Analiza zagrożeńi analiza ryzyka w łańcuchu żywnościowym w świetle norm Kodeksu Żywnościowego dorobek i perspektywy
|
|
- Mieczysław Górski
- 2 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Analiza zagrożeńi analiza ryzyka w łańcuchu żywnościowym w świetle norm Kodeksu Żywnościowego dorobek i perspektywy Konferencja 13 listopada 2014 r. Warszawa Krzysztof Kwiatek, Zbigniew Osiński PAŃSTOWOWY INSTYTUT WETERYNARYJNY - PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY w Puławach 1
2 Zarys prezentacji Wprowadzenie znaczenie kwestii bezpieczeństwa żywności Zarządzanie bezpieczeństwem żywności Proces analizy zagrożeń(gmp/ghp, GAP..,HACCP) Proces analizy ryzyka i kryteria zarządzania ryzykiem (ALOP, FSO, PO, PC, ADI, TDI, PTWI) Polityka w zakresie wzmacniania bezpieczeństwa żywności Perspektywy związane z wdrażaniem stosowania zasad analizy ryzyka w pracach Kodeksu Żywnościowego Wnioski 2
3 Społeczny wymiar żywności i żywienia (1) Kilka razy dziennie każdy z nas podejmuje decyzje co zjeść, ile zjeść, kiedy, gdzie, z kim, Jaki charakter mają te decyzje? czasem przemyślane, czasem impulsywne, uwarunkowane wieloma powiązanymi czynnikami (genetyczne-smak, doświadczenie życiowe, personalne, społeczne, polityczne, ekonomiczne, religijne), Jednocześnie notujemy wiele zatruć i zakażeń pokarmowych oraz coraz więcej globalnych i lokalnych sytuacji kryzysowych związanych z bezpieczeństwem żywności, które maja wpływ na decyzje konsumenckie 3
4 Zatrucia i zakażenia pokarmowe w skali globalnej Poważny problem epidemiologiczny w Europie i na świecie Ogółem 2,2 mln zgonów każdego roku z powodu zakażeń pokarmowych W krajach uprzemysłowionych do 20 zgonów na milion mieszkańców każdego roku W UE w 2011 roku liczba zgonów z powodu zatrući zakażeń pokarmowych wywołanych przez czynniki zoonotyczne czynników wyniosła 295 (1 na milion) (EFSA) Wiele ognisk zatruć i zakażeń ma nierozpoznany czynnik etiologiczny (2000 ognisk w EU w 2011) 4
5
6 FAO /WHO Komitet Ekspercki Bezpieczeństwa Żywności Choroby, których źródłem jest zanieczyszczona żywność są być może najbardziej rozpowszechnionym problemem zdrowia we współczesnym świecie W tej sytuacji wzrasta rola Komisji Kodeksu Żywnościowego i innych międzynarodowych organizacji, w zakresie globalnej i lokalnej aktywności dotyczącej zapewnienia bezpieczeństwa i jakości żywności 6
7 Co oznacza pojęcie bezpieczeństwo żywności food safety? Bezpieczeństwo żywności pewność, że żywność nie zaszkodzi konsumentowi, jeżeli jest przygotowana i/lub spożyta zgodnie z jej przeznaczeniem. Bezpieczeństwo żywności zakłada nieobecność lub akceptowalne poziomy: -zanieczyszczeń, zafałszowań, naturalnie występujących toksyn lub każdej innej substancji, która czyni żywność szkodliwądla zdrowia poprzez ostre lub chroniczne oddziaływanie i wymaga wykorzystania, i zastosowania wiedzy z zakresu higieny żywności Higiena żywności - wszystkie warunki i środki konieczne, by zapewnić odpowiednie bezpieczeństwo i przydatność żywności do spożycia (jakość) biorąc pod uwagęwszystkie ogniwa łańcucha żywnościowego. 7 7
8 Bezpieczeństwo żywności na całej długości łańcucha żywnościowego Produkcja Produkcja pierwotna pierwotna (gospodarstwo) (gospodarstwo) Produkcja żywności Produkcja żywności Transport Transport Dystrybucja Dystrybucja Przechowywanie Przechowywanie żywności żywności u u konsumentów konsumentów Moment Moment konsumpcji konsumpcji Podejście to oznacza, że każdy etap łańcucha żywnościowego począwszy od produkcji pierwotnej do etapu końcowego jakim jest konsumpcja musi być uwzględniony w systemie zarządzania bezpieczeństwem i jakością produktu
9 Ogólny schemat oceny ryzyka zgodnie z zasadą od pola do stołu (CA) Częstość(prawdopodobieństwo) występowania czynnika zagrożenia P p Pz Pż Pm prawdopodobieństwo narażenia na czynnik Produkcja pasz Chów zwierząt gospodarskich Produkcja żywności Dystrybucja żywności Gospodarstwo domowe Ryzyko K p Kz Kż Km prawdopodobieństwo infekcji/zachorowania Poziom (koncentracja) występowania czynnika zagrożenia 9
10 Bezpieczeństwo żywności Zarządzamy kryteriami zagrożeń różne kryteria/wartości bezpieczeństwa Analiza zagrożeń niespecyficznych etapowo GMP GHP GAP Analiza zagrożeń specyficznych etapowo System HACCP Kryteria bezpieczeństwa produktu - zarządzania czynnikami zagrożeń wpływającymi na bezpieczeństwo produktu
11 Definicje terminów: zagrożenie i analiza zagrożeń Zagrożenie czynnik biologiczny, chemiczny lub fizyczny w żywności lub paszy, bądź stan żywności lub paszy, mogący powodować negatywne skutki dla zdrowia Analiza zagrożeń proces polegający na identyfikacji zagrożeń w zakresie bezpieczeństwa żywności, mogących wystąpić w miejscu produkcji i na poszczególnych etapach prowadzonych procesów technologicznych na całej długości łańcucha żywnościowego wszystkie istotne czynniki zagrożeń powinny być wzięte pod uwagę 11
12 Zarządzanie bezpieczeństwem łańcucha żywnościowego w zakresie czynników zagrożeń podstawowy element (Nr 1) Wszystkie podmioty Łańcucha Żywnościowego GHP Dobra Praktyka Higieniczna GMP - Dobra Praktyka Wytwarzania GAP - Dobra Praktyka Rolnicza GAF Dobra Praktyka Żywienia Zwierząt GVP Dobra Praktyka Weterynaryjna Dobre Praktyki są podstawą systemu zarządzania bezpieczeństwem żywności dla KONTROLI ZAGROŻEŃOGÓLNYCH (niespecyficznych etapowo) GHP/GMP/GAP/GAF/GVP
13 Zarządzanie bezpieczeństwem łańcucha żywnościowego podstawowy (Nr 1) i uzupełniający element (Nr 2) Prawie wszystkie podmioty łańcucha żywnościowego Koncepcja Analizy Zagrożeń i Krytycznych Punktów Kontroli (HACCP) jest systematycznym i określonym podejściem do zarządzania bezpieczeństwa żywności przez identyfikację Zagrożeń etapowo specyficznych i ich kontrolę w CCPs HACCP GHP/GMP/GAP/GAF/GVP
14 Łańcuch żywnościowy analiza i zarządzanie czynnikami zagrożeń nowsze podejście od około Produkcja Produkcja pierwotna pierwotna (gospodarstw (gospodarstw o) o) Produkcja Produkcja got. got. żywności żywności Transport Transport Dystrybucja Dystrybucja Analiza zagrożeń Przechowywanie Przechowywanie żywności żywności u u konsumentów konsumentów Moment Moment konsumpcji konsumpcji GAP/GVP/GMP/GHP HACCP Łańcuch żywnościowy: wzrasta zainteresowanie kontrolą czynników zagrożeń na wszystkich etapach łańcucha żywnościowego i zapewnienia wyższego poziomu bezpieczeństwa żywności. Codex Alimentarius 14
15 Tradycyjne systemowe podejście w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa łańcucha żywnościowego (1 i 2 element) HACCP GHP/GMP następnie następnie (GAP, GVP, GBP) Opanowanie (kontrola) czynników zagrożeń w łańcuchu żywnościowym została zapewniona 15
16 Tradycyjne systemowe podejście do zapewnienia bezpieczeństwa produktu żywnościowego ocena działania Tradycyjne systemowe (GAP/GMP/GHP/HACCP) podejście wymaga ustanowienia środków kontroli (dla czynników zagrożeń) celem: unikania czynników zagrożeń minimalizowania czynników zagrożeń eliminowania czynników zagrożeń Doskonalenie poziomu ochrony zdrowia publicznego jest mniej istotne w tym tradycyjnym podejściu 16
17 Co osiągnęliśmy w ten sposób? Wprowadziliśmy w życie GMP / GHP -wprowadziliśmy w życie zasady higieny, zapewniliśmy kontrolęczynników zagrożeńogólnych, niespecyficznych etapowo. W ramach systemu HACCP robimy analizę zagrożeń, zabezpieczoną nadzorem w ramach CCP Osiągnęliśmy jakiśpoziom bezpieczeństwa i wyczerpaliśmy możliwości dalszego postępowania. GMP/GHP i system HACCP nawet na całej długości łańcucha żywnościowego nie sązdolne zapewnićwięcej niżtolerowalnego i stałego poziomu bezpieczeństwa. W tym obszarze mamy od wielu lat wytyczne, standardy opracowane przez KKŻ, na przykład:.. Codex Alimentarius 17
18 Zalecany międzynarodowy Kodeks Praktyki w zakresie ogólnych zasad Higieny Żywności CAC/RCP , Rev Cel określenie podstawowych zasad higieny w łańcuchu żywnościowym (GMP, GHP, GAP) HACCP jako środek poprawy bezpieczeństwa! Wskazanie jak implementować te zasady Dostarczyćwytycznych dla innych bardziej szczegółowych Kodeksów w zakresie mięsa, mleka, jaj czy ryb. 18
19
20 Co będzie jutro - perspektywy Rozwój zasad dobrych praktyk i systemu HACCP - Revision of the General Principles of Food Hygiene (CAC/RCP ) and/or its Annex on HACCP I spotkanie grupy roboczej powołanej przez KKŻ, czerwiec, 2014, Finlandia Dalsze prace nad doskonaleniem bez rewolucji
21 Kategorie żywności w tradycyjnym podejściu do zapewnienia bezpieczeństwa żywności Produkt opisywany dwoma kategoriami: Bezpieczny Niebezpieczny/szkodliwy W konsekwencji systemowe tradycyjne podejście (GMP/GHP/HACCP): Nie określa celów i kryteriów w zakresie Ochrony Zdrowia Publicznego Poziom Ochrony Zdrowia Publicznego (ryzyka) w zakresie obejmującym bezpieczeństwo żywności jest nieznany. Codex Alimentarius 21
22 Poziomy kontrolowanych czynników i ryzyka w tradycyjnym systemie zarządzania bezpieczeństwem żywności
23 Co możemy zrobićdla dalszej poprawy bezpieczeństwa i jakości żywności Doskonalenie bezpieczeństwa żywności w odniesieniu do pojedynczych czynników zagrożeń dających podwyższony poziom ryzyka np. Salmonella, Listeria, E. coli, dioksyny Wymaga to więcej naukowego i racjonalnego podejścia!!! Przyszedłczas na analizęryzyka wykorzystanie wiedzy, nauki i postępu w praktycznej realizacji polityki bezpieczeństwa żywności!!!!! Wdrażamy koncepcję: Food safety risk analysis 23
24 Bezpieczeństwo żywności i doskonalenie ochrony zdrowia publicznego Zarządzamy kryteriami zagrożeń i ryzyka różne cele Kryteria ryzyka ALOP Kryteria zarządzania ryzykiem zdrowie publiczne PO, ADI, TDI Analiza zagrożeń GMP GHP Analiza ryzyka PC, MRL, ML FSO Analiza zagrożeń System HACCP Kryteria zarządzania GAPczynnikami zagrożeń - bezpieczeństwa produktu
25 Definicja ryzyka i analizy ryzyka w bezpieczeństwie żywności Ryzyko prawdopodobieństwo zaistnienia negatywnych skutków dla zdrowia oraz dotkliwość takich skutków w następstwie występowania danego (określonego) czynnika zagrożenia (np. Listeria, Salmonella, E. coli, dioksyny) Analiza ryzyka proces składający się z trzech powiązanych elementów: oceny ryzyka, zarządzania ryzykiem i komunikowania o ryzyku - Zadanie głównie rządowe 25
26
27 27
28 ANALIZA RYZYKA OCENA RYZYKA proces, który oznacza lub ocenia poziom ryzyka, który jest wynikiem występowania danego czynnika zagrożenia, Zarządzanie Ryzykiem Ocena Ryzyka Identyfikacja Zagrożenia Charakterystyka Zagrożenia Ocena Narażenia Charakterystyka Ryzyka Komunikowanie ryzyka Ocena Ryzyka Kryteria, cele ALOP PC, PO, FSO ADI, TDI, PTWI (MRL, ML) 28
29 Punkt wyjścia: ALOP ALOP odpowiedni poziom ochrony akceptowalny poziom ryzyka dla danego pojedyńczego czynnika zagrożenia!!! wyrażany jako cel do osiągnięcia w np.. zakresie (salmonelloz, zatruć gronkowcowych, kolibakterioz, nowotworów) pożądana redukcja/poziom zapadalności na określoną chorobę w określonym czasie maksymalna dopuszczalna częstotliwośćzapadania na choroby zakaźne przenoszone drogą przewodu pokarmowego 29
30 Główne kryterium stosowane w zarządzaniu ryzykiem ALOP (Appropriate Level Of Protection) Odpowiedni Poziom Ochrony, poziom ochrony wynikający z poziomu ryzyka level for a given individual hazard factor!!! wg porozumienia SPS definiuje się je jako odpowiedni poziom ochrony uznawany za odpowiedni przez Członka ustanawiającego środki sanitarne lub fitosanitarne w celu ochrony życia lub zdrowia ludzi, zwierząt lub roślin w obrębie jego terytorium. ALOP-różne poziomy ochrony i ryzyka w zakresie Salmonelloz pokarmowych w zależności od kraju - Poland, Ukraine, Czech Republic, Georgia, Slovakia 30
31 Kryteria zarządzania ryzykiem do wdrożenia w łańcuchu żywnościowym od 2004 roku Rząd Podejście oparte na ryzyku w bezpieczeństwi e, bazuje na zarządzaniu kryteriami ryzyka (FSO, PO, PC, ADI, TDI, NP, MRL, ML, ZERO) ALOP ALOP FSO FSO // PO PO // PC PC ADI, ADI, TDI, TDI, PTWI, PTWI, MRL, MRL, ML, ML, NP, NP, DP, DP, NDP, NDP, ZERO ZERO Kryterium poziomu ochrony zdrowia publicznego Kompetentne organa
32 Kryteria (metrics/terms)zarządzania ryzykiem do zastosowania ALOP (Appropriate Level of Protection) Odpowiedni Poziom Ochrony FSO (Food Safety Objective)- Cel Bezpieczeństwa Żywności PO- Performance Objective- Cel Wykonawczy PC -Performance Criterion-Kryterium Wykonawcze Dodatkowy w przypadku zagrożeń chemicznych mamy: ADI (Acceptable daily intake) - Akceptowane dzienne pobranie) TDI (tolerable daily intake) - Tolerowane dzienne pobranie PTWI (Provisional tolerable weekly intake) -Tymczasowe tolerowane tygodniowe pobranie. MRL (Maximum residue level) -Najwyższy dopuszczalny poziom pozostałości 32
33 Definicje kryteriów zarządzania ryzyka Food Safety Objective (FSO)- Cel Bezpieczeństwa Żywności Maksymalna częstotliwość i/lub koncentracja czynnika zagrożenia w żywności na etapie jej spożycia, która zapewnia lub przyczynia się do odpowiedniego poziomu ochrony (ALOP). Performance Objective (PO) - Cel Wykonawczy Maksymalna częstotliwość i/lub koncentracja czynnika zagrożenia w żywności na odpowiednim etapie łańcucha żywnościowego przed czasem konsumpcji, która zapewnia lub przyczynia się do osiągnięcia FSO lub ALOP Performance Criterion (PC) -Kryterium Wykonawcze Wymagany efekt częstości i/lub koncentracji czynnika zagrożenia w żywności, które musi zostać osiągnięte przez stosowanie jednego lub więcej środka kontroli w celu zapewnienia lub przyczynienie się do PO lub FSO.
34 Łańcuch żywnościowy kryteria zarządzania zagrożeniami i ryzykiem nowe podejście od 2004 roku PO TDI PC PO Analiza ryzyka ML FSO FSO MRL. ADI A L O P Produkcja Produkcja pierwotna pierwotna (gospodarstw (gospodarstw o) o) Produkcja Produkcja got. got. żywności żywności Transport Transport Dystrybucja Dystrybucja Analiza zagrożeń GAP/GBP/GVP/GMP/GHP HACCP Przechowywanie Przechowywanie żywności żywności u u konsumentów konsumentów Moment Moment konsumpcji konsumpcji Łańcuch żywnościowy: koncentracja na bezpieczeństwie łańcucha. Włączamy zdrowie publiczne analiza ryzyka w bezpieczeństwie żywności KWESTIA ZROZUMIENIA I WDROŻENIA PRZEZ RZĄD TEGO PODEJŚCIA 34
35 Fiński program zwalczania Salmonella przykład praktycznego rozwiązania, bazującego na Kodeksowym podejściu do analizy ryzyka
36 Poziom danego czynnika zagrożenia i towarzyszącego ryzyka w nowoczesnym systemie zarządzania zagrożeniami i ryzykiem (HA i RA)
37 Tworzymy system zarządzania bezpieczeństwem żywności i Ochroną Zdrowia Publicznego narzędzia/kryteria Rząd Narzędzie specjalne programy postępowanie w ramach zarz. ryzykiem ALOP ALOP Koncepcja Risk-based w bezpieczeństwie żywności oparta na nowych kryt. (FSO, FSO FSO / / PO PO / / PC PC PO, PC) ADI, ADI, TDI, TDI, PTWI, PTWI, MRL, MRL, ML, ML, NP, NP, DP, DP, ZERO ZERO Kryterium Poziom Ochrony Zdrowia Publicznego Kompetentne organy Hazard based approach Podejście oparte na zagrożeniach System HACCP System HACCP Narzędzia - systemowe Dobre Dobre Praktyki Praktyki GHPs GHPs / GMPs GMPs / GAPs/GVPs/ GAPs/GVPs/ Podstawa Podstawa systemu systemu zabiegi zabiegi DDD DDD Kryterium Bezpieczeństwo Produktu spożywczego Food Business Operator Przemysł 37
38 Bezpieczeństwo żywności i doskonalenie ochrony zdrowia publicznego. Zarządzamy kryteriami zagrożeńi ryzyka różne cele Kryteria ryzyka ALOP Kryteria zarządzania ryzykiem zdrowie publiczne PO, ADI, TDI Analiza zagrożeń GMP GHP GAP Analiza ryzyka PC, MRL, ML FSO Analiza zagrożeń System HACCP Kryteria zarządzania czynnikami zagrożeń - bezpieczeństwa produktu
39 Analiza zagrożeń a analiza ryzyka w systemie zarządzaniabezpieczeństwem żywności/paszi ochronie zdrowia publicznego Oparcie na analizie zagrożeń hazard-based Decyzje, normy i działania opierają się na celach wytyczonychdo osiągnięcia i sprawdzonych informacjach (wiarygodne badania) dotyczących występowania czynników zagrożeń, Np.. Salmonella w stadach chcemy osiągnąćcel 1-2% stad dodatnich jutro podczas gdy dzisiaj mamy 50-80% stad dodatnich. Przy zapewnieniueliminacji lub redukcji narażenia na te zagrożenia spodziewając się wystąpienia redukcji poziomu ryzyka 39
40 Analiza zagrożeńa analiza ryzyka w systemie zarządzania bezpieczeństwem żywności/pasz i ochronie zdrowia publicznego Oparcie na analizie ryzyka risk-based Decyzje, normy i działania oparte sąna specyficznej, szczegółowej wiedzy dotyczącej poziomu ryzyka Chodzi o osiągnięcie ustalonego poziomu ochrony zdrowia publicznego, a ten proces osiągania powinien byćjasno objaśniony i zwalidowany w tym zakresie 40
41 Przewodniki dla analizy ryzyka Working principles for risk analysis for food safety for application by governments, CAC/GL Zasady funkcjonowania analizy ryzyka w bezpieczeństwie żywności do stosowania przez odpowiednie organa administracji państwowej CAC/GL , Polska edycja 2013 (załączona w materiałach konferencyjnych) Food safety risk analysis. A guide for national food safety authorities. FAO Food and Nutrition Paper 87. (English edition 2007), Analiza ryzyka w bezpieczeństwie żywności. Przewodnik dla krajowych organów ds. bezpieczeństwa żywności, (Polska edycja w przygotowaniu ) 41
42 Wytyczne CA w zakresie zasad oceny ryzyka i zarządzania ryzykiem mikrobiologicznym Principles and Guidelines for the Conduct of Microbiological Risk Assessment (1999) Principles and Guidelines for the Conduct of Microbiological Risk Management (2007/2008) 42
43 Mikrobiologiczna ocena ryzyka dokonywana jest przez JEMRA dla potrzeb CAC i dotyczy np.: Risk assessments of Salmonella in eggs and broiler chickens Risk assessments of Listeria monocytogenes in ready-to-eat food Risk assessments of Campylobacter spp. In broiler chickens Risk assessments of Vibrio spp. in seafood Inne: wirusy, Enterobacter sakazakii, EHEC 43
44 Chronologia wydawania niektórych standardów KKŻw zakresie zarządzania/zapewnienia bezpieczeństwa żywności analiza zagrożeń(ha) i ryzyka (RA) 2013 Guidelines on application of risk assessment for feed Guidelines on the Application of General Principles of Food Hygiene to the Control of Viruses in Food Guidelines for Risk Analysis of Foodborne Antimicrobial Resistance New approach to Food safety and quality issue 2008 CAC/GL 69 - Guideline for the Validation of Food Safety Control Measures 2007 Working Principles for Risk Analysis for Food Safety for Application by Governments CAC/GL 63 - Principles and Guidelines for the Conduct of Microbiological Risk Management 2003 (1969) - the CAC, FAO/WHO published CAC/RCP Rev , which serves as a guideline to food safety Principles and Guidelines for the Conduct of Microbiological Risk Assessment 1997 The Codex Committee for Food Hygiene established the principles (six) of the Hazard Analysis Critical Control Point (HACCP) system in the food-processing industry. In 1999, CA established the seven principles of HACCP system The Agreement on the Application of Sanitary and Phytosanitary Measures (SPS) and the Agreement on Technical Barriers to Trade (TBT) The United Nations General Assembly Guidelines for Consumer Protection The establishment of the Codex Alimentarius Commission (1961 first step) The establishment of the World Health Organization (WHO) The establishment of the Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO) HA RA
45 Strategiczny plan Codex Alimentarius na lata Określono 4 strategiczne cele: 1.Ustanowienie międzynarodowych norm żywnościowych, które dotyczą bieżących i pojawiających się problemów w dziedzinie żywności. 2.Zapewnienie stosowania zasad analizy ryzyka w rozwoju norm Kodeksowych. 3.Ułatwienie skuteczniejszego udziału w pracach wszystkim członkom Codex Alimentarius 4.Wdrożenie skutecznych i wydajnych systemów i praktyk zarządzania pracami w ramach Codex Alimentarius 45
46 Strategiczny plan CA Cel strategiczny nr 2. Zapewnienie stosowania zasad analizy ryzyka w rozwoju norm Kodeksowych: Cel 2.1 Zapewnienie konsekwentnego stosowania zasad analizy ryzyka i doradztwa naukowego. Cel 2.2 Osiągnięcie zrównoważonego dostępu do wiedzy naukowej. Cel 2.3 Zwiększenie zaangażowania naukowego z krajów rozwijających się. 46
47 Wymagania prawne w zakresie bezpieczeństwa żywności oparte na przeprowadzonej ocenie ryzyka dla określonych czynników zagrożeń Zasada równoważności musi być przestrzegana EU/USA RU/EU Odpowiedzialność przeniesiona na podmioty gospodarcze Wg Claus Heggum, 2007 w modyfikacji własnej Polityka ochrony zdrowia publicznego: Skupiona na ryzyku ALOP jako kryterium doskonalenia Ochrony Zdrowia Publicznego Wzrost znaczenia ilościowej oceny ryzyka i badań laboratoryjnych Kierunki zmian w zarządzaniu bezpieczeństwem żywności i doskonaleniu zdrowia publicznego Polityka handlowa: Skupiona na wynikach ilościowych Unikanie sporów nad bezpieczna / niebezpieczna Produkcja żywności: Bardziej elastyczna Klarowna dokumentacja Zmiany w technologii i opracowanie nowych produktów Postępowanie z nowymi zagrożeniami Badania laboratoryjne b. potrzebne Nowe oparte na ryzyku kryteria ilościowe FSO, PO, PC, ADI, TDI Inicjatywa do dalszego rozwoju HACCP/GMP/GHP i prowadzenia badań laboratoryjnych 47
48 Wzmocnienie bezpieczeństwa żywności i kontrola systemów na poziomie państwowym Harmonizacja prawa żywnościowego przy wykorzystaniu norm Kodeksu Żywnościowego i innych norm międzynarodowych Urzędowa kontrola: tworzenie programów inspekcji żywności i możliwości szkoleniowych dla inspektorów Laboratoryjna kontrola żywności: wzmocnienie i modernizacja, szkolenie personelu Wdrażanie procesów: analizy zagrożeń i analizy ryzyka powinno byćpriorytetem w systemie bezpieczeństwa żywności 48
49 Wnioski Konsumenci maja prawo żądać dostarczania bezpiecznej żywności. Powstające na nowo i nasilające się problemy w zakresie bezpieczeństwa żywności wymagają zawsze podejmowania pilnych działań i poszukiwania rozwiązań systemowych. Od rządu, przemysłu i innych podmiotów łańcucha żywnościowego oczekuje się podjęcia wszelkich starań by zapewnić bezpieczeństwo żywności i odpowiedni poziom Ochrony Zdrowia Publicznego. Wdrażanie i doskonalenie procesu analizy zagrożeń i analizy ryzyka staje się rutynową praktyką 49
50 Thank you for the attention Codex Alimentarius 50
Obligatoryjne i nieobligatoryjne systemy zarządzania jakością stosowane w produkcji i przetwórstwie surowców rolnych
Zakład Towaroznawstwa mgr inż. Sławomir Stec Obligatoryjne i nieobligatoryjne systemy zarządzania jakością stosowane w produkcji i przetwórstwie surowców rolnych Badania realizowane w ramach Programu:
Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:
Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: TECHNIK ŻYWIENIA I USŁUG GASTRONOMICZNYCH przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej
Zasady GMP/GHP, które należy wdrożyć przed wprowadzeniem HACCP
System HACCP Od przystąpienia Polski do Unii Europejskiej wszystkie firmy zajmujące się produkcją i dystrybucją żywności muszą wdrożyć i stosować zasady systemu HACCP. Przed opisaniem podstaw prawnych
Elementy zarządzania jakością i bezpieczeństwem żywności w produkcji serów mikrobiologia prognostyczna.
Licheń 28-30 października 2015 roku Elementy zarządzania jakością i bezpieczeństwem żywności w produkcji serów mikrobiologia prognostyczna. IV Forum Technologii Serowarskich dr inż. Jarosław Kowalik Katedra
HACCP- zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego żywności Strona 1
CO TO JEST HACCP? HACCP ANALIZA ZAGROŻEŃ I KRYTYCZNE PUNKTY KONTROLI HAZARD ryzyko, niebezpieczeństwo, potencjalne zagrożenie przez wyroby dla zdrowia konsumenta ANALYSIS ocena, analiza, kontrola zagrożenia
Analiza zagrożeń i analiza ryzyka w łańcuchu żywnościowym w świetle praw żywnościowego UE i norm Kodeksu Żywnościowego
Analiza zagrożeń i analiza ryzyka w łańcuchu żywnościowym w świetle praw żywnościowego UE i norm Kodeksu Żywnościowego Prof. dr hab. Krzysztof Kwiatek, doc. dr hab. Tadeusz Wijaszka Państwowy Instytut
w stołówkach szkolnych
Zasady Dobrej Praktyki Higienicznej w stołówkach szkolnych Magdalena Chojnowska Oddział HŻŻ i PU WSSE w Białymstoku SYSTEMY BEZPIECZEŃSTWA ŻYWNOŚCI Główny cel prawa żywnościowego zdefiniowany w Preambule
Wymagania prawne w zakresie bezpieczeństwa żywności ze specjalnym uwzględnieniem legislacji europejskiej
Wymagania prawne w zakresie bezpieczeństwa żywności ze specjalnym uwzględnieniem legislacji europejskiej dr Paweł Wojciechowski Katedra Prawa Rolnego i Systemu Ochrony Żywności Wydział Prawa i Administracji
WSPÓLNA POLITYKA ROLNA NA RZECZ ZAPEWNIENIENIA KONSUMENTOWI ŻYWNOŚCI WYSOKIEJ JAKOŚCI. Marek Sawicki Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi
WSPÓLNA POLITYKA ROLNA NA RZECZ ZAPEWNIENIENIA KONSUMENTOWI ŻYWNOŚCI WYSOKIEJ JAKOŚCI Marek Sawicki Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Warszawa, 09.09.2011 Wprowadzenie Ewolucja WPR - od zabezpieczenia potrzeb
JAKOŚĆ I BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI W SEKTORZE USŁUG. Zagadnienia: Systemy zapewnienia bezpieczeństwa żywności i żywienia;
JAKOŚĆ I BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI W SEKTORZE USŁUG Zagadnienia: Czynniki ryzyka zdrowia i jakości żywności; Systemy zapewnienia bezpieczeństwa żywności i żywienia; Ustawodawstwo w zakresie bezpieczeństwa
Ćwiczenie 2. Bezpieczeństwo i higiena żywności
Ćwiczenie 2. Bezpieczeństwo i higiena żywności Bezpieczeństwo żywności stanowi jeden z priorytetów polityki żywieniowej i zajmuje centralne miejsce w obszarze ochrony zdrowia publicznego. Organizacja Narodów
Bezpieczeństwo i kontrola produktów żywnościowych
EDYTA WACŁAWIK Bezpieczeństwo i kontrola produktów żywnościowych Tematem mojej pracy jest Bezpieczeństwo i kontrola produktów żywnościowych. Dlaczego? Bo każdy z nas spożywa żywność i na co dzień ma z
Eisenstadt 25-29 czerwca 2012
Eisenstadt 25-29 czerwca 2012 Warsztaty doskonalące w higienie mięsa i produktów mięsnych Hotel Burgenland Eisenstadt Udział wzięło 26 osób z 20 krajów Nr.rozp Tytuł Wersja skonsolidowana Regulacja rozporządzenia
GMP w wytwarzaniu produktu chemicznego
GMP w wytwarzaniu produktu chemicznego Good Manufacturing Practice - GMP Good Manufacturing Practice - GMP (Dobra Praktyka Wytwarzania/Produkcji) połączenie efektywnych procedur produkcyjnych oraz skutecznej
Wysłodki i melas jako pasza GMP. Roman Wojna
Wysłodki i melas jako pasza GMP Roman Wojna Ustawa o paszach 2006 1) Rejestracja i zatwierdzenie zakładów. 2) Zasady wytwarzania i stosowania pasz leczniczych oraz nimi obrót. 3) Wymagania jakościowe
Uwarunkowania i ekonomiczna ocena wdrażania systemów zarządzania jakością w produkcji i przetwórstwie mięsa wieprzowego mgr inż.
Uwarunkowania i ekonomiczna ocena wdrażania systemów zarządzania jakością w produkcji i przetwórstwie mięsa wieprzowego mgr inż. Sławomir Stec Zakład Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich Państwowa Wyższa
Jakie są dotychczasowe efekty prac Komisji Kodeksu Żywnościowego FAO/WHO w zakresie Genetycznie Modyfikowanych Organizmów (GMO)?
Jakie są dotychczasowe efekty prac Komisji Kodeksu Żywnościowego FAO/WHO w zakresie Genetycznie Modyfikowanych Organizmów (GMO)? W latach 2000-2007 kwestie związane z GMO omawiane były na forum, powołanej
Higiena i bezpieczeństwo żywności w sklepikach szkolnych oraz blokach żywieniowych
Higiena i bezpieczeństwo żywności w sklepikach szkolnych oraz blokach żywieniowych Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Wieruszowie mgr inż. Karolina Krawczyk - Borowiec Iwona Promna - stażystka
ŚWIATOWY DZIEŃ ZDROWIA 2015
ŚWIATOWY DZIEŃ ZDROWIA 2015 7 kwietnia, w rocznicę powstania Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) obchodzony jest Światowego Dnia Zdrowia. Każdego roku WHO wybiera priorytetowy obszar ważny z punktu widzenia
Zarządzanie projektami a zarządzanie ryzykiem
Ewa Szczepańska Zarządzanie projektami a zarządzanie ryzykiem Warszawa, dnia 9 kwietnia 2013 r. Agenda Definicje Wytyczne dla zarządzania projektami Wytyczne dla zarządzania ryzykiem Miejsce ryzyka w zarządzaniu
Zapraszamy zainteresowanych do zapisów na:
Zapraszamy zainteresowanych do zapisów na: Studium Specjalizacyjne: dziedzina weterynarii Nr 15 - Higiena zwierząt rzeźnych i żywności pochodzenia zwierzęcego Krajowy Kierownik Specjalizacji Nr 15 Prof.
Wojewódzki Inspektorat Weterynarii w Olsztynie 18 marca 2014 r.
Wojewódzki Inspektorat Weterynarii w Olsztynie 18 marca 2014 r. Cel programów Ograniczenie rozprzestrzeniania chorób odzwierzęcych i odzwierzęcych czynników chorobotwórczych. Serotypy Salmonella objęte
OCENA SPEŁNIENIA WYMAGAŃ DOTYCZĄCYCH NADZORU NAD KRYTYCZNYMI PUNKTAMI KONTROLI PRZEZ PRZEDSIĘBIORSTWA NALEŻĄCEDO ŁAŃCUCHA ŻYWNOŚCIOWEGO
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLV, 2012, 3, str. 349 353 Agata Szkiel OCENA SPEŁNIENIA WYMAGAŃ DOTYCZĄCYCH NADZORU NAD KRYTYCZNYMI PUNKTAMI KONTROLI PRZEZ PRZEDSIĘBIORSTWA NALEŻĄCEDO ŁAŃCUCHA ŻYWNOŚCIOWEGO Katedra
Standardy zarządzania jakością dla producentów żywności aktualne zagadnienia. dr inż. Ilona Błaszczyk Politechnika Łódzka
Standardy zarządzania jakością dla producentów żywności aktualne zagadnienia dr inż. Ilona Błaszczyk Politechnika Łódzka 1 Zagadnienia: - Nowelizacja normy ISO 9001 (DIS Stage) - Rewizja normy ISO 22000:2005
Epidemia E. coli - zagrożenia dla bezpieczeństwa żywności na globalnym rynku
KONFERENCJA Epidemia E. coli - zagrożenia dla bezpieczeństwa żywności na globalnym rynku 27.07.2011 r. Miejsce konferencji: Hotel Sheraton ul. Bolesława Prusa 2, 00-493 Warszawa ORGANIZATOR Rejestracja
Zarządzanie ryzykiem teoria i praktyka. Ewa Szczepańska Centrum Projektów Informatycznych Warszawa, dnia 31 stycznia 2012 r.
Zarządzanie ryzykiem teoria i praktyka Ewa Szczepańska Centrum Projektów Informatycznych Warszawa, dnia 31 stycznia 2012 r. Zarządzanie ryzykiem - agenda Zarządzanie ryzykiem - definicje Ryzyko - niepewne
Wybrane systemy jakości żywności Zasady higieny w przetwórstwie i przechowalnictwie żywności
Wybrane systemy jakości żywności Zasady higieny w przetwórstwie i przechowalnictwie żywności 1 Do systemów tych należą: - Dobra Praktyka Higieniczna (Good Hygienic Practice - GHP) - Dobra Praktyka Produkcyjna
INFORMACJE. Na wspólny rynek można wprowadzać wyłącznie jaja spożywcze z ferm kur. zarejestrowanych i nadzorowanych przez Powiatowych Lekarzy
Konferencja Prasowa Krajowej Izby Producentów Drobiu i Pasz Centrum Prasowe PAP Warszawa, 13 sierpnia 2014 r. Zagrożenie życia i zdrowia konsumentów kupujących nieoznakowane jaja spożywcze INFORMACJE Tylko
CEL SZKOLENIA: DO KOGO SKIEROWANE JEST SZKOLENIE:
Audytor Wewnętrzny systemu HACCP oraz standardów IFS w wersji 6 (International Food Standard version 6) i BRC w nowej wersji 7 (Global Standard for Food Safety issue 7) - AWIFSBRC CEL SZKOLENIA: zrozumienie
Zadania, organizacja pracy i dorobek Komisji Kodeksu Żywnościowego FAO/WHO
Zadania, organizacja pracy i dorobek Komisji Kodeksu Żywnościowego FAO/WHO Anna Janasik Biuro Współpracy Międzynarodowej Punkt Kontaktowy Komisji Kodeksu Żywnościowego FAO/WHO dla Polski Komisja Kodeksu
WYBRANE ZAGADNIENIA Z PRAWOZNAWSTWA W ASPEKCIE PRAWA ŻYWNOŚCIOWEGO
SPIS TREŚCI Wykaz skrótów... 11 Przedmowa... 13 Rozdział I WYBRANE ZAGADNIENIA Z PRAWOZNAWSTWA W ASPEKCIE PRAWA ŻYWNOŚCIOWEGO... 15 1. Pojęcie prawa... 15 1.1. Prawo a inne systemy normujące stosunki społeczne...
Unia Europejska na forum Komisji Kodeksu Żywnościowego FAO/WHO znaczenie norm KKŻ FAO/WHO dla prawodawstwa unijnego
Unia Europejska na forum Komisji Kodeksu Żywnościowego FAO/WHO znaczenie norm KKŻ FAO/WHO dla prawodawstwa unijnego Marzena Chacińska Dyrektor Biura Współpracy Międzynarodowej GIJHARS Punkt Kontaktowy
Identyfikacja i identyfikowalność artykułów spożywczych. Bronisze, 04.12.2015 r.
Identyfikacja i identyfikowalność artykułów spożywczych Bronisze, 04.12.2015 r. 1 Zadaniem Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest m.in. sprawowanie nadzoru nad warunkami zdrowotnymi żywności i żywienia,
Bezpieczeństwo zdrowotne i jakość żywności
Projekt Nr POKL.08.01.01-635/10 pt. Szerzenie wiedzy pracowników sektora spożywczego kluczem do sukcesu przedsiębiorstw. współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Przedmiot: Zagrożenia zdrowotne żywności Kod: Kierunek: Turystyka i rekreacja Rok/Semestr: II stopień 1-2/1-4 Specjalność: wszystkie Tryby: S/NS
Przedmiot: Zagrożenia zdrowotne żywności Kod: Kierunek: Turystyka i rekreacja Rok/Semestr: II stopień 1-2/1-4 Specjalność: wszystkie Tryby: S/NS Liczba godzin/semestr 60/32 Wykłady: 60/32 Ćwiczenia: Laboratoria:
DOBRA PRAKTYKA HIGIENICZNA. Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Powiecie Warszawskim Zachodnim
Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Powiecie Warszawskim Zachodnim !!!! 1. Palenie papierosów zakaz! 2. Higiena rąk 3. Higiena odzieży 4. Higiena opakowań Podstawy prawne Ustawa o bezpieczeństwie
Pozostałości substancji niepożądanych w żywności i paszach - ocena zagrożeń. Andrzej Posyniak, Krzysztof Niemczuk PIWet-PIB Puławy
Pozostałości substancji niepożądanych w żywności i paszach - ocena zagrożeń Andrzej Posyniak, Krzysztof Niemczuk PIWet-PIB Puławy Substancje niepożądane w żywności i paszach Substancje anaboliczne hormonalne
Jedno zdrowie - bezpieczeństwo żywności od pola do stołu
Jedno zdrowie - bezpieczeństwo żywności od pola do stołu Na całym świecie dojrzewa pogląd o ścisłym związku zdrowia człowieka ze zdrowiem zwierząt. Zoonozy, a wśród nich pojawiające się nowe choroby oraz
WYKŁAD 3 Agnieszka Zembroń-Łacny, Anna Kasperska
WYKŁAD 3 Agnieszka Zembroń-Łacny, Anna Kasperska Narodowego Programu Zdrowia na lata 2007-2015: zjednoczenie wysiłków społeczeństwa i administracji publicznej prowadzące do zmniejszenia nierówności i poprawy
BEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY
Wykład 12. ZARZĄDZANIE BEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY 1 1. Podstawy prawne zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy: Podstawą regulacji w UE jest Dyrektywa Ramowa o ochronie pracowników przed szkodliwym
PROGRAM MINIMUM SANITARNEGO
PROGRAM MINIMUM SANITARNEGO NR DZIAŁU SZCZEGÓŁOWE CELE KSZTAŁCENIA (słuchacz powinien umieć) HASŁA PROGRAMOWE MATERIAŁ NAUCZANIA ĆWICZENIA 1 2 3 4 I - definiować składniki pokarmowe; - opisywać funkcje
BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI OD POLA DO STOŁU ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM PRODUKCJI PIERWOTNEJ
BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI OD POLA DO STOŁU ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM PRODUKCJI PIERWOTNEJ Ochrona zdrowia publicznego i konsumenta, a także ogromne straty ponoszone w wyniku produkcji żywności zagrażającej
Systemy powiadamiania w UE jako narzędzie reagowania na zagrożenia biologiczne
Systemy powiadamiania w UE jako narzędzie reagowania na zagrożenia biologiczne Anna Świątecka Służba Medyczna Biuro Bezpieczeństwa Operacji Lotniczych Portu Lotniczego im. F. Chopina w Warszawie Ryn, 19.09.2012
POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI
POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI AKREDYTACJA LABORATORIÓW URZĘDOWYCH WYKONUJĄCYCH BADANIA POZOSTAŁOŚCI ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN NA POTRZEBY ROLNICTWA EKOLOGICZNEGO Projekt P3 Projekt wydania 1 Warszawa, 19.09.2016
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2012/2013
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu Wydział Nauk o Bezpieczeństwie obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2012/2013 Kierunek studiów: Bezpieczeństwo
UWAGA INFORMACJA DLA OSÓB PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚC W ZAKRESIE PRODUKCJI PIERWOTNEJ (np. uprawa owoców, warzyw, ziół, zbóż, zbiór runa leśnego)
UWAGA INFORMACJA DLA OSÓB PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚC W ZAKRESIE PRODUKCJI PIERWOTNEJ (np. uprawa owoców, warzyw, ziół, zbóż, zbiór runa leśnego) Produkcja pierwotna obejmuje działalność na poziomie gospodarstw
Podstawy prawne Sekcji Zwalczania Chorób Zakaźnych w Oddziale Nadzoru Epidemiologii (stan prawny na r.)
Podstawy prawne Sekcji Zwalczania Chorób Zakaźnych w Oddziale Nadzoru Epidemiologii (stan prawny na 1.06.2015 r.) 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. Ustawa o Państwowej Inspekcji Sanitarnej
Bezpieczeństwo żywności - przepisy
Bezpieczeństwo żywności - przepisy Celem polskiej polityki w zakresie bezpieczeństwa żywności jest szeroko rozumiana ochrona zdrowia i interesów konsumentów. W tym celu wdrożono szereg norm prawnych w
HIGIENA ŻYWNOŚCI, ŻYWIENIA I PRZEDMIOTÓW UŻYTKU
HIGIENA ŻYWNOŚCI, ŻYWIENIA I PRZEDMIOTÓW UŻYTKU ROK 2013 W ewidencji obiektów na terenie objętym działaniem znajduje się 517 zakładów żywnościowożywieniowych, w tym: 25 obiektów produkcji żywności, 313
Wdrażanie metod analizy środowiskowego ryzyka zdrowotnego do ustalania i przestrzegania normatywów środowiskowych
Program Wieloletni Wdrażanie metod analizy środowiskowego ryzyka zdrowotnego do ustalania i przestrzegania normatywów środowiskowych Etap II Przegląd wytycznych i zalecanych rozwiązań pod kątem wykorzystania
Światowy Dzień Zdrowia. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) powstała 7 kwietnia 1948 r. Biuro WHO w Polsce utworzone zostało w lipcu 1992 r.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) powstała 7 kwietnia 1948 r. Główna siedziba Organizacji znajduje się w Genewie. Polska jest krajem członkowskim WHO od początku jej istnienia. Biuro WHO w Polsce utworzone
PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE Opracowano na podstawie dokumentu z dnia 7 lutego 2012 r.
PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE Opracowano na podstawie dokumentu z dnia 7 lutego 2012 r. Cukiernik 751201 Celem kształcenia zawodowego jest przygotowanie uczących się do życia w warunkach współczesnego
Porozumienie ramowe z dnia 21 wrze nia 2007 r. zawarte pomi
Porozumienie ramowe z dnia 21 września 2007 r. zawarte pomiędzy Głównym Inspektorem Sanitarnym i Głównym Lekarzem Weterynarii o współdziałaniu i współpracy organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej i organów
Norma ISO 26000 Zasady, obszary i działania Wyzwania praktyczne. Dr inż. Zofia Pawłowska
Norma ISO 26000 Zasady, obszary i działania Wyzwania praktyczne Dr inż. Zofia Pawłowska 1 Odpowiedzialnośd społeczna powinna przenikad każdą decyzję, bez względu na to, czy dotyczy ona pracowników, wyrobów,
Codex Alimentarius jest zbiorem przyjętych w skali międzynarodowej norm żywnościowych, praktyk, zaleceń i wytycznych wykorzystywanych przez urzędowe
1 Codex Alimentarius jest zbiorem przyjętych w skali międzynarodowej norm żywnościowych, praktyk, zaleceń i wytycznych wykorzystywanych przez urzędowe służby kontroli, przemysł rolno-spożywczy oraz środowiska
Ryzyko w Nowoczesnych Systemach Zarządzania
Ryzyko w Nowoczesnych Systemach Zarządzania Joanna Bańkowska Dyrektor Zarządzający BSI Group Polska Copyright 2016 BSI. All rights reserved. 1 WCZEŚNIEJ: Szacowanie ryzyka dla procesów TERAZ: Szacowanie
Ocena ryzyka zawodowegoto proste! Copyright by Zdzisław Wiszniewski
Ocena ryzyka zawodowegoto proste! 1. Ryzyko zawodowe narzędzie do poprawy warunków pracy Kodeks pracy: 1991 r. - art. 215 1996 r. - art. 226, 227, 237 11a Pracodawca: ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe
Zarządzanie jakością, środowiskiem oraz bezpieczeństwem w praktyce gospodarczej. Maciej Urbaniak.
Zarządzanie jakością, środowiskiem oraz bezpieczeństwem w praktyce gospodarczej. Maciej Urbaniak. Książka stanowi szerokie kompendium wiedzy z zakresu systemów zarządzania. Stanowić ona może cenną pomoc
Cel 3: Zapewnić wszystkim ludziom w każdym wieku zdrowe życie oraz promować dobrobyt
Cel 3: Zapewnić wszystkim ludziom w każdym wieku zdrowe życie oraz promować dobrobyt Zapewnienie wszystkim w każdym wieku zdrowego życia oraz promowanie dobrostanu stanowi podstawę zrównoważonego rozwoju.
Turystyka i Rekreacja pytania na egzamin dyplomowy
Turystyka i Rekreacja pytania na egzamin dyplomowy ZAGADNIENIA Z PRZEDMIOTÓW KIERUNKOWYCH 1. Podstawowe typy i rodzaje przedsiębiorstw turystycznych w Polsce. Zakres ich funkcjonowania. Struktury organizacyjne
Warszawa, dnia 19 czerwca 2013 r. Poz. 696 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 6 czerwca 2013 r.
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 19 czerwca 2013 r. Poz. 696 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 6 czerwca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu
Ogólnopolski Dobrowolny Program Znakowania Wartością Odżywczą GDA. Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Łodzi informuje iż,
Ogólnopolski Dobrowolny Program Znakowania Wartością Odżywczą GDA Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Łodzi informuje iż, Główny Inspektorat Sanitarny i Stowarzyszenie Polska Federacja Producentów
RAPORT Z MONITORINGU POZOSTAŁOŚCI PESTYDYCÓW W PRÓBKACH ŻYWNOŚCI W POLSCE PRZEPROWADZONYCH PRZEZ PAŃSTWOWĄ INSPEKCJĘ SANITARNĄ W 2007 R.
RAPORT Z MONITORINGU POZOSTAŁOŚCI PESTYDYCÓW W PRÓBKACH ŻYWNOŚCI W POLSCE PRZEPROWADZONYCH PRZEZ PAŃSTWOWĄ INSPEKCJĘ SANITARNĄ W 2007 R. Warszawa, 2008 rok MONITORING I URZĘDOWA KONTROLA POZOSTAŁOŚCI PESTYCYDÓW
LISTA KONTROLNA SPIWET-00/ kontrola stała i doraźna (zakład produkujący produkty pochodzenia zwierzęcego) Data rozpoczęcia/zakończenia kontroli:
pieczęć inspektoratu weterynarii PROTOKÓŁ Z KONTROLI Nr... weterynaryjny numer identyfikacyjny /nr protokołu/rok LISTA KONTROLNA SPIWET00/ kontrola stała i doraźna (zakład produkujący produkty pochodzenia
Ankieta dotycząca priorytetowych dla Polski zagadnień, poruszanych na forum Komisji Kodeksu Żywnościowego FAO/WHO
1. Komitet KKŻ FAO/WHO ds. Zasad Ogólnych* Ogólne sprawy funkcjonowania Zasady wypracowywania dokumentów kodeksowych (m.in.: układ, zakres, definicje, cel) Zakres działań komitetów oraz regionalnych komitetów
Bank pytań na egzamin magisterski 2013/2014- kierunek Zdrowie Publiczne. Zdrowie środowiskowe
Bank pytań na egzamin magisterski 2013/2014- kierunek Zdrowie Publiczne Zdrowie środowiskowe 1. Podaj definicję ekologiczną zdrowia i definicję zdrowia środowiskowego. 2. Wymień znane Ci czynniki fizyczne
VIII PAŃSTWOWA INSPEKCJA SANITARNA
VIII PAŃSTWOWA INSPEKCJA SANITARNA VIII PAŃSTWOWA INSPEKCJA SANITARNA Na terenie województwa lubelskiego nadzór sanitarny nad zakładami żywieniowożywnościowymi sprawuje w poszczególnych powiatach 20 Powiatowych
Systemy zarządzania bezpieczeństwem informacji: co to jest, po co je budować i dlaczego w urzędach administracji publicznej
Systemy zarządzania bezpieczeństwem informacji: co to jest, po co je budować i dlaczego w urzędach administracji publicznej Wiesław Paluszyński Prezes zarządu TI Consulting Plan prezentacji Zdefiniujmy
Bezpieczeństwo Żywności. Paulina Miśkiewicz, WHO Polska Konferencja Produkty biobójcze w służbie bezpieczeństwa żywności 25 czerwca 2015
Bezpieczeństwo Żywności Paulina Miśkiewicz, WHO Polska Konferencja Produkty biobójcze w służbie bezpieczeństwa żywności 25 czerwca 2015 1 FAO/WHO Światowa Deklaracja Żywnościowa (1992) dostęp do żywności
Światowy Dzień Zdrowia 7 kwietnia 2015
Światowy Dzień Zdrowia 7 kwietnia 2015 Światowy Dzień Zdrowia obchodzony jest każdego roku 7 kwietnia, aby uczcić rocznicę powstania Światowej Organizacji Zdrowia w 1948 roku. Każdego roku wybierany jest
Doświadczenia z auditów GMP+ (B2, B4.1) w Polsce. Konferencja PDV. Poznań 20.11.2008. Jacek ŁASAK Bureau Veritas Certification Polska
Doświadczenia z auditów GMP+ (B2, B4.1) w Polsce. Konferencja PDV. Poznań 20.11.2008. Jacek ŁASAK Bureau Veritas Certification Polska Wymagania prawa paszowego wspólnotowe, krajowe Q&A B2, B4.1 Standard
Ognisko zatrucia pokarmowego
Ognisko zatrucia pokarmowego Ognisko zatrucia/zakażenia pokarmowego wg Dyrektywy 2003/99/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 listopada 2003 r. to wystąpienie, w określonych warunkach, dwóch lub
do Powiatowego Lekarza Weterynarii w Brzesku ... ... c) numer NIP lub REGON lub NUMER GOSPODARSTWA *...
OŚWIADCZENI E do Powiatowego Lekarza Weterynarii w Brzesku podmiotu działającego na rynku pasz o spełnieniu wymogów Rozporządzenia Nr 183/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 stycznia 2005r.
BioCert Małopolska Sp. z o.o. 31-503 Kraków, ul. Lubicz 25A tel./fax 12 430-36-06 www.biocert.pl Certyfikacja ekologicznej produkcji rolnej
BioCert Małopolska Sp. z o.o. 31-503 Kraków, ul. Lubicz 25A tel./fax 12 430-36-06 www.biocert.pl Certyfikacja ekologicznej produkcji rolnej Beata Pietrzyk Dyrektor Biura Certyfikacji 1 Wstęp W Polsce wzrasta
Znaczenie norm Kodeku Żywnościowego FAO/WHO w świetle porozumień Światowej Organizacji Handlu
Znaczenie norm Kodeku Żywnościowego FAO/WHO w świetle porozumień Światowej Organizacji Handlu Marzena Chacińska Dyrektor Biura Współpracy Międzynarodowej GIJHARS Punkt Kontaktowy Komisji Kodeksu Żywnościowego
Paweł Połanecki. Organizmy Genetycznie Modyfikowane w rolnictwie Zagadnienia prawne
Paweł Połanecki Organizmy Genetycznie Modyfikowane w rolnictwie Zagadnienia prawne 1 Konflikt interesów wokół zastosowania technologii transgenicznych w rolnictwie naukowcy oraz instytucje eksperymentalno-przemysłowe
Zadania Inspekcji w świetle przepisów ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych
Zadania Inspekcji w świetle przepisów ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych Produkty tradycyjne i regionalne - wprowadzanie do obrotu i wydawanie świadectw jakości Ustawa o jakości handlowej
HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Point) Analiza Zagrożeń i Krytycznych Punktów Kontroli
HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Point) Analiza Zagrożeń i Krytycznych Punktów Kontroli Wstęp HACCP został początkowo opracowany we wczesnym okresie amerykańskiego programu kosmicznych lotów
Przetwórstwo Ryb systemy bezpieczeństwa żywności i problemy z tym związane
Berlin 17 stycznia 2014 r. Jerzy Safader Polskie Stowarzyszenie Przetwórców Ryb Przetwórstwo Ryb systemy bezpieczeństwa żywności i problemy z tym związane Jakość i jej ocena zaczęła praktycznie funkcjonować
Epidemia E. coli - zagrożenia dla bezpieczeństwa żywności na globalnym rynku
KONFERENCJA Epidemia E. coli - zagrożenia dla bezpieczeństwa żywności na globalnym rynku 27.07.2011 r. Miejsce konferencji: Hotel Sheraton ul. Bolesława Prusa 2, 00-493 Warszawa ORGANIZATOR Rejestracja
Katarzyna Kitajewska Główny Inspektorat Sanitarny
Katarzyna Kitajewska Główny Inspektorat Sanitarny 1 Zranienia i zakłucia przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 czerwca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny
Opracowanie i wdrożenie zarządzania bezpieczeństwem wody w systemie zbiorowego zaopatrzenia wody dla miasta Słupska
Opracowanie i wdrożenie zarządzania bezpieczeństwem wody w systemie zbiorowego zaopatrzenia wody dla miasta Słupska PREWENCJA W Polsce w chwili obecnej brakuje odpowiednich przepisów, norm i wytycznych,
Studium podyplomowe ZARZĄDZANIE ZDROWIEM I BEZPIECZEŃSTWEM W MIEJSCU PRACY
Szkoła Zdrowia Publicznego Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera 90-950 Łódź, ul. Św. Teresy od Dzieciątka Jezus 8 Studium podyplomowe ZARZĄDZANIE ZDROWIEM I BEZPIECZEŃSTWEM W MIEJSCU PRACY Program
Produkty biobójcze w materiałach do kontaktu z żywnością
URZĄD REJESTRACJI PRODUKTOW LECZNICZYCH, WYROBÓW MEDYCZNYCH I PRODUKTÓW BIOBÓJCZYCH Produkty biobójcze w materiałach do kontaktu z żywnością dr Elżbieta Buchmiet Departament Informacji o Produktach Biobójczych
Państwowa Inspekcja Sanitarna. Wrocław, 18 19 września 2014 roku
Państwowa Inspekcja Sanitarna Wrocław, 18 19 września 2014 roku Katarzyna Kitajewska Główny Inspektorat Sanitarny 2 Kompetencje Państwowej Inspekcji Sanitarnej ustawa z dnia 14 marca 1985 roku o Państwowej
HACCP system zarządzania bezpieczeństwem zdrowotnym żywności. European Commission Enterprise and Industry
HACCP system zarządzania bezpieczeństwem zdrowotnym żywności European Commission Enterprise and Industry Bezpieczeństwo żywności Title of the presentation Date 2 (ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie
ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR
28.10.2011 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 281/7 ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR 1086/2011 z dnia 27 października 2011 r. zmieniające załącznik II do rozporządzenia (WE) nr 2160/2003 Parlamentu Europejskiego
Szanowny Pan Kazimierz Czekaj Radny Województwa Małopolskiego
Kraków, 22 lipca 2003 r. Nasz znak: OR VII.0036/2- /03 Szanowny Pan Kazimierz Czekaj Radny Województwa Małopolskiego W odpowiedzi na interpelację złożoną przez Pana podczas IX Sesji Sejmiku Województwa
UDT a Utrzymanie Ruchu
Oferta UDT dla Służb Utrzymania Ruchu Misja UDT Misją Urzędu Dozoru Technicznego jest ograniczanie ryzyka związanego z eksploatacją urządzeń technicznych w Polsce do poziomu akceptowalnego przez społeczeństwo.
PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE Opracowano na podstawie dokumentu z dnia 7 lutego 2012 r.
PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE Opracowano na podstawie dokumentu z dnia 7 lutego 2012 r. Piekarz 751204 Celem kształcenia zawodowego jest przygotowanie uczących się do życia w warunkach współczesnego
Prezentacja zasad przechowywania żywności i przygotowywania posiłków w sposób bezpieczny, zalecanych przez WHO oraz wyników sondy "Co wiesz o swoim
Prezentacja zasad przechowywania żywności i przygotowywania posiłków w sposób bezpieczny, zalecanych przez WHO oraz wyników sondy "Co wiesz o swoim jedzeniu" przeprowadzonej przez uczniów naszego liceum,
Bezpieczeństwo żywności i żywienia w prawie unijnym i polskim oraz normach ISO integracja systemów
Zeszyty Naukowe nr 815 Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie 2010 Piotr Kafel Katedra Zarządzania Jakością Paweł Nowicki Katedra Zarządzania Jakością Bezpieczeństwo żywności i żywienia w prawie unijnym
SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY. Europejski program bezpieczeństwa lotniczego
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 7.12.2015 r. COM(2015) 599 final SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY Europejski program bezpieczeństwa lotniczego PL PL 1. KOMUNIKAT KOMISJI Z 2011
Darmowy fragment www.bezkartek.pl
Wszelkie prawa zastrzeżone. Rozpowszechnianie całości lub fragmentów niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci bez zgody wydawcy zabronione. Autor oraz wydawca dołożyli wszelkich starań, aby zawarte
VIII PAŃSTWOWA INSPEKCJA SANITARNA
VIII PAŃSTWOWA INSPEKCJA SANITARNA VIII PAŃSTWOWA INSPEKCJA SANITARNA Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Lublinie i 20 Powiatowych Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych w 2012 r. sprawowała
Bezpieczeństwo żywności
Bezpieczeństwo żywności Ulotka informacyjna nr 399 Listopad 2014 r. Kluczowe fakty Dostęp do wystarczającej ilości bezpiecznej i odpowiedniej pod względem wartości odżywczych żywności ma kluczowe znaczenie
OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO. dr inż. Zofia Pawłowska
OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO dr inż. Zofia Pawłowska 1. Wymagania dotyczące oceny ryzyka zawodowego 2. Podstawowe zasady skutecznej oceny i ograniczania ryzyka zawodowego 3. Podstawowe problemy przy wdrażaniu
USTAWA. z dnia 13 września 2002 r. o produktach biobójczych. (Dz. U. z dnia 21 października 2002 r.) [wyciąg] Rozdział 1.
Dz.U.02.175.1433 z późn. zm. USTAWA z dnia 13 września 2002 r. o produktach biobójczych. (Dz. U. z dnia 21 października 2002 r.) [wyciąg] Rozdział 1 Przepisy ogólne Art. 1. 1. Ustawa określa warunki wprowadzania
Zbiór wytycznych w zakresie. wdrażania procedur opartych na zasadach HACCP. oraz
KOMISJA EUROPEJSKA DYREKCJA GENERALNA DS. OCHRONY ZDROWIA I KONSUMENTÓW Bruksela, 16 listopada 2005 r. Zbiór wytycznych w zakresie wdrażania procedur opartych na zasadach HACCP oraz ułatwień we wdrażaniu
Możliwości ograniczania mikotoksyn
Możliwości ograniczania mikotoksyn Prof. dr hab. Marek Korbas Zakład Mikologii Instytut Ochrony Roślin PIB Poznań Mikotoksyny są wytwarzane przez wiele różnych rodzajów grzybów, jednakże większość z nich