WADY POSTAWY KRĘGOSŁUPA

Transkrypt

1 WADY POSTAWY KRĘGOSŁUPA Przyczyna ich występowania nie jest jednoznacznie określona, niemniej jednak czynniki, które wydają się być głównymi powodami wad postawy, to bez wątpienia spadek aktywności fizycznej oraz wybitnie siedzący tryb życia. Winą za powstawanie wad postawy obarcza się również mało racjonale żywienie dzieci i młodzieży, ubogie w składniki niezbędne do prawidłowego rozwoju kośćca (tj. białka witaminy, makroi mikroelementy), szczególnie ważne w fazie jego silnego rozwoju i wzrostu. Wada postawy to zaburzenia w stojącej pozycji ciała, które nie mieszczą się w przeciętnych fizjologicznych normach postawy ciała. Postawa wadliwa jest nieestetyczna i często określa się ją jako "zmęczoną". Najczęściej spotyka się podział wad budowy i postawy na duże zasadnicze grupy: 1) Wady wrodzone a) kości b) mięśni 2) Wady nabyte a) rozwojowe b) nawykowe Wady nabyte mogą być wywołane przebytymi chorobami i określamy je terminem - rozwojowe lub powstają na skutek zaburzenia nawyku prawidłowej postawy ciała - wady nawykowe. Wady nabyte rozwojowe powstają najczęściej w wyniku następujących chorób: krzywicy, gruźlicy i choroby Scheuermanna.

2 Wady nabyte nawykowe upatruje się w trzech sterach czynników, do których należą: 1) czynniki środowiskowe, 2) czynniki morfologiczne, 3) czynniki fizjologiczne. Czynniki środowiskowe - przyczyną powstawania wad są: siedzący tryb życia (odrabianie lekcji, czytanie, oglądanie programów telewizyjnych, spożywanie posiłków), niewłaściwe obuwie i ubiór, nieodpowiednie noszenie tornistra z książkami, niedostosowanie ławki szkolnej do warunków fizycznych dziecka, złe oświetlanie i odległość od tablicy w szkole, ograniczanie aktywności ruchowej. Czynniki morfologiczne - często przyczyną wad postawy jest zaburzenie napięcia mięśni, tzw. dystonia mięśniowa, powstała na skutek; choroby, przemęczenia. Jedne grupy mięśniowe ulegają nadmiernemu napięciu i skróceniu, a inne rozciągnięciu i osłabieniu, np.: powstawanie pleców okrągłych - rozciągnięcie więzadeł kręgosłupa i wywołanie nieprawidłowych warunków kształtowania się poszczególnych kręgów (kręgi klinowe dające w efekcie plecy okrągłe). Czynniki fizjologiczne - istotą zaburzeń jest tutaj nawyk nieprawidłowej postawy. Podstawą tego rodzaju wady często są zaburzenia czucia głębokiego, krótkowzroczność, osłabienie słuchu. Niemały wpływ na postawę ciała ma stan psychiczny człowieka. Dziecko upośledzone umysłowo, przelęknięte, zasadniczo przybiera złą postawę. Wszelkiego rodzaju niedopatrzenia i zaniedbania w stwarzaniu odpowiednich warunków rozwoju mogą spowodować utrwalanie się złych nawyków i doprowadzić do zniekształcenia w budowie i postawie ciała. Do najczęstszych wad postawy kręgosłupa należą: plecy okrągłe, plecy wklęsłe, plecy płaskie, boczne skrzywienie kręgosłupa -skolioza. Do drobnych odchyleń (błędów) można zaliczyć niewielkiego stopnia odstawanie łopatek, asymetrię barków, asymetrię żeber i klatki piersiowej.

3 Plecy okrągłe charakteryzują się nadmiernym wygięciem kręgosłupa ku tyłowi i zmniejszonym przodopochyleniem miednicy. Przy małej brodzie cały tułów nachylony jest do przodu, a równowagę można zachować poprzez cofnięcie całej miednicy ku tyłowi. Zmiany zachodzące w przypadku pleców okrągłych zależą od stopnia wygięcia kręgosłupa i okresu rozwoju wady. Więzadła rozpięte między wyrostkami kolczystymi kręgosłupa są rozciągnięte, natomiast na trzonach kręgowych skrócone. Trzony kręgowe oraz chrząstki międzykręgowe są od przodu spłaszczone, a od tyłu wyższe. Mięśnie prostownika grzbietu są osłabione, co powoduje wysunięcie do przodu głowy i barku. Mięśnie klatki piersiowej i brzucha są skrócone. Wynikiem tych zmian jest szybsze męczenie się oraz zmniejszany zakres ruchów kręgosłupa i w stawach barkowych. Skośne ustawienie żeber oraz spłaszczenie górnej części klatki piersiowej zmniejszają zakres ruchów oddechowych i znacznie upośledzają oddychanie. Zmiany te niekorzystnie wpływają na układ krążenia. W kształtowaniu nawyku prawidłowej postawy należy uświadomić dziecku, co jest prawidłowe, a co wadliwe w jego postawie. Można to robić poprzez porównanie z jakimś wzorcem (fotografia, kolega, rysunek) lub korzystając z lustra. Stopniowo dziecko koryguje swoją postawę, a więc cofa głowę, ściąga łopatki oraz barki w tył i w dół, tak by znalazły się one na jednakowym poziomie, a klatka piersiowa uwypukliła się. Przy plecach okrągłych należy wzmocnić w pozycji zbliżenia przyczepów (tj. skorygowanej) mięśnie karku (z cofnięciem głowy), mięsień prostownik grzbietu odcinka piersiowego oraz mięśnie ściągające łopatki, natomiast rozciągnąć należy mięśnie piersiowe oraz zębate przednie.

4 Plecy wklęsłe to nadmierne uwypuklenie fizjologicznej krzywizny lędźwiowej. Charakterystyczne dla tej wady jest znaczne wygięcie lordozy lędźwiowej, zaakcentowane przodopochyleniem miednicy, brzuch wypięty. Przykurczone są nadmiernie mięśnie; biodrowo-lędźwiowy, prostownik grzbietu odcinka lędźwiowego i towarzyszące, a rozciągnięte i osłabione mięśnie brzucha (zwłaszcza prosty) oraz pośladkowe. Przy każdej nieprawidłowej postawie dziecka należy korygować poszczególne elementy układu: nóg, miednicy, brzucha, odcinka lędźwiowego kręgosłupa, a następnie piersiowego i głowy. W początkowym okresie należy dokonywać tych korekcji lokalnych w pozycji leżącej tyłem, później w pozycji siedzącej przy ścianie, a następnie stojącej również przy ścianie.

5 Plecy płaskie charakteryzują się spłaszczeniem obu krzywizn kifozy piersiowej i lordozy lędźwiowej. Wadę tę spotyka się najczęściej u dzieci wątłych, z ogólnie słabym umięśnieniem. U dzieci z płaskimi plecami i słabym umięśnieniem należy stosować ćwiczenia ogólno wzmacniające. Nie należy unikać pozycji lordozujących i kifotyzujących.

6 Skolioza -boczne skrzywienie kręgosłupa charakteryzuje się odchyleniem osi anatomicznej od osi mechanicznej w trzech płaszczyznach; czołowej, strzałkowej i poprzecznej. Jest to schorzenie ogólnoustrojowe powodujące wiele zmian wtórnych w układach narządu ruchu, oddychania, krążenia. Przyjęto następujące kryteria podziału skolioz: - lokalizację skrzywienia: piersiowe, lędźwiowe, szyjne - liczbę łuków: jednołukowe, wielołukowe - pierwotność skrzywienia: pierwotne i wtórne - stopień mechanicznego wyrównania skrzywienia: wyrównane i niewyrównane - stopień anatomicznego czynno-biernego wyrównania się skrzywienia - stopień zaawansowania procesu patologicznego: funkcjonalne i strukturalne - okres ujawniania się skrzywienia i przyczynę powstawania: wrodzone, rozwojowe, idiopatyczne. Leczenie skoliozy jest bardzo trudne. Ogólnym celem leczenia jest usunięcie lub zmniejszenie skrzywienia, a jeśli jest to nieosiągalne, to przynajmniej zatrzymanie postępu skrzywienia i utrzymanie osiągniętych wyników.

7 JAK ZAPOBIEGAĆ - PROFILAKTYKA KRĘGOSŁUPA Zapobieganie bólom kręgosłupa, to codzienne przestrzeganie następujących rad: - Pamiętaj o prawidłowej postawie. Chodź z głową lekko uniesioną, a prostowanie pleców niech się stanie twoim nawykiem. - Nie siedź długo przy biurku. Gdy pracujesz w pozycji siedzącej, rób co godzinę przerwę na krótką gimnastykę. Wstań, co jakiś czas. Sprawdź czy monitor lub klawiatura Twojego komputera nie jest za wysoko, albo za nisko. - Wykonuj pewne czynności lewą ręką, jeżeli jesteś praworęczny. Nadmierne obciążenie jednej strony ciała też powoduje bóle pleców. - Naucz się właściwie podnosić ciężkie przedmioty. Nie schylaj się, lecz przykucnij. Podnoś się powoli. - Unikaj zbyt dużego obuwia, gdyż przytrzymywanie go palcami utrudnia chód i obciąża kręgosłup. - Ważne dla kobiet: wysokie obcasy tylko wyjątkowo. - Zadbaj o wygodne miejsce do spania. Materac powinien być niezbyt miękki, ale jednocześnie sprężysty. Zrezygnuj z miękkiej, dużej poduszki. - Stosuj odprężające kąpiele. Łatwiej dzięki temu odprężyć się i usunąć bóle napięciowe. - Wstawaj z łóżka stopniowo. Po nocy, gdy mięśnie się jeszcze nie rozruszały, kręgosłup nie jest w pełni gotowy do swoich zadań. Dlatego przed wstaniem z łóżka trzeba mocno się przeciągnąć. - Kiedy jesteś zmęczony może zrezygnuj z siedzenia w "wygodnym" fotelu, nie mogąc potem wstać, tylko połóż się na brzuchu, taka pozycja przywróci prawidłowe ustawienie kręgosłupa, - Chodź na spacery. Podczas chodzenia pracuje wiele mięśni grzbietu. Ruch wpływa na ich wzmocnienie. W przypadku walki z bólami pleców podstawą sukcesu jest systematyczność, istotne jest, więc, aby na spacer chodzić codziennie.. - Zachowuj odpowiednią wagę ciała. Odżywiaj się zdrowo. Jedz chudy nabiał, warzywa, owoce, ryby, pamiętaj o witaminach. - Środki przeciwbólowe to ostateczność, po którą nie powinniśmy sięgać zbyt często. I nie wolno zwlekać z wizytą u specjalisty.

8 RUCH JEST W STANIE ZASTĄPIĆ PRAWIE KAŻDY LEK, ALE WSZYSTKIE LEKI RAZEM WZIĘTE NIE ZASTĄPIĄ RUCHU Dr Wojciech Oczko

9