Dobre wapno Szybki efekt Twoja droga do sukcesu

Transkrypt

1 Dobre wapno Szybki efekt Twoja droga do sukcesu 1

2 2

3 3 Nordkalk doradcą od wapnowania Nordkalk jest największym producentem wyrobów na bazie kamienia wapiennego w Europie Północnej. Ma swoje placówki w 8 krajach. Asortyment wyrobów wytwarzanych i sprzedawanych w Polsce obejmuje szeroką gamę różnorodnych gatunków: kamienia wapiennego, kruszyw, mączek wapiennych, mączek dolomitowych, sorbentów a także nawozy wapniowe, wapniowo-magnezowe oraz kredę pastewną. Rolnictwo obok przemysłu jest najważniejszym sektorem, do którego docieramy z naszymi produktami. Niniejszą broszurę kierujemy właśnie do naszych odbiorców segmentu związanego z rolnictwem ma na celu przybliżenie Państwu zagadnień związanych z wapnowaniem gleb. Opisujemy w prosty i przejrzysty sposób jak ważny wpływ na wysokość i jakość Państwa plonów ma wapnowanie. W broszurze znajdują się informacje dotyczące naszych produktów i ich zastosowania, a także informacje i wnioski z przeprowadzonych przez firmę Nordkalk doświadczeń polowych. Zachęcamy do lektury. Zespół Nordkalk Rolnictwo

4 4 Zakwaszenie gleby Odczyn gleby obok jej żyzności, klimatu, nawożenia należy do podstawowych czynników decydujących o plonie. Zakwaszenie określa udział składników zasadowych, przede wszystkim wapnia, w kompleksie glebowym. Od kwasowości gleby zależą procesy chemiczne, fizyczne i biologiczne zachodzące w niej, a te z kolei mają wpływ na prawidłowy rozwój i wzrost roślin uprawnych oraz wysokość i jakość plonów. Przeciętny ubytek wapnia w glebie uprawnej waha się od 300 do 400 kg CaO, a dla upraw pastewnych może dochodzić do 1000 kg CaO Ubytek CaO przez wymywanie wynosi od 120 do 250 kg Wielkość pobrania CaO na potrzeby produkcyjne wynosi od 20 do 300 kg Potrzeby CaO na zobojętnienie nawożenia mineralnego wynoszą od 100 do 300 kg CaO Gleba ulega zakwaszeniu w wyniku: kwaśnych deszczy, wymywania wapnia i magnezu w głąb profilu glebowego, mineralizacji materii organicznej, nawożenia nawozami fizjologicznie kwaśnymi np. nawozami amonowymi lub superfosfatami. Procesy te pogłębiają dodatkowo warunki glebowo-klimatyczne w Polsce, intensyfikacja rolnictwa oraz zebrane plony.

5 5 Wapno strażnikiem prawidłowego odczynu Rola wapna nawozowego jest zdecydowanie inna niż nawozów azotowych, potasowych, fosforowych czy mikroelementowych. Pełni ono funkcję regulatora i strażnika prawidłowego odczynu gleby, a tylko w niewielkim stopniu stanowi źródło składnika pokarmowego dla roślin (wapnia). Stosując dobre wapna w odpowiedniej dawce decydujemy o właściwym dla roślin uprawianych w gospodarstwie. Optymalne dla niektórych roślin uprawnych Lucerna Burak cukrowy Jęczmień Groch Rzepak Kukurydza Pszenica Trawy łąkowe Żyto Owies i ziemniaki Łubin żółty 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0 7,5 8,0 Wobec powyższego, wiedza rolnika o aktualnym stanie zakwaszenia gleb w gospodarstwie to podstawa prawidłowego prowadzenia produkcji roślinnej. W celu określenia kwasowości oraz potrzeb wapnowania, konieczne jest zbadanie odczynu gleby w stacji chemiczno-rolniczej oraz znajomość kategorii agronomicznej gleby. Inne metody takie jak: ocena rozwoju roślin uprawnych czy występowania roślin wskaźnikowych (np. skrzyp polny, bratek polny, szczaw polny) straciły na znaczeniu ze względu na małą miarodajność.

6 6 Kategoria agronomiczna gleb Optymalne Dawki Wapna Nordkalk* w t/ha konieczne potrzebne wskazane ograniczone Wapno Nordkalk Wapno Nordkalk Wapno Nordkalk Wapno Nordkalk bardzo lekkie od 5,6 do 4,0 6 4,1-4,5 4 4,6-5,0 2 5,1-5,5 1 lekkie od 6,1 do 4,5 7 4,6-5,0 5 5,1-5,5 3 5,6-6,0 1,5 średnie od 6.6 do 5,0 9 5,1-5,5 6 5,6-6,0 3,5 6,1-6,5 2 ciężkie od 7,1 do 5,5 12 5,6-6,0 7 6,1-6,5 4 6,6-7,0 2 * Dotyczy następujących produktów: Standard Cal, Fast Cal i Gotland Cal. Wapnowanie podstawą odpowiedniego wykorzystania nawożenia Wapnowanie w znaczny sposób wpływa na wzrost wykorzystania składników pokarmowych z gleby. Typowym przykładem tego zjawiska jest efektywność pobierania fosforu w zależności od. Wysoka kwasowość wpływa ograniczająco zarówno na pobieranie fosforu glebowego jak i tego pochodzącego z nawożenia. Wapnowanie zwiększa ilość dostępnego fosforu dla roślin. Poprawie ulega również gospodarka innych składników pokarmowych (szczególnie azotu, siarki, magnezu i potasu). Wpływ stanu zakwaszenia na efektywność wykorzystania makroskładników pokarmowych fosfor azot magnez wykorzystanie w % potas 4,5 5 5,5 6 7

7 7 Wzrost odczynu zwiększa możliwość pobierania głównych składników pokarmowych, ale zmniejsza dostępność niezbędnych dla roślin mikroelementów, np. manganu, boru, miedzi i cynku. Objawy uwidaczniają się najczęściej w wyniku zastosowania wapna gwałtownie działającego (w formie tlenków) lub zbyt dużych dawek wapna w stosunku do potrzeb. Natomiast w glebie o odczynie obojętnym ulega obniżeniu dostępność metali ciężkich, np. kadmu i ołowiu Wpływ odczynu na przyswajalność metali ciężkich glin chrom rtęć nikiel ołów selen cynk % przyswajalności z ogólnej zawartości ,5 4 4,5 5 5,5 6 6,5 7 7,5 8 Szczególnie istotna jest eliminacja toksycznego glinu (Al) z gleby w wyniku jej wapnowania. Związki tego metalu są najbardziej niebezpieczne przy poniżej 5,0; w kwaśnym środowisku zakłócają rozwój i prawidłowe funkcjonowanie systemu korzeniowego. Objawy zatrucia glinem pojawiają się zbyt późno i często są mylone np. z objawami niedoboru składników pokarmowych lub chorobami grzybowymi.

8 8 Wapno budowniczym systemu korzeniowego Zdrowy bujny system korzeniowy jest podstawą prawidłowego pobierania wody i składników pokarmowych oraz rozwoju roślin. Wobec tego nadrzędnym celem wydaje się ograniczenie toksycznego glinu. Rozwojowi silnego systemu korzeniowego sprzyja również odpowiednio duża ilość kationów wapnia (Ca 2+ ) i jonów fosforowych 2- (H 2 PO 4 ). Dlatego tak ważne jest systematyczne nawożenie optymalną dawką wapna. Planując wielkość wapnowania powinniśmy pamiętać, że badamy tylko kwasowość warstwy ornej. Jednak korzenie upraw sięgają znacznie głębiej. Na głębokości cm znajduje się strefa kwaśna uboga w składniki pokarmowe, trafnie nazywana martwicą. Do ożywienia tej strefy, a tym samym do funkcjonalnego połączenia warstwy próchnicznej ze środkową i dolną częścią, niezbędne jest chociaż częściowe jej odkwaszenie. Zadawalającego efektu wobec tego nie można osiągnąć bez intensywnego wapnowania. Dla rozwoju systemu korzeniowego istotne znaczenie ma również uregulowany stosunek powietrzno-wodny w glebie, a warunki takie łatwiej jest osiągnąć w glebie o strukturze gruzełkowatej. Strukturę taką ma z reguły gleba o odczynie obojętnym, w której dzięki jonom wapnia i magnezu tworzą się odpowiedniej wielkości gruzełki (agregaty). Zwapnowana, porowata gleba dostarcza korzeniom tlen i zapewnia przestrzeń do ich rozrastania się oraz ułatwia dopływ wody zapewniając optymalne warunki dla życia w glebie. Wpływ na strukturę gleby uprawnej Mg 2+ Ca 2+ Mg 2+ Ca 2+ Ca 2+

9 9 Wapno gwarantem życia Kwaśny odczyn jest środowiskiem niekorzystnym dla wielu grup organizmów glebowych. Dzięki wapnowaniu zyskujemy lepsze warunki dla bakterii nitryfikujących, denitryfikujących, symbiotycznych i asymilujących azot z powietrza oraz dla mikroorganizmów biorących udział w procesach mineralizacji i humifikacji materii organicznej. Wpływ na liczebność bakterii W glebie kwaśnej procesy te są i grzybów w glebie spowolnione, gdyż przebiegają przy udziale grzybów. Przytoczone dane dotyczące wpływu odczynu gleby na procesy mikrobiologiczne byłyby niepełne, gdybyśmy nie zaznaczyli, grzyby bakterie że odczyn gleb wpływa również na rozwój różnych mikroorganizmów chorobotwórczych. W glebach kwaśnych bardzo ubogich w wapno np.: kapusta jest porażana przez kiłę, buraki przez zgorzel korzeniową, jęczmień przez pałecznicę, a korzenie wielu roślin są atakowane przez różne grzyby. Grzyby powodujące zgorzel źdźbeł zbożowych (podsuszkę), porażają zboże przede wszystkim na glebach kwaśnych. Również występowanie niektórych zwierzęcych szkodników roślin jak np. drutowców, zależy w pewnym stopniu od kwasowości gleby. Liczba bakterii X 100 tys./ grzybów X 1 tys. Dobra pasza to dużo wapnia i magnezu Nadrzędnym skutkiem wapnowania jest wzrost plonu roślin dobrej jakości. Szczególnie duże znaczenie ma to dla jakości użytków zielonych. Wapnowanie użytków zielonych nie tylko korzystnie wpływa na skład botaniczny runi, ale również na skład chemiczny uzyskiwanej paszy. Zwapnowane pastwisko ma dobry wpływ na zdrowie bydła ponieważ wapń i magnez są ważnymi pierwiastkami decydującymi o kondycji zwierząt.

10 10 Jaki rodzaj wapna i kiedy stosować Kryterium wyboru wapna nawozowego jest znajomość kategorii agronomicznej gleby, odczynu oraz zasobność gleby w magnez. Te podstawowe parametry oraz wielkość plonów powinniśmy brać pod uwagę przy wyborze wapna. Uśredniona aktywność chemiczna produktów wapiennych % wapna węglanowe (wapniak mielony) wapno dolomitowe odsiew wapno dolomitowe mielone wapno defekacyjne wapno Nordkalk Fast Cal wapno Nordkalk Standard Cal wapno Nordkalk Magnesium W celu osiągnięcia określonych efektów wapnowania ważna jest szybkość działania (aktywność chemiczna) oraz skład chemiczny wapna (zawartość CaO i MgO). Biorąc pod uwagę te parametry możemy je podzielić na: Wapna tlenkowe są związkami gwałtownie działającymi, wchodzącymi w reakcje z wodą glebową (przesuszają), nie nadają się do wapnowania pogłównie oraz bezpośrednio przed siewem. Zaleca się je na glebach ciężkich, silnie zbuforowanych w optymalnych dawkach. W celu osiągnięcia stabilnego konieczne jest częste stosowanie w małych dawkach. Wapna węglanowe szybkość działania tego typu wapna zależy od surowca, z którego jest produkowany i stopnia rozdrobnienia. Wapna węglanowe o wysokiej aktywności chemicznej (80 100%) mogą być stosowane na wszystkie gleby, niezależnie od ich zwięzłości, bez obaw szkodliwego działania. Wysoka ich aktywność chemiczna jest gwarancją uzyskania pozytywnego efektu już w pierwszym roku. Zalecane są na gleby o niskim i bardzo niskim odczynie.

11 11 Wapna węglanowe wapniowo-magnezowe są to wapna na ogół wolniej działające. Ich aktywność chemiczna (5-60%) uzależniona jest od surowca i stopnia rozdrobnienia. Zalecane są na gleby kwaśne o częściowo uregulowanym odczynie, z niską zawartością przyswajalnego magnezu, głównie na gleby lekkie o mniejszych właściwościach buforowych. W regularnym systemie wapnowania stosowanie tego rodzaju wapna daje korzystne rezultaty tylko na glebach ubogich w magnez i powinno być stosowane na przemian z węglanem wapnia. Ciągłe stosowanie wapna magnezowego jest zbędne, a niekiedy ze względu na zachwianie odpowiedniej równowagi wapnia do magnezu nawet szkodliwe. Optymalny stosunek wapnia do magnezu wynosi 8. Dobór rodzaju wapna według zapotrzebowania na Ca i Mg Stosunek Ca/Mg 13 Wapno dolomitowe Nordkalk Magnesium 10 CalMag Mix Przykład wapnowania: Ca wymienny 1250 mg/l* Mg wymienny 275 mg/l* 1250/275 = 4,54 - > do wapnowania wapno węglanowe *dane uzyskiwane z badania urodzajności Wymienny Ca mg/l Stosunek optymalny CaO/MgO = 8 6 Nordkalk Fast Cal Nordkalk Standard Cal Nordkalk Gotland Cal Wapno węglanowe Wymienny Mg mg/l Wybierając termin wapnowania należy brać pod uwagę okres najkorzystniejszy, a więc od żniw do póżnej jesieni. Jednak nie zawsze ze względów organizacyjnych i ekonomicznych jest to możliwe. Wobec tego możemy uwzględnić termin wiosenny pod rośliny jare oraz okres zimowy na terenach płaskich, jeżeli to jest możliwe. W praktyce dopuszczalne jest stosowanie wapna Nordkalk pogłównie w dawce 5-20 dt/ha. W planowaniu terminu wapnowania należy brać pod uwagę możliwą reakcje wapna z innymi nawozami. Dlatego nawozów amonowych, mocznika, superfosfatów i nawozów wieloskładnikowych zawierających fosforan amonu nie należy stosować bezpośrednio przed lub po wapnowaniu, podobna zasada dotyczy nawozów organicznych. Między tymi zabiegami dla wapna Nordkalk zalecana jest przerwa min. 4 tygodnie.

12 12 Najważniejszym kryterium wyboru wapna doświadczenie Firma Nordkalk od wielu lat prowadzi doświadczenia w różnych krajach. W Polsce prowadzimy doświadczenia m.in. w Ośrodku Doświadczalnym COBORU Masłowice i innych ośrodkach na terenie kraju. Zmiany po zastosowaniu przed siewem 40 dt wapna Nordkalk. Doświadczenie w ODR Barzkowice Zmiany po zastosowaniu pogłównie 40 dt wapna Nordkalk. Doświadczenie w ODR Barzkowice 7 7 6,5 6, ,5 5 5,5 5 4,5 4, ,5 3,5 3 3 wyjściowe 2 miesiące 8 miesięcy 12 miesięcy wyjściowe 8 miesięcy 12 miesięcy

13 13 Szereg wyników przeprowadzonych doświadczeń pozwala wnioskować, że wapna Nordkalk dzięki wysokiej aktywności chemicznej i dobrej jakości powodują szybki i trwały wzrost gleby. Stwierdzono również, że przy tym samym poziomie nawożenia NPK Wapno Nordkalk jest głównym czynnikiem wpływającym na wzrost plonów. Plon ziarna pszenicy odmiana Symfonia w dt/ha dla różnych poziomów nawożenia wapnem Nordkalk Doświadczenie COBORU SDOO Masłowice dt/ha dt wapna 40 dt wapna 80 dt wapna kg N 160 kg N dawki azotu N Zdecydowanie korzystniej na nawożenie wapnem Nordkalk reagują rośliny wrażliwe na zakwaszenie np. jęczmień. W doświadczeniu z tym zbożem osiągnięto wzrost plonu w ilości ponad 15 dt. Plon ziarna jęczmienia odmiana Prosa w dt/ha dla różnych poziomów nawożenia wapnem Nordkalk Doświadczenie COBORU SDOO Masłowice dt/ha dt wapna 40 dt wapna 80 dt wapna 0 80 kg N dawki azotu N W wyniku zastosowania wapna Nordkalk osiągnięto również wzrost plonów innych zbóż: żyta, pszenżyta i kukurydzy. Ponadto oprócz wzrostu plonów zaobserwowano poprawę zdrowotności roślin uprawnych, na przykład w doświadczeniu z kukurydzą stwierdzono, że zastosowanie wapna Nordkalk zmniejsza porażenie głownią.

14 14 Średnie plony ziarna 2 odmian kukurydzy w dt/ha dla różnych poziomów nawożenia wapnem Nordkalk Doświadczenie COBORU SDOO Masłowice dt/ha kontrola 0 30 dt/ha Baxxos Inagua 50 dt/ha odmiana / poziom dawki Nordkalk Procent porażenia kukurydzy głownią w uprawie na kiszonkę i ziarno dwóch odmian dla różnych poziomów nawożenia wapnem Nordkalk Doświadczenie COBORU SDOO Masłowice % kontrola 30 dt/ha 50 dt/ha 0 Baxxos ziarno Inagua ziarno Baxxos kiszonka odmiana / dawka Nordkalk Inagua kiszonka Wysoka efektywność działania wapna Nordkalk uwidoczniła się również w innych uprawach. Bardzo korzystny wzrost plonowania osiągnięto w doświadczeniach z rzepakiem ozimym.

15 15 Plon rzepaku Californium w dt/ha dla różnych poziomów nawożenia wapnem Nordkalk Doświadczenie COBORU SDOO Masłowice dt/ha ,3 41,3 52, dt wapna 40 dt wapna 80 dt wapna kg N 200 kg N Dawki azotu N Wielkość wzrostu uzyskanych plonów w wyniku zastosowania wapna Nordkalk wskazuje na celowość umieszczenia tego zabiegu agrotechnicznego, jako stałego elementu planu nawożenia. Stosując wapno Nordkalk obok wymiernego efektu ekonomicznego możesz mieć 100% pewność, że otrzymujesz produkt ekologicznie bezpieczny, kontrolowany przez autoryzowane laboratoria i spełniający najwyższe normy. Dobre wapno czysty zysk Opłacalność wapnowania efektywność ekonomiczna (wg cen z września 2006) Wapnowanie raz na cztery lata zysk w skali roku zł zł 800 zł 600 zł 400 zł 200 zł 0 zł -200 zł nakład/rok jęczmień jary pszenica ozima rzepak ozimy kukurydza ziarno -115 zł 570 zł 360 zł 965 zł 548 zł

16 16 typ węglanowy źródło Polska CaCO 3 (węglan wapnia) CaO (tlenek wapnia) MgCO 3 (węglan magnezu) MgO (tlenek magnezu) SiO 2 + NR Al 2 O 3 K 2 O Parametry fizyczne przesiew < 0,500 mm < 0,125 mm Parametry chemiczne* 93 95% > 51% ok. 4% ok. 2% 5,2% 0,54% 0,13% Aktywność chemiczna 99% 100% > 98% Wilgotność 0,2% Zanieczyszczenia metali ciężkich** * dotyczy suchej masy, ** dotyczy czystego składnika CaO Cd (kadm) Pb (ołów) < 0,5 ppm < 6,75 ppm CacO 3 (węglan wapnia) CaO (tlenek wapnia) MgCO 3 (węglan magnezu) MgO (tlenek magnezu) SiO 2 Al 2 O 3 K 2 O Parametry chemiczne 50% 28% 40% 19% 1,2% 0,4% 0,1% Aktywność chemiczna > 54% Parametry fizyczne przesiew < 3,15 mm 100% < 2 mm > 98% < 1 mm > 80% < 800 µm > 70% < 500 µm > 60% < 250 µm > 45% < 125 µm > 25% Wilgotność 6 10%

17 17 CaCO 3 (węglan wapnia) CaO (tlenek wapnia) MgCO 3 (węglan magnezu) MgO (tlenek magnezu) SiO 2 + NR Al 2 O 3 K 2 O Parametry fizyczne przesiew < 3,15 mm < 2 mm < 500 µm Parametry chemiczne* 93 95% > 51% ok. 1,5% < 0,7% 5,52% 0,24% 0,05% Aktywność chemiczna 98% 100% > 90% > 50% Wilgotność 6 10% Zanieczyszczenia metali ciężkich** Cd (kadm) Pb (ołów) < 0,5 ppm < 2 ppm * dotyczy suchej masy, ** dotyczy czystego składnika CaO Parametry chemiczne* CaCO 3 (węglan wapnia) CaO (tlenek wapnia) MgCO 3 (węglan magnezu) MgO (tlenek magnezu) ok. 70% ok. 39% ok. 17% ok. 8% Aktywność chemiczna > 60% Współczynnik składu mieszanek Wapno węglanowe Wapno węglanowe magnezowe 50% 50% Parametry fizyczne przesiew < 3,15 mm < 2 mm < 1 mm < 800 µm < 500 µm < 250 µm < 125 µm 100% 100% > 90% > 80% > 70% > 45% > 25% Wilgotność 6 10% * dotyczy masy nawozu

18 18 CaCO 3 (węglan wapnia) CaO (tlenek wapnia) MgCO 3 (węglan magnezu) MgO (tlenek magnezu) Al 2 O 3 K 2 O Parametry chemiczne 93 95% > 51% ok. 4% ok. 2% 0,54% 0,13% Aktywność chemiczna > 60% Parametry fizyczne przesiew < 3,15 mm < 1 mm 98% 70% Wilgotność 6 10% Wapno Fastlime typ węglanowo-tlenkowy źródło import CaO (tlenek wapnia) MgO (tlenek magnezu) Parametry chemiczne Aktywność chemiczna 35% min. 30% min. 17% Współczynnik składu mieszanek Wapno węglanowe magnezowe Wapno tlenkowe magnezowe 70% 30% Parametry fizyczne przesiew 4,00 mm 0,8 mm 98% 50%

19 19 Kreda nawozowa typ węglanowy źródło import CaCO 3 (węglan wapnia) CaO (tlenek wapnia) Parametry chemiczne 80% 45% Aktywność chemiczna 90% Parametry fizyczne Wilgotność 6 10%

20 20 Siedziba Spółki: ul. Starowiślna 13, Kraków tel fax Zakład Sławno: Owadów-Brzezinki Sławno tel fax Zakład Szczecin: ul. Gdańska 20 N Szczecin tel fax