Polubić poezję czyli o potrzebie kontaktu młodzieży dorastającej z kulturą żywego słowa

Transkrypt

1 Polubić poezję czyli o potrzebie kontaktu młodzieży dorastającej z kulturą żywego słowa Program własny mgr Anny Mrukowskiej nauczyciela języka polskiego w Gimnazjum NR 2 im. Marii Skłodowskiej Curie Wstęp Polubić poezję czyli o potrzebie kontaktu młodzieży dorastającej z kulturą żywego słowa 1

2 Poezja jest niedocenionym środkiem oddziaływania na młodzież i dzieci. Jej obecność na lekcjach ograniczona zostaje do schematycznego analizowania i interpretowania wyznaczonych dzieł. Podczas takiego analitycznego oglądu uwaga uczniów koncentruje się głównie na wyznacznikach gatunkowych liryki, typie organizacji i wypowiedzi artystycznej czy na specyfice języka, a jest to tylko część prawdy na temat istoty tego zagadnienia. Bo przecież poezja tkwi nie tylko w tym, co się czyta, ale głównie w tym, jak się czyta; tak naprawdę jest obecna we wnętrzu czytelnika jako specyficzne doznanie wypływające z obcowania z literaturą piękną. Niestety, powyższe rozumowanie nie często respektowane jest w realiach szkolnych. Dlatego uczniowie nie rozumieją tej magicznej sztuki słowa i nie potrafią odpowiednio zrozumieć jej istoty. Jeszcze rzadziej korzysta się z jej prawdziwego powołania- leczenia duszy i serca. Jeśli poezjo-terapię z powodzeniem stosuje się w szpitalach, domach pomocy społecznej i innych placówkach, których zadaniem jest nie tylko uzdrawianie, ale i psychiczne wsparcie czy pomoc w rozwiązywaniu problemów, to dlaczego szkoła nie może być takim miejscem oddziaływania literatury na ludzkie myśli, emocje i uczucia?... Właściwie do podjęcia takich działań zainspirowali mnie uczniowie, którzy z własnej inicjatywy przynoszą mi swoje pierwsze próby poetyckie, będące zazwyczaj typową formą katharsis w odpowiedzi na doświadczenia dnia codziennego. Owe wiersze traktuję jako swoisty komunikat młodego człowieka pozwalający mi na wkroczenie w jego świat subiektywnych emocji. To niezwykłe uczucie i wyjątkowa więź z kimś, kto odkrywa przede mną swoje wnętrze, psychikę, osobowość, kto niejednokrotnie potrzebuje rady, wskazówki, pomocy, czy po prostu zrozumienia lub akceptacji. Poezja bowiem uczy ludzi wiedzy o świecie i o nich samych. Czytanie i pisanie wierszy pomaga określić i unaocznić własne ego, co jest konieczne, by zrozumieć siebie, jako integralną część świata. Skonstruowany program umożliwia zatem nowe spojrzenie na poezję i jej rolę we współczesnej szkole, a także na ucznia, jego sprawy i uczucia poprzez pryzmat poezjo-terapii. W dobie dominacji komputerów, sms-ów, wielokanałowej telewizji pragnę ocalić kontakt młodych ludzi zafascynowanych zdobyczami cywilizacyjnymi XX wieku ze słowem pisanym, z wartością książki, która nie tylko wzbogaca duchowo, lecz również wywiera niewątpliwy wpływ na osobowość, doznania i przeżycia, ma także moc stymulowania nastrojem, samopoczuciem oraz nastawieniem do otaczającej rzeczywistości. 1 Ponadto ów program daje uczniom możliwość rozwojowi ich indywidualnej twórczości artystycznej oraz pozwala im na rozbudzenie we własnej głębi wrażliwości na piękno przyrody, sztuki, poezji i literatury. Termin realizacji: od roku szkolnego 2006/07 Cele główne: - oswojenie uczniów z istotą poezji - wskazanie wszechstronnych wartości poezji (terapeutycznych i dydaktyczno-estetycznych) - ugruntowanie wiedzy zdobytej na lekcjach języka polskiego - rozszerzenie wiadomości i umiejętności uczniów z wybranych dziedzin poetyki - rozwijanie wrażliwości - udział w życiu kulturalnym szkoły Cele szczegółowe: - zaznajomienie uczniów z wartościowymi utworami literackimi - zachęcanie uczniów do podejmowania prób własnej działalności - wdrażanie do samodzielnego i twórczego rozwijania zdolności i zainteresowań - rozwijanie wyobraźni, wrażliwości i inwencji twórczej 1 Porównaj S. Krzyśka, Rzecz o poezjoterapii, Opieka, wychowanie, terapia 2004, NR 2, s.42 2

3 - dostarczanie pozytywnych przeżyć emocjonalnych i estetycznych - wzmacnianie poczucia własnej wartości - przekazywanie prawidłowych zachowań odgrywających istotną rolę w procesie wewnętrznej samo-odbudowy - uzyskanie równowagi między światem zewnętrznym a wewnętrznym - pomaganie w rozwiązywaniu problemów - zaakceptowanie otaczającej rzeczywistości i dostrzeżenie jej piękna - umożliwienie oderwania się od osobistych problemów i ich jednostkowego przeżywania - kształcenie umiejętności nawiązywania kontaktu z drugą osobą na płaszczyźnie literatury i poza nią Metody i techniki dydaktyczne zaproponowane w programie: - techniki uczenia się we współpracy (różne formy pracy w grupach) - techniki dramy łączące treści kształcenia z przeżyciem i doświadczeniem, aktywizujące osobowość ucznia, rozwijające jego intelekt - metoda projektu - metody interaktywne łączące treści języka polskiego z innymi przedmiotami (np. z historią i sztuką) - spotkania z lokalnymi poetami - wyjścia w plener - organizacja wewnątrz-szkolnych konkursów Przewidywane efekty podejmowanych działań: Po zrealizowaniu programu uczeń: - zrozumie sens i istotę poezji - odblokuje emocje - przyjmie właściwą postawę wobec sytuacji życiowej - przyczyni się do twórczej aktywności - nabiera dystansu do siebie i swoich problemów - problemów pełni wykorzystuje swoje zdolności i umiejętności - zastanawia się nad znaczeniem słów i sposobem wyrażania swoich emocji - odpowiednio kształtuje w sobie hierarchię wartości - jest wrażliwy na otaczający świat, sztukę, poezję, literaturę - umie dostrzegać wartości utworów własnych i innych twórców - zna i stosuje środki artystycznego wyrazu - orientuje się w kompozycji utworów lirycznych Obszary działań: 1. Lekcje języka polskiego o charakterze warsztatowym łączące treści literackie z wiadomościami o sztuce i własnymi propozycjami plastycznymi (np. ekspresjonizm, impresjonizm, surrealizm) 3

4 2. Lekcje wychowawcze o charakterze terapeutycznym (np. uwalniające zablokowane emocje, wyciszające, podnoszące własną wartość) 3. Opieka nad Szkolnym Klubem Poetyckim Podczas spotkań realizowane będą następujące zagadnienia: - istota poezji - wartości terapeutyczne poezji - poezja na przestrzeni wieków (różne zjawiska poetyckie) - metody analizy i interpretacji utworów poetyckich - walory języka poetyckiego (metafora, animizacja, personifikacja, synestezja, hiperbola, peryfraza, metonimia) - różne gatunki literackie (np. hymn, pieśń, sonet) próby własnej twórczości - poezja laureatów Nagrody Nobla - poezja lokalnych twórców - prezentacje ulubionych utworów poetyckich - ważna rola rytmu - rodzaje i typy wiersza - prezentacja twórczości własnej - spotkanie w plenerze 4. Organizowanie spotkań z lokalnymi twórcami. 5. Zorganizowanie wieczorku poetyckiego dla uczniów i pensjonariuszy domu opieki społecznej 6. Redagowanie w gazetce szkolnej strony szkolnej poezji 7. Udział w konkursach recytatorskich 8. Zorganizowanie konkursu dla młodych poetów ze szkół gimnazjalnych 9. Przygotowanie okolicznościowych montaży poetyckich 10. Przygotowanie dla młodszych dzieci barwnego przedstawienia w oparciu o teksty poetyckie 11. Zorganizowanie konkursu wiedzy o wybranych poetach. Ewaluacja: Celom ewaluacji służyć będą: - ankiety dotyczące wybranych zagadnień - prace plastyczne uczniów i ich utwory - mini-książeczki z poezją gimnazjalistów - zdjęcia z uroczystości szkolnych - artykuły w prasie - osiągnięcia uczniów w konkursach - zorganizowane spotkania z poezją i ich przyjęcie przez publiczność 4

5 5