SZCZEPIENIA PRZEWODNIK DLA RODZICÓW

Transkrypt

1 SZCZEPIENIA PRZEWODNIK DLA RODZICÓW

2 Drodzy Rodzice, Choroba zakaźna przebyta we wczesnym dzieciństwie niesie olbrzymie ryzyko dla Waszych dzieci. Mając tego świadomość, w trosce o zdrowie swoich pociech, poszukujecie najlepszych i najskuteczniejszych metod zapobiegania chorobom zakaźnym. Analizując obowiązujący w Polsce Program Szczepień Ochronnych musicie dokonać najlepszego wyboru spośród dużej liczby oferowanych szczepionek obowiązkowych i zalecanych. Podjęcie najlepszej decyzji może być trudne, konieczne staje się uzyskanie informacji i porady ze strony pracownika medycznego. Niniejsza książeczka pomoże Wam przygotować się do rozmowy z lekarzem, pielegniarką, położną, pozwoli zadawać pytania, uzyskać wyjaśnienia i rozwiać wątpliwości. Zawarte w niej informacje o szczepieniach niemowląt i małych dzieci, o przebiegu pierwszej wizyty szczepiennej w 2. miesiącu życia dziecka pomogą Wam dokonać wyboru najlepszego dla Waszego dziecka. Życzymy Waszym dzieciom szczęśliwego i zdrowego dzieciństwa! Rekomendacja: Dr n. med. Grażyna Rogala-Pawelczyk Prezes Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych

3 Ważne informacje na temat szczepień Po co szczepić? Szczepimy, aby uniknąć chorób zakaźnych, które stanowią - w szczególności dla malutkich dzieci - ryzyko ciężkiego przebiegu, groźnych powikłań, a nawet zgonu. Szczepienia dają dziecku możliwość wytworzenia odporności wobec chorób bez przechorowania ich. Dzięki szczepieniom ludzie nie umierają dziś masowo na choroby zakaźne, które jeszcze na początku XX wieku były śmiertelnym zagrożeniem. 9 Powszechne szczepienia chronią także te osoby, które nie mogą zostać zaszczepione ze względów medycznych (jak dzieci z chorobami nowotworowymi) lub niemowlęta, które same nie są jeszcze chronione szczepieniami (np. przeciw grypie, krztuścowi czy ospie wietrznej). 1-3 Jak działają szczepienia? Szczepionki zawierają antygeny - substancje pobudzające układ odpornościowy do wytworzenia skutecznej ochrony przeciw wirusom i bakteriom, odpowiedzialnym za poszczególne choroby. Szczepionki są produkowane na bazie żywych drobnoustrojów, które zostają osłabione (tj. atenuowane, niezdolne do wywołania choroby), jak również na bazie nieżywych bakterii. Niektóre szczepionki zawierają tylko wybrane i oczyszczone specyficzne cząstki drobnoustrojów. Wprowadzenie osłabionych drobnoustrojów do organizmu poprzez szczepienie nie stanowi zagrożenia dla dziecka. 4,5 Po podaniu szczepionki organizm reaguje tak, jakby został zakażony drobnoustrojem chorobotwórczym, ale nie dochodzi do wystąpienia objawów choroby. Szczepienie imituje chorobę, a system odpornościowy rozpoznaje składniki szczepionki jako infekcję i zaczyna wytwarzać przeciwciała i komórki odpornościowe. To zdarzenie pozostaje w pamięci immunologicznej organizmu. Dzięki temu będzie on w stanie rozpoznać w przyszłości prawdziwe drobnoustroje (bakterie lub wirusy) atakujące organizm i szybko podjąć obronę przed nimi. 5,6 Szczepienie przeciw danej chorobie zazwyczaj składa się z kilku dawek. Szczepionki podaje się w zastrzyku podskórnie, śródskórnie lub domięśniowo albo doustnie w formie zawiesiny. 5 Dlaczego szczepi się już niemowlęta? W momencie urodzenia dzieci posiadają pewien poziom odporności przed niektórymi chorobami, dzięki 1

4 przeciwciałom przekazanym poprzez pępowinę i łożysko. Jednak zanika ona po kilku tygodniach lub miesiącach. Karmienie piersią, choć bez wątpienia korzystne dla zdrowia dziecka, nie stanowi wystarczającego zabezpieczenia przed chorobami zakaźnymi. Organizm niemowlęcia jest więc bezbronny wobec wielu drobnoustrojów, ponieważ jego układ odpornościowy jest zbyt słaby, by poradził sobie ze szczególnie groźnymi bakteriami i wirusami. 5,7 Właśnie dlatego pierwsze szczepienia dzieci otrzymują tuż po narodzeniu, jeszcze w szpitalu (gruźlica, WZW B), a większość szczepień rozpoczyna się od 2. miesiąca życia. 8 Należy jednak pamiętać o szczepieniach w każdym wieku, tak dziecka, jak i osób z jego najbliższego otoczenia: rodzeństwa, rodziców, dziadków. 7,8 Czy szczepionki są bezpieczne? Bezpieczeństwo szczepionek jest sprawdzane w skrupulatnych badaniach klinicznych obowiązkowych dla ich producentów i potwierdzane przez specjalne instytucje rządowe. Po wprowadzeniu szczepionek do obrotu ich bezpieczeństwo jest monitorowane poprzez zbieranie informacji o występowaniu objawów niepożądanych. 5,9 Program Szczepień Ochronnych został tak zaprojektowany, aby chronić dzieci jak najwcześniej i by minimalizować ryzyko zachorowania i groźnych powikłań. 8 Nie warto więc zwlekać ze szczepieniami, zwłaszcza że organizm dziecka dobrze na nie reaguje i radzi sobie z budowaniem odporności. Szczepiąc już najmłodsze niemowlęta, dajemy im skuteczną ochronę wtedy, gdy są bezbronne wobec groźnych chorób i szczególnie jej potrzebują. 7 Niektóre szczepienia trzeba podać dzieciom w późniejszym wieku. Program Szczepień Ochronnych w pierwszej kolejności zaleca szczepienia przeciw chorobom, których przebieg u niemowląt jest najcięższy i ryzyko zachorowania największe. 2

5 Szczepienie, podobnie jak podanie leków, może wiązać sie z ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych. Wszystkie działania niepożądane leków należy zgłaszać do Departamentu Monitorowania Niepożądanych Działań Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, (Al. Jerozolimskie 181C, Warszawa, Tel.: , Faks: ), zgodnie z zasadami monitorowania bezpieczeństwa produktów leczniczych. Formularz zgłoszenia niepożądanego działania produktu leczniczego dostępny jest na stronie Urzędu: pl/formulndl.asp. Najczęstszym objawem niepożądanym po podaniu szczepionek jest odczyn w miejscu wkłucia (ból, obrzęk, zaczerwienienie). Zwykle trwają krótko i mają łagodny przebieg. Przed szczepieniem poinformuj lekarza o stanie zdrowia dziecka i o tym, jak reagowało na poprzednie szczepienia. 5 Poważne działania niepożądane po podaniu szczepionek mają przebieg nieporównanie lżejszy od objawów choroby, przed którą chronią oraz jej powikłań. 5 W prowadzonych na szeroką skalę badaniach nie wykazano, aby szczepienia były przyczyną częstszych zachorowań na autyzm, choroby alergiczne, autoimmunologiczne bądź neurologiczne. 54,55,56 Porozmawiaj na ten temat z lekarzem lub pielęgniarką. Przydatne informacje znajdziesz także w ulotkach poszczególnych szczepionek. Czy dzieci nie dostają zbyt wielu szczepień w ciągu pierwszych miesięcy? Czy podanie tylu antygenów nie obciąża zanadto ich układu odpornościowego? Układ immunologiczny, nawet u małych niemowląt, ma zdolność reagowania na olbrzymią liczbę antygenów jednocześnie. Wiele badań klinicznych potwierdziło bezpieczeństwo i skuteczność podawania dzieciom wielu szczepionek jednocześnie. 51,52 Poza tym nowoczesne szczepionki, nawet te, które chronią przed kilkoma chorobami naraz, zawierają mniej składników niż starsze preparaty. Jest to możliwe dzięki zastosowaniu nowych technologii, które pozwalają zastąpić całe wirusy i bakterie ich oczyszczonymi fragmentami. Wytworzenie przeciwciał do walki z nimi nie stanowi dla organizmu zdrowego dziecka dużego obciążenia. 4,10,14,53 Kto decyduje o szczepieniach dla dzieci? Główny Inspektorat Sanitarny co roku aktualizuje Program Szczepień Ochronnych (PSO), popularnie nazywany Kalendarzem Szczepień. PSO określa przede wszystkim, przeciw jakim chorobom zakaźnym i kiedy dzieci powinny zostać uodpornione. Kalendarz zawiera szczepienia obowiązkowe (gwarantowane, bezpłatne dla pacjenta) oraz szczepienia zalecane (ich koszt ponosi osoba szczepiona lub jej opiekun). 8 3

6 Jakie szczepienia są obowiązkowe? 8 Szczepieniami obowiązkowymi objęte są wszystkie niemowlęta. Otrzymują je bezpłatnie. Obecnie do grupy szczepień obowiązkowych należą szczepienia przeciw: gruźlicy, błonicy, tężcowi, krztuścowi, polio (poliomyelitis), wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, zakażeniom Hib, odrze, śwince, różyczce. Niektóre szczepienia bezpłatnie otrzymują także osoby narażone w sposób szczególny na zakażenie, np. dzieci poniżej 3. roku życia uczęszczające do żłobków (przeciw ospie wietrznej), zdrowe dzieci z bliskiego otoczenia osób przewlekle chorych, dzieci przedwcześnie urodzone (przeciw pneumokokom), dzieci z niektórymi chorobami przewlekłymi, nowotworami, po przeszczepie narządów. Jakie szczepienia są zalecane? 8 zakaźnymi, ale nie są finansowane przez państwo z powodu ograniczonych środków finansowych. Rodzice muszą sami za nie zapłacić. Do grupy szczepień zalecanych należą szczepienia przeciw: zakażeniom rotawirusowym zakażeniom pneumokokowym zakażeniom wywołanym przez meningokoki typu C lub B Szczepionki, które można podać w kolejnych miesiącach lub latach życia dziecka Szczepionki, które można podać na I wizycie szczepiennej ospie wietrznej zakażeniom wywołanym przez meningokoki A, C, W i Y grypie wirusowemu zapaleniu wątroby typu A kleszczowemu zapaleniu mózgu Niektóre szczepienia są zawarte w Programie Szczepień Ochronnych jako zalecane dla wszystkich dzieci lub wybranych grup. Chcąc zapewnić dziecku szerszą ochronę, warto zdecydować się na szczepienia zalecane. Chronią one przed niebezpiecznymi chorobami 4

7 5

8 Pierwsza wizyta szczepienna Jak przygotować się do pierwszej wizyty szczepiennej po ukończeniu 6. tygodnia życia? Przed wizytą zapoznaj się z informacjami na temat szczepień korzystając z rzetelnych źródeł (np. lub strony internetowej Państwowego Zakładu Higieny Warto poradzić się położnej środowiskowej, pielęgniarki wykonującej szczepienia i oczywiście lekarza pediatry. 1 2 Na pierwszej wizycie musisz podjąć 2 decyzje: Czy chcesz zrealizować szczepienia obowiązkowe za pomocą szczepionek: bezpłatnych, podawanych w 3 zastrzykach podczas jednej wizyty płatnych szczepionek wysokoskojarzonych (6w1 lub 5w1), co wiąże się z wykonaniem 1 lub 2 zastrzyków podczas jednej wizyty. Czy chcesz zrealizować szczepienia zalecane (płatne) w PSO przeciw: rotawirusom pneumokokom meningokokom typu B lub C. Szczepienia powinny być wykonywane zgodnie z zarejestrowanymi wskazaniami i możliwościami jednoczasowego ich stosowania ,15,26,27,42,43,46,57-60 Jak będzie przebiegać wizyta szczepienna? Przed zaszczepieniem Twoje dziecko zostanie zważone, zmierzone i zbadane. Lekarz porozmawia także z Tobą na temat zachowania dziecka, sposobu karmienia, ewentualnych dolegliwości czy niepokojących objawów. Warto wcześniej zapisać wszystkie nurtujące Cię pytania, by o niczym nie zapomnieć. Po stwierdzeniu, że Twoje dziecko jest zdrowe i nie ma przeciwwskazań do zaszczepienia, lekarz zapozna Cię z Programem Szczepień Ochronnych (z uwzględnieniem szczepień obowiązkowych i zalecanych) i spyta Cię o wybór szczepionki. Możesz wtedy wyjaśnić wszelkie wątpliwości i wspólnie z lekarzem podjąć decyzję. 6

9 Co zabrać na wizytę szczepienną? Na wizytę szczepienną zabierz: książeczkę zdrowia dziecka, pieluchę flanelową, by nie kłaść dziecka na zimnej wadze oraz by podłożyć mu ją pod pupę podczas badania na wszelki wypadek, pieluszkę jednorazową na zmianę i mokre chusteczki, smoczek - uspokajacz, jeśli dziecko go używa. Upewnij się, że karta szczepień Twojego dziecka jest w przychodni, do której udajesz się na szczepienie (jej brak może uniemożliwić zaszczepienie). Jeśli zdecydujesz się na zakup szczepionek płatnych, zabierz ze sobą pieniądze, gdyż w większości przychodni nie ma możliwości płacenia kartą. Jakie szczepionki mogę wybrać podczas pierwszej wizyty szczepiennej? 8 Na pierwszej wizycie szczepiennej dziecko otrzyma wg Programu Szczepień Ochronnych szczepienia obowiązkowe przeciw: błonicy, tężcowi, krztuścowi, Hib, WZW B w1: błonica, tężec, krztusiec pełnokomórkowy (DTPw) Hib WZW B 7 Może je otrzymać bezpłatnie w 3 osobnych zastrzykach. PSO przewiduje bezpłatne szczepienie DTPa (z acelularnym krztuścem) jedynie dla dzieci z przeciwwskazaniami do szczepienia szczepionką pełnokomórkową (DTPw) i wcześniaków. 8 Możesz się jednak zdecydować na wykupienie szczepionki skojarzonej 6w1 lub 5w1, wtedy liczba zastrzyków na jednej wizycie będzie mniejsza. 5 Co to są szczepionki skojarzone 6w1 i 5w1? Szczepionki skojarzone (wieloskładnikowe) 6w1 i 5w1 to nowoczesne szczepionki, które chronią w jednym zastrzyku przed kilkoma chorobami. Zastosowanie szczepionki 6w1 zmniejsza liczbę zastrzyków na pierwszej wizycie z 3 do 1: 6w1: błonica, tężec, krztusiec acelularny (DTPa), poliomyelitis Hib oraz WZW B Zastosowanie szczepionki 5w1 zmniejsza liczbę zastrzyków na pierwszej wizycie z 3 do 2, bo oprócz 5w1 należy podać także dawkę szczepionki przeciw WZW B 8 : 5w1: błonica, tężec, krztusiec acelularny (DTPa), poliomyelitis Hib + WZW B Terminy wizyt szczepiennych są takie same jak w przypadku szczepionek bezpłatnych. Jednak gdy dziecko jest szczepione szczepionką 6w1, nie ma potrzeby przychodzenia na wizytę szczepienną w 7 m.ż. dziecka w celu podania szczepionki przeciw WZW typu B ,15

10 Czy podanie szczepionki uodparniającej przed 6 lub 5 chorobami w jednym zastrzyku jest bezpieczne dla dziecka? Szczepionki 6w1 i 5w1 są lepiej tolerowane i rzadziej wywołują działania niepożądane w porównaniu ze szczepionką DTPw ponieważ zawierają acelularny (bezkomórkowy) składnik krztuśca: Stanowią mniejsze obciążenie dla organizmu dziecka - chociaż uodparniają przed wieloma chorobami naraz, to zawierają około 300 razy mniej antygenów w porównaniu do bezpłatnej szczepionki DTPw. 4,10-14 Dlaczego warto zaszczepić dziecko szczepionką skojarzoną? mniej ukłuć mniej bólu i stresu dla dziecka, mniejsze ryzyko niepożądanych reakcji poszczepiennych, mniejsza liczba ukłuć umożliwia bardziej komfortowe rozszerzenie ochrony, np. przeciw pneumokokom, mniej wizyt szczepiennych w przypadku zastosowania szczepionki 6w1. Ponadto dziecko otrzymując szczepionkę 6w1 lub 5w1 otrzymuje w sumie mniej substancji pomocniczych niż wtedy, gdy szczepienie jest realizowane za pomocą trzech bezpłatnych szczepionek ,15 Szczepionki 6w1 i 5w1 są powszechnie stosowane u wszystkich niemowląt w wielu krajach Europy np. Niemczech, Francji, Czechach, Słowacji Dowiedz się więcej na temat szczepień skojarzonych na 8

11 Szczepienia zalecane 8 Decydując się na zakup szczepionek zalecanych zapewniasz dziecku ochronę przed większą ilością chorób niż minimum przewidywane w PSO. Już na pierwszej wizycie szczepiennej możliwe jest podanie szczepień zalecanych przeciw: rotawirusom szczepionka doustna, pneumokokom szczepionka w zastrzyku, meningokokom typu B lub C szczepionka w zastrzyku. Szczepienia powinny być wykonywane zgodnie z zarejestrowanymi wskazaniami i możliwościami jednoczasowego ich stosowania ,15,26,27,42,43,46,57-60 Jeśli obawiasz się dużej liczby ukłuć naraz, możesz się zdecydować na zakup szczepionek skojarzonych 6w1 lub 5w1. Dziecko otrzyma wtedy mniejszą liczbę iniekcji. Rotawirusy Rotawirusy to powszechne i wysoce zakaźne wirusy, które mogą wywołać ostrą wodnistą biegunkę, wymioty i gorączkę. W ciężkich przypadkach może dojść do gwałtownego odwodnienia organizmu. 22 W Polsce co roku trafia z tego powodu do szpitala ponad 21,5 tys. dzieci do 5. roku życia. 23 Rotawirusy są najgroźniejsze dla najmłodszych dzieci i niemowląt. Około 7 na 10 wszystkich zachorowań wywoływanych przez rotawirusy występuje w ciągu pierwszych 2 lat życia dziecka. 22,24 Małe dzieci z ostrą biegunką łatwiej i szybciej ulegają odwodnieniu. Ciężkie odwodnienie u najmłodszych dzieci jest stanem zagrożenia życia i wymaga pobytu w szpitalu, a ten w ich przypadku trwa najdłużej. 22,24-25 Szczepienie jest skuteczną metodą zabezpieczenia dziecka przed ciężkim przebiegiem zakażenia rotawirusami i pobytem w szpitalu. 24,26,27 Szczepionki przeciw rotawirusom są podawane doustnie. Pierwszą dawkę należy podać od ukończenia 6. tygodnia życia, najlepiej już na pierwszej wizycie szczepiennej, a cały cykl (2 lub 3 dawki w zależności od preparatu) należy zakończyć w pierwszych miesiącach życia dziecka (do 24 tyg. życia lub 32 tyg. życia w zależności od wybranego preparatu). 26,27,48 Zobacz historie dzieci, które przeszły zakażenie rotawirusowe na Dlaczego warto zaszczepić dziecko przeciw rotawirusom? 26,27,49 aby zapobiec hospitalizacji z powodu odwodnienia w przebiegu ostrej biegunki rotawirusowej, aby ochronić dziecko przed ciężką postacią choroby rotawirusowej, charakteryzującą się m. in. męczącą biegunką i wymiotami, aby oszczędzić sobie stresu, niepokoju, uciążliwej opieki i zwolnień z pracy. 9

12 Pneumokoki Pneumokoki to powszechnie występujące bakterie, które mogą wywołać groźne dla zdrowia i życia choroby, takie jak zapalenie opon mózgowo - rdzeniowych czy sepsa. Mogą też wywoływać łagodniejsze, lecz znacznie częstsze nieinwazyjne zakażenia dróg oddechowych, zapalenia ucha środkowego, zapalenia zatok przynosowych i zapalenia płuc Każde dziecko może ulec zakażeniu wywoływanemu przez pneumokoki. 28,31,34 Inwazyjną chorobą pneumokokową szczególnie zagrożone są małe dzieci poniżej 2. roku życia, u których choroba ta występuje dużo częściej niż w innych grupach wiekowych Dowiedz się, kiedy rozpocząć szczepienie przeciw pneumokokom na Dlaczego warto zaszczepić dziecko przeciw pneumokokom? aby chronić dziecko przed inwazyjną chorobą pneumokokową, aby zmniejszyć ryzyko innych chorób wywoływanych przez pneumokoki: zapalenia ucha środkowego, zapalenia zatok przynosowych i zapalenia płuc. Szczepienia są skutecznym sposobem zapobiegania inwazyjnej chorobie pneumokokowej. 31,33-34 Eksperci zalecają rozpoczęcie szczepienia przeciw pneumokokom już w pierwszym kwartale życia dziecka, aby już w drugim półroczu życia uzyskać ochronę

13 Meningokoki Meningokoki to groźne bakterie (Neisseria meningitidis), które są jedną z najczęstszych przyczyn bakteryjnych zakażeń inwazyjnych. Większość ciężkich zakażeń wywołują te, które należą do grup A, B, C, Y i W135. W Polsce, podobnie jak w pozostałych krajach Europy, większość zachorowań wywoływanych jest przez meningokoki z grup B i C, rzadziej W-135 i Y. 35,50 Najczęstszymi postaciami inwazyjnej choroby meningokokowej są posocznica (sepsa) oraz zapalenie opon mózgowordzeniowych (ZOMR). 35 Nawet w przypadku podjęcia szybkiego i właściwego leczenia śmiertelność w przebiegu inwazyjnej choroby meningokokowej jest wysoka i sięga 10-15%, a jeśli dojdzie do wstrząsu septycznego nawet 30%. U co 5-tej osoby, która wyzdrowieje, choroba może pozostawić trwałe następstwa: upośledzenie umysłowe, głuchota, padaczka czy inne schorzenia neurologiczne. 50 Jeśli Twoje dziecko ma mniej niż 12 miesięcy, możesz zaszczepić je szczepionką chroniącą przed meningokokami typu B i/lub C. Szczepienia powinny być wykonywane zgodnie z zarejestrowanymi wskazaniami i możliwościami jednoczasowego ich stosowania ,15,26,27,42,43,46,57-60 Jeśli Twoje dziecko skończyło rok lub dwa lata, i nie było zaszczepione przeciw meningokokom, nadal możesz je zaszczepić szczepionką przeciw meningokokom B oraz innych grup (A, C, W-135 i Y). W tym przypadku szczepienie pierwotne to tylko jedna dawka, lub 2 dawki, w zależności od wybranej szczepionki. 35,50,57 Polski Program Szczepień Ochronnych zaleca szczepienie dzieci od 2. m-ca życia przeciw meningokokom grupy C i/lub B oraz dzieci powyżej 12. m.ż. lub 24. m.ż (w zależności od producenta) szczepionką przeciw meningokokom grup A, C, W-135 i Y. 8 Dlaczego warto zaszczepić dziecko przeciw meningokokom? aby uniknąć zachorowań na meningokokową sepsę i zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, aby uniknąć groźnych powikłań zakażeń meningokokowych. Dowiedz się więcej na 11

14 12

15 Szczepienia w kolejnych miesiącach i latach życia dziecka W ciągu pierwszego półrocza życia dziecko otrzymuje wiele szczepionek. W kolejnych miesiącach, do 2. roku życia otrzymuje jeszcze: szczepionkę obowiązkową przeciw odrze, śwince i różyczce (szczepionka skojarzona 3w1, podawana w 13. m-cu życia), dawki przypominające szczepień rozpoczętych w 1. roku życia. 8 Ospa wietrzna Ospa wietrzna to powszechna choroba zakaźna. Jej głównym objawem są wykwity skórne wypełnione płynem surowiczym. Może im towarzyszyć gorączka i złe samopoczucie Ospa wietrzna nie jest chorobą, którą dziecko musi przechorować, ponieważ nie zawsze przebiega łagodnie. Istnieje realne ryzyko wystąpienia ciężkich powikłań zapalenia mózgu, wirusowego zapalenia opon mózgowych, wirusowego lub bakteryjnego zapalenia płuc czy wtórnego zakażenia skóry, które może prowadzić do powstania szpecących blizn. 36,38 Ospa wietrzna jest bardzo groźna dla kobiety w ciąży i jej nienarodzonego dziecka. 36 Nawet niepowikłana ospa wietrzna może być bardzo uciążliwa dla dziecka i jego rodziców. Chory maluch wymaga szczególnej opieki i pielęgnacji przez około 2 tygodnie. 36 Dzieci mogą gorączkować i być marudne, trzeba zwracać szczególną uwagę na to, by nie rozdrapywały wykwitów. Szczepienie przeciw ospie wietrznej należy wziąć pod uwagę podczas obowiązkowego (bezpłatnego) szczepienia przeciw odrze, śwince i różyczce w miesiącu życia lub obowiązkowego bilansu 2-latka, tak by dziecko było chronione przed pójściem do przedszkola, gdzie jest najbardziej narażone na zachorowanie. 36 Szczepienie przeciw ospie wietrznej jest obowiązkowe (bezpłatne) dla: dzieci z grup ryzyka do 12 roku życia, 1 dzieci narażonych na zakażenie ze względów środowiskowych: 8,61 dzieci do 3 roku życia, uczęszczających do żłobków, klubów dziecięcych, dzieci z domów dziecka i dzieci z domów opieki długoterminowej do lat 12. Szczepienie przeciw ospie wietrznej można podawać także do 72 godzin po kontakcie z osobą chorą. Szczepić można także dorosłych

16 Wirusowe zapalenie wątroby typu A (wzw A) żółtaczka pokarmowa Wirus łatwo rozprzestrzenia się w dużych skupiskach ludzkich. 40 Do zakażenia dochodzi głównie drogą pokarmową, w wyniku spożycia zakażonego pożywienia czy wody. Do objawów choroby należą gorączka, zażółcenie skóry, nudności, wymioty, bóle brzucha, ciemny mocz, odbarwiony stolec Uodpornienie polega na podaniu dwóch dawek szczepionki, optymalnie w odstępie 6-12 m-cy. Szczepienie może być podane po ukończeniu 1 roku życia dziecka. 8,42-43 Grypa Kleszczowe zapalenie mózgu Źródłem zakażenia jest kleszcz, który podczas ukąszenia (ssania krwi) wprowadza do krwi człowieka ślinę zawierającą wirusy. Po wprowadzeniu wirusa do organizmu człowieka następuje namnażanie wirusa w węzłach chłonnych w okolicy ukąszenia. Następnie wirus masowo przedostaje się do krwi, skąd może przedostać się do mózgu Szczepienie podstawowe dla dorosłych i dzieci powyżej 1. roku życia obejmuje trzy dawki podane w ciągu roku. Dawka przypominająca zalecana jest po 3 latach od ukończenia szczepienia podstawowego i powinna być powtarzana co 3-5 lat Ostra, bardzo zakaźna choroba wywoływana przez wirusa grypy, szerząca się drogą kropelkową. Choroba objawia się złym samopoczuciem, bólami mięśniowymi, kilkudniową gorączką i różnie nasilonymi objawami ze strony układu oddechowego, jak katar czy suchy kaszel. Grypa może prowadzić do poważnych powikłań takich jak: zapalenie płuc, ucha środkowego i innych powikłań ze strony układu oddechowego, a także zapalenie mięśnia sercowego i innych powikłań ze strony tego narządu. 47 Szczepić można już półroczne niemowlęta. Małe dzieci należą do grupy osób, którym szczepienie przeciw grypie jest szczególnie zalecane ze wskazań epidemiologicznych. 8 14

17 Przypisy 1. CDC. Why Immunize? Dostępne na: (01.10). 2. Stefanoff P. Rola szczepień ochronnych w programach eradykacji chorób zakaźnych. Wakcynologia, red Magdzik W, wyd II popr, alfa-medica press, Bielsko Biała, CDC. Vaccine & Immunizations, dostępne na Ślusarczyk J.: Charakterystyka szczepionek w: Wakcynologia, red. Magdzik W. et al., wyd. II popr. i aktualizowane, α-medica press, Bielsko Biała, Chybicka A, Dobrzańska A, Szczapa J, Wysocki J. Pierwsze dwa lata życia dziecka. Przewodnik dla rodziców. Medycyna Praktyczna, Kraków 2013, str dostęp CDC. Infant immunization. dostępne styczeń Program Szczepień Ochronnych na rok Komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 16 października 2015 r. w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na rok 2016; Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia, dostępny na stronie: DUM_MZ/2015/63/akt.pdf [dostęp na dzień ]. 9. Magdzik W.: Historia uodpornienia sztucznego w: Wakcynologia, red. Magdzik W. et al., wyd. II popr. i aktualizowane, α-medica press, Bielsko Biała, Wysocki J.: Komentarz do artykułu: Zepp F. et al.: Przegląd 8-letniego doświadczenia ze szczepionką Infanrix hexa. Expert Rev. Vaccines 8(6), (2009). 11. Charakterystyka Produktu Leczniczego, szczepionka DTPa IPV Hib firmy GlaxoSmithKline. 12. Charakterystyka Produktu Leczniczego, szczepionka DTPa IPV Hib WZW B firmy GlaxoSmithKline. 13. Charakterystyka Produktu Leczniczego, szczepionka DTPa IPV Hib firmy Sanofi Aventis. 14. Offit PA, Quarles J, Gerber MA, et al. Addressing Parents Concerns: Do Multiple Vaccines Overwhelm or Weaken the Infant s Immune System? Pediatrics 2002; 109(1): Charakterystyka Produktu Leczniczego DTPw Biomed Kraków. 16. Mrukowicz J., Wysocki J., Szczepionki skojarzone, Medycyna Praktyczna - Pediatria - Wydanie specjalne 2/2010, s Calendrier des vaccinations Źródło: Calendrier_ des_vaccinations_2008 tableau_synoptique.pdf [stan na ]; European Rotavirus Journal 2005, 1(1). 23. Woźniakowska-Gęsicka T., Wiśniewska-Ligier M.: Wirusowe zakażenia przewodu pokarmowego u dzieci.terapia 6 z.1 (240) czerwiec Szenborn L., Znaczenie zakazeń rotawirusowych w praktyce ambulatoryjnej i klinicznej oraz mozliwosci profi laktyki, Zakazenia 4/ ; margines na str European Rotavirus Journal 2005, 1(2). 26. Charakterystyka Produktu Leczniczego, szczepionka przeciwko rotawirusom firmy GlaxoSmithKline. 27. Charakterystyka Produktu Leczniczego, szczepionka przeciwko rotawirusom firmy MSD. 28. CDC Pink Book. Pneumococcal Disease. Chapter 16, pp Salamon-Słowińska D. et al. Przew Lek 2005; 8; 28-30, Chrobak-Górna K. et al. Przew Lek 2004; 9: WHO Weekly Epidemiological Record No. 12, 2007, 82, Cartwright K. Pneumococcal disease in Western Europe: burden of disease, antibiotic resistance and management. Eur J Pediatr 2002; 161: Zalecenia Polskiej Grupy Roboczej ds. Inwazyjnej Choroby Pneumokokowej (ICHP) u dzieci dotyczące stosowania siedmiowalentnej skoniugowanej szczepionki przeciwpneumokokowej (PCV7), Pediatria Polska tom 82 Nr 5-6, maj czerwiec Czardybon K i Kieres A: Zagorożenia współczesnego świata- Pneumokoki Szenborn L. Szczepionki przeciwko zakażeniom meningokokami, w: Wakcynologia, red. Magdzik W. et al., wyd. II popr. i aktualizowane, α-medica press, Bielsko Biała, Wysocki J, Kędziora M., Profilaktyka ospy wietrznej, Ordynator Leków Vol. 5 nr (49-50) Stefanoff P., Ospa wietrzna i półpasiec [w]: Choroby zakaźne i pasożytnicze epidemiologia i profilaktyka, red. W. Magdzik, alfamedica press, Bielsko-Biała CDC. Pink Book. Varicella. 2007: Jackowska T, Chybicka A., Czajka H. i wsp. Rekomendacje zespołu ekspertow dotyczące stosowania dwudawkowego schematu szczepień przeciw ospie wietrznej. Pediatria Polska, Maj-Czerwiec 2010; 85 tom 8(3): CDC. The Pink Book, Hepatitis A, chapter 7, pp

18 41. Magdzik W. Wirusowe zapalenie wątroby typu A. Choroby zakaźne i pasożytnicze epidemiologia i profilaktyka, alfamedica press, Bielsko-Biała Charakterystyka Produktu Leczniczego, szczepionka przeciw WZW A firmy GlaxoSmithKline. 43. Charakterystyka Produktu Leczniczego, szczepionka przeciw WZW A firmy MSD. 44. Rosińska M.: Zapalenia mózgu wirusowe, w: Choroby zakaźne i pasożytnicze, red. Magdzik W. et al., wyd. VI, α-medica press, Bielsko Biała, Gut W.: Szczepionka przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu, w: Wakcynologia, red. Magdzik W. et al., wyd. II popr. i aktualizowane, α-medica press, Bielsko Biała, Charakterystyka Produktu Leczniczego, szczepionka przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu firmy Baxter. 47. Kuszewski Grypa [w]: Magdzik W. i wsp. Choroby zakaźne i pasożytnicze epidemiologia i profilaktyka, alfamedica press, Bielsko-Biała 2004: Mrukowicz J., Częste problemy w praktyce pediatrycznej w pytaniach i odpowiedziach, MP Pediatria 1/ Badanie opinii przeprowadzonego przez MillwardBrown SMG/KRC na zlecenie GSK, sierpień Pełny raport dostępny pod adresem: Badanie MillwardBrown ashx. 50. Stryczyńska-Kazubska J., Małecka I., Wysocki J.; Zakażenia 6/ Diekema DS. Responding to parental refusals of immunization of children. Pediatrics 2005; 115: Robert Koch Institute and the Paul-Ehrlich-Institut, Vaccination: 20 objections & 20 responses. Prevention/Vaccination/Vaccination_download.pdf;jsessionid=3F31F5ACBE3807C9CB9E4E09E2ACCD12.2_cid390? blob=publicationfile. 54. Gerber J. S. Offit P. A. Vaccines and Autism: A Tale of Shifting Hypotheses. Clinical Infectious Diseases 2009; 48: Czajka H. Szczepienia u dzieci - mity i fakty Grüber C et al. Early atopic disease and early childhood immunization is there a link? Allergy 2008: 63: Charakterystyka Produktu Leczniczego, szczepionka przeciw meningokokom grupy A, C, W-135 i Y, firmy GlaxoSmithKline. 58. Charakterystyka Produktu Leczniczego, szczepionka przeciw meningokokom grupy C, firmy Baxter. 59. Charakterystyka Produktu Leczniczego, szczepionka przeciw meningokokom grupy B, firmy Novartis. 60. Charakterystyka Produktu Leczniczego, szczepionka przeciw meningokokom grupy ACWY, firmy Novartis. 61. Pismo GIS w sprawie wątpliwości dotyczących szczepień ochronnych, dostępne na:

19 Alternatywna realizacja szczepień obowiązkowych Schemat szczepień obowiązkowych od 2 do 18 m.ż wg Programu Szczepień Ochronnych *,8 Wiek Szczepienia skojarzone 6w1 Szczepienie bezpłatne Szczepienia skojarzone 5w1 2 miesiąc 6w1 DTPw ** Hib wzw B 5w1 wzw B 3/4 miesiąc 6w1 DTPw ** Hib IPV 5w1 5/6 miesiąc 6w1 DTPw ** Hib IPV 5w1 7 miesiąc wizyta szczepienna wzw B wzw B 13/14 miesiąc MMR MMR MMR miesiąc 6w1 DTPw ** Hib IPV 5w1 Suma wkłuć * Tabela nie uwzględnia szczepienia BCG i WZW B po urodzeniu dziecka. ** Błonica, tężec, krztusiec (szczepionka pełnokomórkowa); PSO przewiduje także bezpłatne szczepienie DTPa (z acelularnym krztuścem) dla dzieci z przeciwwskazaniami do DTPw i wcześniaków.

20 Sprawdź kalendarz szczepień na Dowiedz się więcej na: Treści zamieszczone w ulotce mają wyłącznie charakter informacyjny, nie mogą być traktowane jako forma konsultacji medycznej i nie mogą zastąpić konsultacji lekarza, do którego należy ostateczna decyzja o sposobie i zakresie stosowanego leczenia. Szczepienie, podobnie jak podanie leku, może wiązać się z wystąpieniem działań niepożądanych. Wszystkie działania niepożądane należy zgłaszać do Departamentu Monitorowania Niepożądanych Działań Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, al. Jerozolimskie 181C, , Warszawa, tel. (22) fax (22) , zgodnie z zasadami monitorowania bezpieczeństwa produktów leczniczych. Formularz zgłoszenia niepożądanego działania produktu leczniczego dostępny jest na stronie Urzędu: lub Podmiotu Odpowiedzialnego, którego to zgłoszenie dotyczy. GSK Commercial Sp. z o.o. ul. Rzymowskiego 53, Warszawa, tel.: fax.: PL/IMM/0058a/12(3) Data przygotowania materiału: grudzień 2015