ialarmowa. mgr into arch. Jan Beyga, mgr into Piotr Szczepanski; Warszawa grudzien 2013, S. 3

Transkrypt

1 komunikacje ze schronem) oraz dw6ch mniejszych pomieszczen (w czesci wschodniej). Jego otynkowane elewacje opracowano bardzo skromnie. Od frontu znajduje sie asymetrycznie umieszczone wejscie i 3 prostokatne otwory okienne. W bocznej scianie wschodniej - drugie drzwi wejsciowe, a w zachodniej prostokatne okno. Tylna elewacja jest slepa i zespolona z murem. Prosta bryle wienczy plaski dwuspadowy dach kryty papa, w scianach szczytowych z attyka i kominem. Budynek rna mieszana konstrukcje, odmienna w czesci wschodniej, dobudowanej najprawdopodobniej w latach 50. zeszlego wieku. W starszej czesci - zachodniej, zasadniczo wystepuja sciany z cegly ceramicznej pelnej na zaprawie cementowo-wapiennej. Grubosc scian zewnetrznych (z tynkiem) wynosi em, a scian dzialowych: 17 i 28 cm. W strukture muru wbudowane sa co najmniej trzy ramy zelbetowe z ukosnymi slupami. Dwie wystepuja w scianach zewnetrznych duzego pokoju, trzecia przy wewnetrznej scianie klatki schodowej. Na podstawie wielu odkrywek wykonanych przez autor6w dokumentacji technicznych" wiadomo, zc konstrukcje stropodachu czesci starszej stanowi podw6jna plyta zelbetowa, kt6ra nad klatka schodowa zbrojonajest stalowymi pretami Sufit w pokoju i korytarzu tej czesci wykonano jako tynk na trzcinie przymocowany do deskowania. Nadproza otwor6w okiennych i drzwiowych sa typu Kleina. Dobud6wka z lat 50. XX w. zostala domurowana do starszej czesci bez powiazania z nia. Grubosc jej scian jest zroznicowana (40, 62 em sciany zewnetrzne), Konstrukcje stropodachu stanowi wiezba drewniana. Zachowana w budynku naziemnym stolarka drzwiowa i okienna jest drewniana, a podlogi sa z desek polozonych na legarach. Czesc podziemna tj. schron przeciwlotniczy 0 planie zblizonyrn do kwadratu sklada sie z przedsionka, osmiu kom6r roznej wielkosci, WC i wewnetrznego korytarza, na koncu kt6rego znajduje sie kr6tki korytarz ewakuacyjny z wylazem na powierzchnie terenu (od strony poludniowo-zachodniej) [patrz il. 18]. Wyjscie podziemne wyprowadzone jest poza linie budynku naziemnego w odleglosci 12 m. Dodatkowo od strony polnocno-wschodniej usytuowane sa dwie niedrozne czerpnie powietrza ze studzienkami na poziomie terenu, poza obecne ogrodzenie dzialki. Pomieszczenia schronu maja 2, 5 m wysokosci. Konstrukcja tej czesci zostala szczeg6lowo opisana w ekspertyzach udostepnionych przez Zarzad Teren6w Publicznych. Z opis6w wynika, ze obiekt posiada sciany nosne 0 grubosci cm, wykonane z betonu zbrojonego symetrycznie, krzyzowo prytami stalowymi Pozostale sciany s~ zbudowane z betonu i maj~ grubosc cm. Natomiast sciany klatki schodowej, 0 schodach plytowych w konstrukcji zelbetowej, s~ betonowe tylko do poziomu parteru, powyzej murowane z cegly. 53 Opinia techniczna budynku na terenie Ogrodu Krasiflskich, Warszawa ul. Bohaterow Getta 4. Opracowali: mgr inz. arch. Jan Beyga, mgr inz. Piotr Szczepanski; Warszawa grudzien 2013(opis techniczny; sytuacja, rzut czysci naziemnej, podziemnej, 3 przekroje;) Projekt budowlany rozbiorki parterowej czysci obiektu. Opracowali: mgr inz. arch. Piotr Szczepanski, mgr inz. Maciej Tereszkiewicz; Warszawa styczen 2014(opis techniczny, CZySC rysunkowa - mapa sytuacyjnowysokosciowa,2 rzuty, 2 przekroje) 16

2 Strop nad schronem rna grubosc 50 em, Jest to plyta zelbetowa zbrojona krzyzowo pretami stalowymi 0 20 i wzmocniona jeszcze od spodu szalunkiem traconym z blachy falistej. Nad nim znajduje sie 80 em warstwa tlumiaca, Schron zaopatrzony jest w urzadzenia sztucznej wentylacji nawietrzajacej, Wewnetrzne drzwi w wiekszosci wykonane S,!-ze stali. Niektore np. drzwi do WC S,! drewniane. W kilku komorach zachowaly sie dwubarwne plytki ceramiczne produkowane przed 1939 r. przez fabryke Towarzystwa Akcyjnego Dziewulski i Lange. Caly obiekt wyposazony jest w instalacje: elektryczna, wodno-kanalizacyjna, wentylacje mechaniczna, lokalnego centralnego ogrzewania piecami akumulacyjnymi, teletechniczna ialarmowa. Stan techniczny ogolny obiektu jest obecnie niezadawalajacy. Takiego sformulowania uzywa rzeczoznawca budowlany mgr inz. P. Szczepanski dokonujac w grudniu 2013 roku analizy techniczno-ekonomicznej". Okresla w niej procentowo stopien zniszczenia obiektu (ogolnie na 63,85 %) i stwierdza, ze.jmdynek zachowany jest dostatecznie w zakresie podstawowych elementow z wyjatkiem dachu, podlog, stolarki i instalacji?". Sciany i dach nie spelniaja obowiazujacych aktualnie wymagan dotyczacych izolacyjnosci cieplnej przegrod, Podobnie gabaryty otworow nie spelniaja obecnych norm dla drog ewakuacyjnych wejsc do pomieszczen. Autor ekspertyzy wskazuje na dewastacje stolarki, wyposazenia i instalacji glownie w czesci naziernnej. Ponadto w czesci tej dostrzega nastepujace uszkodzenia: duze zarysowanie w plycie dolnej stropodachu klatki schodowej i objawy korozji zbrojenia w jej poludniowo-zachodnim narozniku, wynikajace z przeciekow dachu w tym miejscu (zly stan pokrycia papa i obrobek blacharskich). Na podstawie sondazowych przewiertow jako dobry ocenia stan zachowani nadprozy. Stwierdza tez uszkodzenia tynkow wewnetrznych i zewnetrznych, a w elewacji frontowej od strony poludniowo-zachodniej widoczne zarysowania na calej wysokosci sciany, potwierdzajace odrebne wykonanie zasadniczej czesci budynku. We wnioskach pisze "obiekt nie stwarza realnego zagrozenia katastrofa budowlana oraz moze zostac zakwalifikowany do remontu", z czym nalezy sie zgodzic. Wskutek braku konserwacji i nieuzytkowania zniszczeniu ulegly wskazane wczesniej elementy, w tym glownie w jego parterowej czesci. Warstwy podlogowe tej czesci zaatakowane przez szkodniki biologiczne ulegly miejscowo dalszej destrukcji. Na jednej ze scian klatki schodowej zaobserwowano wysolenia. Cytowana powyzej "Opinia stanu technicznego budynku... " obejmuje swoim zakresem wszystkie elementy konstrukcyjne i wykonczeniowe obiektu glownie z poziomu parteru (wraz z dachem). Zgodnie z przyjytymi zalozeniami jej autorzy nie zajmuj,!- siy opisem i analiz,!- stanu zachowania elementow podziernnego schronu, szczegolowo omowionego w niedostypnej dokumentacji z listopada 2009 roku autorstwa im. M. Lowkisa.56 i 54 Opinia techniczna budynku na terenie Ogrodu Krasifzskich, Warszawa ul. Bohaterow Getta 4. Opracowali: mgr into arch. Jan Beyga, mgr into Piotr Szczepanski; Warszawa grudzien 2013, S Op. cit., S Ekspertyza techniczna oceniajqca stan technicznyfundamentow ipodziemia budynku... mgr into M. Lotwis, Warszawa listopad

3 W przygotowanej przez autor6w i powyzej cytowanej ekspertyzie czytamy, ze przeprowadzona przez nich analiza techniczno-ekonomiczna wykazala nieoplacalnosc remontu i modemizacji dostosowujacych obiekt do aktualnych standard6w oraz wymagan normowych "bydzie sie [on] ksztaltowal ponizej granicy oplacalnosci - z uwagi na zakres koniecznych prac remontowych i modernizacyjnych?" Wysokie koszty przemawiaja zatem - zdaniem autor6w- za rozbiorka czesci naziemnej i zabezpieczeniem schronu do czasu ustalenia przeznaczenia obiektu. 6. Podsumowanie i wnioski W wyniku badan materialow archiwalnych udalo Sly ustalic, ze dzieje obecnie nieuzytkowanego obiektu, zwiazane S(! z historia nieruchomosci panstwowej zarzadzanej przez wojsko (0 nr hipotecznym 561 B). Z analizy historycznych materialow kartograficznych wynika, iz od polowy XIX. stulecia az po lata piecdziesiate XX w. ksztalt i wielkosc ww. parceli oraz relacje przestrzenne miedzy nia a ukladem sieci ulicznej nie ulegly zmianie. Zmiany nastapily w obrebie zabudowy. Zasadnicze przeksztalcenie zagospodarowaniu dzialki, jej najblizszego otoczenia, jak i calego rejonu ul. Dlugiej przyniosl dopiero okres powojenny. W poczatkowym etapie badan prowadzonych w zwiazku z przygotowywaniem niniejszego opracowania przyjeto, za dotychczasowymi badaczami tematu, ze zlozony z czesci naziemnej i podziernnej "bunkier" powstal w dw6ch etapach. Sadzono, ze podziemny schron jest reliktem XIX. wiecznej zabudowy, nadbudowanym w latach powojennych. Przeprowadzona analiza plan6w i fotoplan6w wykazala, ze obecna forma.jrunkra" jest efektem przeprowadzonej po 1945 roku rozbudowy jego przedwojennej czesci naziernnej. W strukturze budowlanej "bunkra" mozna wyroznic dwie fazy budowy: koniec lat 30. (schron i czesc zachodnia budynku naziernnego) oraz poczatek lat 50.XX wieku (czesc wschodnia budynku naziernnego ). W parterowej czesci naziernnej autorzy ekspertyz technicznych dostrzegaja roznice w rozwiazaniach konstrukcyjnych i materialowych, kt6re decyduja 0 ich niejednoczesnym wykonaniu po II wojnie swiatowej. 58 Wnioski Schron przy ul. Bohater6w Getta 4 jest przykladem obiektu 0 funkcji scisle okreslonej odpowiednimi rozporzadzeniami wojskowymi i przepisami budowlanymi. Jego forma, uzalezniona od uzytkowego charakteru, nie reprezentuje walor6w architektonicznych. Obiekt nie wyroznia sie swoja skala czy ranga architektoniczna. Na wyglad jego naziernnej czesci, jako elementu stanowiacego "prawdziwie niedopuszczalna ingerencje w zabytkowy uklad urbanistyczny" zwraca uwage autorka artykulu poswieconego palacowi i Ogrodowi Krasinskich - K. Niekrasz Op. cit., s Zastanawia dostrzezony i opisany przez konstruktor6w fakt lokalizacji czyscinaziemnej budynku na stropie schronu. Nie wszystkie sciany tej czysciustawione zostaly bezposrednio na scianach z poziomu piwnic, s't w stosunku do nich lekko przesuniyte. Dwie poprzeczne sciany wewnytrzne (nosna i dzialowa) nie w pemi pokrywaj't siy wiyc z obrysem czyscipodziemnej. 59 Palae i ogr6d Krasinskieh- zwiqzki arehitektury z miejskq przestrzeniq publieznq.op. cit., s

4 Mozna zalozyc, ze przedmiotowy "bunkier" me otrzymal rowniez unikatowego rozwiazania wewnetrznego lub konstrukcyjnego, kt6re mogloby go w znaczacy spos6b wyrozniac sposrod innych schron6w przeciwlotniczych projektowanych w koncu lat 30. zeszlego stulecia". Rownoczesnie jednak jest budowla - reliktem przedwojennej zabudowy nieruchomosci nr hip. 561 B, wlaczonej po 1945 roku w obreb Ogrodu Krasinskich. Nie zachowal sie historyczny uklad przestrzenny tej nieruchomosci, ani jego XIX. wieczna zabudowa. Najblizsze otoczenie Ogrodu Krasinskich od strony poludniowej uleglo przeksztalceniu. Podobnie sam.jnmkier'' wzniesiony w latach zawiera w swej strukturze elementy dobudowane w latach 50.XX w. W czesci naziemnej jest wiec przeksztalcony. Zgodnie z badaniami przeprowadzonych na potrzeby niniejszego opracowania dotyczacymi zwiazkow Stefana Starzynskiego z obiektem nalezy z duzym prawdopodobienstwem stwierdzic, ze prezydent nie przebywal w schronie podczas obrony Warszawy we wrzesniu 1939 r. Przeprowadzona kwerenda nie wyczerpuje oczywiscie mozliwosci uzyskania nowych informacji. Nieznane autorce relacje, wspomnienia lub dokumenty wojskowe uzyskane na drodze poglebionych studi6w historycznych moga przyniesc nowe ustalenia naukowe. Jednak przy obecnym stanie badan, nie mozna wskazywac na oczywiste zwiazki przedmiotowego obiektu z osoba prezydenta Stefana Starzynskiego, Zachowany schron majednak z historia wojskowosci wartosci historyczne i symboliczne, jako budowla zwiazana i dziejami okupowanej Warszawy. opracowala: mgr Ewa Poplawska-Bukalo KIEROWNIK Dziahr Analiz Konser.Natorsktch 60 Specjalistyczna opinie w tej sprawie moglby sporzadzic ekspert w dziedzinie budownictwa wojskowego - obronnego 19

5 II. 1. Plan sytuacyjny Ogrodu Krasinskich i przedmiotowej dzialki zaznaczone na ortofotomapie Warszawy z 2005 r.. Repr. za: Ogr6d Krasinskich w Warszawie, autorzy: mgr inz, Anna Dymek architekt krajobrazu; konsultacje mgr B. Furmanik, M. Lisowska M. Szulinska, Warszawa czerwiec 2010, t. II, s.39. kolorem czerwonym oznaczono Iokalizacje przedmiotowego kolorem zoltym aktualne linie podzialu geodezyjnego obiektu

6 09 S 'II l,... 'a!m1?zs.lv_mm.lf:jp/sl}!sv.l)[ P9.liJO :uz Jd~lI ~!MUZSJUM.. M q:)pis9!sul)l npoj~o q:)u:)!ubj~m ~!S q:)a:)nfnpfuuz '91'I/~ '17 '17/ ' 1 :){~IU!ZP!lUU:)!UBJ~Z LO-lO-~ nqaiqo Z M(;>lUru~!f:)U~P!M~Z nsajamu!do)! Z 11

7 II. 3. Fragment Planu miasta stolecznego Warszawy wymierzonego przez oficerow Korpusu Inzynierow w latach 1818 i 1819 i litografowany przez tychze w 1822 r. skala 1: Repr. za: Ogrod Krasinskich w Warszawie..., t. II, s.60.

8 11.4,5. Fragment Planu miasta Warszawy W.H. Lindleya, 1896, skala 1:250, oryginal APW (il. 4) i Planu og6lnego miasta Warszawy W.H. Lindleya, 1897, skala 1:2500. Repr. za: Ogr6d Krasinskich w Warszawie..., t. II, s.67 i69.

9 L8 S 'II l, o!mvzs.lv_m M If:JPls1f!SV.l)f P9.L20 :uz Jd~lI A\dV IUU!~AJO '.J 9 61 'OO~Z : 1 ulmls '!)(Sr~!W puzjuz (ouzooiodrq ~!UUPAM)IA\IS zsmpu 'AMUZSJUA\ O~~UZ;)~IOlSUlSU!Ul nuuld lu~ul~ujd '9'11

10 a II. 7 a, b. Fotoplan miasta st. Warszawy, 1:2500, 1935 r. fragment arkusza Sl WI. Autor: Foto-LOT-Warszawa, Wydzial Aerofotogrametryczny PLL LOT i Biuro Zarzadu Miejskiego, Dzial Regulacji i Pomiar6w Magistratu m. st. Warszawy. Repr. za: Ogr6d Krasinskich w Warszawie..., t. II, s.69. b