkiem kontroli przez sprzedawców alkoholu dokumentów potwierdzających pełnoletniość młodo wyglądających klientów, opowiada się ponad dwie trzecie ankietowanych (69,5%) Rozkład wyników w grupach z uwzględnieniem ilości spoŝywanego alkoholu jest zbliŝony Wyjątek stanowią spoŝywający najwięcej, gdzie za opowiada się 55,2% ankietowanych przy 16,9% raczej nie popierających tego obowiązku Co drugi ankietowany mieszkaniec Wrocławia (55,5%) opowiada się za wprowadzeniem obowiązkowych szkoleń dla sprzedawców, uczących jak odmawiać sprzedaŝy alkoholu niepełnoletnim lub nietrzeźwym klientom Podobnie jak w poprzednim pytaniu, w zaleŝności od ilości spoŝywanego alkoholu, respondenci odpowiadali podobnie Wyjątek, po raz kolejny stanowią spoŝywający ponad 12 litrów alkoholu rocznie Respondenci z tej grupy podzielili się pomiędzy zdecydowanie popierających (33,3%) oraz raczej nie popierających (32,2%) 140

141 IX Ocena propozycji zmian legislacyjnych ograniczających dostęp do alkoholu osobom nieletnim Ocena propozycji zmian legislacyjnych ograniczających dostęp do alkoholu osobom nieletnim cd Pewne kontrowersje budzi pytanie dotyczące wprowadzenia rozwiązań instytucjonalnych, takich jak podniesienie granicy wieku, w którym moŝna legalnie kupować alkohol (do 21 lat) Za podniesieniem granicy wieku na wzór amerykański, opowiada się niecałe 40% (39,4%) Wrocławian Raczej nie popiera tego pomysłu 18,3% badanych, a zdecydowanie przeciwnych jest 19,5% respondentów Trzeba zaznaczyć, Ŝe w porównaniu z wynikami z 2005 roku liczba osób popierających ten pomysł spadła o 10,1% Spore róŝnice zdań widać uwzględniając ilości spoŝywanego rocznie alkoholu Co drugi (50,9%) abstynent popiera ten pomysł, ale aŝ 17,3% spośród nich jest mu zdecydowanie przeciwnych Podobnie wypowiadają się respondenci spoŝywający najmniej alkoholu (odpowiednio 47,9% i 15,2%) Prawie symetryczny rozkład pomiędzy zwolennikami i przeciwnikami moŝemy zaobserwować w grupie ankietowanych spoŝywających od 1,2 do 6 litrów rocznie W tej grupie za takim projektem opowiada się łącznie 43,9% (zdecydowanie popieram (28,7%) oraz raczej popieram (15,2%)), natomiast przeciwnych jest 49,3% ankietowanych (raczej nie popieram (26%) oraz zdecydowanie nie popieram (23,3%)) Grupę zdeklarowanych przeciwników pomysłu stanowią konsumenci spoŝywający więcej niŝ 12 litrów alkoholu rocznie gdzie zdecydowanie przeciwnych jest 32,2%, a raczej przeciwnych 21,2% 141

142 IX Ocena propozycji zmian legislacyjnych ograniczających dostęp do alkoholu osobom nieletnim Wyk 67a Prowadzenie lokalnych kampanii społecznych adresowanych do świadków sprzedaŝy alkoholu, zachęcających do podejmowania interwencji wobec sprzedawców % 80% 60% 3,2 2,4 6,3 2,6 0,5 3,5 1,5 4,3 5,3 2,9 1,5 1,1 7,1 4,8 2,3 6,2 11,1 3,7 8,9 18,6 27, ,5 34, ,1 40% 20% 62,8 58,9 70,2 65,9 54,6 52,8 40,2 0% razem 2005 razem 2008 abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l Wyk 67b Wprowadzenie surowszych kar dla sprzedawców i kierowników sklepów/lokali % 80% 60% 4,4 2,1 3,6 3 1,5 2,7 2,8 1,1 7,1 4,5 7,1 6,5 6 9,5 6, ,2 19, ,8 21,6 12,6 40% 65,1 63,6 73,5 69,9 60,3 64,8 63,9 20% 0% razem 2005 razem 2008 abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l zdecydowanie popieram raczej nie popieram trudno powiedzieć raczej popieram zdecydownie nie popieram 142

143 IX Ocena propozycji zmian legislacyjnych ograniczających dostęp do alkoholu osobom nieletnim 100% 80% 60% 40% Wyk 67c Podniesienie granicy wieku umoŝliwiającej legalny zakup napojów alkoholowych z 18 do 21 lat, jak to jest w USA ,9 3,7 2,2 3,1 6,9 12,6 19,5 17,3 15,2 15,9 5,9 23,3 13,2 18,3 18,1 23,5 20, ,2 1,1 18,6 22,2 16,2 2,3 32,2 21,2 18,1 20% 49,5 39,4 50,9 47,9 28,7 41,9 26,3 0% razem razem abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l Wyk 67d Wprowadzenie obowiązku kontroli przez sprzedawców alkoholu, dokumentów potwierdzających pełnoletniość młodo wyglądających klientów % 80% 60% 0,5 0,8 1,1 1,6 2,8 0,8 1,7 0,9 3 1,9 4,5 5 3,4 8,1 23,7 19,8 16,9 18,1 22,9 32,3 23,1 23,5 40% 20% 74,5 69,5 76,6 75, ,7 55,2 0% razem 2005 razem 2008 abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l zdecydowanie popieram raczej nie popieram trudno powiedzieć raczej popieram zdecydownie nie popieram 143

144 IX Ocena propozycji zmian legislacyjnych ograniczających dostęp do alkoholu osobom nieletnim 100% Wyk 67e Wprowadzenie obowiązkowych szkoleń dla sprzedawców, uczących jak odmawiać sprzedaŝy alkoholu nieletnim lub nietrzeźwym klientom ,7 2,9 6,3 3 1,9 4,5 4,5 3,6 2,6 3,9 4,3 8,7 6,2 7,4 8 7,5 8,3 80% 28,5 30,3 27,9 27,8 32,6 32,5 32,2 60% 40% 21,9 20% 61 55,5 59,5 60,6 53,6 55,5 33,3 0% razem 2005 razem 2008 abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l zdecydowanie popieram raczej nie popieram trudno powiedzieć raczej popieram zdecydownie nie popieram 144

145 X STEREOTYPY DOTYCZĄCE PICIA, PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH I ALKOHOLIKÓW 145

146 X Stereotypy dotyczące picia, problemów alkoholowych i alkoholików Przebadane stereotypy oraz postawy wobec alkoholu dotyczyły pięciu dziedzin: 1 preferowanego wieku inicjacji alkoholowej; 2 aprobaty dla inicjacji alkoholowej przed ukończeniem 18 roku Ŝycia; 3 spoŝywania oraz naduŝywania alkoholu; 4 problemów i patologii związanych z piciem alkoholu; 5 leczenia uzaleŝnienia od alkoholu Stereotypy dotyczące picia, problemów alkoholowych i alkoholików W ramach badania postaw (Wykresy o numerach 68a-68h) wobec picia alkoholu, mieszkańcom Wrocławia zadano pytanie o postrzeganie wspólnego picia alkoholu jako sposobu okazywania przyjaźni Z takim stwierdzeniem zgodziło się 25,6% respondentów (suma odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak ), a przeciwnych było 70,6% ankietowanych (suma odpowiedzi zdecydowanie nie i raczej nie ) Zgodnie z logiką takie stwierdzenie najwięcej przeciwników miało wśród abstynentów łącznie 78,9%, a najwięcej zwolenników ( 40,2% łącznie) wśród osób spoŝywających pomiędzy 6 a 12 litrów alkoholu rocznie Dziewięciu na dziesięciu (90,2%) badanych postrzega natomiast osobę pijaną jako odraŝającą, co potwierdzają wszystkie badania pogłębione Karanie osób permanentnie pijanych popiera jednakŝe tylko 25,4% mieszkańców Wrocławia Rozkład wyników wśród grup wyróŝnionych pod względem ilości spoŝywanego rocznie alkoholu jest zbliŝony Pewnego rodzaju ciekawostką jest fakt, Ŝe zdecydowanie przeciwni temu stwierdzeniu są zarówno abstynenci jak i osoby najwięcej spoŝywające (odpowiednio 40,1% oraz 36,1%) Picie zostało jednoznacznie ocenione przez mieszkańców Wrocławia jako przyczyna błędnego czy niewłaściwego postępowania Stwierdziło tak 9 na 10 ankietowanych (92,1%) Rozkład jest bardzo zbliŝony niezaleŝnie od ilości spoŝywanego alkoholu z wyjątkiem osób spoŝywających najwięcej W tej grupie pod wątpliwość poddaje to stwierdzenie 20,2% badanych Jednocześnie blisko 8 na 10 (77,4%) badanych deklaruje potrzebę wsparcia ze strony miejscowej społeczności dla rodzin alkoholików Przeciwnych temu jest 15,9% ankietowanych Podobnie jak w poprzednich przypadkach rozkład nie koreluje z ilością spoŝywanego alkoholu Warto zaznaczyć, Ŝe największą grupę przeciwników tego stwierdzenia (27,7%) stanowią osoby pijące najwięcej Ze stwierdzeniem Alkoholik, który przestał pić zasługuje na wiele szacunku zgadza się 9 na 10 mieszkańców Wrocławia (88,6%), a wywiad pogłębiony wykazuje sporą jednomyślność wśród grup wyróŝnionych wg ilości spoŝywanego alkoholu 146

147 X Stereotypy dotyczące picia, problemów alkoholowych i alkoholików Stereotypy dotyczące picia, problemów alkoholowych i alkoholików cd Jeśli chodzi o kwestię stereotypów dotyczących uzaleŝnienia alkoholowego oraz postaw wobec osób zrywających z nałogiem, zauwaŝyć moŝna, iŝ zdecydowana większość mieszkańców Wrocławia (92,4%) odrzuca pogląd, Ŝe uzaleŝnienie jest niewyleczalne i nie warto podejmować leczenia Niemniej jednak abstynenci stanowią grupę, spośród której 10,4% zgadza się z tym stwierdzeniem W pozostałych grupach wyróŝnionych wg spoŝycia stuprocentowego alkoholu rocznie rozkład wyników jest zbliŝony Ze stwierdzeniem Ktoś kto jest alkoholikiem wywarł wpływ na moje Ŝycie nie zgadza się zdecydowana większość mieszkańców Wrocławia (79,8%) Prawie oczywista wydaje się być korelacja odpowiedzi wraz z wzrostem ilości spoŝywanego alkoholu Abstynenci w 82% nie zgadzają się z tym twierdzeniem, a spoŝywający powyŝej 12 litrów rocznie zgadzają się w 42,5% 147

148 X Stereotypy dotyczące picia, problemów alkoholowych i alkoholików Wyk 68a Wypicie z kimś, to sposób na okazanie przyjaźni % 80% 60% 40% 20% 0% 5,2 3,9 3,6 3,5 4 7,6 21,8 20,6 33,3 39,2 35,9 45,4 55,3 31,6 42,8 26,5 39,5 31,4 35,6 23,6 32,2 28,7 29,5 18,5 21,8 17,5 12,5 3,5 3, razem 2005 razem 2008 abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l Wyk 68b Pijany to odraŝający widok % 80% 60% 40% 20% 1 2,2 2,4 0,5 4,4 1,1 1,1 4,7 2,1 4 0,9 4 0,8 8,1 9,5 4,3 7,7 19,7 30,2 31,5 34,8 35,8 40,3 41,1 47,6 61,5 65,1 55,9 54,4 48,7 48,3 26,3 0% razem 2005 razem 2008 abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydownie nie nie wiem 148

149 X Stereotypy dotyczące picia, problemów alkoholowych i alkoholików Wyk 68c Kogoś, kto jest ciągle pijany powinno się karać % 80% 9,6 9,9 6,3 11,6 8,2 4,3 25,4 31,5 34,8 40,1 29,9 37,1 28,3 60% 40% 20% 0% 39, ,9 14,8 9,2 10,6 32,3 17,6 3,8 29,7 15,1 13,7 33,4 14,7 6,7 25,9 12,5 25,7 36, ,8 5,8 razem 2005 razem 2008 abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l Wyk 68d Picie jest jedną z głównych przyczyn, z powodu których ludzie robią to, czego nie powinni % 1,1 2,2 1,5 2,4 2,6 0,7 5,2 5 6,4 2,4 8 3,6 1,3 1,1 2,3 20,2 80% 34,9 41,8 45,9 47,1 50,9 47,2 60% 47,2 40% 20% 56,3 46,2 44,4 53,2 39,8 46,9 30,3 0% razem 2005 razem 2008 abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydownie nie nie wiem 149

150 X Stereotypy dotyczące picia, problemów alkoholowych i alkoholików Wyk 68e Alkoholik, który przestał pić zasługuje na wiele szacunku % 80% 60% 7,8 5,4 1,4 1,8 4,9 4, ,6 11,9 5,6 37,6 6 1,9 3,9 4,6 4,7 5,4 3,9 3, ,8 36, % 20% 59, ,8 51,4 42,4 0% razem 2005 razem 2008 abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l 100% 80% 60% 40% Wyk 68f Jeśli ktoś pije i nie zapewnia środków do Ŝycia Ŝonie i dzieciom, miejscowa społeczność powinna im pomóc ,3 6,7 9,3 5,5 6,7 8 6,8 2,6 4,6 2,2 4,6 5,3 5,8 6,8 5,3 11,3 7, , ,9 30,1 39,5 23,8 20,9 41,8 20% 46,7 40, ,8 38,5 56,4 23,7 0% razem 2005 razem 2008 abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydownie nie nie wiem 150

151 X Stereotypy dotyczące picia, problemów alkoholowych i alkoholików 100% Wyk 68g UzaleŜnienie od alkoholu jest niewyleczalne, nie warto zatem podejmować leczenia 2,5 9,2 5 0,9 5 80% 60% 56,9 71, , ,1 86,8 40% 20% 0% 16,9 6 10,9 20,6 20,6 19,2 23,7 3,8 10,4 3,6 1 1,3 0,9 1,2 18,6 3,6 4,7 8,9 4,3 razem 2005 razem 2008 abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l Wyk 68h Ktoś, kto jest alkoholikiem wywarł wpływ na moje Ŝycie % 2,2 6,4 1,8 1,8 80% 40,1 37,1 60% 59,8 62,2 69,4 61,2 22,3 20,4 40% 20% 0% , ,2 9 3,9 10,8 5,9 8,9 7,1 15,7 30,5 26,8 razem 2008 abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydownie nie nie wiem 151

152 XI OCENA DOSTĘPNOŚCI ALKOHOLU ORAZ STOSUNEK DO IDEI KONTROLI RYNKU ALKOHOLOWEGO 152

153 XI Ocena dostępności alkoholu oraz stosunek do idei kontroli rynku alkoholowego Ocena dostępności alkoholu oraz stosunek do idei kontroli rynku alkoholowego W opinii blisko 7 na 10 respondentów z Wrocławia (69,8%) napoje alkoholowe nie powinny być traktowane jak wszystkie inne towary, a handel nimi powinien być kontrolowany przez państwo (Wykresy 69a-c) Analizując problem kontroli państwa nad rynkiem napojów alkoholowych w róŝnych grupach wyróŝnionych ze względu na charakterystyki demograficzne oraz ilość spoŝywanego rocznie alkoholu, zauwaŝyć moŝna pewne róŝnice w wyraŝanych poglądach Wyraźnie restrykcyjne podejście do alkoholu jako przedmiotu obrotu handlowego mają kobiety 75,2% w stosunku do męŝczyzn podzielających ten pogląd w 63,4% W przypadku respondentów o najwyŝszym średnim rocznym spoŝyciu alkoholu (powyŝej 12 litrów 100% alkoholu) obserwujemy najwyŝszy odsetek nie zgadzających się na kontrolę państwa nad dystrybucją napojów alkoholowych (40,9%) Najwięcej zwolenników pomysł ten ma wśród pijących do 1,2 litra alkoholu rocznie Pod względem zróŝnicowania demograficznego moŝna zaobserwować pewne odchylenia Zdecydowanie najwięcej zwolenników tej idei jest wśród osób z wykształceniem zawodowym (77,6%), a najmniej z wykształceniem wyŝszym (60,7%) Warto zauwaŝyć, Ŝe najwięcej wątpliwości mieli respondenci z wykształceniem podstawowym, gdzie odpowiedź trudno powiedzieć zaznaczyło 14,7% respondentów Sporą jednomyślność moŝna zaobserwować w grupach wyróŝnionych wg statusu zawodowego oraz wieku respondentów W tych grupach rozkład odpowiedzi pomiędzy zwolenników i przeciwników był bardzo zbliŝony Kwestia wiary jest równieŝ w tym przypadku cechą róŝnicującą, poniewaŝ w większości (76,8%) przeciwni swobodnemu handlowi alkoholem byli respondenci wierzący i praktykujący Pozostali respondenci przeciwni byli w 61,2% Ostatnią cechą róŝnicującą jest poziom osiąganych dochodów Za kontrolą dystrybucji alkoholu opowiedziało się 81,1% respondentów osiągających najniŝsze dochody (pomiędzy 501 a 1000 zł), a poparcie dla tej idei maleje wraz ze wzrostem dochodów Najmniejsze poparcie (68%) udzielają respondenci, których dochody przekraczają 3000 zł Ta grupa stanowi równieŝ największa opozycję (30,5%) Jednocześnie ponad dwie trzecie (68%) badanych deklaruje, Ŝe liczbę punktów sprzedaŝy piwa naleŝy pozostawić bez zmian Podobnie wypowiadają się respondenci w sprawie wina i wódki (dla wszystkich trunków obserwujemy wyŝsze w porównaniu do 2005 roku odsetki zwolenników tego rozwiązania) Za zmniejszeniem liczby miejsc, w których moŝna nabyć napoje alkoholowe opowiada się natomiast średnio co piąty ankietowany z Wrocławia (Wykres 70) 153

154 XI Ocena dostępności alkoholu oraz stosunek do idei kontroli rynku alkoholowego Ocena dostępności alkoholu oraz stosunek do idei kontroli rynku alkoholowego cd Blisko dwie piąte (38,3%) badanych ma poczucie, Ŝe władze lokalne wykazują zainteresowanie ograniczeniem spoŝywania alkoholu (łącznie odpowiedzi raczej tak i zdecydowanie tak ) Odsetek osób wyraŝających przeciwne opinie ( zdecydowanie nie oraz raczej nie ) wynosi 35,2% (Wykres 71) W porównaniu z wynikami otrzymanymi w 2005 roku, zmalała o 12,5% liczba respondentów deklarujących pasywność działań lokalnych władz w tej sprawie NaleŜy zaznaczyć, Ŝe blisko co trzeci badany (26,7%) nie był w stanie jednak wyrazić swojej opinii na temat lokalnej polityki w sferze rozwiązywania problemów alkoholowych Nielegalny rynek napojów alkoholowych Kolejnym waŝnym zagadnieniem związanym ze spoŝywaniem alkoholu jest nielegalny rynek napojów alkoholowych W ciągu ostatnich 12 miesięcy świadkami nielegalnej sprzedaŝy alkoholu było 7,8% mieszkańców Wrocławia (Wykres 72a) Najrzadziej deklaracje odnośnie bycia świadkiem nielegalnej sprzedaŝy napojów alkoholowych padały ze strony abstynentów (1,6%), najczęściej zaś od osób pijących ponad 12 l alkoholu rocznie (aŝ 21,7%) Wyniki te naleŝy jednak traktować z duŝą ostroŝnością, z uwagi na to, Ŝe rozmiary szarej strefy są jednym z najtrudniejszych do oszacowania zagadnień badawczych Ponadto naleŝy zwrócić uwagę na liczbę prób interwencji, wśród osób, które były świadkiem zakupu alkoholu na nielegalnym rynku Podjęcie takiej interwencji deklaruje co 10 badany (10,4%), a 52,3% nie podjęło Ŝadnych działań (Wykres 72b) 154

155 XI Ocena dostępności alkoholu oraz stosunek do idei kontroli rynku alkoholowego Wyk 69a Stosunek do idei kontroli nad dystrybucją alkoholu ,9 69,8 4,7 28,4 24,6 napoje alkoholowe naleŝy traktować tak, jak kaŝdy inny towar, zatem handel nimi nie powinien być objęty Ŝadną napoje alkoholowe nie mogą być traktowane jak wszytskie inne towary, a handel nimi powinien być specjalnie kontrolowany trudno powiedzieć 5,7 Wyk 69b Stosunek do idei kontroli nad dystrybucją alkoholu % 80% 3,8 5,6 5,7 5,7 13,1 22,5 19,2 35,4 30,9 17,4 2,4 5,1 19,7 31,9 1,2 31,8 40,9 60% 40% 73,7 75,2 58,9 63,4 69,5 77, ,9 59,1 20% 0% kobiety 2005 kobiety 2008 męŝczyźni 2005 męŝczyźni 2008 abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l napoje alkoholowe naleŝy traktować tak, jak kaŝdy inny towar, zatem handel nimi nie powinien być objęty Ŝadną specjalną kontrolą napoje alkoholowe nie mogą być traktowane jak wszytskie inne towary, a handel nimi powinien być specjalnie kontrolowany przez państwo trudno powiedzieć 155

156 XI Ocena dostępności alkoholu oraz stosunek do idei kontroli rynku alkoholowego Wyk 69c Stosunek do idei kontroli nad dystrybucją alkoholu ponad 3000zł 68 30,5 1, zł 72,2 18,9 8, zł 70,5 20,2 9, zł 74,1 9,7 16, zł 81,1 18,9 pozostali 61,2 33,8 5 w ierzący i praktykujący 76,8 16,9 6,2 bezrobotny 61 15,6 23,5 uczeń,student 73,3 20,2 6,5 rencista,em eryt 70,4 23,6 6 praca zaw odow a 69,5 27,4 3,1 w yŝsze 60,7 32,3 7 średnie 70,6 24,6 4,8 zaw odow e 77,6 20,6 1,8 podstw ow e 69,4 15,9 14,7 65 lat i w ięcej 64,8 27,6 7, lata 73,8 21,1 5, lat 69,9 27,7 2, lat 69,3 23, lat 69,6 24,8 5,7 0% 20% 40% 60% 80% 100% napoje alkoholowe naleŝy traktować tak, jak kaŝdy inny towar, zatem handel nimi nie powinien być objęty Ŝadną specjalną kontrolą napoje alkoholowe nie mogą być traktowane jak wszytskie inne towary, a handel nimi powinien być specjalnie kontrolowany przez państwo trudno powiedzieć 156

157 XI Ocena dostępności alkoholu oraz stosunek do idei kontroli rynku alkoholowego Wyk 70 Postulaty dotyczące liczby punktów sprzedaŝy piwa, wina i wódki (odsetki wśród wszystkich badanych) ,9 zwiększyć zmniejszyć pozostawić tak jak jest trudno powiedzieć 1,6 10,2 28,3 Liczbę punktów sprzedaŝy piwa naleŝy 68,0 2,2 7,3 22,5 59,5 1,6 11,8 27,2 Liczbę punktów sprzedaŝy piwa naleŝy 67,2 2,8 9,3 20,8 56,0 0,7 10,4 32,8 Liczbę punktów sprzedaŝy wódki naleŝy 65,7 1,6 7,0 25,6 Wyk 71 Opinie i postawy dotyczące spoŝywania alkoholu: W mojej miejscowości władze są zainteresowane ograniczeniem spoŝycia alkoholu (odsetki wśród wszystkich badanych) ,3 19,4 25,8 9,4 18,3 3,1 30,9 30,7 7,6 26,7 zdecydownie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie nie wiem 157

158 XI Ocena dostępności alkoholu oraz stosunek do idei kontroli rynku alkoholowego Wyk 72a Bycie świadkiem zakupu alkoholu na nielegalnym rynku w czasie ostatnich 12 miesięcy przed badaniem (odsetki wśród wszystkich) % 14,6 8,1 4,3 12,7 10,6 1, % 60% 40% 83,7 85,5 82,2 82,5 67,7 91,2 82,2 20% 0% 6,4 1,6 5,1 13,1 21,7 7,0 7,8 abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l razem 2005 razem 2008 Wyk 72b Próby interwencji (wśród osób, które były świadkiem zakupu alkoholu na nielegalnym rynku) ,2 52,3 37,6 15,8 10,4 tak nie trudno powiedzieć 158

159 XII PRZEMOC W RODZINIE POSTAWY, ZACHOWANIA I OPINIE NA TEMAT ZJAWISKA 159

160 XI Ocena dostępności alkoholu oraz stosunek do idei kontroli rynku alkoholowego Przemoc w rodzinie Stykanie się z przemocą (psychologiczną, fizyczną czy słowną) zostało zbadane w dwóch kontekstach: 1) przemocy w najbliŝszej rodzinie, mającej miejsce obecnie oraz 2) przemocy zapamiętanej z dzieciństwa Na przestrzeni badanych lat ( ) nie odnotowano istotnych statystycznie zróŝnicowań w odsetkach osób doświadczających przemocy domowej W 2008 roku niski odsetek badanych (6,4%; 4,2% w roku 2005) zadeklarował, iŝ w ciągu ostatnich 12 miesięcy w ich najbliŝszej rodzinie miał miejsce, co najmniej jeden przypadek przemocy fizycznej Więcej, bo 8,5% respondentów (6% w 2005 roku), przyznało, Ŝe w ich najbliŝszym otoczeniu doszło do przemocy psychicznej (Wykres 73) Ankietowanym zadano równieŝ pytanie dotyczące bycia ofiarą lub świadkiem przemocy w swojej rodzinie w okresie dzieciństwa We Wrocławiu średnio co dziesiąty badany (10,3%) choć raz czuł się ofiarą przemocy w rodzinie (w 2005 roku zadeklarowało tak 8,7% badanych), natomiast 14% (w 2005 roku 14,5%) badanych było jej świadkiem (Wykres 73) Kwestionariusz ankiety w roku 2008 został poszerzony o pytania odnośnie występowania w rodzinie badanego sytuacji, w których dochodziło do przemocy fizycznej i psychicznej na przestrzeni całego Ŝycia (wykres 74) oraz o konkretne formy przemocy doświadczanej przez badanego w ciągu 12 miesięcy poprzedzających badanie (wykres 75) Średnio co piąty respondent (w 2008 roku) przyznał, Ŝe w jego rodzinie miały miejsce sytuacje w których dochodziło do przemocy fizycznej (21,8%) RównieŜ średnio co piąty badany udzielił odpowiedzi pozytywnej na pytanie odnośnie występowania w domu przemocy psychicznej (19,7%) Znacznie niŝsze odsetki badanych przyznały, Ŝe spotykały się w ciągu ostatniego roku z szantaŝem, rękoczynami czy zawłaszczaniem rzeczy przez członków swojej rodziny (1,7-2,6%) Więcej, bo 6,9% respondentów zadeklarowało, Ŝe spotkało się z wyzwiskami i poniŝeniem ze strony swoich najbliŝszych Warto równieŝ zwrócić uwagę na stosunkowo wysokie odsetki osób, które odmówiły udzielenia odpowiedzi na pytania o konkretne formy doświadczanej przemocy (5,8%-6,9%) 160

161 XII Przemoc w rodzinie postawy, zachowania i opinie na temat zjawiska Wyk 73 Osobiste doświadczenia badanych dotyczące przejawów przemocy domowej nigdy raz kilka razy wiele razy ,8 0,7 1,0 2,5 Czy w czasie ostatnich 12 miesięcy w Pana(i) najbliŝszej rodzinie miały miejsce sytuacje, w których dochodziło do przemocy fizycznej (np bicia, szarpania, popychania itp)? 93,7 1,7 2,6 2,1 64,0 1,3 3,0 1,7 Czy w czasie ostatnich 12 miesięcy w Pana(i) najbliŝszej rodzinie miały miejsce sytuacje, w których dochodziło do przemocy psychicznej (np wyzwiska, przeklinanie, groźby, szantaŝ itp)? 91,6 3,1 4,4 1,0 91,3 89,7 0,6 Czy kiedykolwiek w swoim dzieciństwie miał Pan(i) poczucie, Ŝe był ofiarą przemocy w swojej rodzinie? 0,8 4,2 3,9 4,0 5,5 85,5 1,9 Czy kiedykolwiek w swoim dzieciństwie był Pan(i) świadkiem przemocy w swojej rodzinie? 85,8 1,4 4,8 7,8 4,8 7,8 161

162 XII Przemoc w rodzinie postawy, zachowania i opinie na temat zjawiska Wyk 74 Osobiste doświadczenia badanych dotyczące przejawów przemocy domowej nigdy raz kilka razy wiele razy 2008 Czy w Pana(i) najbliŝszej rodzinie kiedykolwiek w Ŝyciu miały miejsce sytuacje, w których dochodziło do przemocy fizycznej 78,3 7,1 3,6 11,1 Czy w Pana(i) najbliŝszej rodzinie kiedykolwiek miały miejsce sytuacje, w których dochodziło do przemocy psychicznej 80,2 8,7 0,7 10,3 Wyk 75 Osobiste doświadczenia badanych dotyczące przejawów przemocy domowej 2008 Czy w ciągu ostatniego roku ktoś z członków Pana(i) rodziny wyzywał Pana(ią) albo obraŝał albo poniŝał chcąc sprawić przykrość? 6,9 82,8 3,4 6,9 0% 20% 40% 60% 80% 100% Czy w ciągu ostatniego roku ktoś z członków Pana(i) rodziny groził Panu(i) albo szantaŝował, (mówiąc np: "jeśli nie zrobisz tego co chcę, to ja zrobię ci krzywdę" Czy w ciągu ostatniego roku ktoś z członków Pana(i) rodziny szarpał Pana(ią) albo popychał albo bił albo kopał albo rzucał w Pana(ią) jakimiś przedmiotami? 2,6 87,2 3,6 6,7 0% 20% 40% 60% 80% 100% 1,7 89,1 3,4 5,8 0% 20% 40% 60% 80% 100% Czy w ciągu ostatniego roku ktoś z członków Pana(i) rodziny odbierał Panu(i) pieniądze lub inne wartościowe przedmioty 2,1 88,0 3,7 6,2 0% 20% 40% 60% 80% 100% tak nie nie pamiętam odmowa 162

163 XII Przemoc w rodzinie postawy, zachowania i opinie na temat zjawiska Postawy i opinie wobec przemocy w rodzinie Mieszkańców Wrocławia pytano równieŝ o ich postawy wobec przemocy w rodzinie Rozkłady udzielonych przez nich odpowiedzi zawarte są na wykresach 76a-e Wynika z nich, Ŝe respondenci w zdecydowanej większości (92,8%, w połączonej kategorii zdecydowanie się nie zgadzam oraz raczej się nie zgadzam ) wyraŝają swój sprzeciw wobec poglądu, jakoby istniały okoliczności, które usprawiedliwiają przemoc w rodzinie Nieco niŝsze odsetki badanych (83%) sprzeciwiają się równieŝ przypisywaniu współodpowiedzialności za doznawaną przemoc bitym kobietom O ile w przypadku oceny istnienia okoliczności usprawiedliwiających przemoc w rodzinie odsetki osób sprzeciwiających się temu stwierdzeniu nie uległy zmianie na przestrzeni badanych lat (w roku 2005 twierdziło tak 94,8%), to w przypadku negacji stwierdzenia o współodpowiedzialności bitych kobiet obserwujemy znaczny wzrost odsetka respondentów udzielających odpowiedzi zdecydowanie się nie zgadzam (z 58,2% w roku 2005 do 68,4% w roku 2008) Podobną zaleŝność obserwujemy w przypadku oceny stwierdzeń dotyczących celowości interweniowania w rodzinie z problemem przemocy W 2005 roku niŝsze odsetki badanych zdecydowanie sprzeciwiały się poglądowi jakoby wtrącanie się pogarszało sytuację ofiary oraz sprowadzało kłopoty na osobę interweniującą odpowiednio 35,5% oraz 32,9% w stosunku do 56,5% oraz 55% w roku 2008 Niemniej pomimo niŝszych odsetków respondentów deklarujących zdecydowany sprzeciw, łączna analiza odpowiedzi zdecydowanie się nie zgadzam oraz raczej się nie zgadzam w roku 2005 wskazuje na ponad 50% udział osób dostrzegających celowość interwencji Jednocześnie wysokie odsetki osób (po 84,6%, w obydwu badanych rocznikach) uwaŝają, Ŝe pomaganie ofiarom przemocy domowej powinno być obowiązkiem kaŝdego człowieka, co koresponduje z odrzucaniem stwierdzeń propagujących postawę zachowawczą oraz brakiem przyzwolenia dla sytuacji przemocowych 163

164 XII Przemoc w rodzinie postawy, zachowania i opinie na temat zjawiska Wyk 76a Istnieją okoliczności, które usprawiedliwiają przemoc w rodzinie 100% 1,4 1,5 2,1 0,4 1,6 80% 60% 83,8 80,5 77,2 82,0 82,4 79,0 80,0 40% 20% 0% 10,0 7,9 11,0 12,3 12,2 15,6 15,1 11,8 1,5 5,1 10,7 2,3 0,6 4,8 0,7 0,9 1,2 4,3 razem 2005 razem 2008 abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l Wyk 76b Bite kobiety są współodpowiedzialne za przemoc w rodzinie 100% 8,1 5,8 5,8 4,0 5,9 6,2 6,4 80% 60% 58,2 68,4 68,2 72,7 67,0 64,3 70,9 40% 20% 0% 19,7 14,6 13,5 15,2 20,3 12,6 9,6 8,5 9,0 9,1 7,9 7,0 4,4 2,6 3,6 1,5 3,9 2,2 16,0 6,8 razem 2005 razem 2008 abstynenci zdecydowanie się zgadzam raczej się nie zgadzam trudno powiedzieć do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l raczej się zgadzam zdecydownie się nie zgadzam 164

165 XII Przemoc w rodzinie postawy, zachowania i opinie na temat zjawiska 100% 80% Wyk 76c Lepiej nie wtrącać się, bo moŝna jeszcze bardziej zaszkodzić osobie pokrzywdzonej 15,7 9,6 9,0 11,0 6,4 15,5 6,4 60% 35,5 56,5 49,1 61,2 60,2 51,3 54,0 40% 20% 0% 29,1 22,4 19,5 19,0 15,1 21,9 30,7 15,2 12,6 11,9 9,6 14,0 9,0 4,5 2,4 7,0 3,1 2,2 8,9 0,5 razem 2005 razem 2008 abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l Wyk 76d Lepiej nie wtrącać się, bo moŝna potem samemu mieć kłopoty 100% 12,7 9,6 8,1 11,1 4,8 12,9 8,7 80% 60% 32,9 55,0 48,3 62,3 60,8 46,6 43,4 40% 20% 0% 26,0 16,7 22,1 14,3 6,2 4,4 19,2 14,6 9,8 12,7 9,3 4,6 28,5 14,0 21,1 17,7 14,9 19,4 2,7 4,5 razem 2005 razem 2008 abstynenci zdecydowanie się zgadzam raczej się nie zgadzam trudno powiedzieć do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l raczej się zgadzam zdecydownie się nie zgadzam 165

166 XII Przemoc w rodzinie postawy, zachowania i opinie na temat zjawiska Wyk 76e Pomaganie ofiarom przemocy w rodzinie jest obowiązkiem kaŝdego człowieka 100% 3,6 80% 60% 7,2 5,2 4,0 3,0 4,3 4,3 1,7 5,0 6,6 4,7 11,8 5,7 6,5 5,2 2,6 7,0 7,7 7,2 11,1 22,3 5,5 27,3 29,8 14,7 31,4 29,5 26,7 40% 20% 53,2 57,3 52,5 66,3 55,9 48,7 64,2 0% razem 2005 razem 2008 abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l zdecydowanie się zgadzam raczej się nie zgadzam trudno powiedzieć raczej się zgadzam zdecydownie się nie zgadzam 166

167 XIII WIDOCZNOŚĆ INSTYTUCJI I DZIAŁAŃ ZWIĄZANYCH Z ROZWIĄZYWANIEM PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH 167

168 XIII Widoczność instytucji i działań związanych z rozwiązywaniem problemów alkoholowych Widoczność instytucji i działań związanych z rozwiązywaniem problemów alkoholowych W zdecydowanej większości respondenci nie deklarowali korzystania pomocy w sprawach związanych z uzaleŝnieniami i patologiami społecznymi w ciągu 12 miesięcy poprzedzających badanie (tabele 77a-77c) Nie odnotowano równieŝ istotnych statystycznie zróŝnicowań odpowiedzi udzielanych w roku 2005 i 2008 Jedynie 2% mieszkańców Wrocławia przyznało, Ŝe zwracało się o pomoc w kwestii problemów alkoholowych (4,9% w roku 2005), w przypadku problemów narkomanii oraz przemocy domowej odsetek ten wyniósł 0,5% - 0,8% (0,5% - 1,4% w roku 2005) Niskie podstawy procentowania nie uprawniają do wyprowadzania wniosków odnośnie związków ilości pitego rocznie alkoholu z faktem korzystania ze specjalistycznej pomocy z zakresu przeciwdziałania patologiom społecznym 168

169 XIII Widoczność instytucji i działań związanych z rozwiązywaniem problemów alkoholowych Tab 77a Korzystanie przez badanego w ciągu ostatnich 12 miesięcy ze specjalistycznej pomocy z zakresu przeciwdziałania patologiom społecznym dotyczącym problemów alkoholowych (odsetki wśród wszystkich badanych) Poziom wypitego alkoholu łącznie wśród wszystkich (w litrach 100% alkoholu) Ogółem 2005 Ogółem 2008 abstynenci do 1,2l pow 1,2 do 6l pow 6 do 12 l pow 12l tak 4,9% 2,0% 1,0% 2,0% 1,4% 3,7% 6,1% nie 95,1% 97,6% 99,0% 97,3% 98,6% 96,3% 91,7% nie pamiętam 0,0% 0,3% 0,0% 0,7% 0,0% 0,0% 2,2% Tab 77b Korzystanie przez badanego w ciągu ostatnich 12 miesięcy ze specjalistycznej pomocy z zakresu przeciwdziałania patologiom społecznym dotyczącym problemów narkomanii (odsetki wśród wszystkich badanych) Poziom wypitego alkoholu łącznie wśród wszystkich (w litrach 100% alkoholu) Ogółem 2005 Ogółem 2008 abstynenci do 1,2l pow 1,2 do 6l pow 6 do 12 l pow 12l tak 0,5% 0,5% 0,0% 0,0% 0,8% 0,0% 2,2% nie 99,4% 99,2% 100,0% 99,3% 99,2% 100,0% 95,7% nie pamiętam 0,1% 0,3% 0,0% 0,7% 0,0% 0,0% 2,2% Tab 77c Korzystanie przez badanego w ciągu ostatnich 12 miesięcy ze specjalistycznej pomocy z zakresu przeciwdziałania patologiom społecznym dotyczącym przemocy w rodzinie (odsetki wśród wszystkich badanych) Poziom wypitego alkoholu łącznie wśród wszystkich (w litrach 100% alkoholu) Ogółem 2005 Ogółem 2008 abstynenci do 1,2l pow 1,2 do 6l pow 6 do 12 l pow 12l tak 1,4% 0,8% 0,0% 0,4% 0,8% 0,0% 4,8% nie 98,3% 98,9% 100,0% 98,9% 99,2% 100,0% 93,1% nie pamiętam 0,3% 0,3% 0,0% 0,7% 0,0% 0,0% 2,2% 169

170 XIII Widoczność instytucji i działań związanych z rozwiązywaniem problemów alkoholowych Widoczność instytucji i działań związanych z rozwiązywaniem problemów alkoholowych Pomimo, Ŝe badani w większości nie korzystali z pomocy instytucjonalnej w ciągu ostatnich 12 miesięcy, warto przyjrzeć się opiniom dotyczącym skuteczności tych instytucji oraz stopniowi rozpowszechnienia ich znajomości w społeczeństwie Instytucje społeczne odgrywają istotną rolę w udzielaniu pomocy osobom z problemami alkoholowymi oraz ofiarom przemocy w rodzinie W odniesieniu do problemów alkoholowych rozwaŝone zostaną następujące kwestie: czy badani wiedzieliby gdzie szukać pomocy w przypadku wystąpienia w rodzinie problemów związanych z alkoholem; o jakich instytucjach zajmujących się pomocą w zakresie problemów alkoholowych słyszeli i z jakimi kontaktowali się oraz jak oceniają skuteczność prowadzonych działań W przypadku przemocy w rodzinie uwaga zostanie skupiona na ocenie efektywności działań róŝnych słuŝb i organizacji We Wrocławiu 78% badanych stwierdziło, iŝ w przepadku problemów z alkoholem kogoś ze swoich bliskich wiedziałoby, gdzie szukać pomocy (przeciwnego zdania było 17,2% ankietowanych) W roku 2005 rozkłady odpowiedzi były podobne odpowiednio 71,9% badanych udzieliło odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak, zaś 22,7% zdecydowanie nie i raczej nie (wykres 78) Jednocześnie, znajomość poszczególnych instytucji zajmujących przeciwdziałaniem patologiom społecznym waha się od 20,2% do 96,1% (wykresy 79ah) Do najbardziej znanych naleŝą Grupy Anonimowych Alkoholików oraz placówki odwykowe, najmniej zaś instytucje planujące i organizujące politykę w sferze rozwiązywania problemów alkoholowych, takie jak Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Warto zauwaŝyć, Ŝe wiedza o większości z wymienionych w kwestionariuszu instytucji pomocowych jest większa w 2008 roku, niŝ w roku 2005 Zarówno w przypadku wiedzy o istnieniu instytucji, jak i samego korzystania z jej pomocy nie zaobserwowano stałych zaleŝności pomiędzy odsetkami odpowiedzi twierdzących a ilością spoŝywanego rocznie alkoholu 170

171 XIII Widoczność instytucji i działań związanych z rozwiązywaniem problemów alkoholowych Wyk 78 Opinie i postawy dotyczące spoŝywania alkoholu wg poziomu spoŝycia alkoholu: Gdyby ktoś z moich bliskich miała problemy z alkoholem wiedziałbym gdzie szukać pomocy ,4 42, ,5 32,5 5,4 9,2 35,6 4,8 5,2 12,0 zdecydownie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie nie wiem 171

172 XIII Widoczność instytucji i działań związanych z rozwiązywaniem problemów alkoholowych 100% Wyk 79a Punkty informacyjno-konsultacyjne dla osób z problemami alkoholowymi 80% 40,6 31,4 34,1 29,2 31,0 27,1 29,3 60% 40% 56,8 67,6 63,2 70,8 68,2 70,9 70,7 20% 0% 2,6 1,0 2,7 0,8 2,1 razem 2005 razem 2008 abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l Wyk 79b Grupy Anonimowych Alkoholików 100% 9,5 4,0 9,2 2,5 4,6 1,1 80% 60% 40% 87,0 94,9 90,8 97,5 93,6 98,9 92,5 20% 0% 3,5 1,2 1,8 7,5 razem 2005 razem 2008 abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l słyszałem i kontaktowałem się słyszałem, ale nie kontaktowałem się nie słyszałem 172

173 XIII Widoczność instytucji i działań związanych z rozwiązywaniem problemów alkoholowych Wyk 79c Kluby Abstynenckie 100% 80% 32,7 23,0 22,5 20,4 22,5 18,0 15,7 60% 40% 64,9 76,4 77,5 79,6 76,2 82,0 80,3 20% 0% 2,4 0,6 1,3 4,0 100% razem % razem 2008 abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l Wyk 79d Niebieska linia ogólnopolski lub lokalny system pomocy ofiarom 31,3 26,8 26,8 22,0 24,8 33,2 13,2 60% 40% 67,7 72,7 73,2 77,5 73,9 66,8 86,8 20% 0% 1,0 0,5 0,5 1,3 razem 2005 razem 2008 abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l słyszałem i kontaktowałem się słyszałem, ale nie kontaktowałem się nie słyszałem 173

174 XIII Widoczność instytucji i działań związanych z rozwiązywaniem problemów alkoholowych 100% Wyk 79e Świetlica socjoterapeutyczna dla dzieci 80% 60,4 52,1 49,1 49,7 56,0 48,8 46,8 60% 40% 20% 37,8 47,5 50,9 50,3 42,8 51,2 51,1 0% 1,8 0,4 1,2 2,2 razem 2005 razem 2008 abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l Wyk 79f Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 100% 80% 60% 71,4 67,1 70,2 67,0 72,7 54,9 70,3 40% 20% 28,3 32,6 29,8 33,0 26,5 44,0 29,7 0% 0,3 0,4 0,8 1,2 razem 2005 razem 2008 abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l słyszałem i kontaktowałem się słyszałem, ale nie kontaktowałem się nie słyszałem 174

175 XIII Widoczność instytucji i działań związanych z rozwiązywaniem problemów alkoholowych 100% Wyk 79g Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 80% 60% 80,2 79,1 80,0 78,3 81,3 73,4 74,7 40% 20% 18,2 19,9 20,0 20,2 17,9 24,2 25,3 0% 1,6 1,0 1,6 0,8 2,4 razem 2005 razem 2008 abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l Wyk 79h Placówka odwykowa 100% 19,7 16,9 21,9 13,4 19,7 16,0 7,9 80% 60% 40% 75,5 81,5 74,1 85,7 78,2 84,0 92,1 20% 0% 4,8 1,6 4,0 0,9 2,1 razem 2005 razem 2008 abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l słyszałem i kontaktowałem się słyszałem, ale nie kontaktowałem się nie słyszałem 175

176 XIII Widoczność instytucji i działań związanych z rozwiązywaniem problemów alkoholowych Widoczność instytucji i działań związanych z rozwiązywaniem problemów alkoholowych cd Badani dość wysoko oceniają skuteczność działania instytucji w zakresie pomocy ofiarom przemocy W przypadku oceny opieki społecznej 52,8% (48,3% w roku 2005) respondentów zgodziło się ze stwierdzeniem, Ŝe ofiary przemocy w rodzinie mogą liczyć na jej pomoc, w przypadku działań policji analogiczny odsetek wyniósł 50,2% (51,7% w roku 2005) W przypadku organizacji pozarządowych odsetek pozytywnie oceniających działania kierowane do ofiar przemocy wyniósł 49,6% (w roku 2008) i był on istotnie wyŝszy od odnotowanego w roku 2005 (39,9%) Warto takŝe zwrócić uwagę na stosunkowo wysokie odsetki badanych nie potrafiących ocenić skuteczności działania poszczególnych instytucji w zakresie pomocy ofiarom przemocy W kwestionariuszu z roku 2008 dodano takŝe pytania odnośnie skuteczności działań pomocowych Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz kuratorów sądowych Pozytywnie, działania Gminnej Komisji Problemów Alkoholowych oceniło zaledwie 23,3% badanych, ale ponad połowa wybrała odpowiedź trudno powiedzieć (co związane jest z przedstawionym w poprzedniej grupie wykresów, niskim odsetkiem osób kojarzących tę instytucję przynajmniej z nazwy) WyŜsze odsetki badanych wskazały tu na skuteczność działań kuratorów sądowych (43,4%) Pytanie o wzrost skuteczności leczenia osób uzaleŝnionych od alkoholu w przeciągu kilku ostatnich lat sprawił ankietowanym więcej trudności niezaleŝnie od roku przeprowadzenia badania, ponad dwie piąte respondentów nie miało na ten temat wyrobionej opinii, zaś głosy poparcia oraz negacji rozłoŝyły się po połowie (wykres 80f) 176

177 XIII Widoczność instytucji i działań związanych z rozwiązywaniem problemów alkoholowych Wyk 80a Czy Pana(I) zdaniem, w miejscowości, w której Pan(i) mieszka, ofiary przemocy w rodzinie mogą liczyć na skuteczną pomoc ze strony POLICJI? 100% 80% 60% 7 16,7 12,5 12,7 13,1 12,4 14,9 11,6 9, ,2 8,1 11,6 10,7 19, ,3 27, ,7 40% 20% 46,3 38,5 36,1 35,7 38,4 53,3 37 0% 5,4 11,7 12,2 10,3 13,9 8,9 20,5 100% razem % 60% razem 2008 abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l Wyk 80b Czy Pana(I) zdaniem, w miejscowości, w której Pan(i) mieszka, ofiary przemocy w rodzinie mogą liczyć na skuteczną pomoc ze strony POMOCY SPOŁECZNEJ? 22,3 8,1 21,4 15,2 23,5 9,6 8,4 15,7 12,4 17,2 16,8 9,2 27 2,9 28, ,1 9,7 15,5 10,6 23,8 40% 20% 41,4 41,9 56,6 35,4 35, ,5 0% 6,9 10,9 5,8 11,3 16,4 5,9 8 razem 2005 razem 2008 abstynenci zdecydowanie się zgadzam raczej się nie zgadzam trudno powiedzieć do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l raczej się zgadzam zdecydownie się nie zgadzam 177

178 XIII Widoczność instytucji i działań związanych z rozwiązywaniem problemów alkoholowych Wyk 80c Czy Pana(I) zdaniem, w miejscowości, w której Pan(i) mieszka, ofiary przemocy w rodzinie mogą liczyć na skuteczną pomoc ze strony ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH? 100% 80% 60% 36,6 7 24,7 6,9 30,1 18,8 18,3 19 6,4 29,2 2,7 14,4 2,7 20, ,7 13,5 14,9 25,4 40% 20% 16,5 33,8 35,7 31, ,3 20, ,2 0% 6,1 13,9 17,6 17,2 16,8 2,3 8 razem 2005 razem 2008 abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l Wyk 80d Czy Pana(I) zdaniem, w miejscowości, w której Pan(i) mieszka, ofiary przemocy w rodzinie mogą liczyć na skuteczną pomoc ze strony GMINNEJ KOMISJI ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH? 100% 80% 51,4 49,1 53,4 56,3 47,7 43,3 60% 40% 7,6 16,2 4,8 1,9 15,3 17,7 9,6 19,3 20,1 12,5 15,4 14,3 20% 0% 17,9 22,4 18, ,3 22,7 5,4 2,7 4,4 9,7 3,2 4,3 razem 2008 abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l trudno powiedzieć zdecydownie się nie zgadzam raczej się nie zgadzam raczej się zgadzam zdecydowanie się zgadzam 178

179 XIII Widoczność instytucji i działań związanych z rozwiązywaniem problemów alkoholowych Wyk 80e Czy Pana(I) zdaniem, w miejscowości, w której Pan(i) mieszka, ofiary przemocy w rodzinie mogą liczyć na skuteczną pomoc ze strony KURATORÓW SĄDOWYCH 100% 80% 60% 27, ,2 32,7 7,9 9,2 8,2 2,1 21,1 24,3 21,8 20,1 23,3 30,3 14,8 15,7 21,3 8,1 40% 20% 33,4 31,9 34,1 33,1 37,2 30 0% 10 7,5 10,7 12,1 3,4 15,9 100% razem 2008 abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l Wyk 80f Czy Pana(I) zdaniem, w ostatnich latach wzrosła skuteczność leczenia osób uzaleŝnionych od alkoholu? 80% 44,3 43,4 42,4 45,9 41,5 39,4 34,6 60% 40% 20% 0% 10,5 6,2 8,5 3,9 19,4 21,0 18,8 24,1 21,3 22,8 24,0 21,0 4,5 6,7 6,3 5,0 3,9 18,4 26,9 9,4 16,2 23,3 16,0 5,1 4,3 20,2 30,1 10,7 razem 2005 razem 2008 abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l zdecydowanie się zgadzam raczej się nie zgadzam trudno powiedzieć raczej się zgadzam zdecydownie się nie zgadzam 179

180 XIV NARKOTYKI ZNAJOMOŚĆ I ROZPOWSZECHNIENIE 180

181 XIV Narkotyki znajomość i rozpowszechnienie Znajomość i rozpowszechnienie narkotyków Zawarte w kolejnych rozdziałach dane pochodzą jedynie z badania przeprowadzonego w roku 2008, poniewaŝ w 2005 roku nie zadawano pytań odnośnie znajomości i uŝywania narkotyków Mieszkańcy Wrocławia wykazują się duŝą znajomością nazw poszczególnych środków odurzających (wykresy 81a-b) Do najbardziej rozpoznawalnych narkotyków naleŝą: marihuana oraz haszysz, amfetamina, kokaina i heroina, jak równieŝ substancje wziewne W przypadku wszystkich wymienionych powyŝej substancji, rozpoznawało je ponad dziewięciu na dziesięciu respondentów (ponad 90%) Blisko ośmiu z dziesięciu ankietowanych (około 80%) wykazywało równieŝ wysoką znajomość nazw innych narkotyków, takich jak: LSD, grzyby halucynogenne, ecstasy, kompot (czyli polska heroina), sterydy anaboliczne oraz GHB Nazwy pozostałych dwóch substancji wymienionych w kwestionariuszu były juŝ przez ankietowanych rozpoznawalne w znacząco niŝszym stopniu: znajomość nazwy crack zadeklarowało 35% badanych, natomiast co waŝne jedynie 10% badanych zadeklarowało znajomość fikcyjnego narkotyku wpisanego do kwestionariusza (o nazwie astrolit ), co świadczy o wysokim stopniu wiarygodności i rzetelności odpowiedzi respondentów Warto równieŝ zwrócić uwagę na zaleŝności występujące pomiędzy znajomością nazw poszczególnych narkotyków a innymi zmiennymi socjodemograficznymi (tabele 82a-d) Kobiety w przebadanej grupie odznaczały się niŝszą niŝ męŝczyźni znajomością nazw poszczególnych substancji psychoaktywnych, a co więcej 1,9% spośród nich deklarowało brak znajomości którejkolwiek z wymienionych w kwestionariuszu substancji, podczas gdy wśród męŝczyzn nie odnotowano takich przypadków w ogóle RównieŜ wiek okazał się warunkować znajomość nazw poszczególnych substancji najniŝszą ich rozpoznawalność deklarowały osoby, które przekroczyły juŝ wiek sześćdziesięciu pięciu lat, a ponadto 4,7% ankietowanych w tym wieku nie znała nazwy Ŝadnej z wymienionych substancji TakŜe osoby o podstawowym wykształceniu okazały się nieznacznie mniej zorientowane w rozpoznawaniu nazw substancji psychoaktywnych niŝ osoby lepiej od nich wyedukowane i w tym przypadku równieŝ najwięcej ankietowanych wykazało nieznajomość którejkolwiek substancji z kwestionariusza (4,2%) 181

182 XIV Narkotyki znajomość i rozpowszechnienie Znajomość i rozpowszechnienie narkotyków cd Wydaje się równieŝ, Ŝe osoby wierzące i praktykujące rozpoznawały nazwy środków odurzających w nieznacznie gorszym stopniu niŝ pozostałe; równieŝ w tym przypadku 1,9% wierzących wykazywało brak znajomości nazwy któregokolwiek ze środków, podczas gdy wśród osób niewierzących (lub wierzących, ale niepraktykujących) nie było ani jednej takiej osoby Co interesujące, najwięcej respondentów nierozpoznających Ŝadnych ze środków odurzających aŝ 10,4% deklarowała dochód swojego gospodarstwa domowego jako oscylujący pomiędzy 501 a 1000 złotych miesięcznie W tabeli 83 przedstawiono odsetki respondentów, którzy kiedykolwiek mieli chęć spróbowania któregoś ze środków odurzających, niezaleŝnie od tego czy faktycznie do tego doszło Taką chęć wykazywał średnio co szósty ankietowany (16,6%), a w grupie tej ponad dwukrotnie przewaŝali męŝczyźni: chęć spróbowania któregokolwiek ze środków zadeklarował bowiem niemal co czwarty męŝczyzna (23,3%) i średnio co dziewiąta kobieta (10,9%) Największą chęć eksperymentowania z narkotykami wyrazili najmłodsi respondenci (33,2%) i chęć ta malała wśród respondentów wraz z wiekiem Zaobserwowano równieŝ zaleŝność pomiędzy wykształceniem a chęcią eksperymentowania z substancjami psychoaktywnymi, okazało się bowiem, Ŝe im wyŝsze wykształcenie tym większa chęć spróbowania środków odurzających: podczas gdy wśród osób z wykształceniem podstawowym jedynie co trzynasty (7,6%) wykazywał taką chęć, wśród osób z wykształceniem wyŝszym wykazywał ją juŝ nieco ponad co piąty ankietowany (20,3%) Najczęściej chęć spróbowania którejkolwiek substancji wykazywali uczniowie/studenci (deklarowała tak jedna trzecia z nich 33,2%), ale równieŝ sporo respondentów pracujących zawodowo (chęć taką wykazywał nieco ponad co piąty z nich 21,2%) Zdecydowanie chętniej eksperymentowaliby teŝ z narkotykami respondenci niewierzący (chciałaby tego ponad jedna czwarta z nich 27,5%) niŝ wierzący (nieco ponad co trzynasty z nich 7,5%) Okazało się równieŝ, Ŝe wśród Wrocławian znajomość nazw poszczególnych narkotyków nie wpływa znacząco na chęć ich spróbowania 182

183 XIV Narkotyki znajomość i rozpowszechnienie Znajomość i rozpowszechnienie narkotyków cd Rozkłady odpowiedzi dla osób, które choć raz w Ŝyciu oraz w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy zaŝyły dowolny środek odurzający przedstawiają tabele 84a i 84b Podobnie jak w przypadku chęci spróbowania któregoś środka odurzającego tak i w przypadku jego faktycznego zaŝycia (zarówno kiedykolwiek w Ŝyciu jak i w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy), respondentów płci męskiej udzielających odpowiedzi twierdzącej było ponad dwukrotnie więcej niŝ kobiet (10,6% kobiet i 25,1% męŝczyzn uŝywających środków odurzających kiedykolwiek w Ŝyciu oraz 7,7% kobiet i 19,4% męŝczyzn uŝywających środków odurzających w ciągu ostatniego roku) Podobnie jak w poprzednim pytaniu wraz z wiekiem maleje równieŝ odsetek osób kiedykolwiek uŝywających środków psychoaktywnych (najwięcej respondentów eksperymentujących z narkotykami pochodziło z grupy wiekowej lat), najwięcej respondentów kiedykolwiek eksperymentujących z narkotykami stanowili więc uczniowie i studenci (kiedykolwiek w Ŝyciu podobnie jak w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy przyznało się do zaŝycia dowolnego środka średnio dwóch z pięciu z nich 35,5%-40,7%) Okazało się równieŝ, Ŝe dowolny narkotyk zaŝyło znacznie więcej osób niewierzących niŝ wierzących (ponad trzykrotnie więcej niewierzących zaŝyło go kiedykolwiek w Ŝyciu 28,2% do 8,2%; a prawie czterokrotnie więcej w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy 21,9% do 5,8%) Większość respondentów przyznających się do inicjacji narkotykowej deklarowała równieŝ, Ŝe przeszła inicjację alkoholową przed 18 rokiem Ŝycia (30,1% w przypadku osób, które zaŝyły narkotyk kiedykolwiek w Ŝyciu i 23,5% w przypadku osób zaŝywających narkotyk w ciągu ostatniego roku), a ponadto okazało się, Ŝe im więcej alkoholu wypił w Ŝyciu respondent tym częściej decydował się on równieŝ spróbować narkotyków Badani byli równieŝ pytani o zaŝywanie poszczególnych narkotyków kiedykolwiek w Ŝyciu, a ich odpowiedzi ilustrują wykresy 85a-d oraz tabele 86a-c Zdecydowanie najwięcej respondentów średnio co szósty z nich (16,6%) przyznawało się do spróbowania kiedykolwiek w Ŝyciu marihuany lub haszyszu Znacznie mniej osób przyznało się do spróbowania amfetaminy (2,7%), LSD (1,3%), grzybów halucynogennych (1,2%), ecstasy (1%) oraz kokainy (0,5%) W przypadku pozostałych narkotyków, do ich uŝywania nie przyznawał się nikt spośród ankietowanych lub teŝ odsetki te były zbyt niskie by brać je pod uwagę w analizie 183

184 XIV Narkotyki znajomość i rozpowszechnienie Znajomość i rozpowszechnienie narkotyków cd Warto w tym miejscu przyjrzeć się osobom, które przyznały się do spróbowania choćby raz w Ŝyciu tych najpopularniejszych wśród Wrocławian narkotyków Przede wszystkim zaŝywanie większości z nich zdecydowanie częściej deklarowali męŝczyźni, osoby młode (w wieku lat), uczący się lub studiujący, niewierzący lub niepraktykujący, przechodzący wcześniejszą inicjację alkoholową oraz osoby wykazujące się wysokim poziomem spoŝycia alkoholu Tak więc na przykładzie najpopularniejszych ze środków marihuany i haszyszu zaobserwowano ponad dwukrotnie wyŝszy odsetek męŝczyzn przyznających się do ich choćby jednokrotnego zaŝycia (24,1% w stosunku do 10,2% kobiet), jak równieŝ tendencję spadkową w przypadku spoŝywania tych substancji wraz z wiekiem (uŝywało jej średnio dwóch z pięciu ankietowanych przyznających się do choćby jednokrotnego spoŝycia 40,7% w wieku od 18 do 29 lat i jedynie 3,5% z grupy wiekowej lata) Najwięcej wśród osób, które kiedykolwiek zaŝyły marihuanę lub haszysz stanowiły osoby o wykształceniu średnim lub wyŝszym średnio po 20% Do choćby jednorazowego zaŝycia tych substancji przyznało się 38,1% uczniów/studentów oraz 20,9% osób pracujących zawodowo Ponad trzykrotnie więcej osób niewierzących w stosunku do wierzących przyznało się do spoŝycia marihuany i haszyszu (27,2% w stosunku do 7,8%) Co więcej, równieŝ przejście wczesnej (przed 18 rokiem Ŝycia) inicjacji alkoholowej wyraźnie rzutowało na odsetki zaŝywających ten środek aŝ 29,5% spośród osób, które miały pierwsze kontakty z alkoholem w młodym wieku, sięgnęło takŝe po narkotyki (w stosunku do 6,2% pozostałych) Dlatego teŝ tak waŝne jest, by kompleksowe działania profilaktyczne były kierowane do młodzieŝy od wczesnych lat, niwelując ryzyko sięgania po kolejne substancje uzaleŝniające W tabelach 87a i 87b przedstawiono zróŝnicowanie częstotliwości sięgania po marihuanę lub haszysz w ciągu całego Ŝycia oraz w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy ze względu na omawiane cechy demograficzne Okazuje się, Ŝe znaczna większość ankietowanych zaŝyła marihuanę lub haszysz maksymalnie dwa razy w Ŝyciu Jedynie wśród uczniów i studentów oraz osób o dochodzie na gospodarstwo domowe powyŝej 3000 złotych zaŝywanie tych środków nie miało charakteru incydentalnego Niestety okazało się, Ŝe takŝe wśród osób stosujących duŝe ilości alkoholu znaczna część zaŝywała narkotyki częściej niŝ jedno czy dwukrotnie w ciągu Ŝycia 184

185 XIV Narkotyki znajomość i rozpowszechnienie Wyk 81a Znajomość nazw poszczególnych narkotyków % ,0 97,0 76,0 86,0 84,0 94,0 93, , marihuana haszysz LSD grzyby halucynogenne ecstasy amfetamina crack kokaina % Wyk 81b Znajomość nazw poszczególnych narkotyków 95,0 91,0 86,0 83,0 79, ,0 4,0 0 astrolit heroina kompot sterydy anaboliczne GHB substancje wziewne inne 185

186 XIV Narkotyki znajomość i rozpowszechnienie Tab 82a Odsetki osób deklarujących znajomość narkotyków - przełamania Razem PŁEĆ RESPONDENTA WIEK WYKSZTAŁCENIE STATUS ZAWODOWY STOSUNEK DO RELIGII DOCHÓD GOSPODARSTWA DOMOWEGO ZNAJOMOŚĆ NARKOTYKÓW Marihuana Haszysz LSD Grzyby halucynoge nne % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza 98,3% 96,5% 75,8% 85,5% kobieta 97,3% 94,2% 72,4% 81,6% męŝczyzna 99,5% 99,3% 79,8% 90,2% lat 99,4% 96,8% 92,2% 97,3% lat 98,8% 98,8% 86,2% 92,6% lat 100,0% 98,1% 70,9% 91,6% lata 100,0% 98,4% 66,9% 83,7% 65 i więcej lat 93,0% 90,0% 60,0% 61,1% podstawowe zasadnicze zawodowe 91,7% 91,7% 56,2% 56,6% 98,0% 96,7% 58,1% 87,2% średnie 99,5% 96,7% 82,4% 87,5% wyŝsze 99,3% 98,1% 88,2% 93,2% Praca zawodowa 99,6% 98,7% 84,3% 94,5% Rencista, emeryt 95,8% 94,0% 61,2% 70,3% Uczeń, student 98,6% 94,4% 89,0% 97,4% Gospodyni domowa 100,0% 82,7% 42,9% 77,2% Bezrobotny 100,0% 100,0% 65,7% 68,6% Inne 100,0% 100,0% 91,0% 100,0% wierzący i praktykujący 97,4% 95,3% 65,7% 79,6% pozostali 99,5% 98,0% 87,9% 92,7% do 500zł 100,0% 100,0% 89,4% 100,0% zł 89,6% 89,6% 61,2% 79,2% zł 94,4% 92,8% 50,0% 59,9% zł 100,0% 95,3% 83,7% 79,0% zł 99,5% 97,3% 71,7% 86,6% ponad 3000zł 98,9% 95,5% 93,4% 94,5% odmowa 97,4% 97,4% 72,9% 91,8% trudno powiedzieć 100,0% 100,0% 75,2% 81,8% 186

187 XIV Narkotyki znajomość i rozpowszechnienie Tab 82b Odsetki osób deklarujących znajomość narkotyków - przełamania ZNAJOMOŚĆ NARKOTYKÓW Razem PŁEĆ RESPONDENTA WIEK WYKSZTAŁCENIE STATUS ZAWODOWY STOSUNEK DO RELIGII DOCHÓD GOSPODARSTWA DOMOWEGO Ecstasy Amfetamina Crack Kokaina % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza 84,3% 94,1% 34,6% 93,4% kobieta 77,1% 91,1% 29,4% 91,1% męŝczyzna 92,8% 97,6% 40,8% 96,2% lat 94,5% 97,4% 57,8% 97,4% lat 92,2% 98,8% 45,0% 98,8% lat 89,2% 96,2% 24,5% 97,2% lata 87,0% 97,6% 26,8% 95,3% 65 i więcej lat 55,9% 78,7% 12,5% 77,3% podstawowe zasadnicze zawodowe 63,0% 83,3% 24,1% 79,6% 82,1% 93,5% 24,2% 90,8% średnie 86,2% 95,1% 38,3% 95,1% wyŝsze 92,3% 97,5% 41,8% 98,7% Praca zawodowa 93,1% 97,9% 44,0% 98,0% Rencista, emeryt 68,8% 85,6% 14,5% 82,4% Uczeń, student 91,1% 95,3% 54,9% 97,4% Gospodyni domowa 77,2% 100,0% 18,2% 100,0% Bezrobotny 78,7% 100,0% 32,7% 100,0% Inne 100,0% 100,0% 24,8% 100,0% wierzący i praktykujący 78,6% 91,9% 24,2% 91,6% pozostali 91,2% 96,7% 47,1% 95,6% do 500zł 83,1% 100,0% 46,2% 100,0% zł 55,6% 89,6% 22,8% 89,6% zł 66,9% 84,9% 16,4% 92,8% zł 74,7% 86,7% 32,8% 89,0% zł 85,4% 96,2% 37,7% 90,2% ponad 3000zł 93,8% 97,8% 49,0% 95,5% odmowa 90,5% 96,6% 26,3% 96,6% trudno powiedzieć 85,9% 91,9% 29,5% 97,3% 187

188 XIV Narkotyki znajomość i rozpowszechnienie Tab 82c Odsetki osób deklarujących znajomość narkotyków - przełamania ZNAJOMOŚĆ NARKOTYKÓW Razem PŁEĆ RESPONDENTA WIEK WYKSZTAŁCENIE STATUS ZAWODOWY STOSUNEK DO RELIGII DOCHÓD GOSPODARSTWA DOMOWEGO Sterydy Astrolit Heroina Kompot anaboliczne % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza 9,7% 95,1% 86,1% 78,6% kobieta 9,6% 92,7% 83,7% 74,5% męŝczyzna 9,8% 97,9% 88,9% 83,4% lat 20,6% 96,0% 90,4% 88,5% lat 7,3% 98,8% 88,2% 87,7% lat 7,0% 100,0% 93,5% 83,7% lata 6,5% 97,0% 85,8% 81,5% 65 i więcej lat 4,3% 83,8% 73,0% 48,7% podstawowe zasadnicze zawodowe 3,8% 83,4% 64,9% 56,5% 11,8% 96,0% 85,6% 82,4% średnie 10,4% 95,8% 88,8% 79,5% wyŝsze 9,0% 98,1% 90,8% 83,2% Praca zawodowa 12,5% 99,1% 93,3% 88,4% Rencista, emeryt 3,7% 87,7% 77,2% 64,4% Uczeń, student 18,2% 93,2% 83,5% 83,4% Gospodyni domowa 100,0% 91,2% 80,3% Bezrobotny 9,1% 100,0% 71,5% 57,0% Inne 100,0% 100,0% 100,0% wierzący i praktykujący 6,2% 93,7% 81,8% 73,8% pozostali 14,0% 96,8% 91,3% 84,4% do 500zł 100,0% 90,0% 73,2% zł 89,6% 84,7% 70,7% zł 7,5% 85,7% 67,2% 50,1% zł 11,0% 92,6% 82,1% 75,0% zł 10,6% 96,4% 84,7% 81,5% ponad 3000zł 16,4% 97,8% 95,2% 85,4% odmowa 6,9% 96,6% 90,2% 85,1% trudno powiedzieć 4,7% 94,7% 84,1% 75,0% 188

189 XIV Narkotyki znajomość i rozpowszechnienie Tab 82d Odsetki osób deklarujących znajomość narkotyków - przełamania ZNAJOMOŚĆ NARKOTYKÓW Razem PŁEĆ RESPONDENTA WIEK WYKSZTAŁCENIE Substancje GHB wziewne Inny Nie znam % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza 82,6% 90,8% 3,6% 1,0% kobieta 82,4% 87,7% 2,1% 1,9% męŝczyzna 82,8% 94,4% 5,3% lat 90,7% 94,5% 6,2% 0,6% lat 92,2% 97,4% 2,1% lat 86,1% 95,7% 5,6% lata 84,5% 90,5% 3,6% 65 i więcej lat 57,3% 76,2% 4,7% podstawowe zasadnicze zawodowe 52,7% 79,3% 4,2% STATUS ZAWODOWY STOSUNEK DO RELIGII DOCHÓD GOSPODARSTWA DOMOWEGO 83,9% 94,8% 6,9% 2,0% średnie 86,1% 90,6% 3,3% wyŝsze 88,0% 92,7% 2,5% 0,7% Praca zawodowa 89,7% 96,0% 6,5% Rencista, emeryt 68,1% 81,1% 0,4% 2,8% Uczeń, student 90,9% 92,0% 2,3% 1,4% Gospodyni domowa 94,5% 91,5% Bezrobotny 75,0% 93,3% Inne 100,0% 100,0% wierzący i praktykujący 79,5% 88,6% 1,2% 1,9% pozostali 86,3% 93,4% 6,4% do 500zł 73,2% 73,2% zł 64,8% 84,7% 10,4% zł 67,8% 95,2% zł 74,9% 91,7% 2,9% zł 83,2% 89,5% 1,1% 0,5% ponad 3000zł 92,1% 95,4% 12,6% odmowa 87,1% 93,1% 1,5% 2,6% trudno powiedzieć 81,7% 83,8% 1,0% 189

190 XIV Narkotyki znajomość i rozpowszechnienie Tab 83 Chęć spróbowania substancji - przełamania Razem PŁEĆ RESPONDENTA WIEK WYKSZTAŁCENIE STATUS ZAWODOWY STOSUNEK DO RELIGII DOCHÓD GOSPODARSTWA DOMOWEGO ILE ZNA NAZW NARKOTYKÓWprzedziały CHĘĆ SPRÓBOWANIA NARKOTYKÓW tak nie % wiersza % wiersza 16,6% 83,4% kobieta 10,9% 89,1% męŝczyzna 23,3% 76,7% lat 33,2% 66,8% lat 21,7% 78,3% lat 9,6% 90,4% lata 5,4% 94,6% 65 i więcej lat 10,5% 89,5% podstawowe 7,6% 92,4% zasadnicze zawodowe 10,4% 89,6% średnie 19,7% 80,3% wyŝsze 20,3% 79,7% Praca zawodowa 21,2% 78,8% Rencista, emeryt 5,5% 94,5% Uczeń, student 33,2% 66,8% Bezrobotny 12,1% 87,9% wierzący i praktykujący 7,5% 92,5% pozostali 27,5% 72,5% zł 100,0% zł 7,7% 92,3% zł 17,3% 82,7% zł 14,4% 85,6% ponad 3000zł 21,9% 78,1% odmowa 17,1% 82,9% trudno powiedzieć 23,0% 77,0% do 5 nazw narkotyków 15,6% 84,4% 6-10 nazw narkotyków 10,2% 89,8% nazw narkotyków 18,4% 81,6% 190

191 XIV Narkotyki znajomość i rozpowszechnienie Tab 84a Przyjęcie przynajmniej raz w Ŝyciu dowolnego narkotyku Razem ZAZNACZYĆ PŁEĆ RESPONDENTA WIEK WYKSZTAŁCENIE Jaki ma Pan(i) status zawodowy? STOSUNEK DO RELIGII DOCHÓD GOSPODARSTWA DOMOWEGO Ile zna nazw narkotyków - przedziały Czy inicjacja picia alkoholu przed 18 rokiem Ŝycia? Poziom wypitego alkoholu łącznie wśród wszystkich (w litrach 100% alkoholu) Czy kiedykolwiek przyjął jakiś narkotyk tak nie % wiersza % wiersza 17,3% 82,7% kobieta 10,6% 89,4% męŝczyzna 25,1% 74,9% lat 40,7% 59,3% lat 25,8% 74,2% lat 5,2% 94,8% lata 3,5% 96,5% 65 i więcej lat 6,4% 93,6% podstawowe 11,5% 88,5% zasadnicze zawodowe 9,1% 90,9% średnie 20,5% 79,5% wyŝsze 21,2% 78,8% Praca zawodowa 22,3% 77,7% Rencista, emeryt 1,9% 98,1% Uczeń, student 38,1% 61,9% Bezrobotny 18,6% 81,4% wierzący i praktykujący 8,2% 91,8% pozostali 28,2% 71,8% zł 5,5% 94,5% zł 7,7% 92,3% zł 15,9% 84,1% zł 14,6% 85,4% ponad 3000zł 21,8% 78,2% odmowa 22,5% 77,5% trudno powiedzieć 20,1% 79,9% do 5 nazw narkotyków 11,3% 88,7% 6-10 nazw narkotyków 8,5% 91,5% nazw narkotyków 20,1% 79,9% nie 6,9% 93,1% tak 30,1% 69,9% abstynenci 8,1% 91,9% do 1,2l 6,0% 94,0% pow 1,2 do 6l 18,5% 81,5% pow 6 do 12 l 36,7% 63,3% pow 12 54,7% 45,3% 191

192 XIV Narkotyki znajomość i rozpowszechnienie Tab 84b Przyjęcie przynajmniej raz w ciągu ostatnich 12 miesięcy dowolnego narkotyku Razem ZAZNACZYĆ PŁEĆ RESPONDENTA WIEK WYKSZTAŁCENIE Jaki ma Pan(i) status zawodowy? STOSUNEK DO RELIGII DOCHÓD GOSPODARSTWA DOMOWEGO Ile zna nazw narkotyków - przedziały Czy inicjacja picia alkoholu przed 18 rokiem Ŝycia? Poziom wypitego alkoholu łącznie wśród wszystkich (w litrach 100% alkoholu) Czy w ciągu ostatnich 12 miesięcy przyjął jakiś narkotyk tak nie % wiersza % wiersza 13,1% 86,9% kobieta 7,7% 92,3% męŝczyzna 19,4% 80,6% lat 35,5% 64,5% lat 15,6% 84,4% lat 3,6% 96,4% lata 3,0% 97,0% 65 i więcej lat 2,5% 97,5% podstawowe 11,5% 88,5% zasadnicze zawodowe 7,3% 92,7% średnie 14,4% 85,6% wyŝsze 16,6% 83,4% Praca zawodowa 16,0% 84,0% Rencista, emeryt 1,5% 98,5% Uczeń, student 34,7% 65,3% Bezrobotny 12,2% 87,8% wierzący i praktykujący 5,8% 94,2% pozostali 21,9% 78,1% zł 5,5% 94,5% zł 7,7% 92,3% zł 12,2% 87,8% zł 9,6% 90,4% ponad 3000zł 16,0% 84,0% odmowa 17,7% 82,3% trudno powiedzieć 16,2% 83,8% do 5 nazw narkotyków 11,3% 88,7% 6-10 nazw narkotyków 3,9% 96,1% nazw narkotyków 15,7% 84,3% nie 4,6% 95,4% tak 23,5% 76,5% abstynenci 2,2% 97,8% do 1,2l 2,6% 97,4% pow 1,2 do 6l 13,5% 86,5% pow 6 do 12 l 36,7% 63,3% pow 12 51,1% 48,9% 192

193 XIV Narkotyki znajomość i rozpowszechnienie 20 % Wyk 85a ZaŜywanie poszczególnych narkotyków kiedykolwiek w Ŝyciu 16, ,3 2,7 1,2 0 marihuana lub haszysz LSD amfetamina grzyby halucynogenne 20 % Wyk 85b ZaŜywanie poszczególnych narkotyków kiedykolwiek w Ŝyciu ,0 0,1 0,5 0,0 ecstasy crack kokaina astrolit 193

194 XIV Narkotyki znajomość i rozpowszechnienie 20 % Wyk 85c ZaŜywanie poszczególnych narkotyków kiedykolwiek w Ŝyciu ,0 0,0 0,0 0,0 heroina metadon kompot GHB 20 % Wyk 85d ZaŜywanie poszczególnych narkotyków kiedykolwiek w Ŝyciu ,7 0,0 0,2 0,1 sterydy anaboliczne substancje wziewne inne narkotyki w zastrzykach 194

195 XIV Narkotyki znajomość i rozpowszechnienie Tab 86a ZaŜywanie poszczególnych narkotyków kiedykolwiek w Ŝyciu - przełamania Razem ZAZNACZYĆ PŁEĆ RESPONDENTA WIEK WYKSZTAŁCENIE Jaki ma Pan(i) status zawodowy? Marihuana lub haszysz- W ciągu LSD-W ciągu Amfetamina- W ciągu Grzyby halucynogenne-w całego Ŝycia? całego Ŝycia? całego Ŝycia? ciągu całego Ŝycia? przynajmniej przynajmniej przynajmniej raz raz raz przynajmniej raz % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza 16,6% 1,3% 2,7% 1,2% kobieta 10,2% 0,8% 2,2% 0,7% męŝczyzna 24,1% 1,9% 3,3% 1,8% lat 40,7% 2,7% 7,3% 2,6% lat 22,6% 2,1% 3,3% 2,5% lat 4,6% 0,9% 1,5% 0,9% lata 3,5% 0,5% 0,5% 65 i więcej lat 6,4% podstawowe 11,5% zasadnicze zawodowe 9,1% 1,8% średnie 20,0% 1,4% 3,9% 2,6% wyŝsze 19,1% 3,0% 2,4% Praca zawodowa 20,9% 1,6% 3,8% 1,0% Rencista, emeryt 1,9% Uczeń, student 38,1% 3,5% 6,8% 6,6% Bezrobotny 18,6% 2,2% 2,2% STOSUNEK DO RELIGII DOCHÓD GOSPODARSTWA DOMOWEGO ILE ZNA NAZW NARKOTYKÓW - przedziały Czy inicjacja picia alkoholu przed 18 rokiem Ŝycia? Poziom wypitego alkoholu łącznie wśród wszystkich (w litrach 100% alkoholu) wierzący i praktykujący 7,8% 0,8% 1,2% pozostali 27,2% 1,9% 4,5% 2,7% zł 5,5% zł 7,7% 1,8% 4,7% zł 15,9% zł 14,1% 0,9% 1,6% 0,4% ponad 3000zł 20,2% 1,5% 4,1% 0,7% odmowa 21,2% 2,0% 2,8% 1,5% trudno powiedzieć 20,1% 2,3% 5,1% 5,6% do 5 nazw narkotyków 11,3% 4,6% 6-10 nazw narkotyków 7,4% nazw narkotyków 19,5% 1,7% 3,3% 1,6% nie 6,2% 0,4% tak 29,5% 2,4% 6,1% 2,7% abstynenci 7,5% 0,9% 4,3% 1,5% do 1,2l 5,5% 0,9% 1,0% pow 1,2 do 6l 16,9% 1,4% 0,5% 1,2% pow 6 do 12 l 36,7% 5,6% pow 12 54,7% 8,6% 8,6% 6,5% 195

196 XIV Narkotyki znajomość i rozpowszechnienie Tab 86b ZaŜywanie poszczególnych narkotyków kiedykolwiek w Ŝyciu - przełamania Razem ZAZNACZYĆ PŁEĆ RESPONDENTA WIEK WYKSZTAŁCENIE Jaki ma Pan(i) status zawodowy? STOSUNEK DO RELIGII DOCHÓD GOSPODARSTWA DOMOWEGO ILE ZNA NAZW NARKOTYKÓW - przedziały Czy inicjacja picia alkoholu przed 18 rokiem Ŝycia? Poziom wypitego alkoholu łącznie wśród wszystkich (w litrach 100% alkoholu) Ecstasy-W ciągu całego Ŝycia? przynajmniej raz Crack-W ciągu całego Ŝycia? Kokaina-W ciągu całego Ŝycia? przynajmniej przynajmniej raz raz % wiersza % wiersza % wiersza 1,0% 0,1% 0,5% kobieta 0,4% 0,5% męŝczyzna 1,6% 0,3% 0,5% lat 3,1% 0,5% 1,0% lat lat 1,5% 0,6% lata 65 i więcej lat 1,1% podstawowe zasadnicze zawodowe średnie 1,9% 0,3% 1,0% wyŝsze 0,4% 0,4% Praca zawodowa 0,7% 0,2% Rencista, emeryt Uczeń, student 5,8% 1,2% 2,3% Bezrobotny wierzący i praktykujący 0,2% 0,4% pozostali 1,9% 0,3% 0,7% zł zł zł zł 0,9% 0,7% ponad 3000zł 1,1% 0,5% odmowa 1,5% 0,7% 0,7% trudno powiedzieć 1,0% 1,0% do 5 nazw narkotyków 6-10 nazw narkotyków 1,0% nazw narkotyków 1,3% 0,2% 0,5% nie 0,4% tak 2,2% 0,3% 0,8% abstynenci 0,6% 1,9% do 1,2l pow 1,2 do 6l pow 6 do 12 l 2,3% pow 12 6,5% 2,2% 4,3% 196

197 XIV Narkotyki znajomość i rozpowszechnienie Tab 86c ZaŜywanie poszczególnych narkotyków kiedykolwiek w Ŝyciu - przełamania Razem ZAZNACZYĆ PŁEĆ RESPONDENTA WIEK WYKSZTAŁCENIE Jaki ma Pan(i) status zawodowy? STOSUNEK DO RELIGII DOCHÓD GOSPODARSTWA DOMOWEGO ILE ZNA NAZW NARKOTYKÓW - przedziały Czy inicjacja picia alkoholu przed 18 rokiem Ŝycia? Poziom wypitego alkoholu łącznie wśród wszystkich (w litrach 100% alkoholu) Substancje wziewne (np kleje, farby)- W ciągu całego Ŝycia? przynajmniej raz Inny - jaki?- W ciągu całego Ŝycia? Jakakolwiek substancja przyjmowana w zastrzykach- W ciągu całego Ŝycia? przynajmniej raz nigdy % wiersza % wiersza % wiersza 0,2% 0,7% 0,1% kobieta 0,3% męŝczyzna 0,5% 1,1% 0,3% lat 0,5% lat 1,2% 0,9% lat lata 65 i więcej lat 2,1% 0,7% podstawowe zasadnicze zawodowe 1,8% średnie 0,5% 0,3% 0,3% wyŝsze 0,7% Praca zawodowa 0,4% 0,3% Rencista, emeryt 0,4% Uczeń, student 1,2% Bezrobotny 6,4% wierzący i praktykujący 0,4% 0,7% pozostali 0,6% 0,3% zł zł zł zł 1,9% 0,4% ponad 3000zł 1,1% odmowa trudno powiedzieć 1,0% do 5 nazw narkotyków 6-10 nazw narkotyków 1,0% 1,9% nazw narkotyków 0,4% 0,2% nie 0,3% tak 0,5% 1,1% 0,3% abstynenci 2,5% do 1,2l 0,5% pow 1,2 do 6l 0,8% pow 6 do 12 l pow 12 2,2% 197

198 XIV Narkotyki znajomość i rozpowszechnienie Tab 87a ZaŜywanie marihuany lub haszyszu kiedykolwiek w Ŝyciu - przełamania Razem ZAZNACZYĆ PŁEĆ RESPONDENTA WIEK Marihuana lub haszysz - ile razy w ciągu całego Ŝycia przyjmował(a) Pan(i)? 0 razy 1-2 razy 3-5 razy 6-9 razy razy razy 40 i więcej razy nie pamiętam % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza 83,4% 6,1% 4,3% 1,1% 1,6% 1,4% 0,9% 1,3% kobieta 89,8% 3,3% 2,5% 0,4% 2,1% 0,7% 1,2% męŝczyzna 75,9% 9,3% 6,4% 2,0% 1,0% 2,2% 1,9% 1,3% lat 59,3% 11,9% 9,8% 4,1% 4,8% 4,8% 3,6% 1,6% lat 77,4% 9,0% 6,6% 2,5% 1,2% 3,3% lat 95,4% 0,9% 0,9% 0,9% 1,8% lata 96,5% 1,9% 1,6% 65 i więcej lat 93,6% 5,3% 1,1% WYKSZTAŁCENIE podstawowe 88,5% 7,6% 3,8% zasadnicze zawodowe 90,9% 1,8% 1,8% 1,8% 3,7% średnie 80,0% 6,0% 5,1% 1,0% 3,2% 1,0% 1,6% 2,1% wyŝsze 80,9% 9,6% 5,3% 1,1% 0,6% 0,7% 0,6% 1,3% Jaki ma Pan(i) status Praca zawodowy? zawodowa 79,1% 7,7% 5,6% 0,8% 2,1% 2,4% 0,8% 1,6% Rencista, emeryt 98,1% 1,9% Uczeń, student 61,9% 8,4% 10,0% 3,3% 5,4% 2,1% 4,7% 4,3% Bezrobotny 81,4% 6,4% 5,7% 6,5% STOSUNEK DO RELIGII DOCHÓD GOSPODARSTWA DOMOWEGO Ile zna nazw narkotyków - przedziały Czy inicjacja picia alkoholu przed 18 rokiem Ŝycia? Poziom wypitego alkoholu łącznie wśród wszystkich (w litrach 100% alkoholu) wierzący i praktykujący 92,2% 3,8% 2,5% 0,5% 0,4% 0,5% pozostali 72,8% 8,7% 6,4% 1,9% 3,0% 3,0% 1,9% 2,1% zł 94,5% 5,5% zł 92,3% 4,7% 3,0% zł 84,1% 7,0% 7,5% 1,4% zł 85,9% 6,1% 1,8% 0,4% 3,1% 1,3% 0,9% 0,4% ponad 3000zł 79,8% 6,4% 8,4% 2,0% 1,2% 0,7% 1,5% odmowa 78,8% 7,9% 4,2% 3,7% 1,4% 2,6% 0,7% 0,8% trudno powiedzieć 79,9% 5,2% 2,7% 4,4% 2,0% 5,6% do 5 nazw narkotyków 88,7% 4,1% 2,6% 4,6% 6-10 nazw narkotyków 92,6% 5,6% 0,6% 0,6% 0,6% nazw narkotyków 80,5% 6,3% 5,8% 1,2% 1,7% 1,9% 1,2% 1,5% nie 93,8% 4,1% 1,2% 0,7% 0,2% tak 70,5% 8,5% 8,2% 1,6% 3,6% 3,1% 2,0% 2,5% abstynenci 92,5% 3,8% 0,9% 1,4% 1,5% do 1,2l 94,5% 2,2% 1,1% 0,7% 0,5% 0,9% pow 1,2 do 6l 83,1% 7,7% 4,0% 0,5% 2,6% 0,9% 1,3% pow 6 do 12 l 63,3% 14,1% 11,5% 6,8% 2,1% 1,2% 1,1% pow 12 45,3% 8,5% 20,2% 2,2% 17,4% 6,5% 198

199 XIV Narkotyki znajomość i rozpowszechnienie Tab 87b ZaŜywanie marihuany lub haszyszu w ciągu ostatnich 12 miesięcy - przełamania Razem ZAZNACZYĆ PŁEĆ RESPONDENTA WIEK WYKSZTAŁCENIE Jaki ma Pan(i) status zawodowy? STOSUNEK DO RELIGII DOCHÓD GOSPODARSTWA DOMOWEGO Ile zna nazw narkotyków - przedziały Czy inicjacja picia alkoholu przed 18 rokiem Ŝycia? Poziom wypitego alkoholu łącznie wśród wszystkich (w litrach 100% alkoholu) Marihuana lub haszysz - ile razy w ciągu ostatnich 12 miesięcy przyjmował(a) Pan(i)? nie nigdy nie 0 razy 1-2 razy 3-5 razy 6-9 razy razy razy 40 i więcej razy pamiętam uŝywał % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza 2,7% 2,4% 1,7% 0,4% 0,1% 0,1% 0,3% 8,9% 83,4% kobieta 1,5% 1,1% 1,3% 0,4% 6,0% 89,8% męŝczyzna 4,2% 3,9% 2,3% 0,3% 0,3% 0,3% 0,5% 12,4% 75,9% lat 4,7% 7,9% 7,1% 1,5% 0,5% 0,5% 1,0% 17,5% 59,3% lat 4,8% 1,3% 16,5% 77,4% lat 0,9% 3,6% 95,4% lata 0,5% 3,0% 96,5% 65 i więcej lat 3,2% 0,7% 2,5% 93,6% podstawowe 3,8% 7,6% 88,5% zasadnicze zawodowe 1,8% 1,8% 3,7% 1,8% 90,9% średnie 4,5% 3,2% 1,8% 0,8% 0,3% 0,3% 0,5% 8,7% 80,0% wyŝsze 1,3% 0,6% 0,6% 16,8% 80,9% Praca zawodowa 3,6% 1,8% 1,9% 13,6% 79,1% Rencista, emeryt 0,4% 4,5% 98,1% Uczeń, student 3,5% 9,1% 7,5% 3,3% 1,2% 1,2% 2,3% 10,2% 61,9% Bezrobotny 6,4% 6,5% 5,7% 81,4% wierzący i praktykujący 1,7% 1,6% 0,6% 0,2% 3,6% 92,2% pozostali 4,0% 3,3% 3,0% 0,8% 0,3% 0,6% 15,3% 72,8% zł 5,5% 94,5% zł 3,0% 4,7% 92,3% zł 2,3% 1,3% 1,4% 10,8% 84,1% zł 4,4% 2,2% 1,8% 0,4% 0,4% 0,4% 4,4% 85,9% ponad 3000zł 2,7% 1,3% 1,2% 1,2% 13,8% 79,8% odmowa 2,8% 7,3% 1,3% 0,7% 9,0% 78,8% trudno powiedzieć 2,0% 1,0% 3,2% 1,0% 12,9% 79,9% do 5 nazw narkotyków 2,6% 8,8% 88,7% 6-10 nazw narkotyków 2,9% 0,6% 0,6% 3,3% 92,6% nazw narkotyków 2,9% 3,0% 2,1% 0,3% 0,2% 0,2% 0,3% 10,4% 80,5% nie 1,1% 1,7% 3,4% 93,8% tak 4,8% 3,3% 3,8% 0,8% 0,3% 0,3% 0,6% 15,6% 70,5% abstynenci 3,8% 3,7% 92,5% do 1,2l 1,2% 4,3% 94,5% pow 1,2 do 6l 3,5% 2,2% 0,8% 1,3% 9,1% 83,1% pow 6 do 12 l 11,5% 3,2% 1,1% 20,9% 63,3% pow 12 3,7% 6,5% 19,5% 2,2% 4,3% 18,6% 45,3% 199

200 XV OCENA DOSTĘPNOŚCI NARKOTYKÓW 200

201 XV Ocena dostępności narkotyków Ocena dostępności narkotyków W kolejnym etapie badania respondenci proszeni byli o dokonanie subiektywnej oceny trudności zdobycia poszczególnych nielegalnych środków odurzających Uzyskane wyniki zobrazowane są na wykresach 88a oraz 88b oraz w tabelach 89a-k Przedmiotem analizy były w tym przypadku odsetki osób twierdzących, Ŝe zdobycie poszczególnych substancji odurzających stanowiłoby dla nich problem (połączone kategorie odpowiedzi niemoŝliwe i bardzo trudne ) oraz tych, którym zgodnie z własną deklaracją przyszło by to łatwo (połączone kategorie odpowiedzi dosyć łatwe i bardzo łatwe ) Według deklaracji respondentów najbardziej dostępnym we Wrocławiu nielegalnym środkiem odurzającym jest marihuana NiemalŜe połowa respondentów (46,9%) uznała, Ŝe zdobycie jej byłoby dla nich zadaniem dosyć łatwym lub wręcz bardzo łatwym Jedynie dla niespełna jednej trzeciej ankietowanych (29,8%) zdobycie marihuany stanowiłoby problem (oceniali to zadanie jako bardzo trudne lub niemoŝliwe) Kolejnymi środkami, których dostępność na terenie Wrocławia moŝna określić jako stosunkowo wysoką są: amfetamina (29,7% oceniło, Ŝe jej zdobycie byłoby dla nich łatwe; 34,8% uznało to za trudne), ecstasy (29,2% oceniło zdobycie jako łatwe; 33,9% jako trudne), grzyby halucynogenne (27,4% oceniło ich zdobycie jako łatwe; 34,3% jako trudną), LSD (26,8% oceniło zdobycie jako łatwe; 35,9% jako trudne) oraz sterydy anaboliczne (25,5% oceniło zdobycie ich jako łatwe; 37,2% jako trudne) W opinii badanych równieŝ takie środki jak: kompot, kokaina, heroina i GHB zdobyć moŝna stosunkowo łatwo (ponad jeden z pięciu respondentów więcej niŝ 20% uznał, Ŝe zdobycie tych substancji byłoby dla niego dosyć lub bardzo łatwe) Najtrudniej w opinii Wrocławian jest zdobyć crack ponad połowa respondentów uznała to za zadanie bardzo trudne lub teŝ niemoŝliwe Znaczna ilość osób badanych nie była teŝ w stanie określić trudności zdobycia poszczególnych substancji (od 17,7% w przypadku dostępności marihuany do 30,2% w przypadku dostępności GHB) Wśród nielegalnych substancji odurzających pojawił się w kwestionariuszu równieŝ bimber Co ciekawe jego dostępność Wrocławianie ocenili jako niŝszą niŝ dostępność marihuany, a podobną do dostępności innych środków, takich jak amfetamina czy ecstasy Łatwość zdobycia bimbru deklarował niemal co trzeci ankietowany (30,2%), natomiast nieco ponad jedna trzeci uznała to za trudne (35,8%) 201

202 XV Ocena dostępności narkotyków Ocena dostępności narkotyków cd Z oceną trudności zdobycia poszczególnych substancji związek ma przede wszystkim: płeć, wiek, status zawodowy, stosunek do religii oraz dochód gospodarstwa domowego osób badanych W przypadku duŝej ilości substancji psychoaktywnych wyszczególnionych w kwestionariuszu (na przykład: marihuany, LSD, czy grzybów halucynogennych) na najwyŝszą dostępność (czyli najniŝszą trudność zdobycia) wskazywali przede wszystkim: męŝczyźni, osoby młode (w wieku lat), o statusie ucznia lub studenta, o wykształceniu średnim lub wyŝszym, niewierzący lub niepraktykujący, o najwyŝszym miesięcznym dochodzie na gospodarstwo domowe Bimber według deklaracji respondentów dostępny jest dla najszerszej grupy społecznej ze wszystkich wymienionych w kwestionariuszy substancji nielegalnych Stosunkowo łatwo zdobyć go osobom w kaŝdym wieku (trudniej jednak osobom, które ukończyły 50 lat), nie ma teŝ istotnego znaczenia wykształcenie czy dochód w gospodarstwie domowym Na uwagę zasługuje równieŝ duŝe zróŝnicowanie odpowiedzi odnośnie trudności dostępu do narkotyków ze względu na znajomość nazw środków odurzających oraz ocenę narkomanii jako lokalnego problemu społecznego Osoby wykazujące się znajomością więcej niŝ dziesięciu nazw narkotyków rzadziej od pozostałych deklarują brak moŝliwości dotarcia do poszczególnych środków, a stosunkowo częściej od pozostałych badanych twierdzą, Ŝe byłoby to dla nich łatwe Równie wyraźna zaleŝność rysuje się w przypadku analizy oceny narkomanii jako lokalnego problemu społecznego osoby twierdzące, Ŝe narkomania jest w ich środowisku problemem mało waŝnym stosunkowo częściej od pozostałych uwaŝają zdobycie środków odurzających jako łatwe, najrzadziej zaś deklarują, Ŝe jest to niemoŝliwe Propozycje zaŝycia poszczególnych narkotyków, z jakimi badani spotkali się w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy występują bardzo rzadko (tabela 90) w większości przypadków dotyczą one średnio 1% badanych (w niektórych przypadkach nawet mniejszej ilości) Jedynie w przypadku marihuany i haszyszu odsetek ten był zdecydowanie wyŝszy propozycje zaŝycia tych substancji dotyczyły bowiem 10,9% badanych, z czego niemal połowa (4,7%) doświadczyła ich nie więcej niŝ dwukrotnie W przypadku bimbru odsetek osób, którym w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy proponowano jego spoŝycie moŝna równieŝ uznać za podwyŝszony w stosunku do pozostałych nielegalnych substancji, a wynosił on 4% (z czego aŝ trzy czwarte na tego typu propozycję naraŝone było nie więcej niŝ dwa razy w ciągu dwunastu miesięcy) 202

203 XV Ocena dostępności narkotyków Wyk 88a Ocena stopnia trudności zdobycia poszczególnych substancji niemoŝliwe bardzo trudne dosyć trudne dosyć łatwe bardzo łatwe nie wiem 5,5 25,3 21,6 MARIHUANA 10,4 19,4 17,7 11,6 17,0 9,8 LSD 13,5 22,4 25,7 12,2 18,8 8,6 GRZYBY HALUCYNOGENNE 12,5 21,8 26,1 ECSTASY 10,8 12,9 21,0 19,1 10,1 26,2 11,4 18,5 11,2 13,5 21,3 24,1 AMFETAMINA 17,4 9,8 8,7 2,5 CRACK 34,7 26,9 203

204 XV Ocena dostępności narkotyków Wyk 88b Ocena stopnia trudności zdobycia poszczególnych substancji niemoŝliwe bardzo trudne dosyć trudne dosyć łatwe bardzo łatwe nie wiem 17,9 9,3 13,3 8,6 KOKAINA 26,4 24,4 HEROINA 17,7 10,5 12,6 8,3 26,4 24,5 14,4 10,9 22,8 14,7 10,8 26,4 STERYDY ANABOLICZNE 8,7 12,5 7,7 GHB (PIGUŁKA GWAŁTU) 15,2 30,2 25,7 8,4 15,9 8,5 15,3 KOMPOT 28,4 23,4 BIMBER 13,3 6,9 17,3 12,9 22,5 26,7 204

205 XV Ocena dostępności narkotyków Tab 89a Ocena stopnia trudności zdobycia poszczególnych substancji - przełamania Razem PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁ CENIE STATUS ZAWODOW Y STOSUNEK DO RELIGII Marihuana lub haszysz niemoŝliwe bardzo trudne dosyć trudne dosyć łatwe bardzo łatwe nie wiem % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza 19,43% 10,42% 5,55% 25,35% 21,57% 17,68% kobieta 24,68% 12,39% 3,86% 24,51% 16,91% 17,65% męŝczyzna 13,25% 8,11% 7,54% 26,33% 27,06% 17,73% lat 3,03% 2,73% 8,33% 34,51% 46,69% 4,71% lat 16,39% 10,26% 8,90% 36,06% 23,76% 4,62% lat 23,02% 15,53% 6,76% 21,07% 14,64% 18,98% lata 27,34% 16,01% 1,08% 21,17% 9,69% 24,71% 65 i więcej lat 30,28% 9,06% 3,82% 11,88% 8,14% 36,83% podstawowe 31,31% 12,28% 3,82% 15,91% 36,68% zasadnicze zawodowe 31,01% 13,92% 1,84% 27,06% 16,33% 9,83% średnie 12,55% 9,77% 6,39% 28,55% 27,46% 15,28% wyŝsze 16,88% 7,56% 8,18% 28,83% 17,19% 21,37% Praca zawodowa 12,38% 11,68% 7,16% 31,65% 24,08% 13,05% Rencista, emeryt 28,13% 12,95% 2,77% 13,32% 9,31% 33,53% Uczeń, student 4,20% 3,27% 7,70% 32,20% 46,78% 5,86% Bezrobotny 43,53% 6,89% 6,08% 18,11% 22,05% 3,34% wierzący i praktykujący 25,93% 11,67% 4,79% 24,32% 14,55% 18,73% pozostali 11,59% 8,92% 6,46% 26,58% 30,03% 16,41% DOCHÓD zł 39,16% 33,84% 10,15% 16,86% GOSPODAR zł STWA 27,92% 12,33% 4,56% 14,48% 14,81% 25,91% DOMOWEG zł O 20,08% 4,70% 4,09% 19,99% 26,61% 24,53% zł 29,64% 8,68% 4,45% 19,76% 22,50% 14,96% ponad 3000zł 10,04% 7,17% 7,95% 36,99% 23,57% 14,28% odmowa 11,95% 14,89% 2,60% 32,81% 16,40% 21,35% trudno powiedzieć 14,14% 18,21% 10,80% 21,62% 23,02% 12,21% ILE ZNA NARKOTYK ÓW - przedziały PROBLEM LOKALNY: narkomania do 5 nazw narkotyków 33,82% 12,94% 8,62% 12,51% 2,57% 29,53% 6-10 nazw narkotyków 38,70% 11,73% 6,67% 12,86% 8,28% 21,76% nazw narkotyków 13,13% 9,89% 5,03% 29,66% 26,52% 15,77% niewaŝny 13,61% 5,95% 9,01% 30,84% 24,12% 16,47% średnio waŝny 14,64% 5,38% 6,35% 37,54% 20,45% 15,64% waŝny 20,25% 11,48% 5,35% 24,11% 21,80% 17,01% 205

206 XV Ocena dostępności narkotyków Tab 89b Ocena stopnia trudności zdobycia poszczególnych substancji - przełamania Razem PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁ CENIE STATUS ZAWODOW Y STOSUNEK DO RELIGII LSD niemoŝliwe bardzo trudne dosyć trudne dosyć łatwe bardzo łatwe nie wiem % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza 22,37% 13,52% 11,60% 16,96% 9,80% 25,75% kobieta 26,60% 14,67% 7,80% 17,13% 9,03% 24,78% męŝczyzna 17,39% 12,16% 16,08% 16,76% 10,71% 26,89% lat 8,74% 12,25% 18,10% 28,76% 18,03% 14,13% lat 18,88% 13,50% 19,73% 20,48% 9,39% 18,02% lat 28,58% 13,66% 9,20% 12,14% 10,07% 26,34% lata 28,14% 17,40% 5,36% 14,13% 4,82% 30,14% 65 i więcej lat 30,95% 9,73% 5,56% 5,65% 6,03% 42,07% podstawowe 31,31% 12,28% 7,64% 8,35% 40,43% zasadnicze zawodowe 36,52% 18,04% 5,84% 15,78% 6,72% 17,09% średnie 15,31% 13,69% 13,93% 18,64% 13,31% 25,12% wyŝsze 19,08% 9,39% 14,19% 22,48% 6,27% 28,59% Praca zawodowa 15,48% 16,73% 14,57% 21,63% 10,73% 20,86% Rencista, emeryt 29,20% 12,69% 5,60% 7,46% 5,18% 39,87% Uczeń, student 10,73% 9,80% 19,12% 30,59% 15,04% 14,72% Bezrobotny 50,02% 6,89% 11,68% 2,23% 18,54% 10,64% wierzący i praktykujący 28,20% 11,72% 10,37% 14,84% 8,28% 26,59% pozostali 15,34% 15,68% 13,09% 19,52% 11,64% 24,73% DOCHÓD zł 39,16% 10,15% 33,84% 16,86% GOSPODAR zł STWA 27,92% 12,33% 4,56% 17,43% 11,86% 25,91% DOMOWEG zł O 20,08% 7,80% 12,68% 8,91% 16,24% 34,29% zł 30,07% 15,64% 10,62% 15,65% 6,83% 21,18% ponad 3000zł 14,89% 8,27% 10,55% 27,95% 12,33% 26,01% odmowa 21,91% 14,37% 13,35% 15,64% 5,04% 29,68% trudno powiedzieć 15,97% 23,43% 15,81% 9,83% 10,78% 24,19% ILE ZNA NARKOTYK ÓW - przedziały PROBLEM LOKALNY: narkomania do 5 nazw narkotyków 37,97% 13,42% 6,93% 5,37% 36,31% 6-10 nazw narkotyków 40,54% 14,27% 8,67% 5,38% 5,43% 25,71% nazw narkotyków 16,30% 13,31% 12,72% 20,95% 11,66% 25,07% niewaŝny 20,59% 8,17% 15,23% 15,53% 15,19% 25,28% średnio waŝny 18,72% 12,19% 15,05% 28,84% 8,11% 17,09% waŝny 22,87% 14,31% 11,25% 16,04% 9,82% 25,71% 206

207 XV Ocena dostępności narkotyków Tab 89c Ocena stopnia trudności zdobycia poszczególnych substancji - przełamania Razem PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁ CENIE STATUS ZAWODOW Y STOSUNEK DO RELIGII Grzyby halucynogenne niemoŝliwe bardzo trudne dosyć trudne dosyć łatwe bardzo łatwe nie wiem % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza 21,77% 12,51% 12,21% 18,83% 8,57% 26,00% kobieta 26,45% 14,50% 8,21% 18,20% 8,13% 24,00% męŝczyzna 16,26% 10,17% 16,92% 19,58% 9,10% 27,98% lat 7,28% 11,13% 19,04% 32,85% 14,11% 15,00% lat 18,88% 9,06% 20,62% 25,32% 11,36% 14,76% lat 25,80% 13,66% 12,19% 13,13% 6,10% 29,11% lata 28,14% 17,40% 4,55% 12,79% 5,36% 31,75% 65 i więcej lat 31,72% 10,09% 5,56% 6,78% 4,90% 40,94% podstawowe 31,31% 12,28% 3,82% 7,64% 4,53% 40,43% zasadnicze zawodowe 34,68% 16,21% 7,68% 17,62% 4,88% 18,93% średnie 14,54% 13,76% 13,81% 21,35% 11,01% 25,00% wyŝsze 19,71% 6,53% 17,16% 20,00% 9,02% 27,57% Praca zawodowa 14,67% 14,03% 16,04% 23,66% 10,31% 21,29% Rencista, emeryt 29,67% 12,90% 5,60% 8,15% 4,49% 39,18% Uczeń, student 7,47% 12,13% 17,95% 34,79% 9,68% 18,00% Bezrobotny 50,02% 6,89% 8,17% 9,54% 14,75% 10,64% wierzący i praktykujący 28,46% 11,68% 11,01% 15,02% 7,49% 26,34% pozostali 13,70% 13,52% 13,65% 23,43% 9,88% 26,00% DOCHÓD zł 39,16% 10,15% 33,84% 16,86% GOSPODAR zł STWA 27,92% 12,33% 4,56% 20,38% 8,91% 25,91% DOMOWEG zł O 20,08% 4,70% 12,68% 15,70% 12,86% 33,98% zł 29,64% 13,11% 10,96% 18,23% 6,41% 21,65% ponad 3000zł 13,68% 9,48% 14,55% 25,67% 8,19% 28,00% odmowa 20,41% 14,28% 11,94% 17,14% 5,87% 30,36% trudno powiedzieć 15,97% 20,92% 18,49% 8,67% 13,24% 22,72% ILE ZNA NARKOTYK ÓW - przedziały PROBLEM LOKALNY: narkomania do 5 nazw narkotyków 37,97% 20,25% 4,36% 2,55% 2,82% 32,05% 6-10 nazw narkotyków 40,54% 14,27% 9,34% 5,74% 4,40% 25,71% nazw narkotyków 15,48% 11,52% 13,52% 23,54% 10,11% 26,00% niewaŝny 13,61% 12,17% 11,23% 23,87% 11,12% 28,00% średnio waŝny 18,72% 9,71% 14,05% 26,80% 10,66% 20,06% waŝny 22,62% 13,10% 12,35% 17,92% 8,37% 26,00% 207

208 XV Ocena dostępności narkotyków Tab 89d Ocena stopnia trudności zdobycia poszczególnych substancji - przełamania Razem PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁ CENIE STATUS ZAWODOW Y STOSUNEK DO RELIGII Ecstasy niemoŝliwe bardzo trudne dosyć trudne dosyć łatwe bardzo łatwe nie wiem % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza 20,96% 12,88% 10,76% 19,14% 10,05% 26,00% kobieta 24,96% 14,99% 8,22% 18,17% 7,87% 25,07% męŝczyzna 16,26% 10,40% 13,76% 20,27% 12,62% 26,70% lat 7,28% 6,86% 16,16% 30,32% 23,26% 16,00% lat 17,59% 12,40% 19,65% 28,67% 7,24% 14,00% lat 25,80% 14,29% 7,66% 15,87% 6,37% 30,01% lata 28,14% 17,95% 4,82% 13,32% 3,74% 32,03% 65 i więcej lat 28,61% 13,21% 5,56% 5,65% 7,00% 39,97% podstawowe 27,14% 16,45% 3,82% 15,91% 36,68% zasadnicze zawodowe 34,68% 15,87% 5,84% 17,62% 7,05% 18,93% średnie 14,04% 12,92% 12,98% 22,37% 12,66% 25,00% wyŝsze 19,08% 8,30% 14,15% 22,80% 4,92% 30,00% Praca zawodowa 14,20% 14,49% 13,67% 24,43% 11,59% 22,00% Rencista, emeryt 27,79% 15,68% 5,16% 7,01% 5,31% 39,05% Uczeń, student 7,47% 5,60% 18,66% 35,25% 15,27% 17,00% Bezrobotny 50,02% 6,89% 8,17% 9,54% 14,75% 10,64% wierzący i praktykujący 27,41% 11,94% 10,93% 16,54% 6,53% 27,00% pozostali 13,19% 14,02% 10,56% 22,26% 14,30% 25,17% DOCHÓD zł 39,16% 33,84% 10,15% 16,86% GOSPODAR zł STWA 27,92% 12,33% 4,56% 14,48% 11,86% 28,86% DOMOWEG zł O 20,08% 6,41% 10,16% 13,91% 17,99% 31,44% zł 29,64% 10,18% 11,31% 18,95% 8,00% 22,00% ponad 3000zł 12,46% 10,17% 11,50% 28,33% 10,21% 27,00% odmowa 17,02% 17,74% 9,50% 17,58% 6,57% 31,59% trudno powiedzieć 15,97% 23,79% 16,83% 10,92% 10,78% 21,70% ILE ZNA NARKOTYK ÓW - przedziały PROBLEM LOKALNY: narkomania do 5 nazw narkotyków 37,97% 20,51% 6,93% 2,55% 32,05% 6-10 nazw narkotyków 40,54% 14,70% 8,24% 9,51% 5,18% 21,83% nazw narkotyków 14,40% 11,88% 11,72% 22,90% 12,07% 27,00% niewaŝny 13,61% 5,95% 13,01% 28,31% 8,35% 31,00% średnio waŝny 16,08% 8,92% 11,16% 32,68% 10,98% 20,18% waŝny 21,94% 14,04% 10,80% 17,37% 10,29% 25,00% 208

209 XV Ocena dostępności narkotyków Tab 89e Ocena stopnia trudności zdobycia poszczególnych substancji - przełamania Razem PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁ CENIE STATUS ZAWODOW Y STOSUNEK DO RELIGII Amfetamina niemoŝliwe bardzo trudne dosyć trudne dosyć łatwe bardzo łatwe nie wiem % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza 21,27% 13,47% 11,43% 18,51% 11,24% 24,08% kobieta 25,13% 15,80% 7,65% 16,70% 11,08% 23,64% męŝczyzna 16,72% 10,74% 15,87% 20,64% 11,43% 24,60% lat 7,28% 11,13% 15,81% 28,95% 23,73% 13,09% lat 18,78% 13,86% 19,40% 26,59% 5,72% 15,65% lat 26,42% 13,37% 7,92% 15,85% 10,99% 25,45% lata 28,14% 18,21% 5,89% 12,20% 6,47% 29,08% 65 i więcej lat 28,61% 9,73% 8,19% 7,63% 7,00% 38,83% podstawowe 27,14% 16,45% 7,64% 12,09% 36,68% zasadnicze zawodowe 34,68% 16,08% 3,63% 17,68% 10,83% 17,09% średnie 14,50% 14,19% 14,15% 21,66% 13,78% 21,72% wyŝsze 19,48% 8,15% 15,09% 21,41% 6,08% 29,80% Praca zawodowa 14,82% 15,13% 14,07% 22,61% 13,51% 19,87% Rencista, emeryt 27,79% 13,14% 7,19% 8,65% 5,76% 37,47% Uczeń, student 7,47% 13,29% 15,39% 35,13% 16,33% 12,39% Bezrobotny 50,02% 6,89% 8,17% 9,54% 14,75% 10,64% wierzący i praktykujący 27,41% 13,33% 10,98% 14,44% 8,54% 25,29% pozostali 13,85% 13,64% 11,96% 23,42% 14,50% 22,62% DOCHÓD zł 39,16% 10,15% 33,84% 16,86% GOSPODAR zł STWA 27,92% 12,33% 7,51% 14,48% 11,86% 25,91% DOMOWEG zł O 20,08% 6,70% 6,56% 16,43% 20,46% 29,76% zł 30,37% 11,32% 11,82% 16,92% 9,17% 20,40% ponad 3000zł 12,93% 7,52% 11,82% 28,23% 16,44% 23,07% odmowa 17,02% 18,49% 12,27% 16,85% 5,92% 29,45% trudno powiedzieć 15,97% 27,63% 16,52% 9,93% 8,24% 21,70% ILE ZNA NARKOTYK ÓW - przedziały PROBLEM LOKALNY: narkomania do 5 nazw narkotyków 37,97% 11,61% 13,25% 5,11% 32,05% 6-10 nazw narkotyków 40,54% 11,88% 8,57% 11,27% 5,18% 22,57% nazw narkotyków 14,81% 14,04% 12,10% 21,40% 13,67% 23,98% niewaŝny 13,61% 5,95% 13,01% 32,07% 7,36% 28,00% średnio waŝny 16,08% 7,73% 23,26% 25,79% 10,05% 17,09% waŝny 22,30% 14,87% 10,33% 17,09% 11,69% 23,72% 209

210 XV Ocena dostępności narkotyków Tab 89f Ocena stopnia trudności zdobycia poszczególnych substancji - przełamania Razem PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁ CENIE STATUS ZAWODOW Y STOSUNEK DO RELIGII Crack niemoŝliwe bardzo trudne dosyć trudne dosyć łatwe bardzo łatwe nie wiem % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza 25,36% 13,13% 8,61% 11,72% 7,05% 34,00% kobieta 27,77% 15,35% 4,19% 11,09% 7,43% 33,47% męŝczyzna 22,52% 10,53% 13,82% 12,47% 6,60% 34,06% lat 12,66% 11,95% 15,04% 17,89% 14,83% 28,00% lat 23,71% 13,27% 16,61% 16,74% 2,48% 27,00% lat 29,48% 12,39% 8,55% 7,91% 8,26% 33,41% lata 31,95% 16,02% 1,61% 10,64% 3,74% 36,04% 65 i więcej lat 31,39% 11,17% 2,02% 3,16% 4,90% 47,36% podstawowe 27,14% 12,28% 7,64% 3,82% 4,53% 44,60% zasadnicze zawodowe 42,45% 12,66% 3,67% 13,95% 6,72% 20,55% średnie 18,57% 15,96% 7,93% 13,05% 9,56% 35,00% wyŝsze 21,99% 8,22% 15,18% 10,51% 3,39% 41,00% Praca zawodowa 20,85% 13,73% 12,44% 15,40% 7,23% 30,00% Rencista, emeryt 30,81% 13,11% 1,68% 4,84% 4,04% 45,51% Uczeń, student 7,47% 16,56% 14,11% 17,76% 10,73% 30,00% Bezrobotny 50,02% 6,89% 8,17% 9,54% 14,75% 10,64% wierzący i praktykujący 29,04% 12,75% 6,40% 9,92% 6,32% 35,00% pozostali 20,92% 13,60% 11,27% 13,89% 7,92% 32,00% DOCHÓD zł 39,16% 10,15% 17,44% 33,26% GOSPODAR zł STWA 27,92% 12,33% 4,56% 14,48% 11,86% 28,86% DOMOWEG zł O 20,08% 10,31% 4,09% 11,84% 9,61% 44,06% zł 35,94% 10,18% 7,98% 10,74% 3,95% 31,00% ponad 3000zł 15,14% 7,87% 13,68% 20,76% 10,99% 31,00% odmowa 27,04% 17,24% 5,54% 7,01% 2,97% 40,20% trudno powiedzieć 18,85% 26,10% 13,81% 1,24% 6,99% 33,01% ILE ZNA NARKOTYK ÓW - przedziały PROBLEM LOKALNY: narkomania do 5 nazw narkotyków 37,97% 16,24% 4,36% 5,11% 36,31% 6-10 nazw narkotyków 43,83% 14,47% 6,80% 4,13% 2,68% 28,09% nazw narkotyków 19,40% 12,56% 9,39% 14,27% 8,72% 36,00% niewaŝny 20,59% 12,17% 20,59% 6,84% 4,59% 35,00% średnio waŝny 23,07% 7,73% 10,37% 21,44% 3,20% 34,20% waŝny 25,98% 14,05% 7,81% 11,15% 7,77% 33,00% 210

211 XV Ocena dostępności narkotyków Tab 89g Ocena stopnia trudności zdobycia poszczególnych substancji - przełamania Razem PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁ CENIE STATUS ZAWODOW Y STOSUNEK DO RELIGII Kokaina niemoŝliwe bardzo trudne dosyć trudne dosyć łatwe bardzo łatwe nie wiem % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza 24,44% 17,91% 9,34% 13,29% 8,62% 26,00% kobieta 29,18% 18,71% 6,46% 11,56% 7,80% 26,00% męŝczyzna 18,86% 16,97% 12,74% 15,31% 9,58% 26,53% lat 11,31% 21,29% 13,56% 17,70% 18,33% 18,00% lat 25,95% 20,22% 15,42% 19,98% 3,67% 14,76% lat 25,80% 14,83% 10,45% 10,96% 9,18% 28,77% lata 30,89% 18,15% 3,21% 11,99% 3,74% 32,00% 65 i więcej lat 30,28% 13,27% 5,42% 4,52% 7,00% 39,51% podstawowe 31,31% 16,10% 3,82% 12,09% 36,68% zasadnicze zawodowe 41,02% 16,29% 3,09% 15,79% 6,72% 17,09% średnie 17,00% 19,59% 10,05% 15,53% 11,63% 26,00% wyŝsze 20,52% 16,88% 16,44% 12,42% 2,71% 31,03% Praca zawodowa 20,13% 19,73% 12,21% 16,49% 8,94% 22,00% Rencista, emeryt 29,69% 15,27% 5,07% 6,78% 5,31% 37,88% Uczeń, student 7,47% 25,45% 12,36% 21,80% 14,00% 19,00% Bezrobotny 50,02% 6,89% 8,17% 9,54% 14,75% 10,64% wierzący i praktykujący 29,38% 16,63% 8,82% 11,04% 6,98% 27,00% pozostali 18,48% 19,46% 9,98% 16,00% 10,60% 25,00% DOCHÓD zł 39,16% 27,59% 16,40% 16,86% GOSPODAR zł STWA 27,92% 12,33% 4,56% 14,48% 11,86% 28,86% DOMOWEG zł O 20,08% 12,79% 5,48% 9,87% 18,13% 34,00% zł 37,77% 13,90% 9,77% 12,49% 4,38% 21,68% ponad 3000zł 13,75% 10,61% 12,65% 23,14% 13,54% 26,00% odmowa 22,06% 27,78% 5,44% 9,35% 4,24% 31,13% trudno powiedzieć 15,97% 33,80% 16,24% 2,74% 6,80% 24,46% ILE ZNA NARKOTYK ÓW - przedziały PROBLEM LOKALNY: narkomania do 5 nazw narkotyków 37,97% 16,24% 8,62% 5,11% 32,05% 6-10 nazw narkotyków 43,98% 13,72% 7,81% 4,73% 5,18% 24,58% nazw narkotyków 18,12% 19,19% 9,82% 16,20% 10,14% 26,00% niewaŝny 13,61% 17,76% 14,00% 19,81% 4,59% 30,24% średnio waŝny 20,16% 16,11% 16,92% 23,88% 4,31% 18,63% waŝny 25,66% 18,50% 8,44% 11,88% 9,53% 26,00% 211

212 XV Ocena dostępności narkotyków Tab 89h Ocena stopnia trudności zdobycia poszczególnych substancji - przełamania Razem PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁ CENIE STATUS ZAWODOW Y STOSUNEK DO RELIGII Heroina niemoŝliwe bardzo trudne dosyć trudne dosyć łatwe bardzo łatwe nie wiem % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza 24,54% 17,73% 10,53% 12,56% 8,27% 26,36% kobieta 28,88% 18,65% 6,88% 12,45% 7,38% 25,75% męŝczyzna 19,43% 16,64% 14,83% 12,70% 9,31% 27,08% lat 12,77% 19,13% 14,14% 19,17% 16,87% 17,91% lat 25,08% 19,80% 19,08% 17,61% 3,67% 14,78% lat 25,80% 14,19% 13,23% 8,83% 9,18% 28,77% lata 32,23% 17,61% 3,21% 11,44% 3,74% 31,76% 65 i więcej lat 27,94% 16,75% 5,42% 3,38% 7,00% 39,51% podstawowe 27,14% 16,45% 7,64% 12,09% 36,68% zasadnicze zawodowe 41,02% 16,29% 4,93% 13,95% 6,72% 17,09% średnie 18,22% 19,23% 11,49% 14,87% 10,86% 25,34% wyŝsze 20,43% 16,64% 15,30% 12,32% 2,71% 32,61% Praca zawodowa 20,22% 19,10% 14,20% 15,19% 8,94% 22,34% Rencista, emeryt 28,72% 16,92% 4,39% 6,32% 5,31% 38,33% Uczeń, student 10,73% 21,92% 14,34% 24,29% 10,73% 17,99% Bezrobotny 50,02% 6,89% 11,68% 6,03% 14,75% 10,64% wierzący i praktykujący 29,34% 18,28% 9,01% 10,64% 6,56% 26,17% pozostali 18,75% 17,07% 12,37% 14,89% 10,33% 26,60% DOCHÓD zł 39,16% 10,15% 17,44% 16,40% 16,86% GOSPODAR zł STWA 27,92% 12,33% 4,56% 14,48% 11,86% 28,86% DOMOWEG zł O 22,30% 11,65% 6,37% 12,58% 15,66% 31,44% zł 38,01% 13,67% 10,56% 10,81% 4,38% 22,58% ponad 3000zł 14,48% 10,53% 12,17% 23,50% 12,87% 26,45% odmowa 19,51% 28,73% 9,37% 7,01% 4,24% 31,13% trudno powiedzieć 16,98% 34,25% 15,25% 3,27% 6,80% 23,45% ILE ZNA NARKOTYK ÓW - przedziały PROBLEM LOKALNY: narkomania do 5 nazw narkotyków 37,97% 20,51% 4,36% 5,11% 32,05% 6-10 nazw narkotyków 43,22% 15,50% 7,81% 4,73% 5,18% 23,55% nazw narkotyków 18,47% 18,16% 11,70% 15,23% 9,67% 26,77% niewaŝny 15,82% 13,95% 26,34% 6,84% 4,59% 32,46% średnio waŝny 20,16% 17,56% 20,49% 18,85% 2,87% 20,06% waŝny 25,63% 18,39% 8,66% 12,42% 9,26% 25,65% 212

213 XV Ocena dostępności narkotyków Tab 89i Ocena stopnia trudności zdobycia poszczególnych substancji - przełamania Razem PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁ CENIE STATUS ZAWODOW Y STOSUNEK DO RELIGII Sterydy anaboliczne niemoŝliwe bardzo trudne dosyć trudne dosyć łatwe bardzo łatwe nie wiem % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza 22,80% 14,44% 10,88% 14,65% 10,79% 26,00% kobieta 27,59% 15,38% 8,86% 13,89% 8,15% 26,00% męŝczyzna 17,16% 13,33% 13,26% 15,55% 13,90% 26,79% lat 11,61% 10,02% 15,39% 23,33% 23,42% 16,00% lat 20,84% 16,24% 20,04% 19,90% 6,92% 16,06% lat 23,02% 15,45% 8,28% 14,43% 11,02% 27,81% lata 29,22% 17,67% 5,10% 11,44% 4,81% 31,76% 65 i więcej lat 30,43% 13,27% 5,95% 2,70% 6,03% 41,62% podstawowe 27,14% 12,28% 7,99% 12,17% 40,43% zasadnicze zawodowe 35,02% 18,63% 3,67% 18,87% 8,56% 15,25% średnie 16,99% 15,76% 11,95% 16,02% 13,43% 26,00% wyŝsze 20,95% 8,73% 16,94% 14,54% 6,91% 31,92% Praca zawodowa 15,80% 16,35% 14,80% 18,31% 12,23% 22,51% Rencista, emeryt 29,78% 13,93% 5,38% 7,21% 4,72% 38,97% Uczeń, student 11,67% 12,36% 12,13% 24,99% 20,87% 18,00% Bezrobotny 50,02% 6,89% 8,17% 9,54% 14,75% 10,64% wierzący i praktykujący 28,25% 14,35% 11,18% 12,63% 7,32% 26,27% pozostali 16,23% 14,55% 10,52% 17,09% 14,97% 27,00% DOCHÓD zł 39,16% 17,44% 16,40% 10,15% 16,86% GOSPODAR zł STWA 27,92% 12,33% 4,56% 14,48% 11,86% 28,86% DOMOWEG zł O 20,08% 10,01% 11,60% 10,06% 13,12% 35,13% zł 35,32% 11,37% 11,64% 13,48% 6,97% 21,23% ponad 3000zł 12,46% 6,79% 13,15% 26,37% 13,58% 28,00% odmowa 15,49% 25,25% 7,70% 9,54% 10,90% 31,13% trudno powiedzieć 19,48% 24,06% 15,90% 6,14% 11,75% 22,68% ILE ZNA NARKOTYK ÓW - przedziały PROBLEM LOKALNY: narkomania do 5 nazw narkotyków 45,05% 13,42% 4,36% 2,55% 2,57% 32,05% 6-10 nazw narkotyków 42,55% 15,32% 8,24% 5,16% 2,68% 26,05% nazw narkotyków 15,85% 14,26% 12,04% 18,08% 13,58% 27,00% niewaŝny 13,61% 9,76% 15,78% 9,08% 21,55% 30,22% średnio waŝny 17,52% 9,61% 17,52% 24,21% 8,76% 22,39% waŝny 23,98% 15,58% 10,09% 14,20% 10,51% 26,00% 213

214 XV Ocena dostępności narkotyków Tab 89j Ocena stopnia trudności zdobycia poszczególnych substancji - przełamania Razem PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁ CENIE STATUS ZAWODOW Y STOSUNEK DO RELIGII GHB (pigułka gwałtu) niemoŝliwe bardzo trudne dosyć trudne dosyć łatwe bardzo łatwe nie wiem % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza 25,69% 15,22% 8,66% 12,47% 7,72% 30,00% kobieta 28,40% 15,83% 6,89% 12,90% 6,84% 29,00% męŝczyzna 22,50% 14,50% 10,74% 11,97% 8,76% 31,54% lat 13,98% 16,73% 10,21% 19,29% 14,99% 25,00% lat 23,30% 15,98% 17,89% 15,14% 4,54% 23,14% lat 29,21% 13,29% 7,66% 11,00% 9,18% 29,67% lata 31,43% 15,74% 4,02% 11,99% 4,27% 32,55% 65 i więcej lat 32,77% 13,27% 4,74% 2,70% 4,90% 41,62% podstawowe 31,31% 16,10% 3,82% 8,35% 40,43% zasadnicze zawodowe 42,48% 14,46% 1,84% 15,20% 6,72% 19,30% średnie 17,79% 17,26% 10,29% 13,62% 10,17% 31,00% wyŝsze 23,09% 11,38% 14,10% 13,24% 3,40% 34,79% Praca zawodowa 21,23% 16,28% 10,49% 16,11% 9,28% 26,62% Rencista, emeryt 31,19% 14,38% 5,09% 5,70% 4,04% 39,59% Uczeń, student 9,80% 18,66% 11,78% 21,02% 7,70% 31,00% Bezrobotny 50,02% 6,89% 11,68% 6,03% 14,75% 10,64% wierzący i praktykujący 30,29% 12,85% 9,73% 10,20% 6,38% 30,55% pozostali 20,13% 18,08% 7,37% 15,20% 9,34% 30,00% DOCHÓD zł 39,16% 27,59% 16,40% 16,86% GOSPODAR zł STWA 27,92% 12,33% 4,56% 17,43% 8,91% 28,86% DOMOWEG zł O 20,08% 7,80% 8,84% 5,26% 11,44% 46,58% zł 36,13% 11,09% 9,14% 11,29% 5,37% 26,98% ponad 3000zł 15,57% 12,88% 8,71% 22,33% 10,99% 30,00% odmowa 25,97% 23,34% 3,09% 11,48% 4,24% 31,88% trudno powiedzieć 21,86% 25,00% 15,55% 2,26% 7,81% 27,52% ILE ZNA NARKOTYK ÓW - przedziały PROBLEM LOKALNY: narkomania do 5 nazw narkotyków 44,80% 20,60% 2,55% 32,05% 6-10 nazw narkotyków 45,25% 13,05% 7,81% 4,13% 3,31% 26,45% nazw narkotyków 18,99% 15,47% 9,46% 15,44% 9,45% 31,00% niewaŝny 20,59% 20,47% 15,55% 6,84% 4,59% 31,96% średnio waŝny 24,50% 13,19% 14,76% 16,41% 2,97% 28,17% waŝny 26,22% 15,41% 7,75% 12,56% 8,59% 30,00% 214

215 XV Ocena dostępności narkotyków Tab 89k Ocena stopnia trudności zdobycia poszczególnych substancji - przełamania Razem PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁ CENIE STATUS ZAWODOW Y STOSUNEK DO RELIGII Kompot niemoŝliwe bardzo trudne dosyć trudne dosyć łatwe bardzo łatwe nie wiem % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza 23,39% 15,34% 8,39% 15,95% 8,51% 28,00% kobieta 26,82% 15,56% 6,42% 14,69% 8,76% 28,00% męŝczyzna 19,35% 15,10% 10,72% 17,43% 8,21% 29,19% lat 12,53% 12,10% 14,35% 25,72% 15,53% 20,00% lat 22,02% 17,27% 13,45% 20,24% 8,43% 18,59% lat 26,42% 13,58% 8,28% 10,96% 8,89% 31,86% lata 29,22% 18,74% 3,48% 13,86% 4,27% 30,42% 65 i więcej lat 28,61% 14,41% 2,47% 5,65% 4,90% 43,96% podstawowe 27,14% 12,28% 7,64% 8,35% 44,60% zasadnicze zawodowe 38,68% 14,58% 1,84% 17,62% 6,72% 20,55% średnie 16,28% 18,29% 9,49% 18,17% 10,33% 27,00% wyŝsze 21,47% 11,47% 12,80% 17,15% 6,58% 30,53% Praca zawodowa 18,88% 16,01% 11,69% 18,68% 10,94% 23,80% Rencista, emeryt 28,23% 15,52% 3,29% 7,90% 4,04% 41,02% Uczeń, student 7,47% 17,83% 10,96% 31,52% 7,47% 25,00% Bezrobotny 50,02% 6,89% 8,17% 9,54% 14,75% 10,64% wierzący i praktykujący 27,95% 14,52% 7,20% 14,44% 6,64% 29,24% pozostali 17,88% 16,34% 9,84% 17,78% 10,75% 27,00% DOCHÓD zł 39,16% 27,59% 16,40% 16,86% GOSPODAR zł STWA 27,92% 12,33% 4,56% 17,43% 11,86% 25,91% DOMOWEG zł O 20,08% 6,08% 7,69% 13,85% 15,67% 36,62% zł 35,70% 10,91% 9,07% 14,83% 6,44% 23,04% ponad 3000zł 13,08% 10,02% 9,86% 25,79% 10,99% 30,00% odmowa 17,83% 25,78% 5,54% 12,14% 3,49% 35,22% trudno powiedzieć 19,15% 28,71% 12,72% 6,12% 7,71% 25,60% ILE ZNA NARKOTYK ÓW - przedziały PROBLEM LOKALNY: narkomania do 5 nazw narkotyków 37,97% 23,07% 6,91% 32,05% 6-10 nazw narkotyków 43,21% 14,66% 8,24% 4,13% 2,68% 27,08% nazw narkotyków 16,92% 15,03% 8,99% 19,83% 10,69% 29,00% niewaŝny 13,61% 18,46% 13,01% 16,07% 7,36% 31,50% średnio waŝny 17,52% 17,73% 10,92% 23,71% 4,73% 25,40% waŝny 24,68% 15,22% 8,00% 15,33% 9,16% 28,00% 215

216 XV Ocena dostępności narkotyków Tab 89l Ocena stopnia trudności zdobycia poszczególnych substancji - przełamania Razem PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁ CENIE STATUS ZAWODOW Y STOSUNEK DO RELIGII Bimber niemoŝliwe bardzo trudne dosyć trudne dosyć łatwe bardzo łatwe nie wiem % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza 22,53% 13,33% 6,94% 17,30% 12,88% 27,00% kobieta 25,24% 12,99% 5,56% 15,90% 11,46% 29,00% męŝczyzna 19,34% 13,73% 8,57% 18,96% 14,56% 25,00% lat 10,04% 9,85% 9,79% 24,37% 26,05% 20,00% lat 19,85% 18,14% 11,84% 21,62% 11,54% 17,01% lat 28,33% 7,05% 4,87% 20,26% 12,22% 27,00% lata 30,30% 16,80% 4,60% 11,99% 4,81% 31,50% 65 i więcej lat 26,39% 13,28% 3,25% 8,83% 8,52% 39,73% podstawowe 18,80% 15,79% 7,88% 8,34% 8,35% 40,85% zasadnicze zawodowe 39,90% 11,53% 23,13% 6,72% 18,72% średnie 17,21% 15,37% 7,40% 16,65% 18,51% 25,00% wyŝsze 18,44% 9,76% 12,24% 17,18% 9,41% 33,00% Praca zawodowa 17,96% 16,37% 8,00% 20,39% 13,56% 24,00% Rencista, emeryt 27,34% 12,56% 4,91% 11,37% 5,98% 37,83% Uczeń, student 7,47% 7,93% 8,86% 25,90% 28,56% 22,00% Bezrobotny 50,02% 6,89% 9,59% 8,12% 14,75% 10,64% wierzący i praktykujący 25,29% 12,29% 7,40% 16,24% 9,83% 28,96% pozostali 19,21% 14,59% 6,39% 18,59% 16,56% 25,00% DOCHÓD zł 20,52% 33,84% 28,79% 16,86% GOSPODAR zł STWA 26,29% 13,95% 4,56% 17,43% 11,86% 25,91% DOMOWEG zł O 21,55% 14,23% 4,09% 11,62% 16,05% 32,46% zł 30,36% 10,57% 8,55% 17,08% 9,10% 24,34% ponad 3000zł 10,90% 7,97% 8,94% 28,87% 18,05% 25,00% odmowa 26,13% 17,73% 4,44% 9,35% 7,07% 35,28% trudno powiedzieć 18,66% 26,23% 6,05% 9,32% 18,03% 21,72% ILE ZNA NARKOTYK ÓW - przedziały PROBLEM LOKALNY: narkomania do 5 nazw narkotyków 36,26% 17,78% 11,34% 2,57% 32,05% 6-10 nazw narkotyków 38,39% 14,02% 7,77% 12,10% 4,75% 23,00% nazw narkotyków 17,22% 12,84% 7,17% 19,14% 15,82% 28,00% niewaŝny 18,72% 8,17% 9,01% 15,61% 27,58% 20,91% średnio waŝny 18,98% 18,24% 6,49% 20,75% 14,67% 20,87% waŝny 23,16% 13,46% 7,00% 17,29% 11,98% 27,00% 216

217 XV Ocena dostępności narkotyków Tab 90 Częstotliwość proponowania respondentowi poszczególnych narkotyków w ciągu ostatnich 12 miesięcy Marihuana lub haszysz nigdy 1-2 razy 3-5 razy 6-9 razy razy 20 razy lub więcej trudno powiedzieć % % % % % % % % 89,1% 4,7% 2,4% 1,0% 1,2%,7%,9% 100,0% LSD 98,9% 1,1%,0%,0%,0%,0%,0% 100,0% Total Grzyby halucynogenne 99,4%,6%,0%,0%,0%,0%,0% 100,0% Ecstasy 99,5%,3%,2%,0%,0%,0%,0% 100,0% Amfetamina 98,8%,5%,6%,0%,0%,1%,0% 100,0% Crack 100,0%,0%,0%,0%,0%,0%,0% 100,0% Kokaina 99,7%,3%,0%,0%,0%,0%,0% 100,0% Heroina 100,0%,0%,0%,0%,0%,0%,0% 100,0% Sterydy anaboliczne 99,9%,0%,1%,0%,0%,0%,0% 100,0% GHB 100,0%,0%,0%,0%,0%,0%,0% 100,0% "Kompot" 100,0%,0%,0%,0%,0%,0%,0% 100,0% Bimber 96,0% 3,0%,5%,3%,0%,3%,0% 100,0% 217

218 XVI POSTRZEGANIE RÓśNYCH ASPEKTÓW PROBLEMÓW NARKOTYKOWYCH 218

219 XVI Postrzeganie róŝnych aspektów problemów narkotykowych Postrzeganie róŝnych aspektów problemów narkotykowych Respondentów poproszono o ustosunkowanie się do wybranych, opisanych w kwestionariuszu opinii dotyczących kontroli państwa nad uŝywaniem marihuany (haszyszu) oraz heroiny (wykres 91) Mieszkańcy Wrocławia wydają się posiadać silnie ugruntowane przekonania na ten temat: zdecydowana większość (nieco ponad siedmiu z dziesięciu badanych 71,8%) zdecydowanie sprzeciwiła się stwierdzeniu, Ŝe uŝywanie marihuany bądź haszyszu powinno być dozwolone; podczas gdy w przypadku heroiny tak wyraźny sprzeciw zgłosiło juŝ ponad dziewięciu z dziesięciu ankietowanych (90,3%) Średnio co dziewiąty ankietowany (10,7%) wyraził opinię, Ŝe raczej nie zgadza się z tym stwierdzeniem (dla marihuany/haszyszu); natomiast w przypadku heroiny odsetek ten wynosił 4,9% (opinię taką prezentował średnio co dwudziesty ankietowany) Za pozwoleniem na uŝywanie marihuany lub haszyszu był niemal co jedenasty ankietowany 9,4% (połączone odpowiedzi zdecydowanie się zgadzam oraz raczej się zgadzam ), natomiast za pozwoleniem na uŝywanie heroiny jedynie co setny z nich (1%) W przypadku marihuany i haszyszu 4,7% ankietowanych nie miało ugruntowanej opinii na ten temat, na skutek czego zaznaczyli oni odpowiedź ani się zgadzam, ani się nie zgadzam, przy czym w przypadku heroiny odpowiedź tę zaznaczyło 1,4% ankietowanych Nieznaczne odsetki ankietowanych zaznaczyły odpowiedzi nie wiem, nie mam zdania 3,3% w przypadku pytania o marihuanę i haszysz oraz 2,4% w przypadku pytania o heroinę Na podstawie powyŝszych danych moŝna stwierdzić, Ŝe wśród Wrocławian przyzwolenie społeczne na uŝywanie marihuany czy haszyszu jest wyŝsze niŝ w przypadku heroiny Co waŝne, odsetki osób popierających zalegalizowanie marihuany są wyraźnie wyŝsze wśród męŝczyzn, osób młodych, o dochodach wyŝszych niŝ 2000zł na gospodarstwo domowe oraz osób niewierzących bądź wierzących niepraktykujących (tabela 92a) Istnieje równieŝ silny związek pomiędzy akceptacją dla uŝywania marihuany i haszyszu a ilością wypijanego rocznie alkoholu (im więcej respondenci piją, tym niŝsze odsetki sprzeciwiają się legalizacji środka) Okazuje się równieŝ, Ŝe osoby, które kiedykolwiek w Ŝyciu próbowały tych środków, rzadziej od pozostałych sprzeciwiają się legalizacji marihuany Podobnych zaleŝności nie zaobserwowano jednak w przypadku opinii respondentów na temat przyzwolenia państwa na uŝywanie heroiny (tabela 92b) 219

220 XVI Postrzeganie róŝnych aspektów problemów narkotykowych Wyk 91 Opinie na temat kontroli Państwa nad uŝywaniem marihuany lub haszyszu oraz heroiny zdecydowanie się zgadzam ani się zgadzam, ani się nie zgadzam zdecydowanie się nie zgadzam raczej się zgadzam raczej się nie zgadzam nie wiem, trudno powiedzieć UŜywanie marihuany lub haszyszu powinno być dozwolone ,8 10,7 4,7 5,8 3,6 3,3 UŜywanie heroiny powinno być dozwolone ,3 4,9 2,4 1,4 0,3 0,7 220

221 XVI Postrzeganie róŝnych aspektów problemów narkotykowych Tab92a Opinie na temat kontroli Państwa nad uŝywaniem marihuany lub haszyszu oraz heroiny przełamania Razem ZAZNACZYĆ PŁEĆ RESPONDENTA WIEK WYKSZTAŁCENIE Jaki ma Pan(i) status zawodowy? Czy kiedykolwiek przyjął jakiś narkotyk Poziom wypitego alkoholu łącznie wśród wszystkich (w litrach 100% alkoholu) zdecydowanie się zgadzam UŜywanie marihuany lub haszyszu powinno być dozwolone ani się raczej się zgadzam zgadzam, ani się nie zgadzam raczej się nie zgadzam zdecydowanie się nie zgadzam nie wiem, trudno powiedzieć % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza 3,6% 5,8% 4,7% 10,7% 71,8% 3,3% kobieta 1,6% 4,7% 2,8% 8,8% 79,6% 5,9% męŝczyzna 6,1% 7,1% 7,0% 12,8% 62,7% 4,2% lat 6,7% 17,3% 8,9% 15,2% 51,4%,5% lat 9,3% 3,3% 8,5% 13,1% 62,6% 3,3% lat,6% 2,1% 3,3% 6,4% 83,6% 3,9% lata,5%,5% 1,9% 9,0% 83,4% 4,5% 65 i więcej lat,7% 3,2%,7% 7,8% 82,6% 5,0% podstawowe 3,8% 10,2% 81,8% 4,2% zasadnicze zawodowe 5,8% 8,9% 85,3% średnie 5,9% 5,2% 6,5% 10,7% 68,1% 3,6% wyŝsze 4,2% 7,8% 7,9% 12,5% 61,9% Praca zawodowa Rencista, emeryt 3,9% 7,5% 6,7% 9,6% 69,0% 3,4%,9% 1,9%,4% 5,2% 86,3% 5,2% Uczeń, student 12,2% 12,1% 9,1% 22,4% 44,1% Bezrobotny 2,6% 6,0% 23,0% 68,4% wierzący i praktykujący 1,9%,6% 2,2% 10,6% 82,5% 2,3% STOSUNEK DO RELIGII pozostali 5,7% 12,1% 7,8% 10,8% 59,0% 4,7% zł 5,5% 3,0% 77,8% 13,7% zł 1,6% 11,5% 85,2% 1,6% zł 1,4% 2,7% 7,7% 9,2% 76,0% 3,0% zł 4,7% 4,4% 2,8% 6,6% 78,1% 3,3% ponad 3000zł 4,8% 5,0% 5,6% 16,5% 64,2% 3,9% odmowa 2,9% 7,3% 6,3% 9,7% 71,1% 2,8% trudno powiedzieć 5,9% 12,8% 7,9% 15,6% 56,0% 1,7% tak 12,0% 19,1% 12,2% 17,6% 36,7% 2,5% nie 1,9% 3,0% 3,2% 9,2% 79,1% 3,5% abstynenci 1,4% 1,4% 10,2% 82,9% 4,2% do 1,2l 3,5% 4,6% 1,8% 4,9% 81,7% 3,6% pow 1,2 do 6l 5,9% 5,3% 6,3% 16,6% 63,0% 2,9% pow 6 do 12 l 1,1% 7,9% 7,5% 6,7% 76,8% pow 12 10,8% 17,2% 16,2% 6,9% 46,5% 2,3% 221

222 XVI Postrzeganie róŝnych aspektów problemów narkotykowych Tab92b Opinie na temat kontroli Państwa nad uŝywaniem marihuany lub haszyszu oraz heroiny przełamania Razem ZAZNACZYĆ PŁEĆ RESPONDENTA WIEK WYKSZTAŁCENIE Jaki ma Pan(i) status zawodowy? Czy kiedykolwiek przyjął jakiś narkotyk Poziom wypitego alkoholu łącznie wśród wszystkich (w litrach 100% alkoholu) zdecydowanie się zgadzam raczej się zgadzam UŜywanie heroiny powinno być dozwolone ani się zgadzam, ani się nie raczej się nie zgadzam zgadzam zdecydowanie się nie zgadzam nie wiem, trudno powiedzieć % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza,3%,7% 1,4% 4,9% 90,3% 2,5% kobieta,3% 1,1%,4% 3,4% 92,9% 2,0% męŝczyzna,3%,3% 2,5% 6,7% 87,3% 2,9% lat 1,5% 4,2% 4,6% 89,2%,5% lat 1,3% 8,3% 89,3% 1,2% lat 5,2% 91,7% 3,0% lata,5%,5%,5% 3,8% 91,6% 3,0% 65 i więcej lat,7% 1,1% 3,2% 89,9% 5,0% podstawowe 3,8% 10,2% 81,8% 4,2% zasadnicze zawodowe 3,2% 96,8% średnie 1,2% 1,3% 4,1% 90,8% 2,6% wyŝsze 1,2%,6% 1,7% 5,7% 87,1% 3,7% Praca zawodowa Rencista, emeryt,3% 2,1% 4,6% 91,6% 1,5%,9%,7% 2,9% 90,4% 5,2% 1,2% 3,5% 7,7% 87,6% Uczeń, student Bezrobotny 15,6% 84,4% wierzący i praktykujący,3%,4% 4,6% 93,0% 1,8% STOSUNEK DO RELIGII pozostali,3% 1,5% 2,6% 5,3% 87,1% 3,2% zł 5,5% 80,8% 13,7% zł 8,7% 88,0% 3,2% zł 4,2% 94,3% 1,5% zł,4% 2,0% 94,8% 2,7% ponad 3000zł 1,3% 7,2% 90,1% 1,4% odmowa 2,1% 4,5% 5,8% 86,4% 1,3% trudno powiedzieć 2,1% 2,0% 7,5% 86,7% 1,7% tak 1,3% 3,8% 6,8% 88,1% nie,3%,6%,9% 4,5% 90,8% 2,9% abstynenci 5,6% 90,3% 4,2% do 1,2l,9%,8% 2,4% 93,6% 2,3% pow 1,2 do 6l 2,1% 2,2% 8,5% 85,7% 1,5% pow 6 do 12 l 4,8% 1,2% 94,0% pow 12 4,3% 93,4% 2,3% 222

223 XVI Postrzeganie róŝnych aspektów problemów narkotykowych Postrzeganie róŝnych aspektów problemów narkotykowych Respondenci zostali zapytani równieŝ o ocenę natęŝenia przestępczości związanej z narkotykami (handlu, produkcji czy przemytu) oraz uciąŝliwości dla mieszkańców powodowanej przez narkomanów (Ŝebrania, włóczęgostwa, zaśmiecania) wykresy 93a i 93b Większość Wrocławian ocenia poziom przestępczości związanej z narkotykami (handlu, produkcji czy przemytu) jako duŝy lub bardzo duŝy (51%) Nieco więcej niŝ jeden z pięciu Wrocławian (22,3%) nie potrafił sprecyzować czy przestępczość w ich mieście jest niska czy wysoka, natomiast kolejne 18,9% (równieŝ blisko co piąty respondent) udzieliło odpowiedzi trudno powiedzieć (w sumie ponad 40% ankietowanych nie wyraziło więc na ten temat swojego zdecydowanego zdania) Jedynie co trzynasty respondent (7,7%) uwaŝał, Ŝe przestępczość związana z narkotykami jest we Wrocławiu dość lub bardzo niska Nie odnotowano znacznego zróŝnicowania odpowiedzi w zaleŝności od ilości spoŝywanego przez respondentów dorocznie alkoholu śebranie, włóczęgostwo czy zaśmiecanie, powodowane przez narkomanów są przez Wrocławian oceniane w sposób bardziej zróŝnicowany niŝ opisane powyŝej natęŝenie przestępczości Prawie dwóch z pięciu respondentów (38,8%) ocenia ten problem jako duŝy bądź bardzo duŝy, z wyjątkiem respondentów pijących największe ilości alkoholu w ciągu roku, wśród których za tak istotny uwaŝa ten problem nieco mniej niŝ co czwarty ankietowany (26,4%) Średnio dwóch z pięciu ankietowanych nie ma sprecyzowanego zdania na ten temat (skumulowane odpowiedzi na temat przestępczości: ani duŝa, ani mała oraz trudno powiedzieć ), z czego najmniej zdecydowani byli abstynenci (sprecyzowanego zdania nie miała blisko połowa z nich 48,2%), najmniej osób niezdecydowanych pojawiło się natomiast wśród wypijających w ciągu roku największe ilości alkoholu (29,8%) To równieŝ w tej grupie najwięcej osób zeznało, Ŝe uciąŝliwość takich zachowań narkomanów jak Ŝebranie, włóczęgostwo czy zaśmiecanie dla mieszkańców, powodowana przez narkomanów, jest dość mała lub bardzo mała (było tego zdania ponad dwóch z pięciu respondentów 43,8%); natomiast powodowane przez narkomanów szkody najbardziej uciąŝliwe wydają się być dla abstynentów, wśród których za dość mały (nikt nie uznał go bowiem za bardzo mały) uwaŝa ten problem jedynie 8,7% ankietowanych 223

224 XVI Postrzeganie róŝnych aspektów problemów narkotykowych 100% 80% Wyk 93a Przestępczość związana z narkotykami (handel, produkcja, przemyt, itp) jest 18,9 21,7 20,9 21,5 1,7 1,1 6,0 2,8 5,5 2,1 4,9 11,5 10,2 1,1 3,7 7,4 15,7 60% 22,3 20,3 18,0 24,1 26,7 18,4 40% 38,4 36,8 40,4 38,6 37,5 36,1 20% 0% 100% 80% 60% 40% 12,6 17,6 14,1 15,8 15,9 8,9 razem abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l Wyk 93b UciąŜliwość dla mieszkańców powodowana przez narkomanów (Ŝebranie, włóczęgostwo, zaśmiecanie, itp) jest 13,5 13,6 14,4 24,3 6,3 4,0 7,9 11,1 14,0 8,7 15,7 27,4 23,9 27,3 29,2 7,1 4,5 8,9 14,0 26,8 20,1 23,7 25,3 20% 0% 28,0 25,8 30,3 26,8 30,0 17,3 10,8 13,7 13,1 6,0 razem abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l 22,1 4,3 powyŝej 12l bardzo duŝa raczej duŝa ani duŝa, ani mała raczej mała bardzo mała trudno powiedzieć 224

225 XVI Postrzeganie róŝnych aspektów problemów narkotykowych Postrzeganie róŝnych aspektów problemów narkotykowych Podobnie jak w przypadku alkoholu, badanych proszono o wyraŝenie opinii na temat poszczególnych stwierdzeń prezentujących postawy wobec uŝywania narkotyków (wykresy 94a 94n) Ponad połowa badanych (54,4%) oceniła, Ŝe władze we Wrocławiu są zainteresowane przeciwdziałaniem zjawisku narkomanii, co czwarty ankietowany (25%) wciąŝ uwaŝa jednak, Ŝe władze raczej lub zdecydowanie nie są tym problemem zainteresowane Średnio co piąty z respondentów nie miał na ten temat wyrobionego zdania (20,6%) Wrocławianie ocenili równieŝ, Ŝe w ostatnich latach w Polsce podejmuje się coraz więcej działań w zakresie przeciwdziałania narkomanii: uwaŝa tak ponad połowa ankietowanych (51,5%), a jedynie 17,9% jest zdania odmiennego Co bardzo istotne, znaczna większość Wrocławian wiedziałaby gdzie szukać pomocy w razie gdyby ktoś z ich bliskich miał problemy z narkotykami Ponad trzy czwarte ankietowanych (76,6%) raczej lub zdecydowanie wiedziałoby gdzie szukać takiej pomocy, przy czym największą wiedzę na ten temat mają osoby wypijające rocznie ponad 12 litrów 100% alkoholu (widziałoby gdzie udać się po pomoc niemal dziewięciu z dziesięciu ankietowanych 87,3%) Respondenci poproszeni o ocenienie czy w ostatnich latach wzrosła skuteczność leczenia osób uzaleŝnionych od narkotyków w duŝej mierze nie mieli na ten temat zdania: niemal połowa ankietowanych (47,2%) udzieliła na to pytanie odpowiedzi nie wiem Co trzeci ankietowany (33,7%) uwaŝał, Ŝe skuteczność wzrosła (skumulowane odpowiedzi raczej tak i zdecydowanie tak ), natomiast blisko co piąty (19%) był zdania, Ŝe nie Współczynnik respondentów będących zdania, Ŝe skuteczność leczenia narkomanii wzrosła był zdecydowanie najwyŝszy wśród osób pijących największe ilości alkoholu i wynosił aŝ 46,3% (skuteczność wzrosła więc według blisko połowy ankietowanych) Za karaniem narkomanów opowiedział się nieco mniej niŝ co czwarty ankietowany (22,6%), natomiast zdecydowana większość blisko trzy czwarte respondentów (72,8%) była temu przeciwna Co waŝne znaczna większość ankietowanych miała na ten temat wyrobione zdanie, a jedynie 4,5% udzieliła odpowiedzi nie wiem 225

226 XVI Postrzeganie róŝnych aspektów problemów narkotykowych Postrzeganie róŝnych aspektów problemów narkotykowych, cd Zdecydowana większość blisko dziewięciu z dziesięciu ankietowanych (87,2%) zgodziła się ze zdaniem, Ŝe uŝywanie narkotyków jest jedną z głównych przyczyn, z powodu których ludzie robią to czego nie powinni Niemal co ósmy ankietowany (77,2%) sprzeciwia się wyraźnie opinii, Ŝe uŝywanie narkotyków jest osobistą sprawą kaŝdego człowieka i nie powinno się do tego wtrącać Trzy czwarte ankietowanych (75,9%) sprzeciwia się równieŝ traktowaniu marihuany łagodniej niŝ innych narkotyków Warto równieŝ przyjrzeć się opiniom badanych odnośnie uŝywania narkotyków przez młodzieŝ: ponad trzy czwarte ankietowanych (76,6%) przyznaje, Ŝe w sprzyjających okolicznościach kaŝdy młody człowiek moŝe spróbować narkotyków Godna pochwały jest równieŝ wiedza Wrocławian na temat środowisk zagroŝonych narkomanią: 84,8% ankietowanych zdaje sobie sprawę, Ŝe problem sięgania po narkotyki nie dotyczy wyłącznie młodzieŝy ze środowisk patologicznych Nieco ponad ośmiu z dziesięciu ankietowanych uwaŝa, Ŝe narkoman, który przestał uŝywać narkotyków zasługuje na wiele szacunku Jednocześnie nieco więcej niŝ dziewięciu z dziesięciu ankietowanych (91,8%) sprzeciwia się wyraźnie zdaniu, Ŝe uzaleŝnienie od narkotyków jest niewyleczalne, a zatem nie warto podejmować leczenia Blisko trzy czwarte osób (73,9%) zgadza się równieŝ, Ŝe jeśli ktoś uŝywa narkotyków i z tego powodu nie zapewnia środków do Ŝycia Ŝonie i dzieciom, to miejscowa społeczność powinna im pomóc Jedynie nieco ponad co piętnasty ankietowany (6,5%) przyznał, Ŝe ktoś, kto uŝywał narkotyków wywarł wpływ na jego Ŝycie Znaczna większość, bo aŝ dziewięciu z dziesięciu respondentów (90,3%) stwierdziło, Ŝe taka sytuacja nie miała miejsca 226

227 XVI Postrzeganie róŝnych aspektów problemów narkotykowych 100% 80% 60% Wyk 94a W mojej miejscowości władze są zainteresowane przeciwdziałaniem zjawisku uŝywania narkotyków 20,6 21,1 17,2 7,8 17,2 18,3 6,2 11,6 4,3 21,2 25,5 16,8 17,1 11,7 16,0 12,6 10,6 20,5 40% 42,1 40,9 39,8 41,3 40,5 39,1 20% 0% 12,3 15,6 8,2 11,8 15,0 17,3 razem abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l Wyk94b Gdyby ktoś z moich bliskich miał problemy z narkotykami, wiedziałbym, gdzie szukać pomocy 100% 80% 4,0 5,1 14,3 10,3 7,6 13,7 4,7 2,1 3,0 3,0 8,9 11,2 17,4 23,4 4,0 8,7 60% 40% 48,2 52,4 44,9 47,3 38,9 55,7 20% 0% 28,4 16,1 36,2 razem abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l 30,3 28,8 31,6 pow6l do 12l powyŝej 12l zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydownie nie nie wiem 227

228 XVI Postrzeganie róŝnych aspektów problemów narkotykowych 100% Wyk 94c W ostatnich latach wzrosła skuteczność leczenia osób uzaleŝnionych od narkotyków 80% 47,2 43,3 46,1 47,1 42,0 39,3 60% 2,7 4,7 2,1 1,0 4,7 2,2 12,3 40% 16,3 13,6 15, ,5 20,9 20% 26,1 31,3 25,4 24,8 23,3 39,5 0% 7,6 7,1 10,8 6,5 9,0 razem abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l 6,8 powyŝej 12l Wyk 94d Kogoś, kto ciągle uŝywa narkotyków powinno się karać 100% 4,5 5,0 7,2 3,7 2,2 80% 42,3 39,7 38,6 48,0 44,8 36,0 60% 40% 20% 0% 30,5 16,2 26,9 19,7 6,4 8,7 32,6 15,9 5,8 32,9 12,1 razem abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l 24,5 38,0 13,9 19,9 3,4 4,0 pow6l do 12l powyŝej 12l zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydownie nie nie wiem 228

229 XVI Postrzeganie róŝnych aspektów problemów narkotykowych 100% 80% 60% 40% Wyk 94e UŜywanie narkotyków jest jedną z głównych przyczyn, z powodu których ludzie robią to, czego nie powinni 3,6 6,4 4,0 2,1 4,5 2,2 1,5 1,0 1,6 7,6 3,9 7,5 1,1 3,5 11,9 27,6 38,0 35,9 35,5 42,4 36,9 34,1 20% 49,2 54,1 55,7 46,4 45,6 36,1 0% razem abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l 100% Wyk 94f W sprzyjających okolicznościach kaŝdy młody człowiek moŝe sięgnąć po narkotyk 80% 5,6 11,5 6,3 12,1 19,1 6,3 3,3 5,8 9,4 12,7 7,8 3,5 12,0 4,4 2,3 8,0 13,0 60% 39,3 6,2 36,0 46,1 39,7 31,8 31,1 40% 20% 37,3 40,6 31,5 34,4 38,1 44,8 0% razem abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydownie nie nie wiem 229

230 XVI Postrzeganie róŝnych aspektów problemów narkotykowych 100% Wyk 94g UŜywanie narkotyków to osobista sprawa kaŝdego człowieka, który to robi i nikt nie powinien się do tego wtrącać 4,1 0,9 5,3 5,5 7,5 80% 44,7 44,3 53,5 38,2 32,9 29,5 60% 34,2 40% 32,5 20,1 42,6 40,7 20% 0% 29,2 24,1 12,9 7,8 13,9 5,7 6,3 4,0 4,4 razem abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l 9,6 9,4 pow6l do 12l 25,5 10,9 powyŝej 12l Wyk 94h Marihuana powinna być traktowana łagodniej niŝ inne narkotyki 100% 6,7 9,0 8,4 6,2 2,3 2,6 80% 60% 59,6 64,8 69,8 53,5 50,9 44,6 40% 20% 0% 16,3 17,5 21,3 10,8 13,6 11,1 7,3 6,2 3,5 9,2 1,4 3,8 razem abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l 19,7 13,9 10,2 31,8 13,3 10,8 pow6l do 12l powyŝej 12l zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydownie nie nie wiem 230

231 XVI Postrzeganie róŝnych aspektów problemów narkotykowych 100% 80% 60% Wyk 94i Narkoman, który przestał uŝywać narkotyków zasługuje na wiele szacunku 9,2 9,6 5,2 1,9 1,3 7,6 35,7 42,4 16,0 0,7 29,0 3,4 2,0 5,0 4,6 8,9 37,6 8,2 31,6 6,1 35,3 40% 20% 47,9 39,1 51,7 52,4 46,3 58,6 0% razem abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l Wyk 94j Jeśli ktoś uŝywa narkotyków i z tego powodu nie zapewnia środków do Ŝycia Ŝonie i dzieciom, miejscowa społeczność powinna im pomoc 100% 80% 9,1 5,0 10,6 6,6 9,8 3,7 10,3 7,2 12,8 7,0 10,2 8,9 6,1 6,5 14,4 10,7 4,8 13,3 60% 35,0 41,1 25,5 38,6 35,4 40% 36,0 20% 47,5 38,9 36,9 37,6 43,1 27,4 0% razem abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydownie nie nie wiem 231

232 XVI Postrzeganie róŝnych aspektów problemów narkotykowych 100% Wyk 94k UzaleŜnienie od narkotyków jest niewyleczalne, nie warto zatem podejmować leczenia 4,1 9,4 5,5 1,4 2,2 80% 60% 70,9 67,6 75,8 69,2 64,0 87,1 40% 20% 0% 25,4 20,9 13,4 26,1 17,2 8,2 4,8 10,7 2,9 1,2 1,4 0,8 0,8 2,0 1,3 3,6 2,2 razem abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l Wyk 94l Po narkotyki sięga wyłącznie młodzieŝ ze środowisk patologicznych 100% 7,6 14,4 6,7 4,2 13,1 5,7 80% 60% 60,2 55,4 63,7 57,3 60,2 61,3 40% 20% 0% 24,6 6,9 0,6 13,8 15,6 0,8 22,4 32,6 21,9 7,2 4,7 1,3 4,8 razem abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l 25,7 5,8 1,5 powyŝej 12l zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydownie nie nie wiem 232

233 XVI Postrzeganie róŝnych aspektów problemów narkotykowych Wyk 94m W ostatnich latach w naszym kraju podejmuje się coraz więcej działań w zakresie zapobiegania narkomanii 100% 80% 60% 30,5 30,0 4,8 8,9 13,1 15,2 26,0 29,3 2,4 4,1 10,4 11,4 34,8 36,4 7,0 8,3 19,1 9,1 40% 20% 40,8 42,1 47,5 41,8 34,1 29,1 0% 10,7 3,8 13,8 13,4 razem abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l 5,0 pow6l do 12l 17,2 powyŝej 12l Wyk 94n Ktoś, kto uŝywał narkotyków wywarł wpływ na moje Ŝycie 100% 3,2 5,8 4,0 2,3 80% 60% 75,7 77,3 80,2 73,9 76,2 71,9 40% 20% 0% 14,6 16,9 10,8 12,7 3,8 3,3 5,3 2,7 1,1 2,1 1,6 razem abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l 11,4 12,6 4,8 11,3 7,7 4,3 pow6l do 12l powyŝej 12l zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydownie nie nie wiem 233

234 XVII PRZEKONANIA NA TEMAT RYZYKA I SZKÓD ZWIĄZANYCH Z UśYWANIEM SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH 234

235 XVII Przekonania na temat ryzyka i szkód związanych z uŝywaniem substancji psychoaktywnych Przekonania na temat ryzyka i szkód związanych z uŝywaniem substancji psychoaktywnych Ankietowani mieszkańcy Wrocławia stosunkowo wysoko oceniają ryzyko związane z zaŝywaniem substancji psychoaktywnych (wykres 95) Regularne uŝywanie środków takich jak marihuana i haszysz, ecstasy czy heroina ponad dziewięciu na dziesięciu badanych ocenia jako bardzo ryzykowne (91,9% w przypadku regularnego uŝywania marihuany lub haszyszu; 94,1% w przypadku ecstasy i 96,7% w przypadku heroiny) Odnośnie regularnego zaŝywania leków uspokajających lub nasennych bez przepisu lekarza pogląd ten podziela mniej, bo nieco ponad ośmiu na dziesięciu badanych (83,7%) Warto jednak przyjrzeć się ocenie szkodliwości eksperymentów z poszczególnymi narkotykami o ile w przypadku heroiny odsetek osób uwaŝających, Ŝe ryzyko jedno lub dwurazowego spoŝycia jest wysokie i wynosi 70,3% (uwaŝa tak średnio siedmiu z dziesięciu ankietowanych), to w przypadku ecstasy odsetek ten spada do 51,4% (nieco ponad połowa ankietowanych), a w przypadku marihuany lub haszyszu aŝ do 31,8% (uwaŝa to za wysoce niebezpieczne jedynie mniej niŝ jedna trzecia ankietowanych) Palenie marihuany od czasu do czasu za wysoce niebezpieczne uwaŝa ponad połowa ankietowanych (58,6%) 235

236 XVII Przekonania na temat ryzyka i szkód związanych z uŝywaniem substancji psychoaktywnych Wyk 95 Ocena szkodliwości wybranych zachowań (wśród wszystkich badanych) Próbują marihuany lub haszyszu 1 raz lub 2 razy w Ŝyciu 11,6 29,7 23,4 31,8 3,6 Palą marihuanę lub haszysz od czasu do czasu 2,0 9,6 27,0 58,6 2,8 Palą marihuanę lub haszysz regularnie 1,5 5,4 91,9 1,1 Próbują ecstasy 1 raz lub 2 razy w Ŝyciu 3,8 12,4 24,9 51,4 7,5 0,4 2,1 UŜywają ecstasy regularnie 94,1 3,3 Próbują heroiny 1 raz lub 2 razy w Ŝyciu 1,7 5,3 18,4 70,3 4,2 UŜywają heroiny regularnie 0,7 0,5 12,2 96,7 ZaŜywają regularnie leki uspokajające lub nasenne bez wskazań lekarskich 83,7 2,6 3,6 0% 20% 40% 60% 80% 100% nie ma ryzyka małe ryzyko umiarkowane ryzyko duŝe ryzyko nie wiem 236

237 XVII Przekonania na temat ryzyka i szkód związanych z uŝywaniem substancji psychoaktywnych Przekonania na temat ryzyka i szkód związanych z uŝywaniem substancji psychoaktywnych Spośród ogółu badanych wyodrębniono grupę osób, które posiadają dzieci w wieku 8 18 lat (69 osób), w ramach której wyróŝniono takŝe osoby posiadające nastoletnie dzieci w najtrudniejszym wieku, a więc lat (29 osób) Rodziców dzieci w wieku 8 18 lat zapytano o częstotliwość rozmów z dziećmi na tematy kłopotów w szkole, kwestii picia alkoholu oraz zaŝywania narkotyków, natomiast rodziców dzieci w wieku lat dodatkowo o ocenę prawdopodobieństwa sięgnięcia przez nich po marihuanę (tabele 96a c oraz 97) Ponad dziewięciu z dziesięciu rodziców (92%) deklarowało, Ŝe rozmawia ze swoimi dziećmi o kłopotach w szkole, z czego dwie trzecie rodziców czyniło to wielokrotnie (66%) Nieco więcej matek niŝ ojców podejmowało w rozmowach ze swoimi dziećmi takie szkolne tematy Rozmowy na temat alkoholu prowadzone były przez mniejszą liczbę rodziców, jednakŝe wciąŝ prawie dwie trzecie z nich (64,9%) deklarowało, Ŝe takie rozmowy były z ich dziećmi przeprowadzane, z czego nieco ponad jedna trzecia rodziców (34,4%) rozmawiała ze swoimi dziećmi na ten temat wielokrotnie Zdarzało się to ponadto większej ilości matek niŝ ojców, matki rozmawiały równieŝ ze swoimi dziećmi na tematy związane z alkoholem częściej niŝ ojcowie Niestety ponad jedna trzecia rodziców (35%) nigdy nie rozmawiała ze swoim dzieckiem na temat picia alkoholu Temat narkotyków w rozmowach ze swoimi dziećmi poruszyła zbliŝona liczba rodziców, co temat alkoholu nieco ponad dwie trzecie z nich (66,9%), z czego jednak mniej niŝ połowa poruszyła ten temat wielokrotnie (32,3%), a pozostali jednokrotnie (34,6%) Dwukrotnie więcej matek niŝ ojców podjęło się tego typu rozmów z dzieckiem i robiły one te zdecydowanie częściej niŝ ojcowie (dwukrotnie więcej z nich prowadziło takie rozmowy wielokrotnie) Niestety wciąŝ jedna trzecia rodziców (33,1%) nie poruszała nigdy tematu narkotyków ze swoim dzieckiem, podczas gdy zainteresowanie rodziców jest uwaŝane za jedną z najskuteczniejszych metod prewencyjnych Co ciekawe, zarówno w przypadku narkotyków jak i alkoholu, wydaje się, Ŝe duŝo częściej jednokrotnie poruszali te tematy rodzice, którzy sami kiedykolwiek w Ŝyciu spróbowali któregoś z narkotyków JednakŜe wśród rodziców wielokrotnie rozmawiających ze swoimi dziećmi na tematy alkoholu i narkotyków ta zaleŝność jest odwrotna (zdecydowanie częściej rozmawiali ci, którzy nigdy w Ŝyciu nie spróbowali narkotyku) 237

238 XVII Przekonania na temat ryzyka i szkód związanych z uŝywaniem substancji psychoaktywnych Przekonania na temat ryzyka i szkód związanych z uŝywaniem substancji psychoaktywnych, cd Niemal co dziewiąty rodzic nastolatka w wieku lat (11,3%) twierdzi, Ŝe niemoŝliwym jest, aby jego dziecko kiedykolwiek mogłoby spróbować marihuany (przewaga matek) Kolejne 55,5% (ponad połowa) twierdzi, Ŝe jest to mało prawdopodobne (przewaga ojców) Nieco ponad co szósty z ankietowanych rodziców nastolatków (15,6%) jest zdania, Ŝe gdyby ktoś zaproponował ich dziecku marihuanę, dziecko by jej spróbowało (przewaga ojców) Podobna ilość ankietowanych nieco mniej niŝ co szósty (17,5%) stwierdziła, Ŝe w tej sytuacji ich dziecko na pewno spróbowałoby marihuany (ponownie przewaga matek) Okazuje się więc, Ŝe jedna trzecia rodziców (33,1%) zdaje sobie sprawę z zagroŝenia związanego z eksperymentami z narkotykami, dotyczącego nie tylko fikcyjnych osób, ale równieŝ ich własnych dzieci 238

239 XVII Przekonania na temat ryzyka i szkód związanych z uŝywaniem substancji psychoaktywnych Tab 96a Częstotliwość rozmów z własnym dzieckiem na poszczególne tematy (wśród rodziców, którzy posiadają dzieci w wieku 8-18 lat) kłopoty w szkole Razem kłopotach w szkole Razem tak, tylko raz nie lub kilka razy tak, wielokrotnie % wiersza % wiersza % wiersza Liczbeność % wiersza 8,1% 26,0% 66,0% ,0% ZAZNACZYĆ kobieta 6,9% 23,4% 69,6% ,0% PŁEĆ męŝczyzna 9,6% 29,6% 60,8% ,0% RESPONDEN WIEK WYKSZTAŁC ENIE Jaki ma Pan(i) status zawodowy? STOSUNEK DO RELIGII lat 100,0% 1 100,0% lat 6,1% 39,2% 54,7% ,0% lat 8,9% 11,1% 80,0% ,0% lata 12,4% 12,4% 75,2% ,0% podstawowe 100,0% 1 100,0% zasadnicze zawodowe 32,5% 67,5% 8 100,0% średnie 8,6% 30,1% 61,3% ,0% wyŝsze 14,2% 17,9% 67,9% ,0% Praca zawodowa 7,3% 27,2% 65,4% ,0% Rencista, emeryt 10,3% 89,7% 5 100,0% Bezrobotny 18,3% 64,1% 17,6% 3 100,0% wierzący i praktykujący 7,1% 27,0% 65,9% ,0% DOCHÓD Czy kiedykolwiek przyjął jakiś narkotyk pozostali 9,1% 24,8% 66,1% ,0% zł 13,9% 86,1% 3 100,0% zł 15,1% 57,2% 27,7% 3 100,0% zł 7,4% 29,6% 62,9% ,0% ponad 3000zł 33,1% 66,9% ,0% odmowa 16,7% 16,7% 66,6% ,0% trudno powiedzieć 15,9% 15,9% 68,2% 9 100,0% tak 10,2% 34,5% 55,4% 8 100,0% nie 7,8% 25,0% 67,2% ,0% Czy inicjacja picia alkoholu przed 18 rokiem Ŝycia? Poziom wypitego alkoholu łącznie wśród wszystkich (w litrach 100% alkoholu) nie 6,2% 18,8% 75,0% ,0% tak 9,8% 32,8% 57,4% ,0% abstynenci 9,8% 16,6% 73,6% 7 100,0% do 1,2l 10,1% 29,1% 60,8% ,0% pow 1,2 do 6l pow 6 do 12 l pow 12 3,3% 19,0% 77,7% ,0% 71,4% 28,6% 3 100,0% 100,0% 1 100,0% 239

240 XVII Przekonania na temat ryzyka i szkód związanych z uŝywaniem substancji psychoaktywnych Tab 96b Częstotliwość rozmów z własnym dzieckiem na poszczególne tematy (wśród rodziców, którzy posiadają dzieci w wieku 8-18 lat) kwestia picia alkoholu Razem kwesii picia alkoholu Razem tak, tylko raz nie lub kilka razy tak, wielokrotnie % wiersza % wiersza % wiersza Liczbeność % wiersza 35,0% 30,5% 34,4% ,0% ZAZNACZYĆ kobieta 22,0% 36,4% 41,6% ,0% PŁEĆ męŝczyzna 53,4% 22,3% 24,3% ,0% RESPONDEN WIEK WYKSZTAŁC ENIE Jaki ma Pan(i) status zawodowy? STOSUNEK DO RELIGII lat 100,0% 1 100,0% lat 29,1% 43,7% 27,2% ,0% lat 53,7% 8,1% 38,2% ,0% lata 12,3% 37,8% 49,9% ,0% podstawowe 100,0% 1 100,0% zasadnicze zawodowe 18,4% 63,2% 18,4% 8 100,0% średnie 39,2% 20,6% 40,2% ,0% wyŝsze 45,2% 23,7% 31,1% ,0% Praca zawodowa 36,9% 27,5% 35,6% ,0% Rencista, emeryt 20,9% 45,2% 33,9% 5 100,0% Bezrobotny 18,3% 64,1% 17,6% 3 100,0% wierzący i praktykujący 25,6% 41,9% 32,5% ,0% DOCHÓD Czy kiedykolwiek przyjął jakiś narkotyk pozostali 45,9% 17,4% 36,7% ,0% zł 13,9% 43,2% 42,9% 3 100,0% zł 15,1% 84,9% 3 100,0% zł 32,8% 18,8% 48,5% ,0% ponad 3000zł 34,0% 36,5% 29,5% ,0% odmowa 45,7% 17,4% 36,9% ,0% trudno powiedzieć 69,0% 15,9% 15,1% 9 100,0% tak 29,2% 50,6% 20,2% 8 100,0% nie 35,7% 28,2% 36,1% ,0% Czy inicjacja picia alkoholu przed 18 rokiem Ŝycia? Poziom wypitego alkoholu łącznie wśród wszystkich (w litrach 100% alkoholu) nie 15,5% 29,1% 55,5% ,0% tak 53,6% 31,9% 14,5% ,0% abstynenci 44,6% 16,6% 38,8% 7 100,0% do 1,2l 27,8% 51,7% 20,5% ,0% pow 1,2 do 6l pow 6 do 12 l pow 12 27,9% 27,2% 45,0% ,0% 71,4% 28,6% 3 100,0% 100,0% 1 100,0% 240

241 XVII Przekonania na temat ryzyka i szkód związanych z uŝywaniem substancji psychoaktywnych Tab 96c Częstotliwość rozmów z własnym dzieckiem na poszczególne tematy (wśród rodziców, którzy posiadają dzieci w wieku 8-18 lat) problem narkotyków Razem problemie narkotyków Razem tak, tylko raz nie lub kilka razy tak, wielokrotnie % wiersza % wiersza % wiersza Liczbeność % wiersza 33,1% 34,6% 32,3% ,0% ZAZNACZYĆ kobieta 18,6% 40,0% 41,5% ,0% PŁEĆ męŝczyzna 53,6% 27,1% 19,3% ,0% RESPONDEN WIEK WYKSZTAŁC ENIE Jaki ma Pan(i) status zawodowy? STOSUNEK DO RELIGII lat 100,0% 1 100,0% lat 29,1% 43,7% 27,2% ,0% lat 44,6% 14,2% 41,2% ,0% lata 18,5% 50,2% 31,4% ,0% podstawowe 100,0% 1 100,0% zasadnicze zawodowe 18,4% 63,2% 18,4% 8 100,0% średnie 34,5% 25,3% 40,1% ,0% wyŝsze 45,4% 30,4% 24,1% ,0% Praca zawodowa 35,7% 32,5% 31,7% ,0% Rencista, emeryt 10,3% 45,2% 44,4% 5 100,0% Bezrobotny 18,3% 64,1% 17,6% 3 100,0% wierzący i praktykujący 26,9% 42,7% 30,4% ,0% DOCHÓD Czy kiedykolwiek przyjął jakiś narkotyk pozostali 40,2% 25,4% 34,4% ,0% zł 13,9% 43,2% 42,9% 3 100,0% zł 15,1% 84,9% 3 100,0% zł 23,8% 27,9% 48,4% ,0% ponad 3000zł 39,7% 34,5% 25,8% ,0% odmowa 38,0% 33,6% 28,3% ,0% trudno powiedzieć 69,0% 15,9% 15,1% 9 100,0% tak 29,2% 60,6% 10,2% 8 100,0% nie 33,5% 31,6% 34,8% ,0% Czy inicjacja picia alkoholu przed 18 rokiem Ŝycia? Poziom wypitego alkoholu łącznie wśród wszystkich (w litrach 100% alkoholu) nie 15,5% 33,4% 51,0% ,0% tak 49,7% 35,8% 14,5% ,0% abstynenci 44,6% 16,6% 38,8% 7 100,0% do 1,2l 29,4% 50,1% 20,5% ,0% pow 1,2 do 6l pow 6 do 12 l pow 12 28,1% 34,2% 37,7% ,0% 26,5% 44,9% 28,6% 3 100,0% 100,0% 1 100,0% 241

242 XVII Przekonania na temat ryzyka i szkód związanych z uŝywaniem substancji psychoaktywnych Tab 97 Ocena prawdopodobieństwa, czy dziecko respondenta mogłoby spróbować marihuany - wśród osób posiadających dzieci w wieku lat Razem Razem To jest To jest mało bardzo Moje To jest prawdopodo prawdopodo dziecko na niemoŝliwe, bne Ŝeby bne, Ŝeby Ŝeby moje moje moje pewno dziecko spróbowało marihuany dziecko spróbowało marihuany dziecko spróbowało marihuany spróbowało by marihuany % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza Liczbeność % wiersza 11,3% 55,5% 15,6% 17,5% ,0% ZAZNACZYĆ kobieta 13,3% 51,1% 12,8% 22,8% ,0% PŁEĆ męŝczyzna 7,7% 63,7% 20,8% 7,8% ,0% RESPONDEN WIEK WYKSZTAŁC ENIE Jaki ma Pan(i) status zawodowy? STOSUNEK DO RELIGII Czy kiedykolwiek przyjął jakiś narkotyk Czy inicjacja picia alkoholu przed 18 rokiem Ŝycia? Poziom wypitego alkoholu łącznie wśród wszystkich (w lat 44,2% 55,8% 4 100,0% lat 22,6% 61,0% 5,4% 11,1% ,0% lata 55,1% 44,9% 7 100,0% podstawowe 100,0% 1 100,0% zasadnicze zawodowe 36,2% 63,8% 2 100,0% średnie 13,8% 48,5% 30,7% 7,0% ,0% wyŝsze 74,1% 9,6% 16,3% ,0% Praca zawodowa 14,2% 62,4% 19,6% 3,7% ,0% Rencista, emeryt 16,9% 83,1% 4 100,0% Bezrobotny 100,0% 1 100,0% wierzący i praktykujący 19,3% 52,8% 7,8% 20,1% ,0% pozostali 59,4% 26,7% 13,8% ,0% tak 100,0% 2 100,0% nie 12,0% 52,9% 16,6% 18,6% ,0% nie 16,5% 39,7% 15,9% 27,9% ,0% tak 5,7% 72,8% 15,3% 6,2% ,0% abstynenci 54,5% 45,5% 3 100,0% do 1,2l 7,3% 49,0% 20,5% 23,2% 8 100,0% pow 1,2 do 6l Jak się Panu(i) wydaje, czy Pana(i) dziecko mogłoby spróbować marihuany, gdyby ktoś mu coś takiego zaproponował? DOCHÓD GOSPODAR zł 24,5% 75,5% 2 100,0% STWA DOMOWEGO zł 100,0% 1 100,0% zł 46,3% 42,2% 11,5% 8 100,0% ponad 3000zł 57,8% 33,0% 9,2% 8 100,0% odmowa 63,4% 23,6% 13,0% 7 100,0% trudno powiedzieć 100,0% 2 100,0% 8,4% 58,4% 23,9% 9,2% ,0% 242

243 XVIII POSTRZEGANIE NARKOMANÓW I STEREOTYPY DOTYCZĄCE SPOSOBÓW PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII 243

244 XVIII Postrzeganie narkomanów i stereotypy dotyczące sposobów przeciwdziałania narkomanii Postrzeganie narkomanów i stereotypy dotyczące sposobów przeciwdziałania narkomanii Od wielu lat w Polsce badany jest stereotyp narkomana RównieŜ w badaniach zrealizowanych na terenie Wrocławia poproszono respondentów o wybranie określeń najlepiej ich zdaniem opisujących narkomana (wykres 98, tabele o numerach 98a 98d) NajwyŜsze odsetki odpowiedzi pozytywnych uzyskano dla stwierdzenia opisującego narkomana jako człowieka chorego wskazało na tę odpowiedź ponad dziewięciu z dziesięciu ankietowanych (95,1%) Tylko nieco mniej ponad osiem z dziesięciu ankietowanych (82,9%) zgodziło się, Ŝe narkoman jest człowiekiem nieszczęśliwym, natomiast średnio siedmiu z dziesięciu ankietowanych (71,9%) określiłoby narkomana równieŝ jako człowieka, któremu nie powiodło się w Ŝyciu Dwie trzecie ankietowanych (67,7%) uznało, Ŝe narkoman jest osobą mającą zły wpływ na innych, a niewiele mniej (64,7%), Ŝe jest to człowiek, którego otoczenie nie rozumie Dla niemal połowy Wrocławian (49%) narkoman jest dziwakiem i człowiekiem, który wyróŝnia się zachowaniem i wyglądem, niewiele mniej (44,6%) uwaŝa go teŝ za niebieskiego ptaka i pasoŝyta społecznego Jedna trzecia respondentów (34,6%) widzi w narkomanie człowieka o duŝej wraŝliwości, prawie tyle samo (34,2%) awanturnika i chuligana Jedynie nieco ponad co piąty (22,4%) odbiera narkomana jako przestępcę Najmniej respondentów (4,5%) określiłoby narkomana na inny niŝ wymienione powyŝej sposób Następnie ankietowani byli proszeni aby z powyŝszych określeń wybrali tylko jedno, które ich zdaniem najlepiej obrazuje kim jest narkoman (wykres 99) Okazało się, Ŝe znaczna większość niemal trzy czwarte (73,1%) wybrała odpowiedź określającą narkomana jako człowieka chorego Średnio co dziesiąty ankietowany (9,8%) wybrał natomiast odpowiedź człowiek nieszczęśliwy Pozostałe ze stwierdzeń uzyskały mniej niŝ 5% wskazań Na pytanie odnośnie sposobów postępowania z narkomanami (wykres 100 oraz tabela 101) respondenci wskazywali głównie na potrzebę leczenia (97,7%) oraz otoczenia opieką i pomocą (87,5%) Średnio co czwarty ankietowany (26,2%) uwaŝa, Ŝe narkomanów naleŝałoby izolować od reszty społeczeństwa, natomiast 17,9% uwaŝa, Ŝe naleŝałoby ich karać 6% respondentów jest zdania, Ŝe narkomana naleŝy pozostawić samemu sobie Najbardziej odpowiednim sposobem postępowania z narkomanem (wykres 102) jest według trzech czwartych ankietowanych (76,1%) leczenie, co ósmy natomiast (12,6%) uwaŝa, Ŝe najwaŝniejsze jest pomaganie i otaczanie opieką 6,7% respondentów jest zdania, Ŝe najlepiej byłoby narkomanów izolować od społeczeństwa Pozostałe ze sposobów działania uzyskały mniej niŝ po 5% wskazań 244

245 XVIII Postrzeganie narkomanów i stereotypy dotyczące sposobów przeciwdziałania narkomanii Postrzeganie narkomanów i stereotypy dotyczące sposobów przeciwdziałania narkomanii, cd Zdecydowana większość respondentów (94,3%) uwaŝa, Ŝe zapobieganiem narkomanii wśród młodzieŝy (wykres 103, tabela 104) powinny zajmować się przede wszystkim szkoły i oświata; podobna ilość jest zdania, Ŝe jest to zadanie dla organizacji pozarządowych (93,2%) Ponad ośmiu na dziesięciu ankietowanych uwaŝa, Ŝe powinna zajmować się tym słuŝba zdrowia (86,8%) oraz policja (82,5%) Nieco mniej, jednakŝe wciąŝ duŝo ankietowanych (64,7%), wskazywało na kościół 27,6% respondentów uwaŝało, Ŝe zapobieganiem narkomanii wśród młodzieŝy powinna zajmować się inna, niewymieniona wśród odpowiedzi, instytucja Na skutek prośby o wskazanie instytucji, która w największym stopniu powinna zajmować się zapobieganiem narkomanii wśród młodzieŝy (wykres 105), prawie połowa ankietowanych (47,3%) wybrała odpowiedź oświata, szkoły, co szósty (16%) wskazał na inną, niewymienioną w kwestionariuszu organizację, średnio co siódmy natomiast (13,9%) na słuŝbę zdrowia Według co dziewiątego ankietowanego (11,4%) powinno być to zadanie głównie dla organizacji pozarządowych, natomiast dla co szesnastego (6,3%) dla policji Pozostałe odpowiedzi uzyskały mniej niŝ 5% wskazań (3% nie wiem, trudno powiedzieć, 2,2% kościół ) 245

246 XVIII Postrzeganie narkomanów i stereotypy dotyczące sposobów przeciwdziałania narkomanii Wyk 98 Kim jest narkoman? 4,5 22,4 34,2 34,6 kimś innym człowiekiem, któremu nie powiodło się w Ŝyciu 44,6 49, ,7 67,7 71,9 człowiekiem, którego otoczenie nie rozumie awanturnikiem, chuliganem niebieskim ptakiem, pasoŝytem społecznym dziwakiem, człowiekiem, który wyróŝnia się zachowaniem, wyglądem człowiekiem o duŝej wraŝliwości osobą mającą zły wpływa na innych człowiekiem nieszczęśliwym przestępcą człowiekiem chorym 82,9 95,1 246

247 XVIII Postrzeganie narkomanów i stereotypy dotyczące sposobów przeciwdziałania narkomanii Tab 98a Kim jest narkoman? Kim jest narkoman? Razem Osobą mającą zły wpływ na Dziwakiem, człowiekiem, który wyróŝnia się wyglądem, zachowanie m Człowiekiem chorym Przestępcą Człowiekiem nieszczęśliw ym innych Osobą o duŝej wraŝliwości % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza 95,1% 22,4% 82,9% 67,7% 34,6% 49,0% ZAZNACZYĆ kobieta 95,7% 25,4% 85,0% 68,2% 36,3% 50,2% PŁEĆ męŝczyzna 94,5% 18,9% 80,4% 67,2% 32,6% 47,5% RESPONDEN WIEK WYKSZTAŁC ENIE Jaki ma Pan(i) status zawodowy? STOSUNEK DO RELIGII lat 90,1% 20,4% 68,9% 57,6% 40,2% 35,2% lat 95,0% 21,2% 88,1% 76,3% 32,0% 46,2% lat 95,4% 14,8% 89,6% 64,2% 30,9% 53,5% lata 98,1% 23,5% 84,5% 75,9% 35,5% 56,8% 65 i więcej lat podstawowe 97,5% 30,8% 88,6% 64,1% 31,4% 55,4% 92,4% 32,3% 79,6% 62,9% 28,4% 55,4% zasadnicze zawodowe 100,0% 25,1% 82,4% 61,4% 30,0% 56,4% średnie 94,6% 21,0% 81,7% 71,9% 38,0% 47,7% wyŝsze 92,9% 18,3% 87,4% 67,6% 35,1% 41,6% Praca zawodowa 94,0% 13,6% 82,4% 64,6% 35,1% 44,1% Rencista, emeryt 98,0% 29,7% 89,1% 70,9% 30,9% 55,9% Uczeń, student 94,3% 25,3% 76,6% 77,8% 49,0% 41,3% Bezrobotny 93,7% 41,7% 66,6% 65,1% 18,8% 57,3% wierzący i praktykujący 95,9% 25,2% 86,2% 72,8% 34,9% 54,8% DOCHÓD pozostali 94,2% 19,2% 78,9% 61,7% 34,3% 42,0% zł 94,4% 28,1% 83,2% 59,0% 36,7% 31,0% zł 98,4% 15,7% 77,6% 72,7% 25,4% 72,0% zł 92,7% 22,3% 79,9% 67,8% 36,9% 60,9% zł 96,6% 22,2% 85,5% 67,1% 24,5% 44,2% ponad 3000zł 95,4% 21,3% 76,0% 65,1% 43,4% 52,4% odmowa 94,4% 22,7% 89,2% 65,2% 44,4% 40,8% trudno powiedzieć 93,4% 27,4% 84,4% 75,9% 34,7% 47,5% 247

248 XVIII Postrzeganie narkomanów i stereotypy dotyczące sposobów przeciwdziałania narkomanii Tab 98b Kim jest narkoman? Kim jest narkoman? Razem Niebieskim ptakiem, pasoŝytem Awanturniki Człowiekie m, którego Człowiekie m, któremu nie społeczny em, otoczenie powiodło m chuliganem nie rozumie się w Ŝyciu Kimś innym % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza 44,6% 34,2% 64,7% 71,9% 4,5% ZAZNACZYĆ kobieta 44,9% 34,6% 63,0% 70,2% 4,3% PŁEĆ męŝczyzna 44,3% 33,7% 66,7% 73,9% 4,7% RESPONDEN WIEK WYKSZTAŁC ENIE Jaki ma Pan(i) status zawodowy? STOSUNEK DO RELIGII lat 28,2% 28,5% 58,1% 69,2% 3,2% lat 45,2% 33,4% 70,4% 75,4% 4,6% lat 38,6% 27,7% 72,1% 73,3% 5,3% lata 58,8% 40,4% 68,5% 77,5% 3,3% 65 i więcej lat podstawowe 50,6% 38,8% 56,7% 63,1% 7,0% 46,7% 38,9% 55,4% 63,5% 12,0% zasadnicze zawodowe 52,7% 40,8% 67,4% 80,8% 3,1% średnie 43,9% 33,4% 65,9% 71,9% 3,2% wyŝsze 37,4% 27,3% 63,9% 67,3% 5,0% Praca zawodowa 38,2% 28,5% 68,6% 71,9% 3,9% Rencista, emeryt 54,8% 41,0% 59,3% 69,1% 5,4% Uczeń, student 35,6% 33,1% 63,0% 74,7% 2,4% Bezrobotny 55,6% 39,6% 55,0% 71,3% 3,8% wierzący i praktykujący 51,9% 41,2% 64,4% 73,5% 4,1% DOCHÓD pozostali 35,9% 25,8% 65,1% 70,0% 4,9% zł 33,6% 18,6% 40,1% 57,2% 15,1% zł 60,2% 36,2% 49,9% 63,4% 3,5% zł 48,8% 41,8% 48,9% 68,0% 7,2% zł 46,2% 36,7% 64,9% 72,7% 4,0% ponad 3000zł 46,3% 38,2% 68,7% 70,2% 4,7% odmowa 31,2% 24,0% 73,4% 79,6% 2,6% trudno powiedzieć 48,0% 37,5% 73,4% 73,5% 1,7% 248

249 XVIII Postrzeganie narkomanów i stereotypy dotyczące sposobów przeciwdziałania narkomanii Tab 98c Kim jest narkoman? Czy kiedykolwiek przyjął jakiś narkotyk Poziom wypitego alkoholu łącznie wśród wszystkich (w litrach 100% alkoholu) Osobą mającą zły wpływ na Dziwakiem, człowiekiem, który wyróŝnia się wyglądem, zachowanie m Człowiekiem chorym Przestępcą Człowiekiem nieszczęśliw ym innych Osobą o duŝej wraŝliwości % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza tak 88,1% 19,3% 78,2% 60,6% 43,5% 42,5% nie 96,6% 23,1% 83,9% 69,2% 32,8% 50,3% abstynenci 97,8% 28,6% 85,2% 65,9% 34,9% 65,7% do 1,2l 96,8% 23,7% 85,5% 70,5% 34,0% 52,7% pow 1,2 do 6l pow 6 do 12 l pow 12 Kim jest narkoman? 94,1% 17,6% 84,5% 70,3% 34,4% 43,2% 89,6% 23,2% 69,2% 47,6% 38,4% 37,1% 89,6% 17,9% 77,1% 67,1% 35,6% 44,3% Tab 98d Kim jest narkoman? Czy kiedykolwiek przyjął jakiś narkotyk Poziom wypitego alkoholu łącznie wśród wszystkich (w litrach 100% alkoholu) Niebieskim ptakiem, pasoŝytem społecznym Awanturnikie m, chuliganem Człowiekiem, którego otoczenie nie rozumie Człowiekiem, któremu nie powiodło się w Ŝyciu Kimś innym, kim? % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza tak 34,2% 25,8% 68,0% 70,1% 7,7% nie 46,8% 35,9% 64,0% 72,3% 3,8% abstynenci 53,1% 47,2% 64,6% 78,9% 4,9% do 1,2l 46,8% 38,2% 62,5% 72,5% 2,8% pow 1,2 do 6l pow 6 do 12 l pow 12 Kim jest narkoman? 49,3% 34,3% 72,7% 71,6% 1,1% 31,5% 23,5% 51,3% 71,6% 9,4% 28,7% 18,4% 65,5% 52,6% 15,2% 249

250 XVIII Postrzeganie narkomanów i stereotypy dotyczące sposobów przeciwdziałania narkomanii Wyk 99 Kim jest narkoman najbardziej pasujące ze stwierdzeń 73,1 9,8 2,8 2,1 3,9 1,5 1,4 3,3 nie wiem kimś innym człowiekiem, któremu się nie powiodło w Ŝyciu człowiekiem, którego otoczenie nie rozumie awanturnikiem, chuliganem niebieskim ptakiem, pasoŝytem społecznym dziwakiem, człowiekiem, który wyróŝnia się wyglądem, zacjowaniem osobą o duŝej wraŝliwości osobą mającą zły wpływ na innych człowiekiem nieszczęśliwym przestępcą człowiekiem chorym 250

251 XVIII Postrzeganie narkomanów i stereotypy dotyczące sposobów przeciwdziałania narkomanii Wyk 100 Jak postępować z narkomanami? inne 2,6 dawać narkotyki 1,7 pozostawić samemu sobie 6,0 pomagać, otoczyć opieką 87,5 karać 17,9 izolować od społeczeństwa 26,2 leczyć 97,

252 XVIII Postrzeganie narkomanów i stereotypy dotyczące sposobów przeciwdziałania narkomanii Razem Wyk 101 Jak postępować z narkomanami? Jak postępować z narkomanami? Leczyć Izolować od społeczeńst wa Karać Pomagać, otoczyć opieką Pozostawić samym sobie Dawać narkotyki Inne, jakie? % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza 97,7% 26,2% 17,9% 87,5% 6,0% 1,7% 2,6% ZAZNACZYĆ kobieta 98,3% 26,3% 19,6% 87,5% 5,1%,7% 3,3% PŁEĆ męŝczyzna 97,0% 26,2% 15,9% 87,5% 6,9% 2,9% 1,7% RESPONDEN WIEK WYKSZTAŁC ENIE Jaki ma Pan(i) status zawodowy? STOSUNEK DO RELIGII Czy kiedykolwiek przyjął jakiś narkotyk Poziom wypitego alkoholu łącznie wśród wszystkich (w litrach 100% alkoholu) lat 96,3% 17,8% 17,7% 80,8% 5,7% 2,2% 2,0% lat 97,9% 25,2% 27,2% 91,5% 3,7% 3,7% 4,7% lat 98,1% 28,3% 13,5% 90,9% 10,2% 2,8% lata 99,5% 21,8% 12,3% 91,0% 4,8% 1,6% 1,1% 65 i więcej lat podstawowe 96,5% 43,1% 20,0% 85,0% 6,7%,7% 3,0% 96,3% 28,2% 20,4% 71,7% 3,8% 4,2% zasadnicze zawodowe 98,7% 30,3% 21,4% 91,3% 7,9% 1,8% średnie 97,9% 23,4% 16,9% 88,0% 5,8% 1,5% 2,6% wyŝsze 96,9% 27,2% 15,4% 90,2% 5,3% 4,6% 2,5% Praca zawodowa 98,4% 20,9% 18,7% 87,9% 5,8% 2,8% 2,1% Rencista, emeryt 97,5% 34,7% 16,7% 89,6% 3,6%,4% 2,7% Uczeń, student 95,6% 17,6% 18,5% 88,3% 7,3% 4,4% Bezrobotny 97,4% 46,7% 20,1% 78,9% 13,5% 3,8% 3,8% wierzący i praktykujący 98,8% 27,4% 19,0% 88,7% 4,0% 1,7% 2,7% pozostali 96,4% 24,9% 16,5% 86,1% 8,3% 1,8% 2,4% zł 100,0% 15,6% 19,9% 69,8% 5,6% 5,6% 15,1% zł 94,9% 22,3% 8,9% 84,8% 9,1% 3,0% zł 97,2% 28,3% 17,1% 77,3% 8,6% 4,5% zł 97,4% 24,4% 15,9% 88,3% 4,6% 1,2% 1,4% ponad 3000zł 98,1% 24,1% 21,7% 94,3% 1,2%,7% 3,3% odmowa 99,2% 26,3% 15,4% 87,4% 11,3% 2,8% 3,9% trudno powiedzieć 96,7% 39,0% 26,5% 90,9% 6,1% 1,0% tak 97,6% 26,4% 16,3% 89,6% 13,5% 2,2% 3,4% nie 97,7% 26,2% 18,2% 87,1% 4,4% 1,6% 2,4% abstynenci 100,0% 33,0% 20,9% 85,7% 7,6% 2,8% do 1,2l 97,9% 23,8% 18,8% 89,4% 1,3% 1,8% 1,7% pow 1,2 do 6l 97,0% 25,7% 17,7% 90,0% 9,3% 3,0% 1,9% pow 6 do 12 l 97,6% 31,0% 13,8% 76,8% 9,2% 1,1% 4,3% pow 12 95,7% 18,9% 13,7% 90,2% 4,0% 4,0% 10,7% 252

253 XVIII Postrzeganie narkomanów i stereotypy dotyczące sposobów przeciwdziałania narkomanii Wyk 102 Jak postępować z narkomanami najbardziej pasujące ze stwierdzeń 76,1 6,7 1,6 1,7 0,9 0,3 12,6 nie wiem, trudno powiedzieć Inne Pozostawić samym sobie Pomagać, otoczyć opieką Karać Izolować od społeczeństwa Leczyć 253

254 XVIII Postrzeganie narkomanów i stereotypy dotyczące sposobów przeciwdziałania narkomanii Wyk 103 Kto powinien zajmować się zapobieganiem narkomanii wśród młodzieŝy? inne 27,6 organizacje pozarządowe 93,2 słuŝba zdrowia 86,8 kościół 64,7 policja 82,5 oświata, szkoły 94,

255 XVIII Postrzeganie narkomanów i stereotypy dotyczące sposobów przeciwdziałania narkomanii Tab 104 Kto powinien zajmować się zapobieganiem narkomanii wśród młodzieŝy? Razem Kto Pana(i) zdaniem powinien zajmować się zapobieganiem narkomanii wśród młodzieŝy? Organizacje pozarządow Oświata - szkoły Policja Kościół SłuŜba zdrowia e (społeczne) Inne % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza 94,3% 82,5% 64,7% 86,8% 93,2% 27,6% ZAZNACZYĆ kobieta 93,9% 83,3% 67,2% 88,3% 92,2% 29,8% PŁEĆ męŝczyzna 94,9% 81,5% 61,8% 85,1% 94,3% 24,9% RESPONDEN WIEK WYKSZTAŁC ENIE Jaki ma Pan(i) status zawodowy? STOSUNEK DO RELIGII DOCHÓD Czy kiedykolwiek przyjął jakiś narkotyk Poziom wypitego alkoholu łącznie wśród wszystkich (w litrach 100% alkoholu) lat 94,2% 80,0% 41,4% 84,0% 90,6% 19,2% lat 100,0% 86,5% 66,4% 87,6% 93,6% 24,5% lat 90,6% 72,8% 63,2% 80,3% 91,5% 30,7% lata 92,6% 82,5% 75,9% 90,8% 94,5% 35,1% 65 i więcej lat podstawowe 94,3% 89,1% 79,8% 89,4% 95,6% 28,8% 92,4% 96,2% 80,4% 92,2% 91,8% 29,0% zasadnicze zawodowe 94,3% 80,7% 56,4% 85,2% 92,0% 27,4% średnie 94,7% 81,1% 63,6% 86,2% 92,6% 26,2% wyŝsze 94,5% 80,7% 67,8% 87,2% 96,2% 29,7% Praca zawodowa 93,7% 78,0% 58,6% 87,8% 92,9% 25,3% Rencista, emeryt 94,0% 87,3% 79,7% 88,3% 95,9% 31,8% Uczeń, student 94,4% 82,5% 41,0% 82,7% 89,0% 17,7% Bezrobotny 97,8% 89,3% 78,2% 85,0% 85,0% 34,5% wierzący i praktykujący 94,8% 90,1% 74,5% 89,7% 95,7% 28,9% pozostali 93,8% 73,2% 52,8% 83,3% 90,1% 25,9% zł 100,0% 89,0% 86,6% 89,5% 94,4% 48,5% zł 89,4% 87,1% 87,0% 91,5% 93,0% 32,5% zł 98,7% 80,1% 53,5% 85,3% 87,1% 37,2% zł 95,1% 86,2% 66,2% 88,1% 95,2% 27,5% ponad 3000zł 92,3% 74,5% 55,4% 87,0% 93,4% 22,1% odmowa 93,1% 81,0% 55,4% 79,3% 92,3% 26,2% trudno powiedzieć 95,7% 86,1% 75,2% 91,2% 92,5% 18,6% tak 91,9% 85,9% 48,2% 85,9% 88,9% 21,9% nie 94,9% 81,7% 68,2% 87,0% 94,1% 28,7% abstynenci 96,8% 88,1% 68,6% 95,1% 92,7% 19,3% do 1,2l 94,6% 84,1% 69,7% 88,5% 93,4% 32,8% pow 1,2 do 6l pow 6 do 12 l pow 12 94,7% 77,5% 59,1% 86,5% 95,5% 26,5% 91,9% 81,6% 52,7% 75,3% 90,4% 31,8% 91,4% 80,6% 53,2% 71,5% 76,3% 14,7% 255

256 XVIII Postrzeganie narkomanów i stereotypy dotyczące sposobów przeciwdziałania narkomanii Wyk 105 Kto powinien zajmować się zapobieganiem narkomanii wśród młodzieŝy najbardziej pasujące ze stwierdzeń 6,3 2,2 13,9 11,4 47,3 3,0 16,0 nie wiem, trudno powiedzieć Inne Organizacje pozarządowe (społeczne) SłuŜba zdrowia Kościół Policja Oświata - szkoły 256

257 XIX WIDOCZNOŚĆ INSTYTUCJI I DZIAŁAŃ ZWIĄZANYCH Z PRZECIWDZIAŁANIEM NARKOMANII 257

258 XIX Widoczność instytucji i działań związanych z przeciwdziałaniem narkomanii Widoczność instytucji i działań związanych z przeciwdziałaniem narkomanii Ankietowani z Wrocławia bardzo rzadko poszukiwali pomocy lub wsparcia w organizacjach pomagających osobom uzaleŝnionym od narkotyków od 0,4 do 1% badanych stwierdziło, Ŝe zarówno słyszało o wymienionych w kwestionariuszu instytucjach, jak równieŝ z nich korzystało Jednocześnie odsetki badanych, którzy o wymienionych w kwestionariuszu organizacjach słyszeli, ale nie kontaktowali się z nimi osobiście wahają się od 37,4% do 78,9% (wykresy 106a-106e) Najbardziej znaną instytucją działającą na rzecz osób uzaleŝnionych od narkotyków są poradnie: słyszało o ich działalności niemal ośmiu z dziesięciu respondentów (79,4%) Niemal siedmiu z dziesięciu ankietowanych (68%) słyszało o punktach konsultacyjnych dla osób uzaleŝnionych od narkotyków O grupach Anonimowych Narkomanów słyszała ponad połowa ankietowanych (54,6%), niemal dwóch z pięciu respondentów (38,4%) rozpoznaje równieŝ Krajowe Biuro do spraw Przeciwdziałania Narkomanii 258

259 XIX Widoczność instytucji i działań związanych z przeciwdziałaniem narkomanii 100% Wyk 106a Punkty konsultacyjne dla osób uzaleŝnionych od narkotyków 80% 32,0 31,1 27,8 31,9 31,3 33,9 60% 40% 67,2 68,9 70,9 67,6 66,3 66,1 20% 0% 0,8 1,3 0,5 2,4 razem abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l Wyk 106b Poradnie dla osób uzaleŝnionych od narkotyków 100% 80% 20,6 31,4 18,9 14,4 24,4 14,6 60% 40% 78,9 68,6 80,3 85,1 74,4 85,4 20% 0% 0,5 0,7 0,5 1,2 razem abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l słyszałem i kontaktowałem się słyszałem, ale nie kontaktowałem się nie słyszałem 259

260 XIX Widoczność instytucji i działań związanych z przeciwdziałaniem narkomanii 100% Wyk 106c Grupy Anonimowych Narkomanów 80% 45,0 45,6 42,6 41,2 48,5 48,7 60% 40% 54,6 54,4 56,7 58,8 50,2 51,3 20% 0% 0,4 0,7 razem abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l 1,2 pow6l do 12l Wyk 106d Krajowe Biuro ds Przeciwdziałania Narkomanii powyŝej 12l 100% 80% 61,6 64,4 62,2 62,7 63,8 56,4 60% 40% 20% 37,4 35,7 36,6 36,0 35,0 41,4 0% 1,0 1,3 1,3 1,2 2,2 razem abstynenci do 1,2l pow1,2l do 6l pow6l do 12l powyŝej 12l słyszałem i kontaktowałem się słyszałem, ale nie kontaktowałem się nie słyszałem 260

261 XX PODSUMOWANIE WYNIKÓW