I. Charakterystyka obecnej sytuacji w mieście Knurów

Transkrypt

1 I. Charakterystyka obecnej sytuacji w mieście Knurów Gmina miejska (miasto) Knurów połoŝona jest na południu Polski, w województwie śląskim, na południowo - zachodnich obrzeŝach konurbacji górnośląskiej (Aglomeracja Górnośląska). W latach miasto Knurów administracyjnie naleŝało do województwa katowickiego. Rysunek 1. Schematyczna mapa lokalizacji na obszarze kraju Źródło: Rysunek 2. PołoŜenie Knurowa w konurbacji śląskiej Źródło: commons.wikimedia.org

2 Powierzchnia gminy stanowi 5,16% powierzchni powiatu gliwickiego ziemskiego i 0,27% powierzchni województwa śląskiego. PołoŜenie miasta w regionie jest korzystne. Wpływ na to mają szczególnie: bliskie sąsiedztwo Gliwic (9 km) oraz Rybnika (20 km) - duŝych ośrodków przemysłowo-usługowych z bogatym zapleczem naukowym i technicznym, a takŝe niewielka odległość od Katowic (35 km)- stolicy województwa, jak równieŝ od granicy z Republiką Czeską (48 km). Knurów leŝy niedaleko Wolnego Obszaru Celnego w Gliwicach oraz największego w Europie Środkowej skrzyŝowania autostrad A4 (Zgorzelec - Korczowa) i A1 (Gdańsk - Gorzyce). Przez miasto przebiegają dwie drogi wojewódzkie: nr 921 relacji Zabrze- Przyszowice-Przerycie-Rudy oraz nr 924 relacji Kuźnia Nieborowicka-Czerwionka-śory. Knurów posiada bezpośrednie połączenie z drogą krajową DK 78 relacji Gliwice- Rybnik-Chałupki oraz z autostradą A1 poprzez węzeł zlokalizowany na terenie miasta. Rysunek 3. Miasto Knurów na tle korytarzy komunikacyjnych Źródło: opracowanie własne 2

3 Knurów sąsiaduje bezpośrednio z miastem: Gliwice, w odległości ok. 9 km od centrum oraz gminami: Gierałtowice, Pilchowice (powiat gliwicki) Czerwionka-Leszczyny Czuchów (powiat rybnicki) Z sołectwami gminy Pilchowice: Nieborowice, Kuźnia Nieborowska i Wilcza, śernica W bezpośredniej bliskości znajduje się teŝ: Ornontowice (powiat mikołowski) Komunikacja kolejowa ogranicza się do połoŝonej w pobliŝu linii towarowej Zabrze Makoszowy-Rybnik, oraz przebiegającej przez miasto linii towarowej Knurów - Kotlarnia, powiązanej bezpośrednio z istniejącymi na terenie miasta kopalniami. Rysunek 4. PołoŜenie Knurowa na mapie Polski i województwa śląskiego Źródło: 3

4 Rysunek 5. Gmina miejska Knurów na tle Powiatu Gliwickiego źródło: 4

5 I.1. Zagospodarowanie przestrzenne Szczegółowe rozwiązania planistyczne zawarto w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, gdzie jako główne kierunki zmian w zagospodarowaniu przestrzennym Knurowa przyjmuje się podział miasta na dwie zasadnicze strefy funkcjonalne, w stosunku do których stosować się będzie odmienne, adekwatne do moŝliwości rozwojowych, kierunki polityki przestrzennej: część północną rozwojową połoŝoną w częściowo poza zasięgiem wpływów eksploatacji górniczej, w której koncentrować się będą działania umoŝliwiające aktywizację gospodarczą i rozwój budownictwa mieszkaniowego, zwłaszcza w obrębie nowych terytoriów, włączonych do miasta na przełomie lat 80 i 90.; część południową podlegającą istniejącym i prognozowanym wpływom eksploatacji górniczej, w obrębie której celem polityki przestrzennej będzie: ochrona zachowanych, wartościowych przyrodniczo elementów środowiska przed nieuzasadnioną ekspansją składowisk odpadów górniczych; ochrona przed degradacją istniejącej zabudowy mieszkaniowej oraz infrastruktury komunikacyjnej i technicznej; proponowanie kierunków rekultywacji terenów zdegradowanych. W północnej, rozwojowej części miasta polityka przestrzenna zmierza do tworzenia warunków do efektywnego wykorzystania istniejących moŝliwości rozwoju gospodarczego oraz budownictwa mieszkaniowego, usług publicznych i komercyjnych, zwłaszcza poprzez: zagospodarowanie terenów rozwojowych; wykorzystanie pod zabudowę mieszkaniową terenów wyznaczonych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego; kreację atrakcyjnych przestrzeni publicznych koncentrujących usługi publiczne i komercyjne, podnoszące role miasta jako lokalnego ośrodka usługowego dla sąsiednich gmin; 5

6 rewitalizację przedwojennych osiedli mieszkaniowych, cechujących się duŝymi wartościami architektoniczno urbanistycznymi. Granice stref ochrony konserwatorskiej Środowisko kulturowe, czyli materialne dziedzictwo przeszłości miasta Knurowa, jest stosunkowo młode, związane z industrialnym okresem rozwoju. Z wcześniejszego - wiejskiego okresu rozwoju, daje się zauwaŝyć silnie przekształcony dawny dwór z niewielkim parkiem, a takŝe stary cmentarz parafialny przy ul. ks. Koziełka w dolinie potoku Knurówka. Nieliczne ślady tego etapu stanowią takŝe siedliskowe zagrody w dolinie Knurówki oraz silnie przekształcony wtórnymi podziałami charakterystyczny dla wsi łańcuchowych układ działek siedliskowych. Pozostałości gospodarki wiejskiej - wielkoobszarowej zachowały się takŝe w południowo-zachodniej części miasta w Szczygłowicach, w postaci zdegradowanego załoŝenia dworsko-parkowego Wilcza Górna. Zdecydowanie większa część dziedzictwa kulturowego miasta ma stosunkowo nieodległą przeszłość i wiąŝe się z rozwojem przemysłu na obszarze Knurowa. Najstarszy element tego okresu stanowi zespół zabudowy przemysłowomieszkaniowej zakładów Krywałd-Erg (Lignoza) z końca XIXw. oraz niektóre obiekty w Knurowie (część kamienic, budynek pomocniczy obecnej szkoły podstawowej nr 1). Nieco młodsze są obiekty związane z kopalnią Knurów i późniejszą koksownią: zabytki techniki, osiedla patronackie, obiekty uŝyteczności publicznej (szpital, przedszkole, szkoła podstawowa, apteka, poczta i nieco późniejsze budynek magistratu i kościół parafialny). Miasto Knurów nie posiada obiektów zabytkowych wpisanych do rejestru zabytków Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, natomiast posiada obiekty znajdujące się pod ochroną konserwatorską. Obiekty o wartościach kulturowych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego chronione są poprzez ustanowienie stref ochrony konserwatorskiej oraz przez objęcie ochroną konserwatorską pojedynczych obiektów sakralnych, budynków mieszkalnych i przemysłowych. WyróŜniamy następujące strefy ochrony konserwatorskiej: pośrednia (strefa B), na którą składają się: 6

7 Strefa ochronna B obejmująca zespól szpitala przy ul. Niepodległości 6-8. Strefa ochronna B1 - zlokalizowana na terenie II Kolonii Robotniczej przy ul. Koziełka po wschodniej stronie. Od północy ograniczona jest ulicą Karłowicza, a od strony południowej kończy się przed ul. Kwitka. Strefa ochronna B2 - w przewaŝającej części znajdująca się na obszarze III Kolonii, ale swoim zasięgiem obejmująca takŝe domy I Kolonii Urzędniczej. Zachodnia granica strefy przechodzi wzdłuŝ ulicy Ogrodowej przecinając ul. Słoniny. Północna granica strefy biegnie wraz z zabudowaniami III Kolonii przecinając ul. Sienkiewicza. Od strony południowej granica strefy ochronnej biegnie na zachód wzdłuŝ ul. Dworcowej. Obszar strefy obejmuje jeszcze kilka domów I Kolonii Urzędniczej, zlokalizowanych po południowej stronie ul. Dworcowej za ul. Wagową. W strefie funkcjonuje zabudowa wielorodzinna. Rys. 6. III Kolonia robotnicza w Knurowie część zrealizowana wraz z planowaną rozbudową Źródło: J. Figaszewski; Trzecia kolonia robotnicza w Knurowie na tle ówczesnych osiedli patronackich, Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej

8 Strefa ochronna B3 - obejmuje budynki wielorodzinne, które połoŝone są u zbiegu ulic Dworcowej i Pocztowej (Północna cześć II Kolonii Urzędniczej). Strefa ochronna B4 - równieŝ znajduje się przy ul. Pocztowej, jednak wysunięta jest bardziej na południe i obejmuje budynki wielorodzinne usytuowane między tą właśnie ulicą, a ul. Kopalnianą (Południowa cześć II Kolonii Urzędniczej). Strefa ochronna B5 - obejmuje tereny IV Kolonii. Strefa znajduje się pomiędzy ulicami Pocztową i Prusa. Od północy strefa ograniczona jest ul. Dworcową. Środek strefy wypada w okolicy ul. świrki i Wigury. W większości strefa obejmuje zabudowę wielorodzinną, ale na jej obszarze występują teŝ obiekty uŝyteczności publicznej i punkty usługowe. Strefa ochronna B6 obejmuje nieczynny cmentarz przy al. Spacerowej, zlokalizowany po zachodniej stronie ul. Koziełka, na wysokości ul. Słoniny. Strefy te pełnią trzy zasadnicze funkcje: - Ochrona układów urbanistycznych przez utrzymanie zasadniczych elementów rozplanowania istniejącej substancji o wartościach kulturowych, - Zachowanie parametrów przestrzennych i formy architektonicznej istniejących obiektów (skala, gabaryty, proporcje, detale architektoniczne itp.), - Zachowanie dokumentacji. Istnieje moŝliwość zmiany kubatury lub rozbiórki obiektów niemoŝliwych do zachowania z przyczyn technicznych, pod warunkiem uprzedniego sporządzenia dokumentacji fotograficznej likwidowanego obiektu. Komplet dokumentacji naleŝy przesłać do Konserwatora Zabytków i właściwego organu gminy. Zgodnie z Miejscowym Planem Zagospodarowania Przestrzennego, wszelkie działania inwestycyjne na terenach objętych strefą ochrony konserwatorskiej, muszą być zgłaszane właściwemu organowi gminy i wymagają uzyskania opinii od Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. 8

9 Ponadto plany miejscowe rozszerzają zakres ochrony konserwatorskiej o wszystkie obiekty powstałe przed 1939r., nie znajdujące się w ewidencji zabytków Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków (m.in. usytuowane wzdłuŝ ul. Wilsona i 1-go Maja, Nipodległości). Rys. 7. Podział dzielnicy Stary Knurów na Kolonie robotnicze Źródło: zasoby własne Obiekty znajdujące się pod ochroną konserwatorską : 1. Obiekty nieruchome (budynki mieszkalne i obiekty uŝyteczności publicznej) Aleja Spacerowa /ul. ks. Koziełka - dawny cmentarz parafialny XIX / XX w. - krzyŝ cmentarny, kamienny 1895 r. ul. Damrota 1, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) - lata ul. Dworcowa I, budynek portierni 1912 r. ul. Dworcowa 2, dom mieszkalny (II kolonia urzędnicza), lata

10 ul. Dworcowa 3, budynek klubu NOT (dawny dwór) lata 1853/1914 ul. Dworcowa 4, dom mieszkalny (II kolonia urzędnicza) lata ul. Dworcowa 5, kapliczka przydroŝna, podcieniowa murowana św. Jana Nepomucena 1909 r. ul. Dworcowa 6, dom mieszkalny (II kolonia urzędnicza) lata ul. Dworcowa 7, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część zachodnia) lata ul. Dworcowa 8, dom mieszkalny (II kolonia urzędnicza) lata ul. Dworcowa 9, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część zachodnia) lata ul. Dworcowa 10, dom mieszkalny (II kolonia urzędnicza) lata ul. Dworcowa 11, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część zachodnia) - lata ul. Dworcowa 12, budynek poczty (III kolonia robotnicza, część zachodnia) 1912 r. ul. Dworcowa 13, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część zachodnia) lata ul. Dworcowa 14, dom mieszkalny (IV kolonia robotnicza) lata ul. Dworcowa 15, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część zachodnia) lata ul. Dworcowa 16, dom mieszkalny (IV kolonia robotnicza) - lata ul. Dworcowa 17, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część zachodnia) lata ul. Dworcowa 19, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część zachodnia) lata ul. Dworcowa 21, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część zachodnia) lata ul. Dworcowa 23, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Dworcowa 25, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Dworcowa 27, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia), ul. Dworcowa 29, dom mieszkalny (I kolonia urzędnicza) lata ul. Dworcowa 30, dom mieszkalny (I kolonia urzędnicza) lata ul. Dworcowa 31, dom mieszkalny (I kolonia urzędnicza) 1914 r. ul. Dworcowa 32, dom mieszkalny (I kolonia urzędnicza) lata ul. Dworcowa 33, dom mieszkalny (I kolonia urzędnicza) lata ul. Dworcowa 34, dom mieszkalny (I kolonia urzędnicza) lata ul. Dworcowa 39, krzyŝ przydroŝny BoŜa Męka, murowany 1868 r. ul. Janty 1, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część zachodnia) lata ul. Janty 2, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część zachodnia) lata ul. Janty 3, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część zachodnia) lata ul. Janty 5, dom mieszkalny 1908 r. ul. Janty 7, dom mieszkalny 1908 r. ul. Janty 9, dom mieszkalny 1908 r. ul. Janty 11, dom mieszkalny 1908 r. ul. Kopernika 1, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część zachodnia) lata ul. Kopernika 2, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Kopernika 3, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Kopernika 4, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Kopernika 5, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Kopernika 6, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Kopernika 7, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Kopernika 8, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Kopernika 9, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Kopernika 10, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Kościuszki 1, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Kościuszki 2, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Kościuszki 3, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata

11 ul. Kościuszki 4, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Kościuszki 5, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Kościuszki 6, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Kościuszki 7, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Kościuszki 8, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Kościuszki 9, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Kościuszki 10, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Ks. Koziełka 6, dom mieszkalny (willa) 1907 r. ul. Ks. Koziełka 8, dom mieszkalny z apteką 1912 r. ul. Ks. Koziełka 12, dom mieszkalny (kamienica) - około 1910 r. ul. Ks. Koziełka 27, krzyŝ kamienny 1904 r. ul. Ks. Koziełka 32, dom mieszkalny (kamienica) 1910 r. ul. Ks. Koziełka 34, dom mieszkalny (kamienica) 1910 r. ul. Ks. Koziełka 38, dom mieszkalny (II kolonia robotnicza) lata ul. Ks. Koziełka 38, budynek gospodarczy (II kolonia robotnicza) lata ul. Ks. Koziełka 40, dom mieszkalny (II kolonia robotnicza) lata ul. Ks. Koziełka 40, budynek gospodarczy (II kolonia robotnicza) lata ul. Ks. Koziełka 42, dom mieszkalny (II kolonia robotnicza) lata ul. Ks. Koziełka 44, dom mieszkalny (II kolonia robotnicza) lata ul. Ks. Koziełka 46, dom mieszkalny (II kolonia robotnicza) lata ul. Ks. Koziełka 66, dom mieszkalny 1900 r. ul. Ks. Koziełka 75, dom mieszkalny 1900 r. ul. Miarki 1, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Miarki 2, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Miarki 3, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Miarki 4, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Miarki 5, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Miarki 6, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Michalskiego 29, dom mieszkalny (willa) 1920 r. ul. Mickiewicza 1, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część zachodnia) lata ul. Mickiewicza 2, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część zachodnia) lata ul. Mickiewicza 3, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część zachodnia) lata ul. Mickiewicza 4, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część zachodnia) lata ul. Mickiewicza 5, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część zachodnia) lata ul. Mickiewicza 6, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część zachodnia) lata ul. Mickiewicza 7, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część zachodnia) lata ul. Mickiewicza 8, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część zachodnia) lata ul. Mickiewicza 9, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część zachodnia) lata ul. Mickiewicza 10, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część zachodnia) ul. Mickiewicza 11, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) - lata ul. Mickiewicza 13, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Mickiewicza 15, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Mickiewicza 17, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Niepodległości 1, kościół parafialny p.w. św. Cyryla i Metodego lata ul. Niepodległości 6 8, zespół budynków szpitala miejskiego (budynek główny, budynki pomocnicze, budynki kuchni i pralni, budynki portierni, budynki szybów wentylacyjnych, budynek kotłowni, ogrodzenie) 1912 r. 11

12 ul. Niepodległości 7, ratusz - lata ul. Niepodległości 10, dom mieszkalny (kamienica) - około 1915 r. ul. Niepodległości 11, budynek rozdzielni gazu - około 1900 r. ul. Niepodległości 12, dom mieszkalny (kamienica) - około 1910 r. ul. Niepodległości 14, dom mieszkalny (kamienica) - około 1930 r. ul. Niepodległości 16, dom mieszkalny (kamienica) - około 1930 r. ul. Niepodległości 18, dom mieszkalny (kamienica) - około 1910 r. ul. Niepodległości 19, dom mieszkalny (kamienica) - około 1925 r. ul. Niepodległości 21, dom mieszkalny (kamienica) - około 1925 r. ul. Niepodległości 25, dom mieszkalny (kamienica) - około 1925 r. ul. Niepodległości 32, dom mieszkalny początek XX w. ul. Niepodległości 40, dom mieszkalny - początek XX w. ul. Niepodległości 46, dom mieszkalny (kamienica) - początek XX w. ul. Niepodległości 102, willa - około 1905 r. ul. Ogrodowa 2, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część zachodnia) lata ul.1 Maja, krzyŝ kamienny 1913 r. ul.1 Maja 2, dom mieszkalny (kamienica) - około 1910 r. ul.1 Maja 6, dom mieszkalny (kamienica) początek XX w. ul.1 Maja 7, dawny Dom Kultury KWK Knurów (pierwotnie hotel) wraz z salą widowiskową 1905 r. ul. Pocztowa 1, dom mieszkalny (II kolonia urzędnicza) 1920 r. ul. Pocztowa 3, dom mieszkalny (IV kolonia robotnicza) lata ul. Pocztowa 5, dom mieszkalny (IV kolonia robotnicza) lata ul. Pocztowa 6, dom mieszkalny (II kolonia urzędnicza) - około 1920 r. ul. Pocztowa 7, dom mieszkalny (IV kolonia robotnicza) - lata ul. Pocztowa 8, dom mieszkalny, (II kolonia urzędnicza) - około 1920 r. ul. Pocztowa 9, dom mieszkalny (IV kolonia robotnicza) lata ul. Pocztowa 11, dom mieszkalny (IV kolonia robotnicza) lata ul. Poniatowskiego 1, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Poniatowskiego 2, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Poniatowskiego 3, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Poniatowskiego 4, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Poniatowskiego 5, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Poniatowskiego 6, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Poniatowskiego 7, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Poniatowskiego 8, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Poniatowskiego 9, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Poniatowskiego 10, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Powstańców Śl. 5, krzyŝ kamienny, przydroŝny 1908 r. ul. Prusa 2, dom mieszkalny (IV kolonia robotnicza) lata ul. Prusa 4, dom mieszkalny (IV kolonia robotnicza) lata ul. Prusa 13, magazyn - dawne konsumy (IV kolonia robotnicza), lata ul. Prusa 15, dom mieszkalny i warsztat (IV kolonia robotnicza) lata ul. Rybnicka 66, krzyŝ przydroŝny, drewniany 1905 r. ul. Sienkiewicza 1, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część zachodnia) lata ul. Sienkiewicza 2, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część zachodnia) lata ul. Sienkiewicza 3, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część zachodnia) lata

13 ul. Sienkiewicza 4, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część zachodnia) lata ul. Słoniny 1, budynek Szkoły Podstawowej Nr r. ul. Słoniny 2, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część zachodnia) lata ul. Słoniny 3, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część zachodnia) lata ul. Słoniny 4, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część zachodnia) lata ul. Słoniny 5, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część zachodnia) lata ul. Słoniny 6, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część zachodnia) lata ul. Słoniny 8, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Słoniny 9, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część zachodnia) lata ul. Słoniny 10, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Słoniny 11, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część zachodnia) lata ul. Słoniny 12, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Słoniny 13, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część zachodnia) lata ul. Słoniny 14, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Słoniny 15, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część zachodnia) lata ul. Słoniny 16, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Słoniny 17, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Słoniny 18, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Słoniny 19, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Słoniny 21, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Słoniny 25, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Słoniny 27, dom mieszkalny (III kolonia robotnicza, część wschodnia) lata ul. Spółdzielcza 1, dom mieszkalny (IV kolonia robotnicza) lata ul. Spółdzielcza 2, dom mieszkalny (IV kolonia robotnicza) lata ul. Spółdzielcza 4, dom mieszkalny (IV kolonia robotnicza) lata ul. Stawowa, kościół p.w. św. Antoniego ul. Wilsona 22, budynek Szkoły podstawowej ul. Wilsona 91, krzyŝ przydroŝny, kamienny 1908 r. ul. Wolności 17, dom mieszkalny 1900 r. ul. Wolności 22, dom mieszkalny - około 1915 r. ul. Wolności 24, dom mieszkalny 1900 r. ul. Wolności 27, dom mieszkalny 1900 r. ul. Wolności 31, dom mieszkalny - około 1915 r. ul. Wolności 39 i 41, domy mieszkalne lata ul. Zwycięstwa 14, figura św. Jana Nepomucena, kamienna - około 1910 r. ul. Zwycięstwa 24, dom mieszkalny 1906 r. ul. Zwycięstwa 26, dom mieszkalny 1900 r. ul. Zwycięstwa 28 budynek dyrekcji zakładów Krywałd-Erg 1900 r. ul. Zwycięstwa 30, dom mieszkalny 1890 r. ul. Zwycięstwa 30, budynek gospodarczy 1890 r. ul. Zwycięstwa 32, dom mieszkalny 1890 r. ul. Zwycięstwa 32, budynek gospodarczy 1890 r. ul. Zwycięstwa 34, dom mieszkalny 1887 r. ul. Zwycięstwa 34, budynek gospodarczy 1887 r. ul. Zwycięstwa 37, dom mieszkalny - około 1920 r. ul. Zwycięstwa 45, dom mieszkalny (dawna willa dyrektora zakładów) - około 1905 r. ul. Zwycięstwa 47, kapliczka p.w. św. Barbary, murowana 1889 r. 13

14 ul. Zwycięstwa 66, krzyŝ przydroŝny, kamienny 1910 r. ul. świrki i Wigury 1, dom mieszkalny (IV kolonia robotnicza) lata ul. świrki i Wigury 2, dom mieszkalny (IV kolonia robotnicza) lata ul. świrki i Wigury 3, dom mieszkalny (IV kolonia robotnicza) lata ul. świrki i Wigury 4, dom mieszkalny (IV kolonia robotnicza) lata ul. świrki i Wigury 5, dom mieszkalny (IV kolonia robotnicza) - lata ul. świrki i Wigury 6, dom mieszkalny (IV kolonia robotnicza) lata ul. świrki i Wigury 8, dom mieszkalny (IV kolonia robotnicza) lata ul. świrki i Wigury 10, dom mieszkalny (IV kolonia robotnicza) lata ul. świrki i Wigury 12, dom mieszkalny (IV kolonia robotnicza) lata ul. świrki i Wigury 14, dom mieszkalny (IV kolonia robotnicza) lata Obiekty KWK Knurów- Szczygłowice - Pole Wschód, szyb Piotr i Paweł (rejon ul. Kopalnianej) ul. Kopalniana, KWK Knurów-Szczygłowice Pole Wschód, szyb Piotr i Paweł, lata ul. Kopalniana, wieŝa nadszybowa szybu Piotr, wolnostojąca konstrukcja stalowa nitowana, przebudowana w 1953r., - powstała w 1905 r. ul. Kopalniana, powstałe w 1905 r.: - nadszybie szybu Piotr, konstrukcja szkieletowa stalowa, trójkondygnacyjna, wypełniona murem, - w zachodniej części nadszybia maszyna wyciągowa z 1909r., napędzana silnikiem elektrycznym z 1903r. ul. Kopalniana, powstałe w 1904 r.: - maszynownia szybu Piotr, murowana z cegły, - wewnątrz w zachodniej części budynku czynna parowa maszyna wyciągowa z 1904r. oraz aparat bezpieczeństwa z 1916r. ul. Kopalniana, nadszybie szybu Paweł, konstrukcja szkieletowa stalowa, czterokondygnacyjna, wypełniona murem r. ul. Kopalniana, maszynownia szybu Paweł, w 1987 r. budynek zamieniony na warsztat mechaniczny, murowany z cegły 1904 r. ul. Kopalniana, sortownia, konstrukcja szkieletowa stalowa, trójkondygnacyjna, wypełniona murem 1908 r. ul. Kopalniana, hala spręŝarek, w 1976r. budynek zamieniony na warsztat mechaniczny, murowany z cegły 1913 r. ul. Kopalniana, kotłownia (tzw. Stara ), konstrukcja trójkondygnacyjna, stalowa, wypełniona murem 1914 r. ul. Kopalniana, chłodnia kominowa, konstrukcja szkieletowa, stalowa, ściany wypełnione deskami 1914 r. - ul. Kopalniana, cechownia, przebudowana i rozbudowana w 1960r., murowana z kamienia i cegły, piętrowa z wysoką salą od zachodu 1907 r. - wewnątrz mozaika św. Barbary z 1908r. 14

15 ul. Kopalniana, magazyn budowlany, do 1913r. budynek mieszkalny, pierwotnie parterowy, w 1990r. przebudowany na dwupiętrowy, murowany z cegły, potynkowany, pierwotnie w stylu modernizmu niemieckiego, obecnie bezstylowy r. ul. Kopalniana, budynek stolarni, do 1913r. budynek mieszkalny, w stylu modernizmu niemieckiego, murowany z cegły, potynkowany, parterowy 1908 r. 3. Obiekty KWK Knurów-Szczygłowice - Pole Zachód, szyb Foch (rejon ulicy Szpitalnej) ul. Szpitalna, sortownia (tzw. stara), przebudowana w 1976r., konstrukcja stalowa szkieletowa, trójkondygnacyjna, wypełniona murem 1919 r. ul. Szpitalna, wieŝa nadszybowa szybu Foch, wolnostojąca, konstrukcja stalowa nitowana 1914 r. ul. Szpitalna, nadszybie szybu Foch, konstrukcja stalowa szkieletowa, pięciokondygnacyjna, wypełniona murem z wyjątkiem dolnych kondygnacji od strony wschodniej 1919 r. ul. Szpitalna, łaźnia górnicza 1919, przebudowana 1975 r., murowana z cegły, potynkowana, piętrowa ul. Szpitalna, maszynownia szybu Foch, murowana z cegły, potynkowana 1914 r. ul. Szpitalna, rozdzielnia energetyczna 1919 r., od 1990r. zamieniona na warsztat energetyczny, murowana z cegły ul. Szpitalna, magazyn, murowany, konstrukcji szkieletowej, wypełnionej murem, parterowy - rozebrany w 1992 r. Środowisko naturalne Powierzchnia miasta Knurów nachylona jest zasadniczo w kierunku zachodnim i południowo-zachodnim, ku dolinie Bierawki. Knurów rozcinany jest szeregiem głębokich dolin dopływów Bierawki. Część połoŝona na wschód od linii Farskie Pola - Koksownia Knurów - Centralne Składowisko Odpadów Górniczych, będącej wododziałem zlewni Bierawki i Kłodnicy, nachylona jest kierunkach od południowego - wschodu do północnego - wschodu, ku mocno rozczłonkowującemu tę partię Wysoczyzny dorzeczu Jasienicy. Obszar miasta rozpościerający się na lewym brzegu Bierawki stanowi rozcinany kilkoma potokami stok Wysoczyzny Wilczy nachylony ku północnemu wschodowi. Wysokości względne w obrębie Knurowa sięgają m, najwyŝszą kulminację stanowi wzgórze w północno-wschodniej części miasta, liczące 265 m n.p.m. Pomimo trwającej od ponad 100 lat eksploatacji węgla kamiennego, która doprowadziła do widocznych zmian w krajobrazie śląskich miast, Knurów posiada duŝą ilość terenów zielonych. Miasto leŝy w obszarze tzw. Zielonego Śląska, który 15

16 charakteryzuje relatywnie duŝy udział obszarów zielonych. Poza zabudowanym terenem miejskim w gminie, dominują lasy i grunty leśne. Zajmują one łącznie 1255 ha, to jest 36,97% powierzchni gminy. Najstarszą enklawą drzew w Knurowie jest park NOT w Szczygłowicach. Jest to pozostałość po parku dworskim, załoŝonym w II połowie XIX w. Rosną tam: kasztan jadalny, buki, lipy drobnolistne, robinie, graby pospolite, klon srebrzysty. Na uwagę zasługuje lipa drobnolistna o obwodzie 362 cm i wysokości 21 m. Pomimo niekwestionowanego bogactwa drzewostanu, park wymaga kompleksowej odnowy i rekonstrukcji. Południowo - zachodnia część miasta, połoŝona na lewym brzegu Bierawki, silnie przekształcona na skutek działalności górniczej, obejmuje tereny osiedla mieszkaniowego w Szczygłowicach oraz tereny zdegradowane (hałdy i osadniki) W wyniku tego harmonia krajobrazu oraz stosunki wodne są mocno zaburzone i zakłócone. Z terenami zdegradowanymi w Szczygłowicach sąsiadują jednak bezpośrednio obszary o duŝych walorach przyrodniczo - krajobrazowych, znajdujące się w obrębie Parku Krajobrazowego "Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich", częściowo zaś w granicach Knurowa (292,17 ha) lub w jego bezpośrednim sąsiedztwie: Dolina górnego odcinka Potoku KsiąŜenickiego walory krajobrazowe obszaru to: łąki łęgowe, las łęgowy, meandrujący potok, wilgotne uroczyska z bogatą szatą roślinną, obszary mokradeł; występują tu stanowiska rzadkich i chronionych gatunków roślin: Allium ursinum, Dentaria glandulosa, Veratrum lobelianum; głównymi zagroŝeniami obszaru jest przebudowa drzewostanu oraz tworzenie się niecek zapadliskowych wskutek eksploatacji węgla. Dolina dolnego odcinka Potoku KsiąŜenickiego obejmująca rozlewisko powstałe wskutek osiadań terenu spowodowanych wydobyciem węgla kamiennego i odwrócenia kierunku spadku koryta; wśród elementów krajobrazu wyróŝniają się: obszary mokradeł, łęg jesionowo - olszowy i naleŝący do najrzadziej spotykanych oraz występujących na najmniejszych powierzchniach w skali całej WyŜyny Śląskiej podgórski łęg jesionowy, wilgotne uroczyska z bogatą szatą roślinną. 16

17 Poza wyŝej opisanymi obszarami, wyróŝnić moŝna w Knurowie i w bezpośrednim sąsiedztwie stanowiska flory chronionej : w dolinie Potoku Szczygłowickiego rośnie częściowo chroniona ciemięŝyca zielona; rośliny chronione bez ścisłej lokalizacji ich stanowisk: wawrzynek wilczełyko, storczyk szerokolistny, barwinek pospolity oraz widłak goździsty. W obrębie doliny Potoku z Wilczy rośnie jedno drzewo (dąb szypułkowy) ujęte w rejestrze drzew pomnikowych Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody; ponadto występuje tu kilkanaście dębów o rozmiarach pozwalających uznać je za pomniki przyrody. Rozwój zalewisk na terenie Knurowa posiada równieŝ aspekt ekologiczny: w sytuacji powszechnego zaniku biotopów wodnych i podmokłych, formowanie się obszaru obfitującego w te środowiska moŝe przyczynić się do zachowania ginącej gromady płazów. Między innymi z tego względu zalewiska powstałe w miejscach nie zagraŝających bezpośrednio terenom zabudowanym i w obrębie których formują się stabilne misy jeziorne powinny zostać utrzymane. Zdecydowaną większość lasów w Knurowie stanowią lasy państwowe, zarządzane w całości przez Nadleśnictwo Rybnik. Udział gatunków liściastych w powierzchni drzewostanu wynosi 38,5 % z dominacją brzozy i dębu; stosunkowo licznie występuje olcha, duŝo rzadziej osika i buk. Drzewa iglaste stanowią 61,5 % lasu. Zdecydowanie dominuje sosna, areał świerku sięga tylko 3 % powierzchni lasów sosnowych. Prawie wszystkie lasy znajdują się w II strefie zagroŝeń szkodliwym oddziaływaniem gazów i pyłów i wykazują średnie uszkodzenia drzewostanu. Na terenie Knurowa znajdują się następujące obszary i obiekty objęte ochroną prawną na podstawie ustawy o ochronie przyrody, prowadzone przez Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody oraz przez starostę powiatu gliwickiego w rejestrze obszarów i obiektów chronionych (wpisane do rejestru na podstawie ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 października 1991r.): 17

18 Park Krajobrazowy "Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich" utworzony Rozporządzeniem nr 181/93 Wojewody Katowickiego z dnia 23 listopada 1993r. (Dz. U. Województwa Katowickiego z 1993r., poz. 130). Obszar Parku Krajobrazowego "Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich" obejmuje w granicach administracyjnych Knurowa południowo-zachodnią część miasta o powierzchni 292,17 ha, połoŝoną na zachód od rzeki Bierawki (Szczygłowice). We wszystkich formach działalności prowadzonej na jego terenie obowiązuje zachowanie walorów przyrodniczych, przyrodniczo- kulturowych i kulturowych oraz przeciwdziałanie pogarszaniu się obecnego stanu środowiska, zgodnie z zasadami: ochrony dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego, prowadzenia gospodarki rolnej, leśnej i łowieckiej w sposób umoŝliwiający zachowanie i ochronę dóbr i walorów przyrodniczych, przyrodniczo kulturowych i rekreacyjnych, ochrony środowiska i krajobrazu przed zakłóceniami stosunków wodnych, degradacją gleb, zanieczyszczeniami powietrza oraz zakłóceniami harmonii w krajobrazie, czynnej ochrony środowiska poprzez likwidację lub ograniczenie szkodliwej dla środowiska działalności gospodarczej na terenie Parku, prawidłową politykę przestrzenną oraz utrzymanie, odnawianie i wzbogacanie zasobów przyrodniczych i kulturowych. W grudniu 2006 r. dokonano inwentaryzacji wyrobów zawierających azbest wraz z oceną stopnia pilności działań w zabudowie jednorodzinnej na terenie miasta Knurów. Całkowita powierzchnia wyrobów zawierających azbest (płyty azbestowocementowe) zamontowanych na budynkach jednorodzinnych i obiektach gospodarczych wynosiła ok. 12,3 tys. m 2 (tj. ok. 107,5 Mg). Ilość ta znajdowała się na 117 obiektach budowlanych osób fizycznych znajdujących się na 101 posesjach. Zgodnie z planem gospodarki odpadami termin zakończenia procesu usuwania wyrobów azbestowo-cementowych z terenu Knurowa został przewidziany na rok

19 Zgodnie z aktualnymi danymi znajdującymi się w bazie azbestowej, na terenie Knurowa stwierdzono występowanie wyrobów zawierających azbest na 110 nieruchomościach, w tym naleŝących do osób fizycznych: 99, a do pozostałych właścicieli :11 Wytworzone odpady zawierające azbest zostają w całości przekazane do składowania na składowisku odpadów niebezpiecznych PPHU KOMART w Knurowie. W latach zostało przekazane na składowisko odpadów niebezpiecznych w Knurowie 862,11 Mg odpadów zawierających azbest. Własność gruntów i budynków Na terenie Miasta Knurów w 2008 r. znajdowało się mieszkań o łącznej powierzchni uŝytkowej m 2. Tabela 1. Własność budynków na terenie miasta Knurów Mieszkania Izby Powierzchnia uŝytkowa mieszkań (m²) Zasoby gminy (komunalne) Zasoby spółdzielni mieszkaniowych Zasoby zakładów pracy Zasoby osób fizycznych Zasoby Towarzystw Budownictwa

20 Społecznego (TBS) Zasoby pozostałych podmiotów RAZEM Źródło: Dane GUS Przeciętna powierzchnia uŝytkowa mieszkania wyniosła 55,4 m², natomiast na 1 osobę 19,5 m². Ze względu na wysoki odsetek mieszkań o niskim standardzie, tkanka mieszkaniowa na obszarze miasta wymaga remontów. Problem stanowią ograniczone w tym zakresie fundusze. Tabela 2. Podział zasobów mieszkaniowych w Gminie Knurów Gminne Wspólnoty mieszkaniowe, w których Gmina jest właścicielem lokali Zasoby pozostające w posiadaniu samoistnym Gminy Podział zasobów Wielkość zasobów Wielkość zasobu o niskim standardzie W tym: Wielkość zasobu, nie objętego sprzedaŝą lokali Wielkość zasobu, w którym istnieje moŝliwość adaptacji strychów Ilość budynków Ilość lokali Powierzchnia uŝytkowa ogółem , , , Ilość budynków Ilość lokali ogółem w tym gminnych Powierzchnia uŝytkowa ogółem , , w tym gminnych , , Ilość budynków Ilość lokali Powierzchnia uŝytkowa ogółem 1 761, , , Zasoby Ilość budynków

21 gminne ogółem Ilość lokali Powierzchnia uŝytkowa ogółem Powierzchnia uŝytkowa lokali gminnych , , , , , , Źródło: Wieloletni program gospodarowania mieszkaniowym zasobem Gminy Miasta Knurów Wg. stanu na dzień gmina była właścicielem gruntów (stanowiących mienie komunalne) o łącznej powierzchni 476,9941 ha. Tabela 3. Stan gruntów (mienia komunalnego) według sposobu przeznaczenia i uŝytkowania - stan na r. Lp. Nazwa środka trwałego Powierzchnia gruntu (ha) Wartość gruntu zł) 1. Grunty w uŝytkowaniu wieczystym 136, ,47 2. Grunty zajęte na cele oświatowo wychowawcze 2, ,63 3. Grunty zajęte pod szkoły 13, ,89 4. Grunty nabyte od PFZ 14, ,65 5. Grunty pozostałe 31, ,23 6. Grunty zajęte pod budynki komunalne 29, ,33 7. Grunty zajęte pod cmentarze 23, ,80 8. Grunty zabudowane budownictwo mieszkaniowe 3, ,08 9. Grunty zajęte pod garaŝe 2, , Grunty zabudowane budynki handlowo usługowe 3, , Grunty rolne i rowy 61, , Grunty zabudowane inne 5, , Grunty zajęte pod drogi i parkingi 73, , Grunty zajęte pod zieleń miejską 21, , Grunty zasób 43, , Prawo uŝytkowania wieczystego gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa 15, ,22 Ogółem 476, ,29 Źródło: Informacja o stanie mienia komunalnego Gminy Knurów w 2009 r. 21

22 Infrastruktura techniczna Infrastruktura drogowa Knurów jest dobrze skomunikowany z regionem zarówno pod względem infrastruktury drogowej jak i kolejowej. Wysoka dostępność komunikacyjna miasta wynika przede wszystkim z bliskości autostrady A4 (Zgorzelec Kraków) oraz przebiegającej przez miasto autostrady A1 (Gdańsk Gorzyce). Jedną z uciąŝliwości Ŝycia w Knurowie jest zły stan dróg lokalnych, który szczególnie dotyczy wewnętrznych dróg osiedlowych i dojazdów do nieruchomości. Część dróg wymaga utwardzenia poprzez połoŝenie nawierzchni asfaltowej. Do występujących na terenie miasta problemów zaliczyć naleŝy równieŝ hałas komunikacyjny, wywołany głównie przez pojazdy cięŝarowe. Inny, nie mniej istotny problem stanowią zanieczyszczenia komunikacyjne. Stałe zwiększanie się niedogodności z tym związanych wynika ze wzrostu liczby uŝytkowników pojazdów samochodowych i zwiększenia poziomu uciąŝliwości ruchu kołowego, zarówno pod względem poziomu natęŝenia, jak i zasięgu jego oddziaływania. Problem ten wiąŝe się z przebiegiem przez miasto oraz część obszaru rewitalizacji drogi wojewódzkiej (ul. Dworcowa), bliskością zakładów górniczych (ul. Kopalniana, Aleja Piastów, ul. Lignozy). Sieć wodociągowa i kanalizacyjna Miasto jest zaopatrywane w wodę przez Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Knurowie sp. z o.o. (PWiK). Blisko 99% mieszkańców korzysta z sieci wodociągowej. Łączna długość sieci wodociągowej w Knurowie wynosi blisko 91 km, a jej wiek wynosi od kilku lat do ponad 100. Najstarsza część sieci znajduje się na terenie III Kolonii i na pozostałym obszarze Starego Knurowa. Działają tam 352 przyłącza wodociągowe o łącznej długości m, co stanowi 6,3% całkowitej sieci wodociągowej w mieście. Sieć wodociągowa na terenie miasta charakteryzuje się średnim stanem technicznym, z występującymi sporadycznie awariami. Na poziom awaryjności sieci wpływa głównie jej wiek oraz osunięcia gruntów w wyniku szkód górniczych. Do głównych 22

23 rodzajów awarii naleŝy brak droŝności, korozja i pęknięcia rur. Jedynym sposobem na rozwiązanie opisywanego problemu jest sukcesywna wymiana najstarszych odcinków instalacji wodociągowej. Całkowita długość sieci kanalizacyjnej na terenie Gminy Knurów wynosi 71,8 km. Sieć kanalizacyjna wg stanu na koniec 2008 r. obejmuje 20,3 km sieci ogólnospławnej, 31,5 km kanalizacji sanitarnej oraz 20,0 km kanalizacji deszczowej. Do sieci kanalizacyjnej podłączonych jest około 88% wszystkich mieszkańców Gminy (około 35 tys. mieszkańców). Pozostała cześć ścieków sanitarnych na terenie Gminy gromadzona jest w zbiornikach bezodpływowych i okresowo wywoŝona wozami asenizacyjnymi do oczyszczalni ścieków lub trafia w sposób niekontrolowany do ziemi i cieków wodnych. Kluczowym zadaniem planowanym do realizacji w obszarze poprawy jakości infrastruktury kanalizacji sanitarnej jest projekt p.n.,,porządkowanie gospodarki ściekowej Gminy Knurów budowa i przebudowa systemów kanalizacyjnych. Projekt ten realizowany będzie przy wsparciu środków unijnych w ramach Programu operacyjnego Infrastruktura i Środowisko Działanie 1.1 Gospodarka wodno-ściekowa w aglomeracjach powyŝej 15 tys. RLM. Wartość dofinansowania wyniesie ok. 91 mln zł a okres realizacji, która obejmie rejon Starego Knurowa, przewidziany jest na lata Dominującym rodzajem kanalizacji jest kanalizacja deszczowa, która stanowi 98,7% długości całej kanalizacji na tym obszarze. Sieć gazowa Długość sieci gazowniczej na terenie gminy Knurów w 2006 roku wynosiła m, a w ramach niej funkcjonowało 1244 przyłączy. W 2001 r. tylko 261 gospodarstw domowych ogrzewało swoje mieszkanie gazem (2,7% ogółu gospodarstw domowych). W związku z przechodzeniem mieszkań na ogrzewanie gazowe w chwili obecnej liczba ta jest z pewnością znacznie większa. Warto jednocześnie zauwaŝyć, iŝ w związku z relatywnie wysokimi kosztami ogrzewania gazem obecnie wiele gospodarstw domowych powraca do opalania węglem. Wydaje się takŝe, iŝ najbardziej efektywnym ekonomicznie i przyjaznym dla środowiska rozwiązaniem będzie docieplenie budynków. Wskazane są jednak pogłębione analizy w oparciu 23

24 o szczegółową dokumentację, które staną się podstawą dla podjęcia konkretnych decyzji i wyboru optymalnych rozwiązań w tym zakresie. Łączność i telekomunikacja Dzięki zastąpieniu central analogowych systemem central cyfrowych, Gmina Knurów wyposaŝona jest w nowoczesne systemy telekomunikacyjne. W kaŝdym rejonie miasta istnieje moŝliwość zainstalowania telefonii przewodowej i Internetu. W przewaŝającym zakresie sieć teletechniczna naleŝy do Telekomunikacji Polskiej S.A. i przez nią jest utrzymywana. Stosunkowo skromna liczba przyłączy do sieci telefonicznej wynika raczej z ograniczonych potrzeb mieszkańców lub zaspakajania potrzeb w zakresie usług telefonicznych poprzez operatorów sieci komórkowych. Biorąc pod uwagę dane dostarczone przez Telekomunikację Polską S. A. liczba łączy telefonicznych wynosi średnio 340 na 1 tys. mieszkańców. Strategia Rozwoju miasta postuluje podjęcie inwestycji, które spowodują wzrost liczby łączy telefonicznych. Strategia argumentuje to jako proces niezbędny, z uwagi na zwiększone potrzeby telekomunikacyjne i teleinformatyczne mieszkańców, obecnych przedsiębiorców i potencjalnych inwestorów. W związku z rozwojem technologii komunikacyjnych (rozwój telefonii komórkowej, bezprzewodowy dostęp do Internetu) wartość ta moŝe jednak nie zostać osiągnięta. Zagospodarowanie odpadów Gospodarka odpadami prowadzona jest w gminie zgodnie z normami zarządzania środowiskiem ISO Polega ona przede wszystkim na odbiorze mieszanych odpadów przez specjalistyczne firmy wywozowe i deponowaniu ich na składowisku. Usługi w tym zakresie świadczy PPHU Komart Sp. z.o.o. oraz 6 innych przedsiębiorstw. Na terenie gminy Knurów prowadzona jest selektywna zbiórka odpadów. W mieście rozlokowanych jest ok. 370 pojemników do selektywnej zbiórki odpadów, w tym: Ok. 190 pojemników na szkło; Ok. 170 pojemniki na tworzywa sztuczne; 24

25 Ok. 10 pojemników na makulaturę. Diagnoza Strategii Rozwoju Miasta Knurowa wskazuje, Ŝe 100% terenu gminy objęte jest zbiórką szkła i tworzyw sztucznych, zwraca jednocześnie uwagę, Ŝe w Knurowie nie prowadzi się selektywnej zbiórki odpadów metalowych. W związku z brakiem pojemników do selektywnej zbiórki metali oraz bardzo małej liczby pojemników na makulaturę istnieje potrzeba doposaŝenia gminy w tego typu pojemniki. Na obszarze rewitalizacji moŝliwe jest przyjęcie załoŝenia selektywnej zbiórki wszystkich odpadów. Działaniom w tym zakresie winny towarzyszyć działania o charakterze edukacyjnym i propagatorskim. Identyfikacja problemów- zagospodarowanie przestrzenne Identyfikacja problemów - degradacja terenów ze względu na długoletnią działalność górniczą, - duŝa ilość budynków mieszkalnych wymagających remontów, - konieczność odnowy terenów zielonych, - niezadowalający stan techniczny dróg lokalnych(potrzeba modernizacji i budowy), - hałas oraz zanieczyszczenia komunikacyjne, - konieczność modernizacji sieci wodociągowej (zły stan techniczny). - konieczność uporządkowania gospodarki ściekowej, szczególnie na obszarze Starego Knurowa I.2. Gospodarka Główni pracodawcy, struktura podstawowych branŝ gospodarki znajdującej się na terenie miasta oraz ilość podmiotów gospodarczych i osób zatrudnionych w danych sektorach Listę największych pracodawców w mieście otwiera KWK,,Knurów-Szczygłowice naleŝąca do Kompanii Węglowej S.A., wokół której funkcjonuje sieć firm zaleŝnych. Dwie kopalnie (tj. KWK Knurów i KWK Szczygłowice) działające w ramach jednego zakładu wydobywczego łącznie zatrudniają około 7160 pracowników. 25

26 Ze względu na wysoką jakość złóŝ węgla oraz opłacalność wydobycia, nie przewiduje się w najbliŝszym czasie zamknięcia którejkolwiek z kopalń. Porównanie struktury zatrudnienia w Knurowie z zatrudnieniem w powiecie gliwickim oraz całym województwie śląskim ujawnia dysproporcje struktury zatrudnienia oraz skalę koncentracji zatrudnienia w sektorze przemysłowym. W mieście Knurów niemal ¾ osób zatrudnionych jest w przemyśle (71,8%), podczas gdy w powiecie gliwickim i województwie śląskim udział osób pracujących w sektorze przemysłowym wynosi, odpowiednio - 57% i 45,2%. Jednocześnie przedsiębiorstwa przemysłowe w Knurowie stanowią tylko 15,1% podmiotów gospodarczych działających na terenie miasta. Tak wysoki udział zatrudnienia w przemyśle dokonał się głównie kosztem rozwoju sektora usługowego. Mimo utrzymywania się zdecydowanej przewagi zatrudnienia w przemyśle, w mieście Knurów następują znaczące zmiany w strukturze zatrudnienia. Na przestrzeni ostatnich lat notuje się spadek udziału osób pracujących w przemyśle o 3,4 punktu proc. (z 75,2% do 71,8%). W tym samym czasie dokonał się wzrost udziału usług (z 24,4% do 27,3%). Poza branŝą górniczą mieszkańcy Knurowa znajdują zatrudnienie w podmiotach gospodarczych, zajmujących się głównie usługami dla firm, handlem, budownictwem oraz działalnością rzemieślniczą. Zatrudnionych jest w nich osób, co stanowi 27,3% ogółu pracujących. Według danych GUS w 2008 roku istniało prywatnych podmiotów gospodarczych. Znaczącej roli w strukturze gospodarczej Knurowa nie odgrywa rolnictwo. Na terenie gminy Knurów znajduje się 98 gospodarstw rolnych, są one jednak w zdecydowanej większości małoobszarowe, to jest o areale do 5 ha. Tabela 4. Gmina Knurów formy własności podmiotów gospodarczych będących w rejestrze REGON w 2008 roku Formy własności Podmioty gospodarki narodowej ogółem Państwowe i samorządowe jednostki prawa budŝetowego Ilość podmiotów Sektor publiczny Sektor prywatny

27 Spółki handlowe Spółki handlowe z udziałem kapitału 1 10 zagranicznego Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą Pozostałe podmioty sektora prywatnego (spółdzielnie, fundacje, - 60 stowarzyszenia i org. społ.) Źródło: Dane GUS Podmiotów sektora publicznego jest 88, natomiast przedsiębiorstw prywatnych 2 516, co stanowi ponad 96,5% ogółu podmiotów gospodarczych. Spośród firm prywatnych to firmy naleŝące do osób fizycznych, co stanowi blisko 78% ogółu podmiotów sektora prywatnego. Wśród przedsiębiorstw z gminy Knurów stosunkowo najwięcej jest podmiotów prywatnych, w tym osób fizycznych prowadzących działalność, kosztem spółek z udziałem kapitału zagranicznego oraz spółek prawa handlowego. Tabela 5. Podmioty gospodarki narodowej na ternie miasta Knurów zarejestrowane w rejestrze regon wg sekcji PKD Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze regon wg sekcji PKD ogółem Sekcja A: Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo 15 Sekcja D: Przetwórstwo przemysłowe 158 Sekcja E: Energia elektryczna, gaz i woda 1 Sekcja F: Budownictwo 236 Sekcja G: Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów 981 Sekcja H: Hotele i restauracje 70 Sekcja I: Transport, gospodarka magazynowa i łączność 187 Sekcja J: Pośrednictwo finansowe 111 Sekcja K: Obsługa nieruchomości 472 Sekcja L: Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenie zdrowotne 4 27

28 Sekcja M: Edukacja 67 Sekcja N: Ochrona zdrowia i pomoc społeczna 86 Sekcja O: Działalność usługowa, komunalna, społeczna i indywidualna 216 Źródło: GUS Charakterystyka podmiotów gospodarczych miasta z podziałem na sekcje gospodarki wskazuje, iŝ najwięcej podmiotów zajmuje się handlem hurtowym i detalicznym; naprawą pojazdów (981). DuŜa ilość firm działa takŝe w sektorze zajmującym się obsługą nieruchomości (472) oraz branŝy budowlanej (236). Pozytywnym zjawiskiem jest takŝe wysoki odsetek podmiotów gospodarczych prowadzących działalność usługową, komunalną, społeczną i indywidualną (216). Na terenie miasta Knurów zatrudnionych w głównym miejscu pracy (według faktycznego miejsca pracy i rodzaju działalności) jest osób. W porównaniu do roku 2008 liczba osób pracujących wzrosła o 827 osób. Tabela 6. Zatrudnienie na terenie miasta Knurów w 2008 i 2009 r. Pracujący w głównym miejscu pracy 2008 r r. Ogółem MęŜczyźni Kobiety Źródło: GUS W mieście Knurów moŝna zauwaŝyć, Ŝe w roku 2008 nastąpił wzrost zatrudnionych męŝczyzn (o 654 osób) oraz zatrudnionych kobiet (o 173 osoby). 28