Norbert Woźniak Z Torunia do Sichelberga : okres pracy nauczycielskiej Elżbiety Zawackiej w Sierpcu

Transkrypt

1 Norbert Woźniak Z Torunia do Sichelberga : okres pracy nauczycielskiej Elżbiety Zawackiej w Sierpcu Notatki Płockie : kwartalnik Towarzystwa Naukowego Płockiego 59/3 (240),

2 NORBERT WOŹNIAK Z TORUNIA DO SICHELBERGA. OKRES PRACY NAUCZYCIELSKIEJ ELŻBIETY ZAWACKIEJ W SIERPCU A b stra kt G en. bryg. prof. d r hab. Elżbieta Zawacka ps. Zo, Zelm a, S ulim a to postać dobrze znana. N iem al całe życie związana była z Toruniem. Z m arła 10 stycznia roku, nie doczekawszy setnych u ro d z in. Jako n auczycielka p o zo sta w iła po sobie ślad w w ie lu szkołach w Polsce. Tuż po wyjściu z w ięzienia uczyła także w Sierpcu. Jej okres pracy nauczycielskiej w Sierpcu przypadał na lata w Korespondencyjnym Liceum O gólnokształcącym. Były to czasy stalinizm u, wciąż jeszcze trw a ją ceg o w Polsce po śm ierci Stalina. Słowa kluczow e: Elżbieta Zawacka, Liceum Korespondencyjne, Sierpc , Toruń Liceum O gólnokształcące im. m a jo ra H enryka Sucharskiego jest najstarszą szkołą średnią w Sierpcu. Powstało w czasie I wojny światowej w roku ja k o P ro g im n a zju m F ilo lo g ic z ne M ęskie. Początkowo liczyło 115 słuchaczy, a dyrektorem był d r Ignacy Szmidt. Po w ojnie przez prawie 40 lat ( ) funkcjonow a ło jako Korespondencyjne Liceum O g ó ln o kszta ł cące. W 1976 roku z okazji 60 rocznicy pow stania szkoła otrzym ała sw ojego patrona. N a d a no jej imię m ajora Henryka Sucharskiego, który najwyraźniej uchodził za postać kontrowersyjną, gdyż wydał rozkaz poddania się i oddania W e sterplatte Niem com. W 1986 roku budynek szkoły został połączony z halą sportową. W 2016 roku przypada 100-lecie Liceum O gó ln o kszta łcą ce go w Sierpcu1. Jako absolw ent szkoły (m atura 2006) postanow iłem przedstawić jej historię, która z pewnością jest m a ło znana. W naszej szkole uczyła pani p ro fe so r Elżbieta Z aw acka. Jej b io g ra fia ma w sp a nia łą historię, która w p isa ła się na stałe w dzieje T o ru nia i która p o z o staw iła po sobie ślad także w Sierpcu. M oim zd a n ie m jest to d ru g i najw iększy T o ru n ia n in po M ik o ła ju K operniku. O Elżbiecie Zawackiej pozostały już tylko w s p o m n ie n ia. Z a m ie rza m więc przedstawić tę postać w czasach kiedy uczyła w Sierpcu2. C ichociem na w Sierpcu Korespondencyjne Liceum O gólnokształcące w Sierpcu znajdow ało się na ulicy Płockiej 38. Pow stało ono na m ocy Z a rzą dze n ia M in istra Oświaty W itolda Jarosińskiego z 4 czerwca 1955 ro ku 3. Pani profesor Elżbieta Z aw acka, zanim Elżbieta Zawacka ( ). Urodziła się w czasach kiedy Toruń był jeszcze pod zaborem pruskim. W czasie II wojny światowej była m.in. żołnierzem Komendy Głównej Służby Zwycięstwu Polski (później Arm ii Krajowej), emisariuszką komendanta AK gen. Stefana Grota-Roweckiego do Sztabu Naczelnego W odza w Londynie, cichociemną, działaczką Delegatury Sił Zbrojnych i Zrzeszenia W olność i Niezawisłość". Brała udział w powstaniu warszawskim. W 1951 roku wpadła w ręce UB. Została skazana na 10 lat więzienia. Ostatecznie odsiedziała wyrok tylko przez 4 lata. Zdjęcie pochodzi z 1943 roku 10 NOTATKI PŁOCKIE» » 3 /2 4 0

3 zaczęła pracow ać w Sierpcu była w ięźniem p o litycznym UB. Kom unistyczne w ładze oskarżyły ją o przeszłość w o je n n ą, kiedy służyła w AK, a także o działalność i w spółpracę z faszystowskim rządem polskim na em igracji w Londynie. Dzięki w prow adzonej am nestii i decyzji N ajw yższego Sądu W ojskowego na wolność wyszła 24 lutego 1955 roku4. Po wyjściu z w ięzienia, m u siała przerwać dalsze studia i pow rócić do p ra cy w zawodzie nauczyciela. 12 marca 1955 roku złożyła podanie do W ydziału O św iaty W ojew ódzkiej Rady N a ro d o w e j w T oruniu o m ożliw ość podjęcia pracy w edukacji dorosłych. N iełatw o jej było otrzym ać pracę, z racji tego, że wcześniej była w ię z io n a. Jej sytuacja m a te ria ln a i fin a n s o w a była tru d n a. M ia ła na u trz y m a niu chorego 8 4-letn ie go ojca W ładysław a Zaw a c k ie g o 5. D o p ie ro na m ocy p o s ta n o w ie n ia i decyzji Ministerstwa Oświaty latem 1955 roku m o g ła p ow rócić do pracy w zaw odzie nauczyc ie la 6. 1 sierpnia 1955 roku otrzym ała pracę w Korespondencyjnym Liceum O gólnokształcącym w Sierpcu jako nauczyciel kontraktowy. Dyre ktorem szkoły był w ów czas S tanisław K uciński, nauczyciel geografii. Pani prof. Elżbieta Zaw acka uczyła tutaj m atem atyki i fizyki. Jako n a uczycielka niezbyt dobrze w spom inała pracę ped ag o giczną w Sierpcu, z uw agi na to, że o d le głość 80 kilo m e tró w z Torunia do Sierpca m u siała pokonyw ać pociągiem. Z a k u p ie n ie b ile tó w ko le jo w ych w ie le ją ko szto w a ło. Jednak na czas pracy osiedliła się w budynku internatu, który obecnie już nie istnieje. Mieszkała w nim w ciężkich w arunkach7. 10 września 1955 roku o d b y ło się p o sie d ze n ie Rady P e d a g o g iczn e j w Korespondencyjnym Liceum O gólnokształcącym. Na spotkaniu obecny był dyrektor Stanisław Kuciński oraz 9 profesorów, łącznie z panią Elżbietą Zaw acką. O m ó w io n o na nim najw ażniejsze spraw y o rg a n iza cyjn e. P ostanow iono, że pani profesor Zawacka ma wszystkie klasy uczyć m atem atyki8. Pani profesor ucząc w Sierpcu była osobą pełną energii, zapału, am bicji i m iała predyspozycje do pracy z m łodzieżą. Starała się przekazywać uczniom swoją wiedzę jak n ajlepiej i pobudzać ich do d zia łania. Z p o d opiecznych p a n i p ro fe s o r m ie li w przyszłości wyrosnąć m ądrzy, w zorow i i praw dziw i obyw a tele w olnej Rzeczpospolitej. Nieraz byw ało tak, że potra fiła być dla nich surowa. Uchodziła za kobietę w s p a n ia łą, p ow ażną, n o rm a ln ą, u ło żo ną i rzeczow ą. Jedyne czego n ig d y nie p o w iedziała o sobie w Sierpcu, to była niew ygodna praw da. Dotyczyła ona jej konspiracyjnej przeszłości, czasów kiedy służyła w A rm ii K rajow ej, czasów pow iązanych z działalnością ko nsp ira cyjną i opozycyjną oraz że była cichociem ną o pseudonim ie Zo. Po śm ierci Stalina jego d yktatorski system nadal trw a ł w Polsce Ludowej. T am ten okres był niew ygodny dla byłych żołnierzy podziem ia. Każdy starał się utrzymywać to w ta jem nicy9. Dnia 11 czerwca 1956 roku odbyła się w m urach szkoły m atura pisem na z języka polskiego. Do egzam inu przystąpiła w ykształcona i dobrze przygotow ana m łodzież, pochodząca z rodzin robotniczych, rzem ieślniczych, inteligenckich i chłopskich. Zdobyte świadectwo m aturalne m ia ło jednym um ożliwić podjęcie p ra cy, a drugim kontynuowanie nauki na wyższych uczelniach. W Kom isji Egzam inacyjnej zasiedli Naczelnik O ddziału - Józef Kopyt, kierownik W y działu O św iaty Prezydium Powiatowej Rady N a rodow ej w Sierpcu - T eodor C ichocki oraz d y rektor Liceum Korespondencyjnego w Sierpcu - Stanisław Kuciński. Pani profesor Elżbieta Z a w acka zasia da ła jako członek w Kom isji Egzam inacyjnej na e gzam inie d o jrza ło ści z języka Liceum Ogólnokształcące dawniej i dziś. W latach szkoła mieściła się na ulicy Płockiej 38. Obecnie jest tam Szkoła Podstawowa nr 2 im. Armii Krajowej. O d 1 września 1976 roku liceum znajduje się do teraz na ulicy Henryka Sucharskiego 2 (Fot. Norbert Woźniak) NOTATKI PŁOCKIE» 2014» 3 /

4 polskiego wraz z panem W łodzim ierzem Rychewskim. Na m aturze były 3 pytania do w yboru. Pierwsze dotyczyło oświecenia, drugie z epoki rom antyzm u, a trzecie sięgało okresu M ło d ej Polski. Pytania na m aturze m ia ły oczywiście c h a rakter propagandow y, świecki, rewolucyjny, lew icow y i antypraw icow y. G łó w n ym i te m a ta m i były wtedy: Temat 1. Literatura polskiego O świecenia w walce z ciem notą i zacofaniem. T em at 2. W a lka ze szlachetczyzną w tw ó r czości Juliusza Słow ackiego. Temat 3. Protest przeciwko krzywdzie i w alka 0 szczęście człow ieka w poznanych utw orach Stefana Żerom skiego' lip c a ro ku k ie ro w n ik O d d z ia łu O św iaty Dorosłych doceniając pracę i osią gn ię cia pani prof. Elżbiety Zaw ackiej w sierpeckiej szkole pow iedział: W ciągu tego roku p ra cy wykazała dużo inicjatyw y w należytej o rg a n iz a c ji p ra cy w szkole. Z n a należycie sw ój p rze d m io t 1 udziela w sposób w łaściw y p o ra d instruktażu uczniom. Jest p ra c o w ita, sum ie nna i o d d a n a szkole. M im o trudnych w a ru nkó w m ieszkaniowych, w yw iązała się bardzo dobrze ze swoich obow iązków. W stosunku do uczniów cechuje ją duża życzliwość, a zarazem staw ianie w łaściwych wym agań i obiektywizm w ich o c e n ia n iu 1. D opiero na m ocy decyzji Prezydium W o je w ó dzkiej Rady N arodow ej w Toruniu z dnia 18 sierpnia 1956 roku m ogła pow rócić do rodzinnego m iasta. 31 sierpnia roku zakończyła n a uczanie w Sierpcu. Kolejną pracę podjęła tym razem w K orespondencyjnym Liceum O g ó ln o kształcącym w Toruniu przy ulicy Zaułek Prosowy 1 (obecnie I LO im. M ik o ła ja K opernika). Pracę w szkole zaczęła 1 września 1956 roku, co p o tw ie rd z iło także M in is te rs tw o O ś w ia ty w W arszawie już następnego dnia. Jej uposażenie zasadnicze kształtowało się od 1100 do 1500 złotych12. Dla porów nania przeciętne w ynagrodzenie w Polsce w 1956 roku wyniosło 1118 zło tych 13. W spom n ienia św ia d ków Kiedy Elżbieta Zawacka uczyła w sierpeckiej szkole, klasę m aturalną w roku szkolnym / 1956 zaczynało 55 maturzystów: 34 dziewczyny i 21 chłopców 14. U dało mi się dotrzeć do co n ajm niej dwóch wciąż jeszcze żyjących św iadków, którzy znali p a n ią p ro fe so r Elżbietę Zaw acką. Są nim i panie Antonina Girszewska i Alicja Lem ier Mroczyńska. Pani Antonina Girszewska jest em erytow aną polonistką. Pani p ro fe so r b ardzo dobrze znała panią Elżbietę Zaw acką. Niestety nikt wcześniej nie w iedział ani o niej, ani o jej kłopotach i wcześniejszym losie. Każdy starał się m ilczeć o czasach konspiracyjnych. W ciąż jeszcze obow iązyw ał stalinizm. Czas, który Z aw acka spędziła w Sierpcu toczył się jeszcze przed gom ułkow ską odw ilżą. Z relacji pani Girszewskiej kiedy ją spotkała zapam iętała jej wygląd zew n ętrzn y. Była b lo n d y n k ą, u b ie ra ją c ą się na sportow o. N osiła też sportowe obuwie. W ło sy m ia ła g ła d k o uczesane, k o lo r oczu był jas n o -n ie b ie s k i. Pani G irszew ska m ia ła w te dy 27 lat, a jej koleżanka 4 6 lat. W K orespondencyjnym Liceum O góln o kszta łcą cym w Sierpcu pani Zawacka pracow ała jako nauczyciel kontraktow y. Do tej szkoły uczęszczali szczególnie d o ro śli, którym w ojna u n ie m o żliw iła zdobycie matury. Zajęcia odbyw ały się niecodziennie, nieraz zjazdy były raz w m ie sią cu, w ykła d y raz w tygodniu, potem były kolokw ia. Ludzie zw racali się do niej: Pani Elżbieto! O d tych młodych ludzi dostaw ała kw iaty z okazji Dnia N auczyciela, Dnia Kobiet czy na zakończenie roku szkolnego. Pani Zaw acka nie udzielała korepetycji, nie było w tedy ta kie j p raktyki. Prywatnie pani G irszewska i p ani Z aw acka nie spotyka ły się ze sobą, ani nie utrzym ywały kontaktów to w a rzyskich. W idyw a ły się głó w nie na zebraniach rady pedagogicznej i w czasie przerw międzylekcyjnych. Pani Zawacka potra fiła być energiczna i kom petentna. Uchodziła za kobietę skrytą i sym patyczną. Do pani G irszewskiej odnosiła się życzliwie. Na zebraniach rady pedagogicznej ważnym m ottem pani profesor Elżbiety Zawackiej była wypowiedź, że: Konsultacja, to nie to sam o co lekcja, żeby o tym pam iętać. Pożegnanie Elżbiety Zaw ackiej nastąpiło po kom u nikacie dyrektora Stanisława Kucińskiego. Tą decyzję przekazała następnie swoim kolegom i koleżankom. Po upadku kom unizm u Zawacka nie utrzym ywała już ko nta któw z S ierpcem 15. Drugim świadkiem była nauczycielka biologii i chemii oraz wicedyrektor pani Alicja Mroczyńska Lemier, która w liceum przepracowała łącznie 43 lata. Maturę zrobiła w wieku 17 lat w 1951 roku, a następnie kontynuowała studia na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika. Z panią profesor Elżbietą Zawacką pierwszy raz spotkała się w 1956 roku, kiedy m iała wtedy 22 lata, była nauczycielem kontraktowym i przebywała z nią tylko 2 semestry. D o p ie ro 1 kw ie tn ia roku o trz y m a ła w szkole pełen etat. Pani Z aw ackiej wówczas nie było, zaczęła uczyć w swoim rodzinnym m ieście. Pani A licja m ieszkała razem z panią A n to n in ą M ro z o w na u lic y W o jska P o ls k ie g o. 12 NOTATKI PŁOCKIE» » 3 /2 4 0

5 O bydw ie panie chodziły razem do kościoła Farnego i do pracy. Pani A n to n in a M rozow była jednocześnie sekretarką i księgową w Korespondencyjnym Liceum O gólnokształcącym w Sierpcu. W yp ła ca ła naw et pensję pani Elżbiecie Z a w ackiej. Po latach pani M rozow w sp o m in a ła, że kiedy pani generał Zawacka pisała do niej listy, wówczas była inw igilow ana. W ładze kontro lo w a ły jej ko re spondencję. Pani A n to n in a M rozow zm arła na początku roku. Z d a niem pani A licji pani Elżbieta była człowiekiem stuprocentowym, m iała doświadczenie i wiedzę o nauczaniu dorosłych, uchodziła za kobietę u talentowaną, wym agającą od siebie i od uczniów. O jej sprawach osobistych nikt nie był zorientow any. W olność myśli wtedy nie istniała. Potrafiła być życzliw a i uczynna. K ontakty osobiste z nią były luźne, o g ra n ic z a ły się g łó w n ie do spraw służbowych. Była osobą o żelaznym ch a rakterze, nie w d a w ała się w żadne rozm owy. Zawsze była o bow ią zko w a i o d p o w ie d z ia ln a. Uchodziła też za osobę w rażliw ą. Uczestniczyła nawet w pogrzebie ojca pani A ntoniny M rozow w 1956 roku. Nie brała udziału w żadnych zabawach. Budynek internatu, w którym mieszkała znajdow ał się na ulicy Płockiej. Mieściła się tam kancelaria i gabinet, w drugim pokoju urzędow ali dyrektor Stanisław Kuciński i pani Alicja Lem ier Mroczyńska. Sam Stanisław Kuciński też był kiedyś żołnierzem. Służył w W ojsku Polskim, brał udział w kam panii wrześniowej i przeżył nawet jeden z o flagów. Z m a rł w 1966 roku. Po nim funkcję dyrektora przejął W łodzim ierz Polewski. Z e b ra n ia Rady Pedagogicznej w K orespondencyjnym Liceum O gólnokształcącym były konieczne. Zaw acka uczestniczyła w nich. Szkoła m ia ła swoje filie w różnych m iejscach w regionie p ło cko-cie ch a n o w skim : w Płocku, w Płońsku, w Ż u ro m in ie, w B ie ż u n iu, w D ro b in ie, w W yszogrodzie, a naw et w Rypinie na K ujaw ach. Jeśli chodzi o uczniów to w yw odzili się z różnych środow isk społeczno-gospodarczych. T ra fia li się naw et pochodzący z rodzin m ilic y j nych, ubeckich i sekretarzy partii. Wszystko to u chodziło za elitę uprzyw ile jo w a ną. C z ło n k o wie takich rodzin byli tra k to w a n i ja k książęta i kró lo w ie. Raz w ydarzył się pew ien incydent. G dy uczeń z rodziny ubeka otrzym ał ocenę niedostateczną, wówczas pani A licja m usiała w y słuchać uwagi w ładz kuratoryjnych. Z ta kim i osobam i pani profesor Elżbieta Zawacka też m iała d o czynienia16. W ie lk i sukces cichociem nej Z o Tablica pam iątkow a znajdująca się w bloku, w którym mieszkała. Jej mieszkanie mieściło się na ulicy G agarina 136/26. Jej sąsiadkami były między innymi Jadwiga Staszewska czy Alicja Trzeciak. Tablice odsłonięto w 2011 roku z okazji 102 rocznicy urodzin Elżbiety Zawackiej O jciec pani Elżbiety Zaw ackiej - W ładysław zm arł w 1958 roku w wieku 87 lat, w niecałe dwa lata po otrzym aniu przez nią pracy w Torun iu 17. Po pow rocie do rodzinnego miasta pani profesor kontynuow ała studia doktoranckie. W ie le jej publikacji, ze szczególnym uwzględnieniem kształcenia ludzi dorosłych do 1963 roku u k a za ło się w czasopiśm ie O ś w ia ta D orosłych". Były to artykuły pt. K olegia wiejskie w A n g lii"18, U w a g i o te r m in o lo g ii s a m o k s z ta łc e n ia "19, Szwedzka oświata ro b o tn ic z a "20, Kształcenie Korespondencyjne w Szwecji"21, B a dania nad samokształceniem dorosłej ludności miejskiej we F ra n c ji" 22, K s z ta łc e n ie k o re s p o n d e n c y jn e w N orw egii"23, U w agi o swoistych form ach pra cy dydaktyczno-w ychowawczej liceum korespondencyjn e g o 24",, ^ m etodach kształcenia k o re sp o n d e n cyjn e g o "25. Publikacje pow stały dzięki licznym podróżom odbytym przez Zaw acką po Europie. W Delegaturze Instytutu Pamięci N a ro dow ej w Bydgosz-czy są zgrom adzone akta paszportow e potw ier-dzające fakt, że w iele p o d ró żowała w ciągu całej swojej kariery naukowej i będąc już na em eryturze. O d w ie d ziła m iędzy in n y m i A n g lię, F ra n cję, N ie m cy Z a c h o d n ie, NOTATKI PŁOCKIE» 2014» 3 /

6 W łochy, Bułgarię, G recję, W ęgry, C zechosłow a cję i A u s trię. A kta p a s z p o rto w e są g łó w n ie w języku polskim, rosyjskim, a n g ie lskim, n ie m ie c k im, w ło s k im i fra n c u s k im 26. Z d o b y te d ośw iadczenie w Liceum K orespondencyjnym w S ierpcu i T o ru n iu p o słu żyło p a n i p ro fe s o r do napisania pracy doktorskiej pt. Kształcenie korespondencyjne" i ukończenia studiów d o k toranckich w 1965 roku. Pracę doktorską n a p i sała i o b ro n iła pod kierunkiem prof. Ryszarda W roczyńskiego, kierow nika Katedry Pedagogiki S połecznej na U niw ersytecie W a rsza w skim 27. M a ją c s to p ie ń d o k to ra m o g ła a w a n s o w a ć na dyrektora Liceum Korespondencyjnego w Toruniu. Niestety wysokie stanowisko kierownicze w tam tych czasach w y m a g a ło przynależności partyjnej do PZPR. Ze względu na przekonania polityczne i w ierność n ie p o d le g łe j Polsce, nie uczyniła tego. W 1972 roku obroniła habilitację w Wyższej Szkole P edagogicznej w Krakow ie. W y k ła d a ła na U n iw e rs y te c ie G d a ń s k im i Uniwersytecie M iko ła ja Kopernika w Toruniu. Na emeryturę przeszła w 1978 roku. W latach 80. zw iązała się z Solidarnością. Tytuł p rofesora n ad a no jej już w w olnej Polsce. Przez prezydenta Lecha W ałęsę została odznaczona O rd e rem O rła Białego w 1995 roku. W 2002 roku prezes Instytutu Pamięci N arodow ej Leon Kieres n a d a ł Elżbiecie Z a w a ckie j N a g ro d ę Kustosza Pamięci N arodowej. W 2006 roku z okazji 215 rocznicy uchw alenia Konstytucji 3 m aja otrzym ała stopień wojskowy generała brygady z rąk prezydenta Lecha Kaczyńskiego28. Elżbieta Zaw acka p o zosta w iła po sobie także fu n d a c ję, która istnieje od 1990 roku, a mieści się w Toruniu na u lic y P o d m u rn e j 9 3, g d zie z n a jd u je się ta kże T o w a rzystw o M iło ś n ik ó w T o ru n ia. Elżbieta Zawacka odeszła 10 stycznia 2009 roku. Została pochowana w Toruniu z honorami. Wiele toruńskich placówek i instytucji do dziś nosi jej imię. Obecnie jej grób znajduje się na Cmentarzu św. Jerzego w Toruniu Jej p e łn a nazw a b rz m i F u n d a c ja G e n e ra ł Elżbiety Zaw ackiej A rchiw um i M uzeum P om orskie A rm ii Krajow ej oraz W ojskow ej Służby Polek. Fundacją kieruje Dorota Zaw acka-w akarecy (z wykształcenia chem ik). D opiero po u p a d ku kom unizm u w 1989 roku ukazała się w końcu praw da o Elżbiecie Z aw ackiej i jej przeszłości29. Zakończenie Pani profesor Elżbieta Zaw acka była w ielką kobietą, która m im o, że nie wyszła za mąż osiągnęła w ielki sukces, począwszy od pedagoga, po żołnierza i w końcu nauczyciela a k a d e m ic kiego. Jej b io g ra fia pow inna daw ać przykład m ło d em u p o ko le n iu. M ło d zie ż p ow inna dużo uczyć się historii, szczególnie tej najnowszej, by p ie lęgnow ać pam ięć o wszystkich bohaterach walczących o niepodległą Polskę. W alka o niep o d le g łą Polskę trw a nadal. Do dnia dzisiejszego w sercu każdego P olaka, żyje Polska n a szych m arzeń, która pow inna być w olna, w ie l ka, suwerenna. Powinna być otw arta dla wszystkich, by zapew nić wszystkim obyw atelom bezpieczeństwo i dostatek. O taką Polskę walczyli wszyscy nasi przodkow ie, ale również żołnierze A rm ii K rajow ej, żołnierze w yklęci i ludzie o p o zycji antykom unistycznej w PRL-u. Do takich ludzi należała p ani p ro fe so r Elżbieta Zaw acka. M am nadzieję, że m ój a rtyku ł stanow i cenne źró d ło do prow adzenia dalszych badań n a u ko wych, poznania praw dy i jest w sp a n ia łą o p o wieścią o czasach jakże trudnych dla naszego m iasta, o czasach kiedy pani Zaw acka uczyła w Sierpcu. W budynku byłego K orespondencyjnego Liceum O g ó ln o k s z ta łc ą c e g o w Sierpcu funkcjonuje Szkoła Podstawowa nr 2 im. A rm ii K rajow ej, której rów nież jestem absolw entem. W m urach szkoły pow inna znaleźć się tablica upam iętniająca historię, że w jej sercu zn a jd o w a ło się K oresp o ndencyjne Liceum O g ó ln o kształcące, gdzie od 1 sierpnia 1955 do 31 sierpnia 1956 roku uczyła pani profesor Elżbieta Z a w acka. Jako nauczycielka była m ocno zw ią za na z A rm ią Krajow ą. Po jej śm ierci zostały już tylko w spom nienia, książki, czasopism a, m ateriały archiw alne, przekazy internetowe i relacje św ia d ków. Ta nie zapisa na d otą d na kartach miasta Sierpca historia w końcu została pozn a na. Z a w a cka ja k o w ie lk i czło w ie k za słu g u je na szacunek i zostanie na zawsze w pam ięci miasta Torunia i Sierpca. Cześć jej pam ięci! 14 NOTATKI PŁOCKIE» » 3 /2 4 0

7 Przypisy 1 h ttp ://w w w.lo s ie rp c.e d u.p l/in d e x.p h p? o p tio n = com _content & v ie w = a rtic le & id = :h isto ria -s z k o y & c a tid = 5 6 :o -s z k o le & Itemid = Prof. dr hab. gen. bryg. Elżbieta Zawacka ( ): m ateriały do biografii, pod red. Katarzyny Minczykowskiej, Toruń 2010, s Dziennik Urzędowy Ministerstwa Oświaty z dnia 30 lipca Zarządzanie Ministra Oświaty z 4 czerwca 1955 r. w sprawie utworzenia Korespondencyjnego Liceum O gólnokształcącego w Sierpcu, woj. warszawskie (Dz. U. z 1955 r. Nr 9, poz. 79). 4 K. Minczykowska, Elżbieta Zawacka: Z e lm a ", S ulim a", Z o", Toruń 2007, s Archiwum UMK K -23/217, Akta osobowe doc. dr Elżbiety Zawackiej, s Ibidem, s Ibidem, s Księga protokołów posiedzeń Rady Pedagogicznej 10. IX r. do r., Liceum Ogólnokształcące w Sierpcu, Sygn , Protokół nr 1, s Sierpecka przystań cichociemnej Z o ": Elżbieta Zawacka nauczycielką korespondencyjnego LO, Życie Płocka" 2009 nr 3, s Liceum Ogólnokształcące w Sierpcu. Protokoły egzaminu d o j rzałości , , , Skoroszyt, Sygn Cyt. za: Prof. d r hab. gen. bryg. Elżbieta Zawacka ( ): m a te ria ły do b io g ra fii pod red. Katarzyny M inczykow skiej, s Archiwum UMK K -23/217, Akta osobowe doc. dr Elżbiety Zawackiej, s , i n., w w.1lo.torun.pl/ 13 w w.stat.gov.pl/gus/5840_1630_ PLK _ H TM L.htm. 14 Notatnik sierpecki: x V - lecie Koła / Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, Koło Przyjaciół Z iem i Sierpeckiej w Warszawie, red. J. Witkowski, Warszawa 1981, s Antonina Girszewska, rozmowa z autorem 9 marca 2014 roku. 16 Alicja Lemier Mroczyńska, rozmowa z autorem 11 marca 2014 roku. 17 Akta paszportowe, IPN By / , s O św iata Dorosłych" 1958, nr 1, s O św iata Dorosłych" 1959, nr 5, s O św iata Dorosłych" 1961, nr 3, s O św iata Dorosłych" 1961, nr 4, s O św iata Dorosłych" 1961, nr 5, s O św iata Dorosłych" 1962, nr 2, O św iata Dorosłych" 1963, nr 2, O św iata Dorosłych" 1963, nr 10, s Akta paszportowe, IPN By 681/11946, s W zbiorach znajduje się także paszport Elżbiety Zawackiej w języku polskim, rosyjskim i francuskim, s E. Zaw acka, Kształcenie korespondencyjne, PWN, Warszawa 1967, s K. Minczykowska, Elżbieta Zawacka: Z e lm a ", S ulim a", Z o", Toruń 2007, s h ttp ://w w w.za w a cka.p l/. FROM TORUŃ TO SICHELBERG. THE TEACHING PERIOD OF ELIZABETH ZAW ACKA IN SIERPC S um m ary Brigadier General Professor Elizabeth Zawacka pseudonym Zo, Zelm a, Sulima is a well known personality. Alm ost all her life was connected with Toruń. She died on the 10th of January 2009, awaiting her 100th birthday. As a teacher she has left a trace in many schools in Poland. Shortly after leaving prison, she was also in Sierpc. Her teaching period in Sierpc was during the years in a correspondence gram m ar school. These were the times of Stalinism, still ongoing in Poland after the death of Stalin. NOTATKI PŁOCKIE» 2014» 3 /