Przedawnienie w sprawie o podział majątku

Transkrypt

1 Przedawnienie w sprawie o podział majątku Janusz pierwszy związek małżeński z Moniką zawarł w 1989 roku, zaś rozwód ich małżeństwa nastąpił w 1997 roku. Po kilku latach Janusz i Monika ponownie wrócili do siebie i zawarli kolejne małżeństwo w 2000 roku, które (o ironio losu) znów zostało rozwiązane przez rozwód w 2014 roku. Byli już małżonkowie w czasie trwania pierwszego małżeństwa wspólnie kupili nieruchomość (działkę), na której wybudowali dom. Po pierwszym jak i drugim rozwodzie nie nastąpił podział majątku. Janusz zwrócił się z pytaniem czy może dalej żądać podziału majątku pozostałego z pierwszego małżeństwa, w sytuacji gdy od rozwodu minęło 19 lat, czy wyłącznie pozostaje możliwość podziału majątku z drugiego małżeństwa. Odpowiedź na pytanie Janusza jest dla niego pozytywna, ponieważ roszczenia o zniesienie współwłasności nie ulegają przedawnieniu. Nie ma zastosowania ogólna zasada na mocy, której roszczenia przedawniają się z upływem 10 lat. Pamiętać jednak należy, iż w miarę upływu czasu coraz trudniej będzie wykazać przed sądem cały skład majątku wspólnego, z uwagi na brak świadków czy odpowiednich dokumentów. Po tak długim upływie czasu jak w niniejszej sprawie zazwyczaj sukcesem kończy się wyłącznie podział nieruchomości. Stąd, nie warto zbyt długo zwlekać z decyzją o podziale majątku. Sąd polubowny (arbitrażowy) Przeglądając dziś strony internetowe sądów arbitrażowych natrafiłem na stronę Krajowego Sądu Arbitrażowego (link), na której możemy znaleźć następującą informację: Krajowy Sąd Arbitrażowy w Warszawie szybko i sprawnie przeprowadzi postępowanie o podział majątku. Dalej czytamy, że postępowanie o podział majątku przed Krajowym Sądem Arbitrażowym w Warszawie w odróżnieniu od postępowania przed Sądem powszechnym ma następujące zalety: szybkość postępowania ekonomiczność postępowania

2 brak formalizmu profesjonalizm i indywidualne podejście arbitra do każdej sprawy Zgodnie z aktualnymi przepisami sprawy o podział majątku wspólnego mogą być rozpatrywane przez sąd polubowny (arbitrażowy). Strony winny poddać spór pod rozstrzygnięcie tego sądu w drodze umowy, jest to tzw. zapis na sąd polubowny. Krajowy Sąd Arbitrażowy w Warszawie proponuje zapis o następującej treści : wszelkie spory pomiędzy ( wskazanie stron, imię, nazwisko, adres zamieszkania ) wynikające z podziału następującego majątku ( wyliczenie majątku ) znajdującego się przy ( wskazanie miejsca położenia majątku ) o łącznej wartości ( wskazanie szacunkowej wartości majątku ) będą rozpatrywane wyłącznie przez Krajowy Sąd Arbitrażowy w Warszawie zgodnie z Regulaminem tego Sądu. Moją wątpliwość budzi jednak ekonomiczny aspekt postępowania przed sądem polubownym. Przykładowo, koszt postępowania przed sądem powszechnym, biorąc pod uwagę majątek stron w wysokości ok ,00 zł, na który składa się nieruchomość, samochód oraz oszczędności, wyniesie 1000,00 zł (wpis sądowy), ok. 2000,00zł 3000,00 zł (opinia biegłego ds. szacowania nieruchomości), łącznie ok. 3000,00 zł 4000,00 zł. Natomiast koszt podziału tego samego majątku przed sądem polubownym, zgodnie z tabelą opłat Krajowego Sądu Arbitrażowego w Warszawie (link) wyniesie 150 zł opłata rejestrowa oraz wpis jednolity w wysokości 8000,00 zł. Czy podział majątku przed sądem polubownym to dobre rozwiązanie? To zależy. W szczególności należy wziąć pod uwagę oczekiwania, sytuację oraz wolę stron, ponieważ nie ma dwóch identycznych postępowań o podział majątku. To co dla niektórych jest świetnym rozwiązaniem, dla innych niekoniecznie. Ugoda sądowa w sprawie o podział majątku wspólnego Jeżeli istnieje realna szansa na zawarcie ugody pomiędzy uczestnikami w sprawie o podział majątku wspólnego należy rozważyć tzw. zawezwanie do próby ugodowej.

3 Dlaczego? Ponieważ jest to stosunkowo szybki jedno posiedzenie pojednawcze przed sądem i tani sposób na podział majątku wspólnego. Koszty sądowe sprowadzają się do opłaty w wysokości 40 zł. Strony nie ponoszą opłat związanych z opiniami biegłych czy kosztów taksy notarialnej w przypadku umownego podziału majątku wspólnego sporządzonego w formie aktu notarialnego. W trakcie posiedzenia pojednawczego, sposób podziału i wartość majątku podlegającego podziałowi może być negocjowany przez strony. Sąd w postępowaniu pojednawczym nie przeprowadza żadnych dowodów, umożliwia on jedynie uczestnikom postępowania ewentualne negocjacje ugodowe. Z posiedzenia pojednawczego spisuje się protokół, w sytuacji gdy uczestnicy zawrą ugodę jej treść wciąga się do protokołu. Poza sędzią oraz protokolantem ugodę podpisują również uczestnicy postępowania. Czy warto? W mojej ocenie warto, jednak jak pisałem powyżej wyłącznie w sytuacji gdy istnieje realna szansa na zawarcie ugody pomiędzy uczestnikami sprawy o podział majątku. Jeżeli strony są skonfliktowane lub ich żądania pozostają w całkowitej sprzeczności według mnie należy rozważyć alternatywne sposoby podziału majątku wspólnego. Podział majątku w postępowaniu o rozwód, separację lub unieważnienie małżeństwa Podział majątku wspólnego jest możliwy do przeprowadzenia w toku sprawy o rozwód, separację bądź unieważnienie małżeństwa na wniosek jednej ze stron, jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu. Postępowanie o podział majątku w toku sprawy o rozwód, separację bądź unieważnienie małżeństwa jest fakultatywne i zależy od wniosku co najmniej jednej strony, jeżeli takiego wniosku nie będzie sąd z urzędu majątku nie podzieli.

4 Dodatkowo podział majątku jest możliwy do przeprowadzenia w sprawie o rozwód, separację bądź unieważnienie małżeństwa wtedy, gdy nie spowoduje on nadmiernej zwłoki w postępowaniu. Przyjmuję się, iż brak takiej nadmiernej zwłoki występuje wówczas, gdy strony uzgodniły między sobą zarówno skład jak i sposób podziału majątku wspólnego. Stanowisko powyższe jest uzasadnione z uwagi na główny cel prowadzonego postępowania jakim jest rozwiązanie małżeństwa, orzeczenie separacji bądź unieważnienie małżeństwa, a nie rozstrzyganie o innych dodatkowych sporach związanych z podziałem majątku. Nadmierna zwłoka w postępowaniu zajdzie, gdy strony postępowania nie są zgodne co do składu i wyceny majątku wspólnego, rozliczenia nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny bądź z majątku wspólnego na majątek osobisty czy ustalenia nierównych udziałów. Zwrócić również należy uwagę, iż nie ma przeszkód, aby w postępowaniu o rozwód, separację bądź unieważnienie małżeństwa sąd dokonał częściowego podziału majątku wspólnego, co do którego brak sporu pomiędzy stronami. Podsumowując, podział majątku w postępowaniu o rozwód, separację lub unieważnienie małżeństwa jest możliwy do przeprowadzenia, jednakże z uwagi na często skomplikowany charakter spraw o podział majątku wspólnego postępowanie to toczy się oddzielnie po ustaniu wspólności majątkowej. Podział majątku wspólnego, a dział spadku Jednym z rodzajów postępowań sądowych w których możliwe jest dokonanie podziału majątku wspólnego jest postępowanie o dział spadku. Podział majątku wspólnego może być połączony z postępowaniem o dział spadku. Gdy w skład spadku po zmarłym wchodzi udział spadkodawcy w majątku objętym małżeńską wspólnością ustawową, to do przeprowadzenia działu spadku konieczne jest uprzednie lub jednoczesne przeprowadzenie postępowania o podział majątku wspólnego. Kiedy mamy do czynienia z powyższą zasadą? Na przykład: Umiera jeden z małżonków. W małżeństwie zmarłego obowiązywał ustrój ustawowej

5 wspólności majątkowej. Na mocy testamentu po zmarłym małżonku dziedziczą wyłącznie dzieci. W przedstawionej sytuacji do przeprowadzenia działu spadku konieczne jest uprzednie lub jednoczesne przeprowadzenie postępowania o podział majątku wspólnego, ponieważ w skład masy spadkowej po zmarłym wchodzi udział w majątku wspólnym. Koszty umowy o podział majątku wspólnego W poprzednim artykule opisałem umowny podział majątku wspólnego, który jest według mnie dobrym sposobem na dokonanie podziału, w sytuacji gdy pomiędzy stronami nie ma co do tego sporu. Jakiej wysokości koszty pociąga za sobą umowny podział majątku wspólnego? Koszty te są zależne od formy umowy. Umowa w formie pisemnej, w zasadzie wiąże się wyłącznie z kosztem jej przygotowania przez prawnika. Umowny podział majątku w skład, którego wchodzi nieruchomość lub spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu wymaga zachowania formy aktu notarialnego, w tym przypadku należy opłacić taksę notarialną, której wysokość jest uzależniona od wartości dzielonego majątku i wynosi: do zł 100 zł; powyżej zł do zł 100 zł + 3% od nadwyżki powyżej zł; powyżej zł do zł 310 zł + 2% od nadwyżki powyżej zł; powyżej zł do zł 710 zł + 1% od nadwyżki powyżej zł; powyżej zł do zł zł + 0,4% od nadwyżki powyżej zł; powyżej zł do zł zł + 0,2% od nadwyżki powyżej zł; powyżej zł zł + 0,25% od nadwyżki powyżej zł, nie więcej jednak niż zł Do wskazanych kwot należy doliczyć podatek VAT w wysokości 23%. Przykładowo, dzieląc majątek wspólny o wartości ,00 zł, w którego skład wchodzi:

6 nieruchomość zabudowana budynkiem mieszkalnym o wartości ,00 zł, samochód osobowy o wartości ,00 zł, oszczędności w kwocie ,00 zł, maksymalna taksa notarialna wyniesie: 3505,50 zł wraz z podatkiem VAT, wynika to z następującego wyliczenia: 1010 zł (opłata podstawowa) ,00 zł (nadwyżka majątku ponad ,00 zł) x 0,4% = 1010 zł zł = 2850 zł (wysokość taksy notarialnej netto)+23% (podatek VAT) = 3505,50 zł Dodatkowo należy doliczyć koszty wypisów, 6 zł za stronę. Przyjmując średnią długość aktu notarialnego na 4 strony, taksa za wypis wyniesie 24 zł x 23% tj. 29,52 zł wraz z podatkiem VAT. Konieczne również będzie uiszczenie opłaty sądowej za wpis prawa własności w księdze wieczystej nieruchomości, którą pobierze notariusz w wysokości 150 zł. Należy pamiętać, że przepisy ustalają maksymalne stawki taksy notarialnej, a więc w każdym przypadku należy negocjować jej wysokość z notariuszem. Umowa o podział majątku wspólnego Umowa o podział majątku wspólnego w wielu przypadkach jest najlepszym sposobem na dokonanie podziału po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami np. na skutek orzeczenia rozwodu. Kiedy ustaje wspólność majątkowa pomiędzy małżonkami, dowiesz się z mojego wcześniejszego artykułu. Umowny podział majątku w odróżnieniu od podziału sądowego jest o wiele szybszy i tańszy, nie wymaga przeprowadzania długotrwałego postępowania sądowego, które może toczyć się od kilku miesięcy do nawet kilku lat w zależności od stopnia skomplikowania sprawy oraz regionu Polski. Umowny podział majątku oszczędza stronom postępowania wiele niepotrzebnych stresów

7 związanych z samą procedurą sądową. Jednak tego typu rozwiązanie jest możliwe tylko i wyłącznie gdy obydwie strony zgadzają się na podział. Musi bowiem istnieć konsensus co do wszystkich postanowień umowy. Przepisy prawa dopuszczają zawarcie umowy o podział majątku, nie określając przy tym żadnych jej obligatoryjnych elementów, więc sama treść umowy została pozostawiona woli stron, które mogą z zastrzeżeniem ograniczeń ustawowych, uregulować likwidację istniejącej między nimi wspólności w sposób dowolny. Gdy w skład dzielonego majątku wchodzą wyłącznie ruchomości umowa dotycząca ich podziału może być zawarta w formie dowolnej, lecz zaleca się by była to przynajmniej forma pisemna, która będzie konieczna w przypadku np. czynności związanych z rejestracją pojazdu, który wchodził w skład majątku wspólnego. Jeżeli natomiast podział majątku dotyczy nieruchomości lub spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, konieczne jest zachowanie formy aktu notarialnego. Umowa o podział majątku wspólnego powinna zawierać w pierwszej kolejności miejsce jej zawarcia oraz szczegółowe określenie stron przystępujących do niej. Następnie Strony powinny określić: skład majątku wspólnego, który podlega podziałowi oraz wartość poszczególnych składników majątku; wielkość udziałów stron w majątku wspólnym; sposób podziału; oświadczenia o przeniesieniu udziałów; oświadczenie dotyczące spłat i dopłat oraz terminów dotyczących ich uiszczania. Warto również mieć na uwadze, że umowa o podział majątku może dotyczyć całego majątku wspólnego lub tylko jego części. Zatem jeżeli w skład majątku wspólnego wchodzą ruchomości oraz nieruchomość, strony mogą zawrzeć umowę w formie dowolnej dotyczącej wyłącznie ruchomości, zaś podział nieruchomości dokonać w późniejszym terminie w formie aktu notarialnego. Jak rozpocząć postępowanie o podział majątku? W ostatnim wpisie przedstawiłem kiedy jest możliwe wszczęcie postępowania o podział majątku

8 wspólnego. Kolejnym krokiem jest wybranie odpowiedniego trybu postępowania podziałowego, z przedstawionych poniżej możliwości: Wpis ten stanowi legendę do kolejnych artykułów opisujących odpowiednie tryby postępowania podziałowego, ich wady, zalety oraz koszty.

9 Artykuły: 1. Umowa o podział majątku wspólnego. Podział majątku wspólnego. Kiedy? Blog poświęcony jest między innymi tematyce związanej z podziałem majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami albo byłymi małżonkami, stąd na wstępie należy postawić pytanie: Kiedy możemy dokonać podziału majątku wspólnego? Zasadą jest, że podział majątku wspólnego jest możliwy dopiero z chwilą ustania wspólności majątkowej między małżonkami. Wspólność majątkowa, która powstała z chwilą zawarcia małżeństwa obowiązuje przez cały okres jego trwania. Przestaje ona istnieć z chwilą ustania małżeństwa bez względu na jego przyczynę, którą może być: śmierć jednego z małżonków lub jednoczesna śmierć obojga małżonków, prawomocne orzeczenie o uznaniu jednego z małżonków za zmarłego, prawomocny wyrok rozwiązujący małżeństwo przez rozwód, prawomocny wyrok orzekający unieważnienie małżeństwa. W czasie trwania małżeństwa, ustanie wspólności ustawowej może nastąpić jedynie w następujących przypadkach: ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej, orzeczenia separacji, zawarcia przez małżonków umowy, którą wspólność ustawową rozszerzą lub ograniczą albo ustanowią rozdzielność majątkową, ogłoszenia upadłości jednego z małżonków, ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków. Ustanie wspólności ustawowej obejmuje cały majątek, który był objęty tą wspólnością. Nie może

10 nastąpić ustanie wspólności do wybranych przez strony przedmiotów majątkowych. Od wskazanej zasady występuje wyjątek, ustanie wspólności majątkowej w czasie trwania małżeństwa nie pociąga za sobą ustania wspólności najmu lokalu mieszkalnego służącego do zaspokajania potrzeb rodziny. Należy również pamiętać o bezwzględnym zakazie żądania podziału majątku wspólnego obowiązującego w czasie trwania wspólności. Jakakolwiek zawarta w czasie trwania małżeńskiej wspólności umowa o podział majątku wspólnego jest nieważna.