Więcej gazu z Brońska

Transkrypt

1 Czasopismo PGNiG SA Oddział w Zielonej Górze 1(97) III 2010 Więcej gazu z Brońska STR. 6 w łupkach i piaskowcach STR. 13

2 w numerze spis treści Z TERENU 4 Nasze największe złoże gazu ziemnego INWESTYCJE 8 Najwydajniejszy odwiert na zachodzie 10 Gaz zaazotowany w magazynie 11 Trwa montaż 4 ROZMOWA SZEJKA 6 Czekamy na wyniki półrocza AKTUALNOŚCI 12 Trzek Aureliana 13 Gaz niekonwencjonalnie 18 Szejk pod lupą 22 Barbórka okiem obiektywu 14 Aktualności, ciekawostki 16 SZEJKÓWKA 16 Sport PO GODZINACH 17 Wspomnienie w kadrze 19 Przepisy przekłada na rzeczywistość 20 Żałuję, że lata mijają tak szybko 23 Kalendarium Oddziału 22 SPRAWY PRACOWNICZE 15 Zmiany kadrowe Wydawca: PGNiG SA w Warszawie Oddział w Zielonej Górze Redaguje zespół: Dorota Mundry - tel , Magdalena Kudła - tel Adres redakcji: Zielona Góra, ul. Boh. Westerplatte 15 dorota.mundry@zzgnig.com.pl, magdalena.kudla@zzgnig.com.pl Projekt, skład i druk: tel SZEJK marzec 2010

3 w numerze od redakcji Szanowni Czytelnicy, Z łoże Brońsko odkryte przez naszych geologów w 1998 roku jest po przeszacowaniu zasobów drugim pod względem wielkości złożem gazu ziemnego w kraju Po wielu latach czekania na wielką ropę mamy również wielki gaz, jest to więc główny temat tego numeru. O tym, że Polska ma znaczne zasoby gazu, mówi się i pisze ostatnio wiele. W lutym, podczas konferencji na temat niekonwencjonalnych złóż gazu organizowanej przez Państwowy Instytut Geologiczny, do publicznej wiadomości dotarły informacje o zasobach rzędu bilionów m 3. I my podejmujemy tematykę zasobów tight gas i shale gas, aby z pierwszej ręki informować o nowych na polskim rynku poszukiwaniach. W Rzeczpospolitej pojawił się w ostatnich tygodniach artykuł o samowystarczalności Polski w zakresie zaopatrzenia w gaz ziemny. Pracując w branży wiemy, że jest nieco inaczej Nie jest łatwo o przyrost zasobów, nie jest łatwo szybko wybudować podziemne magazyny gazu. Prezentowane na łamach Szejka nasze inwestycje są przykładem tego, że od poszukiwań do uruchomienia kopalni droga jest długa i kosztowna. Tym razem piszemy o instalacjach, które rozpoczęły pracę w końcu minionego roku - PMG Daszewo i OG Roszków oraz o budowanych - podziemnym magazynie gazu Bonikowo. Będziemy w każdym tegorocznym numerze Szejka informować o postępie prac, nabiorą one bowiem dużego tempa już na wiosnę. Szejk nr 1 (97) ukazuje się od 1986 r. okładka: KGZ Kościan-Brońsko foto.: Paweł Chara O wymienionych inwestycjach i o tym, co przyniósł miniony rok mówi na naszych łamach Dyrektor Oddziału Tadeusz Kulczyk. Przypominamy przy okazji tej rozmowy o najważniejszych liczbach związanych z rokiem 2009, w innym miejscu wracamy krótko do Barbórki. Dziękujemy tym z Państwa, którzy wypełnili ankiety oceniające nasze czasopismo i tym, którzy wzięli udział w konkursie fotograficznym (Szejk nr 3/09). Dziś prezentujemy najlepsze prace i jednocześnie zachęcamy do udziału w kolejnych konkursach. Podsumowujemy też krótko wyniki ankiety, a zgodnie z sugestiami czytelników wprowadzamy Szejkówkę. Po dłuuuugiej zimie życzę Państwu radości z nadchodzących dłuższych, cieplejszych dni, dużo wiosennego słońca, Wesołych Świąt Wielkiej Nocy i ciekawej lektury. marzec 2010 SZEJK

4 aktualności kgz kościan-brońsko Po kilku latach od rozpoczęcia eksploatacji złoża Brońsko i wydobyciu ponad 3 mld m 3 gazu okazuje się, że zasoby gazu ziemnego w tym złożu są większe niż początkowo przypuszczano. Nasze największe złoże gazu ziemnego Wdniu 24 listopada 2009 roku na posiedzeniu Komisji Zasobów Kopalin został przedstawiony i zatwierdzony Dodatek nr 1 do Dokumentacji geologicznej złoża gazu ziemnego Brońsko. Jest on drugim opracowaniem dokumentującym zasoby tego złoża, a dokładniej - przyrost zasobów gazu. Przyrost znaczny, stawiający złoże Brońsko na drugim miejscu w Polsce pod względem ilości zakumulowanego gazu ziemnego. Dokumentację podstawową opracowano w 2002 roku, a zasoby gazu znajdujące się w porowatych i przepuszczalnych utworach rafowych wapienia cechsztyńskiego wyliczono metodą objętościową. Pierwotne zasoby geologiczne zatwierdzone wówczas to SŁOWNICZEK gaz z kgz kościan-brońsko trafia m.in. do zielonogórskiej elektrociepłowni ponad 17 mld m 3, a wydobywalne - ponad 14 mld m 3. Po siedmiu latach W wyniku przeprowadzanej systematycznie interpretacji pomiarów Metoda objętościowa określania wielkości zasobów złóż węglowodorów jest metodą uniwersalną, którą można stosować na dowolnym etapie rozpoznania złoża. Polega ona na wyznaczeniu parametrów geometrycznych złoża (objętości skały zbiornikowej nasyconej węglowodorami, pojemności przestrzeni porowej, stopnia nasycenia tej przestrzeni węglowodorami), jak też parametrów fizycznych płynów złożowych (ciśnienia i temperatury). Jej dokładność wzrasta wraz z ilością danych potrzebnych do określenia podstawowych parametrów charakteryzujących nowo odkryte złoże. Metoda bilansu masowego polega na wyliczeniu zasobów początkowych węglowodorów na podstawie zmiany średniego ciśnienia złożowego (określonego w czasie eksploatacji) oraz ilości wydobytych w tym czasie płynów złożowych. Standardowo w celu określenia średniego ciśnienia w złożu okresowo wykonywane są pomiary ciśnień dennych statycznych w odwiertach. Możliwe jest zastosowanie tej metody także dla oceny warunków energetycznych złoża, czy też prognozowania przebiegu dalszej eksploatacji. parametrów złożowych metodą bilansu masowego stwierdzono, że pierwotne zasoby gazu ziemnego są znacznie większe od dotychczas przyjmowanych i że istnieje możliwość wyliczenia zasobów gazu ziemnego w oparciu o dane z przebiegu eksploatacji złoża. Ponadto na podstawie danych uzyskanych z opróbowania utworów karbońskich w szeregu otworach uznano, że poziom zbiornikowy w wapieniu cechsztyńskim i karbonie stanowi jedno złoże. Dlatego zasoby geologiczne gazu na złożu Brońsko łącznie w wapieniu cechsztyńskim i karbonie obliczono metodą bilansu masowegogo jako metodą wiodącą, ze względu na znaczny zasób wiarygodnych informacji w zakresie wydobycia płynów złożowych, składu chemicznego gazu ziemnego, zmian ciśnienia zło- Foto: Paweł Chara SZEJK marzec 2010

5 Wydobycie gazu ze złoża Brońsko rozpoczęto w ramach próbnej eksploatacji odwiertu Białcz-1. Stała eksploatacja złoża prowadzona jest od żowego wywołanego eksploatacją, jak również skomplikowaną budowę geologiczną zarówno w układzie poziomym jak i pionowym. Jako metodę porównawczą zastosowano metodę objętościową wyliczenia pierwotnych zasobów geologicznych gazu ziemnego w wapieniu cechsztyńskim i karbonie. W tym celu ponownie przeanalizowano parametry złoża pod kątem budowy nowego modelu objętościowego. Dokonano reinterpretacji danych sejsmiki 3D z 2002 roku i skonstruowano nową mapę strukturalną stropu wapienia cechsztyńskiego. Dodatkowo uwzględniono wyniki próbnej eksploatacji odwiertu Brońsko-6, udostępniającego stropową część utworów karbońskich oraz rezultaty opróbowań skał karbońskich rurowymi próbnikami złoża, określając nasycenie gazem skał karbonu. Ustalono nowe granice złoża dla utworów wapienia cechsztyńskiego i karbonu. Na złożu mamy 16 odwiertów wydobywczych, z których 15 udostępnia do eksploatacji wapień cechsztyński, a 1 odwiert (Brońsko-6 - tymczasowo wyłączony z produkcji) udostępnia karbon Poprzez powtórną analizę pomiarów geofizycznych skorygowano wartości takich parametrów złożowych, jak miąższość efektywna, porowatość efektywna i nasycenie strefy gazonośnej w wapieniu cechsztyńskim i wyznaczono wartości tych parametrów dla karbonu. W wyniku dokonanych zmian w budowie przestrzennej oraz rozkładzie własności zbiornikowych wapienia cechsztyńskiego i karbonu skonstruowano nowy model złoża, który posłużył do wyliczenia zasobów metodą objętościową w utworach wapienia cechsztyńskiego i karbonu. W Dodatku nr 1 do Dokumentacji geologicznej złoża gazu ziemnego Brońsko do zatwierdzenia przedstawiono pierwotne zasoby wyliczone na dzień r. metodą bilansu masowego. Pierwotne zasoby geologiczne zatwierdzone w listopadzie 2009 to ponad 28 mld m 3, a wydobywalne - ponad 23 mld m 3. Przyrost zasobów jest więc większy niż 50%. Stan zasobów wydobywalnych po uwzględnieniu dotychczasowego wydobycia to ponad 20 mld m 3. Taka ilość gazu to wiele lat pracy dla KGZ Kościan - Brońsko. Agnieszka Chmielowiec-Stawska Dział Rozpoznawania i Poszukiwania Złóż Złoże Brońsko to największy w zachodniej części Polski obiekt rafowy o powierzchni 29,6 km 2. W ostatnich latach rejon Brońska był obszarem największej koncentracji prac poszukiwawczych i rozpoznawczych górnictwa naftowego w Polsce, gdyż obfituje w liczne złoża gazu ziemnego w utworach wapienia cechsztyńskiego (Paproć, Wielichowo, Kościan i inne). Horyzont ten charakteryzuje się bardzo dobrymi parametrami zbiornikowymi i produkcyjnymi, a gaz ze względu na skład chemiczny - dobrymi parametrami energetycznymi. Jest to gaz suchy, metanowo - azotowy, bez siarkowodoru, o zawartości węglowodorów średnio 75% obj. Foto: Paweł Chara marzec 2010 SZEJK

6 aktualności rozmowa szejka O kilka słów na temat minionego roku i planów na bieżący poprosiliśmy Dyrektora Oddziału, Tadeusza Kulczyka. Czekamy na wyniki półrocza Jaki to był rok? á Dobry, można powiedzieć - jak zwykle. Wykonaliśmy generalnie wszystkie założone projekty i plany jeżeli chodzi o eksploatację i przyrost zasobów, który był nawet większy od zakładanego. Myślę, że to też dobry rok dla załogi ze względu choćby na wzrost funduszu płac i podwyżki. Był zgodny z oczekiwaniami. Oby było więcej takich. Co sprawiło Panu największą satysfakcję? á Takiej największej chyba nie było. Prestiżową inwestycją była dla nas Odazotownia Grodzisk. Uruchomiliśmy instalację, ale mamy nadal pewne problemy techniczne. I z tego wynika pewien niedosyt, choć najważniejsze jest oczywiście to, że udało się wprowadzić instalację do prawie normalnego cyklu produkcyjnego. Myślę, że był to też dobry rok dla załogi ze względu choćby na wzrost funduszu płac i podwyżki To już ponad rok po Pana powrocie. Które z zamierzeń dotyczących zmian organizacyjnych sprawdziły się, co powinno ulec zmianie w przyszłości? á W tym roku skończymy reorganizację rozpoczętą w roku ubiegłym. Słuszne były zmiany w pionach geologicznym, eksploatacyjnym i ekonomicznym. Niewątpliwie nie została zakończona reorganizacja w pionie dyrektora i pełnomocnika Oddziału, to sprawa najbliższej przyszłości. To czego nie udało mi się do końca wprowadzić, to zaangażowanie większej liczby nowych młodych ludzi do kadry kierowniczej, ale to wszystko przed nami. firma stwarza dobre warunki tym, którzy chcą się rozwijać A co Pana zaskoczyło? á Zaskoczyła mnie dość duża bezwładność działania naszej firmy. Mówiłem o tym w poprzedniej naszej rozmowie, krótko po ponownym objęciu stanowiska dyrektora. Oddział jest częścią PGNiG, które ma na wszystko określone procedury. W dużej części są one dla nas nadrzędne, ale często nie przystają do górnictwa. Stąd też rodzą się pewne problemy. Jaki będzie dla nas rok 2010? - Czego możemy spodziewać się w obszarze......poszukiwań á Oczekujemy na wyniki eksploatacji próbnej złoża Kamień Mały - nowego złoża ropy naftowej. Istotnych jest kilka projektów związanych z Pomorzem. Wydaje się, że mogą one wnieść nowe spojrzenie na geologię tego rejonu. Nasi geolodzy i geofizycy będą współpracować z amerykańską firmą Lane Energy, która ma koncesję na poszukiwania shale gas w łupkach sylurskich na Pomorzu. Zobaczymy, co z tego wyniknie. Kontynuujemy współpracę z FX Energy w rejonach Kórnik - Środa, Pyzdry i Śrem - Jarocin. Foto: Magdalena Kudła SZEJK marzec 2010

7 ...Wydobycia á Kluczowe będzie uruchomienie kopalni Wielichowo-Ruchocice i PMG Bonikowo. Kontynuować będziemy dwie sztandarowe inwestycje - rozbudowę PMG Wierzchowice i budowę KRNiGZ Lubiatów. Przygotowujemy się do zadań inwestycyjnych w rejonie Różańska, Kamienia Małego....Spraw kadrowych á Zmiany będą dotyczyły przede wszystkim wprowadzania nowych ludzi do kadry kierowniczej Oddziału - i z zewnątrz, i z wewnątrz. Uruchamiamy wkrótce system daily rate, stąd zmiany w schemacie organizacyjnym Oddziału i w konsekwencji w obsadzie stanowisk....płac á Tu jesteśmy uzależnieni od planów Centrali. Na 2010 r. przewidziany jest wzrost płac na poziomie 1,1%. Trudno więc mówić o jakimkolwiek wzroście wynagrodzeń. Sytuacja może się zmienić, jeśli związki wynegocjują wyższy, a to będzie zależało od wyników firmy za pierwsze półrocze. Zwrócę uwagę, że w zeszłym roku był to wskaźnik 5,5%, bardzo wysoki. Kupiliśmy budynek przy ul. Chopina á Kupiliśmy ten budynek z racji tego, że trzeba połączyć wszystkie nasze służby działające na terenie Zielonej Góry i nie tylko. W tym roku zostanie najprawdopodobniej wybrana koncepcja architektoniczna i użytkowania, może zostanie wyłoniony wykonawca prac. Być może jeszcze w tym roku rozpoczniemy remont. Zakończenie prac to w wersji najbardziej optymistycznej koniec 2012 r. lub połowa 2013 r. Wtedy przeniesiemy tu wszystkich pracowników z Kingi, z Chemicznej i z innych miejsc. Architekt miejski będzie miał wpływ na wybór koncepcji. Jakie są marzenia Dyrektora Oddziału na 2010? á Prozaiczne - abyśmy dalej mogli skutecznie działać i współpracować, aby osiągnąć zakładane cele, które nie są wcale na wyrost. Znaczna ich część będzie zależała od kondycji spółki. Słabe wyniki przeniosą się na nas, jako na integralną część firmy. Widać to obecnie po zmniejszeniu środków na inwestycje, poszukiwania. Jest nadzieja, że sytuacja zmieni się w połowie roku i oby tak było. A przesłanie dla pracowników? á Cieszę się bardzo, że firma się rozwija i pracownicy również. Większość ludzi dorasta tu zawodowo i psychicznie. Oby chcieli tu nadal pracować, rozwijać się, a myślę że większości stwarzamy takie warunki. Dziękuję za rozmowę. Notowała Dorota Mundry ROK 2009 w SKRÓCIE Odkryliśmy dwa nowe złoża węglowodorów: złoże gazu ziemnego Kromolice S w rejonie Środy Wlkp. złoże ropy naftowej Kamień Mały w rejonie Kostrzyna 9,9 mld m 3 (7,7 mld m 3 w przeliczeniu na wysoki metan) to przyrost zasobów wydobywalnych gazu ziemnego w obszarze działania Oddziału Po korekcie zasobów złoże Brońsko jest drugim pod w z g l ę d e m w i e l k o ś c i złożem gazu w Polsce - zasoby wydobywane powyżej 23 mld m r. pracuje u nas 2157 osób Wydobyliśmy: 445 tys. ton ropy naftowej 3,5 mld m 3 gazu ziemnego W procesie produkcyjnym pozyskaliśmy: 20 tys. ton LPG 24,4 tys. ton siarki 10,6 tys. ton kondensatu Ważne wydarzenia: MARZEC Kamień węgielny pod rozbudowę PMG Wierzchowice CZERWIEC Zakończenie budowy Odazotowni Grodzisk LIPIEC Uruchomienie KGZ Kaleje LISTOPAD - Oficjalne uruchomienie PMG Daszewo, pojemność 30 mln m 3 gazu Ls - Oficjalne uruchomienie OG Roszków. marzec 2010 SZEJK

8 INWESTYCJE OG ROSZKÓW To już drugi obiekt wybudowany i eksploatowany przez nas wspólnie z FX Energy - tak rozpoczął swoje wystąpienie Dyrektor Oddziału T. Kulczyk podczas uroczystości oficjalnego uruchomienia instalacji Ośrodka Grupowego Roszków. W ostatnim dniu listopada minionego roku zapalenie świeczki symbolicznie zapoczątkowało eksploatację odwiertu Roszków-1. Najwydajniejszy odwiert na zachodzie Złoże gazu ziemnego Roszków zostało odkryte w 2007 roku. Zlokalizowane jest na terenie gminy Jarocin w województwie wielkopolskim. Zalega w piaskowcach czerwonego spągowca, udostępnione jest odwiertem Roszków-1 o głębokości 3000 m. Wydobywalne zasoby gazu ziemnego w tym złożu oceniane są na około 0,9 mld m 3. Do systemu Gaz ziemny ze złoża Roszków to gaz zaazotowany zaklasyfikowany do podgrupy Lw. W instalacji Ośrodka Grupowego jest realizowany proces uzdatniania gazu i przygotowania go do przesyłu. W ramach tego procesu gaz podlega osuszaniu, odrtęcianiu, jego ciśnienie jest redukowane do wartości około 6,3 MPa. Po uzyskaniu parametrów handlowych gaz przesyłany jest z OG Roszków 7-kilometrowym gazociągiem DN 200 do gazociągu przesyłowego DN 500 relacji Radlin - Krobia. Instalacja technologiczna na Ośrodku Grupowym Roszków przystosowana Udziałowcami inwestycji są PGNIG S.A. w Warszawie Oddział w Zielonej Górze (51%) oraz FX Energy Poland Sp. z o.o. (49%). Foto: Przemysław Poprawa Instalacja w otoczeniu odwiertu Roszków-1 powstała w 9 miesięcy Około 17 tys. m 3 gazu ziemnego na godzinę pozyskujemy z odwiertu Roszków-1, około 4 tys. m 3 gazu ziemnego na godzinę potrzebuje w szczycie zimowym 27-tysięczne miasto Jarocin. SZEJK marzec 2010

9 Przyszłość Po uzyskaniu wyników z kilkuletniej eksploatacji złoża zapadną decyzje w sprawie dalszych prac poszukiwawczych na złożu Roszków. Będą dotyczyły one możliwości wykonania kolejnego odwiertu udostępniającego złoże w celu zwiększenia ilości pozyskiwanego gazu ziemnego. Foto: Jolanta Pietras Wstęgę przecięli w asyście Dyrektora Oddziału w Zielonej Górze T. Kulczyka wiceprezes PGNiG SA M. Szkałuba, Członek Zarządu FX Energy J. Maciołek i wiceprezes PGNiG SA W. Wójcik Wykonawcą instalacji była spółka BN Naftomontaż z Krosna. Podczas spotkania jej prezes, R. Scheibinger podkreślił, że budowa trwała zaledwie dziewięć miesięcy. jest do pracy bez stałej obsługi. Sterowanie procesem eksploatacji pro- wadzone jest z Ośrodka Centralnego Radlin I. Dorota Mundry Kalendarium wiercenie otworu Roszków podpisanie umowy na zagospodarowanie odwiertu Roszków przekazanie placu budowy wykonawcy uzyskanie koncesji na wydobywanie gazu ziemnego ze złoża Roszków odbiór techniczny instalacji odbiór techniczny gazociągu przesyłowego DN 200 z OG Roszków do gazociągu przesyłowego OGP Gaz - System DN 500 relacji Radlin - Krobia rozruch instalacji oficjalne uruchomienie OG Roszków Tak wyglądał plac budowy OG Roszków na początku roku 2009 Foto: Piotr Kaczmarczyk marzec 2010 SZEJK

10 INWESTYCJE PMG DASZEWO W deszczowej aurze 9. listopada w miejscowości Krzywopłoty koło Karlina uruchomiliśmy oficjalnie Podziemny Magazyn Gazu Daszewo. Foto: Jolanta Pietras Wstęgę przecinają od lewej Zdzisław Kowalski - Prezes Wielkopolskiej Spółki Gazownictwa, Barbara Koba - Dyrektor Departamentu Inwestycji PGNiG SA, Tadeusz Kulczyk - Dyrektor Oddziału w Zielonej Górze w asyście Skarbka z Zespołu Szkół im. I. Łukasiewicza we Wrzosowie Gaz zaazotowany w magazynie Podziemny magazyn gazu Daszewo to pierwszy w Polsce magazyn wykorzystujący pojemność sczerpanego złoża ropno-gazowego. Historia tego złoża rozpoczyna się w roku 1980, kiedy podczas wiercenia otworu Daszewo-1 nastąpiła erupcja płynu złożowego i pożar ropy naftowej i gazu ziemnego. Akcja ratownicza trwała ponad miesiąc. Równolegle z nią prowadzono budowę Kopalni Karlino. W styczniu 1981 rozpoczęto eksploatację złoża i pierwsze transporty ropy naftowej wyjechały z Karlina. Eksploatacja samoczynna trwała kilka lat, później prowadzono odbudowę ciśnienia złożowego wykorzystując gaz ze złoża Białogard. Decyzję o budowie PMG Daszewo podjęto, aby wyrównać niedobory gazu i spadki ciśnienia w gazociągach w rejonie Pasa Nadmorskiego, a także racjonalnie wykorzystywać potencjał lokalnych złóż gazu przez równomierne sczerpywanie zasobów. Do magazynu zatłaczany jest gaz zaazotowany grupy Ls. Pojemność czynna magazynu to 30 mln m 3. Dorota Mundry Zbigniew Ząbkiewicz, Dyrektor Departamentu Eksploatacji PGNiG SA zamknął zawór, co symbolizowało zakończenie pracy kopalni i rozpoczęcie pracy magazynu Foto: Jolanta Pietras 10 SZEJK marzec 2010

11 INWESTYCJE PMG bonikowo Budowa magazynu dla 200 mln m 3 gazu zaazotowanego rozpoczęła się w maju Dziś kolejne wiadomości o postępie prac. Trwa montaż Na budowie przystąpiliśmy do prac montażowych w kontenerach technologicznych. Wszystkie konstrukcje zostały obudowane, dzięki czemu mamy możliwość prowadzenia robót z zachowaniem reżimu technologicznego pomimo zimowych warunków. Trwający montaż estakad pozwoli nam na dokończenie instalacji rurociągów procesowych i pomocniczych. W budynku administracyjnym wykonane są tynki wewnętrzne, przygotowane są konstrukcje do montażu sufitów podwieszanych, w trakcie są roboty prace instalacyjne. fundamenty pod montaż agregatów sprężających Foto: Sławomir Lewandowski Obecnie sprawą priorytetową realizowaną poza terenem budowy jest finalizacja procesu związanego z produkcją podstawowych urządzeń tj. agregatów sprężających oraz gazowej stacji redukcyjno-pomiarowej. Dostawcą agregatów jest firma Siemens, która zobowiązała się dostarczyć urządzenia na budowę w marcu. W celu uzyskania potwierdzenia stanu gotowości dostawcy odbyliśmy inspekcję w Elblągu i Gdańsku. Producentem stacji gazowej jest firma Alsi, u której to stosujemy zasadę odbioru stanu zerowego przed dostawą urządzenia na budowę. Na budowie będą zamontowane przez firmę Siemens dwa zestawy agregatów; silnik Waukesha i sprężarka Ariel Foto: Jerzy Szczęsny Przed nami bardzo ciekawy okres, stanowiący dla uczestników tej inwestycji nie lada wyzwanie, a którego zakończenie przyniesie niewątpliwie wiele satysfakcji. Sławomir Lewandowski branżowy inspektor nadzoru Dział Budowy PMG w firmie UNION w gdańsku powstają urządzenia dla tłoczni gazu Foto: Jerzy Szczęsny marzec 2010 SZEJK 11

12 aktualności nowe technologie Podejmujemy na łamach Szejka problematykę niekonwencjonalnych złóż gazu ziemnego. Mówi się, że ich zasoby są dziesięciokrotnie większe od konwencjonalnych. Na terenie Polski już 14 firm prowadzi lub przygotowuje się do prac poszukiwawczych na podstawie udzielonych przez Ministra Środowiska koncesji w tym zakresie. Czym różnią się i ile gazu można z nich pozyskać? - o tym będziemy pisać w kolejnych artykułach. Dziś podstawowe wiadomości w tym zakresie. Trzek Aureliana Udzielone przez Ministra Środowiska koncesje na poszukiwanie niekonwencjonalnych złóż gazu ziemnego obejmują obszar około 40 tys. m 2 w rejonach Lubelszczyzny, Mazowsza, Pomorza i Wielkopolski. Większość z nich dotyczy zasobów gazu w łupkach (shale gas). W sąsiedztwie koncesji PGNiG SA pierwsze w Polsce wiercenie za gazem zamkniętym w piaskowcach czerwonego spągowca (tight gas) wykonała na strukturze Siekierki (otwór Trzek-1) w roku 2007 spółka zależna firmy Aurelian - Energia Zachód Sp. z o.o. Otwór Trzek-1 odwierciła na jej zlecenie spółka PNiG Nafta z Piły. Celem wiercenia było m.in. zbadanie struktury Siekierki w obszarze, który był już rozpoznawany w latach 70-tych. W otworze wykonano szczelinowanie hydrauliczne. Początkowo uzyskano w nim przypływ gazu o zawartości ponad 80% węglowodorów w ilości około 215 tys. m 3 na dobę. Następnie ograniczono go do 71 tys. m 3 /dobę (przy ciśnieniu 73 bar na głowicy odwiertu). W otworze trwa test produkcyjny. W czerwcu b.r. rozpocznie się wiercenie otworu Trzek-2. Będzie to otwór horyzontalny, w którym na długości ok. 1,5 km wykonane zostanie szczelinowanie. Dorota Mundry W końcu minionego roku spółka Aurelian podpisała umowę z PGNiG SA. dot. poszukiwania złóż węglowodorów na sześciu koncesjach w Karpatach. Pierwsze wiercenie za gazem zamkniętym w piaskowcach (tight gas) wykonała na strukturze Siekierki firma Aurelian Państwowy Instytut Geologiczny i Ministerstwo Środowiska zorganizowały w Warszawie konferencję Niekonwencjonalne złoża gazu ziemnego w Polsce - gaz w łupkach (shale gas) i gaz zamknięty (tight gas). Wiceprezes PGNiG SA Waldemar Wójcik przedstawił referat Strategia PGNiG w zakresie poszukiwań niekonwencjonalnych zasobów gazu ziemnego, a pracownicy Konferencja PIG Pierwsze wiercenie za gazem w łupkach (shale gas) rozpocznie w kwietniu 2010 r. w rejonie Łebienia w woj. Pomorskim firma Lane Energy Poland Oddziału byli współautorami referatów: Maciej Kozłowski z działu poszukiwania i rozpoznawania złóż - Rola geofizyki wiertniczej w określaniu zasobów gazu ziemnego w łupkach oraz Arkadiusz Buniak z działu analiz i koncepcji poszukiwawczych - Potencjał dla poszukiwania złóż gazu ziemnego (tight gas) w utworach czerwonego spągowca na tle poszukiwań w Europejskim Basenie Permskim. (dm) 12 SZEJK marzec 2010

13 aktualności nowe technologie W Polsce i w Europie obserwuje się w ostatnich latach duże zainteresowanie koncernów naftowych (głównie z USA) poszukiwaniem złóż niekonwencjonalnych gazu ziemnego. Światowe zasoby gazu w takich złożach szacuje się na dużo większe od konwencjonalnych. Gaz niekonwencjonalnie Poszukiwania złóż niekonwencjonalnych gazu ziemnego zapoczątkowano w USA we wczesnych latach 70-tych. Obecnie wydobycie gazu z tych złóż pokrywa ok. 50% zapotrzebowania w USA. Są to przede wszystkim zasoby związane z gazem występującym w łupkach (shale gas), gazem zamkniętym w piaskowcach o bardzo niskich właściwościach zbiornikowych (tight gas) oraz metanem z pokładów węgla (CBM - coalbed methane). Dotychczas w Polsce na obszarze Górnośląskiego Zagłębia Węglowego prowadzono prace poszukiwawcze za metanem z pokładów węgla (CBM). Obecnie poszukiwania złóż niekonwencjonalnych w Polskie koncentrują się na gazie uwięzionym w łupkach (shale gas) oraz gazie zamkniętym w piaskowcach (tight gas). geologicznych zamknięty w przestrzeni porowej. Na obecnym etapie rozpoznania obszarów perspektywicznych wytypowano dwie potencjalne strefy występowania złóż niekonwencjonalnych. Pierwsza obejmuje obszar platformy wschodnioeuropejskiej (Polska Północna i Wschodnia) z poziomami łupków ilastych (shale gas) ordowiku górnego i syluru dolnego. Pierwsze prace poszukiwawcze za shale gas są obecnie prowadzone na obszarze Pomorza, Lubelszczyzny i Podlasia, gdzie stwierdzono najkorzystniejsze warunki geologiczne. Druga strefa, związana ze złożami typu tight gas, zlokalizowana jest na obszarze cen- tralnej Polski (centralna i wschodnia Wielkopolska). Poziomem zbiornikowym są tutaj piaskowce eoliczne czerwonego spągowca górnego. Złoża niekonwencjonalne są wyzwaniem zarówno dla służb geologicznych, technicznych jak i ekonomicznych. Eksploatacja jest opłacalna przy dużych nakładach inwestycyjnych, np. dla złóż shale gas konieczne jest odwiercenie setek odwiertów horyzontalnych (przy kosztach wiercenia znacznie niższych niż obecnie), w których wykonywane będą zabiegi szczelinowania. Arkadiusz Buniak Dział Analiz i Koncepcji Poszukiwawczych Maciej Kozłowski Dział Rozpoznawania i Poszukiwania Złóż W łupkach i piaskowcach Shale gas to gaz występujący w łupkach ilastych, które są jednocześnie skałą macierzystą (z której wygenerował gaz) jak i skałą zbiornikową. Gaz jest uwięziony w mikroporach i mikroszczelinach bądź związany z substancją organiczną (adsorpcja). Tight gas to gaz występujący w piaskowcach, w których porowatość i przepuszczalność uległa znacznej redukcji a gaz został w wyniku procesów Źródło: państwowy instytut geologiczny marzec 2010 SZEJK 13

14 po godzinach aktualności, ciekawostki Foto: archiwum AGH Wydział Wiertnictwa, Nafty i Gazu Otwarci na studentów Po raz drugi gościliśmy grupę studentów Wydziału Wiertnictwa, Nafty i Gazu krakowskiej AGH. W dniach odwiedzili oni siedzibę Oddziału w Zielonej Górze, a także trzy jednostki terenowe. Wyjazd był dla studentów okazją do bliższego poznania profilu naszej działalności i firmy jako potencjalnego pracodawcy. (mk) G. Kowalski objaśnia studentom proces technologiczny odazotowania gazu Pracownicy dzieciom Święto Barbórki było okazją do zaangażowania Oddziału w kolejne przedsięwzięcia na rzecz dzieci i młodzieży. Nasi pracownicy Zbigniew Wantuch, Zbigniew Zieliński, Tomasz Domagała, Monika Tarasiewicz i Mariusz Janowski byli z okazji Dnia Górnika gośćmi kilku zielonogórskich przedszkoli i szkół, Mariusz Osieczko brał udział w akcji Polska czyta dzieciom w Górze, Barbara Masłowska-Koźma opowiadała o sposobie wykorzystania ropy naftowej i gazu ziemnego dzieciom z SP nr 66 w Poznaniu, Dorota Mundry, Krzysztof Wolański i Artur Kasperski przygotowali W Przedszkolu nr 22 w Zielonej Górze każdy chciał przymierzyć czako kilkugodzinne spotkanie z młodzieżą Technikum Geologicznego z Zielonej Góry. Dzieci z SP w Pobielu odwiedziły KGZ Załęcze, gdzie pracownicy przybliżyli im pracę górników naftowych. Foto: archiwum Przedszkola nr 22 Nowy budynek W grudniu 2009 kupiliśmy budynek biurowy przy ul. Chopina w Zielonej Górze. Trwają przygotowania zmierzające do ogłoszenia przetargu na wykonanie remontu budynku. Planowane zakończenie prac to perspektywa dwóch, trzech lat. Sąsiadujący z siedzibą Oddziału budynek powstał w latach 70-tych Dzieci z Poznania zaciekawiły szczególnie informacje o złożu Kościan (bo to blisko Poznania) Foto: Barbara Masłowska-Koźma Gaz - zielona energia Foto: Magdalena Kudła Gaz w rozwoju województwa lubuskiego - to tytuł prelekcji, którą wygłosiła Joanna Chruścińska, pracownik działu geologii złożowej podczas konferencji Fundusze na Zieloną Energię. Konferencja zorganizowana przez Urząd Marszał- kowski Województwa Lubuskiego odbyła się 11 grudnia 2009 r. w WiMBP w Gorzowie Wlkp., poświęcona była możliwościom finansowania alternatywnych i ekologicznych źródeł energii. Magdalena Kudła 14 SZEJK marzec 2010

15 po godzinach Zaangażowanie społeczne Foto: Małgorzata Czekańska Barbórka Krwiodawców Niemal 21 litrów tyle krwi ratującej życie oddali członkowie Klubu Honorowych Dawców Krwi PCK Nafta podczas barbórkowej akcji krwiodawczej. Akcja odbyła się w Zielonej Górze, wzięło w niej udział 46 osób. Tego samego dnia krwiodawcy uczestniczyli w corocznym spotkaniu członków Klubu z dyrekcją Oddziału w Zielonej Górze i PN Diament Sp. z o.o., z przedstawicielami rejonowych rad HDK i PCK. Na 2009 rok przypadał jubileusz 90- lecia PCK, z tej okazji najbardziej zasłużeni członkowie Klubu otrzymali okolicznościowe medale. Za oddanie 6, 12, i 18 litrów krwi wręczono brązowe, srebrne i złote odznaki Zasłużony Honorowy Dawca Krwi. Klub HDK PCK NAFTA liczy 185 członków. Z ideą honorowego krwiodawstwa można zapoznać się na stronie internetowej Klubu - www. hdk-nafta.pl. M. Martyniuk oddaje krew od dwóch lat Jacek Fortuna Prezes HDK PCK Nafta Zmiany kadrowe r. Tomasz Łapa pełni obowiązki Kierownika Kopalni KGZ Wielichowo, uprzednio kierownik zmiany na KRNiGZ Buk, w Oddziale od 2004 r. Grzegorz Turowski objął stanowisko zastępcy kierownika KGZ Borzęcin, uprzednio kierownik zmiany na KGZ Żuchlów, w Oddziale od 2005 r r. Andrzej Pawłowski objął stanowisko kierownika Działu Geologii Złożowej, uprzednio zastępca kierownika tego działu, w Oddziale od 1983 r. Maciej Rozwadowski objął stanowisko zastępcy kierownika Odazotowni Grodzisk, uprzednio automatyk na tej jednostce, w Oddziale od 2006 r r. Daniel Dziewic objął stanowisko zastępcy kierownika KGZ Załęcze, uprzednio kierownik zmiany na tej jednostce, w Oddziale od 1998 r. I. Łukasiewicz patronem w Dębnie Uczniowie Zespołu Szkół Stowarzyszenia Oświatowego w Dębnie wybrali na swojego przyszłego patrona I. Łukasiewicza. W styczniu w szkole odbył się konkurs interdyscyplinarny dla szkół z gmin Dębno i Mieszkowice pt. Skarby naszej gminy, na którym młodzież rywalizowała m.in. w konkursie wiedzy o I. Łukasiewiczu. Oddział ufundował nagrody dla zwycięzców, a geolog z Ośrodka Kopalń Gorzów w Sulisławiu, Jacek Duda opowiedział młodzieży o złożach węglowodorów w rejonie Dębna. Oficjalne nadanie imienia nastąpi podczas obchodów dwudziestolecia szkoły w czerwcu. Barbara Górka Foto: archiwum Zespołu Szkół marzec 2010 SZEJK 15

16 po godzinach SPORT Wędkowanie w Rajskiem Pracownik naszego Oddziału Zbigniew Gmiński zajął trzecie miejsce w VII Mistrzostwach w Wędkarstwie Spinningowym PGNiG SA. Zawody odbyły się jesienią ubiegłego roku, wzięło w nich Z. Gmiński (drugi od prawej) złowił ryby w każdej z trzech rund zawodów, co dało mu 3 miejsce Wędkarstwo udział 73 zawodników z 25 podmiotów branży naftowo-gazowniczej. Zwycięzcą został Józef Jurczak z Oddziału w Sanoku. W klasyfikacji drużynowej wygrała drużyna z Sanoka. Magdalena Kudła Piłka nożna Turniej w Odolanowie Zajęciem III i IV miejsca zakończył się udział drużyn reprezentujących nasz Oddział - Ośrodka Kopalń Ostrów Wlkp. i Zielonej Góry w III Turnieju o Puchar Dyrektora PGNiG SA Oddział w Odolanowie. Turniej odbył się w październiku 2009 r. W turnieju zwyciężyła drużyna gospodarzy. Królem strzelców został nasz zawodnik Tomasz Tatarynowicz. Magdalena Kudła Szachy Turniej Szachowy Po raz pierwszy w naszym Oddziale odbył się Barbórkowy Turniej Szachowy. Poprowadził go zawodowy sędzia Krzysztof Heba, finalista szachowych Mistrzostw Polski. Turniej odbył się w systemie szwajcarskim - 7 rund po 15 min. Na sali wyczuwało się wytężoną pracę umysłową zawodników, nikt nie zamierzał tanio oddać skóry. Po siedmiu rundach dwóch najlepszych graczy - bracia Paweł i Michał Piotrowscy, zagrało o I miejsce. Wszystkim uczestnikom, a w szczególności dzieciom, serdecznie gratulujemy. Wojciech Babiuch Foto: Krzysztof Heba Pierwsza piątka turnieju: 1. Paweł Piotrowski 2. Tomasz Piotrowski 3. Jacek Szczepański 4. Tadeusz Gałuszka 5. Andrzej Stemler W Turnieju Szachowym ( ) do rywalizacji stanęło 12 osób, w tym dzieci naszych pracowników 1. Dział geologii, zajmuje się m.in. ustaleniem wieku skał. 2. Najmniejszy jednolity element obrazu. 3. Wykorzystywanie energii wnętrza Ziemi. 4. Producent miedzi. 5. Miejscowość, w której mieści się jeden z głównych odbiorców przemysłowych gazu eksploatowanego przez Oddział. 6. Zespół, jego koncert uświetnił Festyn z okazji 40-lecia Oddziału. 7. Kopalnia w miejscowości Wodniki. 8. Wychwytywanie i podziemne składowanie, deponowanie dwutlenku węgla. Wśród czytelników, którzy nadeślą prawidłowe hasło, rozlosujemy 3 nagrody. 16 SZEJK marzec 2010

17 po godzinach KONKurs szejka Na ogłoszony w poprzednim numerze Szejka konkurs fotograficzny dotyczący zdjęć wakacyjnych, nadeszło 47 fotografii dziesięciu autorów. Do oceny prac zaprosiliśmy zielonogórskich fotografów: M. Kapałę ( Gazeta Lubuska ) oraz B. Makowczyńskiego (były fotoreporter Gazety Wyborczej ). Werdykt w niezależnym głosowaniu jury, w którego skład weszła również Redakcja Szejka, był prawie jednogłośny. Gratulujemy! Wspomnienie 1. Jakub Trybus (inne prace zwycięzcy zostały również wyróżnione przez jury) w kadrze 2. Dorota Dawidziak Zdjęcie opowiada pewną historię - o bacy, który patrzy w dal, może się modli; są tu widoczne cztery plany, kadr dość dobrze podzielony 3. Norbert Wilczyński Autor zauważa podczas wakacji również toczące się obok życie i jego lokalne uroki Serdecznie dziękujemy autorom nadesłanych prac, wszystkich czytelników zapraszamy do udziału w kolejnych konkursach Szejka. dm, mk NAGRODY I m. - torba na laptopa, album fotograficzny Warto wracać II m. - torba sportowa, replika lampy naftowej III m. - album fotograficzny Polska znana i nieznana - Lubuskie, urządzenie USB Na pierwszy rzut oka wydaje się, że to banalne ujęcie, które może zrobić każdy, ale nie każdy zauważy tę chwilę, ten blask marzec 2010 SZEJK 17

18 aktualności ANKIETA pod lupą Szanowni Czytelnicy, jak każdej redakcji zależy nam na tym, by doskonalić efekty swojej pracy i spełniać w coraz większym stopniu oczekiwania naszych odbiorców. By lepiej poznać Waszą opinię na temat Szejka poprosiliśmy po raz kolejny o wypełnienie ankiety, tym razem w wersji elektronicznej i papierowej. Łącznie wypełniło ją 78 czytelników. Jak i gdzie czytamy Szejka? Wyniki pokazują, że większość z Państwa ma stały dostęp do czasopisma i na ogół korzysta z jego wersji papierowej. 26% ankietowanych po Szejka sięga także w Intranecie (zakładka Wydawnictwa firmowe). Przypominamy, że zamieszczany jest on również na stronie internetowej Oddziału % czyta każdy z numerów czasopisma, 28% czasami. Czytamy, ponieważ Najczęściej zaznaczanym powodem, jest fakt, iż zawiera on wiele ciekawych i ważnych informacji o działalności naszej firmy (68 głosów). Inne to: - jestem ciekaw kierunku rozwoju firmy i planowanych inwestycji - 51 głosów, - interesują mnie sylwetki i życiorysy współpracowników - 43 głosy. Najciekawsze są dla Państwa takie kategorie jak: Aktualności, ciekawostki (58 głosów), Sprawy pracownicze (57 głosów), Z terenu (49 głosów). Państwa sympatią cieszą Jedna z okładek Szejka została okładką miesiąca w internetowym lutowym wydaniu biuletynu Agencji doradczej i wydawniczej Agape. Na stronie bob/bob61.php została oceniona przez fachowców i internautów. się także Życiorys wpisany w Naftę i Rozmowa Szejka (po 39 głosów). Ocena ogólna Cieszą nas wyniki oceny poszczególnych elementów składowych naszego czasopisma. 90% ankietowanych odpowiada jego szata graficzna, 83% zawartość merytoryczna. Wyraźnym sygnałem jest dla nas 45% niezadowolonych z częstotliwości ukazywania się Szejka. Zainteresował mnie artykuł Ocenialiście Państwo artykuły z numeru 3/2009. Najciekawszymi z nich okazały się dotyczące PMG Daszewo (dla 95% ankietowanych) i KGZ Żuchlów - kopalnia miliarderów (87%) oraz rubryka Aktualności i ciekawostki. Podsumowując, najwięcej głosów zebrały informacje dotyczące inwestycji prowadzonych w terenie. Konkursy 80% ankietowanych uważa, że warto wzbogacić Szejka o konkursy, najlepiej o krzyżówkę z elementami wiedzy branżowej lub konkurs czy zagadkę fotograficzną. Jeden z ankietowanych zaproponował konkurs literacki, np. na najlepszy wiersz, przysłowie związane z branżą. Do zmiany Poniżej przedstawiamy kilka Państwa głosów na temat tego, co należałoby w Szejku zmienić: Jest dobrze. Może jedynie należałoby od czasu do czasu odnieść nasze sprawy do lokalnych środowisk i poznać zdanie innych spoza branży. Powinien ukazywać się częściej, więcej artykułów branżowych, z różnych dziedzin działalności firmy. Nie, uważam, że nie ma potrzeby zmieniać dotychczasowej formy czasopisma. Ukazuje się zbyt rzadko, co powoduje, że w niektórych aspektach tematy są mało aktualne. Więcej danych na temat rozwoju firmy i inwestycji krajowych i zagranicznych. Więcej informacji o geologii, o koncesjach dla zachodnich inwestorów i ich kopalniach. Więcej porad prawnych dotyczących praw i obowiązków pracowniczych. Jeszcze raz serdecznie dziękujemy za wszelkie uwagi i pomoc w tworzeniu naszego czasopisma. Dorota Mundry, Magdalena Kudła Szczegółowe wyniki ankiety: 18 SZEJK marzec 2010

19 po godzinach sylwetka Przepisy przekłada na rzeczywistość Imię i nazwisko Beata Rogowska Stanowisko Kierownik Działu Rachunkowości Staż pracy W Oddziale pracuję od 16 lat, rozpoczynałam pracę w Dziale Informatyki, następnie przeszłam do Działu Rachunkowości. Moja rodzina to... Mąż Andrzej, 9-letnia Martusia i 7-letni Pawełek Znak zodiaku Strzelec W mojej pracy najbardziej lubię...to, że to co robię da się w dużej mierze usystematyzować i poukładać. Oczywiście polskie przepisy prawa często wprowadzają zamieszanie i niepewność, ale rozwiązywanie problemów pobudza do działania, zmusza do myślenia i ciągłego uczenia się. Jest to bardzo mobilizujące i ciekawe zarazem. A denerwuje mnie...nadmierna biurokracja i ignorancja. Wolny czas spędzam...zwykle z rodziną i przyjaciółmi. Gdy tylko nadarza się okazja, wyjeżdżamy. Lubimy morze, wędrówki górskie latem i narty zimą. Chętnie też jeździmy na rowerach. Zdarza się, że działamy pod wpływem impulsu - budzimy się rano w sobotę, szybkie pakowanie i wyjazd np. w góry. Na Lubimy spontaniczne wyjazdy w góry, na szlaku w Sudetach co dzień jednak mam bardzo mało wolnego czasu, ale jeśli tylko mogę sięgam po książkę, z którą przenoszę się w inny świat, miejsca, czasy. Jest to dla mnie sposób na odreagowanie np. ciężkiego dnia w pracy. Lubię literaturę zmuszającą do głębszych przemyśleń i refleksji, ale również i taką, przy której można się zrelaksować. Szczególne miejsce zajmuje u mnie historia II wojny światowej. W innych najbardziej cenię...dociekliwość i dokładność oraz upór w dążeniu do celu. Od siebie wymagam...pewnej dyscypliny i zaangażowania w to co robię, w myśl zasady: najpierw obowiązki, potem przyjemności. Wpoił mi ją mój tata i jeszcze nigdy mnie nie zawiodła. Moje życiowe motto Żyj tak, żeby nikt przez ciebie nie płakał. Są to słowa mojej nieżyjącej już babci, które stały się dla mnie pewnym przesłaniem. Kiedy byłam dzieckiem, chciałam być...oczywiście nauczycielką, ale jednocześnie marzyłam o czerwonym samochodzie na akumulator, którym mogłabym sama kierować. Nie mogłabym żyć bez...rodziny. Słucham muzyki...w zależności od nastroju - poważnej lub rozrywkowej. Nie jestem natomiast zwolenniczką ciężkiego rocka i metalu. Moja ulubiona potrawa to...kutia na Boże Narodzenie Chciałabym wybrać się do...rio de Janeiro w okresie karnawału marzec 2010 SZEJK 19

20 po godzinach życiorys wpisany w naftę Krzysztof Wojnar pochodzi z Podkarpacia, z miejscowości Trześniów, gdzie do niedawna eksploatowano ropę naftową. Na kopalni pracował jego ojciec, więc i jemu zapachniało nafciarskim zawodem. Żałuję, że lata mijają tak szybko Pan Krzysztof zdecydował się na życiorys wpisany w Naftę wybierając na szkołę średnią Technikum Górnictwa Naftowego w Krośnie. Po jego ukończeniu w 1972 r., wyjechał do pracy jako technik wiertnik w warszawskim Przedsiębiorstwie Geologicznym. Przedsiębiorstwo to wykonywało odwierty rozpoznawcze rdzeniując większość horyzontów. Była to bardzo mozolna praca, odwierty wykonywane były nawet ponad rok, zależnie od ich ostatecznej Rodzina prawie w komplecie, z żoną Ireną, synami: Tomaszem i Andrzejem, córka Asia przyszła na świat w 1996 r. Foto: archiwum rodzinne Pracę na ZałĘczu rozpocząłem w 1978 r. głębokości. Pierwszym odwiertem, na którym pracował, były Białobrzegi koło Warszawy. Erupcja o mały włos Zaczynał od stażu na stole wiertniczym, następnie przyszedł awans na płuczkowego, którego zadaniem było sporządzanie odpowiedniej płuczki, tak by należycie wynosiła urobek. Jedno zdarzenie z tego okresu (1973 r.) szczególnie zapadło panu Krzysztofowi w pamięci. Miało ono miejsce na odwiercie Kalisz IG-1. Podczas nocnej zmiany wychodząc do badania parametrów płuczki (badanie ciężaru, lepkości itp.) zauważył na sitach płuczkowych jej wartki bieg z odwiertu podczas wyciągania przewodu wiertniczego. Natychmiast zawiadomił wiertacza. Po konsultacji z kierownikiem wiertni ustalono, że to początek erupcji. Zamknięto odwiert na głowicy przeciwerupcyjnej na przewodzie. Ciśnienie wzrastało błyskawicznie, po około godzinie wzrosło do 350 atmosfer. Jak się później okazało był to siarkowodór. Nastąpiły przygotowania do zatłoczenia odwiertu obciążoną płuczką. Opracowano plan ewakuacji pobliskich miejscowości. Na szczęście wszystko skończyło się dobrze, ciśnienie spadło samoczynnie do 150 atmosfer i zatłaczanie można było przeprowadzić bez ewakuacji mieszkańców. Po całym zdarzeniu pozostała ulga, satysfakcja z tego, że czujność popłaciła, ale i nuta zawodu. Pan Krzysztof nie oczekiwał żadnych nagród ani wyróżnień, ale nie usłyszał nawet słowa dziękuję, a przecież gdyby nie jego szybka reakcja życie jego, kolegów ze zmiany i ludzi z sąsiedztwa byłoby w śmiertelnym zagrożeniu. W rozmowach z kolegami z branży górniczej potwierdziło się, że Foto: Magdalena Kudła 20 SZEJK marzec 2010

21 Foto: archiwum rodzinne rzadko podobne sytuacje były zauważane i docenione. Z wiertni na kopalnię W 1974 r. pan Krzysztof zwolnił się z Przedsiębiorstwa Geologicznego i po krótkim czasie znalazł zatrudnienie w Przedsiębiorstwie Kopalnictwa Naftowego w Mielcu. Trafił na kopalnię Rybaki. Zmiana profilu zawodowego była dość znacząca, jednak pod okiem wytrawnego eksploatatora, ówczesnego kierownika kopalni Andrzeja Kasprowa, szybko nauczył się zawodu operatora intensyfikacji wydobycia ropy i gazu. Doświadczenie zdobywał na odwiertach: Maszewo, Połęcko, Sulęcin. Uzyskał niższy dozór górniczy. Rybaki nie tylko zmieniły sytuację zawodową pana Krzysztofa, ale i osobistą. A było to tak... By zdać raport dzienny z ilości wydobytej ropy i gazu, trzeba było codziennie dzwonić do siedziby Dyrekcji w Mielcu, a nie było to wcale łatwe. Czekanie na połączenie trwało niekiedy kilka godzin, a monitowanie sprawy nie przynosiło efektów. Zatem, żeby to połączenie przyspieszyć pan Krzysztof umówił się na randkę z naczelniczką poczty w Maszewie - panią Ireną. Działanie to było na tyle skuteczne, że pani Irena została jego żoną, z którą ma troje dzieci i do dziś są udanym małżeństwem. Pan Krzysztof lubi czasami sięgać po akordeon, gra na nim od szkoły podstawowej, w technikum był członkiem przyszkolnego zespołu akordeonistów, na zdjęciu podczas jednej z akademii, 1970 Na KGZ Załęcze pan Krzysztof spotkał znajomych ze szkoły - kierownika kopalni J. Szurka i kierownika zmiany T. Razika (czwarty i piąty od lewej), z którymi tworzy zgrany i dobrze rozumiejący się zespół Przystanek Załęcze Możliwość otrzymania zakładowego mieszkania i pracy na nowej, rozwijającej się kopalni była impulsem do przeprowadzki do Rawicza. I tak od 1978 r. pan Krzysztof jest pracownikiem KGZ Załęcze. W szybkim tempie awansował na pomiarowego odwiertów, a po uzyskaniu dozoru średniego na kierownika zmiany. Pracując na największej wówczas kopalni gazu ziemnego w Polsce czuł zainteresowanie, jakie towarzyszyło tej jednostce i satysfakcję z pełnionej funkcji. W 2001 r. przeszedł na system dniówkowy, co było dla niego swego rodzaju nagrodą. Po wprowadzeniu w Oddziale Zintegrowanych Systemów Zarządzania przejął obowiązki z nimi związane. Zdał egzamin na dozór wyższy. Do jego zadań należą m.in. zagadnienia związane z ochroną ś r o d o w i s k a, kontrolą maszyn i urządzeń, zgłaszanie zestawów tłocznych do przeglądów i remontów oraz przygotowywanie wniosków na szkolenia, badania okresowe pracowników. Po pracy Pan Krzysztof jest bardzo dumny ze swojej rodziny. W jego ślady poszedł syn Tomasz, magister administracji, który pracuje obecnie na OG Wiewierz jako operator urządzeń wydobywczych. Drugi syn Andrzej, absolwent informatyki, jest inżynierem projektu w firmie SEWS-P w Lesznie. Córka Asia uczęszcza do Gimnazjum w Rawiczu. Ulubionymi dyscyplinami sportowymi pana Krzysztofa są tenis i siatkówka. Relaksuje się także łowiąc ryby. Praca daje mu dużą satysfakcję, mimo że w naszym zakładzie mija mu 36 rok. Nie ma poczucia, że wszystko jest już zrobione i można iść na zasłużoną emeryturę. Widząc jak Oddział się rozwija, modernizuje, jak powstają nowe jednostki, wdrażane są nowe technologie, żałuje, że lata lecą tak szybko i wcześniej czy później trzeba będzie rozstać się z firmą. Przy okazji tego artykułu pan Krzysztof serdecznie pozdrawia wszystkich kolegów, z którymi miał możliwość pracować i życzy im dużo zdrowia w dalszej pracy. Zredagowała: Magdalena Kudła marzec 2010 SZEJK 21 Foto: Krzysztof Moroz

22 kalendarium barbórka Foto: Mariusz Kapała Barbórka okiem obiektywu Barbórkę 09 świętowaliśmy w Zielonej Górze 4 grudnia. Tego dnia odbyły się zarówno oficjalne uroczystości, jak i karczma piwna oraz comber babski, zakończone wspólnym balem w Palmiarni. Wracamy do tego świątecznego dnia przez pryzmat chwil zatrzymanych przez fotoreportera. 22 SZEJK marzec 2010

23 Foto: Sławomir Magdoń redaguje: Dorota Mundry 2 października Decyzją Ministra Środowiska przyjęto dokumentację geologiczną złoża gazu ziemnego Sławoborze (zlokalizowanego w rejonie Białogardu) o zasobach wydobywalnych 152 mln m 3. październik Zakończono przebudowę stacji redukcyjnej wysokiego ciśnienia Dygowo. Zadanie realizowano w celu dostosowania przepustowości stacji do potrzeb obowiązujących przepisów prawnych i potrzeb odbiorcy gazu. Modernizacja stacji prowadzono na czynnym zakładzie górniczym, przy zachowaniu ciągłości dostaw do odbiorców zasilanych z istniejącej stacji gazowej. 10 października Decyzją Ministra Środowiska przyjęto dokumentację geologiczną złoża gazu ziemnego Kromolice-S (zlokalizowanego w rejonie Środy Wlkp.) o zasobach wydobywalnych 570 mln m 3. Strategię Zrównoważonego Rozwoju i Odpowiedzialnego Biznesu GK PGNiG zaprezentowali kadrze kierowniczej Oddziału Dyrektorzy i Kierownicy Departamentów i Biur Centrali Spółki podczas spotkania w Filharmonii Zielonogórskiej. PMG DASZEWO 27 października Spotkanie otworzył wiceprezes Zarządu M. Szkałuba 9 listopada Oficjalnie uruchomiono PMG Daszewo. Więcej na str listopada Podpisaliśmy umowę na zaprojektowanie i wykonanie zadania Zagospodarowanie odwiertów Barnówko-13k i Buszewo-18k na złożu BMB. Wykonawcą będzie Konsorcjum TESSGAZ - ATREM w trybie GRI. listopad Zakończono wiercenie otworu poszukiwawczego Kamień Mały-2 w celu rozpoznania złoża ropy naftowej Kamień Mały. Z utworów dolomitu głównego uzyskano produkcję kalendarium październik styczeń 2010 ropy naftowej. Rozpoczął się test produkcyjny, po którym przystąpimy do udokumentowania zasobów złoża. Wstępnie szacujemy je na ok tys. ton. 30 listopada Decyzją Ministra Środowiska przyjęto bez zastrzeżeń i z wyróżnieniem Dodatek nr 1 do dokumentacji geologicznej złoża gazu ziemnego Brońsko, w którym udokumentowano przyrost zasobów wydobywanych gazu w ilości 9,9 mld m 3. Złoże Brońsko jest z pierwotnymi zasobami wydobywanymi 23,8 mld m 3 drugim pod względem zasobów złożem w Polsce (po złożu Przemyśl). 30 listopada Oficjalnie uruchomiono Ośrodek Grupowy Roszków. Więcej na str grudnia W Zielonej Górze odbyły się obchody Barbórki oraz Comber Babski i Karczma Piwna. 14 grudnia Odbiorem końcowym zakończono zagospodarowanie odwiertu Wysocko Małe grudnia Podpisano akt notarialny dotyczący nabycia prawa użytkowania wieczystego gruntu przy ul. Chopina 11/13 oraz budynku stanowiącego odrębną nieruchomość, przeznaczonego na siedzibę Oddziału w Zielonej Górze. 22 grudnia Rada Nadzorcza zatwierdziła Plan Działalności Gospodarczej PGNiG SA na 2010 rok. 28 grudnia Odbiorem końcowym zakończono prace rozruchowe dotyczące wzajemnie współpracujących układów technologicznych Mieszalni Gazu Grodzisk i Odazotowni. 19 stycznia 2010 Emeryci i renciści spotkali się w Zielonej Górze z Dyrekcją naszego Oddziału. Podobne spotkania odbyły się dla byłych pracowników z Ośrodków Kopalń: Ostrów Wlkp., Góra, Grodzisk Wlkp. i Karlino. Spotkanie w Zielonej Górze zgromadziło 150 emerytów i rencistów marzec 2010 SZEJK 23

24 Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo SA w Warszawie Oddział w Zielonej Górze Zielona Góra ul. Bohaterów Westerplatte 15 tel fax zielonagora@pgnig.pl