z suplementem elektronicznym

Transkrypt

1 Katarzyna Judkowiak Halina Lebrand Justyna Pomorska z suplementem elektronicznym Stan prawny na dzień 1 marca 2015 r. ODDK Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp.k. Gdańsk 2015

2 VAT czynnego na podatnika VAT zwolnionego), to liczy się stan na moment wykonania czynności. W przypadku przekroczenia przez małego podatnika kwoty wyrażonej w złotych, a odpowiadającej równowartości euro, traci on prawo do rozliczania podatku VAT metodą kasową. Mały podatnik ma również prawo, po uprzednim pisemnym zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego, zrezygnować z metody kasowej, nie wcześniej jednak niż po upływie 12 miesięcy, w trakcie których rozliczał się tą metodą. Mały podatnik, który wybrał metodę kasową, składa w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe za okresy kwartalne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym kwartale (art. 99 ust. 2 ustawy o VAT). 18. Usługi elektroniczne Z dniem 1 stycznia 2015 r. ustawodawca dokonał zmiany definicji usług elektronicznych 35. Modyfikacja ta ma jedynie charakter kosmetyczny i nie niesie za sobą żadnych konsekwencji merytorycznych. Do dnia 31 grudnia 2014 r. usługi elektroniczne były określane jako usługi świadczone drogą elektroniczną, o których mowa w art. 7 rozporządzenia wykonawczego Rady (UE) nr 282/2011 z dnia 15 marca 2011 r. ustanawiającego środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. L 288 z , str. 1 9), podczas gdy na mocy przepisów obowiązujących od dnia 1 stycznia 2015 r. usługami elektronicznymi są usługi świadczone za pomocą środków komunikacji elektronicznej, o których mowa w art. 7 rozporządzenia 282/2011. Definiując usługi elektroniczne, ustawodawca nadal odwołuje się do przepisu art. 7 rozporządzenia 282/2011, który uległ zmianie od dnia 1 stycznia 2015 r. Zgodnie z art. 7 ust. 1 tego rozporządzenia w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2015 r. do usług świadczonych drogą elektroniczną należą usługi świadczone za pomocą Internetu lub sieci elektronicznej, których świadczenie ze względu na ich charakter jest zasadniczo zautomatyzowane i wymaga minimalnego udziału człowieka, a ich wykonanie bez wykorzystania technologii informacyjnej jest niemożliwe. W szczególności są nimi: a) ogólnie dostawy produktów w formie cyfrowej łącznie z oprogramowaniem, jego modyfikacjami lub nowszymi wersjami; b) usługi umożliwiające lub wspomagające obecność przedsiębiorstw lub osób w sieci elektronicznej, takie jak witryna lub strona internetowa; c) usługi generowane automatycznie przez komputer i przesyłane Internetem lub siecią elektroniczną w odpowiedzi na określone dane wprowadzone przez usługobiorcę; d) odpłatne przekazywanie prawa do wystawiania na aukcji towaru lub usługi za pośrednictwem witryny internetowej działającej jako rynek on-line, na którym potencjalni kupujący przedstawiają swoje oferty przy wykorzystaniu 35 Zmiana została dokonana na mocy przepisów ustawy zmieniającej z dnia 25 lipca 2014 r.

3 automatycznych procedur oraz na którym strony są informowane o dokonaniu sprzedaży za pomocą poczty elektronicznej generowanej automatycznie przez komputer; e) pakiety usług internetowych oferujących dostęp do informacji, w których element telekomunikacyjny ma charakter pomocniczy lub drugorzędny (to znaczy pakiety wykraczające poza oferowanie samego dostępu do Internetu i obejmujące inne elementy, takie jak strony, które umożliwiają dostęp do aktualnych wiadomości, informacji meteorologicznych lub turystycznych, gier, umożliwiają hosting witryn internetowych, dostęp do grup dyskusyjnych itp.); f) usługi wyszczególnione w załączniku I. Załącznik I zawiera następujący katalog usług: 1. Punkt 1 załącznika II do dyrektywy 2006/112/WE: a) tworzenie i hosting witryn internetowych, b) automatyczna konserwacja oprogramowania, zdalnie i on-line, c) zdalne zarządzanie systemami, d) hurtownie danych on-line, umożliwiające elektroniczne przechowywanie i wyszukiwanie konkretnych danych, e) dostarczanie on-line przestrzeni na dysku na żądanie. 2. Punkt 2 załącznika II do dyrektywy 2006/112/WE: a) uzyskiwanie dostępu on-line i pobieranie oprogramowania (w szczególności programy w zakresie zamówień publicznych/księgowości, programy antywirusowe) oraz jego uaktualnień, b) oprogramowanie blokujące pojawianie się banerów reklamowych, c) sterowniki do pobierania, takie jak programy ustawiające interfejsy komputera i urządzeń peryferyjnych (np. drukarek), d) automatyczna instalacja on-line filtrów na witrynach internetowych, e) automatyczna instalacja on-line zabezpieczeń typu firewalls. 3. Punkt 3 załącznika II do dyrektywy 2006/112/WE: a) uzyskiwanie dostępu i pobieranie motywów pulpitów, b) uzyskiwanie dostępu i pobieranie obrazów, fotografii i wygaszaczy ekranu, c) zawartość książek w formie cyfrowej i innych publikacji elektronicznych, d) prenumerata gazet i czasopism on-line, e) dzienniki logowania i statystyki odwiedzania stron internetowych, f) wiadomości, informacje o sytuacji na drogach oraz prognozy pogody on-line, g) informacje generowane automatycznie on-line przez oprogramowanie po wprowadzeniu przez klienta określonych danych, takich jak dane prawne lub finansowe (w szczególności stale uaktualniane kursy giełdowe), h) dostarczanie przestrzeni reklamowej, szczególnie banerów reklamowych na stronach lub witrynach internetowych, i) korzystanie z wyszukiwarek i katalogów internetowych.

4 4. Punkt 4 załącznika II do dyrektywy 2006/112/WE: a) uzyskiwanie dostępu i pobieranie muzyki na komputery i telefony komórkowe, b) uzyskiwanie dostępu i pobieranie sygnałów dźwiękowych, urywków nagrań, dzwonków i innych dźwięków, c) uzyskiwanie dostępu do filmów i ich pobieranie, d) pobieranie gier na komputery i telefony komórkowe, e) uzyskiwanie dostępu do automatycznych gier on-line, które wymagają użycia Internetu lub innych podobnych sieci elektronicznych, gdy gracze są od siebie oddaleni, f) odbieranie programów radiowych lub telewizyjnych rozpowszechnianych za pomocą sieci radiowej lub telewizyjnej, Internetu lub podobnej sieci elektronicznej, tj. słuchanie lub oglądanie programów w momencie wybranym przez użytkownika, na jego indywidualne życzenie, na podstawie katalogu programów wybranych przez dostawcę usług medialnych, np. telewizja lub wideo na życzenie, g) odbieranie programów radiowych lub telewizyjnych rozpowszechnianych za pomocą Internetu lub podobnej sieci elektronicznej (streaming IP), chyba że są one nadawane jednocześnie z ich transmisją lub retransmisją za pomocą sieci radiowych lub telewizyjnych, h) dostawa treści audio i audiowizualnych za pomocą sieci komunikacyjnych, które to treści nie są udostępniane przez dostawcę usług medialnych i nie są objęte jego odpowiedzialnością redakcyjną, i) dalsza dostawa treści audio i audiowizualnych należących do dostawcy usług medialnych, lecz dostarczanych przez inny podmiot za pomocą sieci komunikacyjnych. 5. Punkt 5 załącznika II do dyrektywy 2006/112/WE: a) automatyczne nauczanie na odległość, którego funkcjonowanie wymaga użycia Internetu lub podobnej sieci elektronicznej, wymagające niewielkiego bądź niewymagające żadnego udziału człowieka, łącznie z klasami wirtualnymi, z wyjątkiem sytuacji, gdzie Internet lub podobna sieć elektroniczna wykorzystywana jest jako proste narzędzie służące komunikowaniu się nauczyciela z uczniem, b) ćwiczenia wypełniane przez ucznia on-line i sprawdzane automatycznie, bez udziału człowieka. Jednocześnie art. 7 ust. 3 rozporządzenia nr 282/2011 wskazuje, iż usługami elektronicznymi nie są: 1) usługi nadawcze radiowe i telewizyjne, 2) usługi telekomunikacyjne, 3) dostawy następujących towarów i świadczenie następujących usług: a) towary, w przypadku których zamawianie i obsługa zamówienia odbywa się elektronicznie, b) płyty CD-ROM, dyskietki i podobne nośniki fizyczne,

5 c) materiały drukowane, takie jak książki, biuletyny, gazety i czasopisma, d) płyty CD, kasety magnetofonowe, e) kasety wideo, płyty DVD, f) gry na płytach CD-ROM, g) usługi świadczone przez specjalistów takich jak prawnicy lub doradcy finansowi, którzy udzielają swym klientom porad za pomocą poczty elektronicznej, h) usługi edukacyjne, w ramach których treść kursu przekazywana jest przez nauczyciela za pomocą Internetu lub sieci elektronicznej (czyli poprzez zdalne połączenie), i) usługi fizyczne off-line naprawy sprzętu komputerowego, j) hurtownie danych off-line, k) usługi reklamowe, w szczególności w gazetach, na plakatach i w telewizji, l) usługi centrum wsparcia telefonicznego (helpdesk), m) usługi edukacyjne obejmujące wyłącznie kursy korespondencyjne, takie jak kursy za pośrednictwem poczty, n) konwencjonalne usługi aukcyjne, przy których niezbędny jest bezpośredni udział człowieka, niezależnie od sposobu składania ofert, o) bilety wstępu na imprezy kulturalne, artystyczne, sportowe, naukowe, edukacyjne, rozrywkowe lub podobne, zarezerwowane on-line, p) zakwaterowanie, wynajem samochodów, usługi restauracyjne, przewóz osób lub podobne usługi zarezerwowane on-line. Wykładni pojęcia usług elektronicznych dokonywały także sądy administracyjne. W wyroku z dnia 10 czerwca 2008 r. (sygn. akt III SA/Wa 319/08) WSA w Warszawie stwierdził, iż: usługa elektroniczna, to usługa spełniająca łącznie następujące warunki: jest świadczona w sposób częściowo lub całkowicie zautomatyzowany przez technologię informacyjną i wymaga niewielkiego udziału człowieka po stronie usługodawcy, polega na wysyłaniu i odbieraniu danych za pomocą systemów teleinformatycznych w publicznych sieciach telekomunikacyjnych, jest świadczona na indywidualne żądanie usługobiorcy (czyli jest zindywidualizowana), jest realizowana bez jednoczesnej obecności stron w tej samej lokalizacji (czyli zdalnie). W związku z powyższym, w procesie świadczenia usługi elektronicznej przynajmniej pewnie etap (a najlepiej całość) musi się odbywać automatycznie, czyli bez udziału człowieka po drugiej stronie, oraz na odległość (czyli zdalnie), co z zasady odróżnia usługę elektroniczną od usługi świadczonej w sposób tradycyjny, manualny, osobisty. Musi także stanowić indywidualną odpowiedź na indywidualnie sformułowane zapytanie.

6 Sam fakt komunikowania się usługodawcy z usługobiorcą np. za pomocą poczty elektronicznej nie jest tożsamy ze świadczeniem usługi elektronicznej. Jak podkreślił WSA w Warszawie w wyżej cytowanym wyroku: nie wszystkie usługi oferowane za pośrednictwem dróg elektronicznych stanowią usługi elektroniczne, zwłaszcza gdy są to usługi jedynie ogłaszane i zamawiane tą drogą, a faktycznie realizowane manualnie, w sposób tradycyjny, bez automatyzacji za pomocą technologii informacyjnych. Sam tylko elektroniczny sposób komunikacji między stronami nie czyni danego świadczenia usługą elektroniczną. Powodem zdefiniowania usług elektronicznych dla potrzeb ustawy o VAT jest fakt, iż ustawa ta w art. 28k i 28l przewiduje szczególne zasady świadczenia, a tym samym opodatkowania, usług elektronicznych. Jak wynika z cytowanego wcześniej wyroku: wyodrębnienie usług elektronicznych ma znaczenie tylko dla celów ustalania miejsca ich świadczenia i miejsca opodatkowania. Wynika to bezpośrednio z przepisów unijnych. VI dyrektywa mówi o usługach świadczonych drogą elektroniczną jedynie w art. 9(2)(e), dotyczącym właśnie ustalania miejsca świadczenia (odsyłając do załącznika L, gdzie zostały one przykładowo wymienione). Podobnie rozporządzenie nr 1777/2005 mówi o usługach elektronicznych określonych w przepisach o miejscu świadczenia. Ustawa o VAT powinna być zgodna z dyrektywą, należy więc uznać, że także przepisy polskie wyodrębniają usługi elektroniczne wyłącznie dla celu ustalenia miejsca ich świadczenia. Dla innych celów niezwiązanych z ustalaniem miejsca świadczenia, np. ustalenia właściwej stawki VAT, prawa do zwolnienia pozostają one innymi usługami kwalifikowanymi ze względu na ich materialną treść (zawartość). 19. Usługi telekomunikacyjne i nadawcze Z dniem 1 stycznia 2015 r. ustawodawca, wprowadzając do ustawy o VAT uproszczenie w zakresie opodatkowania podatkiem VAT usług telekomunikacyjnych, nadawczych radiowych i telewizyjnych oraz świadczonych drogą elektroniczną na rzecz osób niebędących podatnikami (konsumentów) w państwach ich konsumpcji, dodał do słowniczka ustawowego pojęcia usług telekomunikacyjnych oraz usług nadawczych 36. Zabieg ten ma na celu jasne i klarowne wskazanie usług objętych tą regulacją. Zgodnie z art. 2 pkt 25a ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2015 r. usługami telekomunikacyjnymi są usługi dotyczące transmisji, emisji i odbioru sygnałów, tekstów, obrazów i dźwięków lub wszelkiego rodzaju informacji drogą kablową, radiową, optyczną lub za pośrednictwem innych systemów elektromagnetycznych, w tym związane z nimi przeniesienie lub cesję praw do użytkowania środków dla zapewniania takiej transmisji, emisji i odbioru, wraz z zapewnieniem dostępu do ogólnoświatowych sieci informacyjnych, z uwzględnieniem art. 6a rozporządzenia nr 282/2011. W myśl art. 6a rozporządzenia 36 Zmiana została dokonana na mocy przepisów ustawy zmieniającej z dnia 25 lipca 2014 r.

7 nr 282/2011 usługi telekomunikacyjne obejmują w szczególności następujące usługi: a) usługi telefonii stacjonarnej i komórkowej służące do przesyłania i przełączania komunikacji głosowej, danych i obrazu, łącznie z usługami telefonicznymi obejmującymi element obrazu, nazywane inaczej usługami wideotelefonicznymi; b) usługi telefoniczne świadczone przez Internet, łącznie z usługami telefonii internetowej (VoIP); c) poczta głosowa, oczekiwanie na połączenie, przekazywanie połączenia, identyfikacja dzwoniącego, telekonferencja i inne usługi obsługiwania połączeń; d) usługi przywoływania; e) usługi audiotekst ; f) faks, telegraf i teleks; g) dostęp do Internetu i stron World Wide Web; h) prywatne połączenia sieciowe oddające łącza telekomunikacyjne do wyłącznego użytku usługobiorcy. Pojęciem usług telekomunikacyjnych nie są natomiast objęte następujące usługi: a) usługi świadczone drogą elektroniczną, b) usługi nadawcze radiowe i telewizyjne. Na podstawie definicji ustawowej zawartej w art. 2 pkt 25b ustawy o VAT usługami nadawczymi są usługi nadawcze zdefiniowane w art. 6b rozporządzenia nr 282/2011. Usługi nadawcze obejmują usługi zawierające treści audio i audiowizualne, takie jak programy radiowe lub telewizyjne dostarczane za pośrednictwem sieci komunikacyjnych, powszechnie udostępniane przez dostawcę usług medialnych i objęte jego odpowiedzialnością redakcyjną, przeznaczone do jednoczesnego słuchania lub oglądania zgodnie z zaplanowanym programem. W szczególności są nimi: a) programy radiowe lub telewizyjne transmitowane lub retransmitowane za pośrednictwem sieci radiowej lub telewizyjnej; b) programy radiowe lub telewizyjne rozpowszechniane za pośrednictwem Internetu lub podobnej sieci elektronicznej (streaming IP), jeżeli są nadawane jednocześnie z ich transmisją lub retransmisją za pośrednictwem sieci radiowej lub telewizyjnej. Do usług nadawczych nie zalicza się: a) usług telekomunikacyjnych, b) usług świadczonych drogą elektroniczną, c) podawania informacji o wybranych programach na żądanie, d) przenoszenia praw do nadawania lub transmisji, e) dzierżawy sprzętu technicznego lub instalacji wykorzystywanych do odbioru nadawanych treści;

8 f) programów radiowych lub telewizyjnych rozpowszechnianych za pośrednictwem Internetu lub podobnej sieci elektronicznej (streaming IP), chyba że są one nadawane jednocześnie z ich transmisją lub retransmisją za pośrednictwem sieci radiowych lub telewizyjnych. 20. Wyroby akcyzowe Przez wyroby akcyzowe rozumie się wyroby akcyzowe w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym, z wyłączeniem gazu w systemie gazowym oraz energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym. Zgodnie z art. 2 pkt 1 ustawy o podatku akcyzowym wyroby akcyzowe oznaczają wyroby energetyczne, energię elektryczną, napoje alkoholowe oraz wyroby tytoniowe, określone w załączniku nr 1 do tej ustawy. Wyrobami akcyzowymi nie są natomiast gaz dostarczany w systemie gazowym oraz energia elektryczna dostarczana w systemie elektroenergetycznym. 21. System gazowy i system elektroenergetyczny Zgodnie z art. 2 pkt 26a ustawy o VAT systemem gazowym jest system gazowy znajdujący się na terytorium Unii Europejskiej lub jakakolwiek sieć połączona z takim systemem. System gazowy musi być zatem położony na terytorium Unii Europejskiej. Dodatkowo za system gazowy uznaje się także dowolną sieć połączoną z systemem gazowym biegnącym przez terytorium Unii Europejskiej. W myśl art. 2 pkt 27a ustawy o VAT przez system elektroenergetyczny rozumie się system elektroenergetyczny w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz.U. z 2012 r. poz ze zm.). Zgodnie z art. 3 pkt 23 tej ustawy system gazowy albo elektroenergetyczny oznacza sieci gazowe albo sieci elektroenergetyczne oraz przyłączone do nich urządzenia i instalacje, współpracujące z siecią. Sieciami są instalacje połączone i współpracujące ze sobą, służące do przesyłania lub dystrybucji paliw lub energii, należące do przedsiębiorstwa (art. 3 pkt 11 Prawa energetycznego). Instalacje natomiast stanowią w myśl art. 3 pkt 10 tej ustawy urządzenia z układami połączeń między nimi. Definiując system gazowy, ustawodawca nie odwołuje się do przepisów Prawa energetycznego. 22. Wartość rynkowa Zgodnie z art. 2 pkt 27b ustawy o VAT przez wartość rynkową rozumie się całkowitą kwotę, jaką, w celu uzyskania w danym momencie danych towarów lub usług, nabywca lub usługobiorca na takim samym etapie sprzedaży jak ten, na którym dokonywana jest dostawa towarów lub świadczenie usług, musiałby, w warunkach uczciwej konkurencji, zapłacić niezależnemu dostawcy lub usługodawcy na terytorium kraju. W przypadku gdy nie można ustalić porównywalnej dostawy towarów lub świadczenia usług, przez wartość rynkową rozumie się:

9 miejsce ich budowy, położone na terytorium kraju, za które, zgodnie z umową, jest odpowiedzialne to państwo członkowskie, jeżeli w odniesieniu do tej umowy została wydana decyzja Rady upoważniająca do stosowania środków stanowiących odstępstwo od art. 5 dyrektywy 2006/112/WE. W konsekwencji, czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od wartości dodanej dokonywane w miejscu budowy lub utrzymania takich mostów transgranicznych lub wspólnych odcinków dróg uznawanych, dla potrzeb określenia miejsca świadczenia w podatku od wartości dodanej, za terytorium innego niż Polska państwa członkowskiego, podlegają opodatkowaniu podatkiem od wartości dodanej w tym państwie członkowskim. W myśl art. 2a ust. 3 ustawy o VAT w przypadku umów zawartych między Rzecząpospolitą Polską a państwem trzecim w sprawie budowy lub utrzymania mostów transgranicznych lub wspólnych odcinków dróg za terytorium tego państwa trzeciego uznaje się most lub wspólny odcinek drogi oraz miejsce ich budowy, położone na terytorium kraju, za które, zgodnie z umową, jest odpowiedzialne to państwo trzecie, jeżeli w odniesieniu do tej umowy została wydana decyzja Rady upoważniająca do stosowania środków stanowiących odstępstwo od art. 5 dyrektywy 2006/112/WE. W efekcie, czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od wartości dodanej (lub podatkiem o podobnym charakterze), dokonywane w miejscu budowy lub utrzymania takich mostów transgranicznych bądź wspólnych odcinków dróg uznawanych, dla potrzeb określenia miejsca świadczenia w podatku od wartości dodanej (lub w podatku o podobnym charakterze), za terytorium państwa trzeciego, podlegają opodatkowaniu podatkiem od wartości dodanej (lub podatkiem o podobnym charakterze) w tym państwie trzecim. Art. 3 [Właściwość miejscowa organów podatkowych] 1. Właściwym dla podatnika organem podatkowym jest naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na miejsce wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, z zastrzeżeniem ust Jeżeli czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług są wykonywane na terenie objętym zakresem działania dwóch lub więcej urzędów skarbowych, właściwość miejscową ustala się dla: 1) osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej ze względu na adres siedziby; 2) osób fizycznych ze względu na miejsce zamieszkania. 3. W przypadku podatników: 1) o których mowa w art. 16 i w art. 17, niebędących podatnikami w rozumieniu art. 15, właściwym organem podatkowym jest: a) dla osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na adres siedziby,

10 b) dla osób fizycznych naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na miejsce zamieszkania; 2) nieposiadających siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju właściwym organem podatkowym jest Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa- -Śródmieście, zwany dalej naczelnikiem drugiego urzędu skarbowego ; 3) o których mowa w art. 130a pkt 2, i podmiotów zagranicznych, o których mowa w art. 131 pkt 2, zidentyfikowanych na potrzeby procedury szczególnej rozliczania VAT, o której mowa w dziale XII w rozdziałach 6a i 7, dla których państwem członkowskim konsumpcji jest Rzeczpospolita Polska właściwym organem podatkowym jest Naczelnik Łódzkiego Urzędu Skarbowego. 3a. Przepisy ust. 1 3 nie naruszają przepisów ustawy z dnia 21 czerwca 1996 r. o urzędach i izbach skarbowych (Dz.U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1267, z późn. zm.). 4. Jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej w sposób określony w ust. 1 3a, właściwym organem podatkowym jest naczelnik drugiego urzędu skarbowego. 5. Przepisy ust. 1 4 nie mają zastosowania w przypadkach, o których mowa w art. 33, 34, 37 ust. 1 i 3 oraz w art Zasada ogólna Zasady szczególne Kilka miejsc wykonywania czynności opodatkowanych Podatnicy rozliczający podatek VAT od transakcji wewnątrzwspólnotowych i importu Podmioty zagraniczne Pozostałe przypadki Właściwość tzw. dużych urzędów skarbowych Wyłączenie zastosowania przepisów art. 3 ustawy o VAT Katarzyna Judkowiak 1. Zasada ogólna Właściwość organów podatkowych została określona w przepisach Ordynacji podatkowej. Zgodnie z art o.p., jeżeli ustawy podatkowe nie stanowią inaczej, właściwość miejscową organów podatkowych ustala się według miejsca zamieszkania albo adresu siedziby podatnika, płatnika, inkasenta. W ustawie o VAT kwestie właściwości miejscowej organów podatkowych zostały uregulowane w art. 3. Zgodnie z tym przepisem właściwym dla podatnika organem podatkowym jest co do zasady naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na miejsce wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT. Należy zauważyć, iż przepisy ustawy o VAT, w odróżnieniu od przepisów Ordynacji podatkowej, w kwestii ustalenia właściwości miejscowej organów podatkowych odnoszą się przede wszystkim do miejsca wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem VAT, rozumianego jako miejsce prowa-

11 dzenia działalności, a nie do miejsca zamieszkania albo adresu siedziby podatnika. Zatem miejsce prowadzenia działalności ma zasadnicze znaczenie dla ustalenia właściwości organów podatkowych dla celów opodatkowania podatkiem VAT. Miejsce to określa się na podstawie dokumentów rejestracyjnych podatnika 39. Właściwość miejscową organów podatkowych ustala się w odniesieniu do danego okresu rozliczeniowego (miesiąca, kwartału). Jako że podatek VAT jest rozliczany za dany okres, istotne znaczenie dla określenia właściwości miejscowej organów podatkowych ma chwila zamknięcia danego okresu rozliczeniowego (tak też m.in. WSA w Poznaniu w wyroku z dnia 11 czerwca 2008 r., sygn. akt I SA/Po 406/08). Wynika to z faktu, iż podatek VAT jest należny za dany okres rozliczeniowy. Bez znaczenia pozostaje moment wszczęcia postępowania podatkowego czy też kontroli podatkowej bądź skarbowej. W piśmiennictwie wskazuje się ponadto, iż: właściwość miejscowa w podatku od towarów i usług ma charakter właściwości utrwalonej. Raz bowiem ustalona właściwość miejscowa w tym podatku nie może ulec zmianie, choćby po ustaleniu właściwości miejscowej miały miejsce zdarzenia, które wpłynęłyby na ustalenie innej właściwości miejscowej. Powyższa zasada nazywana również zasadą ciągłości właściwości (łac. perpetuatio fori) występuje w zasadzie we wszystkich rodzajach postępowania (w postępowaniu cywilnym, karnym, administracyjnym). W przypadku podatku od towarów i usług inny jest natomiast moment czasowy, w którym właściwość miejscowa nabiera charakteru utrwalonej. O ile bowiem w większości przypadków następuje to w związku z dokonaniem określonych czynności o charakterze procesowym (np. w postępowaniu cywilnym z chwilą wniesienia pozwu), to w przypadku podatku od towarów i usług jest to zamknięcie danego okresu rozliczeniowego (zob. R. Kubacki, Glosa do wyroku NSA z dnia 30 września 2002 r., I SA/ŁD 431/01, Państwo i Prawo 2003/9/47). Zmiana miejsca wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu bądź zmiana siedziby (miejsca zamieszkania) podatnika, dokonane po upływie danego okresu rozliczeniowego, nie powodują zmiany właściwości miejscowej urzędu skarbowego w sprawie podatku od towarów i usług za ten okres (zob. wyrok NSA z dnia 30 września 2002 r., sygn. akt I SA/Łd 431/2001). W sytuacji gdy podatnik podatku VAT zmieni siedzibę (miejsce zamieszkania) po zakończeniu działalności gospodarczej prowadzonej na terenie objętym zakresem działania dwóch lub więcej urzędów skarbowych, właściwym miejscowo do wszczęcia postępowania wymiarowego w zakresie podatku VAT jest organ podatkowy właściwy ze względu na miejsce siedziby (miejsce zamieszkania) tego podatnika w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego, z upływem którego nastąpiło zakończenie przez niego działalności gospodarczej (zob. wyrok NSA z dnia 2 kwietnia 2013 r., sygn. akt I FSK 726/12). 39 Terytorialny zasięg działania urzędów i izb skarbowych określa rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 19 listopada 2003 r. w sprawie terytorialnego zasięgu działania oraz siedzib naczelników urzędów skarbowych i dyrektorów izb skarbowych (Dz.U. z 2013 r. poz. 1441).

12 2. Zasady szczególne 2.1. Kilka miejsc wykonywania czynności opodatkowanych W przypadku jeżeli podatnik wykonuje czynności opodatkowane podatkiem VAT na terenie objętym zakresem działania dwóch lub więcej urzędów skarbowych, organem podatkowym właściwym dla podatnika jest naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na siedzibę w przypadku osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej lub ze względu na miejsce zamieszkania w przypadku osób fizycznych. W praktyce mogą pojawić się wątpliwości, jakie miejsce należy uznać za miejsce wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem VAT na potrzeby ustalenia właściwości organów podatkowych. Miejscem takim mogą być przykładowo placówki sprzedażowe sklepy lub zakłady produkcyjne. W przypadku gdy miejsca te znajdują się w różnych miastach, o właściwości organu podatkowego decyduje siedziba (miejsce zamieszkania) podatnika. Zupełnie inaczej wygląda sytuacja w przypadku, gdy podatnik posiada siedzibę, która jest de facto wyłącznie skrzynką pocztową (podatnik korzysta wyłącznie z adresu dla potrzeb rejestracyjnych). W ocenie autorek taka siedziba nie stanowi miejsca prowadzenia działalności. Przykład Podatnik posiada adres siedziby, tj. korzysta wyłącznie ze skrzynki pocztowej, w Warszawie, oraz jest właścicielem centrum handlowego położonego w Krakowie, który to obiekt wynajmuje. Poza wynajmem pomieszczeń podatnik nie prowadzi żadnej innej działalności. W takiej sytuacji przyjmuje się, naszym zdaniem, iż podatnik posiada jedno miejsce prowadzenia działalności, które jest położone w Krakowie. Zatem organem podatkowym właściwym dla tego podatnika jest naczelnik krakowskiego urzędu skarbowego Podatnicy rozliczający podatek VAT od transakcji wewnątrzwspólnotowych i importu W przypadku podatników określonych w art. 16 i 17, którzy nie są podatnikami w rozumieniu art. 15 ustawy o VAT, właściwym organem podatkowym jest naczelnik urzędu skarbowego właściwy dla podatnika ze względu na adres jego siedziby, jeżeli podatnikami są osoby prawne i jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej. W sytuacji natomiast, kiedy podatnikami są osoby fizyczne, właściwym organem podatkowym jest naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na miejsce zamieszkania podatnika. Artykuł 16 ustawy o VAT odnosi się do osób prawnych, jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej oraz osób fizycznych niebędących podatnikami, o których mowa w art. 15, dokonujących okazjonalnie wewnątrzwspólnotowej dostawy nowych środków transportu. Są to zatem osoby, które nie prowadzą działalności gospodarczej, nie są podatnikami podatku VAT, a sporadycznie,

13 nawet jednorazowo, dokonały lub dokonują wewnątrzwspólnotowej dostawy nowych środków transportu. Artykuł 17 ustawy o VAT dotyczy osób prawnych, jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej oraz osób fizycznych: 1) na których ciąży obowiązek uiszczenia cła, również w przypadku, gdy na podstawie przepisów celnych importowany towar jest zwolniony od cła albo cło na towar zostało zawieszone, w części lub w całości, albo zastosowano preferencyjną, obniżoną lub zerową stawkę celną; 2) uprawnionych do korzystania z procedury celnej obejmującej uszlachetnianie czynne, odprawę czasową, przetwarzanie pod kontrolą celną, w tym również osób, na które zgodnie z odrębnymi przepisami zostały przeniesione prawa i obowiązki związane z tymi procedurami; 3) dokonujących wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów; 4) nabywających usługi świadczone przez podatników nieposiadających siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju; 5) nabywających towary, jeżeli dokonującym ich dostawy na terytorium kraju jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju; 6) obowiązanych do zapłaty podatku na podstawie art. 42 ust. 8 lub ust. 10 (dotyczących wewnątrzwspólnotowej dostawy nowego środka transportu). Wyżej wymienione podmioty nie są podatnikami podatku VAT dokonującymi czynności opodatkowane, z tytułu wykonania których mają obowiązek rozliczenia podatku VAT, a jedynie osobami zobowiązanymi do rozliczenia podatku VAT w związku z określonymi zdarzeniami. Dla podmiotów zobowiązanych do rozliczenia podatku VAT, określonych w art. 16 i 17 ustawy o VAT, właściwość organów podatkowych ustala się zgodnie z art. 3 ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT. Regulacja ta nie dotyczy podatników, którzy prowadzą działalność gospodarczą i są zarejestrowani dla celów podatku VAT. Dla nich właściwym organem jest co do zasady naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na miejsce prowadzenia działalności Podmioty zagraniczne W przypadku podmiotów zagranicznych, zarejestrowanych dla celów podatku VAT w Polsce, nieposiadających siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, właściwym organem podatkowym jest Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście, zwany dalej: naczelnikiem drugiego urzędu skarbowego. Z dniem 1 stycznia 2015 r. przepis ten uległ kosmetycznej zmianie mającej na celu uproszczenie zapisów ustawowych 40. Zamiast posługiwać się mianem Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście, ustawodawca przyjął oznaczenie naczelnik drugiego urzędu skarbowego. 40 Zmiana została dokonana na mocy przepisów ustawy zmieniającej z dnia 25 lipca 2014 r.

14 Przykład Spółka zagraniczna, zarejestrowana dla celów podatku VAT w Polsce, dokonuje sprzedaży towarów na rzecz podmiotów w Polsce. Sprzedawane towary są przemieszczane do Polski w ramach wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. Swoje czynności spółka wykonuje na terytorium całego kraju. Właściwym urzędem skarbowym jest naczelnik drugiego urzędu skarbowego. Naczelnik drugiego urzędu skarbowego jest także organem właściwym w sytuacji, gdy podmiot zagraniczny korzysta z magazynu położonego w Polsce, pod warunkiem iż magazyn ten nie stanowi stałego miejsca prowadzenia działalności. Jeżeli natomiast podmiot zagraniczny zarejestrowany dla celów podatku VAT w Polsce posiada stałe miejsce prowadzenia działalności (np. oddział), właściwym organem podatkowym nie jest naczelnik drugiego urzędu skarbowego. Wówczas właściwość miejscową dla takiego podatnika ustala się na zasadach ogólnych zgodnie z art. 3 ust. 1 2 ustawy o VAT (tak też Ministerstwo Finansów w piśmie z dnia 28 marca 2007 r., sygn. PT /2006/IN/665). Należy wspomnieć, iż podatnicy nieposiadający siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium państwa członkowskiego, podlegający obowiązkowi zarejestrowania się jako podatnicy VAT czynni w Polsce, są obowiązani ustanowić przedstawiciela podatkowego (art. 18a ust. 1 ustawy o VAT). Obowiązek ten nie dotyczy podatników z innych państw członkowskich (art. 18a ust. 2 ustawy o VAT) Pozostałe przypadki Podobnie jak w przypadku podmiotów zagranicznych, również w odniesieniu do sytuacji, w których nie można ustalić właściwości miejscowej na podstawie powyższych zasad, właściwym organem podatkowym jest naczelnik drugiego urzędu skarbowego. W praktyce przepis ten pozostaje jednak martwy. Z dniem 1 stycznia 2015 r. ustawodawca wprowadził do ustawy o VAT szczególną procedurę dotyczącą rozliczania podatku VAT należnego z tytułu świadczenia usług telekomunikacyjnych, nadawczych radiowych i telewizyjnych oraz usług elektronicznych przez podmioty mające siedzibę działalności gospodarczej na terytorium Unii Europejskiej, nieposiadające siedziby w państwie członkowskim konsumpcji, na rzecz osób niebędących podatnikami 41. Usługi te podlegają opodatkowaniu w państwie ich konsumpcji. W sytuacji gdy państwem ich konsumpcji jest terytorium Polski, właściwym organem podatkowym został Naczelnik Łódzkiego Urzędu Skarbowego. 3. Właściwość tzw. dużych urzędów skarbowych Zgodnie z treścią art. 3 ust. 3a ustawy o VAT przepisy ust. 1 3 nie naruszają przepisów ustawy z dnia 21 czerwca 1996 r. o urzędach i izbach skarbowych (Dz.U. 41 Zmiana została dokonana na mocy przepisów ustawy zmieniającej z dnia 25 lipca 2014 r.

15 z 2004 r. Nr 121, poz ze zm.). Powyższa ustawa przewiduje, iż w odniesieniu do niektórych kategorii podatników właściwym organem podatkowym jest tzw. duży urząd skarbowy. Przepisy tej ustawy stosuje się także do podatników podatku VAT. Jeżeli zatem dla danego podatnika właściwym organem podatkowym jest tzw. duży urząd skarbowy, to właściwość ta dotyczy wszystkich podatków, w tym także podatku VAT. 4. Wyłączenie zastosowania przepisów art. 3 ustawy o VAT Przepisy art. 3 ustawy o VAT nie znajdują zastosowania w przypadkach, o których mowa w art. 33, 34, art. 37 ust. 1 i 3 oraz w art. 38 ustawy o VAT, tj. w sytuacji gdy mamy do czynienia z importem towarów i koniecznością uiszczenia cła. W takim razie właściwym organem podatkowym jest naczelnik urzędu celnego. Art. 4 [Ulgi i zwolnienia podatkowe] Ulgi i zwolnienia podatkowe udzielone na podstawie odrębnych ustaw nie mają zastosowania do podatku od towarów i usług. Katarzyna Judkowiak Komentowany przepis przewiduje, iż ulgi i zwolnienia podatkowe udzielone na podstawie odrębnych ustaw nie znajdują zastosowania do podatku VAT. Tym samym potwierdzona została zasada powszechności opodatkowania podatkiem VAT oraz autonomiczności przepisów ustawy o VAT względem innych ustaw podatkowych. Wszelkie ulgi i zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT muszą być uregulowane w ustawie o VAT, która powinna być zgodna z przepisami unijnymi. Przykładowo podmiot prowadzący działalność w specjalnej strefie ekonomicznej, zwolniony z podatku dochodowego, ma obowiązek rozliczania podatku VAT tak jak inni podatnicy.

16 Dział XI. Dokumentacja datku odpowiadającego dostawie towarów i świadczeniu usług jest elementem faktury, od którego zależy prawo do odliczenia. Wynika z tego, że prawa do odliczenia nie można wykonać w stosunku do podatku, który nie odpowiada danej transakcji, czy to z powodu tego, że podatek jest wyższy od należnego zgodnie z prawem, czy z uwagi na to, że przedmiotowa transakcja nie podlega VAT. Jak wynika z wyżej cytowanego orzeczenia, przepisy ustawy o VAT są w tym zakresie, w jakim dopuszczają możliwość odliczenia podatku VAT z faktury wystawionej w trybie art. 108 ust. 2 ustawy o VAT, niekonsekwentne. Zakazane jest wyłącznie odliczenie podatku VAT naliczonego z faktury wystawionej w trybie ust. 1 komentowanego przepisu. 5. Korygowanie faktur wystawionych na mocy art. 108 ustawy o VAT W przypadku wystawienia faktury niedokumentującej rzeczywistej sprzedaży, względnie odnoszącej się do czynności niepodlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT lub zwolnionej z opodatkowania oraz wpłacenia wynikającej z takiej faktury kwoty podatku na rachunek urzędu wystawca faktury ma co do zasady możliwość jej skorygowania. Potwierdza to także ETS. W wyroku z dnia 19 września 2000 r. w sprawie C-454/98 pomiędzy Schmeink & Cofreth AG & Co. KG a Finanzamt Borken oraz pomiędzy Manfred Strobel a Finanzamt Esslingen (Niemcy) Trybunał stwierdził, iż: jeżeli wystawca faktury całkowicie wyeliminował w stosownym czasie ryzyko jakiegokolwiek obniżenia wpływów z tytułu podatków, zgodnie z zasadą neutralności podatku VAT (wystawca faktury wycofał i zniszczył fakturę zanim wykorzystał ją odbiorca, bądź mimo iż faktura została faktycznie wykorzystana jej wystawca rozliczył kwotę wykazaną odrębnie na fakturze), podatek VAT zafakturowany nieprawidłowo musi być skorygowany niezależnie od tego czy wystawca faktury działał w dobrej wierze. Rozdział 2 Ewidencje Art. 109 [Ewidencja sprzedaży] 1. Podatnicy, u których sprzedaż jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9, są obowiązani prowadzić ewidencję sprzedaży za dany dzień, nie później jednak niż przed dokonaniem sprzedaży w dniu następnym. 2. W przypadku stwierdzenia, że podatnik nie prowadzi ewidencji, o której mowa w ust. 1, albo prowadzi ją w sposób nierzetelny, a na podstawie dokumentacji nie jest możliwe ustalenie wartości sprzedaży, naczelnik urzędu skarbowego lub organ kontroli skarbowej określi, w drodze oszacowania, wartość sprzedaży opodatkowanej i ustali od

17 Dział XI. Dokumentacja niej kwotę podatku należnego. Jeżeli nie można określić przedmiotu opodatkowania, kwotę podatku ustala się przy zastosowaniu stawki 22%. 3. Podatnicy, z wyjątkiem podatników wykonujących wyłącznie czynności zwolnione od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3 oraz podatników, u których sprzedaż jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9, są obowiązani prowadzić ewidencję zawierającą: kwoty określone w art. 90, dane niezbędne do określenia przedmiotu i podstawy opodatkowania, wysokość podatku należnego, kwoty podatku naliczonego obniżające kwotę podatku należnego oraz kwotę podatku podlegającą wpłacie do urzędu skarbowego lub zwrotowi z tego urzędu oraz inne dane służące do prawidłowego sporządzenia deklaracji podatkowej, a w przypadkach określonych w art. 120 ust. 15, art. 125, art. 130d, art. 134 oraz art. 138 dane określone tymi przepisami niezbędne do prawidłowego sporządzenia deklaracji podatkowej. 3a. Podatnicy świadczący usługi, których miejscem świadczenia nie jest terytorium kraju, są obowiązani w prowadzonej ewidencji podać nazwę usługi, wartość usługi bez podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze, uwzględniając moment powstania obowiązku podatkowego określany dla tego rodzaju usług świadczonych na terytorium kraju. W przypadku usług, do których stosuje się art. 28b, stosuje się odpowiednio przepisy art. 19a ust. 1 3 i (uchylony). 5. (uchylony). 6. (uchylony). 7. (uchylony). 8. (uchylony). 9. W przypadku, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 6, podatnicy są obowiązani prowadzić ewidencję otrzymywanych towarów zawierającą w szczególności datę ich otrzymania, dane pozwalające na identyfikację towarów oraz datę wydania towaru po wykonaniu usługi przez podatnika. 9a. W przypadkach, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 7 i 8, podatnicy podatku od wartości dodanej są obowiązani prowadzić ewidencję przemieszczanych towarów zawierającą w szczególności datę ich przemieszczenia na terytorium kraju oraz dane pozwalające na identyfikację towarów. 10. Przepis ust. 9 stosuje się odpowiednio do towarów przemieszczanych przez podatnika na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju, jeżeli na tych towarach mają być wykonane usługi na rzecz podatnika, a po wykonaniu tych usług towary te są wysyłane lub transportowane z powrotem do tego podatnika na terytorium kraju. 10a. Przepis ust. 9a stosuje się odpowiednio do towarów przemieszczanych przez podatnika w przypadkach, o których mowa w art. 13 ust. 4 pkt 7 i Podmioty, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, są obowiązane prowadzić ewidencję, na podstawie której można określić wartość nabywanych przez nie towarów

18 Dział XI. Dokumentacja z innych państw członkowskich; prowadzenie ewidencji powinno zapewnić wskazanie dnia, w którym wartość nabywanych przez te podmioty towarów z innych państw członkowskich przekroczy kwotę zł, z uwzględnieniem wartości towarów określonych w art. 10 ust Minister właściwy do spraw finansów publicznych może określić, w drodze rozporządzenia, szczegółowe dane, jakie powinny zawierać prowadzone przez podatnika ewidencje, o których mowa w ust. 9 i 10, a także wzory tych ewidencji, uwzględniając: 1) specyfikę wykonywania czynności, których przedmiotem są przemieszczane towary objęte obowiązkiem ewidencyjnym; 2) konieczność zapewnienia dokumentacji umożliwiającej zweryfikowanie prawidłowości rozliczenia podatku. 13. Minister właściwy do spraw finansów publicznych może zwolnić, w drodze rozporządzenia, niektóre grupy podatników będących osobami fizycznymi z prowadzenia ewidencji, o której mowa w ust. 1, jeżeli jest to uzasadnione specyfiką wykonywanej przez tych podatników działalności, a dodatkowo jeżeli w związku z wykonywanymi przez nich czynnościami naczelnik urzędu skarbowego otrzymuje dokumenty umożliwiające prawidłowe określenie osiąganego przez tych podatników obrotu. 1. Uwagi ogólne Ewidencja prowadzona przez podatników korzystających ze zwolnienia podmiotowego Ewidencja pełna Justyna Pomorska, Halina Lebrand 1. Uwagi ogólne Ustawa o rachunkowości przewiduje dla operacji zakupu i sprzedaży prowadzenie ksiąg pomocniczych, między innymi w celu prawidłowego rozliczenia zobowiązania podatkowego. Rejestry VAT stanowią księgi pomocnicze, które są uszczegółowieniem i uzupełnieniem zapisów związanych z podatkiem VAT na kontach księgi głównej. Ilość prowadzonych rejestrów VAT uzależniona jest od charakteru i różnorodności prowadzonej przez podatnika działalności. Ewidencje, zwane rejestrami VAT, prowadzone są w zakresie sprzedaży, zakupu towarów i usług. Ponadto w przypadku dokonywania transakcji z podmiotami z państw członkowskich Unii Europejskiej innymi niż Polska podatnik prowadzi rejestry wewnątrzwspólnotowych dostaw, jak również wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów. W sytuacji gdy podatnik uczestniczy w obrocie zagranicznym poza Unią Europejską, prowadzi także rejestr eksportu i importu towarów. Ponadto podatnicy będący usługobiorcami usług świadczonych przez podmioty spoza terytorium Polski, dla których miejscem opodatkowania jest siedziba usługobiorcy, winni prowadzić ewidencje w zakresie importu usług (reverse charge). Każdy z tych rejestrów podlega tej samej regulacji prawnej.

19 Dział XI. Dokumentacja 2. Ewidencja prowadzona przez podatników korzystających ze zwolnienia podmiotowego Stosownie do art. 109 ust. 1 ustawy o VAT podatnicy, u których sprzedaż zwolniona jest z podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT, zostali zobligowani do prowadzenia ewidencji sprzedaży. Ewidencja ta powinna być prowadzona za dany dzień, nie później jednak niż przed dokonaniem sprzedaży w dniu następnym. Przykład Spółka A, korzystająca ze zwolnienia podmiotowego, dokonała sprzedaży kalendarzy biurowych w dniu 25 stycznia 2015 r., następna sprzedaż nastąpiła w dniu 26 stycznia o godzinie Stosownie do brzmienia art. 109 ust. 1 ustawy o VAT sprzedaż zrealizowana w dniu 25 stycznia 2015 r. powinna zostać ujęta w ewidencji najpóźniej w dniu 26 stycznia 2015 r. przed godziną Ustawodawca nie wskazuje obligatoryjnych elementów, jakie powinna zawierać ewidencja. Konieczne jest, aby na jej podstawie można było ustalić datę rozpoczęcia sprzedaży podlegającej opodatkowaniu. Niniejszy warunek ma na celu ustalenie momentu, w którym wartość sprzedaży przekroczy kwotę, o której mowa w art. 113 ust. 1 oraz 9 ustawy o VAT, a tym samym dany podmiot utraci możliwość korzystania ze zwolnienia podmiotowego. Od daty przekroczenia limitu kwoty zwolnionej wszelkie kolejne transakcje sprzedaży powinny być opodatkowane podatkiem VAT według właściwej stawki podatku dla danego towaru lub usługi. Zaznaczyć należy, że u podmiotów zwolnionych obowiązek ten nie dotyczy ewidencji w zakresie zakupów towarów i usług. Zgodnie z art. 109 ust. 2 ustawy o VAT, w przypadku gdy organ podatkowy stwierdza, że podatnik nie prowadzi ewidencji sprzedaży lub prowadzi ją w sposób nierzetelny, wówczas określa wartość niezaewidencjonowanej sprzedaży w drodze oszacowania i ustala podatek należny z zastosowaniem odpowiedniej stawki, jednocześnie pozbawiając prawa obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony przy nabyciu towarów i usług. Tak więc określenie wielkości niezaewidencjonowanej sprzedaży w drodze oszacowania następuje wówczas, gdy na podstawie dokumentacji nie jest możliwe ustalenie wartości sprzedaży. Jak czytamy w wyroku NSA z dnia 12 marca 2010 r. (sygn. akt I FSK 74/09): możliwość oszacowania (ustalenia wartości na podstawie innej dokumentacji) dotyczy tylko i wyłącznie tej części sprzedaży, która została niezaewidencjonowana. Nie można zatem poprzez szacunek podwyższyć wartości sprzedaży (obrotów) z czynności, które zostały ujęte w ewidencji sprzedaży. Organ podatkowy ma w zasadzie swobodę (lecz nie dowolność) w zakresie wyboru metody dokonywania szacunku. Oczywiście metoda ta powinna być dostosowana do charakteru działalności podatnika. Przepis art. 109 ust. 2 ustawy o VAT odnosi się do oszacowaniu obrotu zastosowanie w tym przypadku znajdować może regulacja zawarta w art Ordynacji Podatkowej, zgodnie z którą organ podatkowy odstąpi od określenia podstawy opodatkowania

20 Dział XI. Dokumentacja w drodze oszacowania, jeżeli dane wynikające z ksiąg podatkowych (tutaj: z ewidencji), uzupełnione dowodami uzyskanymi w toku postępowania, pozwalają na określenie podstawy opodatkowania. Może to mieć miejsce w szczególności w razie stwierdzenia nierzetelności ewidencji sprzedaży. Nie można wszakże z góry wykluczyć możliwości zastosowania tej regulacji także w razie nieprowadzenia ewidencji sprzedaży w ogóle. Organ podatkowy może przecież wówczas wykorzystać (o ile istnieją) księgi podatkowe prowadzone dla celów podatku dochodowego. 3. Ewidencja pełna Ustawa o VAT zobowiązuje w art. 109 ust. 3 wszystkich podatników VAT zarejestrowanych jako podatnicy czynni do prowadzenia pełnej ewidencji, tj. ewidencji w zakresie sprzedaży i zakupów towarów i usług. Jak wynika z przepisów ustawy o VAT, podatnikiem czynnym jest podmiot, który nie korzysta ze zwolnienia podmiotowego od podatku oraz nie wykonuje wyłącznie czynności zwolnionych od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 i art. 83 ust. 3 ustawy o VAT. Ewidencja, o której mowa powyżej, powinna zawierać następujące elementy: 1) kwoty określone w art. 90 ustawy o VAT, 2) dane niezbędne do określenia przedmiotu i podstawy opodatkowania, 3) wysokość podatku należnego, 4) kwoty podatku naliczonego obniżające kwotę podatku należnego, 5) kwotę podlegającą wpłacie do urzędu skarbowego lub zwrotowi z tego urzędu, 6) dane służące do prawidłowego sporządzenia deklaracji podatkowej. Polskie prawo nie określa w szczególny sposób zasad prowadzenia ewidencji dla celów podatku VAT. Nie istnieje jeden obowiązujący wzór rejestrów VAT. Jeżeli prowadzone przez podatnika rejestry zawierają powyższe dane oraz są prowadzone w sposób pozwalający na prawidłowe sporządzenie deklaracji VAT, takie rejestry należy uznać za właściwe. Pierwszym z elementów podlegających ujawnieniu w rejestrze VAT są kwoty, o których mowa w art. 90 ustawy o VAT. Tak więc podatnik zobowiązany jest do odrębnego określenia kwot podatku naliczonego związanego z czynnościami, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego. Kolejnym elementem umieszczanym w ewidencji są dane niezbędne do określenia przedmiotu i podstawy opodatkowania. Przedmiot opodatkowania został określony w art. 5 ustawy o VAT. Niezbędne do określenia przedmiotu opodatkowania będzie ustalenie rodzaju i charakteru transakcji. Natomiast podstawą opodatkowania będą kwoty ustalone zgodnie z art. 29a ustawy o VAT. W ewidencji prowadzonej na podstawie art. 109 ust. 3 ustawy o VAT powinna zostać wykazana wysokość podatku należnego. Może ona być ujęta w odniesieniu do poszczególnych transakcji, nie ma obowiązku sumowania i uwzględniania w jednej pozycji całości podatku należnego za dany okres rozliczeniowy. Co prawda nie wynika to z przepisów, ale w praktyce rejestry w zakresie podatku należnego