BIBLIOTEKA PACJENTA HEMATOONKOLOGICZNEGO. Choroba kostna w szpiczaku
|
|
- Krzysztof Świątek
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 BIBLIOTEKA PACJENTA HEMATOONKOLOGICZNEGO Choroba kostna w szpiczaku
2 Słowo wstępne Drodzy Państwo, Proaktywna postawa Pacjenta wobec choroby i procesu leczenia to pierwszy krok do jej przezwyciężenia. Pacjent i lekarz to tandem, który powinien ze sobą szczerze rozmawiać o wszystkich problemach związanych z chorobą i podjętą terapią. Aby rozumieć proces leczenia, skutecznie kontrolować chorobę, mądrze współpracować z lekarzem, Pacjent powinien mieć jak największą wiedzę na temat swojej choroby. Dlatego oddajemy do rąk Państwa kolejną broszurę edukacyjną dotyczącą choroby kostnej w szpiczaku mnogim. Jednym z podstawowych celów Fundacji Carita Żyć ze Szpiczakiem jest edukacja Pacjentów, stąd poszerzanie Państwa wiedzy w tym zakresie. Chcemy, aby mogli Państwo bez obaw rozmawiać z lekarzem o wszelkich niezrozumiałych kwestiach związanych z chorobą i procesem leczenia. Zaangażowani i dobrze wyedukowani Pacjenci, dzięki wiedzy i ścisłej współpracy z lekarzem, mają największe szanse na sukces w leczeniu szpiczaka mnogiego czego z całego serca Państwu życzę. Prezes Fundacji Carita Żyć ze Szpiczakiem mgr Wiesława Adamiec Opracowanie merytoryczne: dr n.med. Aleksandra Butrym Klinika Hematologii we Wrocławiu 2 Słowo wstępne
3 Spis treści Czym jest choroba kostna w szpiczaku plazmocytowym? 4 Kogo dotyka choroba kostna w szpiczaku? 5 Dlaczego dochodzi do choroby kostnej? 6 Objawy choroby kostnej w szpiczaku 9 Badania obrazowe w diagnostyce choroby kostnej 12 Leczenie choroby kostnej w szpiczaku 14 Leczenie przeciwbólowe 18 Przyszłość leczenia choroby kostnej w szpiczaku 23 Spis treści 3
4 Czym jest choroba kostna w szpiczaku plazmocytowym? Choroba kostna w szpiczaku plazmocytowym jest jednym z najczęstszych objawów tego nowotworu krwi. Do rozwoju tej choroby dochodzi, kiedy komórki nowotworowe w szpiku kostnym, nazywane plazmocytami, powodują zniszczenie otaczającej ich kości. Procesy niszczenia mają przewagę nad procesami odbudowy kości, w wyniku czego pacjenci ze szpiczakiem są narażeni na łatwe złamania i często dotkliwe bóle kostne. Dla osoby, u której już zdiagnozowano szpiczaka, rozmowa na ten temat może być trudna. Ale trzeba pamiętać, że przebieg schorzenia może być bardzo różny u różnych osób. U niektórych szpiczak może zająć jedną lub dwie kości, u innych może się w kościach nigdy nie pojawić. Zatem warto jest wiedzieć, czym jest choroba kostna w szpiczaku, choć niekoniecznie musicie się z nią spotkać. Szpiczak plazmocytowy najczęściej zajmuje kości kręgosłupa, żebra, miednicy i czaszki. 4 Czym jest choroba kostna w szpiczaku plazmocytowym?
5 Kogo dotyka choroba kostna w szpiczaku? Szpiczak plazmocytowy stanowi około 1.3% wszystkich nowotworów i około 15% nowotworów krwi. Średni wiek w momencie rozpoznania wynosi około 61 lat dla kobiet i 62 lata dla mężczyzn. Tylko bardzo niewielka część przypadków, bo 4%, dotyka ludzi poniżej 45 roku życia. Około 80% chorych ze szpiczakiem może rozwinąć pewną formę choroby kostnej. Kogo dotyka choroba kostna w szpiczaku? 5
6 Dlaczego dochodzi do choroby kostnej? Kiedy dochodzi do wielkich zmian związanych z chorobą, jest niezwykle istotne, by zrozumieć jak najwięcej z tego, co się dzieje w Twoim organizmie. By dowiedzieć się, dlaczego dochodzi do choroby kości, warto jest zacząć od tego jak zbudowana jest prawidłowa kość i jak funkcjonuje w normalnych warunkach. Kości jako wsparcie naszego ciała Kości stanowią główną cześć naszego układu szkieletowego, w skład którego dodatkowo wchodzą stawy czyli struktury zbudowane z tkanek miękkich, łączących kości ze sobą. Dzięki całemu układowi szkieletowemu możemy się swobodnie poruszać i wykonywać nasze codzienne czynności. Zewnętrzna część kości nazywana jest korą (istota zbita), a wewnętrzna zwana jest istotą gąbczastą. Szpik kostny znajduje się w jamkach istoty gąbczastej kości. Szpik kostny Kość gąbczasta Kość zbita Rys.1. Prawdiłowa struktura kości. Kość jest zbudowana z gęstszej istoty na zewnątrz zwanej kością zbitą oraz gąbczastej części wewnątrz zwanej kością gąbczastą. Szpik kostny można znaleźć w przestrzeniach kości gąbczastej. 6 Dlaczego dochodzi do choroby kostnej?
7 Kości mają niezwykle ważne funkcje w naszym ciele: 1. Podporowa pomagają utrzymać nasze narządy wewnętrzne na swoim miejscu 2. Ochronna stanowią barierę ochronną dla znajdujących się wewnątrz ciała organów 3. Motoryczna razem z mięśniami, kości tworzą narząd ruchu bez nich nie bylibyśmy w stanie chodzić, biegać, ćwiczyć i wykonywać wszelkich codziennych czynności 4. Magazynowa kości gromadzą składniki mineralne, w tym jony wapnia, które są niezbędne do prawidłowego przebiegu procesów w organizmie 5. Wytwarzanie komórek krwi każdego dnia nowe komórki są wytwarzane w szpiku kostnym i uwalniane do naszej krwi Prawidłowe komórki w tkance kostnej Mimo, że struktura kości jest twarda, zbudowana z różnorodnych minerałów, pomiędzy nimi znajdują się także inne tkanki: liczne naczynia, nerwy oraz żywe komórki, odgrywające niezwykle ważną rolę w prawidłowej aktywności kości: osteoblasty wytwarzają nową kość osteoklasty usuwają starą tkankę kostną Oba rodzaje komórek są w ciągłej aktywności i pracy, utylizując starą uszkodzoną kość i zastępując ją nową tkanką. Ten proces określany jest jako ciągła przebudowa kostna i odpowiada za utrzymanie prawidłowej grubości, siły i wytrzymałości kostnej. W prawidłowych warunkach osteoblasty i osteoklasty pozostają w równowadze, wobec czego nasza masa kostna pozostaje na stałym poziomie, mimo ciągłych zmian zachodzących w kościach. Dlaczego dochodzi do choroby kostnej? 7
8 Remodeling kostny Stadium spoczynkowe Formowanie kości Kość Rekrutacja i aktywacja osteoklastów Synteza podścieliska Osteoklasty Resorpcja kości Rekrutacja i aktywacja osteoklastów. Usuwanie osteoklastów. Osteoklasty Stadium przejściowe Rys. 2. Prawidłoway remodeling kostny. Komórki kości zwane osteoklastami rozkładają starą uszkodzoną kość (resorpcja). Inne komórki kości zwane osteoblastami wówczas budują nową kość (formowanie). Rozkład oraz budowa w prawidłowej kości pozostają w rónowadze. 8 Dlaczego dochodzi do choroby kostnej? Aktywność komórek kostnych w chorobie szpiczakowej W szpiczaku dochodzi do zaburzeń normalnej aktywności tkanki kostnej. Komórki szpiczakowe wysyłają sygnały, które blokują prawidłową aktywność osteoblastów w odbudowie tkanki kostnej, natomiast promują wzmożoną czynność osteoklastów. Zatem nasze kości ulegają niszczeniu szybciej, niż mogą być odbudowane. Dodatkowo same osteoklasty, za pomocą specjalnych substancji chemicznych (zwanych cytokinami i czynnikami wzrostu), także wspomagają działanie innych komórek resorbujących kości i stymulują komórki nowotworowe do wzrostu. Wytwarza się coś w charakterze błędnego koła, w którym z powodu przewagi utraty tkanki kostnej, wytwarzają się zmiany lityczne. Takie zaburzenia możemy zaobserwować na zdjęciach Rtg jako pewnego rodzaju dziury w kościach oraz tzw. złamania patologiczne w miejscach zmienionej chorobowo kości.
9 Objawy choroby kostnej w szpiczaku Istnieje kilka objawów typowych dla choroby kostnej w szpiczaku. Wiele z nich może ulec poprawie w trakcie leczenia. Istotne jest, aby zaznajomić się z nimi i w razie potrzeby, zgłosić je lekarzowi. Ból Najczęstszym objawem choroby kostnej jest ból, odczuwalny w środkowej i dolnej części pleców, okolicach żeber i bioder, a także w każdej innej części ciała, którą może zajmować szpiczak. Dolegliwości bólowe nasilają się zazwyczaj w czasie aktywności ruchowej, natomiast stają się mniej dotkliwe w spoczynku. Zdarza się, że silny ból może pojawić się w nocy, wybudzając ze snu. Niestety, nie jest on przewidywalny i może pojawić się nagle. Zwiększenie nasilenia bólu może wiązać się z nowym złamaniem kostnym. Leczenie szpiczaka jest najlepszym sposobem na złagodzenie bólów kostnych, ponieważ spowalnia resorpcję kości i zapobiega następnym złamaniom. Objawy choroby kostnej w szpiczaku 9
10 Zmiany osteolityczne i złamania Z uwagi na nasilone procesy niszczenia kości w szpiczaku, w badaniu rentgenowskim kości możemy obserwować charakterystyczne dziury lub cienie. Takie zmiany lityczne kości mogą prowadzić do osłabienia struktury kości i ich łatwego łamania. Na szczęście takie zmiany rzadko pojawiają się w rękach lub nogach, które są niezwykle ważne dla naszego organizmu. Redukcja wzrostu i kyfoza Złamania trzonów kręgów, bardzo często pojawiające się w chorobie kostnej, powodują kompresję naszego kręgosłupa oraz prowadzą do ześlizgiwania się poszczególnych kręgów. Jeśli stopień ucisku jest niewielki, możemy odczuwać dyskomfort lub niewielki ból, zaburzenia czucia, także w kończynach. Jeżeli proces kompresji rdzenia kręgowego nasila się znacząco, wówczas objawy mogą być bardziej poważne: od znacznego bólu, poprzez trudności w oddawaniu moczu. Jeśli natomiast dojdzie do całkowitego ucisku rdzenia, może objawiać się to paraliżem. W takich sytuacjach natychmiast skontaktuj się ze swoim lekarzem. Osoby, u których choroba dotknęła wiele kręgów, z czasem tracą wzrost, tzn. mogą być niższi, niż w okresie przedchorobowym. Ich kręgosłup staje się bardziej wygięty i nazywamy to kyfozą. Rys. 3. Kręgosłup obejmuje 33 kości zwane kręgami, które tworzą rodzaj kostnej rury chroniącej rdzeń kręgowy. W odcinkach szyjnym, piersiowym i lędźwiowym (patrz: schemat), kręgi mają możliwość niewielkiego przemieszczania się, pozwalając na giętkość ciała. W odcinkach krzyżowym i ogonowym, kręgi są zrośnięte, zapewniając solidne podparcie dla bioder. U pacjentów z chorobą kostną w przebiegu szpiczaka, w kręgach może dochodzić do niewielkich złamań i zapadania się, które może doprowadzać do ucisku nerwów przebiegających między nimi. 10 Objawy choroby kostnej w szpiczaku kręgosłup szyjny: 7 kręgów (C1-C7) kręgosłup piersiowy: 12 kręgów (T1-T12) kręgosłup lędźwiowy: 5 kręgów (L1-L5) kość krzyżowa: 5 kręgów (S1-S5) kość ogonowa: 4 kręgi
11 Osteopenia Z powodu nasilenia procesów niszczących kości, ich struktura staje się coraz cieńsza. To zjawisko również nasila ryzyko złamań kości i związanych z tym procesem bólów. Bardzo często takie małe złamania są punktem wyjścia do rozpoznania szpiczaka. Hiperkalcemia Innym typowym dla szpiczaka zjawiskiem jest wysoki poziom wapnia (hiperkalcemia). Z powodu zwiększonej aktywności osteoklastów dochodzi do nasilonego uwalniania wapnia do krwi. Taki stan objawia się zmęczeniem, nudnościami, wymiotami, utratą apetytu i wagi, zaparciami, splątaniem oraz ogólnym osłabieniem. Hiperkalcemia jest diagnozowana częściej w momencie rozpoznania szpiczaka, natomiast znacznie rzadziej występuje w sytuacji dalszego leczenia. Objawy choroby kostnej w szpiczaku 11
12 Badania obrazowe w diagnostyce choroby kostnej Ponieważ choroba kostna w szpiczaku dotyka bardzo wiele osób, obrazowe badania diagnostyczne wykonuje się równocześnie z testami krwi, moczu i szpiku w procesie diagnostycznym. Niektóre z badań mogą być nieprzyjemne, jednak są one niezbędne do postawienia pełnej, prawidłowej diagnozy. Mają one także istotne znaczenie w procesie terapeutycznym. Część z nich będzie także powtarzana w trakcie leczenia. Złoty standard badanie rentgenowskie (Rtg) Zdjęcia kości wykonywane są rutynowo w diagnostyce szpiczakowej choroby kostnej i nadal pozostają złotym standardem. Zdjęcia Rtg mogą pokazać obszary ścieńczenia kości, zmian osteolitycznych oraz złamań. Nie bądź zdziwiony, jeśli na jednej wizycie Twój lekarz zleci wykonanie dużej liczby badań: kręgosłup, czaszka, żebra, miednica, kości długie rąk i nóg. One wszystkie są niezbędne do oceny stanu Twojego układu szkieletowego. Jeśli zdjęcia Rtg nie wykażą żadnych patologii, a podejrzenie choroby kostnej nadal jest duże, lekarz zleci badania z użyciem innych technik. Mają one na celu bardziej szczegółową ocenę poszczególnych części naszego szkieletu. 12 Badania obrazowe w diagnostyce choroby kostnej
13 Tomografia komputerowa (TK) Wykonywana jest najczęściej, gdy lekarz chce obejrzeć z większą dokładnością mały fragment kości podejrzany o zmiany chorobowe. Badanie jest również przydatne do oceny, czy szpiczak jest zlokalizowany także poza kośćmi, w tzw. tkankach miękkich, jak również do precyzyjnego zaplanowania miejsca do leczenia radioterapią. Rezonans magnetyczny (MRI) Rezonans magnetyczny wykonywany jest, kiedy standardowe badanie radiologiczne nie przyniosło rozstrzygnięcia. Ma ono nad nim tę przewagę, że potrafi pokazać nawet najmniejsze detale naszej tkanki kostnej, a ponadto nie wykorzystuje promieniowania. Badanie pozytronowej tomografii emisyjnej (PET) Jest relatywnie nowym badaniem i nie ma rutynowego zastosowania w szpiczaku. Aby można było zobrazować całe ciało pacjenta, podawany jest mu niskodawkowy radioaktywny lek, o krótkim czasie działania. Akumuluje się on w okolicach choroby kostnej. Wówczas całe ciało poddawane jest skanowi, aby ocenić, gdzie znajdują się patologiczne ogniska wychwytu leku. Badania obrazowe w diagnostyce choroby kostnej 13
14 Leczenie choroby kostnej w szpiczaku Choć bardzo chcielibyśmy Ci powiedzieć, że choroba kostna w szpiczaku jest wyleczalna, to nie możemy tego zrobić. Istnieją natomiast leki spowalniające jej postęp, redukujące objawy, a nawet korygujące powikłania złamań. Bisfosfoniany rewolucja w leczeniu Leczenie choroby kostnej w szpiczaku zostało zrewolucjonizowane w ostatnich latach poprzez zastosowanie leków z grupy bisfosfonianów. Wiążą się one z wapniem i tą drogą dostają się do kości. Kiedy się tam dostaną, ograniczają aktywność niszczącą osteoklastów, powodując zmniejszenie procesów destrukcyjnych. Bisfosfoniany mają następujące znaczenie: redukują ból kostny i konieczność stosowania leków przeciwbólowych zapobiegają i korygują hiperkalcemię zmniejszają konieczność stosowania radioterapii w chorobie kostnej redukują ryzyko złamań patologicznych poprawiają zdolność poruszania się 14 Leczenie choroby kostnej w szpiczaku
15 Bisfosfoniany dostępne do leczenia choroby kostnej w szpiczaku to: clodronian sodu (Bonefos) kapsułki doustne, stosowane jeden lub dwa razy dziennie pamidronian dwusodowy (Pamifos) lek dożylny, podawany w kilkugodzinnym wlewie raz w miesiącu kwas zoledronowy (Zometa) lek dożylny podawany w 30-minutowej infuzji raz w miesiącu Potencjalne działania niepożądane bisfosfonianów Leczenie bisfosfonianami jest z reguły dobrze tolerowane. U niewielkiego odsetka chorych mogą dawać działania niepożądane, a w bardzo rzadkich przypadkach mogą powodować poważne komplikacje. Jeśli chodzi o łagodne działania niepożądane stosowanych dożylnie leków, wymienić można gorączkę, objawy grypopodobne na krótko po podaniu. Mogą one być łatwo i skutecznie leczone preparatami dostępnymi w aptece bez recepty (Paracetamol). Powinno się unikać stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych, takich jak naproxen, ibuprofen czy diklofenak. Uogólnione bóle kostne mogą stanowić kolejny potencjalny efekt uboczny bisfosfonianów i najczęściej są związane z objawami grypopodobnymi i utrzymują się dzień lub dwa po każdej infuzji. Tu również mają zastosowanie leki przeciwbólowe. Niewielkie podrażnienie naczyń w miejscu infuzji może utrzymywać się 1-2 dni, a następnie samoistnie ustąpić. Zastosowanie ciepłych kompresów może łagodzić dolegliwości. Najczęstszym działaniem niepożądanym doustnie stosowanych bisfosfonianów są nudności o niewielkim nasileniu i krótkim czasie trwania. Wszystkie bisfosfoniany, zwłaszcza te dożylne, mogą powodować bardziej poważne komplikacje, takie jak pogorszenie funkcji nerek. To powikłanie jest o tyle istotne, że u wielu chorych ze szpiczakiem już w momencie rozpoznania praca nerek jest w pewnym stopniu uszkodzona. Leczenie choroby kostnej w szpiczaku 15
16 Dlatego pacjenci z wyjściowo upośledzoną funkcją nerek (klirens kreatyniny <30 ml/min) nie powinni przyjmować bisfosfonianów lub przyjmować je w zredukowanej dawce. Dla Twojego bezpieczeństwa lekarz zawsze sprawdzi funkcję nerek, zanim rozpocznie terapię bisfosfonianami. Bolesność żuchwy i trudność w gojeniu się rany po ekstrakcji zębów również były opisywane w nielicznych przypadkach chorych przyjmujących bisfosfoniany. Zjawisko to nazywane jest przez lekarzy martwicą żuchwy. Jak przygotować się do bezpiecznego leczenia? Zaplanuj wizytę stomatologiczną, celem badania kontrolnego zębów Jeśli to konieczne, poddaj się wszelkim zabiegom chirurgii stomatologicznej zanim rozpoczniesz przyjmowanie bisfosfonianów Odbywaj regularne wizyty kontrolne u stomatologa Pij dużo wody nawet 6-8 szklanek dziennie Przyjmuj wszystkie swoje leki zgodnie z zaleceniami lekarza Zawsze mów o wszystkich dolegliwościach swojemu lekarzowi Które bisfosfoniany są dla mnie odpowiednie? Mimo, że bisfosfoniany są bardzo skutecznym lekiem w terapii szpiczakowej choroby kostnej, to poszczególne preparaty różnią się między sobą. Ważne jest, byś omówił ze swoim lekarzem wszystkie aspekty Twojego leczenia, włącznie z potencjalnymi czynnikami ryzyka`związanymi z bisfosfonianami. Należy pamiętać, że leki te powinny być stosowane ze szczególną uwagą u chorych z upośledzoną funkcją nerek, cukrzycą i nadciśnieniem tętniczym. Inne czynniki ryzyka to: płeć żeńska, wiek >65 lat oraz stosowanie innych leków. Także osoby z reakcją alergiczną na bisfosfoniany w wywiadzie nie powinny stosować tych leków. 16 Leczenie choroby kostnej w szpiczaku
17 Czy bisfosfoniany leczą także szpiczaka? Uważa się, że stosowanie bisfosfonianów pomaga kontrolować szpiczaka. Jak wynika z badań klinicznych, chorzy przyjmujący bisfosfoniany żyją dłużej i mają dłuższy czas do progresji choroby. Może to oznaczać, że leki te mają wpływ nie tylko na chorobę kostną, ale i samego szpiczaka u nowo zdiagnozowanych chorych Jak długo powinienem przyjmować bisfosfoniany? Zgodnie z konsensusem dotyczącym leczenia choroby kostnej, rekomenduje się przerwanie bisfosfonianów po okresie 2 lat terapii u chorych, którzy osiągnęli remisję całkowitą choroby i/lub znajdują się w stabilnej fazie szpiczaka. U chorych, u których choroba jest nadal aktywna, którzy nie uzyskali remisji lub też mają duże zagrożenie choroby kostnej, leczenie może być przedłużone powyżej dwóch lat. Wówczas leki podajemy co 3 miesiące. Leczenie choroby kostnej w szpiczaku 17
18 Leczenie przeciwbólowe Ból jest najczęstszym objawem choroby kostnej w szpiczaku. Przez lata opracowano bardzo wiele skutecznych metod walki z bólem, zatem teraz masz dostęp do szeregu metod, nie tylko farmakologicznych, aby ból opanować. Porozmawiaj ze swoim lekarzem, która metoda będzie dla Ciebie najlepsza. Leczenie szpiczaka kluczowy sposób na chorobę kostną Skuteczne leczenie przeciwszpiczakowe jest najlepszą metodą złagodzenia bólu i zapobiegania jego dalszej progresji. Poprawia ono także jakość Twojego życia. Radioterapia Leczenie energią promienistą (czyli radioterapia) zastosowane na określony region naszego ciała, dotknięty szpiczakiem, może być bardzo pomocne i skuteczne u chorych z przewlekłym bólem, ograniczonym do niewielkiego obszaru. Radioterapia zabija komórki szpiczakowe w kościach, co zwrotnie wpływa na zmniejszenie bólu. Działanie radioterapii jest czasem szybsze niż leki przeciwbólowe, dlatego czasem jest leczeniem z wyboru w I linii. Poza działaniem przeciwbólowym, radioterapia pozytywnie wpływa na odbudowę kostną, poprawiając ich wytrzymałość. 18 Leczenie przeciwbólowe
19 Leki uśmierzające ból Istnieje kilka grup leków, które mogą być stosowane w leczeniu bólu, w zależności od jego natężenia. Średnie natężenie bólu paracetamol Ból umiarkowany pochodne tramalu Ciężki ból o dużym nasileniu morfina lub fentanyl Ból związany z uszkodzeniem nerwów, tzw. neuropatyczny gabapentyna, amitryptylina i pregabalina. Powinniście wspólnie ze swoim lekarzem opracować strategię leczenia bólu. Najprawdopodobniej doktor zacznie od leków przeznaczonych do bólu o umiarkowanym natężeniu, następnie zwiększając ich dawkę lub łącząc z innymi lekami. Celem jest jak najlepsza kontrola bólu i poprawa jakości Twojego życia, przy jak najmniejszych działaniach niepożądanych ze strony leków dla Twojego organizmu. Pamiętaj jednak, że każdy pacjent jest inny, stąd dobór leczenia przeciwbólowego powinien być bardzo zindywidualizowany. Jeśli schemat lekowy, który stosujesz, przestaje być skuteczny, zaczynasz odczuwać ból o większym nasileniu, poinformuj o tym swojego lekarza. Leki uśmierzające ból mogą mieć różną postać tabletek, kropli czy też plastrów stosowanych na skórę. Te ostatnie uwalniają stale lek, który może być absorbowany przez skórę. Chorzy ze szpiczakiem powinni unikać niesteroidowych leków przeciwzapalnych (naproxen, ibuprofen czy diklofenak), które, chociaż skuteczne, mogą uszkadzać nerki. Zawsze należy konsultować ze swoim lekarzem przyjmowane leki, nawet te, które możemy kupić bez recepty. Blokady nerwowe Zastosowanie długo działających leków przeciwbólowych, wstrzykiwanych w okolicę nerwów, czasem może uśmierzyć ból poprzez zablokowanie przesyłania sygnału o bólu do mózgu. Zabieg ten nazywa się czasową blokadą nerwową. Leczenie przeciwbólowe 19
20 Leczenie chirurgiczne Leczenie chirurgiczne może łagodzić ból poprzez wzmacnianie obszarów, gdzie doszło do złamania kostnego. Chirurgia także może mieć zastosowanie w leczeniu kompresji rdzenia kręgowego przez uszkodzone kręgi, prowadząc do zmniejszenia ucisku na otaczające rdzeń nerwy. Istnieją dwie główne, stosunkowo nowe metody leczenia, stosowane przez neurochirurgów: Przezskórna wertebroplastyka Kyfoplastyka balonowa Oba rodzaje zabiegów mogą być wykonane zarówno w znieczuleniu miejscowym, jak i w ogólnym. Wertebroplastyka przezskórna jest metodą naprawy jednego lub kilku kręgów, polegającą na wstrzyknięciu do trzonu kręgu poprzez specjalną kaniulę substancji zwanej cementem kostnym. Leczenie nie tylko zmniejsza ból, ale także przywraca siłę kościom. W trakcie jednego zabiegu można je zastosować na dwóch lub trzech kręgach. Kyfoplastyka balonowa jest zabiegiem podobnym do wertebroplastyki, jednak poza stabilizacją uszkodzonego kręgu, pomaga przywrócić kształt i wysokość kręgu sprzed uszkodzenia. W trakcie zabiegu do złamanego kręgu wprowadza się balon, który jest nadmuchiwany przed wprowadzeniem cementu. Mimo dużej skuteczności leczenia neurochirurgicznego, wertebroplastyka i kyfoplastyka balonowa nie mogą być stosowane u wszystkich chorych na szpiczaka. Twój lekarz spróbuje najpierw leczenia przeciwbólowego oraz radioterapii, w zależności od tego, gdzie zlokalizowane są zmiany kostne. Leczenie neurochirurgiczne jest dla Ciebie dobrą opcją, jeśli: Twój ból utrzymuje się powyżej 2 miesięcy Minęło mniej niż 12 miesięcy od złamania kompresyjnego Inne przyczyny bólu zostały wykluczone 20 Leczenie przeciwbólowe
21 Leczenie neurochirurgiczne nie jest dla Ciebie dobrą opcją, jeśli: Doszło do masywnej kompresji rdzenia kręgowego, która nie może być odbarczona neurochirurgicznie Upłynęło powyżej 12 miesięcy od złamania Masz inne schorzenia, mogące wpływać na powodzenie leczenia neurochirurgicznego, np. zaburzenia krzepnięcia. Nawet jeśli jesteś kandydatem do wertebroplastyki lub kyfoplastyki musisz pamiętać, że niestety, procedury te nie zawsze dostępne są w każdym szpitalu, jednak z roku na rok dostępność tych zabiegów ulega poprawie. Pozamedyczne sposoby wpływania na łagodzenie bólu Pamiętaj, że istnieją również metody pozamedyczne, które mogą wpływać na łagodzenie bólu kostnego i mogą być z powodzeniem stosowane przez Ciebie w domu. Należą do nich techniki relaksacyjne, przyjmowanie odpowiedniej pozycji ciała (używanie poduszek podpierających) czy też stosowanie gorsetów ortopedycznych, które ustabilizują uszkodzony kręgosłup. Staraj się również znaleźć zajęcia, które sprawiają Ci przyjemność i pozwalają odwrócić Twoją uwagę od bólu (słuchanie muzyki, oglądanie telewizji, rozmowa z przyjaciółmi). O wszystkich swoich niepokojach rozmawiaj z rodziną i przyjaciółmi, nie bój się przedyskutować ich ze swoim lekarzem. Istnieją także grupy wsparcia, zrzeszające pacjentów. Wymiana doświadczeń i wzajemne wspieranie mogą okazać się bardzo pomocne. Leczenie przeciwbólowe 21
22 Ćwiczenia fizyczne Utrzymanie jak najlepszej formy fizycznej jest bardzo ważne w chorobie kostnej, jednak musisz pamiętać, że nie każda aktywność jest odpowiednia dla Ciebie. Ćwiczenia mało obciążające, jak spacery czy pływanie mogą być odpowiednie i bezpieczne. Zanim jednak rozpoczniesz jakąkolwiek aktywność, omów to ze swoim lekarzem. Pamiętaj, że Twoje bezpieczeństwo jest najważniejsze. 22 Leczenie przeciwbólowe
23 Przyszłość leczenia choroby kostnej w szpiczaku Naukowcy nieustannie prowadzą badania nad patogenezą i rozwojem szpiczaka. Starają się zrozumieć zależności pomiędzy komórkami szpiczaka, szpikiem kostnym i substancjami, jakie je łączą. Dzięki dogłębnemu poznawaniu przyczyn powstawania choroby i rodzajów jej progresji, w terapii stosujemy coraz nowsze leki, celowane prosto w mechanizm, który wywołał chorobę. Zatem jest duża nadzieja, że z roku na rok będziemy mieli więcej narzędzi do walki ze szpiczakiem i chorobą kostną. Przyszłość leczenia choroby kostnej w szpiczaku 23
24 BIBLIOTEKA PACJENTA HEMATOONKOLOGICZNEGO POWSTAŁA DZIĘKI INICJATYWIE WSPÓLNA DROGA Strona WWW: Szpiczak mnogi Wiesława Adamiec Mariola Grabarczyk Przewlekła białaczka szpikowa Jacek Gugulski Broszura powstała dzięki grantowi edukacyjnemu firmy Celgene Sp. z o.o.
Problemy kostne u chorych ze szpiczakiem mnogim doświadczenia własne
Problemy kostne u chorych ze szpiczakiem mnogim doświadczenia własne dr n.med. Piotr Wojciechowski Szpiczak Mnogi Szpiczak Mnogi (MM) jest najczęstszą przyczyną pierwotnych nowotworów kości u dorosłych.
Bardziej szczegółowoBADANIA RADIOLOGICZNE, TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA, REZONANS MAGNETYCZNY W DIAGNOSTYCE
BADANIA RADIOLOGICZNE, TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA, REZONANS MAGNETYCZNY W DIAGNOSTYCE SZPICZAKA MNOGIEGO Bartosz Białczyk Ośrodek Diagnostyki, Terapii i Telemedycyny KSS im. Jana Pawła II Szpiczak mnogi multiple
Bardziej szczegółowoSzpiczak mnogi możliwości leczenia chirurgicznego
Szpiczak mnogi możliwości leczenia chirurgicznego Adam Pala Oddział Schorzeń i Urazów Kręgosłupa Wojewódzki Szpital Chirurgii Urazowej Piekary Śląskie MOŻLIWOŚCI TERAPEUTYCZNE W SZPICZAKU MNOGIM - radioterapia,
Bardziej szczegółowoULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA. Należy zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku.
ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA KAMAGRA 100 mg, tabletki powlekane Sildenafil w postaci cytrynianu Należy zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku. 1- Należy zachować tę ulotkę,
Bardziej szczegółowoAneks I Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwoleń na dopuszczenie do obrotu
Aneks I Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwoleń na dopuszczenie do obrotu Wnioski naukowe Uwzględniając sprawozdanie oceniające PRAC w sprawie okresowych raportów o bezpieczeństwie (PSUR) dotyczących
Bardziej szczegółowoInformacja dla pacjentów
info Informacja dla pacjentów ze szpiczakiem mnogim leczonych bortezomibem Polineuropatia indukowana bortezomibem Konsultacja merytoryczna: Prof. dr hab. Lidia Usnarska-Zubkiewicz Katedra i Klinika Hematologii,
Bardziej szczegółowoInformacja prasowa. Ruszył drugi cykl spotkań edukacyjnych dla chorych na szpiczaka mnogiego
Informacja prasowa Ruszył drugi cykl spotkań edukacyjnych dla chorych na szpiczaka mnogiego Warszawa, 28 października Chorzy na szpiczaka mnogiego w Polsce oraz ich bliscy mają możliwość uczestniczenia
Bardziej szczegółowoCzym jest badanie czynnościowe rezonansu magnetycznego? Oraz jaki ma związek z neuronawigacją?
Czym jest badanie czynnościowe rezonansu magnetycznego? Oraz jaki ma związek z neuronawigacją? Dolnośląski Szpital Specjalistyczny im. T. Marciniaka Centrum Medycyny Ratunkowej stale podnosi jakość prowadzonego
Bardziej szczegółowoKręgozmyk, choroba Bechterowa, reumatyzm stawów, osteoporoza
Kręgozmyk, choroba Bechterowa, reumatyzm stawów, osteoporoza Kręgozmyk (spondylolisteza) - jest to zsunięcie się kręgu do przodu (w kierunku brzucha) w stosunku do kręgu położonego poniżej. Dotyczy to
Bardziej szczegółowoMożna je podawać raz w miesiącu (w postaci kroplówki) we wlewie dożylnym. W zależności od leku wlew trwa od 15 minut do czterech godzin,.
Leczenie objawów szpiczaka plazmocytowego Medycyna zna szereg sposobów łagodzenia objawów wywołanych przez szpiczaka, dlatego tak istotne jest informowanie lekarza prowadzącego o wszelkich objawach jakie
Bardziej szczegółowoUlotka dołączona do opakowania: informacja dla użytkownika. Bendamustine Kabi, 2,5 mg/ml, proszek do sporządzania koncentratu roztworu do infuzji
Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla użytkownika Bendamustine Kabi, 2,5 mg/ml, proszek do sporządzania koncentratu roztworu do infuzji Bendamustini hydrochloridum Należy uważnie zapoznać się
Bardziej szczegółowoCIBA-GEIGY Sintrom 4
CIBA-GEIGY Sintrom 4 Sintrom 4 Substancja czynna: 3-[a-(4-nitrofenylo-)-0- -acetyloetylo]-4-hydroksykumaryna /=acenocoumarol/. Tabletki 4 mg. Sintrom działa szybko i jest wydalany w krótkim okresie czasu.
Bardziej szczegółowoDZIŚ STAWIĘ CZOŁA IPF. walczzipf.pl. Dla osób, u których zdiagnozowano IPF: Porady, jak rozmawiać z lekarzem o chorobie i opcjach jej kontrolowania
walczzipf.pl WSPIERAMY PACJENTÓW Z IDIOPATYCZNYM WŁÓKNIENIEM PŁUC DZIŚ STAWIĘ CZOŁA IPF Dla osób, u których zdiagnozowano IPF: Porady, jak rozmawiać z lekarzem o chorobie i opcjach jej kontrolowania PL/ESB/1702/0001
Bardziej szczegółowoRadioterapia radykalna i paliatywna w szpiczaku plazmocytowym. Dr n. med. Katarzyna Pudełek
Radioterapia radykalna i paliatywna w szpiczaku plazmocytowym Dr n. med. Katarzyna Pudełek Rola radioterapii w szpiczaku plazmocytowym Radykalna radioterapia szpiczaka odosobnionego kostnego i pozakostnego
Bardziej szczegółowoJedynym obecnie znanym sposobem leczenia jaskry jest obniżanie ciśnienia wewnątrzgałkowego
Jacek P. Szaflik Katedra i Klinika Okulistyki II Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. n. med. Jacek P. Szaflik Jaskra jest chorobą nieuleczalną Jednak
Bardziej szczegółowojest podniesienie wśród ludzi świadomości znaczenia naszych nerek dla zdrowia i życia oraz
Światowy Dzień Nerek Światowy Dzień Nerek jest ogólnoświatową kampanią, której celem jest podniesienie wśród ludzi świadomości znaczenia naszych nerek dla zdrowia i życia oraz informowanie o powszechności
Bardziej szczegółowoOsteoporoza. Opracowanie: dr n. med. Bogdan Bakalarek www.ortopeda.biz.pl Strona: 1 /5
Osteoporoza Osteoporoza jest chorobą cywilizacyjną. Zagraża ona co dziesiątej osobie. Polega na nadmiernej utracie masy kostnej połączonej z osłabieniem wytrzymałości kości. Kości stają się kruche i łatwo
Bardziej szczegółowoUrologiczne leczenie paliatywne zaawansowanych raków nerki. Dr n. med. Roman Sosnowski Klinika Nowotworów Układu Moczowego, COI, Warszawa
Urologiczne leczenie paliatywne zaawansowanych raków nerki Dr n. med. Roman Sosnowski Klinika Nowotworów Układu Moczowego, COI, Warszawa Nefrektomia Nefrektomia jest metodą umożliwiającą całkowite wyleczenie
Bardziej szczegółowoZespół S u d e cka /
ANDRZEJ ZYLUK Zespół S u d e cka / algodystrofia / CRPS DIAGNOSTYKA I LECZENIE prof. dr hab. n. med. A N D R Z E J Z Y L U K Zespół Sudecka / a lg o d y s tro fia / CRPS DIAGNOSTYKA I LECZENIE & PZWL Spis
Bardziej szczegółowoANEKS III UZUPEŁNIENIA DO CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO ORAZ ULOTKI PLA PACJENTA
ANEKS III UZUPEŁNIENIA DO CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO ORAZ ULOTKI PLA PACJENTA 42 UZUPEŁNIENIA ZAWARTE W ODPOWIEDNICH PUNKTACH CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO DLA PRODUKTÓW ZAWIERAJĄCYCH
Bardziej szczegółowo10 WSKAZÓWEK DLA CHORYCH NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE GRUCZOŁÓW ŚLINOWYCH Rozpoznanie choroby JAKIE SĄ PRZYCZYNY?
10 WSKAZÓWEK DLA CHORYCH NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE GRUCZOŁÓW ŚLINOWYCH Rozpoznanie choroby nowotworowej wiąże się z dużym obciążeniem fizycznym i psychicznym.obecność kogoś bliskiego, pielęgniarki i innych
Bardziej szczegółowoWytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011
Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011 Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki,
Bardziej szczegółowoUlotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta
Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Miacalcic, 50 j.m./ml, roztwór do wstrzykiwań Miacalcic, 100 j.m./ml, roztwór do wstrzykiwań Calcitoninum salmonis Należy zapoznać się z treścią
Bardziej szczegółowoZadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji. Ocena informacji o metodzie leczenia
Praktykowanie EBM Krok 1 Krok 2 Krok 3 Krok 4 Zadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji Ocena informacji o metodzie leczenia Podjęcie decyzji klinicznej na podstawie
Bardziej szczegółowo30. DWULETNIA OBSERWACJI WYNIKÓW PROFILAKTYKI I LECZENIA OSTEOPOROZY. PROGRAM POMOST
30. DWULETNIA OBSERWACJI WYNIKÓW PROFILAKTYKI I LECZENIA OSTEOPOROZY. PROGRAM POMOST Przedlacki J, Księżopolska-Orłowska K, Grodzki A, Sikorska-Siudek K, Bartuszek T, Bartuszek D, Świrski A, Musiał J,
Bardziej szczegółowoRodzinna gorączka śródziemnomorska
www.printo.it/pediatric-rheumatology/pl/intro Rodzinna gorączka śródziemnomorska Wersja 2016 2. DIAGNOZA I LECZENIE 2.1 Jak diagnozuje się tę chorobę? Zasadniczo stosuje się następujące podejście: Podejrzenie
Bardziej szczegółowoInformacje dla pacjenta i fachowych pracowników ochrony zdrowia zaangażowanych w opiekę medyczną lub leczenie
brygatynib Informacje dla pacjenta i fachowych pracowników ochrony zdrowia zaangażowanych w opiekę medyczną lub leczenie Imię i nazwisko pacjenta: Dane lekarza (który przepisał lek Alunbrig ): Numer telefonu
Bardziej szczegółowoRola współpracy między lekarzem a pacjentem jaskrowym Anna Kamińska
Rola współpracy między lekarzem a pacjentem jaskrowym Anna Kamińska Katedra i Klinika Okulistyki, II WL, Warszawski Uniwersytet Medyczny Kierownik Kliniki: Profesor Jacek P. Szaflik Epidemiologia jaskry
Bardziej szczegółowoWażne informacje nie wyrzucać! Agolek. w leczeniu dużych epizodów depresyjnych u dorosłych. Broszura dla Pacjenta
Ważne informacje nie wyrzucać! Agolek w leczeniu dużych epizodów depresyjnych u dorosłych Broszura dla Pacjenta 1 Agolek jest lekiem przeciwdepresyjnym, który pomaga leczyć depresję. Aby zoptymalizować
Bardziej szczegółowoMAM HAKA NA CHŁONIAKA
MAM HAKA NA CHŁONIAKA CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA Chłoniaki są to choroby nowotworowe, w których następuje nieprawidłowy wzrost komórek układu limfatycznego (chłonnego). Podobnie jak inne nowotwory, chłoniaki
Bardziej szczegółowoznieczulenie zewnątrzoponowe znieczulenie podpajęczynówkowe połączone znieczulenie zewnątrzoponowe i podpajęczynówkowe blokady nerwów obwodowych i
Leki przeciwkrzepliwe a anestezja regionalna Anestezja regionalna znieczulenie zewnątrzoponowe znieczulenie podpajęczynówkowe połączone znieczulenie zewnątrzoponowe i podpajęczynówkowe blokady nerwów obwodowych
Bardziej szczegółowoWCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI
WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI Elżbieta Adamkiewicz-Drożyńska Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii Początki choroby nowotworowej u dzieci Kumulacja wielu zmian genetycznych
Bardziej szczegółowoZaawansowany. Zaliczenie pierwszego semestru z anatomii i z patologii
1 Kierunek: PILĘGNIARSTWO Nazwa przedmiotu Chirurgia i pielęgniarstwo chirurgiczne Kod przedmiotu Poziom przedmiotu Rok studiów Semestr Liczba punktów Metody nauczania Język wykładowy Imię i nazwisko wykładowcy
Bardziej szczegółowoPrzygotowanie do samodzielnej pracy z pacjentem masaż w dyskopatii jako jedna z metod neurorehabilitacji
Przygotowanie do samodzielnej pracy z pacjentem masaż w dyskopatii jako jedna z metod neurorehabilitacji Czym jest dyskopatia? Jest to szerokie pojęcie obejmujące schorzenia krążka międzykręgowego. W większości
Bardziej szczegółowoMasaż. Warianty usługi: estetyka.luxmed.pl
Masaż Masaż polega na manualnym ucisku ciała w celu redukcji napięcia mięśni, eliminacji bóli kręgosłupa oraz dolegliwości pochodzenia okołostawowego. Masaż relaksacyjny skutecznie redukuje poziom stresu
Bardziej szczegółowoKatalog usług AZ MED Sp. z o.o.
Katalog usług AZ MED Sp. z o.o. Oferujemy leczenie bólu bez względu na jego pochodzenie i przyczyny AZ MED Informacje ogólne W zakresie działaności AZ MED Sp. z o.o. działają poradnie: leczenia bólu (neurologia,ortopedia
Bardziej szczegółowoLECZENIE CHORYCH NA OPORNEGO LUB NAWROTOWEGO SZPICZAKA PLAZMOCYTOWEGO (ICD10 C90.0)
Załącznik B.54. LECZENIE CHORYCH NA OPORNEGO LUB NAWROTOWEGO SZPICZAKA PLAZMOCYTOWEGO (ICD10 C90.0) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie lenalidomidem chorych na opornego lub nawrotowego szpiczaka plazmocytowego.
Bardziej szczegółowoPORADNIK DLA PACJENTKI
PORADNIK DLA PACJENTKI Walproinian Antykoncepcja i ciąża: Co powinna Pani wiedzieć Niniejsza broszura jest skierowana do kobiet i dziewcząt, które przyjmują jakikolwiek lek zawierający walproinian, lub
Bardziej szczegółowoSzpiczak plazmocytowy. Grzegorz Helbig Klinika Hematologii i Transplantacji Szpiku Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Szpiczak plazmocytowy Grzegorz Helbig Klinika Hematologii i Transplantacji Szpiku Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach MM - epidemiologia 90% przypadków rozpoznaje się powyżej 50 r.ż., Mediana wieku
Bardziej szczegółowotomografia komputerowa informacje dla pacjentów
tomografia komputerowa informacje dla pacjentów TK najważniejsze jest zdrowie W placówkach Affidea sukcesywnie wdrażamy program Dose Excellence. Pozwala to na gromadzenie i analizę danych wszystkich badań,
Bardziej szczegółowoLECZENIE ZAAWANSOWANEGO RAKA JELITA GRUBEGO (ICD-10 C 18 C 20)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 511 Poz. 42 Załącznik B.4. LECZENIE ZAAWANSOWANEGO RAKA JELITA GRUBEGO (ICD-10 C 18 C 20) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie zaawansowanego
Bardziej szczegółowoAneks III. Zmiany w odpowiednich punktach skróconej charakterystyki produktu leczniczego i ulotce dla pacjenta.
Aneks III Zmiany w odpowiednich punktach skróconej charakterystyki produktu leczniczego i ulotce dla pacjenta. Uwaga: Niniejsze zmiany w odpowiednich punktach skróconej charakterystyki produktu leczniczego
Bardziej szczegółowoANEKS III Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta
ANEKS III Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta Uwaga: Konieczna może być późniejsza aktualizacja charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta
Bardziej szczegółowoNADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY
NADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY Poradnik dla pacjenta i jego rodziny Konsultacja: prof. dr hab. med. Zbigniew Gaciong CO TO JEST ZESPÓŁ METABOLICZNY Nadciśnienie tętnicze (inaczej podwyższone ciśnienie
Bardziej szczegółowoRysunek. Układ limfatyczny.
Informacja dotyczy rodzaju chłoniaka nieziarniczego zwanego chłoniakiem z małych limfocytów B. Warto również przeczytać informacje na temat przewlekłej białaczki limfocytowej (CLL), która jest podobnym
Bardziej szczegółowoAKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY
AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Aktywność fizyczna glukometr glukometr glukometr glukometr glukometr skrocona 8 str broszura aktywnosc fizyczna.indd 1 2013-05-09 14:12:46 AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA
Bardziej szczegółowoSTOMATOLOGIA ZACHOWAWCZA
STOMATOLOGIA ZACHOWAWCZA Stomatologia zachowawcza- zajmuje się metodami zachowania naturalnych właściwości zębów, które zostały utracone na skutek działania bodźców zewnętrznych. Najgroźniejszym z nich
Bardziej szczegółowoMetoksyfluran (Penthrox) Lek. Justyna Kasznia
Metoksyfluran (Penthrox) Lek. Justyna Kasznia Metoksyfluran nowy-stary środek Stosowany w Australii i Nowej Zelandii od 40 lat jako środek p- bólowy Zarejestrowany we wszystkich krajach Europejskich w
Bardziej szczegółowoPodstawy diagnostyki onkologicznej. Podstawy diagnostyki onkologicznej. Marcin Stępie. pień
Marcin Stępie pień Katedra Onkologii i Klinika Onkologii Ginekologicznej AM Wrocław, Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu. Cele diagnostyki rozpoznanie choroby nowotworowej; ocena zaawansowania
Bardziej szczegółowoPOWIKŁANIA. Personal solutions for everyday life.
POWIKŁANIA Personal solutions for everyday life. Powikłania Cukrzyca występuje u osób, w przypadku których organizm nie potrafi sam kontrolować poziomu glukozy we krwi (określanego również jako poziom
Bardziej szczegółowo6.2. Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dotyczącego produktu leczniczego DUOKOPT przeznaczone do wiadomości publicznej
6.2. Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dotyczącego produktu leczniczego DUOKOPT przeznaczone do wiadomości publicznej 6.2.1. Podsumowanie korzyści wynikających z leczenia Co to jest T2488? T2488
Bardziej szczegółowoPodsumowanie u zarządzania rzyzkiem dla produktu leczniczego Cartexan przeznaczone do publicznej wiadomości
Podsumowanie u zarządzania rzyzkiem dla produktu leczniczego Cartexan przeznaczone do publicznej wiadomości Omówienie rozpowszechnienia choroby Rosnąca oczekiwana długość życia i starzejące się społeczeństwo
Bardziej szczegółowoDecyzje dotyczące resuscytacji krążeniowooddechowej
Resuscytacja Szpitale Uniwersyteckie Coventry i Warwickshire NHS Trust Decyzje dotyczące resuscytacji krążeniowooddechowej Informacje przeznaczone dla pacjentów szpitali Coventry and Warwickshire, ich
Bardziej szczegółowoWIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY TYPU C PROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ HCV
WIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY TYPU C PROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ HCV Wątroba to największy i bardzo ważny narząd! Produkuje najważniejsze białka Produkuje żółć - bardzo istotny czynnik w procesie trawienia
Bardziej szczegółowoniedostatecznego rozwój części kręgu (półkręg, kręg klinowy, kręg motyli) nieprawidłowego zrostu między kręgami (płytka lub blok kręgowy)
Kifozy wrodzone Błędy w rozwoju kręgosłupa w okresie wewnątrzmacicznym prowadzą do powstawania wad wrodzonych kręgosłupa. Istnienie wady w obrębie kręgosłupa nie jest równoznaczne z powstaniem deformacji
Bardziej szczegółowo2
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Wzajemne oddziaływanie substancji leczniczych, suplementów diety i pożywienia może decydować o skuteczności i bezpieczeństwie terapii. Nawet przyprawy kuchenne mogą w istotny sposób
Bardziej szczegółowoStandard leczenia, jakiego oczekują pacjenci z przewlekłą białaczką limfocytową. Aleksandra Rudnicka rzecznik PKPO
Standard leczenia, jakiego oczekują pacjenci z przewlekłą białaczką limfocytową Aleksandra Rudnicka rzecznik PKPO Wspólny głos ponad 100 tysięcy pacjentów onkologicznych! 45 organizacje wspólnie działają
Bardziej szczegółowoKEYTRUDA (pembrolizumab)
Poradnik dotyczący leku KEYTRUDA (pembrolizumab) Informacja dla Pacjentów Niniejszy produkt leczniczy będzie dodatkowo monitorowany. Umożliwi to szybkie zidentyfikowanie nowych informacji o bezpieczeństwie.
Bardziej szczegółowoANEKS III ZMIANY W CHARAKTERYSTYKACH PRODUKTÓW LECZNICZYCH I ULOTCE DLA PACJENTA
ANEKS III ZMIANY W CHARAKTERYSTYKACH PRODUKTÓW LECZNICZYCH I ULOTCE DLA PACJENTA Poprawki do CHPL oraz ulotki dla pacjenta są ważne od momentu zatwierdzenia Decyzji Komisji. Po zatwierdzeniu Decyzji Komisji,
Bardziej szczegółowoStabilizacja krótkoodcinkowa w leczeniu schorzeń i urazów kręgosłupa -w materiale własnym
SYSTEM DERO: ROZWÓJ TECHNIK OPERACYJNEGO LECZENIA KRĘGOSŁUPA Adamski Ryszard, Tura Krzysztof 1 Stabilizacja krótkoodcinkowa w leczeniu schorzeń i urazów kręgosłupa -w materiale własnym Wstęp Streszczenie:
Bardziej szczegółowoANEKS III UZUPEŁNIENIA DO CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO ORAZ ULOTKI PLA PACJENTA
ANEKS III UZUPEŁNIENIA DO CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO ORAZ ULOTKI PLA PACJENTA 25 UZUPEŁNIENIA ZAWARTE W ODPOWIEDNICH PUNKTACH CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO DLA PRODUKTÓW ZAWIERAJĄCYCH
Bardziej szczegółowoLECZENIE CHOROBY LEŚNIOWSKIEGO - CROHNA (chlc) (ICD-10 K 50)
Załącznik B.32. LECZENIE CHOROBY LEŚNIOWSKIEGO - CROHNA (chlc) (ICD-10 K 50) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY A. Leczenie infliksymabem 1. Leczenie choroby Leśniowskiego-Crohna (chlc)
Bardziej szczegółowoE. Czy uważa Pan/i, że powrót do domu jest związany z dodatkowymi zagrożeniami? a. Tak b. Chyba tak c. Nie jestem pewien d. Nie
SKALA GOTOWOŚCI DO WYPISU ZE SZPITALA U PACJENTÓW PO ZAWALE MIĘŚNIA SERCOWEGO The Readiness for Hospital Discharge After Myocardial Infarction Scale (RHDS MIS) Autor: Aldona Kubica Kwestionariusz dla pacjentów
Bardziej szczegółowoKombinacja podstawowa dla rejonu ogrzewacza dolnego (układ moczowo-płciowy)
dla rejonu ogrzewacza dolnego (układ moczowo-płciowy) Ogrzewacz dolny jest odpowiedzialny za funkcje rozrodcze i wydalanie. Obejmuje podbrzusze i rejon narządów płciowych. Objawy: utrata energii, łatwa
Bardziej szczegółowoUrząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /14:10: listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą
14 listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą Cukrzyca jest chorobą, która staje się obecnie jednym z najważniejszych problemów dotyczących zdrowia publicznego. Jest to przewlekły i postępujący proces
Bardziej szczegółowoZasady udzielania świadczeń stomatologicznych w gabinecie Doktor Wrona
R E G U L A M I N Zasady udzielania świadczeń stomatologicznych w gabinecie Doktor Wrona Gabinet Stomatologiczny Doktor Wrona jest Prywatną Praktyką Stomatologiczną działającą na podstawie Zezwolenia wydanego
Bardziej szczegółowoBIBLIOTEKA PACJENTA HEMATOONKOLOGICZNEGO. Polineuropatia indukowana chemioterapią informacja dla chorych
BIBLIOTEKA PACJENTA HEMATOONKOLOGICZNEGO Polineuropatia indukowana chemioterapią informacja dla chorych Słowo wstępne Drodzy Państwo, Oddajemy do Waszych rąk kolejną broszurę edukacyjną dotyczącą polineuropatii
Bardziej szczegółowoCo to jest termografia?
Co to jest termografia? Słowo Termografia Pochodzi od dwóch słów "termo" czyli ciepło i "grafia" rysować, opisywać więc termografia to opisywanie przy pomocy temperatury zmian zachodzących w naszym organiźmie
Bardziej szczegółowoZakażenia wywołane przez paciorkowce z grupy A. Informacje dla pacjentów
Zakażenia wywołane przez paciorkowce z grupy A. Informacje dla pacjentów Health Protection Scotland Co to są zakażenia wywołane przez paciorkowce z grupy A? Paciorkowce z grupy A (ang. Group A Streptococcus,
Bardziej szczegółowoŻel antycellulitowy ŻEL ANTYCELLULITOWY. Czym jest cellulit? INFORMACJE OGÓLNE
Czym jest cellulit? cellulit= skórka pomarańczowa = nierównomierne rozmieszczenie tkanki tłuszczowej, wody i produktów przemiany materii w tkankach skóry, widoczne wgłębienia i guzkowatość skóry, występująca
Bardziej szczegółowoDyskopatia & co dalej? Henryk Dyczek 2010
Dyskopatia & co dalej? Henryk Dyczek 2010 Definicja - 1 Dyskopatia szerokie pojęcie obejmujące schorzenia krążka międzykręgowego. W większości przypadków jest to pierwszy z etapów choroby zwyrodnieniowej
Bardziej szczegółowoLECZENIE CHOROBY GAUCHERA ICD-10 E
załącznik nr 19 do zarządzenia Nr 36/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 19 czerwca 2008 r. Nazwa programu: LECZENIE CHOROBY GAUCHERA ICD-10 E 75 Zaburzenia przemian sfingolipidów i inne zaburzenia spichrzania
Bardziej szczegółowoZasady autologicznej terapii komórkowej w leczeniu schorzeń ortopedycznych u psów
Strona 1 z 1 STANDARDOWA PROCEDURA OPERACYJNA Tytuł: Zasady autologicznej terapii komórkowej w leczeniu schorzeń ortopedycznych u psów SOP obowiązuje od: 05.06.2014 Data ważności: 31.10.2014 Zastępuje
Bardziej szczegółowoBadanie przesiewowe szyjki Badanie przesiewowe szyjki macicy: Kolposkopia
Polish translation of Cervical screening: the colposcopy examination (January 2013) Badanie przesiewowe szyjki Badanie przesiewowe szyjki macicy: Kolposkopia Poradnik zaktualizowany Page 2 Dlaczego powinnam
Bardziej szczegółowoOddział IV - procedury lecznicze
Oddział IV - procedury lecznicze W naszym oddziale stale wprowadzamy nowe techniki operacyjne i nowe rozwiązania techniczne. Poniżej nieco informacji o niektórych z stosowanych metod operacyjnych. W leczeniu
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM
STRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM Wstęp Choroby nowotworowe są poważnym problemem współczesnych społeczeństw. Rozpoznawanie trudności w funkcjonowaniu psychosomatycznym pacjentów jest konieczne do świadczenia
Bardziej szczegółowoTomasz Szafrański UNIWERSYTET MEDYCZNY IM. KAROLA MARCINKOWSKIEGO W POZNANIU ODDZIAŁ REUMATOLOGII I OSTEOPOROZY SZPITAL IM. J. STRUSIA W POZNANIU
5 Tomasz Szafrański UNIWERSYTET MEDYCZNY IM. KAROLA MARCINKOWSKIEGO W POZNANIU ODDZIAŁ REUMATOLOGII I OSTEOPOROZY SZPITAL IM. J. STRUSIA W POZNANIU Historia choroby pacjenta Pacjentka lat 67 Wzrost 156
Bardziej szczegółowoEDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT.
EDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT. Prowadząca edukację: piel. Anna Otremba CELE: -Kształtowanie
Bardziej szczegółowo42 Choroby wysokogórskie PORADA PORADA 42 ROBERT SZYMCZAK. Choroby. wysokogórskie
4 Choroby wysokogórskie PORADA 4 ROBERT SZYMCZAK Choroby wysokogórskie 4 4 Choroby wysokogórskie W rozdziale omówimy choroby związane ze zmniejszającą się dostępnością tlenu na wysokości: Ostrą Chorobę
Bardziej szczegółowoMedycyna Regeneracyjna. Leczenie schorzeń ortopedycznych osoczem bogatopłytkowym PRP
Medycyna Regeneracyjna Leczenie schorzeń ortopedycznych osoczem bogatopłytkowym PRP Od niedługiego czasu w wielu placówkach leczniczo weteranaryjnych istnieje możliwość skorzystania z najnowocześniejszej
Bardziej szczegółowoANEKS III Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta
ANEKS III Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta Uwaga: Konieczna może być późniejsza aktualizacja charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta
Bardziej szczegółowoLECZENIE STAWÓW KOLANOWYCH IZOTOPEM ITRU 90 Y
LECZENIE STAWÓW KOLANOWYCH IZOTOPEM ITRU 90 Y Informacja dla pacjenta Leczenie izotopowe stawów kolanowych nazywane inaczej synowektomią izotopową to stosowana na świecie od ponad 50 lat uznana i bezpieczna
Bardziej szczegółowoWpisany przez Lekarz Dyżurny poniedziałek, 02 stycznia :53 - Poprawiony piątek, 01 czerwca :14
{ramka}co to jest dna moczanowa?{/ramka} Dna moczanowa, inaczej zwana podagra, artretyzm, skaza moczanowa jest przewlekłym schorzeniem reum atycznym, która zazwyczaj atakuje w jednym miejscu na raz. Choroba
Bardziej szczegółowoMedycyna bez granic Best Doctors
2016 Gdy pojawia się choroba, zaczynają się pojawiać bardzo ważne pytania Czy diagnoza jest prawidłowa? Gdzie można otrzymać najlepsze leczenie? Skąd wziąć na nie pieniądze? 2 Czy pytania i wątpliwości
Bardziej szczegółowoPLAN ZAJĘĆ W RAMACH SPECJALIZACJI Z PIELEGNIARSTWA GINEKOLOGICZNEGO
PLAN ZAJĘĆ W RAMACH SPECJALIZACJI Z PIELEGNIARSTWA GINEKOLOGICZNEGO w dniach 12.09.2014 13.09.2014 Data Godziny Osoba prowadząca Miejsce realizacji zajęć Forma zajęć Liczba godz. 12.09.14 (piątek ) 9.00-12.45
Bardziej szczegółowoChoroba Parkinsona. najczęstsze pytania i najtrudniejsze zagadnienia. Anna Potulska-Chromik, Izabela Stefaniak. egzemplarz bezpłatny
Choroba Parkinsona najczęstsze pytania i najtrudniejsze zagadnienia egzemplarz bezpłatny Anna Potulska-Chromik, Izabela Stefaniak Wydawnictwo w całości powstało dzięki wsparciu firmy Lundbeck Poland Sp.
Bardziej szczegółowoZastosowanie radioizotopów w diagnostyce i terapii układu kostno-stawowego
Zastosowanie radioizotopów w diagnostyce i terapii układu kostno-stawowego Marek Chojnowski II Letnia Szkoła Energetyki i Chemii Jądrowej Zastosowanie radioizotopów w diagnostyce i terapii układu kostnostawowego
Bardziej szczegółowoLECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ (ICD-10 C 92.1)
Załącznik B.14. LECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ (ICD-10 C 92.1) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie przewlekłej białaczki szpikowej u dorosłych imatinibem 1.1 Kryteria kwalifikacji Świadczeniobiorcy
Bardziej szczegółowoJak przygotować się do badań rentgenowskich
Jak przygotować się do badań rentgenowskich? W trosce o prawidłowe przygotowanie pacjentów do badań prosimy o uważne przeczytanie poniższych informacji i zaleceń. Ciąża jest przeciwwskazaniem do badania
Bardziej szczegółowoTerapeutyczne Programy Zdrowotne 2008 Profilaktyka i terapia krwawień u dzieci z hemofilią A i B.
Załącznik nr do zarządzenia Nr./2008/DGL Prezesa NFZ Nazwa programu: PROFILAKTYKA I TERAPIA KRWAWIEŃ U DZIECI Z HEMOFILIĄ A I B. ICD- 10 D 66 Dziedziczny niedobór czynnika VIII D 67 Dziedziczny niedobór
Bardziej szczegółowoUlotka dołączona do opakowania: informacja dla użytkownika
Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla użytkownika PAMIFOS-30, 30 mg, proszek i rozpuszczalnik do sporządzania roztworu do infuzji PAMIFOS-60, 60 mg, proszek i rozpuszczalnik do sporządzania roztworu
Bardziej szczegółowoLECZENIE CHOROBY LEŚNIOWSKIEGO - CROHNA (chlc) (ICD-10 K 50)
Załącznik B.32. LECZENIE CHOROBY LEŚNIOWSKIEGO - CROHNA (chlc) (ICD-10 K 50) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY SCHEMAT DAWKOWANIA LEKÓW W PROGRAMIE BADANIA DIAGNOSTYCZNE WYKONYWANE W
Bardziej szczegółowoNIEINWAZYJNA TERAPIA NIETRZYMANIA MOCZU SALUS-TALENT
NIEINWAZYJNA TERAPIA NIETRZYMANIA MOCZU SALUS-TALENT WPROWADZENIE Pacjenci coraz częściej zwracają uwagę na swoje problemy intymne. Problemy intymne zawierają w sobie schorzenia takie jak: nietrzymanie
Bardziej szczegółowoZdjęcie rentgenowskie oraz tomografia komputerowa u chorych z mechanicznym wspomaganiem oddychania
Zdjęcie rentgenowskie oraz tomografia komputerowa u chorych z mechanicznym wspomaganiem oddychania Jan Głowacki Współcześnie stosowane metody w diagnostyce chorób KLP: -zdjęcie sumacyjne P-A i boczne -zdjęcie
Bardziej szczegółowoTerapeutyczne Programy Zdrowotne 2008 Zapobieganie krwawieniom u dzieci z hemofilią A i B.
załącznik nr 5 do zarządzenia 45/2008/DGL z dnia 7 lipca 2008 r. załącznik nr 33 do zarządzenia Nr 36/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 19 czerwca 2008 r. Nazwa programu: ZAPOBIEGANIE KRWAWIENIOM U DZIECI Z
Bardziej szczegółowotyp 3, sporadyczny; Techniki Obrazowe
Guz neuroendokrynny żołądka typ 3, sporadyczny; Techniki Obrazowe Mariusz I.Furmanek CSK MSWiA i CMKP Warszawa Ocena wyjściowa, metody strukturalne WHO 2 (rak wysoko zróżnicowany); Endoskopia i/lub EUS;
Bardziej szczegółowoMEDYCZNE SZKOLENIA PODYPLOMOWE PAKT ul. Kopernika 8/ Katowice tel
WIELOSPECJALISTYCZNY KURS MEDYCYNY MANUALNEJ - Zintegrowane metody terapii manualnej w tym osteopatyczne i chiropraktyczne, techniki części miękkich (mięśniowo-powięziowe, terapia punktów spustowych),
Bardziej szczegółowodzienniczek pacjenta rak nerki
dzienniczek pacjenta rak nerki Grafika i skład: Fundacja Wygrajmy Zdrowie Wydanie I Styczeń 2015 Wszelkie prawa zastrzeżone. Podstawowe dane Imię i nazwisko: Data urodzenia: Lekarz prowadzący: Palcówka
Bardziej szczegółowo