RAPORT Z EWALUACJI PROBLEMOWEJ

Transkrypt

1 Nadzór pedagogiczny System Ewaluacji Oświaty RAPORT Z EWALUACJI PROBLEMOWEJ Publiczna Szkoła Podstawowa Bielcza Małopolski Kurator Oświaty Kuratorium Oświaty w Krakowie

2 Wstęp Prezentowany raport jest rezultatem ewaluacji zewnętrznej przeprowadzonej w szkole przez wizytatorów do spraw ewaluacji. Raport z ewaluacji problemowej dotyczy jednego lub kilku z przedstawionych poniżej wymagań państwa. Ewaluacja zewnętrzna polega na zbieraniu i analizowaniu informacji na temat funkcjonowania szkoły w obszarach wyznaczonych przez wymagania państwa: 1. Szkoła lub placówka realizuje koncepcję pracy ukierunkowaną na rozwój uczniów. 2. Procesy edukacyjne są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się. 3. Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej. 4. Uczniowie są aktywni. 5. Respektowane są normy społeczne. 6. Szkoła lub placówka wspomaga rozwój uczniów, z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji. 7. Nauczyciele współpracują w planowaniu i realizowaniu procesów edukacyjnych. 8. Promowana jest wartość edukacji. 9. Rodzice są partnerami szkoły lub placówki. 10. Wykorzystywane są zasoby szkoły lub placówki oraz środowiska lokalnego na rzecz wzajemnego rozwoju. 11. Szkoła lub placówka, organizując procesy edukacyjne, uwzględnia wnioski z analizy wyników sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego, egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie oraz innych badań zewnętrznych i wewnętrznych. 12. Zarządzanie szkołą lub placówką służy jej rozwojowi. Ewaluacja ma także na celu ustalenie poziomu spełniania przez szkołę wymagań zawartych w załączniku do Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie nadzoru pedagogicznego z dnia 7 października 2009 r. wraz z nowelizacją z dnia r.Szkoła może spełniać te wymagania na pięciu poziomach: Poziom E - oznaczający niski stopień wypełniania wymagania przez szkołę. Poziom D - oznaczający podstawowy stopień wypełniania wymagania przez szkołę. Poziom C - oznaczający średni stopień wypełniania wymagania przez szkołę. Poziom B - oznaczający wysoki stopień wypełniania wymagania przez szkołę. Poziom A - oznaczający bardzo wysoki stopień wypełniania wymagania przez szkołę. 2/25

3 Opis metodologii Badanie zostało zrealizowane w dniach przez zespół wizytatorów ds. ewaluacji, w skład którego weszli: Aleksandra Stasiak, Krystyna Srebro. Badaniem objęto 57 uczniów (ankieta i wywiad grupowy), 28 rodziców (ankieta i wywiad grupowy) i 13 nauczycieli (ankieta i wywiad grupowy). Przeprowadzono wywiad indywidualny z dyrektorem placówki, grupowy z przedstawicielami samorządu lokalnego i partnerów szkoły,grupowy z pracownikami niepedagogicznymi, a także obserwacje lekcji, placówki i analizę dokumentacji. Na podstawie zebranych danych został sporządzony raport, który obejmuje podstawowe obszary działania szkoły lub placówki. 3/25

4 Obraz placówki Szkoła Podstawowa w Bielczy wchodzi w skład Zespołu Szkół w Bielczy. Organem prowadzącym jest Gmina Borzęcin. Szkoła mieści się w piętrowym budynku, zapewnia możliwość korzystania z gabinetu medycznego (higienistki szkolnej) biblioteki, świetlicy, placu zabaw oraz obiektów sportowych. Uczęszcza do niej 95 uczniów, co powoduje, że klasy są małoliczne. Sale lekcyjne są przestronne, jasne, odpowiednie do liczebności klas. W szkole nauczyciele współpracują przy planowaniu, realizowaniu procesów edukacyjnych, a także w rozwiązywaniu problemów. Dokonują analizy sprawdzianów zewnętrznych i z prowadzonych analiz wyciągają wnioski. Jednak nie zawsze podejmowane działania są spójne z wnioskami. W roku szkolnym 2012/13 szkoła osiągnęła najniższy ze sprawdzianu zewnętrznego - stanin 1 standardowej dziewiątki. Zmiany w procesach edukacyjnych wprowadzane są zespołowo z wykorzystaniem różnych badań zewnętrznych. Praca nad ich wprowadzaniem odbywa się na zebraniach rady pedagogicznej, a także na zespołach przedmiotowych i zadaniowych. Nauczyciele nie wspomagają się przy ewaluacji własnej pracy. W szkole rozpoznaje się możliwości i potrzeby uczniów. Podejmowane działania nie są prowadzone systemowo. Oferta zajęć pozalekcyjnych nie jest w pełni dostosowana do potrzeb uczniów. Szkoła nie prowadzi działań uwzględniających indywidualizację procesu edukacyjnego w odniesieniu do każdego ucznia. Działania antydyskryminacyjne prowadzone w szkole wpływają na postawy uczniów. Z inicjatywy samorządu uczniowskiego w szkole obchodzony jest Dzień życzliwości i pozdrowień, uczniowie brali udział w programie "Szkoła bez przemocy" pod hasłem "Kibicuj Fair Play". Współpraca z podmiotami wspierającymi uczniów wynika z ich potrzeb i sytuacji społecznej. 4/25

5 Informacja o placówce Nazwa placówki Patron Typ placówki Miejscowość Ulica Numer Publiczna Szkoła Podstawowa Szkoła podstawowa Bielcza Bielcza 294A Kod pocztowy Urząd pocztowy Bielcza Telefon Fax Www Regon Publiczność Kategoria uczniów Charakter Uczniowie, wychow., słuchacze 95 Oddziały 6 Nauczyciele pełnozatrudnieni 3 Nauczyciele niepełnozat. (stos.pracy) 14 Nauczyciele niepełnozat._(w etatach) 8 publiczna Średnia liczba uczących się w oddziale Liczba uczniów przypadających na jednego pełnozatrudnionego nauczyciela Województwo Powiat Gmina Typ gminy Dzieci lub młodzież brak specyfiki MAŁOPOLSKIE brzeski Borzęcin gmina wiejska 5/25

6 Poziom spełniania wymagań państwa Szkoła lub placówka wspomaga rozwój uczniów uwzględniając ich indywidualną sytuację W szkole lub placówce rozpoznaje się możliwości psychofizyczne i potrzeby rozwojowe, sposoby uczenia się oraz sytuację społeczną każdego ucznia (D) Zajęcia rozwijające zainteresowania i uzdolnienia, zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze i specjalistyczne organizowane dla uczniów wymagających szczególnego wsparcia w rozwoju lub pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz zajęcia rewalidacyjne dla uczniów niepełnosprawnych są odpowiednie do rozpoznanych potrzeb każdego ucznia (D) W szkole lub placówce są realizowane działania antydyskryminacyjne obejmujące całą społeczność szkoły lub placówki (D) Szkoła lub placówka współpracuje z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi i innymi podmiotami świadczącymi poradnictwo i pomoc uczniom, zgodnie z ich potrzebami i sytuacją społeczną (D) W szkole lub placówce są prowadzone działania uwzględniające indywidualizację procesu edukacyjnego w odniesieniu do każdego ucznia (B) E W opinii rodziców i uczniów wsparcie otrzymywane w szkole lub placówce odpowiada ich potrzebom (B) Nauczyciele współpracują w planowaniu i realizowaniu procesów edukacyjnych Nauczyciele, w tym pracujący w jednym oddziale, współpracują ze sobą w organizowaniu i realizowaniu procesów edukacyjnych (D) Wprowadzanie zmian dotyczących przebiegu procesów edukacyjnych (planowanie, organizacja, realizacja, analiza i doskonalenie) następuje w wyniku ustaleń między nauczycielami (D) C Nauczyciele wspólnie rozwiązują problemy, doskonalą metody i formy współpracy (B) Nauczyciele pomagają sobie nawzajem w ewaluacji i doskonaleniu własnej pracy (B) Szkoła lub placówka organizując procesy edukacyjne uwzględnia wnioski z analizy wyników sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie oraz innych badań zewnętrznych i wewnętrznych W szkole lub placówce analizuje się wyniki sprawdzianu i egzaminów oraz wyniki ewaluacji zewnętrznej i wewnętrznej. Analizy prowadzą do formułowania wniosków i rekomendacji, na podstawie których planuje się i podejmuje działania (D) Działania prowadzone przez szkołę lub placówkę są monitorowane i analizowane, a w razie potrzeby modyfikowane (D) E W szkole lub placówce wykorzystuje się wyniki badań zewnętrznych (B) W szkole lub placówce prowadzi się badania odpowiednio do potrzeb szkoły lub placówki, w tym osiągnięć uczniów i losów absolwentów (B) Zarządzanie szkołą lub placówką służy jej rozwojowi Zarządzanie szkołą lub placówką koncentruje się na wychowaniu, nauczaniu i uczeniu się oraz zapewnieniu odpowiednich do realizacji tych zadań warunków (D) Zarządzanie szkołą lub placówką sprzyja indywidualnej i zespołowej pracy nauczycieli oraz doskonaleniu zawodowemu (D) C Ewaluacja wewnętrzna jest przeprowadzana wspólnie z nauczycielami (D) W procesie zarządzania, w oparciu o wnioski wynikające z nadzoru pedagogicznego, podejmuje się działania służące rozwojowi szkoły lub placówki (D) Zarządzanie szkołą lub placówką prowadzi do podejmowania nowatorskich działań, innowacji i eksperymentów (B) Zarządzanie szkołą lub placówką sprzyja udziałowi nauczycieli i innych pracowników szkoły lub placówki oraz uczniów i rodziców w procesie podejmowania decyzji dotyczących szkoły lub placówki (B) Dyrektor podejmuje skuteczne działania zapewniające szkole lub placówce wspomaganie zewnętrzne odpowiednie do jej potrzeb (B) 6/25

7 Wnioski 1. W szkole zmiany w procesach edukacyjnych wprowadzane są zespołowo, nauczyciele współpracują w rozwiązywaniu problemów, natomiast nie wspierają się przy ewaluacji i doskonaleniu własnej pracy. 2. Działania szkoły nie uwzględniają organizacji zajęć logopedycznych, korekcyjno kompensacyjnych i z tyflopedagogiem dla uczniów, zgodnie ze wskazaniami opinii i orzeczeń poradni psychologiczno pedagogicznej. 3. Nauczyciele rozpoznają potrzeby uczniów, nie wykorzystują ich jednak podczas indywidualizacji procesu edukacyjnego i organizacji części zajęć dydaktyczno wyrównawczych. 4. Prowadzone w szkole analizy służą formułowaniu wniosków do dalszej pracy, jednak nauczyciele ich nie znają i nie wykorzystują, a podejmowane przez nich działania nie są adekwatne do wniosków. 5. Zarządzanie szkołą sprzyja podejmowaniu skutecznych działań w organizowaniu pracy nauczycieli i zapewnieniu wspomagania ze strony lokalnych podmiotów i instytucji w różnych obszarach działalności szkoły. 7/25

8 Wyniki ewaluacji Wymaganie: Szkoła lub placówka wspomaga rozwój uczniów uwzględniając ich indywidualną sytuację W szkole ukierunkowanej na rozwój uczniów z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji podejmuje się różnorodne, dostosowane do specyfiki i potrzeb środowiska, działania. Powinny być one oparte na diagnozie, a ich skuteczność poddawana refleksji. Ich elementem jest przeciwdziałanie dyskryminacji. Organizując procesy edukacyjne, nauczyciele indywidualizują nauczanie i wspierają uczniów. Poziom spełnienia wymagania: E W szkole rozpoznaje się możliwości i potrzeby uczniów, podejmowane działania nie wskazują jednak na systemowość prowadzonego rozpoznania, brak np. dowodów na rozpoznawanie indywidualnych cech uczniów, takich jak zdolności. Oferta zajęć pozalekcyjnych nie uwzględnia uczniów wymagających szczególnego wsparcia w rozwoju, w formie pomocy psychologiczno pedagogicznej wskazanej w opiniach i orzeczeniach (zajęcia logopedyczne, korekcyjno kompensacyjne czy z tyflopedagogiem). Część zajęć dydaktyczno wyrównawczych, jak i rozwijających, nie została dostosowana do potrzeb i możliwości wszystkich uczniów biorących w nich udział. Prowadzone działania uwzględniające motywowanie uczniów do aktywnego uczenia się i indywidualizację procesu edukacyjnego, nie odnoszą się do wszystkich uczniów. Szkoła współpracuje z Poradnią Psychologiczno Pedagogiczną oraz lokalnymi instytucjami świadczącymi pomoc uczniom, współpraca związana jest z ich potrzebami. Podejmowane działania antydyskryminacyjne wpływają na postawy uczniów, biorąc pod uwagę specyfikę szkoły, np. uczniów niepełnosprawnych. W opinii rodziców i uczniów wsparcie, jakie uczniowie otrzymują w szkole, odpowiada ich potrzebom. W szkole lub placówce rozpoznaje się możliwości psychofizyczne i potrzeby rozwojowe, sposoby uczenia się oraz sytuację społeczną każdego ucznia W szkole rozpoznaje się możliwości i potrzeby uczniów, podejmowane działania nie wskazują na systemowość prowadzonego rozpoznania, nie rozpoznaje się np. indywidualnych cech uczniów takich jak zdolności. Potrzeby i możliwości uczniów rozpoznaje się poprzez analizę opinii i orzeczeń wydanych przez poradnię psychologiczno pedagogiczną, analizę wyników testów klasy III, prowadzoną diagnozę uczniów klasy IV, rozmowę z uczniami i rodzicami (rys.1). Według dyrektora, rozpoznano dwunastu uczniów jako potrzebujących wsparcia. Czterech z nich posiada orzeczenie i wymaga pomocy z powodu upośledzenia umysłowego, ośmiu opinie o dostosowaniu wymagań edukacyjnych do potrzeb i możliwości rozwojowych uczniów, wyrównywaniu braków w wiadomościach i umiejętnościach programowych. Poza tym, uczniowie 8/25

9 oczekują (zdaniem nauczycieli): poczucia bezpieczeństwa, indywidualnego traktowania, dzielenia się przeżyciami, przynależności do grupy, kontaktu z nauczycielem, serdeczności, pochwał, akceptacji, odniesienia sukcesu. Rys.1 Zajęcia rozwijające zainteresowania i uzdolnienia, zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze i specjalistyczne organizowane dla uczniów wymagających szczególnego wsparcia w rozwoju lub pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz zajęcia rewalidacyjne dla uczniów niepełnosprawnych są odpowiednie do rozpoznanych potrzeb każdego ucznia Oferta zajęć pozalekcyjnych prowadzonych w szkole nie jest dostosowana do potrzeb uczniów z opinią poradni psychologiczno pedagogicznej, orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego i nauczania indywidualnego. Tworząc ofertę zajęć pozalekcyjnych, zdaniem dyrektora, w szkole bierze się pod uwagę: zainteresowania uczniów i ich predyspozycje, opinie poradni psychologiczno - pedagogicznej, możliwość wyrównywania szans edukacyjnych, sugestie rodziców, bazę lokalową szkoły, w tym sportową, możliwość dofinansowania, stopień przygotowania kadry, dostępność dla uczniów, dobrowolność uczestnictwa. Prawie wszyscy uczniowie uczestniczą w tych zajęciach. Dla uczniów z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego zorganizowano, zdaniem dyrektora, zajęcia rewalidacyjne. Natomiast zgodnie z potrzebami wskazanymi w orzeczeniach i opiniach, nie są organizowane zajęcia logopedyczne, korekcyjno kompensacyjne czy z tyflopedagogiem. Z analizy dokumentacji zastanej wynika, że na niektórych zajęciach dydaktyczno wyrównawczych nie dostosowano wymagań do potrzeb uczniów, np. zajęcia dydaktyczno - wyrównawcze organizowane dla uczniów klasy I. Zastrzeżenia budzi także fakt organizacji części zajęć, które w założeniach - zdaniem dyrektora mają rozwijać zainteresowania i uzdolnienia uczniów, np. kółko matematyczne - wpisani zostali wszyscy uczniowie klasy VI, w tym uczeń z orzeczeniem o nauczaniu indywidualnym, który lekcje matematyki powinien mieć organizowane indywidualnie w oddzielnym pomieszczeniu, ma także trudności 9/25

10 z działaniami matematycznymi. Z badań ankietowych rodziców i uczniów wynika, że zajęcia pozalekcyjne są dostosowane do potrzeb dzieci, są interesujące i potrzebne, a także dostępne. Rodzice wymienili: realizację projektu,,abc nauki - indywidualizacja nauczania w klasach I-III Gminy Borzęcin" dla uczniów słabszych i zdolnych, zajęcia dydaktyczno - wyrównawcze dla wszystkich uczniów kl. III i IV, zajęcia rozwijające. W szkole lub placówce są realizowane działania antydyskryminacyjne obejmujące całą społeczność szkoły lub placówki Szkoła podejmuje działania antydyskryminacyjne wpływające na postawy uczniów, zwracając uwagę na specyfikę szkoły, np. uczniów niepełnosprawnych uczęszczający do szkoły. W zgodnej opinii respondentów (dyrektor, nauczyciele, rodzice, uczniowie) w szkole nie ma zjawiska dyskryminacji. Program wychowawczy i profilaktyki zawierają tematykę tolerancji, przełamywania stereotypów i akceptowania różnic, która realizowana jest głównie na lekcjach wychowawczych. Działania profilaktyczne prowadzone przez nauczycieli dotyczyły zróżnicowanych zagadnień (patrz rys.) Dodatkowo, nauczyciele wskazali na trudne zachowania ucznia. Według dyrektora, nauczycieli i uczniów, nauczyciele na bieżąco reagują na sporadyczne przejawy ośmieszania, poniżania osób na forum klas, niesprawiedliwego traktowania, wykluczania. Rozpoznają przyczyny takich zachowań, rozmawiają z uczniami i rodzicami, co wskazali także rodzice. Uczniowie uważają, że wszyscy traktowani są jednakowo. 10/25

11 Rys.1 Szkoła lub placówka współpracuje z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi i innymi podmiotami świadczącymi poradnictwo i pomoc uczniom, zgodnie z ich potrzebami i sytuacją społeczną Współpraca szkoły z podmiotami wspierającymi uczniów wynika z ich potrzeb i sytuacji społecznej. Zdaniem dyrektora i nauczycieli najważniejsze podmioty, z którymi współpracuje szkoła, to: - Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Brzesku, która wspiera szkołę poprzez pomoc w diagnozowaniu uczniów, pedagogizację rodziców, wspieranie nauczycieli i rodziców w podejmowanych działaniach. - Biblioteki współpraca polega na udziale uczniów w konkursach organizowanych przez biblioteki, wspólne organizowanie konkursów, udział w spotkaniach z autorami, w prelekcjach, organizacja lekcji bibliotecznych. - Policja prowadzi dla uczniów pogadanki dotyczące bezpiecznych zachowań, cyberprzemocy, 11/25

12 cyberprzestępczości, pomaga w realizacji akcji Jestem widoczny na drodze, Bezpieczny Puchatek, a także w rozwiązywaniu bieżących problemów. - Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej wspiera rodziny będące w trudnej sytuacji poprzez dożywianie uczniów, dofinansowanie zakupu podręczników, wsparcie doradcy rodzinnego, a także przekazywanie materiałów edukacyjnych szkole; - Gminny Ośrodek Kultury organizuje konkursy dla uczniów, przekazuje materiały dydaktyczne dotyczące gminy, promuje szkołę poprzez umieszczanie artykułów o jej działaniach, uczniach, przygotowuje ofertę zajęć dla uczniów, z której oni korzystają; - Parafia organizuje spotkania opłatkowe dla seniorów, piknik dla mieszkańców wsi, na które szkoła przygotowuje część artystyczną, finansuje nagrody dla uczniów, a dla potrzebujących wsparcia wycieczki, materiały szkolne, wyjazdy na basen. Dyrektor dodał Ośrodek Zdrowia, który organizuje pogadanki dotyczące higieny i udzielania pierwszej pomocy, przeprowadza fluoryzację, badania przesiewowe klas II i V. W razie potrzeby higienistka, bierze udział w wycieczkach, jako pomoc medyczna. Efektem powyższej współpracy jest: zapewnienie fachowej pomocy uczniom w zakresie wsparcia ich rozwoju, zwiększenie świadomości uczniów dotyczącej zagrożeń i umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych, zwiększenie czytelnictwa i udziału uczniów w konkursach, zapewnienie fachowej opieki medycznej, a także wsparcie socjalne. W szkole lub placówce są prowadzone działania uwzględniające indywidualizację procesu edukacyjnego w odniesieniu do każdego ucznia Szkoła nie prowadzi działań uwzględniających indywidualizację procesu edukacyjnego w odniesieniu do każdego ucznia. Nauczyciele deklarują, że indywidualizują proces nauczania. Na lekcjach zdaniem 14 z 25 uczniów, nauczyciele poruszają zagadnienia z innych przedmiotów, a w przypadku napotykanych trudności, w opinii 21 uczniów pomagają im się uczyć. Nauczyciele motywują uczniów poprzez: zadawanie pytań, zadań do wykonania, stosowanie pochwał i naklejek, wykorzystanie pomocy dydaktycznych, wykonywanie doświadczenia, podział na grupy. Indywidualizacja procesu edukacyjnego dotyczy pojedynczych uczniów (łatwiejsze lub dodatkowe zadanie do wykonania). Na połowie obserwowanych lekcji (3 z 6) nauczyciele motywowali wszystkich uczniów do angażowania się w proces uczenia się. Natomiast na pozostałych pracowali z częścią uczniów zaangażowanych, nie motywowali do dalszej aktywności uczniów chwilowo zaangażowanych, nie reagowali na wykonywane przez nich czynności nie związane z procesem kształcenia. Na 3 z 6 lekcji zadania nie były dostosowane do potrzeb i możliwości wszystkich uczniów, uczniowie bezczynnie oczekiwali na wykonanie zadania przez pozostałych, a uczeń z orzeczeniem o nauczaniu indywidualnym i potrzebie dostosowania wymagań otrzymywał do wykonania zadania o takim samym stopniu trudności jak pozostali. 12/25

13 W opinii rodziców i uczniów wsparcie otrzymywane w szkole lub placówce odpowiada ich potrzebom Uczniowie otrzymują w szkole wsparcie, które w opinii rodziców i samych uczniów odpowiada ich potrzebom.większości rodziców (17 z 19) uważa, że w szkole dzieci mogą liczyć na odpowiednie wsparcie w pokonywaniu trudności. W odczuciu 46 z 50 uczniów nauczyciele wierzą w ich możliwości, 23 z 25 uczniom nauczyciele mówią, że mogą nauczyć się nawet trudnych rzeczy, mogą również liczyć na wsparcie w rozwijaniu swoich zainteresowań. Wymaganie: Nauczyciele współpracują w planowaniu i realizowaniu procesów edukacyjnych O sukcesie współczesnych społeczeństw decyduje zdolność do współpracy. Aby jej uczyć nauczyciele powinni działać zespołowo organizując procesy edukacyjne, rozwiązując problemy, prowadząc ewaluację, ucząc się od siebie nawzajem. Służy to podniesieniu jakości procesu uczenia się uczniów oraz rozwojowi zawodowemu nauczycieli Poziom spełnienia wymagania: C Nauczyciele współpracują przy planowaniu i realizowaniu procesów edukacyjnych w funkcjonujących w szkole zespołach. Współpraca nauczycieli jednego oddziału odbywa się podczas spotkań organizowanych przez wychowawcę klasy. Zmiany w procesach edukacyjnych wprowadzane są w wyniku wspólnych ustaleń, dotyczą między innymi, zmian w programach i planach nauczania, podręczników, oferty zajęć pozalekcyjnych, kontaktów z rodzicami. Mimo deklaracji o wzajemnej pomocy nauczycieli w ewaluacji własnej pracy, brak świadczących o tym przykładów. Nauczyciele, w tym pracujący w jednym oddziale, współpracują ze sobą w organizowaniu i realizowaniu procesów edukacyjnych Nauczyciele współpracują przy planowaniu i realizowaniu procesów edukacyjnych w funkcjonujących w szkole zespołach, współpraca nauczycieli jednego oddziału odbywa się podczas spotkań organizowanych przez wychowawcę klasy. Wszyscy nauczyciele zaangażowani są w pracę zespołów funkcjonujących w szkole (rys. 1). Zdaniem dyrektora i nauczycieli pracujących w jednym oddziale, nauczyciele opracowują testy i sprawdziany, analizują ich wyniki, dzielą się informacjami na temat mocnych i słabych stron uczniów. Wypracowują także wnioski do dalszej pracy, wdrażają je na poszczególnych lekcjach. Dyrektor dodał przygotowanie uroczystości i dekoracji, ustalanie wycieczek, a także przygotowanie uczniów do konkursów. Nauczyciele natomiast analizę opinii poradni, dostosowanie wymagań do możliwości dziecka, opracowanie IPETów, podejmowanie decyzji w sprawie dzieci, które należy zdiagnozować w poradni psychologiczno pedagogicznej, wybór podręczników i ustalanie korelacji międzyprzedmiotowej. Na 4 z 6 13/25

14 obserwowanych lekcjach, nauczyciele uwzględnili wspólne ustalenia, dotyczyły one motywowania i angażowania wszystkich uczniów do pracy, stosowanych metod pracy i tematyki lekcji, zwracania uwagi na ortografię, estetykę pisma i prowadzenie zeszytu. Rys.1 14/25

15 Wprowadzanie zmian dotyczących przebiegu procesów edukacyjnych (planowanie, organizacja, realizacja, analiza i doskonalenie) następuje w wyniku ustaleń między nauczycielami Zmiany w procesach edukacyjnych wprowadzane są zespołowo. Praca nad ich wprowadzaniem odbywa się na zebraniach rady pedagogicznej, a także na zespołach przedmiotowych i zadaniowych. W opinii dyrektora, pomysły analizowane są zespołowo, a wdrażane te, które po dyskusji uzyskają akceptację większości. Wynikiem wspólnych decyzji, zdaniem dyrektora i nauczycieli, jest zmiana podręczników, programów i planów nauczania. Nauczyciele wskazali także na zmiany w programie wychowawczym i profilaktyki, systemu oceniania uczniów, kontaktów z rodzicami, oferty zajęć pozalekcyjnych oraz dokumentacji związanej z pomocą psychologiczno pedagogiczną i przeprowadzania próbnych sprawdzianów. Dyrektor dodał zmianę dotyczącą zadawania uczniom pracy domowej i sprawdzania jej przez nauczycieli, a także harmonogramów konkursów i uroczystości szkolnych. Proces edukacyjny doskonalony jest według nauczycieli (jednego oddziału) poprzez organizację zajęć dydaktyczno - wyrównawczych i kół zainteresowań. Nauczyciele wspólnie rozwiązują problemy, doskonalą metody i formy współpracy Nauczyciele współpracują w rozwiązywaniu problemów, co wpływa na pogłębienie ich wiedzy. Nauczyciele najczęściej korzystają z pomocy innych, przy: organizacji wycieczek, imprez szkolnych, konkursów, rozwiązywaniu problemów wychowawczych, organizowaniu pomocy psychologiczno pedagogicznej, indywidualizacji metod nauczania. W szkole funkcjonują różne formy wsparcia (rys.1). Dzięki otrzymanej pomocy - w opinii nauczycieli - pogłębili oni wiedzę (4 wskazania), organizują ciekawsze lekcje (2), poszerzyli ofertę edukacyjną (1), indywidualizują proces nauczania (1). 15/25

16 Rys.1 Nauczyciele pomagają sobie nawzajem w ewaluacji i doskonaleniu własnej pracy Wszyscy nauczyciele deklarują prowadzenie ewaluacji swojej pracy, a także współpracy z innymi nauczycielami w tym zakresie, jednak podane przykłady nie mają związku z czynnościami ewaluacji. Nauczyciele informują o dokonywaniu ewaluacji swojej pracy, której podlegają: metody nauczania, stopień realizacji podstawy programowej, atrakcyjność zajęć, efekty nauczania przez śledzenie wyników uczniów na egzaminach zewnętrznych, efekty podejmowanych działań wychowawczych, efekty pracy z uczniami o indywidualnych potrzebach edukacyjnych, współpraca z innymi nauczycielami, współpracownikami, zajęcia dodatkowe, atrakcyjność podręczników dla uczniów, stopień przyswojenia wiedzy przez uczniów (rys.1). Wszyscy nauczyciele informują o współpracy z innymi nauczycielami przy ewaluacji, jednak oprócz 5 podanych przykładów, które mogą wskazywać na współpracę w tym zakresie (wspólna analiza sprawdzianów, obserwacja lekcji), pozostałe przykłady (40) nie mają związku z czynnościami ewaluacji. Jednocześnie, nauczyciele oceniają 16/25

17 współpracę jako przydatną. Wymaganie: Szkoła lub placówka organizując procesy edukacyjne uwzględnia wnioski z analizy wyników sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie oraz innych badań zewnętrznych i wewnętrznych Badania i dane mówiące o różnych aspektach funkcjonowania szkół i innych placówek są niezbędnym elementem zarządzania na poziomie organizacji, jak również prowadzenia polityki oświatowej. W efektywnych szkołach decyzje podejmuje się, wykorzystując informacje na swój temat i systematycznie udostępniając dane służące refleksji nad efektywnością i planowaniem dalszych działań. Organizując procesy edukacyjne uwzględnia się wnioski z analizy danych pochodzących z różnych źródeł. Poziom spełnienia wymagania: E Prowadzone w szkole analizy wyników ewaluacji wewnętrznej oraz sprawdzianu w klasie szóstej służą formułowaniu wniosków do dalszej pracy, jednak nauczyciele ich nie znają i nie wykorzystują, gdyż podejmowane przez nich działania nie są adekwatne do wniosków. Szkoła monitoruje realizowane działania i wprowadza zmiany, które nie są związane z wnioskami z prowadzonych analiz sprawdzianu w klasie VI. Nauczyciele wykorzystują wyniki badań zewnętrznych do wprowadzania zmian w procesie edukacyjnym związanych z modyfikacją metod nauczania i warsztatu pracy, stopniowaniem trudności, organizowaniem dodatkowych zajęć, np. wyrównawczych. W szkole prowadzone są badania dotyczące m. in. osiągnięć uczniów i losów absolwentów, których wyniki są użyteczne przy organizacji i przebiegu procesów edukacyjnych. W szkole lub placówce analizuje się wyniki sprawdzianu i egzaminów oraz wyniki ewaluacji zewnętrznej i wewnętrznej. Analizy prowadzą do formułowania wniosków i rekomendacji, na podstawie których planuje się i podejmuje działania Nauczyciele mimo, że w szkole wyciągane są wnioski z prowadzonych analiz sprawdzianu w klasie VI i ewaluacji wewnętrznej nie znają ich. Podejmowane działania przez nauczycieli nie są spójne z wnioskami. W szkole nauczyciele analizują wyniki sprawdzianów zewnętrznych po klasie III i VI. Ich zdaniem najważniejsza jest analiza jakościowa, dzięki której modyfikują metody pracy i poszerzają informacje jakie umiejętności dziecka należy rozwijać. Z analizy sprawdzianu przeprowadzonego na zakończenie klasy III wyciągnięto wnioski, które dotyczyły doskonalenia czytani ze zrozumieniem, rozwiązywania zadań otwartych, ćwiczenia logicznego myślenia i wytrwałości w rozwiązywaniu zadań tekstowych. Większość nauczycieli uczących w klasie IV wskazała, że wykorzystuj je w swojej pracy, np. poprzez ćwiczenia utrwalające, korelację międzyprzedmiotową, analizę tekstu literackiego, źródłowego i treści zadań, wyszukiwanie informacji, czytania 17/25

18 z inscenizacją, stawianie uczniom problemów do rozwiązania i dobór odpowiednich metod pracy. Ankietowani nauczyciel mimo wskazania, że wykorzystują wnioski z różnych źródeł (rys. 1), nie podali przykładów spójnych z wnioskami wynikającymi z danych zastanych, wskazanych przez dyrektora (z ewaluacji wewnętrznej i analizy wyników sprawdzianu w klasie VI z ostatnich dwóch lat), a podane przykłady działań nie są odpowiednie do wniosków. Dla dyrektora, działaniami wynikającymi z wdrożenia wniosków, są także: wprowadzenie dodatkowych zajęć z matematyki i języka polskiego), modyfikacje metod pracy, doskonalenie umiejętności słabo opanowanych, udzielanie uczniom informacji zwrotnej dotyczącej mocnych i słabych stron oraz sposobu poprawy błędów, wprowadzenie elementów oceniania kształtującego, wdrożenie programu efektywności kształcenie. Rys.1 Działania prowadzone przez szkołę lub placówkę są monitorowane i analizowane, a w razie potrzeby modyfikowane Podawane przez respondentów przykłady monitorowania realizowanych działań nie wynikają z wniosków z prowadzonych analiz sprawdzianu w klasie VI. Dyrektor i nauczyciele podali przykłady monitorowania różnorodnych działań i zmian zachodzących w szkole, które nie są spójne z wnioskami z prowadzonych analiz sprawdzianu zewnętrznego, np. zwiększenie ilości konkursów/projektów organizowanych na terenie szkoły, współpracy z rodzicami, doskonalenia organizacji pomocy psychologiczno pedagogicznej uczniów, dokumentacji szkolnej, powołania zespołów przedmiotowych, wprowadzenia programu poprawy efektywności kształcenia. Jako jedyny adekwatny przykład podany przez dyrektora dotyczył modyfikacji zajęć dodatkowych lub zmian ich tematyki. Wynik monitorowania, wg. niego wskazuje, że oferta zajęć pozalekcyjnych jest zgodna z oczekiwaniami uczniów. 18/25

19 W szkole lub placówce wykorzystuje się wyniki badań zewnętrznych Nauczyciele wykorzystują wyniki badań zewnętrznych do wprowadzania zmian w procesie edukacyjnym. W szkole nauczyciele podczas planowania działań wykorzystują badania zewnętrzne, takie jak: test trzecioklasisty OBUT-u (Ogólnopolskie badania umiejętności trzecioklasistów), sprawdziany kompetencji trzecioklasisty i próbny sprawdzian szóstoklasisty z OPERON-u, testy matematyczne Sesja z Plusem; konkursy: Sezam, Kangur Matematyczny, Mistrz Intelektu, językowe na etapie szkolnym, ogólnoszkolne badania czytania ze zrozumieniem, badania znajomości języka angielskiego "Melting pot" (kl. I III). Jako przykłady działań podjętych na ich podstawie, dyrektor i nauczyciele wymienili: analizę sprawdzianów indywidualnie i w ramach pracy zespołów przedmiotowych, modyfikacje metod nauczania i warsztatu pracy, stopniowanie trudności, organizowanie dodatkowych zajęć, np. wyrównawcze, zmianę podręczników. Z poniższego wykresu (rys. 1) wynika, że wszyscy nauczyciele w swoje pracy wykorzystują dane z egzaminów zewnętrznych, a 9 (69,2%) z badań edukacyjnych opisanych, np. w literaturze fachowej. Rys.1 19/25

20 W szkole lub placówce prowadzi się badania odpowiednio do potrzeb szkoły lub placówki, w tym osiągnięć uczniów i losów absolwentów W szkole prowadzone są badania dotyczące m. in. osiągnięć uczniów i losów absolwentów. Prowadzone badania wewnętrzne dotyczą analizy i diagnozy osiągnięć uczniów, bezpieczeństwa w szkole, dostosowania godziny pracy świetlicy do potrzeb uczniów i rodziców, doposażenia biblioteki zgodnie potrzebami uczniów oraz czasu otwarcia, potrzeby szkoleń nauczycieli i ich zgodność z bieżącymi potrzebami. Przeprowadzono ewaluację programu wychowawczego i profilaktyki. Monitorowana jest rytmiczność realizacji podstawy programowej. Wyniki badań wykorzystano do organizowania pomocy uczniom z trudnościami, dostosowania zadań domowych do możliwości uczniów, planowania tematyki lekcji wychowawczych, dostosowania godzin pracy świetlicy i biblioteki. Zdaniem Dyrektora i nauczycieli szkoła gromadzi informację o losach absolwentów prowadząc badania statystyczne. Zdecydowana większość absolwentów kontynuuje naukę w gimnazjum w tym samym budynku, nauczyciele spotykają się z nimi, obserwują na bieżąco ich rozwój, wymieniają się uwagami i spostrzeżeniami, a także w kontaktach nieformalnych z ich rodzicami. Szkoła zaprasza byłych absolwentów do prezentacji zawodów, np. policjanta, strażaka, a także umożliwia odbycie praktyk studenckich. Wymaganie: Zarządzanie szkołą lub placówką służy jej rozwojowi Kluczowym elementem decydującym o jakości każdej organizacji jest zarządzanie, które służy jej rozwojowi. Skuteczne zarządzanie szkołą powinno koncentrować się na stworzeniu optymalnych warunków do nauczania i uczenia się uczniów, do indywidualnej i zespołowej pracy nauczycieli, ich doskonalenia zawodowego. Wnioski z prowadzonej zespołowo ewaluacji wewnętrznej i nadzoru pedagogicznego dyrektora powinny umożliwiać podejmowanie decyzji służących rozwojowi szkoły. Poziom spełnienia wymagania: C Zarządzanie szkołą zapewnia odpowiednie warunki do realizacji zadań wychowawczych i dydaktycznych. Dyrektor podejmuje skuteczne działania w organizowaniu pracy nauczycieli, którzy współpracują w ramach działających w szkole zespołów przedmiotowych i zadaniowych, dzielą się doświadczeniem, wspólnie rozwiązują problemy. Także angażuje wszystkich nauczycieli do zespołowego wykonywania zadań z zakresu ewaluacji wewnętrznej. Wdrażanie wniosków z nadzoru pedagogicznego prowadzonego przez dyrektora przełożyło się na zwiększenie oferty zajęć pozalekcyjnych rozwijających zainteresowania i zwiększenie pomocy uczniom w przygotowaniu się do udziału w konkursach szkolnych i pozaszkolnych. Szkoła nie podejmuje nowatorskich działań i nie prowadzi innowacji i eksperymentów. Dyrektor w procesie zarządzania zasięga opinii uczniów, rodziców i pracowników w różnych sprawach dotyczących funkcjonowania szkoły. Podejmuje skuteczne działania zapewniające szkole wspomaganie ze strony lokalnych podmiotów i instytucji w różnych obszarach jej działalności. 20/25

21 Zarządzanie szkołą lub placówką koncentruje się na wychowaniu, nauczaniu i uczeniu się oraz zapewnieniu odpowiednich do realizacji tych zadań warunków Zarządzanie szkołą zapewnia odpowiednie warunki do realizacji zadań wychowawczych i dydaktycznych. Atutem szkoły jest jednozmianowość i mała liczba uczniów w klasie. W opinii większości nauczycieli mają oni zapewnione warunki do pracy własnej i doskonalenia zawodowego i uważają, że szkoła zapewnia im możliwość korzystania z potrzebnych podczas zajęć pomocy dydaktycznych (rys. 1). Na połowie (3 z 6) obserwowanych zajęć przestrzeń w klasie była zorganizowana adekwatnie do sposobu prowadzenie lekcji i wykorzystywanych metod. Dyrektor stwierdził, że ułożenie przedmiotów w planie sprzyja uczeniu się ponieważ różnicuje się zajęcia w każdym dniu, nie ma łączeń w dwugodzinne bloki zajęć z tego samego przedmiotu z wyjątkiem języka polskiego i wychowania fizycznego, lekcje zaczynają się o stałych godzinach, nie ma różnicy w liczbie godzin pomiędzy dniami tygodnia, zajęcia odbywają się w systemie jednozmianowym, uwzględnia się w każdym dniu zajęci z elementami ruchu. Przedstawiciel organu prowadzącego uważa, że warunki lokalowe szkoły są dobre. Mocną stroną jest wielkość budynku, sal lekcyjnych i ich rozmieszczenie, a także zadbany teren wokół szkoły. W szkole jest szatnia z indywidualnymi szafkami dla uczniów, biblioteka szkolna, sala gimnastyczna, pracownia komputerowa. Uczniowie mają możliwość korzystania z obiektów sportowych Orlik. Jako słabą stronę wskazał brak stołówki i zaplecza kuchennego, a także wyposażenie w pomoce dydaktyczne. Rys.1 21/25

22 Zarządzanie szkołą lub placówką sprzyja indywidualnej i zespołowej pracy nauczycieli oraz doskonaleniu zawodowemu Dyrektor podejmuje skuteczne działania w organizowaniu pracy nauczycieli. Nauczyciele mają zapewniony dostęp do odpowiednich zasobów, przydatnych dla rozwoju zawodowego, biorą udział w różnych formach doskonalenia zawodowego i współpracują ze sobą w ramach zespołów przedmiotowych. Dyrektor inspiruje nauczycieli do efektywnej pracy poprzez zauważanie ich sukcesów i nagradzanie, np. pochwałą na radzie pedagogicznej, nagrodą dyrektora, zróżnicowanym dodatkiem motywacyjnym, a także promuje ich pracę wśród rodziców, na stronie internetowej szkoły i w prasie lokalnej. Interesuje się wynikami pracy nauczycieli, często uczestniczy w spotkaniach zespołów przedmiotowych, a także udostępnia ciekawe publikacje i materiały. Na bieżąco informuje ich o szkoleniach, daje możliwość i pomaga w realizacji własnych pomysłów. Ewaluacja wewnętrzna jest przeprowadzana wspólnie z nauczycielami Nauczyciele są angażowani do wykonywania zadań z zakresu ewaluacji wewnętrznej. W ostatnich dwóch latach ewaluacji podlegały wymagania: Procesy edukacyjne mają charakter zorganizowany, Procesy edukacyjne są efektem współdziałania nauczycieli, Respektowane są normy społeczne, Uczniowie czują się bezpiecznie, Efektywność wykorzystania analizy wyników sprawdzianów zewnętrznych. W badaniach wykorzystano ankiety dla uczniów, rodziców i nauczycieli, scenariusz wywiadu z wychowawcami klas III i VI. Dyrektor podał przykłady wyciągniętych wniosków, które zostały wykorzystane, m. in. do: wprowadzenia elementów oceniania kształtującego; dostosowania metod pracy do predyspozycji i potrzeb uczniów; wprowadzenia elementów indywidualizacji pracy z uczniem zdolnym i z trudnościami; wprowadzenia zgodnie z zainteresowaniami uczniów zajęć muzycznych, tanecznych, teatralnych, sportowych i wyjazdów na basen; wprowadzenia działań poprawiających stan bezpieczeństwa uczniów. Zdaniem dyrektora, wszyscy nauczyciele są zaangażowani w przeprowadzenie ewaluacji. Zachęca ich do udziału w ewaluacji poprzez szkolenia, uświadamianie użyteczności i konieczności wprowadzenia zmian w działaniach szkoły, udostępnianie materiałów dotyczących ewaluacji, podawanie przykładów "dobrych praktyk". W procesie zarządzania, w oparciu o wnioski wynikające z nadzoru pedagogicznego, podejmuje się działania służące rozwojowi szkoły lub placówki Działania podejmowane w wyniku wdrażania wniosków z nadzoru pedagogicznego służą rozwojowi szkoły. Respondenci wymienili wnioski wynikające z nadzoru pedagogicznego dotyczące np.: poprawy efektywności kształcenia, uatrakcyjnienia zajęć pozalekcyjnych, zwiększenia bezpieczeństwa w szkole, większego udziału uczniów w projektach i konkursach, modyfikacji programu profilaktyki. Ich wdrożenie, zdaniem nauczycieli, przełożyło się na zwiększenie oferty zajęć pozalekcyjnych rozwijających zainteresowania; opracowanie regulaminów dotyczących zachowania na przerwach, dyżurów nauczycieli, wycieczek i wyjść; zwiększenie pomocy uczniom w przygotowaniu się do udziału w konkursach szkolnych i pozaszkolnych. Istotną zmianą 22/25

23 w funkcjonowaniu szkoły jaką dostrzegli partnerzy i pracownicy niepedagogiczni jest urozmaicenie zajęć pozalekcyjne. Zarządzanie szkołą lub placówką prowadzi do podejmowania nowatorskich działań, innowacji i eksperymentów Szkoła nie podejmuje nowatorskich działań, innowacji i eksperymentów. Wskazane przez nauczycieli przykłady działań nie mają charakteru nowatorstwa. Zarządzanie szkołą lub placówką sprzyja udziałowi nauczycieli i innych pracowników szkoły lub placówki oraz uczniów i rodziców w procesie podejmowania decyzji dotyczących szkoły lub placówki Zarządzanie szkołą sprzyja udziałowi uczniów i rodziców w procesie podejmowania decyzji dotyczących szkoły. Nauczyciele motywują rodziców do zgłaszania propozycji działań w szkole kierując do nich pochwały, podziękowania i zaproszenia na szkolne uroczystości. Rodzice biorą udział w ankietowaniu wyrażając swoją opinię dotyczącą organizacji pracy świetlicy i bezpieczeństwa w szkole. Dyrektor konsultował z uczniami udział szkoły w ogólnopolskich programach, np. Szkoła bez przemocy ; regulaminy zachowania podczas przerw i korzystania z telefonów komórkowych; kalendarz imprez i uroczystości szkolnych; ofertę zajęć pozalekcyjnych; rodzaj zajęć prowadzonych w świetlicy, zaopatrzenie sklepiku szkolnego. Pracownicy niepedagogiczni mogli wyrazić opinie w sprawie organizacji pracy, w tym - dostosowanie godzin swojej pracy do zajęć dodatkowych, zebrań z rodzicami, organizacji uroczystości. Dyrektor podejmuje skuteczne działania zapewniające szkole lub placówce wspomaganie zewnętrzne odpowiednie do jej potrzeb Dyrektor jest skuteczny w pozyskiwaniu zewnętrznych zasobów dla szkoły. Zdaniem ankietowanych nauczycieli przejawia się to pozyskiwaniem funduszy (92,3%), dobrą współpracą z Urzędem Gminy (30,8%) i partnerami szkoły (15,4%). W ocenie dyrektora, współpraca z partnerami przyniosła efekty w postaci: - z podmiotami gospodarczymi (ELBUD, Partnet, Bank Spółdzielczy, hurtownia Taniej książki, sklepy działające na terenie miejscowości Bielcza) pozyskanie pomocy szkolnych i artykułów papierniczych, pomoc w dofinansowaniu konkursów i imprez odbywających się na terenie szkoły np. drożdżówki, napoje, nagrody rzeczowe i książkowe; - instytucjami edukacyjnymi (ORE, szkoły z Gminy Borzęcin, Przedszkole w Bielczy) - pozyskiwanie bezpłatnych materiałów i publikacji metodycznych dla nauczycieli oraz rodziców, wspólne organizowanie konkursów, np.: Zakładka do książki, portret Mamy, Najciekawsza laurka dla mamy, Słowa jak pacierze, wymiana doświadczeń między nauczycielami, organizowanie przedstawień dla przedszkolaków, np. Królewna Śnieżka, zapraszanie na lekcje do klas młodszych sześciolatków; - Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Tarnowie studenci odbywają praktyki; - mieszkańcy Bielczy - nieodpłatnie wykonywanie prac na rzecz szkoły; 23/25

24 - Klub Sportowy Wiktoria Bielcza wspólne organizowanie zawodów sportowych, pomoc w organizacji zawodów; - Dom Pomocy Społecznej dla Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej Intelektualnie w Brzesku uczniowie uczą się wrażliwości, empatii, otwartości na drugiego człowieka, zachowań społecznych. Wymieni partnerzy często są zapraszani na uroczystości szkolne, podczas których uczniowie mają możliwość zaprezentowania swoich umiejętności i zdolność. 24/25

25 Raport sporządzili Aleksandra Stasiak, Krystyna Srebro Kurator Oświaty:... 25/25