Europejska Koalicja na Rzecz Odpowiedzialnego Kredytu o usługach consumer finance 1
|
|
- Oskar Lisowski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Prof. dr hab. Włodzimierz Szpringer Europejska Koalicja na Rzecz Odpowiedzialnego Kredytu o usługach consumer finance 1 W Hamburgu odbyła się doroczna konferencja European Coalition for Responsible Credit (ECRC), pt.: Miss-guided incentives in financial affairs? Jak zwykle wzięli w niej udział reprezentanci organizacji konsumenckich, kancelarii prawnych, środowiska naukowego, a także banków i instytucji finansowych aktywnych na rynku usług consumer finance. Tematyka konferencji objęła w zasadzie wszystkie kluczowe problemy regulacji rynku, dając szerokie spektrum poglądów najważniejszych interesariuszy. Część tematów z roku na rok się powtarza (kredyt konsumencki, upadłość konsumencka), można zatem obserwować praktykę pewnych rozwiązań i ich adekwatności do zakładanych celów. W tym roku dyskusja była natomiast w znacznym stopniu zdominowana przez problematykę doradztwa oraz pośrednictwa finansowego. DYLEMATY DORADZTWA FINANSOWEGO Jednym z głównych tematów dyskusji stał się problem doradztwa, zwłaszcza w kontekście zapewnienia jego niezależności. Cały czas trwa dyskusja nad racją bytu prowizji (commission) oraz honorarium (fee). Prowizje są atakowane i obciążane wśród innych przyczyn - winą za kryzys. Prowizje powodują w istocie to, że nie można mówić o niezależnym doradztwie, a raczej o promocji i sprzedaży różnych, często bardzo złożonych produktów finansowych, nie zawsze adekwatnych do realnych potrzeb konsumenta, a nawet szkodliwych ( poisonous products ). Ponadto nie rozciąga się opieki nad klientem na cały okres świadczenia usługi. Na drastyczny krok zdecydowała się Holandia, która wprowadziła zakaz prowizji na rzecz niezależnych konsultantów. W wyniku opłacania ich przez dostawców doszło bowiem do licznych skandali i afer na szkodę konsumentów. Pośrednicy byli nie tylko opłacani wprost, ale też pośrednio np. w drodze oferowania im atrakcyjnych i egzotycznych podróży (a więc podobnie, jak nieraz w relacjach między lekarzami a firmami farmaceutycznymi). W Holandii zakaz ten już wywołał obniżki honorariów za 1 Autor mógł wziąć udział w tegorocznej konferencji ECRC dzięki życzliwemu wsparciu Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych Związku Pracodawców 1
2 doradztwo, a także powstanie nowych modeli biznesowych (advice only, service subscription, digital intermediary, commission fee). Sytuacja nie jest wszelako prosta i łatwa. Należy dbać o konkurencję i przejrzystość relacji między dostawcami a klientami, ale nie można tylko sprowadzać tej kwestii do nakładania restrykcji. Szczególną uwagę należy zwrócić na produkty złożone np. bancassurance, produkty inwestycyjne, gdyż ich jakość i ceny, a także umiejscowienie w czasie i przejrzystość, nie zawsze odpowiadają potrzebom konsumenta. Konieczna jest reforma doradztwa w kierunku jego wyodrębnienia i oddzielenia od usługodawców, a nawet poddania nadzorowi ze strony państwa. Nie można bowiem obsługi klienta samej w sobie traktować w kategoriach doradztwa, gdyż jej głównym celem jest sprzedaż produktu finansowego. W tych warunkach bank może nie mieć interesu w oferowaniu produktu rzeczywiście adekwatnego do potrzeb danego klienta. Klient powinien rozumieć, na czym polega istota danego produktu, a do tego nie wystarczy tylko informacja. Rozważa się zakaz pobierania prowizji w toku tak rozumianego doradztwa finansowego, aby wykluczyć doradzanie klientom produktów tylko dlatego, że dają one wysokie prowizje. Biorąc pod uwagę istniejące lub dopiero projektowane regulacje (IMD II, MiFID II, MCD II, PRIIPS) najbardziej prawdopodobne jest współistnienie doradztwa honoraryjnego (fee) i prowizyjnego (commissions). Konsument powinien swobodnie rozstrzygać, z którego chciałby skorzystać. Sugeruje się natomiast uściślenie wymogów prawnych i odpowiedzialności doradztwa opartego na prowizjach, np. zakazania równoczesnego pobierania wynagrodzeń od dostawców i klientów, aby wyraźnie można było je rozróżnić od przejrzystego, niezależnego doradztwa opartego na honorariach (Dania). Kluczową zaletą systemu opartego na honorarium (fee) jest uzależnienie wynagrodzenia doradcy od efektu porady (succes fee), oczywiście z uwzględnieniem czynników ryzyka, które świadomie bierze na siebie (i rozumie) inwestor oraz rozsądnego uwzględnienia wpływu innych niż ceny fluktuacji rynkowych. System oparty na honorarium daje zatem szansę realnego zagwarantowania niezależności doradcy od sprzedawcy instrumentów finansowych. System oparty na prowizji (commission) powoduje zlewanie się roli doradcy i sprzedawcy i wymuszanie na kliencie kupna instrumentów finansowych, których do końca nie rozumie oraz nie odpowiadają one jego preferencjom i skłonności do ryzyka Z pakietu MiFID II wywodzi się idea wyodrębnienia i zdefiniowania niezależnego doradztwa opartego na honorarium, nie zaś prowizji. Istnieją już przykłady implementacji do prawa krajowego (por.niemiecką Gesetz zur Förderung und Regulierung einer Honorarberatung über 2
3 Finanzinstrumente (Honoraranlageberatungsgesetz) Zmienia się wartość dodana z działalności pośredników od podmiotów redukujących koszty transakcyjne i asymetrię informacyjną do instytucji przejmujących część ryzyka i nim zarządzających. Pośrednicy są potrzebni właśnie po to, by łagodzić zawodność rynku, zwłaszcza w przypadku złożonych produktów finansowych. Struktura pośrednictwa finansowego i oparcie jej działania przede wszystkim na prowizjach, stała się jednak także przyczyną kryzysu. Istnieje pogląd, że należy wprowadzić minimalne standardy wykształcenia i podnoszenia kwalifikacji przez pośredników, dobrych praktyk czy także rejestracji i licencji na wykonywanie zawodu, a także edukacji finansowej konsumentów. Dyskusja obejmuje m.in. kwestię, czy powinno się zakazać nabywania pewnych produktów przez określone kategorie klientów (np. nie będących profesjonalistami). Problem - przed czym i kogo chronić: klienta przez produktem, klienta przed instytucją finansową czy może klienta przed nim samym? Jak zdefiniować przeciętnego inwestora czy też np. amatora i profesjonalistę? Lista tych pytań jest długa. Wiele uwagi przykłada się w tej dyskusji do ochrony zbiorowej (kolektywnej) całych grup inwestorów na wzór ochrony zbiorowych interesów konsumentów. Można rozważać celowość ochrony konsumenta przed nim samym, chociaż jest to niewątpliwie paternalistyczne podejście do konsumenta, z którego należy korzystać powściągliwie. Można np. zakazać nabywania przez inwestorów-amatorów (konsumentów) instrumentów pochodnych (derywatów) lub podmiotowo - korzystania z usług alternatywnych funduszy inwestycyjnych. Uchylenie takiego zakazu mogłoby następować w konsekwencji wykazania się przez konsumenta odbyciem specjalistycznego kursu czy szkolenia, którego celem jest zwiększenie przejrzystości rynku i łagodzenie asymetrii informacyjnej. Pakiet MiFID II/MiFIR zwiększa stabilność, przejrzystość rynku finansowego, możliwości długookresowego, bezpiecznego inwestowania, wprowadzania innowacji finansowych nie psujących zaufania do rynku i nie wymykających się spod regulacji. Powraca koncepcja rozdzielenia bankowości komercyjnej oraz inwestycyjnej i uporządkowanej restrukturyzacji lub likwidacji banków, obciążającej firmy i kraje adekwatnie do stopnia przyczynienia się do kryzysu. Na uwagę zasługuje koncepcja wprowadzenia nowego zestawu informacji lepiej chroniącego konsumenta, zwłaszcza w kontekście regulacji PRIIPS i projektu rekomendacji U: w przypadku produktów złożonych np. bankowo- 3
4 ubezpieczeniowo-inwestycyjnych. Poddanie niezależnych doradców nadzorowi może być słusznym rozwiązaniem, ale nie w sensie kontroli indywidualnych przypadków doradztwa, a raczej spełnienia wymogów formalnych np. kierunkowego wykształcenia (ekonomia, prawo), odbytych szkoleń specjalistycznych, uzyskanych certyfikatów, kodeksów dobrych praktyk itp. Można w tej mierze pozostawić krajom członkowskim pewną elastyczność. Określonym źródłem inspiracji może być nadzór nad agencjami ratingowymi. W związku z dyrektywą AIFM interesujące są też rozważania nad zasadą proporcjonalności, statusem dużych i małych (a więc także o niższym ryzyku) alternatywnych funduszy inwestycyjnych. W niektórych krajach zasadę proporcjonalności wprowadzono do ustawy, w innych interpretuje i konkretyzuje ją nadzór nad rynkiem finansowym. Przykładowo z autoryzowania zarządzających małymi funduszami, które kierują swoją ofertę do profesjonalnych inwestorów, rezygnują Niemcy, Holandia, Austria i Luksemburg, chociaż wybrane przepisy podlegają stosowaniu np. w Austrii o nabyciu kontrolnego pakietu akcji w spółkach nie notowanych na giełdzie. Podobnie jest w Szwajcarii, wszelako określony jest maksymalny próg majątku zarządzanego przez fundusz, którego przekroczenie poddaje fundusz nadzorowi, a także rodzaje produktów. Wszystkie małe fundusze muszą natomiast być autoryzowane we Francji. Pomimo ogromu wykonanej przez instytucje finansowe pracy, w dalszym ciągu widać potrzebę uświadamiania pracownikom służb sprzedaży znaczenia komunikacji z klientami, jak również rzeczowego informowania o zakresie świadczonych usług inwestycyjnych. Niejednokrotnie sposób prowadzenia rozmów może być odczytany przez klienta jako porada inwestycyjna, podczas gdy w umowach i regulaminach instytucja zastrzega, że nie jest świadczona usługa doradztwa. Tego typu rozbieżności mogą dezinformować klienta i w efekcie prowadzą do niezrozumienia przez niego istoty usługi świadczonej przez instytucję, a ostatecznie do oczekiwań ponadprzeciętnych zysków z inwestycji. Istotne może okazać się w tym zakresie wdrożenie wewnętrznych programów w instytucjach finansowych w obszarze treating customers fairly, inicjatywy podejmowanej obecnie na rynkach zachodnioeuropejskich. DYLEMATY REGULACJI Wiele uwagi poświęcono regulacji rynku finansowego, które nie zawsze przybierają kształt proponowany przez organizacje konsumenckie. Te ostatnie zarzucają niektórym z nich podejście neoliberalne, chociaż w ostatnich latach przybyły także rozwiązania prokonsumenckie (podmiotowe 4
5 prawo do rachunku bankowego, większa przejrzystość cen, opłat i prowizji, ułatwienie zmiany rachunku bankowego, większe bezpieczeństwo depozytów, lepsza możliwość porównania i rozumienia produktów inwestycyjnych, minimalny standard ochrony kredytobiorcy hipotecznego na wzór dyrektywy o kredycie konsumenckim). W dalszej perspektywie proponuje się skierowanie uwagi nadzoru także europejskiego - nad rynkiem finansowym również na problemy ochrony konsumenta przed najbardziej szkodliwymi i niebezpiecznymi produktami finansowymi ( poisonous products ). Produkt szkodliwy, toksyczny (poisonous product) to produkt niedostosowany do potrzeb czy profilu ryzyka danego inwestora, skłaniający go do popadania w pułapkę zadłużenia. W szczególności cechy produktów tego rodzaju mogą mieć wysoce złożone produkty finansowe (np. bankowo-ubezpieczeniowo-inwestycyjne), których potencjalne efekty trudno obliczyć i zrozumieć inwestorowi - amatorowi. Istnieją poglądy, że dla przeciętnego inwestora (amatora) każdy produkt finansowy nabyty bez adekwatnego (niezależnego) doradztwa to produkt toksyczny. Zamiast skupiania się KE i PE na sektorowych czy wertykalnych kwestiach ( krótka sprzedaż, hedge funds, fundusze rynku pieniężnego, handel wysokich częstotliwości czy bankowość inwestycyjna) rekomenduje się bardziej horyzontalne podejście do regulacji rynku finansowego, ukierunkowane na interesy konsumentów (by redukować ryzyko systemowe, podatnicy nie musieli płacić za hazard moralny dostawców, a klient miał przesłanki wyboru najlepszej inwestycji, zgodnie z własnymi preferencjami ryzyka czy hierarchią wartości np. w zakresie inwestycji etycznych, a także zrozumienia złożoności i charakterystyki danego produktu, co jest obecnie rozważane np. w projekcie PRIIPS). Z perspektywy zasady proporcjonalności na pakiet CRD IV/CRR można patrzeć dwojako. Z jednej strony poprawia stabilność poszczególnych banków dzięki wyższym wymogom kapitału czy płynności, buforom antycyklicznym czy podejściu do sekurytyzacji. Z drugiej strony regulacja jest bardzo obszerna, skomplikowana i nie przejrzysta, a także szeroko dopuszczająca autokalibrację norm ostrożnościowych (wewnętrzne modele zarządzania ryzykiem i i ratingi wewnętrzne), co na pierwszy rzut oka spełnia wymogi proporcjonalności, wszelako wprowadza trudną do ogarnięcia różnorodność i utrudnia możliwości kontroli. Nie skorzystano także z istotnej innowacji Bazylei III, jaką jest ograniczanie zadłużenia banku (leverage cap.). Wobec obszerności i złożoności regulacji pakietu CRD IV, a także wielu problemów praktycznych i interpretacyjnych, dla wielu podmiotów może się to okazać wyzwaniem. Wiele postanowień rozporządzenia CRR wymaga doprecyzowania w standardach technicznych przyjmowanych przez Komisję Europejską. Istotną kwestią jest ustalenie zakresu podmiotowego określonych przepisów 5
6 pakietu CRD IV. Prawodawca unijny zdecydował się bowiem na regulację różnych obszarów działalności (w tym działalności banków, firm inwestycyjnych czy towarzystw ubezpieczeń wzajemnych) dotyczącą podmiotów o różnym zakresie, skali i ryzyku prowadzonej działalności - w jednym pakiecie aktów prawnych. Regulacja EMIR wprowadza więcej stabilności i przejrzystości na rynku derywatów, tworzy jednak równocześnie nową instytucję systemowo ważną centralnych kontrpartnerów, a więc wyznaczającą nowe, trudne wyzwania dla skutecznego nadzoru. Krytyka z perspektywy zasady proporcjonalności dotyczy objęcia regulacją wynagrodzeń managerów funduszy inwestycyjnych tak samo jak w przypadku banków. Tymczasem w działalności funduszy są to inne ryzyka i nie stanowiące takiego zagrożenia jak w bankowości. Podobny zarzut wobec dyrektywy AIFM dotyczy kwestii, że jej regulacje wykraczają dalece poza tzw. alternatywne produkty inwestycyjne i obejmują również zarządzających funduszami nie zaliczanymi do UCITS Podstawowym celem pakietu MiFID II jest ochrona inwestorów, zwiększenie przejrzystości działania firm inwestycyjnych oraz promowanie konkurencyjności w sektorze usług finansowych. Przepisy dyrektywy mają zastosowanie w odniesieniu do działalności instytucji pośredniczących w sprzedaży jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych oraz umożliwiających kupowanie akcji banków i firm doradztwa finansowego. Instytucje te mają obowiązek ankietowania klienta, który chce dokonać inwestycji przede wszystkim pod kątem konstrukcji produktu i ryzyka, jakie niesie ze sobą jego zakup. MiFID poprawia wprawdzie konkurencję na rynku kapitałowym UE, cel integracji rynku jest niestety osiągnięty tylko częściowo. Istnieją różne mechanizmy realizacji zleceń w poszczególnych krajach. Efektem MiFID jest obniżka kosztów, ale korzystają z niej przede wszystkim pośrednicy i profesjonaliści, a nie drobni inwestorzy. Ci ostatni tylko w pewnym stopniu korzystają z analogii do ochrony konsumenta. Psychologia inwestora i skłonność do ryzyka ma nie mniejsze znaczenie niż sama informacja. Zrozumienie przez inwestora, na czym polega czy jak działa produkt finansowy, nie jest równoznaczne ze zdolnością do oceny ryzyka. Poza ryzykiem rynkowym są jeszcze inne, np. kontrahenta, operacyjne czy kredytowe. A zatem wiedza i przejrzystość (disclosure) nie jest dostatecznym narzędziem ochrony drobnego inwestora. Muszą także być obecne inne mechanizmy np. zakazy czy ograniczenia najbardziej niebezpiecznych produktów w drodze regulacji, a także edukacja finansowa inwestorów. Key Information Document on Investment Products (KID) zmierza także do zaoferowania drobnym inwestorom syntetycznego wskaźnika ryzyka i dochodu na wzór dyrektywy UCITS (Synthetic Risk 6
7 and Reward Indicator). Podkreśla się natomiast ograniczoną przydatność wskaźników ilościowych opartych na danych historycznych, ponieważ mogą one nie odzwierciedlać obecnej sytuacji rynkowej, w szczególności ta przydatność jest wątpliwa dla wysoce złożonych produktów inwestycyjnych np. strukturyzowanych. Nowością jest wymóg określenia przez emitenta instrumentu finansowego, do jakiego segmentu inwestorów go adresuje. Istotna jest przejrzystość kosztów, inwestor musi uzyskać informacje o pełnych kosztach usługi i zrozumieć, w jakiej relacji będą one się kształtować do przewidzianych korzyści z inwestycji. Kluczowym celem jest ochrona inwestorów i zapobieganie konfliktom interesów. W kontekście dyrektywy AIFM, skierowanej do profesjonalnych inwestorów, można wskazać również na wymogi informacyjne. W poszczególnych krajach rozróżnia się niekiedy - obok profesjonalisty i amatora inwestora półprofesjonalistę (Niemcy), na podstawie kombinacji kilku kryteriów: minimalnej kwoty inwestycji, oświadczenia inwestora o przejęciu ryzyka, ewaluacji wiedzy fachowej inwestora, czy także dobrze poinformowanego inwestora (Luksemburg), oprócz kategorii inwestora instytucjonalnego i profesjonalnego, czy też kwalifikowanego inwestora (Szwajcaria), gdzie bierze się pod uwagę m.in. sytuację majątkową inwestora. Przypadki znacznych strat związanych z wykorzystaniem derywatów wywołują najczęściej nawoływania do wprowadzenia ograniczeń w obrocie (EMIR). W przypadku reglamentacji handlu należy wszelako mieć na uwadze, że potencjalne korzyści powinny przekraczać koszty. W wielu przypadkach ograniczenie podmiotom dostępu do rynku derywatów spowoduje spadek płynności, który często może doprowadzić do większych strat z powodu braku możliwości zarządzania ryzykiem czy dywersyfikacji portfela, niż w wyniku błędnych decyzji. Historia kryzysów finansowych dowodzi, że na giełdowych rynkach instrumentów pochodnych, podlegających restrykcyjnej regulacji, również dochodziło do ponoszenia strat przez podmioty rynku. Były one często efektem błędów ludzkich, a nie istoty derywatów. Znacznym zagrożeniem dla rynku finansowego jest polityka niskich stóp procentowych EBC i krajowych banków centralnych. Konsumenci i inwestorzy coraz częściej zniechęcają się do inwestowania, skoro grozi im strata lub niewielki zysk, a nawet w ogóle wycofują się z rynku. Pomniejszają się oszczędności ludzi i ich zabezpieczenie na starość. Ludzie zwracają się w kierunku inwestycji alternatywnych, nie zawsze bezpiecznych, w związku z tym rozwijają się parabanki w szarej strefie, o znacznym potencjale oszustwa. Nadmiernie rozwija się akcja kredytowa i powstaje szereg zbędnych inwestycji np. w nieruchomości. Dobrym przykładem wspierania inwestowania w celu zabezpieczenia na starość są Francja i Niemcy. We Francji ubezpieczenia na życie, dzięki korzystnemu 7
8 opodatkowaniu, rozsądnym kosztom, elastyczności i znaczącym korzyściom, a także unikaniu nadmiernego ryzyka (np. mieszania produktów inwestycyjnych i ubezpieczeniowych) stanowią od ponad 30 lat dobrze pomyślaną instytucję zabezpieczenia emerytalnego, dostępną także dla mniej zarabiających warstw społeczeństwa. W Niemczech należy podkreślić instytucję Riester-Rente, z której korzystają najszersze kręgi ludności, dzięki podwójnej korzyści: dotacji państwa do prywatnych systemów emerytalnych, a równocześnie objęcia ich ulgą podatkową. Istnieje wiele wariantów wsparcia oszczędzania z przeznaczeniem na zabezpieczenie emerytalne, np. Rürup-Rente. Metody inwestowania są zależne od wieku lub skłonności do ryzyka przyszłego emeryta. Są także dostępne formy uwzględniające dodatkowe ubezpieczenia na rzecz rodziny emeryta, jak również rozbudowane formy odwróconej hipoteki. KREDYT KONSUMENCKI I OCHRONY KONSUMENTA W ogniu debaty jest jak zwykle kredyt konsumencki, a także małe pożyczki udzielane na krótkie okresy, w tym przez pozabankowe instytucje pożyczkowe. Z jednej strony są to rozwiązania potrzebne, na które istnieje popyt rynkowy, gdyż pomagają one podtrzymać krótkookresową płynność małych firm czy gospodarstw domowych. Z drugiej strony, ponieważ jednak są to pożyczki drogie i nierzadko będące przyczyną nadmiernego zadłużenia, część krajów stosuje w tej mierze mieszane rozwiązania rygory odpowiedzialnego kredytowania uzupełnione dość wątpliwymi ekonomicznie i mało skutecznymi ograniczeniami oprocentowania lub całkowitego kosztu kredytu (caps). Swoją rolę odgrywa jednak konkurencja, gdyż w wielu krajach UE (Niemcy) na miejsce stagnacja popytu na kredyt konsumencki i pożyczki gotówkowe. Poprawiła się także istotnie sytuacja w zakresie nadmiernego zadłużenia. Klienci coraz częściej sięgają do tańszych alternatyw: przekroczenia stanu konta czy skorzystania z usługi własnego banku domowego ( Hausbank ), który prowadzi rachunek danego klienta. w formie kredytu pomostowego (Dispo-Kredit), zaspokajającego nagłą, pilną potrzebę. Sporo małych pożyczek udziela się jednak nadal w przypadku zakupów dóbr trwałego użytku (kredyt wiązany, będący następcą sprzedaży ratalnej, łączący klienta, sprzedawcę oraz pożyczkodawcę). Rozwijają się również pozabankowe platformy internetowe ( Social Lending ). Podkreślić należy, że nie wszyscy konsumenci mają jednakowe potrzeby i niektórzy z nich cenią sobie łatwą dostępność pożyczki i szybkie jej uzyskanie bez zbędnych formalności. Powinien zatem istnieć segment rynku odpowiadający tym potrzebom. 8
9 Problemy ochrony konsumenta są eksponowane przede wszystkim na rynku pozabankowych firm pożyczkowych, skupiających się na udzielaniu pożyczek o najkrótszym terminie zapadalności i najniższych kwotach. Pożyczki te uzupełniają ofertę banków, które często nie są aktywne w tym segmencie rynku. Powstaje pytanie, czy obsługując klientów nie mających dostępu do kredytów bankowych, przyczyniają się one do zmniejszenia wykluczenia finansowego czy wprost przeciwnie do popadania ich rodzin w pułapkę zadłużenia. Relatywnie wysokie koszty oferowanych usług (RRSO) wynikają z wysokich kosztów udzielania niskokwotowych i krótkoterminowych pożyczek, z podejmowania wyższego ryzyka oraz z wyższych kosztów pozyskania kapitału. W takim świetle oskarżanie firm pożyczkowych o lichwę jest dyskusyjne. Rola regulatora powinna ograniczać się do zagwarantowania jak największej przejrzystości oraz umacniania konkurencji W tym kontekście trzeba zwrócić uwagę na powstawanie wspomaganych komputerowo systemów certyfikacji usług consumer finance. System certyfikacji ma pomóc w ewaluacji danej usługi, czy jest ona uczciwa ( fairness ), biorąc pod uwagę cały cykl relacji z klientem: od reklamy czy oferty aż po spłatę ostatniej raty (Zertifizierung von Managementsystemem DQS). Oprócz znanej metody Mystery Shopping, Institute for Financial Services podjął próbę konstrukcji audytu systemów zarządzania, opartego na mierzalnych kryteriach (Management-Audit) oraz na dorobku zarządzania jakością na bazie ISO Powstaje jednak pytanie, czy wszystko da się skwantyfikować, a także pewien niedosyt co do praktyczności takiego systemu. Czy badany system oparty aż na 190 kryteriach nie podroży pośrednictwa finansowego? Czy da się oceniać wszystko, skoro ciągle powstają nowe usługi i innowacje finansowe? Czy da się w sposób czysto matematyczny czy technokratyczny powiedzieć, że usługa A jest uczciwa, a usługa B nie? Jaką przyjąć wartość np. marży czy oprocentowania, powyżej której usługa nie jest uczciwa? Czy ktoś nie chce tutaj przemycić ocen moralnych czy pewnych wyobrażeń normatywnych, których komputer przecież sam nie wymyśli? W obliczu złożoności usług finansowych (jeden element usługi może być bardziej korzystny dla konsumenta, inny mniej) budzi pewne wątpliwości stwierdzenie, które padło w dyskusji, że zasada pacta sunt servanda nie musi być zawsze dla konsumenta wiążąca. Można nieco złośliwie zapytać, czy może to dotyczyć także usługodawcy? Wszakże warunki rynkowe mogą się zmieniać, nie zawsze można je przewidzieć w chwili zawierania umowy (sprawa opcji w Polsce). Niezależnie od odpowiedzi na liczne pytania i wątpliwości dostawcy muszą zdawać sobie sprawę, że w UE kierunek na ochronę konsumenta jest bardzo silny, i to nie tylko w orzecznictwie Trybunału 9
10 Sprawiedliwości UE, ale też na szczeblu krajowym (ostatnie orzeczenie sądu w Niemczech, które rzekomo zawyżoną opłatę wstępną za wniosek kredytowy niem. Bearbeitungsgebühr potraktował jako obejście ograniczeń oprocentowania). Przykładem jest także P-Konto (Pfändungsschutzkonto), które chroni część środków przez zajęciem komorniczym na poczet długów. Taka idea nie w pełni się sprawdziła w praktyce, gdyż niektóre organy (np. skarbowe), powołując się na własne podstawy prawne, przejmowały chronione środki. Ponadto banki obciążały P-Konto różnymi restrykcjami (np. zakazem korzystania z kart płatniczych) i dodatkowymi, zawyżonymi opłatami. Działania te kontrowały sądy, a także można zaobserwować zjawisko przekształcania rzekomo korzystnego P-Konta w tradycyjne i istniejące dotychczas Girokonto. P-Konto w założeniu miało być jednym z instrumentów ochrony przez wykluczeniem społecznym i finansowym. W dyskusji zwrócono uwagę natomiast na niestosowność i nieracjonalność krytykowania całego sektora (np. że banki są nieuczciwe i oszukują klientów), lecz każdorazowo trzeba sprecyzować i nazwać konkretnie problemy praktyki czy niewłaściwe regulacje rynku finansowego. W regulacji upadłości konsumenckiej podkreślono niewłaściwe rozłożenie akcentów. Z jednej strony przywilej uwolnienia od reszty długów (Restschuldbefreiung) takiego konsumenta, który z przyczyn losowych popadł w pułapkę zadłużenia i przeszedł pomyślnie okres obserwacji solidności konsumenta (Wohlverhaltensperiode), jest koncepcyjnie czytelny. Z drugiej strony oceniono słusznie, iż regulacje t są dla bogatego dłużnika, gdyż biedny nie posiadający majątku ani dochodu nie może skrócić okresu postępowania do 5 lub 3 lat i skorzystać z drugiej szansy. W Niemczech propozycje pomocy ze strony państwa w takich przypadkach, które miały wyrównać szanse ochrony prawnej, zostały ostatecznie zaniechane, co wzbudziło wątpliwości z perspektywy konstytucyjnej zasady równości. Nadmierne zadłużenie definiuje się jako niezdolność dłużnika do spłaty długów, bez poczucia nadmiernego ciężaru. Wykluczenie społeczne jest procesem, w którym ludzie odczuwają tak znaczne problemy dostępu oraz trudności, iż nie są zdolni prowadzić normalnego życia. Wykluczenie społeczne jest często określane jako brak dostępu do produktów finansowych mainstreamu. Nie wydaje się to w pełni słuszne, gdyż osoby wykluczone rzadko są w stanie korzystać z produktów przewidzianych dla konsumentów przeciętnych (mainstream consumers), a raczej trzeba im oferowac produkty skrojone na miarę np. rachunek podstawowy (basic account). Byłaby to właściwa perspektywa dyskusji o dostępie do rachunku bankowego produkty mainstreamu nie stanowią bowiem lekarstwa na wykluczenie. Należy dążyć do powiązania definicji 10
11 nadmiernego zadłużenia oraz wykluczenia społecznego i finansowego z kategorią konsumentów wrażliwych (vulnerable consumers). W 2013r. pojawiły się 2 akty prawne: dyrektywa dotycząca alternatywnych, pozasądowych systemów rozstrzygania sporów (Alternative Dispute Resolution ADR), a także rozporządzenie o rozstrzyganiu sporów online (Online Dispute Resolution ODR). Kraje członkowskie mają 2 lata na implementację ADR do prawa krajowego. Regulacje te obejmują także usługi finansowe, a więc istnieje konieczność utworzenia odpowiedniej instytucji. Wiele krajów członkowskich ma w tej mierze pewne doświadczenia, które można wykorzystać np. Ombudsmana ds. usług finansowych w Niemczech. Rolę takiej władzy może pełnić także organ nadzoru nad rynkiem finansowym np. KNF, gdzie już są pewne niewielkie doświadczenia z sądem polubownym. Można także wskazać na brytyjski nowy organ Financial Conduct Authority. Systemy ADR są bardzo użyteczne w sprawach obrotu konsumenckiego, zwłaszcza z tzw. wrażliwymi konsumentami, gdyż procedury sądowe są zbyt długotrwałe i kosztowne, a także nieracjonalne przy stosunkowo niewielkiej wartości przedmiotu sporu. O AUTORZE Prof. dr hab. Włodzimierz Szpringer profesor Szkoły Głównej Handlowej (Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie) oraz Uniwersytetu Warszawskiego (Wydział Zarządzania). Wykładowca i ekspert z zakresu bankowości i prawa bankowego, polityki i prawa konkurencji, prawnych i ekonomicznych zagadnień e-biznesu, prawa nowych technologii oraz ekonomicznej analizy prawa i oceny skutków regulacji. Współpracuje z Consumer Finance Network (European Credit Research Institute), European Consumer Debt Network, European Coalition for Responsible Credit, European Financial Inclusion Network. Pracował w składzie Expert Group Customer Mobility in Relation to Bank Accounts przy DG Internal Market & Services i Rady Konsultacyjnej PESEL 2.(MSW), wykładał jako Visiting Professor na uniwersytetach niemieckich, kierował polską grupą badawczą European Network for Better Regulation (ENBR) VI Program Ramowy UE. Członek Rady Programowej kierunku Ekonomiczna analiza prawa w SGH. Autor ponad 200 publikacji naukowych i licznych ekspertyz dla naczelnych organów państwa, m.in. Komisji Przyjazne Państwo Sejmu RP, Rządu, UOKiK, UKIE, ZBP, KPF i SKEF. Dorobek naukowy prof. Szpringera to m.in. książki: Prowadzenie działalności gospodarczej w Internecie od e- commerce do e-businessu (Difin, Warszawa 2005), Kredyt konsumencki i upadłość konsumencka na rynku finansowym UE (Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 2005), Europejskie regulacje bankowe TWIGGER, Warszawa 1997, Ocena skutków regulacji poradnik OSR, doświadczenia, perspektywy (pod red. W. Szpringera, W. Rogowskiego, C.H. Beck, Warszawa 2007), Wpływ wirtualizacji przedsiębiorstw na modele e-biznesu OW SGH, Warszawa, 2008, Społeczna odpowiedzialność banków. Między ochroną konsumenta a osłoną socjalną WoltersKluwer, Warszawa, 2009, Regulacja konkurencji a konkurencja regulacyjna, POLTEXT, Warszawa,
Spis treści Wykaz skrótów Uwagi wstępne Rozdział I Konkurencja a regulacja na rynku consumer finance
Wykaz skrótów... 11 Uwagi wstępne... 15 Rozdział I Konkurencja a regulacja na rynku consumer finance... 23 1.1. Wspólny rynek usług finansowych Unii Europejskiej... 23 1.2. Zasada kraju pochodzenia dostawcy
Bardziej szczegółowoREGULACJE PRAWNE W KONTEKŚCIE WŁĄCZENIA FINANSOWEGO W POLSCE
REGULACJE PRAWNE W KONTEKŚCIE WŁĄCZENIA FINANSOWEGO W POLSCE Prof. dr hab. Małgorzata Iwanicz-Drozdowska Dr Ewa Cichowicz Szkoła Główna Handlowa w Warszawie WYKLUCZENIE FINANSOWE Proces, w którym obywatele
Bardziej szczegółowoPRODUKTY STRUKTURYZOWANE
PRODUKTY STRUKTURYZOWANE WYŁĄCZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI Niniejsza propozycja nie stanowi oferty w rozumieniu art. 66 Kodeksu cywilnego. Ma ona charakter wyłącznie informacyjny. Działając pod marką New World
Bardziej szczegółowoReforma regulacyjna sektora bankowego
Reforma regulacyjna sektora bankowego Zarządzanie relacją z klientem jako element zarządzania ryzykiem 11 grudnia 2017 Jak rozumiemy conduct risk? Wprowadzenie Ryzyko relacji z klientem jest ryzykiem związanym
Bardziej szczegółowoEBA/GL/2015/ Wytyczne
EBA/GL/2015/04 07.08.2015 Wytyczne dotyczące konkretnych okoliczności, w przypadku których można mówić o poważnym zagrożeniu dla stabilności finansowej, oraz elementów dotyczących skuteczności instrumentu
Bardziej szczegółowoEDUKACJA FINANSOWA SZANSĄ NA ZMNIEJSZENIE ZJAWISKA WYKLUCZENIA FINANSOWEGO I SPOŁECZNEGO. Artykuł wprowadzający do e-debaty
EDUKACJA FINANSOWA SZANSĄ NA ZMNIEJSZENIE ZJAWISKA WYKLUCZENIA FINANSOWEGO I SPOŁECZNEGO Artykuł wprowadzający do e-debaty Marta Penczar, Piotr Górski, Monika Liszewska Edukacja finansowa szansą na zmniejszenie
Bardziej szczegółowoRóżne aspekty kredytowania w dobie kryzysu 04.03.2010.
Różne aspekty kredytowania w dobie kryzysu 04.03.2010. Data: 15-16 kwietnia 2010 Miejsce: Warszawa, Centrum Finansowe Puławska Najważniejsze zagadnienia konferencji: Perspektywy ożywienia akcji kredytowej
Bardziej szczegółowoKredytowe instrumenty a stabilność finansowa
Monografie i Opracowania 563 Paweł Niedziółka Kredytowe instrumenty a stabilność finansowa Warszawa 2009 Szkoła Główna Handlowa w Warszawie OFICYNA WYDAWNICZA Spis treści Indeks skrótów nazw własnych używanych
Bardziej szczegółowoKATEGORYZACJA KLIENTÓW
KATEGORYZACJA KLIENTÓW Prawnie obowiązującą wersją tego dokumentu jest wersja angielska. Niniejsze tłumaczenie ma jedynie charakter informacyjny. Kliknij tutaj, aby otworzyć dokument w języku angielskim.
Bardziej szczegółowoPropozycja sektora bankowego w zakresie rozwiązania kwestii kredytów w CHF
Propozycja sektora bankowego w zakresie rozwiązania kwestii kredytów w CHF 11 marca 2015 Rozwiązanie wypracowane w ramach grupy roboczej: Związek Banków Polskich, przedstawiciele banków (BGŻ, BNP Paribas,
Bardziej szczegółowoRekomendacja dobrych praktyk informacyjnych, dotyczących ubezpieczeń na życie związanych z ubezpieczeniowymi funduszami
Rekomendacja dobrych praktyk informacyjnych, dotyczących ubezpieczeń na życie związanych z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi Polska Izba Ubezpieczeń, Warszawa, 11 kwietnia 2013 r. Prace nad rekomendacją
Bardziej szczegółowoPolityka informacyjna Banku BPH S.A. w zakresie adekwatności kapitałowej
Załącznik do Uchwały Zarządu Banku BPH S.A. nr 145/2015 Polityka informacyjna Banku BPH S.A. w zakresie adekwatności kapitałowej Strona 1 z 9 Rozdział I Przepisy Ogólne Zakres przedmiotowy 1 1. Przedmiotem
Bardziej szczegółowobiuro pośrednictwa Jak założyć kredytowego ABC BIZNESU
Jak założyć biuro pośrednictwa kredytowego ABC BIZNESU Jak założyć biuro pośrednictwa kredytowego ABC BIZNESU Spis treści 2 Pomysł na firmę / 3 1. Klienci biura pośrednictwa kredytowego / 4 2. Cele i zasoby
Bardziej szczegółowoBezpieczeństwo biznesu - Wykład 8
Wykład 8. Ryzyko bankowe Pojęcie ryzyka bankowego i jego rodzaje. Ryzyko zagrożenie nieosiągniecia zamierzonych celów Przyczyny wzrostu ryzyka w działalności bankowej. Gospodarcze : wzrost, inflacja, budżet,
Bardziej szczegółowoKURS DORADCY FINANSOWEGO
KURS DORADCY FINANSOWEGO Przykładowy program szkolenia I. Wprowadzenie do planowania finansowego 1. Rola doradcy finansowego Definicja i cechy doradcy finansowego Oczekiwania klienta Obszary umiejętności
Bardziej szczegółowoInformacja dotycząca adekwatności kapitałowej HSBC Bank Polska SA na 31 grudnia 2009 r. Warszawa, 31 sierpnia 2010 r.
Informacja dotycząca adekwatności kapitałowej HSBC Bank Polska SA na 31 grudnia 2009 r. Warszawa, 31 sierpnia 2010 r. Spis treści 1. Wstęp............................ 3 2. Fundusze własne...................
Bardziej szczegółowoTEST ADEKWATNOŚCI ...
TEST ADEKWATNOŚCI Test zawiera informacje niezbędne do dokonania przez TFI oceny poziomu wiedzy Klienta dotyczącej inwestowania w zakresie instrumentów finansowych, doświadczenia inwestycyjnego, celów
Bardziej szczegółowo12169/16 nj/md/mk 1 DGG3A
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 15 września 2016 r. (OR. en) 12169/16 COMPET 477 MI 570 IND 190 RECH 263 NOTA Od: Do: Dotyczy: Prezydencja Komitet Stałych Przedstawicieli / Rada Przygotowanie Rady ds.
Bardziej szczegółowoPolityka informacyjna Banku BPH S.A. w zakresie adekwatności kapitałowej
Załącznik do Uchwały Zarządu Banku BPH S.A. nr 8/2018 Polityka informacyjna Banku BPH S.A. w zakresie adekwatności kapitałowej Strona 1 z 9 Rozdział I Przepisy Ogólne Zakres przedmiotowy 1 1. Przedmiotem
Bardziej szczegółowoWpływ światowego kryzysu finansowego na prowadzenie działalności bankowej w Europie Zachodniej i Europie Środkowej
Wpływ światowego kryzysu finansowego na prowadzenie działalności bankowej w Europie Zachodniej i Europie Środkowej Wojciech Kwaśniak Narodowy Bank Polski Źródła kryzysu Strategie instytucji finansowych
Bardziej szczegółowoTEST ADEKWATNOŚCI. nie. tak
TEST ADEKWATNOŚCI Odpowiedzi na pytania zawarte w teście zawierają informacje niezbędne do dokonania przez Towarzystwo oceny poziomu wiedzy Klienta dotyczącej inwestowania w zakresie instrumentów finansowych,
Bardziej szczegółowoCzęść I. WPROWADZENIE DO BANKOWOŚCI KORPORACYJNEJ. Rozdział 1. Wprowadzenie do bankowości korporacyjnej
Spis treści Wstęp Część I. WPROWADZENIE DO BANKOWOŚCI KORPORACYJNEJ Rozdział 1. Wprowadzenie do bankowości korporacyjnej 1.1. Bank jako pośrednik finansowy i dostawca płynności 1.2. Segmentacja działalności
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. 1.5. Funkcje funduszy inwestycyjnych w gospodarce... 32 1.6. Szanse i zagrożenia inwestowania w fundusze inwestycyjne...
SPIS TREŚCI Wstęp......................................................... 9 Rozdział 1. Pojęcie i istota funduszu inwestycyjnego.................. 13 1.1. Definicja funduszu inwestycyjnego...............................
Bardziej szczegółowoDoświadczenia innych państw w zakresie ubezpieczeniowych produktów inwestycyjnych
Doświadczenia innych państw w zakresie ubezpieczeniowych produktów inwestycyjnych dr Małgorzata Więcko-Tułowiecka Główny Specjalista w Wydziale Prawnym Biura Rzecznika Ubezpieczonych Warszawa 15 maja 2013
Bardziej szczegółowoModuł szkoleniowy 4. dla nowych rynków projektów PEE
Moduł szkoleniowy 4. dla nowych rynków projektów PEE Finansowanie PEE Projekt Transparense PREZENTACJA MODUŁÓW SZKOLENIOWYCH I. Podstawowe informacje na temat umów o poprawę efektywności energetycznej
Bardziej szczegółowoSytuacja polskiego sektora bankowego. Warszawa, 22 listopada 2012
Sytuacja polskiego sektora bankowego Warszawa, 22 listopada 2012 Plan prezentacji Struktura rynku finansowego Uwarunkowania makroekonomiczne Struktura sektora bankowego w Polsce Bilans Należności brutto
Bardziej szczegółowo(Miejscowość..., Data...) TEST ADEKWATNOŚCI. 2. Czy w okresie ostatnich 5 lat inwestowała Pani / inwestował Pan w:
(Miejscowość..., Data...) TEST ADEKWATNOŚCI UWAGA: W pytaniach 1 2 należy zaznaczyć właściwą odpowiedź w każdym podpunkcie. W pozostałych pytaniach należy zaznaczyć tylko jedną odpowiedź. 1. Proszę zaznaczyć
Bardziej szczegółowoSpis treści Przedmowa Wykaz skrótów Bibliografia Wprowadzenie Rozdział I. Polityczne uwarunkowania regulacji europejskiego rynku usług finansowych
Przedmowa... Wykaz skrótów... Bibliografia... Wprowadzenie... XIII XV XXI XXVII Rozdział I. Polityczne uwarunkowania regulacji europejskiego rynku usług finansowych... 1 1. Uwagi ogólne... 1 2. Od wspólnego
Bardziej szczegółowoRekomendacja. w sprawie dobrych praktyk w zakresie ubezpieczeń z elementem inwestycyjnym lub oszczędnościowym. Warszawa, 25 październik 2012 r.
Rekomendacja w sprawie dobrych praktyk w zakresie ubezpieczeń z elementem inwestycyjnym lub oszczędnościowym Warszawa, 25 październik 2012 r. Małgorzata Knut Przewodnicząca zespołu ds. Bancassurance, Polska
Bardziej szczegółowoRynek firm pożyczkowych w Polsce Raport. Kongres Consumer Finance
www.pwc.pl Rynek firm pożyczkowych w Polsce Raport Kongres Consumer Finance 12 grudnia 2013 r. Zadłużenie Polaków w 2013 r. 0,7% całkowitej wielkości zobowiązań Polaków pochodzi z firm udzielających pożyczek
Bardziej szczegółowoKomunikat nr 1/BRPiKO/2019
Komunikat nr 1/BRPiKO/2019 z dnia 31.01.2019 r. w sprawie usług świadczonych w ramach sprzedaży krzyżowej Na podstawie 24-27 ROZPORZĄDZENIA MINISTRA FINANSÓW z dnia 30 maja 2018 r. w sprawie trybu i warunków
Bardziej szczegółowo5,00 % 0,00 % 0,00 % 2,57 % 3,33 % 3,09 % ZAKUP podsumowanie najlepszych ofert. Strona 1 z 5. 204,98 zł 153,48 zł 151,10 zł.
Jakub Misiewicz email: jakubmisiewicz@homebrokerpl telefon: Oferta przygotowana dnia:02092015 (23:28) ZAKUP podsumowanie najlepszych ofert Parametry: Waluta: PLN, Kwota: 300 000, Wartość nieruc homośc
Bardziej szczegółowoProgramy wspierania kredytobiorców hipotecznych w wybranych krajach
Programy wspierania kredytobiorców hipotecznych CHORWACJA Wobec kredytów we franku szwajcarskim władze zamroziły na jeden rok kurs kuny do franka (na poziomie 6,39, czyli sprzed decyzji SNB o uwolnieniu
Bardziej szczegółowoTEST ODPOWIEDNIOŚCI. a) fundusze inwestycyjne różnią się oczekiwanym zyskiem oraz poziomem ryzyka inwestycyjnego
Wzór Testu Odpowiedniości, r. TEST ODPOWIEDNIOŚCI 1. Proszę zaznaczyć stwierdzenia, z którymi Pani/Pan się zgadza: a) fundusze inwestycyjne różnią się oczekiwanym zyskiem oraz poziomem ryzyka inwestycyjnego
Bardziej szczegółowoZasady Klasyfikacji Klientów Domu Maklerskiego
Zasady Klasyfikacji Klientów Domu Maklerskiego Zasady Klasyfikacji Klientów Domu Maklerskiego S.A. z siedzibą w Warszawie (dalej Dom Maklerski ) na podstawie Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami
Bardziej szczegółowo0,00% 5,00% 0,00% 3,34% 3,07% 3,27% ZAKUP podsumowanie najlepszych ofert. Strona 1 z ,58 zł 211,97 zł 152,89 zł. 0,00 zł 0,00 zł 0,00 zł
Oferta przygotowana dnia: 07022016 (19:59) Paweł Pyziński email: pawelpyzinski@homebrokerpl telefon: ZAKUP podsumowanie najlepszych ofert Waluta: PLN, Kwota: 300 000, Wartość nieruchomości: 375 000, LTV:
Bardziej szczegółowoRysunek na okładce oraz rysunki komiksowe w książce Andrzej Czyczyło
Stan prawny: 30 kwietnia 2018 r. Recenzja Dr hab. Anna Rzeczycka, prof. PG Redakcja wydawnicza Joanna Kamień Projekt okładki i stron tytułowych Karolina Zarychta Rysunek na okładce oraz rysunki komiksowe
Bardziej szczegółowoOchrona konsumenta w obrocie profesjonalnym?
Ochrona konsumenta w obrocie profesjonalnym? Granice swobody prowadzenia działalności gospodarczej przez przedsiębiorców Zakres swobody przy umowach jednostronnie a obustronnie profesjonalnych? Strategia
Bardziej szczegółowoPublikujemy zestawienie najważniejszych zapisów dyrektywy BRRD dotyczących zwolnień IPS z niektórych wymogów i restrykcji. Wyróżnienia w tekście red.
UPORZĄDKOWANA LIKWIDACJA BANKÓW WYJĄTKI DLA IPS W DYREKTYWIE BRRD 15 maja 2014 r. opublikowany został tekst dyrektywy BRRD, dotyczącej reguł restrukturyzacji banków oraz określenia kluczowych zasad finansowania
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. Rozdział 1. Współczesna bankowość komercyjna 12. Rozdział 2. Modele organizacji działalności banków komercyjnych 36
SPIS TREŚCI Część I. Organizacja i strategie działalności banków komercyjnych Rozdział 1. Współczesna bankowość komercyjna 12 1.1. Pojęcie i cechy... 13 1.2. Determinanty rozwoju współczesnych banków komercyjnych...
Bardziej szczegółowoPOLITYKA INFORMACYJNA PIENIŃSKIEGO BANKU SPÓŁDZIELCZEGO
Załącznik do Uchwały Nr 13/04/2017 Zarządu Pienińskiego Banku Spółdzielczego z dnia 27-04-2017 r. Załącznik Do uchwały nr 19/2017 Rady Nadzorczej Pienińskiego Banku Spółdzielczego z dnia 28-04-2017 r.
Bardziej szczegółowoIII Ogólnopolska Konferencja Compliance
III Ogólnopolska Konferencja Compliance Grzegorz Włodarczyk Senior compliance expert Investment Regulations Unit http://compliancemifid.wordpress.com/ Warszawa, dnia 23 listopada 2014 r. ***» MiFID II
Bardziej szczegółowoDeutsche Bank at Work dla Pracowników GlaxoSmithKline
at Work dla Pracowników GlaxoSmithKline 14 lipca 2014 roku Marketing Material Prezentacja oferty produktowej Agenda Polska S.A. Program at Work db Kredyt Gotówkowy Kredyt Mieszkaniowy Karty Kredytowe Fundusze
Bardziej szczegółowoSpis treści WYKAZ SKRÓTÓW WSTĘP
Spis treści WYKAZ SKRÓTÓW WSTĘP ROZDZIAŁ I PODSTAWOWE ZAGADNIENIA UNIJNEGO SYSTEMU PRAWNEGO I FINANSOWEGO 1. Uwagi ogólne 2. Unijne regulacje prawne 3. Prawo pierwotne i prawo stanowione 4. Instytucje
Bardziej szczegółowoRynkowy system finansowy Marian Górski
Rynkowy system finansowy Marian Górski Podręcznik obejmuje całościową analizę rynkowego systemu finansowego, który wraz z sektorem finansów publicznych tworzy system finansowy gospodarki. Autor podzielił
Bardziej szczegółowoPOSIEDZENIE KOMISJI BUDŻETU I FINANSÓW PUBLICZNYCH Senat RP
POSIEDZENIE KOMISJI BUDŻETU I FINANSÓW PUBLICZNYCH Senat RP Andrzej Roter Dyrektor Generalny Warszawa, dnia 7 listopada 2012 roku CHARAKTERYSTYKA RYNKU Wielkość rynku pożyczek bankowych i niebankowego
Bardziej szczegółowoPOLITYKA INFORMACYJNA W ZAKRESIE ADEKWATNOŚCI KAPITAŁOWEJ I INNYCH INFORMACJI PODLEGAJĄCYCH UJAWNIANIU BĄDŹ OGŁASZANIU PRZEZ EURO BANK S.A.
Uchwała Zarządu Euro Banku nr DC/126/2017 z dnia 04.04.2018 r. Uchwała Rady Nadzorczej nr 04/04/2018 z dnia 13.04.2018 r. POLITYKA INFORMACYJNA W ZAKRESIE ADEKWATNOŚCI KAPITAŁOWEJ I INNYCH INFORMACJI PODLEGAJĄCYCH
Bardziej szczegółowoSystematyka ryzyka w działalności gospodarczej
Systematyka ryzyka w działalności gospodarczej Najbardziej ogólna klasyfikacja kategorii ryzyka EFEKT Całkowite ryzyko dzieli się ze względu na kształtujące je czynniki na: Ryzyko systematyczne Ryzyko
Bardziej szczegółowoFormularz oceny adekwatności instrumentów finansowych oraz odpowiedniości usług inwestycyjnych wobec osób fizycznych
PKO Bank Polski SA ul. Puławska 15 02-515 Warszawa Formularz oceny adekwatności instrumentów finansowych oraz odpowiedniości usług inwestycyjnych wobec osób fizycznych Niniejszy Formularz, zgodnie z wymogami
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z podstaw przedsiębiorczości klasa 3LO. Wymagania edukacyjne. Uczeń:
Wymagania edukacyjne z podstaw przedsiębiorczości klasa 3LO Wymagania edukacyjne podstawowe ponadpodstawowe Dział I. Człowiek istota przedsiębiorcza zna pojęcie osobowości człowieka; wymienia mechanizmy
Bardziej szczegółowoBancassurance quo vadis? na IV Kongress Bancassurance października 2012 r. Hotel Holiday Inn w Józefowie k. Warszawy
Bancassurance quo vadis? na IV Kongress Bancassurance 25-26 października 2012 r. Hotel Holiday Inn w Józefowie k. Warszawy 1 Bancassurance definicja i zakres W polskim prawie brak jest formalnej definicji
Bardziej szczegółowoInformacja z BIK jako podstawa zapobiegania nadmiernemu zadłużeniu konsumentów. Konferencja SKEF 30 listopada 2011 r.
Informacja z BIK jako podstawa zapobiegania nadmiernemu zadłużeniu konsumentów Konferencja SKEF 30 listopada 2011 r. Odpowiedzialne kredytowanie i pożyczanie w UE Odpowiedzialne kredytowanie produkty kredytowe
Bardziej szczegółowoREKOMENDACJA. Dobrych Praktyk na Polskim Rynku Bancassurance w zakresie ubezpieczeń ochronnych powiązanych z produktami bankowymi
REKOMENDACJA Dobrych Praktyk na Polskim Rynku Bancassurance w zakresie ubezpieczeń ochronnych powiązanych z produktami bankowymi Klub Bankowca Warszawa 28 kwiecień 2009 Czym jest Bancassurance? Działalność
Bardziej szczegółowoDobrze służy ludziom. Nowa odsłona Banku BGŻ. Warszawa, 13 marca, 2012 r.
Dobrze służy ludziom Nowa odsłona Banku BGŻ Warszawa, 13 marca, 2012 r. Kim jesteśmy dziś Prawie 400 oddziałów w 90 proc. powiatów w Polsce Bank lokalnych społeczności, wspierający rozwój polskich przedsiębiorstw
Bardziej szczegółowoKancelaria Adwokacka Sławomir Derek Pułapki prawne w ramach umów usług finansowych (bankowych, ubezpieczeniowych)
Kancelaria Adwokacka Sławomir Derek Pułapki prawne w ramach umów usług finansowych (bankowych, ubezpieczeniowych) Rybnik 31 V 2011 r. Kto może udzielać pożyczek Instytucje finansowe: Banki podlegają nadzorowi
Bardziej szczegółowoRynek Consumer Finance i jego klienci w Polsce. - rys historyczny i bieżąca sytuacja
Rynek Consumer Finance i jego klienci w Polsce - rys historyczny i bieżąca sytuacja Nastroje na rynku Consumer Finance ZMIANA SYTUACJI FINANSOWEJ GOSPODARSTW DOMOWYCH Wskaźniki odpowiedzi na pytanie: Jak
Bardziej szczegółowoFORMULARZ INFORMACYJNY DOTYCZĄCY KREDYTU HIPOTECZNEGO PLN 120 miesięcy Kredyt mieszkaniowy hipoteczny zakup domu
FORMULARZ INFORMACYJNY DOTYCZĄCY KREDYTU HIPOTECZNEGO Wprowadzenie Niniejszy dokument został przygotowany dla Jan Kowalski w dniu 2017-09-05 r. Podane poniżej informacje, z wyjątkiem stopy oprocentowania
Bardziej szczegółowoPOLITYKA KLASYFIKACJI I REKLASYFIKACJI KLIENTA W DOMU MAKLERSKIM PEKAO
POLITYKA KLASYFIKACJI I REKLASYFIKACJI KLIENTA W DOMU MAKLERSKIM PEKAO CEL POLITYKI KLASYFIKACJI W związku z ustawą z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi oraz rozporządzeniem Ministra
Bardziej szczegółowoPOLITYKA KLASYFIKACJI I REKLASYFIKACJI KLIENTA W DOMU MAKLERSKIM PEKAO
POLITYKA KLASYFIKACJI I REKLASYFIKACJI KLIENTA W DOMU MAKLERSKIM PEKAO CEL POLITYKI KLASYFIKACJI Celem Polityki klasyfikacji i reklasyfikacji Klienta w Domu Maklerskim Pekao jest przedstawienie informacji
Bardziej szczegółowoJC May Joint Committee Wytyczne dotyczące obsługi skarg dla sektora papierów wartościowych (ESMA) i sektora bankowości (EUNB)
JC 2014 43 27 May 2014 Joint Committee Wytyczne dotyczące obsługi skarg dla sektora papierów wartościowych (ESMA) i sektora bankowości (EUNB) 1 Spis treści Wytyczne dotyczące obsługi skarg dla sektora
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE
WYMAGANIA EDUKACYJNE niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych zajęć edukacyjnych według nowej podstawy programowej Przedmiot: PODSTAWY PRZEDSIĘBIORCZOŚCI
Bardziej szczegółowoWarunki do rozwoju finansowania zwrotnego dla instytucji ekonomii społecznej w Polsce. Zaproszenie do dyskusji. Anna Królikowska
Warunki do rozwoju finansowania zwrotnego dla instytucji ekonomii społecznej w Polsce Zaproszenie do dyskusji Anna Królikowska Warunki do rozwoju finansowania zwrotnego dla instytucji ekonomii społecznej
Bardziej szczegółowoSpis treści. Przedmowa Streszczenie Raport Roczny ERRS 2013 Spis treści
Raport Roczny 2013 Raport Roczny 2013 Spis treści Przedmowa... 4 Streszczenie... 5 Raport Roczny ERRS 2013 Spis treści 3 Przedmowa Mario Draghi Przewodniczący ERRS Mam przyjemność przedstawić Państwu trzeci
Bardziej szczegółowoStary portfel hipoteczny mbanku i MultiBanku
Stary portfel hipoteczny mbanku i MultiBanku Nowa propozycja ofertowa Warszawa, 1 października 2009 1 Klienci starego portfela dostają nową możliwo liwość zmiany zasad oprocentowania kredytu Stary portfel
Bardziej szczegółowoWSPÓŁCZESNY SYSTEM BANKOWY
JOANNA redakcja naukowa SWIDERSKA WSPÓŁCZESNY SYSTEM BANKOWY Ujęcie instytucjonalne Difin Spis treści Wprowadzenie 11 Część I System gwarantowania depozytów 15 Rozdział 1. Geneza i uwarunkowania tworzenia
Bardziej szczegółowoJaka przyszłość regulacyjna dla sektora bankowości detalicznej? Kongres Bankowości Detalicznej
Jaka przyszłość regulacyjna dla sektora bankowości detalicznej? Kongres Bankowości Detalicznej Adam Kołaczyk Partner, Dział Zarządzania Ryzykiem Deloitte Warszawa, 25 października 2012 r. Nadzór unijny
Bardziej szczegółowoStan prac legislacyjnych w zakresie ubezpieczeń
Stan prac legislacyjnych w zakresie ubezpieczeń ul. Świętokrzyska 12 00-916 Warszawa tel.: +48 22 694 58 28 fax :+48 22 694 39 50 Warszawa, 23 października 2014 r. www.mf.gov.pl Deregulacja Ustawa z dnia
Bardziej szczegółowoEwolucja rynku obligacji korporacyjnych. Jacek A. Fotek 29 września 2014 r.
Ewolucja rynku obligacji korporacyjnych Jacek A. Fotek 29 września 2014 r. Trendy i możliwości Perspektywa makroekonomiczna - wysoki potencjał wzrostu w Polsce Popyt na kapitał - Wzrost zapotrzebowania
Bardziej szczegółowoFORMULARZE BANKOWE. stosowane w związku z: PROCEDURĄ KLASYFIKACJI KLIENTA I OCENY ADEKWATNOŚCI W BANKU GOSPODARSTWA KRAJOWEGO
FORMULARZE BANKOWE stosowane w związku z: PROCEDURĄ KLASYFIKACJI KLIENTA I OCENY ADEKWATNOŚCI W BANKU GOSPODARSTWA KRAJOWEGO WYKAZ FORMULARZY BANKOWYCH TYTUŁ FORMULARZA Wynik oceny adekwatności grup instrumentów
Bardziej szczegółowoOpis funduszy OF/ULS2/1/2017
Opis funduszy OF/ULS2/1/2017 Spis treści Opis funduszy OF/ULS2/1/2017 Rozdział 1. Postanowienia ogólne... 3 Rozdział 2. Polityka inwestycyjna i opis ryzyka UFK Portfel Oszczędnościowy... 3 Rozdział 3.
Bardziej szczegółowoWytyczne do stosowania zapisów Rekomendacji S
Wytyczne do stosowania zapisów Rekomendacji S Informacje podstawowe. Wprowadzona przez KNF Rekomendacja S w swoich zaleceniach odnosi się m.in. do obszarów relacji Banku z Klientem. Klient banku przed
Bardziej szczegółowoGrupa Pragma PRAGMA.PL
Grupa Pragma Pragma Inkaso SA Pragma Inwestycje Sp. z o.o. Pragma Adwokaci Sp. k. Pragma Faktoring SA PRAGMA.PL LeaseLink Sp. z o.o. Mint Software Sp. z o.o. 1 Kim jesteśmy ROZUMIEMY MNIEJSZY BIZNES, BO
Bardziej szczegółowo5,00 % 0,00 % 0,00 % 2,58 % 3,12 % 3,11 % ZAKUP podsumowanie najlepszych ofert. Strona 1 z ,12 zł 203,83 zł 151,30 zł.
Jakub Misiewicz email: jakubmisiewicz@homebrokerpl telefon: Oferta przygotowana dnia: 11112015 (22:23) ZAKUP podsumowanie najlepszych ofert Parametry: Waluta: PLN, Kwota: 300 000, Wartość nieruchomości:
Bardziej szczegółowoASPEKTY PRAWNE FUNKCJONOWANIA RYNKU FINANSOWEGO UNII EUROPEJSKIEJ B 365304
ASPEKTY PRAWNE FUNKCJONOWANIA RYNKU FINANSOWEGO UNII EUROPEJSKIEJ B 365304 Spis treści Podziękowania. 9 Wstęp 11 Rozdział pierwszy Teoria regulacji a regulacja rynku finansowego n Wprowadzenie 17 1. Regulacja
Bardziej szczegółowoRynek finansowy w Polsce
finansowy w Polsce finansowy jest miejscem, na którym są zawierane transakcje kupna i sprzedaży różnych form kapitału pieniężnego, na różne terminy w oparciu o instrumenty finansowe. Uczestnikami rynku
Bardziej szczegółowo0,00 % 2,00 % 1,64 % 3,42 % 3,41 % 3,34 % ZAKUP podsumowanie najlepszych ofert. Strona 1 z 6. 262,06 zł 171,95 zł 171,19 zł. 0 zł 0 zł 1 259,98 zł
Jakub Misiewicz email: jakubmisiewicz@homebrokerpl telefon: Oferta przygotowana dnia:02092015 (23:25) ZAKUP podsumowanie najlepszych ofert Parametry: Waluta: PLN, Kwota: 300 000, Wartość nieruc homośc
Bardziej szczegółowoPOLITYKA INFORMACYJNA DOTYCZĄCA ADEKWATNOŚCI KAPITAŁOWEJ HSBC Bank Polska
POLITYKA INFORMACYJNA DOTYCZĄCA ADEKWATNOŚCI KAPITAŁOWEJ HSBC Bank Polska 1. Wprowadzenie 1.1 HSBC Bank Polska S.A. (Bank) na podstawie art. 111a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r.- Prawo bankowe oraz zgodnie
Bardziej szczegółowoWytyczne w sprawie rozpatrywania skarg w sektorze papierów wartościowych i bankowości
04/10/2018 JC 2018 35 Wytyczne w sprawie rozpatrywania skarg w sektorze papierów wartościowych i bankowości Wytyczne w sprawie rozpatrywania skarg w sektorze papierów wartościowych (ESMA) i bankowości
Bardziej szczegółowoRegulamin promocji 100 zł za Indywidualne Konto Emerytalne"
ING Bank Śląski S.A. ul. Sokolska 34, 40-086 Katowice www.ingbank.pl Regulamin promocji 100 zł za Indywidualne Konto Emerytalne" obowiązujący od 06.11.2017 Spis treści Organizator... 2 Cel promocji...
Bardziej szczegółowoRegulamin promocji 100 zł za regularne inwestowanie"
ING Bank Śląski S.A. ul. Sokolska 34, 40-086 Katowice www.ingbank.pl Regulamin promocji 100 zł za regularne inwestowanie" stan na dzień 04.07.2017 Spis treści Organizator... 2 Czas trwania... 2 Uczestnicy
Bardziej szczegółowopogłębianie wiedzy o instrumentach finansowych EFSI Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Instrumenty finansowe
pogłębianie wiedzy o instrumentach finansowych EFSI Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich , współfinansowane z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich
Bardziej szczegółowoPOLITYKA WYKONYWANIA ZLECEŃ W PROSPER CAPITAL DOM MAKLERSKI S.A.
POLITYKA WYKONYWANIA ZLECEŃ W PROSPER CAPITAL DOM MAKLERSKI S.A. przyjęta Uchwałą nr 2/IV/2018 Zarządu z dnia 20 kwietnia 2018 r. Niniejsza Polityka wykonywania zleceń dotyczy usługi maklerskiej wykonywania
Bardziej szczegółowoJak instytucje finansowe mogą skorzystać z unijnego wsparcia? Wpisany przez Joanna Dąbrowska
Jednym z programów, w którym uwzględniono potrzeby małych i średnich przedsiębiorców jest Program Ramowy na Rzecz Konkurencyjności i Innowacji 2007-2013. Obok programów o zasięgu krajowym, do dyspozycji
Bardziej szczegółowoWojciech Buksa Podatek od transakcji finansowych - jego potencjalne implikacje dla rynków finansowych
Wojciech Buksa wojciech.buksa@outlook.com Podatek od transakcji finansowych - jego potencjalne implikacje dla rynków finansowych!1 Wstęp. Pod koniec 2011 roku komisja europejska przedstawiła pomysł wprowadzenia
Bardziej szczegółowo0,00% 5,00% 1,59% 3,13% 2,53% 3,26% ZAKUP podsumowanie najlepszych ofert. Strona 1 z 6. 150,13 zł 119,24 zł 99,35 zł. 0,00 zł 0,00 zł 0,00 zł
Jakub Misiewicz email: jakubmisiewicz@homebrokerpl telefon: Oferta przygotowana dnia:11062015 (23:53) ZAKUP podsumowanie najlepszych ofert Parametry: waluta: PLN, kwota: 175 000, wartość nieruchomości:
Bardziej szczegółowoPolityka klasyfikacji i reklasyfikacji klientów Pekao Investment Banking Spółka Akcyjna
1 Polityka klasyfikacji i reklasyfikacji klientów Pekao Investment Banking Spółka Akcyjna I. POSTANOWIENIA OGÓLNE 1 Celem niniejszej Polityki jest zdefiniowanie zasad klasyfikowania i reklasyfikacji klientów
Bardziej szczegółowo0,00 % 0,00 % 1,99 % 3,48 % 3,92 % 3,81 % ZAKUP podsumowanie najlepszych ofert. Strona 1 z 5. 154,95 zł 269,90 zł 176,23 zł. 42,16 zł 0 zł 1 298,88 zł
Jakub Misiewicz email: jakubmisiewicz@homebrokerpl telefon: Oferta przygotowana dnia: 07012016 (12:28) ZAKUP podsumowanie najlepszych ofert Parametry: Waluta: PLN, Kwota: 300 000, Wartość nieruchomości:
Bardziej szczegółowoPYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: FINANSE I RACHUNKOWOŚĆ STUDIA DRUGIEGO STOPNIA
PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: FINANSE I RACHUNKOWOŚĆ STUDIA DRUGIEGO STOPNIA CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Finanse i Rachunkowość pytania podstawowe 1. Miernik dobrobytu alternatywne
Bardziej szczegółowoPolska w Onii Europejskiej
A/452928 Polska w Onii Europejskiej - wybrane polityki sektorowe Wydawnictwo SGGW Warszawa 2004 Spis treści Wstęp 9 1. CHARAKTERYSTYKA PORÓWNAWCZA GOSPODAREK POLSKI I UNII EUROPEJSKIEJ 11 1.1. Dynamika
Bardziej szczegółowoFORMULARZ INFORMACYJNY DOTYCZĄCY KREDYTU KONSUMENCKIEGO
FORMULARZ INFORMACYJNY DOTYCZĄCY KREDYTU KONSUMENCKIEGO 1. Imię, nazwisko nazwa i adres siedziba kredytodawcy lub pośrednika kredytowego Kredytodawca: Dane identyfikacyjne: PIXO Sp. z o.o. Adres: ul. Kard.
Bardziej szczegółowoSpis treści. Notki o autorach Założenia i cele naukowe Wstęp... 17
Notki o autorach................................................... 11 Założenia i cele naukowe............................................ 15 Wstęp............................................................
Bardziej szczegółowoGrupa Pragma PRAGMA.PL
Grupa Pragma Pragma Inkaso SA Pragma Inwestycje Sp. z o.o. Pragma Adwokaci Sp. k. Pragma Faktoring SA PRAGMA.PL LeaseLink Sp. z o.o. Mint Software Sp. z o.o. 1 Kim jesteśmy ROZUMIEMY MNIEJSZY BIZNES, BO
Bardziej szczegółowoRegulacje nadzorcze, procedury bankowe, perspektywa sądownictwa.
SEMINARIUM UZGODNIENIOWE 13-14 kwietnia 2011 r. Warszawa Hotel Kyriad Prestige ul. Towarowa 2 PARTNER MERYTORYCZNY PATONAT MEDIIALNY Najlepsze praktyki wdrażania nowych wymogów regulacyjnych w zakresie
Bardziej szczegółowo2,00 % 5,00 % 0,00 % 2,99 % 2,57 % 3,20 % ZAKUP podsumowanie najlepszych ofert. Strona 1 z 5. 150,09 zł 204,98 zł 152,19 zł. 0,00 zł 0,00 zł 0,00 zł
Jakub Misiewicz email: jakubmisiewicz@homebrokerpl telefon: Oferta przygotowana dnia:02092015 (23:33) ZAKUP podsumowanie najlepszych ofert Parametry: Waluta: PLN, Kwota: 300 000, Wartość nieruc homośc
Bardziej szczegółowoOcena odpowiedniości
Szanowni Państwo, Ocena odpowiedniości przedstawiona Państwu do wypełnienia ankieta ma na celu dokonanie oceny, czy, biorąc pod uwagę Państwa wiedzę o inwestowaniu w instrumenty finansowe* oraz doświadczenie
Bardziej szczegółowoGwarancja z dotacją Biznesmax Warszawa, 2019
Gwarancja z dotacją Biznesmax Warszawa, 2019 Działalność Krajowego Punktu Kontaktowego ds. Instrumentów Finansowych Programów Unii Europejskiej jest finansowana ze środków Budżetu Państwa w ramach programu
Bardziej szczegółowoPolityka działania w najlepiej pojętym interesie Klientów Banku w zakresie świadczenia usług inwestycyjnych i obrotu instrumentami finansowymi przez
Polityka działania w najlepiej pojętym interesie Klientów Banku w zakresie świadczenia usług inwestycyjnych i obrotu instrumentami finansowymi przez Bank BPS S.A. Spis treści: Rozdział 1. Postanowienia
Bardziej szczegółowoInstrumenty finansowe w perspektywie finansowej Warszawa, 28 stycznia 2016 r.
Instrumenty finansowe w perspektywie finansowej 2014-2020 Warszawa, 28 stycznia 2016 r. Zalecenia Komisji Europejskiej w zakresie minimalnych poziomów wykorzystania instrumentów finansowych w ramach poszczególnych
Bardziej szczegółowo