Arkadiusz Trela. Zarządzanie jakością w działalności leczniczej. Nowe wymagania systemów zarządzania normy ISO i standardy akredytacyjne

Transkrypt

1 Arkadiusz Trela Zarządzanie jakością w działalności leczniczej Nowe wymagania systemów zarządzania normy ISO i standardy akredytacyjne

2 Zarządzanie jakością w działalności leczniczej Nowe wymagania systemów zarządzania norma ISO i standardy akredytacyjne

3 Autor: Arkadiusz Trela Absolwent Akademii Ekonomicznej w Krakowie posiadający wiedzę z zakresu zarządzania jakością wyrobów. Ukończył studia podyplomowe na Akademii Górniczo-Hutniczej z tytułem menedżer jakości. Jest pełnomocnikiem, doradcą zarządów oraz trenerem systemów zarządzania wg norm ISO i zarządzania ryzykiem w placówkach ochrony zdrowia, hurtowniach farmaceutycznych, w podmiotach wytwarzających wyroby medyczne, a także w sektorze przemysłowo-usługowym. Ekspert Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Szpitali Prywatnych, portalu SerwisZOZ.pl oraz miesięcznika Zarządzanie placówką medyczną. Prelegent na krajowych i międzynarodowych kongresach i konferencjach. Autor książek oraz wielu publikacji poświęconych systemom jakości, optymalizacji i zarządzaniu ryzykiem w ochronie zdrowia. Ukończył akredytowane przez International Register of Certificated Auditors szkolenia, uzyskując certyfikaty audytora/audytora wiodącego systemów ISO 9001, ISO i ISO Posiada kompetencje z zakresu zarządzania projektami potwierdzone międzynarodowym certyfikatem PRINCE2 oraz ukończony kurs administratorów bezpieczeństwa informacji. Uczestnik wielu specjalistycznych szkoleń z zakresu systemów zarządzania, a także narzędzi optymalizacyjnych LeanSixSigma. Redakcja: Mariusz Jendra Kierownik grupy wydawniczej: Agnieszka Konopacka-Kuramochi Menedżer produktu: Alina Sulgostowska Korekta: Zespół Koordynator produkcji: Mariusz Jezierski Druk: MDruk Skład i łamanie: Dariusz Ziach ISBN Nr produktowy: UOV30 Wydanie I Copyright by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2016 Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. ul. Łotewska 9a, Warszawa, tel , faks , cok@wip.pl NIP: , KRS: Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie, XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego. Wysokość kapitału zakładowego zł. Publikacja Zarządzanie jakością w działalności leczniczej. Nowe wymagania systemów zarządzania normy ISO i standardy akredytacyjne została przygotowana z zachowaniem najwyższej sta ranności i wykorzystaniem wysokich kwalifikacji, wiedzy oraz doświadczenia jej twórców. Zaproponowane w niej wskazówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji typowych. Ich zastosowanie w konkretnym przy padku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Opublikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyższym autorzy, konsultanci oraz redakcja nie mogą ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w publikacji wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków.

4 Spis treści Spis treści Wprowadzenie... 7 RozdziaŁ 1. Wprowadzenie do jakości w ochronie zdrowia Specyfika rynku ochrony zdrowia Pojęcie jakości w ochronie zdrowia Zarządzanie jakością w ochronie zdrowia Rozdział 2. Zależność między przepisami prawnymi a systemami zarządzania jakością Wprowadzenie do prawodawstwa w zakresie jakości usług zdrowotnych Prawodawstwo krajowe Prawodawstwo Unii Europejskiej Wymagania prawne a certyfikaty jakości Rozdział 3. Rola zarządzania jakością w zwiększaniu konkurencyjności w ochronie zdrowia Konkurencja na rynku ochrony zdrowia Wpływ systemów zarządzania na konkurencyjność placówek medycznych Rozdział 4. Wskaźniki i mierniki jakości w podmiotach leczniczych i ich zastosowanie Wskaźniki jakości w ochronie zdrowia Mierniki jakości w ochronie zdrowia Rozdział 5. Planowanie systemów jakości w podmiocie leczniczym Projektowanie systemu zarządzania jakością w podmiocie leczniczym Kiedy wdrażać system jakości w placówce medycznej Rodzaje systemów jakości Sposób wdrożenia systemu zarządzania Bariery oraz błędy wdrożenia systemów zarządzania Harmonogram i proces wdrożenia systemu zarządzania jakością Certyfikacja systemów zarządzania Koszty wdrożenia, utrzymania i certyfikacji systemów zarządzania Koszty wdrożenia systemów zarządzania wg ISO Koszty utrzymania systemów zarządzania wg ISO Koszty certyfikacji systemów zarządzania wg ISO Koszty procesu uzyskania akredytacji ministra zdrowia Korzyści i zagrożenia z wdrożonych systemów zarządzania

5 Zarządzanie jakością w placówce medycznej Rozdział 6. Wspólne wymagania systemów zarządzania wg struktury High Level Structure Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna Struktura ramowa systemów zarządzania Kontekst organizacji Myślenie i planowanie oparte na ryzyku Nowa rola przywództwa Wsparcie wewnętrzny potencjał organizacji Udokumentowane informacje Podejście procesowe Rozdział 7. Charakterystyka najważniejszych standardów zarządzania w ochronie zdrowia System zarządzania jakością wg ISO Rozwój systemu zarządzania jakością wg ISO Wdrażanie systemu zarządzania jakością wg ISO 9001: System zarządzania jakością w ochronie zdrowia wg EN 15224: Budowa normy i zasady zarządzania wg EN 15224: Wymagania normy EN 15224: Porównanie norm ISO 9001:2008, ISO 9001:2015 oraz EN 15224: Miejsce normy EN na tle innych standardów Norma ISO 9001:2015 vs. EN 15224: System zarządzania środowiskowego wg ISO Zasady i idea systemu zarządzania środowiskowego Obszary zarządzania środowiskowego Wymagania normy ISO 14001: System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy wg PN-N/OHSAS Wdrażanie i dokumentowanie SZBiHP Ocena ryzyka zawodowego Korzyści z wdrożenia systemu zarządzania bhp Różnice między PN-N a OHSAS System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy wg ISO System zarządzania bezpieczeństwem informacji wg ISO Wdrażanie systemu bezpieczeństwa informacji Problemy wdrożeniowe i modele bezpieczeństwa informacji Korzyści i zagrożenia związane z ISO System zarządzania bezpieczeństwem żywności wg ISO Dobre Praktyki i HACCP Wdrażanie normy ISO w placówce medycznej Porównanie najpopularniejszych standardów w ochronie zdrowia

6 Spis treści Rozdział 8. Zarządzanie ryzykiem klinicznym Wprowadzenie do zarządzania ryzykiem w ochronie zdrowia Metodologia zarządzania ryzykiem Zarządzanie ryzykiem klinicznym Zarządzanie ryzykiem w systemach zarządzania jakością Rozdział 9. Optymalizacja i doskonalenie systemów zarządzania w ochronie zdrowia Filozofia Lean w ochronie zdrowia Metodologia Lean Healthcare Wdrażanie Lean Healthcare w ochronie zdrowia Koncepcja łańcucha wartości w ochronie zdrowia Wybrane narzędzia doskonalenia jakości w ochronie zdrowia Mapowanie strumienia wartości Metoda 5S Ciągłe doskonalenie wg Kaizen Mistake proofing FMEA analiza rodzajów i skutków błędów Metoda czarnych punktów RCA (Root Cause Analysies) analiza przyczyn źródłowych Six Sigma Optymalizacja kosztów jakości Zarządzanie kosztami jakości w placówce medycznej Identyfikacja kosztów jakości Ewidencja kosztów jakości Pomiar, analiza i sprawozdawczość kosztów jakości Rozdział 10. Akredytacje w ochronie zdrowia Akredytacja ministra zdrowia wg standardów Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia Geneza i zasady akredytacji w ochronie zdrowia Standardy akredytacyjne wg CMJ Program akredytacji szpitali Program Akredytacji Podstawowej Opieki Zdrowotnej Program akredytacji jednostek leczenia uzależnień Program akredytacji podmiotów leczniczych wykonujących inwazyjne procedury zabiegowe i operacyjne w trybie jednego dnia Wdrażanie akredytacji ministra zdrowia w placówkach medycznych Międzynarodowe akredytacje w ochronie zdrowia Joint Commission International (JCI) DNV International Accreditation Standard (DIAS)

7 Zarządzanie jakością w działalności leczniczej American Accreditation Commission International (AACI) Managing Infection Risk (MIR) Zalety i wady akredytacji Rozdział 11. Porównanie wymagań ISO 9001 i akredytacji CMJ Podsumowanie Bibliografia Spis tabel Spis rysunków

8 WPROWADZENIE Skuteczne świadczenie usług medycznych wymaga prowadzenia uporządkowanych działań ukierunkowanych na zapewnienie jak najwyższej jakości i bezpieczeństwa przy jednoczesnej minimalizacji zagrożeń i strat. Działania te spowodowane są ogromnym znaczeniem wartości życia ludzkiego oraz faktem, że gdy w grę wchodzi ratowanie życia oraz bezpieczeństwo pacjenta, nie można pozwolić sobie na błędy, brak kompetencji oraz nadmierne ryzyko. O zarządzaniu jakością oraz ryzykiem w ochronie zdrowia mówi się coraz częściej już nie tylko w kontekście marketingowym czy związanym z zapewnieniem bezpieczeństwa, ale także z punktu widzenia efektywności i korzyści, jakie daje skuteczny system zarządzania. Zwłaszcza że dostępne na rynku narzędzia optymalizacyjne oraz związane z zarządzaniem ryzykiem pozwalają w jeszcze większym stopniu na osiąganie założonych celów w sposób efektywny i satysfakcjonujący dla coraz szerszej grupy osób zainteresowanych. Książka ma na celu przybliżyć w jak najbardziej kompleksowy i przyswajalny sposób problematykę jakości i bezpieczeństwa świadczenia usług medycznych przy wykorzystaniu nowoczesnych narzędzi zarządzania, optymalizacji kosztów oraz minimalizacji zagrożeń. Wszystko to ma sprawić, że powszechne pojęcie jakości w ochronie zdrowia nie będzie już tylko pustym sloganem, ale realnym narzędziem do kreowania kultury organizacyjnej opartej na mocnych filarach: jakości, bezpieczeństwie oraz efektywności. 7

9 Zarządzanie jakością w działalności leczniczej W książce omówiono istotę jakości wraz z wymaganiami najpopularniejszych norm i akredytacji krajowych i międzynarodowych. Przedstawiono obszary zainteresowania najnowszych wydań systemów zarządzania ISO, ich wady i zalety, jak również problemy i bariery wynikające z ich wdrożenia oraz utrzymania. Całość dopełniają elementy związane z zarządzaniem ryzykiem klinicznym oraz narzędzia optymalizacji jakości i zapewnienia łańcucha wartości. Intencją autora nie było stworzenie książki, która byłaby poradnikiem do wdrażania systemu zarządzania wg ISO, akredytacji ministra zdrowia czy narzędzi optymalizacyjnych. Celem niniejszej publikacji jest przedstawienie w sposób kompleksowy wszystkich elementów, które mogą pozytywnie bądź negatywnie wpływać na kształtowanie się jakości i bezpieczeństwa usług w placówkach medycznych. Książka ma zachęcić osoby decyzyjne do kompleksowego podejmowania efektywnych i skutecznych inicjatyw projakościowych opartych na dostępnych na rynku sprawdzonych narzędziach i systemach zarządzania. Natomiast osoby zainteresowane szeroko pojętą jakością do usystematyzowania wiedzy z zakresu normalizacji w ochronie zdrowia, według funkcjonujących w tym zakresie krajowych i międzynarodowych standardów jakości, zarządzania ryzykiem i narzędzi budujących bezpieczną kulturę organizacyjną. 8