Analiza wpływu zmiany stawki VAT na usługi hotelowe i gastronomiczne.

Transkrypt

1 Analiza wpływu zmiany stawki VAT na usługi hotelowe i gastronomiczne. Analiza na zlecenie Izby Gospodarczej Hotelarstwa Polskiego 29 lipca 2009 Raport został przygotowany na zamówienie Izby Gospodarczej Hotelarstwa Polskiego i obejmuje swoim zakresem zagadnienia, które zostały uzgodnione pomiędzy Deloitte i Izbą Gospodarczą Hotelarstwa Polskiego

2 Glosariusz Definicja sformułowania usługi hotelowe i gastronomiczne przy opodatkowaniu takich usług 7% stawką podatku VAT oraz przy odliczaniu podatku VAT z tytułu odliczania takich usług W kontekście sformułowania usługi hotelowe i gastronomiczne przy opodatkowywaniu stawką VAT Sformułowanie usługi hotelowe i gastronomiczne przy opodatkowywaniu takich usług zgodnie z UPodVAT stawką 7% dotyczy (inter alia): usług hoteli sklasyfikowanych w PKWiU 55.1, usług świadczonych przez obiekty noclegowe turystyki oraz inne miejsca krótkotrwałego zakwaterowania, z wyłączeniem usług zakwaterowania w bursach, internatach i domach studenckich (PKWiU ex ) usług gastronomicznych z wyłączeniem: sprzedaży napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2 % oraz napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5 %, sprzedaży kawy i herbaty (wraz z dodatkami), napojów bezalkoholowych gazowanych, wód mineralnych, a także sprzedaży w stanie nieprzetworzonym innych towarów opodatkowanych stawką 22 %. W konsekwencji stawka 7% znajduje zastosowanie do: (i) usług hoteli, (ii) usług świadczonych przez obiekty noclegowe turystyki oraz inne miejsca krótkotrwałego zakwaterowania (z pewnymi wyłączeniami) w obu przypadkach pod warunkiem ich odpowiedniej klasyfikacji zgodnie z PKWiU, oraz (iii) usług gastronomicznych (z pewnymi wyłączeniami). W kontekście sformułowania usługi hotelowe i gastronomiczne przy odliczaniu VAT z tytułu nabycia takich usług Zgodnie z UPodVAT, obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do nabywanych przez podatnika usług noclegowych i gastronomicznych z wyjątkiem nabycia gotowych posiłków przeznaczonych dla pasażerów przez podatników świadczących usługi przewozu osób. W konsekwencji brak możliwości odliczania stawki VAT przez osoby prawne i osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą dotyczy usług noclegowych i usług gastronomicznych (usługi hotelowe i gastronomiczne). W kontekście obliczeń zawartych w Raporcie Zgodnie z UPodPraw i UPodFiz, nie zalicza się do kosztów uzyskania przychodów podatku od towarów i usług, z tym że kosztem uzyskania przychodów jest m.in. podatek naliczony w tej części, w której zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty lub zwrot różnicy podatku od towarów i usług (jeżeli naliczony podatek od towarów i usług nie powiększa wartości środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej). W konsekwencji brak możliwości odliczania podatku VAT naliczonego przez podatnika podatku VAT będącego jednocześnie podatnikiem CIT albo podatkiem PIT prowadzącym działalność gospodarczą skutkuje możliwością zaliczenia nieodliczalnej kwoty VAT do kosztów uzyskania przychodów, co powinno nieznacznie zmniejszyć wpływ negatywnych zmian związanych z podwyższenie stawki VAT

3 Wstęp Analiza wpływu zmiany stawki VAT na usługi hotelowych i gastronomicznych Wstęp do raportu Rynek hotelowy i gastronomiczny to rynek złożony, który uzależniony jest od wielu czynników zarówno makro- i mikroekonomicznych, legislacyjnych, społeczno-kulturowych jak i psychologicznych. W poniższej analizie naszą uwagę skupiamy głównie wokół efektu cenowego jaki potencjalnie może zostać wywołany przez zmianę stawki podatku VAT od usług hotelowych i gastronomicznych z 7% do 22%. Wzrost podatku VAT od usług hotelowych i gastronomicznych przełoży się przede wszystkim na spadek popytu końcowego, którego skala będzie zależała od elastyczności cenowej popytu. Dlatego też zagadnienie to zostanie przeanalizowane dokładniej. Zmiana stawki VAT przyczyni się do obniżenia przychodów i rentowności usługodawców. W związku z tym zwrócimy uwagę na zależności pomiędzy elastycznością cenową popytu a możliwymi działaniami przedsiębiorców mającymi na celu optymalizacje cen usług w celu maksymalizacji zysku. Przyjrzymy się również pozytywnym i negatywnym efektom wzrostu podatku VAT od usług hotelowych i gastronomicznych dla przychodów budżetu z tego tytułu. Charakter raportu Poniższy raport pokazuje przede wszystkim dostosowawcze mechanizmy rynkowe aktywujące się na skutek wprowadzenia wyższej stawki VAT od usług hotelowych i gastronomicznych. Wiele z poniższych obliczeń czy analiz, w celu lepszego zobrazowania zachodzących zmian, przeprowadzona została przy założeniu ceteris paribus, co oznacza iż pozostałe czynniki w danej analizie były niezmienne. Scenariusze rynkowe wpływu wprowadzenia podwyższonej stawki VAT na usługi hotelowe oraz gastronomiczne przedstawiają możliwe sytuacje wpływu zmiany podatku na sektor, konsumentów i budżet, niemniej jednak wyliczenia przy scenariuszach mają charakter poznawczy i nie prezentują sobą rzeczywistych wartości charakterystycznych dla sektora HoReCa. Poniższy raport ma na celu przybliżenie głównych mechanizmów, które w decydujący sposób wpłyną na siłę i kierunek zmian wywołanych przez wyższy podatek VAT oraz wpływu wprowadzenia tego podatku na konsumentów, rynek hotelowy i gastronomiczny, oraz na budżet

4 Analiza ogólnego mechanizmu wpływu zmian VAT Wzrost podatku VAT na usługi hotelowe i gastronomiczne wpłynie negatywnie na popyt konsumentów na te usługi oraz przychody i zyski sektora. Z kolei wpływy budżetu wzrosną. Skala negatywnych i pozytywnych efektów zależeć będzie w głównej mierze od elastyczności cenowej popytu Wzrost podatku VAT na usługi hotelowe i gastronomiczne z 7% do 22% 1,4 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0 Wzrost podatku VAT z 7% do 22% powoduje wzrost cen brutto na usługi hotelowe i gastronomiczne o 14%. VAT 7% VAT 22% VAT Cena netto Popyt konsumentów Usługi HoReCa to dobra, na które popyt wraz ze wzrostem ich cen słabnie. Jest to dominujący mechanizm, od którego jedynym wyjątkiem są dobra Veblena 1 i Giffena 2 (wzrost ceny powoduje wzrost popytu). Siła spadku popytu na usługi HoReCa w wyniku wzrostu stawki VAT z 7% do 22% jest zatem wypadkową zmiany ceny brutto i elastyczności cenowej popytu na te dobra. Przychody usługodawców Niezależnie od elastyczności cenowej popytu na usługi hotelowe i gastronomiczne wzrost cen tych usług spowodowany wzrostem podatku VAT z 7% do 22% przyczyni się do spadku przychodów usługodawców. Jedynie w czysto teoretycznym przypadku doskonale sztywnej elastyczności cenowej popytu wzrost lub spadek cen nie ma wpływu na wielkość popytu. Wpływy budżetowe Dla wartości elastyczności cenowej popytu na usługi hotelowe i gastronomiczne w przedziale (-4,87;0>) wpływy budżetowe wynikające ze wzrostu stawki VAT z 7% do 22% będą większe niż w sytuacji obecnej (przy założeniu innych czynników niezmiennych). Im popyt mniej elastyczny tym wpływy budżetowe będą większe. Mechanizm ten nie uwzględnia negatywnych zmian na rynku HoReCa związanych ze wzrostem stawki VAT, jak np. obniżanie cen w celu utrzymania dotychczasowego popytu, co może doprowadzić do wojny cenowej i spowodować bankructwo mniej rentownych usługodawców powodując m.in. obniżenie przychodów budżetowych z CIT, wpływów składek ZUS oraz wywołując konieczność zwiększenia wydatków na zasiłki dla bezrobotnych. 1) Dobro Veblena jest to dobro luksusowe, na które popyt wzrasta wraz ze wzrostem ceny jest to wyjątek w prawie popytu 2) Dobro Giffena dobro podrzędne, którego ilość nabywana rośnie, nawet w przypadku wzrostu jego ceny - 4 -

5 Wpływ zmiany podatku VAT - Konsumenci Konsument Z ponad 15 mln Polaków wyjeżdżających na wakacje ponad 85% decyduje się na wakacje w kraju. Ich decyzje bardzo często podyktowane są względami ekonomicznymi. W przypadku podwyżki stawki VAT na usługi HoReCa ceny wakacji krajowych zdrożeją, co może spowodować osłabienie popytu na wycieczki krajowe względem zagranicznych i ograniczyć wpływy budżetowe HoReCA Budżet Uczestnictwo Polaków w wyjazdach turystycznych (liczba uczestniczących w wieku 15 i więcej lat w mln) Zmiana 07/06 Wyłącznie krajowe 11,3 10,6 10,4-1,9% Zarówno krajowe, jak i zagraniczne* Wyłącznie zagraniczne 2,3 2,5 2,9 16,0% 1,5 2,0 2,0 0,0% Suma 15,1 15,1 15,3 1,3% Źródło: Badania Instytutu Turystyki. *) Polacy, którzy w danym roku wyjechali zarówno na wakacje krajowe, jak i zagraniczne Rodzaj zakwaterowania podczas krajowych podróży długookresowych (%) Odpłatny (Podlegający stawce VAT) Nieodpłatny (Niepodlegający stawce VAT) % 52% 46% 48% W 2007 roku 13,3 mln (+1,5% w stosunku do 2006) Polaków zdecydowało się na wakacje na terenie kraju, podczas gdy zaledwie 2 mln Polaków zdecydowało się na zagraniczny wyjazd turystyczny zamiast krajowego. Odsetek wakacji zagranicznych jest ciągle mały,co związane jest z większymi niż w kraju kosztami wyjazdów turystycznych. Oznacza to, iż przeciętny Polski turysta jest stosunkowo wrażliwy na ceny usług turystycznych, których cena jest skorelowana dodatnio z cenami za nocleg w hotelach i za wyżywienie. Z tego też względu podwyżka podatku VAT może mieć względnie duży negatywny wpływ na popyt na krajowe wyjazdy turystyczne (ze względu na wzrost cen pewna część konsumentów nie będzie mogła pozwolić sobie na żadną formę dłuższych wakacji, podczas gdy jeszcze inna część zdecyduje się na zdecyduje się na tańsze wakacje za granicą). Spadek popytu na wakacje krajowe wywołany podwyżką VAT na usługi HoReCa może mieć nie tylko negatywne konsekwencje dla sektora hotelowego i gastronomicznego oraz sektorów okołoturystycznych ale także dla budżetu (głównie poprzez spadek wpływów podatkowych z tytułu wydatków na turystykę oraz usługi i dobra, na które popyt jest sezonowy i silnie związany z ilością turystów). Wzrost podatku VAT może przejawić się również w postaci zwiększonej podaży zakwaterowania w szarej strefie osłabiając pozytywne efekty podwyżki stawki VAT dla budżetu. Ponadto, wart podkreślenia wydaje się fakt, iż prawie połowa Polaków podczas krajowych podróży długookresowych decyduje się na nieodpłatne formy zakwaterowania (np. u rodziny czy u znajomych). Wielkość tej grupy może jeszcze wzrosnąć po wprowadzeniu wyższego podatku VAT na usługi HoReCa. Źródło: Badania Instytutu Turystyki

6 Wpływ zmiany podatku VAT - Konsumenci Wzrost podatku VAT na usługi hotelowe i gastronomiczne (przy założeniu innych czynników niezmiennych) przełoży się na spadek popytu na te usługi niezależnie od wartości elastyczności cenowej popytu na te usługi. Wielkość spadku popytu zależeć będzie w głównej mierze od elastyczności cenowej popytu Wariant Sytuacja obecna Elastyczność cenowa popytu W zależności od scenariusza Cena netto Stawka VAT Cena brutto Popyt Przychód netto branży Konsument Zarówno w przypadku osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej jak i w przypadku osób prawnych oraz osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą nie istnieje możliwość odliczenia podatku VAT od usług hotelowych i gastronomicznych. Niemniej jednak dwie ostatnie grupy mogą w takim przypadku zaliczyć podatek VAT do kosztów uzyskania przychodów, co przekłada się dla nich na nieco niższą efektywną cenę usług HoReCa. Pomimo tego, wzrost podatku VAT na usługi HoReCa w bardzo podobny sposób dotyka zarówno firmy jak i osoby prywatne. Sprzedaż usług hotelowych i gastronomicznych jest wysoce uzależniona od elastyczności cenowej popytu na te usługi. W takim wypadku wzrost cen wywołany podwyżką podatku VAT z 7% do 22% przełoży się na spadek popyt na te dobra, którego siła (przy założeniu innych czynników niezmiennych) będzie zależna głównie od wrażliwości cenowej popytu. Powyższa tabela demonstruje mechanizm wpływu różnych poziomów elastyczności cenowej popytu na wielkość popytu a tym samym przychody firm z sektora oraz wartość całego rynku. Scenariusz A przedstawia sytuację rynkową, w której popyt jest relatywnie sztywny. Zatem spadek popytu jest mniejszy niż proporcjonalny w stosunku do wzrostu ceny brutto Scenariusz B przedstawia sytuację rynkową w której popyt spada proporcjonalnie do wzrostu ceny brutto (o ok. 14%) HoReCA Wpływy budżetowe z VAT Scenariusze C i D przedstawiają sytuację rynkową, w której popyt jest coraz bardziej wrażliwy na cenę w związku z czym rynek HoReCa zaczyna się znacząco kurczyć. Budżet Wartość rynku 100* 7% * Scenariusz A -0, % Scenariusz B -1, % Scenariusz C -2, % Scenariusz D -5, % * Analiza na liczbach ogólnych - 6 -

7 Konsument Wpływ zmiany podatku VAT Hotele Wrażliwość popytu na zmiany cen jest kluczowa dla kondycji finansowej sektora hotelowego. Im popyt mniej wrażliwy na wzrost cen usług hotelowych tym negatywne skutki wprowadzenia podwyższonej stawki VAT na te usługi będą dla sektora mniejsze HoReCA Budżet Wariant Elastyczność cenowa popytu Cena netto Stawka VAT Cena brutto Popyt Przychód netto branży Koszty stałe Koszty zmienne Koszty całkowite Zysk Marża Sytuacja obecna W zależności od scenariusza 100* 7% * ** 2 000** ,0% Scenariusz A -0, % ,0% Scenariusz A -0, % ,3% Scenariusz B % ,4% Scenariusz C -0, % ,4% Powyższa tabela, w szczególności wiersz sytuacja obecna przedstawia pewien modelowy obraz rynku. Scenariusze A-C mają za zadanie przedstawić możliwe kierunki rozwoju kondycji branży hotelowej w przypadku wprowadzenia podwyższonej stawki VAT. Na potrzeby przedstawienia mechanizmów wpływu podwyżki VAT na usługodawców z branży hotelowej przyjęliśmy (na podstawie wywiadu z przedstawicielem branży), iż średnia rentowność usługodawców wynosić będzie ok. 10%, podczas gdy 78% wszystkich kosztów stanowić będą koszty stałe (reszta to koszty zmienne 22%). W scenariuszu A obliczona została wartość progowa elastyczności cenowej popytu, przy której zysk sektora wskutek podwyżki VATu będzie zerowy, przy założeniu pozostałych czynników niezmiennych. Scenariusz A przedstawia działania ze strony usługodawców (obniżenie ceny) mające na celu optymalizację zysku przy elastyczności cenowej popytu, przy której w scenariuszu A zysk sektora był zerowy. Scenariusz ten pokazuje, iż przy rentowności na poziomie 10% oraz relatywnie małej wrażliwości cenowej popytu <-1;0) obniżka ceny nie przyczyni się do poprawy marży zysku. Oznacza to również, że przy obecnej strukturze kosztów i rentowności sektora tylko nieliczne, najbardziej rentowne firmy będą miały możliwość efektywnego zarządzania ceną. Scenariusze B i C to przykłady sytuacji rynkowych, w których wrażliwość cenowa popytu jest stosunkowo niewielka. Oznacza to, że spadek popytu będzie mniejszy niż w scenariuszu A, a wygenerowany zysk będzie tym wyższy im wrażliwość popytu na zmiany cen mniejsza. * Analiza na liczbach ogólnych. ** Struktura kosztów branży hotelowej użyta w analizie jest modelowa i została opracowana w oparciu o wywiad z jednym z czołowych graczy na rynku polskim. Dla potrzeb analizy w sytuacji bazowej koszty stałe stanowią ok. 78% wszystkich kosztów, a koszty zmienne 22%

8 Konsument Wpływ zmiany podatku VAT Restauracje Wpływ podwyższonej stawki VAT od usług HoReCa na sektor gastronomiczny podobnie jak w przypadku hotelowego zależny jest w dużej mierze od wrażliwości popytu na zmiany cen oraz od udziału kosztów stałych w kosztach całkowitych HoReCA Budżet Wariant Elastyczność cenowa popytu Cena netto Stawka VAT Cena brutto Popyt Przychód netto branży Koszty stałe Koszty zmienne Koszty całkowite Zysk Marża Sytuacja obecna W zależności od scenariusza 100* 7% * ** 4 350** ,0% Scenariusz A -1, % ,0% Scenariusz A -1, % ,3% Scenariusz B % ,9% Scenariusz C -0, % ,3% Sytuacja obecna przedstawia obraz rynku gastronomicznego przed wprowadzeniem podwyższonej stawki VAT na te usługi. Natomiast, scenariusze A-C przedstawiają różne warianty wpływu wyższej stawki VAT na przychody i zyski przedstawicieli sektora gastronomicznego. Koszty stałe, ze względu na fakt, iż wraz ze spadkiem popytu a tym samym sprzedaży wpływają negatywnie na rentowność zostały wydzielone. Na podstawie wywiadów z przedstawicielami z branży gastronomicznej modelowy poziom kosztów stałych został przyjęty na poziomie 50%, a wyjściowa rentowność wynosić będzie 13%. W scenariuszu A obliczona została wartość progowa elastyczności cenowej popytu, przy której zysk sektora wskutek podwyżki VATu będzie zerowy, przy założeniu pozostałych czynników niezmiennych. Scenariusz A przedstawia sytuację, w której obniżenie ceny wywołane wzrostem podatku VAT przekłada się na wyższy niż w przypadku scenariusza A wygenerowany zysk. Scenariusz ten pokazuje, iż przy relatywnie dużej wrażliwości cenowej popytu (<-1) działania mające na celu optymalizację cenową mogą przyczynić się do wygenerowania wyższego zysku. Scenariusze B i C to przykłady sytuacji rynkowych, w których wrażliwość cenowa popytu jest stosunkowo niewielka. Oznacza to, że spadek popytu będzie mniejszy, a wygenerowany zysk wyższy niż w przypadku scenariusza A. * Analiza na liczbach ogólnych. ** Struktura kosztów branży gastronomicznej użyta w analizie jest modelowa i została opracowana w oparciu o wywiady z wiodącymi graczami na rynku polskim. Dla potrzeb analizy w sytuacji bazowej koszty stałe i zmienne są sobie równie i stanowią po 50% wszystkich kosztów

9 Elastyczność cenowa popytu Wpływ zmiany podatku VAT HoReCa Konsument Obniżanie cen netto na usługi hotelowe i gastronomiczne w celu optymalizacji zysku jest efektywne tylko w przypadku wysoce rentownych przedsiębiorstw oraz rynku charakteryzującego się wysoką elastycznością cenową popytu (<-1) HoReCA Budżet Zarządzanie ceną w celu optymalizacji zysków Wysoka (<-1) Niska (-1;0) Rentowność usługodawcy 10% 15% 20% Brak pozytywnych efektów obniżenia ceny Wprowadzenie wyższej stawki VAT na usługi HoReCa może spowodować, iż niektórzy przedsiębiorcy działający na tych rynkach zdecydują się na obniżanie cen netto na swoje towary i usługi w celu odzyskania części utraconego popytu oraz w celu zwiększenia wygenerowanego zysku. Na takie działania będą się decydowały w większości przypadków jedynie wysoce rentowne spółki. Im rynek bardziej wrażliwy na zmiany cenowe (wysoka elastyczność cenowa) tym więcej jest możliwości optymalizacji zysku przez przedsiębiorców poprzez obniżanie ceny netto (przy założeniu, że dotychczasowa struktura kosztów zostaje zachowana). Wysoka elastyczność cenowa popytu oznacza również, że wzrost cen o 14% wywołany podwyżką VAT spowoduje ponadproporcjonalny spadek popytu na dane dobra, a tym samym optymalizowany zysk będzie już na dużo niższym poziomie niż w przypadku sytuacji przed wprowadzeniem podwyższonej stawki VAT. Oznacza to, iż niezależnie od wielkości zmian cen i poziomu elastyczności cenowej popytu osiągnięcie zysku z poziomu sprzed wprowadzenia wyższego podatku VAT jest niemożliwe bez znacznego obniżenia kosztów działalności. Ewentualna optymalizacja kosztowa w przypadku malejącego Umiarkowane możliwości optymalizacji ceny popytu powinna się w szczególności skupić na kosztach stałych, które wraz ze spadkiem popytu na usługi hotelowe i Duże możliwości optymalizacji ceny gastronomiczne przekładają się na wzrost kosztów jednostkowych (mniejsza ilość sprzedanych usług przy tym samym poziomie kosztów stałych) i w efekcie obniżają marżę jednostkową i końcowy zysk przedsiębiorców. *Analiza na liczbach ogólnych. ** Struktura kosztów branży hotelowej użyta w analizie jest modelowa i została opracowana w oparciu o wywiad z jednym z czołowych graczy na rynku polskim. Dla potrzeb analizy w sytuacji bazowej koszty stałe stanowią ok. 78% wszystkich kosztów, a koszty zmienne 22%. *** Struktura kosztów branży gastronomicznej użyta w analizie jest modelowa i została opracowana w oparciu o wywiady z wiodącymi graczami na rynku polskim. Dla potrzeb analizy w sytuacji bazowej koszty stałe i zmienne są sobie równie i stanowią po 50% wszystkich kosztów

10 Wpływ zmiany podatku VAT Budżet Efekt wprowadzenia wyższej stawki VAT od usług hotelowych i gastronomicznych będzie dla budżetu pozytywny. Niemniej jednak, inne wpływy podatkowe budżetu mogą zostać znacząco ograniczone (np. przez zmniejszone wydatki na turystykę krajową, czy zmniejszone zyski firm z branży HoReCa) Pozytywne czynniki Negatywne czynniki Konsument HoReCA Budżet CIT Spadek popytu na usługi HoReCa wywołany podwyżką podatku VAT z 7% do 22% przełoży się na spadek wygenerowanych przez sektor zysków. Oznacza to, że wpływy podatkowe z tytułu podatku CIT będą w przypadku sektora HoReCa oraz sektorów silnie powiązanych (jak turystyka) mniejsze. VAT Wpływy budżetowe z tytułu zwiększonego podatku VAT na usługi HoReCa dla elastyczności cenowej z przedziału wzrosną pod warunkiem, że elastyczność cenowa pozostanie w przedziale (-4,87;0>. Wpływy budżetu Skala pozytywnych efektów dla budżetu? Sytuacja finansowa HoReCa Bezrobocie Turyści Zagraniczni Turyści / podróżni krajowi Wzrost stawki VAT może wywołać konieczność obniżania cen przez sektor HoReCa, co może doprowadzić do upadłości wielu przedsiębiorstw. W celu przeciwdziałania takiej możliwości zagrożone firmy będą starały się szukać oszczędności, co przełożyć się może na obniżone wpływy budżetowe z wielu sektorów powiązanych z HoReCa. Upadłość mniej rentownych firm z rynku HoReCa przełoży się na wzrost bezrobocia. To z kolei, osłabi popyt krajowy a tym samym wpływy do budżetu głównie z tytułu podatków pośrednich (przede wszystkim VAT). Istnieje również ryzyko zmniejszenia oficjalnego zatrudnienia w sektorze poprzez rozwój szarej strefy. Wzrost cen usług hotelowych i gastronomicznych wywołany wzrostem podatku VAT przyczyni się nie tylko do osłabienia popytu zagranicznego na wyżej wspomniane usługi (część turystów zagranicznych będzie szukać tańszych krajów) ale również na usługi i dobra związane z całym biznesem turystycznym. To z kolei negatywnie wpłynie na budżet. W przypadku klientów krajowych, wzrost podatku VAT może przyczynić się do zmiany zachowań zakupowych. Polscy turyści mogą zacząć częściej decydować się na wyjazdy zagraniczne lub korzystać z nieopodatkowanych form zakwaterowania (szara strefa, wizyty rodzinne) co osłabi popyt krajowy lub wpłynie negatywnie na wpływy do budżetu Państwa

11 Konsument Wpływ zmiany podatku VAT Budżet Wpływy budżetowe z tytułu wzrostu podatku VAT od usług hotelowych i gastronomicznych będą większe od dotychczasowych dla elastyczności cenowej popytu z przedziału (-4,87;0>, przy założeniu, że pozostałe czynniki pozostaną niezmienne HoReCA Budżet Wariant Elastyczność cenowa popytu Cena netto Stawka VAT Cena brutto Popyt Przychód netto Wpływy budżetowe z VAT Sytuacja obecna W zależności od scenariusza 100* 7% * Scenariusz A -5, % Scenariusz B -4, % Scenariusz C % Wpływy budżetowe z tytułu podatku VAT od usług hotelowych i gastronomicznych są pochodną ceny brutto na te usługi, obecnie obowiązującej na nie stawki VAT oraz popytu wyrażonego ostatecznie poprzez wolumen sprzedaży. Elastyczność cenowa popytu jest jednym z głównych elementów wpływających na wielkość zwiększonych przychodów budżetu. Im popyt jest mniej wrażliwy na zmiany cen tym wpływy budżetowe po wprowadzeniu podwyższonej stawki VAT na usługi hotelowe i gastronomiczne będą wyższe. Powyżej zostały przedstawione różne warianty wpływu wprowadzenia podwyższonej stawki VAT na usługi hotelowe i gastronomiczne na budżet. W przypadku scenariusza A popyt jest na tyle wrażliwy na zmiany cen, że (przy założeniu innych czynników niezmiennych) wzrost podatku VAT przełożył się na mniejsze niż w sytuacji bazowej wpływy budżetowe. Scenariusz B pokazuje elastyczność cenową popytu przy której wzrost stawki VAT jest neutralny dla budżetu (przy jednoczesnym negatywnym skutku dla branży) Natomiast scenariusz C to przykład, w którym popyt jest stosunkowo nieelastyczny i w związku z tym wzrost wpływów budżetowych jest wyraźny. * Analiza na liczbach ogólnych

12 Główne czynniki wpływające na efekt końcowy zmiany VAT (1/2) Zestawienie przedstawia kluczowe czynniki wpływające na siłę i kierunek zmian wywołanych przez zmianę stawki podatku VAT od usług hotelowych i gastronomicznych. Czynniki te powinny zostać przeanalizowane w celu określenia rzeczywistego wpływu potencjalnej zmiany stawki VAT na sektor HoReCa Czynnik Opis Komentarz Elastyczność cenowa popytu Elastyczność cenowa podaży Elastyczność cenowa popytu jest relacją między wyrażoną w procentach zmianą popytu, a wyrażoną w procentach zmianą czynnika (w tym wypadku ceny), który tę zmianę wywołał. Elastyczność popytu można określić tylko w odniesieniu do tych czynników kształtujących popyt, które da się zmierzyć. Informuje o wrażliwości popytu na zmiany czynników go kształtujących. Elastyczność cenowa podaży to stosunek procentowej zmiany wielkości podaży do procentowej zmiany ceny. Wskaźnik ten odnosi się do sposobu, w jaki wielkość podaży reaguje na zmiany cen: jeżeli mała zmiana ceny wywoła względnie dużą zmianę podaży, to mówimy że podaż jest elastyczna, jeżeli duża zmiana ceny wywoła względnie małą zmianę podaży, to mówimy że podaż jest nieelastyczna. Elastyczność cenowa popytu jest jednym z kluczowych elementów decydujących zarówno o wielkości dodatkowych wpływów budżetowych jak również o przychodach sektora HoReCa po dokonaniu podwyżki podatku VAT na te usługi. Dlatego też, jest to jeden z kluczowych czynników analizy rynkowej, który sugerujemy przeanalizować by móc ocenić efekt wprowadzenia wyższej stawki VAT. Ze względu na fakt, iż dużą część popytu na usługi HoReCa stanowią również konsumenci zagraniczni (szczególnie w przypadku hotelarstwa) sugerujemy zbadać zarówno krajową jak i zagraniczną elastyczność cenową na usługi z sektora HoReCa w Polsce. Wzrost podatku VAT przyczyni się do osłabienia popytu na usługi hotelowe i gastronomiczne co z kolei przełożyć się może na obniżanie cen usług w celu utrzymania dotychczasowych przychodów. Takie działania mogą w skrajnym przypadku doprowadzić do wojny cenowej i w efekcie do obniżenia podaży oferowanych usług HoReCa. Sugerujemy przeanalizowanie elastyczności cenowej podaży, dzięki którym informacjom będzie można lepiej zrozumieć obecną sytuację branży oraz wpływ zmian podatku VAT na kondycję i podaż sektor

13 Główne czynniki wpływające na efekt końcowy zmiany VAT (2/2) Zestawienie przedstawia kluczowe czynniki wpływające na siłę i kierunek zmian wywołanych przez zmianę stawki podatku VAT od usług hotelowych i gastronomicznych. Czynniki te powinny zostać przeanalizowane w celu określenia rzeczywistego wpływu potencjalnej zmiany stawki VAT na sektor HoReCa Czynnik Opis Komentarz Wartości polskiej waluty względem głównych walut światowych Struktura popytu Struktura kosztów oraz rentowność Nasycenie rynku (nadpodaż czy nadpopyt) Wpływ podwyżki stawki VAT od usługi HoReCa na popyt na te usługi w przypadku konsumentów zagranicznych jest nieco trudniejszy do oszacowania ze względu na wartość polskiej złotówki względem najważniejszych walut płatniczych świata (euro, dolar amerykański, jen japoński, czy funt brytyjski), w których to przyjezdni zwykle przeliczają koszt danej usługi w Polsce. W przypadku aprecjacji polskiej złotówki, podwyżka stawki VAT będzie przez obcokrajowców bardziej odczuwalna przy danej elastyczności cenowej popytu, a w przypadku deprecjacji mniej. Określenie struktury popytu na usługi hotelowe i gastronomiczne ze szczególnym uwzględnieniem konsumentów krajowych oraz zagranicznych, oraz z podziałem na wydatki prywatne i służbowe Informacja na temat struktury kosztów (koszty stałe, koszty zmienne) oraz rentowności sektora HoReCa są istotnymi czynnikami informującymi o wpływie podwyżki stawki VAT na generowany przez sektor zysk oraz możliwościach obniżania ceny w celu zachowania możliwie najwyższych obrotów i rentowności. Określenie czy w obecnych warunkach gospodarczych i rynkowych istnieje równowaga pomiędzy popytem i podażą na rynku usług HoReCa i jak potencjalna zmiana stawki VAT na te usługi wpłynie na obecne zależności popytowo-podażowe. W przypadku nadpopytu na usługi HoReCa efekt wzrostu cen spowodowany zwiększoną stawką VAT będzie znacznie mniejszy niż w przypadku nadpodaży. Sugerujemy przeanalizować wpływ deprecjacji i aprecjacji polskiej waluty względem głównych walut płatniczych w celu lepszego oszacowania rzeczywistej zmiany ceny dla konsumentów zagranicznych. Określenie struktury popytu na dobra HoReCa pozwoli lepiej określić wpływ podwyżki stawki VAT na te usługi, ze względu na fakt, iż każda z tych grup charakteryzuje się inną elastycznością cenową popytu. Sugerujemy przeprowadzenie analizy sektora HoReCa w zakresie struktury kosztów i rentowności w celu oszacowania wzrostu stawki VAT na przychody i zyski sektora przy danej elastyczności cenowej popytu rynku HoReCa. Określenie obecnej sytuacji rynkowej (nadpodaż, nadpopyt, czy równowaga) jest istotnym elementem do oszacowania siły przyszłego efektu zmiany stawki VAT na usługi HoReCa

14 Wybrane przykłady zmiany stawki VAT na usługi hotelowe i gastronomiczne z innych krajów europejskich Wpływ zmiany stawki VAT na zatrudnienie (1/2) Kraj Zmniejszenie stawki VAT może skutkować zwiększeniem zatrudnienia w sektorze usług hotelowych i usług gastronomicznych Irlandia 1) Na początku lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku, stawka podatku VAT na usługi hotelowe i usługi gastronomiczne w Irlandii wynosiła 23 %. W czerwcu 1986 roku rząd irlandzki zdecydował się na obniżenie stawki podatku VAT na usługi hotelowe i usługi gastronomiczne z 23 % do 10%, a następnie 12,5 %. W wyniku tego działania przez kolejne 10 lat nastąpił dynamiczny wzrost zatrudnienia (o ponad 100 % w sektorze hotelowym oraz aż o prawie 250 % w sektorze gastronomicznym). Jednym z czynników sprzyjających tak wysokim wzrostom był dynamiczny rozwój gospodarczy kraju, niemniej jednak wzrosty te były bardziej dynamiczne niż w przypadku większości sektorów w Irlandii. Holandia 1) W 1969 roku, rząd Holandii podwyższył stawki podatku VAT na usługi hotelowe i usługi gastronomiczne, co przełożyło się na wzrost cen w tym sektorze o 7 %, spadek obrotów o 4 %, oraz spadek bilansu turystycznego o 12%. Według opracowania przygotowanego przez rząd Holandii wprowadzenie stawki podstawowej na usługi hotelowe i usługi gastronomiczne spowodowałoby utratę około miejsc pracy. Począwszy od 1971 roku, rząd Holandii wprowadził stawki obniżone w stosunku do większości usług związanych z zakwaterowaniem oraz wyżywieniem. Obecnie Holandia jest krajem o jednej z najniższych stawek VAT na usługi restauracyjne (6%). Węgry 2) Według opracowania KPMG podwyższenie stawki podatku VAT z 12% na 15% (w przypadku usług hotelowych) i z 0% nad 5% (w przypadku usług gastronomicznych) spowoduje likwidację około miejsc pracy. Unia Europejska 3) Według opracowania EIM odnośnie pływu zmian w podatku VAT na zatrudnienie w sektorze gastronomicznym wynika, że jeżeli 7 państw członkowskich UE, które w tamtym okresie stosowały podstawowe stawki podatku VAT dla usług gastronomicznych stosowałoby stawki obniżone, to ceny usług gastronomicznych w UE spadłyby o 6 %, generując wzrost sprzedaży o 1,6 %; w wyniku czego zatrudnienie wzrosłoby o 1,5 %, co przełożyłoby się następnie na stworzenie około miejsc pracy we wspomnianych krajach. Ponadto, większość ze stworzonych w ten sposób miejsc pracy mogłaby służyć młodym osobom z małym doświadczeniem zawodowym, lub też osobom długotrwale bezrobotnym. Źródło: 1) Reduced VAT rates: A must for a sustainable European hospitality industry, publikacja HOTREC z maja ) Efekt ekonomiczny zmiany stawek podatku VAT na sektor hotelowy i gastronomiczny na Węgrzech, raport KPMG ze stycznia ) Small Business Research and Consultancy, raport EIM z listopada 1999 roku p.t Wpływ zmian w podatku VAT na zatrudnienie w sektorze gastronomicznym

15 Wybrane przykłady zmiany stawki VAT na usługi hotelowe i gastronomiczne z innych krajów europejskich Wpływ zmiany stawki VAT na zatrudnienie (2/2) Kraj Zmniejszenie stawki VAT może skutkować zwiększeniem zatrudnienia w sektorze usług hotelowych i usług gastronomicznych Francja 1, 2, 3) Według opracowania Jacques a Borela obniżenie stawki podatku VAT na usługi gastronomiczne do 5,5% spowodowałoby wzrost obrotów o 12% dla tego sektora, stworzenie około miejsc pracy oraz zysk w wysokości 305 mln euro dla rządu Francji. 2) Analogiczne obniżki stawki podatku VAT do 5 / 10% w Wielkiej Brytanii, Niemczech, Belgii, Danii, Szwecji przyczyniły się do powstanie miejsc pracy w sektorze turystycznym. Według opracowania rządu Francji obniżenie stawki podatku VAT na usługi gastronomiczne do 5,5% spowodowałoby stworzenie około miejsc pracy. 3) W rezultacie, rząd Francji podjął długo oczekiwaną decyzję o zmniejszeniu stawki VAT na usługi gastronomiczne z 19% na 5,5%. Portugalia 4) We wstępie do dyrektywy Rady Europy z dnia 30 marca 2000 roku zmieniającej wspólny system podatku od wartości dodanej stwierdza się, że Republika Portugalii stosowała zmniejszoną stawkę 8 % na usługi gastronomiczne od dnia 1 stycznia 1991 roku. Na mocy art. 28 ust. 2 lit. d) szóstej dyrektywy VAT Republice Portugalii zezwolono na dalsze stosowanie tej stawki. Jednakże z powodów politycznych oraz budżetowych usługi gastronomiczne podlegały zwykłej stawce VAT od 1992 roku. Utrzymywanie zwykłej stawki VAT miało negatywne konsekwencje dla gospodarki Portugalii, powodując w szczególności utratę miejsc pracy i wzrost nielegalnego zatrudnienia. Niemcy 5) Według opracowania Międzynarodowego Funduszu Walutowego obniżenie stawki podatku VAT na usługi gastronomiczne z 16% do 7% spowodowałoby stworzenie około miejsc pracy (przy założeniu dość wysokiej elastyczności cenowej popytu na poziomie -1,3). Źródła: 1) Reduced VAT rates: A must for a sustainable European hospitality industry, publikacja HOTREC z maja 2008; 2) Studium Jacques a Borela Klub VAT, sierpień ) Rząd Francji wobec obniżenia stawki podatku VAT na usługi gastronomiczne, memorandum rządu francuskiego ze stycznia ) Wstęp do Dyrektywy 2000/17/EC Rady Europy z dnia 30 marca 2000 roku zmieniającej Dyrektywę 77/388/EWG w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.U. Unii Europejskiej z dnia 5 kwietnia 2000 roku) 5) Obniżone stawki podatku VAT na usługi pracochłonne dla konsumentów w Niemczech, raport IMF (Institut für Mittelstandsforschung) z czerwca

16 Wybrane przykłady zmiany stawki VAT na usługi hotelowe i gastronomiczne z innych krajów europejskich Wpływ zmiany stawki VAT na szarą strefę oraz budżet Zmniejszenie stawki podatku może skutkować zmniejszeniem szarej strefy w sektorze usług hotelowych i usług gastronomicznych We wstępie do Dyrektywy 1999/85/WE Rady Europy z dnia 22 października 1999 roku zmieniającej Dyrektywę 77/388/EWG w odniesieniu do możliwości stosowania na zasadzie eksperymentu obniżonej stawki podatku VAT od usług pracochłonnych (Dz.U. Unii Europejskiej z dnia 28 października 1999 roku,) stwierdza się, że obniżona stawka podatku VAT może zmniejszyć skłonność określonych przedsiębiorstw do włączania się lub pozostawania w szarej strefie gospodarki. W Rezolucji Parlamentu Europejskiego z 21 września 2000 roku w sprawie komunikatu Komisji Europejskiej na temat szarej strefy stwierdza się, że: główną przyczynę szarej strefy stanowią wysokie podatki oraz wzywa członkowskie UE do podjęcia stosownych kroków, zarówno prewencyjnych, jak i restrykcyjnych w odniesieniu do szarej strefy poprzez tworzenie jasnych przepisów podatkowych i zmiany w podatkach. W opracowaniu Friedricha Schneidera (IMF, Niemcy) stwierdza się, że wysokie stawki podatku prowadzą do wzrostu nielegalnego zatrudnienia do 55%. Zmniejszenie stawki podatku może mieć również pozytywne skutki dla budżetu Z opracowania Deloitte ( Efekt ekonomiczny zmiany stawek podatku VAT na sektor hotelowy i gastronomiczny w Wielkiej Brytanii, 1998 rok) wynika, że jeżeli rząd Wielkiej Brytanii zdecyduje się na obniżenie stawki podatku VAT na usługi hotelowe i gastronomiczne z 17,5% do 8%, wtedy strata w dochodzie z tytułu tego podatku będzie pokryta przez zwiększone wpływy z podatków dochodowych oraz składek na ubezpieczenia społeczne; pośrednie zyski z takiego obniżenia stawek powinny wynosić od 426 mln funtów w pierwszym roku aż do 753 mln funtów przed upływem 10 lat. Do analogicznych wniosków jak te powyższe w odniesieniu do sektora hotelowego i gastronomicznego doszli przedstawiciele Uniwersytetu w Linzu (Austria, 1998 rok)

17 Deloitte refers to one or more of Deloitte Touche Tohmatsu, a Swiss Verein, and its network of member firms, each of which is a legally separate and independent entity. Please see or a detailed description of the legal structure of Deloitte Touche Tohmatsu and its member firms. Member of Deloitte Touche Tohmatsu 2009 Deloitte