04 Co warto wiedzieć o alergiach na roztocza kurzu domowego?

Transkrypt

1 04 Co warto wiedzieć o alergiach na roztocza kurzu domowego?

2 Spis treści Czym właściwie są roztocza kurzu domowego?... 1 Objawy alergii... 1 Diagnostyka... 2 Możliwości leczenia alergii na roztocza... 3 Przystosowanie mieszkania... 4 Łóżko... 4 Sypialnia i pozostałe pomieszczenia... 6 Inne rady... 7 Czym właściwie są roztocza kurzu domowego? Chodzi o drobne, prawie niewidoczne gołym okiem pajęczaki o 8 odnóżach. Wielkość ich ciała wynosi jedynie 0,2-0,4 mm. Należą one do zwykłych współlokatorów we wszystkich gospodarstwach domowych naszej szerokości geograficznej, same w sobie są nieszkodliwe, ponieważ nie gryzą i nie przenoszą chorób. Mają tak przyjemnie brzmiące nazwy jak Dermatophagoides pteronyssinus (roztocze europejskie) lub Dermatophagoides farinae (roztocze amerykańskie). Już sama nazwa zawiera wskazówkę odnośnie ulubionego pożywienia tych roztoczy: greckie słowo derma = skóra, a phagein = jeść. Objawy alergii Niestety niektórzy ludzie reagują alergią na te stworzenia. Mogą wówczas wystąpić następujące dolegliwości: Nos: Katar alergiczny (nieżyt nosa, rhinitis) z kichaniem, obrzękiem błony śluzowej, zatkanym lub cieknącym nosem, zwłaszcza w godzinach porannych 1 (8)

3 Oczy: Alergiczne zapalenie spojówek (conjunctivitis) ze swędzeniem, zaczerwienieniem, łzawieniem Płuca: Kaszel alergiczny (zapalenie oskrzeli, bronchitis) oraz nadmierne wydzielanie flegmy Astma alergiczna z ostrymi dusznościami Skóra Swędzenie, wysypka, pokrzywka Dolegliwości te są wówczas skutkiem zwiększonej reakcji układu odpornościowego (alergia) na zazwyczaj nieszkodliwe białka tych roztoczy, które są wdychane razem z powietrzem pomieszczenia. Dlatego mówi się o alergii inhalacyjnej. Wywołujące objawy białka (proteiny), znajdujące się w ciele i odchodach roztoczy, są określane pojęciem alergenów. Cechą charakterystyczną alergii na roztocza kurzu domowego jest fakt, że dolegliwości występują przez cały rok, a nie jak w przypadku alergii na pyłki są ograniczone do określonej pory roku. Dolegliwości u osób z alergią na roztocza mogą jednak nasilać się w zależności od pory roku, zazwyczaj z początkiem okresu grzewczego. Diagnostyka Aby stwierdzić, czy Twoje dolegliwości są wywoływane roztoczami kurzu domowego lub innymi alergenami w pomieszczeniach, powinieneś wcześnie zgłosić się do doświadczonego alergologa. Szczegółowo wypyta on o historię choroby, zapyta, czy w Twojej rodzinie występują częste alergie, kiedy i gdzie występują dolegliwości. Czy np. rano przed wstaniem z łóżka masz cieknący nos lub duszności? Czy dolegliwości te występują częściej jesienią? Wówczas przyczyną mogą być roztocza. Poza roztoczami kurzu domowego również inne alergeny, przede wszystkim pochodzące od zwierząt i pleśni, mogą wywoływać całoroczne alergie w pomieszczeniach zamkniętych. Twój lekarz może przeprowadzić różne testy w celu odnalezienia alergenów wywołujących dolegliwości. W tym celu z reguły umieszcza na przedramieniu lub plecach roztwory alergenów (test skórny) i stwierdza, jaki alergen prowadzi do obrzęku (bąbla) lub zaczerwienienia. W niektórych przypadkach jasny obraz sytuacji może dać test laboratoryjny, 2 (8)

4 za pomocą którego określane są przeciwciała przeciwko alergenom roztoczy. W celu potwierdzenia znaczenia klinicznego wyników badań, należy również przeprowadzić test prowokacyjny. W przypadku testu prowokacyjnego alergen wprowadzany jest do miejsca, w którym objawia się choroba, a więc np. do nosa. Jeśli można przez to wywołać reakcję alergiczną, możesz być pewien, że lekarz znalazł właściwy alergen. Możliwości leczenia alergii na roztocza Leczenie osób z alergią na roztocza oparte jest na następujących trzech filarach: Unikanie alergenów (karencja alergenowa), np. poprzez odpowiednie działania przystosowawcze w środowisku domowym. Farmakologiczne leczenie dolegliwości alergicznych za pomocą objawowych leków przeciwalergicznych. Immunoterapia swoista (zwana również hiposensybilizacją lub szczepionką przeciwko alergii). Każde z tych działań osobno, a zwłaszcza wszystkie razem, mogą skutecznie złagodzić dolegliwości alergiczne. Nawet przed zażyciem dostępnych bez recepty leków przeciwalergicznych powinieneś skonsultować się z lekarzem. Zaletą objawowych leków przeciwalergicznych jest to, że zazwyczaj szybko i z reguły skutecznie łagodzą dolegliwości alergiczne. Nie ma to jednak wpływu na nadwrażliwość układu odpornościowego, będącą przyczyną alergii. Dlatego istnieje prawdopodobieństwo, że wraz z odstawieniem leku ponownie wystąpią dolegliwości. Być może lekarz przepisze Ci immunoterapię swoistą. Za pomocą tej formy terapii można wpływać na nadwrażliwość układu odpornościowego, będącą przyczyną alergii. Leczenie trwa od trzech do pięciu lat. Obecnie jest to jedyna kauzalna (tzn. zwalczająca przyczyny) terapia alergii na roztocza kurzu domowego. Twój lekarz w regularnych odstępach czasowych będzie wstrzykiwał Ci roztwór, zawierający alergeny wywołujące chorobę, dzięki czemu stopniowo staniesz się niewrażliwy na alergeny roztoczy kurzu domowego. Dzieci i bardzo wrażliwi pacjenci mogą zażywać roztwór w postaci kropli. 3 (8)

5 W trakcie lub po zakończeniu skutecznej immunoterapii można zazwyczaj ograniczyć zażywanie leków objawowych, w najlepszym przypadku możliwe jest ich całkowite odstawienie. Poza tym immunoterapia swoista może w wielu przypadkach zapobiegać lub uniemożliwiać tworzenie się kolejnych alergii na inne alergeny lub przeniesieniu dolegliwości z nosa (katar alergiczny) na płuca (astma alergiczna). Przystosowanie mieszkania Kluczową rolę w leczeniu alergii na roztocza kurzu domowego poza immunoterapią swoistą i leczeniem objawowym odgrywa unikanie wywołujących dolegliwości alergenów roztoczy (karencja alergenowa). Dzięki odpowiednim działaniom w środowisku domowym możliwe jest znaczne zredukowanie ilości alergenów roztoczy w mieszkaniu i tym samym uzyskanie pewnego wpływu na dolegliwości alergiczne. Aby móc skutecznie zwalczać roztocza kurzu domowego, przydatna jest znajomość kilku faktów dotyczących biologii tych organizmów: Optymalne warunki życiowe roztoczy to temperatura od 25 do 30 C oraz wilgotność powietrza od 65 do 80 %. Dlatego najszybciej rozmnażają się latem. Ich długość życia wynosi ok dni. Odżywiają się złuszczoną skórą ludzi i zwierząt, jak również innymi składnikami kurzu domowego, np. pleśniami. Za pomocą swoich odnóży z przyssawkami potrafią trzymać się dywanów i innych materiałów i tym samym opierać się usunięciu, np. podczas odkurzania. Nie tylko żywe roztocza mogą wywoływać objawy alergiczne. Z początkiem okresu grzewczego wiele roztoczy ginie z powodu niskiej wilgotności powietrza. Zawierające alergeny cząsteczki obumarłych roztoczy oraz odchody roztoczy rozpadają się na drobny pył i tym samym łatwiej mogą się unosić w powietrzu i być wdychane. Zabijanie roztoczy za pomocą tak zwanych akarycydowych substancji chemicznych lub odkurzaczy parowych może doprowadzić jedynie do (tymczasowego) obniżenia koncentracji roztoczy w mieszkaniu, jeśli zawierające alergeny cząsteczki zabitych roztoczy zostaną usunięte za pomocą odpowiednich działań oczyszczających. Łóżko Najlepsze warunki życiowe roztocza kurzu domowego mają w naszych łóżkach. Jest tam ciepło, pocenie nocne zapewnia odpowiednią wilgotność powietrza, a roztocza znajdują tu duże ilości swojego ulubionego pożywienia, a więc złuszczonej skóry. 4 (8)

6 Koncentracja alergenów roztoczy na tekstyliach (np. materacach, dywanach, poduszkach, firankach, maskotkach) może być ewentualnie zmierzona za pomocą łatwego do przeprowadzenia testu paskowego lub testu ścierania. Wynik testu może być podstawą do dalszych działań przystosowawczych. Pierwszym i najważniejszym działaniem powinno być pokrycie materaca i ew. kołdry i poduszki poszewką antyroztoczową. Zakładana jest ona pod zwykłą pościel. Dzięki temu można znacznie zredukować liczbę roztoczy w łóżku. Materac powinien być okryty w całości, nieprzepuszczające alergenów prześcieradło naciągane na krawędzie łóżka jest niewystarczające. Przy zakupie należy zwrócić uwagę na wysoką zdolność zatrzymywania cząsteczek (wielkość porów 0,5 μm) oraz wysoką przepuszczalność pary wodnej poszewek. Szwy i suwaki powinny być zgrzane lub zakryte. Poszewek nie należy zbyt często prać (ok. 2-3 razy w roku), aby nie uszkodzić warstwy zabezpieczającej przed roztoczami. W celu szybkiego wyczyszczenia wystarczy przetrzeć poszewki wilgotną szmatką. W przypadku potwierdzonej alergii na roztocza kurzu domowego koszty poszewek przejmuje kasa chorych. Zapytaj o to swojego lekarza. Zwłaszcza w przypadku łóżek małżeńskich również łóżko partnera powinno być przykryte takimi poszewkami. Przy zakupie pierzyny i poduszek zwróć uwagę na minimalną temperaturę prania wynoszącą 60 C. Dzięki temu można usunąć alergeny roztoczy. Rozsądny może być też zakup nowego materaca. Należy przy tym pamiętać o następujących kwestiach: materace z tworzywa piankowego słabo odprowadzają wilgoć; nie należy również wybierać materaców wypełnionych włosiem, a nowy materac należy na samym początku okryć za pomocą poszewki antyroztoczowej. Pościel, najlepiej wykonaną z bawełny, należy prać co tydzień w temperaturze co najmniej 60 C. Rama łóżka z nóżkami i bez skrzyni na pościel umożliwia lepszą cyrkulację powietrza i odprowadzanie wilgoci. Należy codziennie wietrzyć łóżka. W miarę możliwości należy usunąć z łóżka maskotki. Jeśli dzieci nie mogą z nich zrezygnować, należy zwracać uwagę na maksymalną temperaturę prania. Dzięki 5 (8)

7 zamrożeniu maskotek i poduszek w zamrażarce przez 1-2 dni wprawdzie można zabić roztocza, jednak alergeny można z nich usunąć dopiero za pomocą prania. Sypialnia i pozostałe pomieszczenia Należy na stałe obniżyć temperaturę w sypialni do C. Jeśli to możliwe, wilgotność powietrza powinna wynosić od 45 do 55%. Krótkotrwałe i intensywne wietrzenie kilka razy w ciągu dnia. Poprzez usunięcie przedmiotów, na których osadza się kurz, roztocza zostają pozbawione przestrzeni życiowej. Należą do nich dywany o szczególnie długim włosiu, wykładziny, skóry i zasłony. Gładkie powierzchnie nie są dobrymi warunkami życiowymi dla roztoczy, jednak kurz łatwiej się od nich odrywa, zwłaszcza w przypadku ogrzewania podłogowego lub akumulacyjnego. Zapobiega temu częste ścieranie (kurzu) na mokro. Odkurzanie: optymalne, ale też drogie, są na stałe zamontowane systemy odkurzania, w których wciągnięte powietrze jest odprowadzane bezpośrednio na zewnątrz za pomocą rur. W przypadku tradycyjnych odkurzaczy należy często zmieniać worek, aby utrzymać prawidłową wydajność odkurzania. Ponieważ również w przypadku dobrych filtrów drobnego pyłu cząsteczki alergenów mogą być unoszone w górę, ta część prac domowych nie powinna być wykonywana przez alergika. Również dzięki 2-godzinnemu suszeniu w suszarce w temperaturze od 60 do 80 C można zabić roztocza w tekstyliach. Później ew. należy uprać je jeszcze raz, żeby usunąć cząsteczki alergenów. W przypadku mebli do siedzenia należy wybierać meble pokryte dającym się wytrzeć obiciem zamiast mebli wyściełanych materiałem. Kwiaty doniczkowe zwiększają wilgotność, a gleba kwiatów jest rezerwuarem dla pleśni. Przynajmniej w sypialni należy zrezygnować z kwiatów. Nawilżacze powietrza również mogą korzystnie wpływać na rozwój pleśni i roztoczy kurzu domowego. Należy uważać na wilgotne ściany w mieszkaniu oraz usuwać ich przyczyny. 6 (8)

8 Również posiadanie zwierząt domowych może korzystnie wpłynąć na rozmnażanie roztoczy. Osoby z alergią na roztocza nie powinny przynajmniej wpuszczać zwierząt do sypialni. Inne rady Z powodu niskiej wilgotności powietrza roztocza kurzu domowego nie czują się dobrze w europejskich regionach górzystych na wysokości powyżej m. Być może byłoby to dla Ciebie odpowiednie miejsce na urlop? Pytaj o przystosowane dla alergików pokoje hotelowe i domki letniskowe. Zabieraj ze sobą na urlop poszewki antyroztoczowe. Roztocza spiżarniane to krewni roztoczy kurzu domowego. Jako pożywienie preferują pleśń, zapasy żywności i karmy dla zwierząt (zwłaszcza mąkę). Niestety przez tak zwane alergiczne reakcje krzyżowe mogą one wywoływać dolegliwości również u osób z alergią na roztocza kurzu domowego. Zapasy należy więc przechowywać w możliwie chłodnych i suchych pomieszczeniach, powinny być również szczelnie zamknięte. Życzymy szybkiego powrotu do zdrowia! HAL Allergy Group J.H. Oortweg CH Leiden The Netherlands Tel: Fax: info@hal-allergy.com Internet: HAL Allergy Sp. z o.o. Ul. Rumiana Warsaw Poland Tel: Fax: office@hal-allergy.pl Internet: 7 (8)