Zasady etyczne i prawa pacjenta w działaniu podmiotów leczniczych

Transkrypt

1 Zasady etyczne i prawa pacjenta w działaniu podmiotów leczniczych Materiały do zajęć Prawa pacjenta występują w dwóch obszarach: 1. pacjent państwo (władza publiczna) i dotyczą praw o charakterze społecznym. Prawa te (przede wszystkim ustawa zasadnicza Konstytucja RP z dn r) zobowiązują państwo do podejmowania odpowiednich działań w celu zapewnienia równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych i dostarczenia opieki zdrowotnej właściwej jakości zarówno o odpowiednich standardach technologicznych i medycznych a także odpowiedniej jakości stosunków pomiędzy pacjentami a osobami wykonującymi zawody medyczne. 2. pacjent konkretny podmiot uprawniony do udzielania świadczeń zdrowotnych tj. podmioty lecznicze i zawody medyczne. Prawa w tym obszarze mają charakter skonkretyzowany i zostały określone w następujących przepisach prawa i etyki zawodowej osób wykonujących zawód medyczny. Prawa pacjenta określone zostały w przepisach prawa i zasadach etyki zawodowej osób wykonujących zawód medyczny. Są to: - ustawa z dn r o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz.U. z 2009r poz. 52 nr 417) - Kodeks Etyki Lekarskiej z grudnia 1992r - Kodeks Etyki Zawodowej Pielęgniarek i Położnych z grudnia 1995r - Kodeks Etyki Aptekarza Rzeczypospolitej Polskiej z dn r - Kodeks Etyki Diagnosty Laboratoryjnego z dn r. Prawa pacjenta określone w ustawie o Prawach Pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Obowiązek przestrzegania praw pacjenta określonych w ustawie został nałożony na organy władzy publicznej w zakresie ochrony zdrowia, NFZ, podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych, osoby wykonujące zawód medyczny oraz inne osoby uczestniczące w udzielaniu świadczeń zdrowotnych.

2 Pacjent ma prawo do: 1. świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej. W sytuacji ograniczonych możliwości udzielenia odpowiednich świadczeń zdrowotnych pacjent ma prawo do przejrzystej, obiektywnej, opartej na kryteriach medycznych procedury ustalającej kolejność dostępu do tych świadczeń. Pacjent ma prawo żądać, aby udzielający świadczeń lekarz / pielęgniarka (położna) zasięgnęli opinii innej osoby wykonującej dany zawód, jak również zwołania przez lekarza konsylium lekarskiego. 2. pacjent ma prawo do natychmiastowego udzielenia świadczeń zdrowotnych ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia. W przypadku porodu pacjentka ma prawo do uzyskania świadczeń zdrowotnych związanych z porodem. 3. pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych udzielanych z należytą starannością przez podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych w warunkach odpowiadających określonym w odrębnych przepisach wymaganiom fachowym i sanitarnym. Przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych osoby wykonujące zawód medyczny kierują się zasadami etyki zawodowej określonymi przez właściwe samorządy zawodów medycznych. Kodeks Etyki Lekarskiej (wycinek) Poszanowanie praw pacjenta Art. 12. Art Lekarz powinien życzliwie i kulturalnie traktować pacjentów, szanując ich godność osobistą, prawo do intymności i prywatności. 2. Relacje między pacjentem, a lekarzem powinny opierać się na ich wzajemnym zaufaniu; dlatego pacjent powinien mieć prawo do wyboru lekarza. 1. Obowiązkiem lekarza jest respektowanie prawa pacjenta do świadomego udziału w podejmowaniu decyzji dotyczących jego zdrowia. 2. Informacja udzielona pacjentowi powinna być sformułowana w sposób dla niego zrozumiały. 3. Lekarz powinien poinformować pacjenta o stopniu ewentualnego ryzyka zabiegów diagnostycznych i leczniczych i spodziewanych korzyściach związanych z wykonywaniem tych zabiegów, a także o możliwościach

3 Art. 14. zastosowania innego postępowania medycznego. Lekarz nie może wykorzystywać swego wpływu na pacjenta w innym celu niż leczniczy. Art. 15. Art. 16. Art Postępowanie diagnostyczne, lecznicze i zapobiegawcze wymaga zgody pacjenta. Jeżeli pacjent nie jest zdolny do świadomego wyrażenia zgody, powinien ją wyrazić jego przedstawiciel ustawowy lub osoba faktycznie opiekująca się pacjentem. 2. W przypadku osoby niepełnoletniej, lekarz powinien starać się uzyskać także jej zgodę, o ile jest ona zdolna do świadomego wyrażenia tej zgody. 3. Wszczęcie postępowania diagnostycznego, leczniczego i zapobiegawczego bez zgody pacjenta może być dopuszczone tylko wyjątkowo w szczególnych przypadkach zagrożenia życia lub zdrowia pacjenta lub innych osób. 4. Badanie bez wymaganej zgody pacjenta lekarz może przeprowadzić również na zlecenie organu lub instytucji upoważnionej do tego z mocy prawa, o ile nie stwarza ono nadmiernego ryzyka zdrowotnego dla pacjenta. 5. W razie nie uzyskania zgody na proponowane postępowanie, lekarz powinien nadal, w miarę możliwości, otaczać pacjenta opieką lekarską. 1. Lekarz może nie informować pacjenta o stanie jego zdrowia bądź o leczeniu, jeśli pacjent wyraża takie życzenie. Informowanie rodziny lub innych osób powinno być uzgodnione z chorym. 2. W przypadku chorego nieprzytomnego lekarz może udzielić dla dobra chorego, niezbędnych informacji osobie, co, do której jest przekonany, że działa ona w interesie chorego. 3. W przypadku pacjenta niepełnoletniego lekarz ma obowiązek informowania jego przedstawiciela ustawowego lub opiekuna faktycznego. W razie niepomyślnej dla chorego prognozy, lekarz powinien poinformować o niej chorego z taktem i ostrożnością. Wiadomości o rozpoznaniu i złym rokowaniu może nie zostać choremu przekazana tylko w przypadku, jeśli lekarz jest głęboko przekonany, iż jej ujawnienie spowoduje bardzo poważne cierpienie chorego lub inne niekorzystne dla zdrowia następstwa; jednak na wyraźne żądanie pacjenta lekarz powinien udzielić pełnej informacji.

4 Art. 18. Lekarz leczący nie może sprzeciwiać się, by chory zasięgał opinii o stanie swego zdrowia i postępowaniu lekarskim u innego lekarza. Na życzenie pacjenta powinien ułatwić mu taką konsultację. Art. 19. Chory w trakcie leczenia ma prawo do korzystania z opieki rodziny lub przyjaciół a także do kontaktów z duchownym.. Lekarz powinien odnosić się ze zrozumieniem do osób bliskich choremu wyrażających wobec lekarza obawy o zdrowie i życie chorego. Art. 20. Lekarz podejmujący się opieki nad chorym powinien starać się zapewnić mu ciągłość leczenia, a w razie potrzeby także pomoc innych lekarzy. Art. 21. W przypadku popełnienia przez lekarza poważnej pomyłki lub wystąpienia nieprzewidzianych powikłań w trakcie leczenia, lekarz powinien poinformować o tym chorego oraz podjąć działania dla naprawy ich następstw. Art. 22. W przypadkach wymagających szczególnych form diagnostyki, terapii lub działań zapobiegawczych, które nie mogą być zastosowane równocześnie u wszystkich potrzebujących lekarz ustalający kolejność pacjentów powinien opierać się na kryteriach medycznych. Tajemnica lekarska Art. 23. Lekarz ma obowiązek zachowania tajemnicy lekarskiej. Tajemnicą są objęte wiadomości o pacjencie i jego otoczeniu uzyskane przez lekarza w związku z wykonywanymi czynnościami zawodowymi. Śmierć chorego nie zwalnia od obowiązku dochowania tajemnicy lekarskiej. Art. 24. Nie jest naruszeniem tajemnicy lekarskiej przekazanie informacji o stanie zdrowia pacjenta innemu lekarzowi, jeżeli jest to niezbędne dla dalszego leczenia lub wydania orzeczenia o stanie zdrowia pacjenta.

5 Art. 25. Zwolnienie z zachowania tajemnicy lekarskiej może nastąpić: Art. 26. Art. 27. Art. 28. Art. 29. Gdy pacjent wyrazi na to zgodę, Jeśli zachowanie tajemnicy w sposób istotny zagraża zdrowiu lub życiu pacjenta lub innych osób, oraz Jeśli zobowiązują do tego przepisy prawa. Nie jest naruszeniem tajemnicy lekarskiej, jeśli po przeprowadzeniu badania lekarskiego na zlecenie upoważnionego z mocy prawa organu wynik badania zostanie przekazany zleceniodawcy; nieodzownym warunkiem jest jednak, aby lekarz przed rozpoczęciem badania poinformował o tym osobę, która ma być zbadana. Wszelkie informacje, które nie są konieczne dla uzasadnienia wniosków wynikających z badania, powinny być nadal objęte tajemnicą lekarską. Lekarz ma prawo do ujawnienia zauważonych faktów zagrożenia zdrowia lub życia w wyniku łamania praw człowieka. Lekarz powinien czuwać nad tym, by osoby asystujące lub pomagające mu w pracy przestrzegały tajemnicy zawodowej. Dopuszczenie ich do tajemnicy powinno obejmować wyłącznie informacje w zakresie niezbędnym do prawidłowego wykonywania ich czynności zawodowych. Lekarz musi czuwać nad prawidłowym prowadzeniem dokumentacji lekarskiej oraz zabezpieczeniem przed jej ujawnieniem. Dokumentacja lekarska powinna zawierać wyłącznie informacje potrzebne do postępowania lekarskiego. Lekarz i współpracujące z nim osoby są obowiązane do zabezpieczenia poufności informacji zawartych w materiale genetycznym pacjentów i ich rodzin.

6 Kodeks Etyki Pielęgniarek i Położnych zawiera między innymi następujące obowiązki i zalecenia: a) obowiązek okazywania poszanowania dla godności i cierpienia podopiecznych b) obowiązek poszanowania praw pacjentów a w szczególności ich prawa do uzyskania kompetentnej pod względem jakościowym opieki, poszanowania intymności i godności osobistej c) obowiązek informowania o wykonywanych czynnościach pielęgnacyjnych i położniczych i ich wpływie na zdrowie d) obowiązek uzyskania zgody pacjenta na czynności pielęgnacyjne i położnicze, a w przypadku jej braku obowiązek poinformowania o możliwych następstwach jego decyzji e) zakaz informowania pacjenta i rodziny o jego stanie zdrowia i rokowaniu; ma jednak prawo do udzielania informacji w zakresie diagnozy pielęgniarskiej f) zalecenie umożliwienia choremu kontaktu z rodziną i kapłanem, stworzyć godne człowieka warunki narodzin, chorowania, wyzdrowienia i umierania, szanowania wartości uznanych przez chorego Zgodnie z Kodeksem Etyki Aptekarza Rzeczypospolitej Polskiej, aptekarz wykonujący swoje obowiązki zawodowe jest zobowiązany do: 1) udzielania jednakowo troskliwej pomocy fachowej wszystkim zwracającym się osobom 2) udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach w ramach posiadanej wiedzy fachowej 3) udzielania niezbędnej pomocy w doborze leków nie wymagających recepty lekarskiej 4) odmawiania wydania środków farmaceutycznych, jeżeli ma podstawę przypuszczać, że zostaną one użyte przez nabywcę lub osoby trzecie z zamiarem zaszkodzenia zdrowiu lub w celach nie leczniczych 5) odmawiania wydania środków farmaceutycznych i innych materiałów medycznych na receptę, która budzi zastrzeżenia co do autentyczności 6) udzielania pacjentowi rzetelnej i zrozumiałej informacji o środkach farmaceutycznych i materiałach medycznych 7) zachowania w tajemnicy wiadomości o pacjencie 8) odmowy wykonania czynności zawodowych jeżeli warunki wykonywania pracy nie gwarantują jakości sporządzanego lub wydawanego leku 9) niezwłocznego podjęcie działania mającego na celu naprawienie pomyłki i zapobieżenie jej skutkom lub ich usunięcia w razie popełnienia pomyłki merytorycznej podczas sporządzania lub wydawania leku.

7 Zgodnie z Kodeksem Etyki Diagnosty Laboratoryjnego, diagnosta laboratoryjny jest zobowiązany w szczególności do wykonywania czynności diagnosty laboratoryjnego z całą sumiennością i rzetelnością, zgodnie z najlepszą wiedzą, zgodnie z prawami pacjenta i zasadami etyki zawodowej: 4. Pacjent ma prawo do informacji o stanie zdrowia. Pacjent ma prawo do dostatecznie wczesnej informacji o zamiarze odstąpienia przez lekarza od leczenia pacjenta (art. 38 ust. 1 ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty) i wskazania przez tego lekarza możliwości uzyskania świadczenia zdrowotnego u innego lekarza lub podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych. Pacjent ma prawo do informacji o prawach pacjenta określonych w ustawie oraz przepisach odrębnych, uwzględniającej ograniczenia tych praw. Podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych (podmioty lecznicze, praktyki zawodowe) udostępnia tą informację w formie pisemnej, poprzez umieszczenie jej w swoim lokalu w miejscu ogólnodostępnym. Obowiązek ten nie dotyczy indywidualnych / specjalistycznych praktyk lekarzy /pielęgniarek wykonywanych wyłącznie w miejscu wezwania. Pacjent ma prawo do informacji o rodzaju i zakresie świadczeń zdrowotnych udzielanych przez podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych, w tym o profilaktycznych programach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych realizowanych przez ten podmiot. 5. Pacjent ma prawo do zachowania w tajemnicy przez osoby wykonujące zawód medyczny, w tym udzielające mu świadczeń zdrowotnych, informacji z nim związanych a uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu medycznego. Wyjątek stanowią przypadki określone w odrębnych ustawach: gdy zachowanie tajemnicy może stanowić niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia pacjenta lub innych osób, gdy pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy wyraża zgodę na ujawnienie tajemnicy, gdy zachodzi potrzeba przekazania niezbędnych informacji związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych innym osobom wykonującym zawód medyczny uczestniczącym w procesie udzielania tych świadczeń. Obowiązek zachowania tajemnicy obowiązuje również po śmierci pacjenta. Ujawnienie tajemnicy pacjenta może skutkować odpowiedzialnością cywilną, karną, dyscyplinarną.

8 6. Prawo pacjenta do wyrażenia zgody na udzielanie świadczeń zdrowotnych; - pacjent ma prawo do wyrażania zgody na udzielenie świadczeń zdrowotnych lub odmowy takiej zgody po uzyskaniu informacji (pkt. 4.), Leczenie bez zgody pacjenta stanowi typ przestępstwa określonego w art kodeksu karnego, zagrożonego karą grzywny lub pozbawienia wolności do dwóch lat. Możliwe są następujące przypadki: - zabieg podjęty wbrew wyraźnemu sprzeciwowi pacjenta; - zabieg podjęty przy braku oświadczenia woli pacjenta; - zabieg wykonany z przekroczeniem zakresu zgody; - zabieg podjęty na podstawie zgody wadliwej (np. zgoda blankietowa, zgoda na podstawie fałszywych informacji). Pacjent powinien wyrazić zgodę na świadczenie medyczne przed jego udzieleniem, zgoda następcza nie ma mocy prawnej. W przypadku pacjenta małoletniego i ubezwłasnowolnionego zasady postępowania określa art. 17 ustawy: 1. Pacjent, w tym małoletni, który ukończył 16 lat, ma prawo do wyrażenia zgody na przeprowadzenie badania lub udzielenie innych świadczeń zdrowotnych przez lekarza. 2. Przedstawiciel ustawowy pacjenta małoletniego, całkowicie ubezwłasnowolnionego lub niezdolnego do świadomego wyrażenia zgody, ma prawo do wyrażenia zgody, o której mowa w ust. 1. W przypadku braku przedstawiciela ustawowego prawo to, w odniesieniu do badania, może wykonać opiekun faktyczny. 3. Pacjent małoletni, który ukończył 16 lat, osoba ubezwłasnowolniona albo pacjent chory psychicznie lub upośledzony umysłowo, lecz dysponujący dostatecznym rozeznaniem, ma prawo do wyrażenia sprzeciwu co do udzielenia świadczenia zdrowotnego, pomimo zgody przedstawiciela ustawowego lub opiekuna faktycznego. W takim przypadku wymagane jest zezwolenie sądu opiekuńczego. 4. Zgoda oraz sprzeciw, o których mowa w ust. 1-3, mogą być wyrażone ustnie albo poprzez takie zachowanie osób wymienionych w tych przepisach, które w sposób niebudzący wątpliwości wskazuje na wolę poddania się proponowanym przez lekarza czynnościom albo brak takiej woli. Zabieg operacyjny lub zastosowanie metody leczenia lub diagnostyki stwarzające podwyższone ryzyko dla pacjenta wymaga zgody w formie pisemnej. Pacjent może w takim przypadku wyrazić sprzeciw. W przypadku pacjentów małoletnich, ubezwłasnowolnionych, chorych psychicznie, upośledzonych umysłowo stosuje się odpowiednio zasady określone w ust. 9 art. 17 ustawy. Wyjątki od obowiązku uzyskania zgody określają art. 33 i 34 ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty.

9 7. Prawo pacjenta do poszanowania intymności i godności pacjenta (art ): Art Pacjent ma prawo do poszanowania intymności i godności, w szczególności w czasie udzielania mu świadczeń zdrowotnych. 2. Prawo do poszanowania godności obejmuje także prawo do umierania w spokoju i godności. Pacjent znajdujący się w stanie terminalnym ma prawo do świadczeń zdrowotnych zapewniających łagodzenie bólu i innych cierpień. Art Przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych może być obecna osoba bliska. 2. Osoba wykonująca zawód medyczny udzielająca świadczeń zdrowotnych pacjentowi może odmówić obecności osoby bliskiej przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych, w przypadku istnienia prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożenia epidemicznego lub ze względu na bezpieczeństwo zdrowotne pacjenta. Odmowę odnotowuje się w dokumentacji medycznej. Art W celu realizacji prawa, o którym mowa w art. 20 ust. 1, osoba wykonująca zawód medyczny ma obowiązek postępować w sposób zapewniający poszanowanie intymności i godności pacjenta. 2. Osoby wykonujące zawód medyczny, inne niż udzielające świadczeń zdrowotnych, uczestniczą przy udzielaniu tych świadczeń tylko wtedy, gdy jest to niezbędne ze względu na rodzaj świadczenia lub wykonywanie czynności kontrolnych na podstawie przepisów o działalności leczniczej. Uczestnictwo, a także obecność innych osób wymaga zgody pacjenta, a w przypadku pacjenta małoletniego, całkowicie ubezwłasnowolnionego lub niezdolnego do świadomego wyrażenia zgody, jego przedstawiciela ustawowego, i osoby wykonującej zawód medyczny, udzielającej świadczenia zdrowotnego. 3. Do osób, o których mowa w ust. 2 zdanie drugie, stosuje się odpowiednio art. 13 i Prawo pacjenta do dokumentacji medycznej (art. 23, 26-29): Art Pacjent ma prawo do dostępu do dokumentacji medycznej dotyczącej jego stanu zdrowia oraz udzielonych mu świadczeń zdrowotnych. 2. Dane zawarte w dokumentacji medycznej podlegają ochronie określonej w niniejszej ustawie oraz w przepisach odrębnych. Art Podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych udostępnia dokumentację medyczną pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu, bądź osobie upoważnionej przez pacjenta. 2. Po śmierci pacjenta, prawo wglądu w dokumentację medyczną ma osoba upoważniona przez pacjenta za życia.

10 3. Podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych udostępnia dokumentację medyczną również: 1) podmiotom udzielającym świadczeń zdrowotnych, jeżeli dokumentacja ta jest niezbędna do zapewnienia ciągłości świadczeń zdrowotnych; 2) organom władzy publicznej, Narodowemu Funduszowi Zdrowia, organom samorządu zawodów medycznych oraz konsultantom krajowym i wojewódzkim, w zakresie niezbędnym do wykonywania przez te podmioty ich zadań, w szczególności kontroli i nadzoru; 2a) podmiotom, o których mowa w art. 119 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej, w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia kontroli na zlecenie ministra właściwego do spraw zdrowia; 3) ministrowi właściwemu do spraw zdrowia, sądom, w tym sądom dyscyplinarnym, prokuraturom, lekarzom sądowym i rzecznikom odpowiedzialności zawodowej, w związku z prowadzonym postępowaniem; 4) uprawnionym na mocy odrębnych ustaw organom i instytucjom, jeżeli badanie zostało przeprowadzone na ich wniosek; 5) organom rentowym oraz zespołom do spraw orzekania o niepełnosprawności, w związku z prowadzonym przez nie postępowaniem; 6) podmiotom prowadzącym rejestry usług medycznych, w zakresie niezbędnym do prowadzenia rejestrów; 7) zakładom ubezpieczeń, za zgodą pacjenta; 8) lekarzowi, pielęgniarce lub położnej, w związku z prowadzeniem procedury oceniającej podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych na podstawie przepisów o akredytacji w ochronie zdrowia, w zakresie niezbędnym do jej przeprowadzenia; 9) wojewódzkiej komisji do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych, o której mowa w art. 67e ust. 1, w zakresie prowadzonego postępowania; 10) spadkobiercom w zakresie prowadzonego postępowania przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych, o której mowa w art. 67e ust. 1; 11) osobom wykonującym czynności kontrolne na podstawie art. 39 ust. 1 ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia (Dz.U. Nr 113, poz. 657 i Nr 174, poz. 1039), w zakresie niezbędnym do ich przeprowadzenia. 4. Dokumentacja medyczna może być udostępniona także szkole wyższej lub instytutowi badawczemu do wykorzystania w celach naukowych, bez ujawniania nazwiska i innych danych umożliwiających identyfikację osoby, której dokumentacja dotyczy.

11 Art. 27 Dokumentacja medyczna jest udostępniana: 1) do wglądu, w tym także do baz danych w zakresie ochrony zdrowia, w siedzibie podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych; 2) poprzez sporządzenie jej wyciągów, odpisów lub kopii; 3) poprzez wydanie oryginału za pokwitowaniem odbioru i z zastrzeżeniem zwrotu po wykorzystaniu, jeżeli uprawniony organ lub podmiot żąda udostępnienia oryginałów tej dokumentacji. Art Za udostępnienie dokumentacji medycznej w sposób określony w art. 27 pkt 2 podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych może pobierać opłatę. 2. Przepis ust. 1 nie narusza uprawnień organów rentowych określonych w art. 77 ust. 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, z późn. zm.) i art. 121 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, z późn. zm.). 2a. Opłaty, o której mowa w ust. 1, nie pobiera się w przypadku udostępniania dokumentacji medycznej w związku z postępowaniem przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych, o której mowa w art. 67e ust Opłaty za udostępnienie dokumentacji medycznej w sposób określony w art. 27 pkt 2 ustala podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych. 4. Maksymalna wysokość opłaty za: 1) jedną stronę wyciągu lub odpisu dokumentacji medycznej - nie może przekraczać 0,002 przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, począwszy od pierwszego dnia następnego miesiąca po ogłoszeniu przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych; 2) jedną stronę kopii dokumentacji medycznej - nie może przekraczać 0,0002 przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w pkt 1; 3) sporządzenie wyciągu, odpisu lub kopii dokumentacji medycznej na elektronicznym nośniku danych, jeżeli podmiot wykonujący działalność leczniczą prowadzi dokumentację medyczną w postaci elektronicznej - nie może przekraczać 0,002 przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w pkt 1.

12 Art Podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych przechowuje dokumentację medyczną przez okres 20 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym dokonano ostatniego wpisu, z wyjątkiem: 1) dokumentacji medycznej w przypadku zgonu pacjenta na skutek uszkodzenia ciała lub zatrucia, która jest przechowywana przez okres 30 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpił zgon; 2) zdjęć rentgenowskich przechowywanych poza dokumentacją medyczną pacjenta, które są przechowywane przez okres 10 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym wykonano zdjęcie; 3) skierowań na badania lub zleceń lekarza, które są przechowywane przez okres 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym udzielono świadczenia będącego przedmiotem skierowania lub zlecenia; 4) dokumentacji medycznej dotyczącej dzieci do ukończenia 2. roku życia, która jest przechowywana przez okres 22 lat. 2. Po upływie okresów wymienionych w ust. 1 podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych niszczy dokumentację medyczną w sposób uniemożliwiający identyfikację pacjenta, którego dotyczyła. 3. Po upływie okresów, o których mowa w ust. 1, do postępowania z dokumentacją medyczną będącą materiałem archiwalnym w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (Dz.U. z 2011 r. Nr 123, poz. 698 i Nr 171 poz. 1016), stosuje się przepisy wydane na podstawie art. 5 ust. 2 i 2b tej ustawy. 9. Pacjent ma prawo do zgłoszenia sprzeciwu wobec opinii lub orzeczenia lekarza mających wpływ na jego prawa lub obowiązki. Sprzeciw rozpoznaje Komisja działająca przy Rzeczniku Praw Pacjenta. 10. Pacjent ma prawo: do kontaktu osobistego, telefonicznego lub korespondencyjnego z innymi osobami, jak również do odmowy kontaktu z innymi osobami, do dodatkowej opieki pielęgnacyjnej. Koszty realizacji tych praw ponosi pacjent, o ile ich realizacja skutkuje kosztami poniesionymi przez podmiot leczniczy. 11. Pacjent ma prawo do opieki duszpasterskiej. Pacjent ma prawo do przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie.

13 Nowelizacja ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r o zawodach lekarza i lekarza dentysty rozszerzyła definicję wykonywania zawodu lekarza o kierowanie podmiotem leczniczym, o którym mowa w art. 4 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. Nr 112, poz. 654) lub zatrudnienie w podmiotach zobowiązanych do finansowania świadczeń opieki zdrowotnej ze środków publicznych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, z późn. zm. 2)) lub urzędach te podmioty obsługujących, w ramach którego wykonuje się czynności związane z przygotowywaniem, organizowaniem lub nadzorem nad udzielaniem świadczeń opieki zdrowotnej 1. W związku z powyższym lekarze i lekarze dentyści wykonujący w/w czynności, na podstawie art. 8 ustawy o izbach lekarskich są również obowiązani: 1) przestrzegać zasad etyki lekarskiej; 2) przestrzegać przepisów związanych z wykonywaniem zawodu lekarza; 3) stosować się do uchwał organów izb lekarskich; zaś na podstawie art. 53 za wykonywanie w/w czynności z naruszeniem zasad etyki lekarskiej oraz przepisów związanych z wykonywaniem zawodu lekarza podlegają odpowiedzialności zawodowej. Ustawa o zawodzie lekarza podkreśla w art. 4, iż lekarz ma obowiązek wykonywać zawód zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi mu metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą starannością. Ponieważ samorząd lekarski w imieniu państwa sprawuje pieczę nad należytym i sumiennym wykonywaniem zawodu w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony, upowszechnia zasady etyki lekarskiej oraz dba o ich przestrzeganie, Okręgowa Rada Lekarska ŚIL ma prawo oczekiwać od wszystkich lekarzy wykonujących zawód lekarza polegający na kierowaniu podmiotem leczniczym, lub zatrudnionych w podmiotach zobowiązanych do finansowania świadczeń opieki zdrowotnej ze środków publicznych lub urzędach te podmioty obsługujących, w ramach którego wykonuje się czynności związane z przygotowywaniem, organizowaniem lub 1 Eskulap Świętokrzyski 2012 nr 2/3 - pismo Świętokrzyskiej Izby Lekarskiej. Wydawca: Okręgowa Rada Lekarska w Kielcach.

14 nadzorem nad udzielaniem świadczeń opieki zdrowotnej, przestrzegania m.in. poniższych zasad zapisanych w Kodeksie Etyki Lekarskiej: Art Zasady etyki lekarskiej wynikają z ogólnych norm etycznych. 2. Zobowiązują one lekarza do przestrzegania praw człowieka i dbania o godność zawodu lekarskiego. 3. Naruszeniem godności zawodu jest każde postępowanie lekarza, które podważa zaufanie do zawodu. Art Powołaniem lekarza jest ochrona życia i zdrowia ludzkiego, zapobieganie chorobom, leczenie chorych oraz niesienie ulgi w cierpieniu; lekarz nie może posługiwać się wiedzą i umiejętnością lekarską w działaniach sprzecznych z tym powołaniem. 2. Najwyższym nakazem etycznym lekarza jest dobro chorego - salus aegroti suprema lex esto. Mechanizmy rynkowe, naciski społeczne i wymagania administracyjne nie zwalniają lekarza z przestrzegania tej zasady. Art. 4. Dla wypełnienia swoich zadań lekarz powinien zachować swobodę działań zawodowych, zgodnie ze swoim sumieniem i współczesną wiedzą medyczną. Art Doświadczeni lekarze winni służyć radą i pomocą mniej doświadczonym kolegom, zwłaszcza w trudnych przypadkach klinicznych. 2. Lekarze pełniący funkcje kierownicze powinni traktować swoich pracowników zgodnie z zasadami etyki. 3. Lekarze pełniący funkcje kierownicze są zobowiązani do szczególnej dbałości o dobro chorego oraz o warunki pracy i rozwoju zawodowego podległych im osób. Art. 59. Lekarze powinni solidarnie wspierać działalność swego samorządu, którego zadaniem jest zapewnienie lekarzom należnej pozycji w społeczeństwie. Podejmując krytykę działania organów samorządu lekarskiego winni przeprowadzić ją przede wszystkim w środowisku lekarskim lub na łamach pism lekarskich.

15 Art. 61. Lekarz urzędu państwowego, samorządowego lub jakiejkolwiek instytucji publicznej lub prywatnej powinien rzetelnie wypełniać zobowiązania zaciągnięte wobec tych instytucji; jednak lekarz nie powinien spełniać poleceń pracodawcy sprzecznych z zasadami etyki i deontologii lekarskiej. Rozszerzenie definicji wykonywania zawodu lekarza, które zostało dokonane wbrew stanowisku samorządu lekarskiego, w konsekwencji wymagać będzie bardziej precyzyjnego i szczegółowego określenia w Kodeksie Etyki Lekarskiej zasad wykonywania nowych czynności uznanych za wykonywanie zawodu lekarza. January Lewandowski, Prezes ORL ŚIL Warszawa, Szanowne Koleżanki, Szanowni Koledzy Lekarze i Lekarze Dentyści, W związku ze zgłaszanymi zastrzeżeniami co do postępowania lekarzy i lekarzy dentystów zatrudnionych w Narodowym Funduszu Zdrowia, w szczególności wykonujących czynności kontrolne, informuję, że zgodnie z treścią art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty za wykonywanie zawodu lekarza lub lekarza dentysty uważa się również zatrudnienie lekarzy i lekarzy dentystów w podmiotach zobowiązanych do finansowania świadczeń opieki zdrowotnej ze środków publicznych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Powyższe oznacza, że w zakresie czynności wykonywanych w ramach wykonywania zawodu lekarze i lekarze dentyści zatrudnieni w Narodowym Funduszu Zdrowia podlegają odpowiedzialności zawodowej przed sądami lekarskimi. Każdy przypadek nieetycznego i niezgodnego z zasadami wykonywania zawodu postępowania lekarza lub lekarza dentysty powinien zostać zgłoszony do właściwego okręgowego rzecznika odpowiedzialności zawodowej. Z koleżeńskimi pozdrowieniami Maciej Hamankiewicz Prezes Naczelnej Rady Lekarskiej