WY SZA SZKOŁA ZARZ DZANIA I ADMINISTRACJI W OPOLU

Transkrypt

1 WY SZA SZKOŁA ZARZ DZANIA I ADMINISTRACJI W OPOLU Marek Piotrów Projektowanie systemu do zarz dzania Autoryzowan Stacj Obsługi Subaru Promotor: Prof. Dr Hab. In. Viktor A. Vlasenko Kierunek: Zarz dzanie Opole 2010

2 Spis tre ci Wst p...4 Rozdział I Teoria Projektowania Systemów Informacyjnych System Informacyjny In ynieria systemów informacyjnych System Informatyczny...18 Rozdział II UML zunifikowany j zyk modelowania Historia Metody UML Diagramy UML...25 Rozdział III System Operacyjny i Bazodanowy System Operacyjny Mac OS X System Bazodanowy FileMaker...52 Rozdział IV Projekt i wykonanie systemu Koncepcja systemu Analiza przypadku u ycia Sprz t potrzebny do realizacji mojego projektu Specyfikacja baz danych zastosowanych w projekcie Wizualizacja...75 Zako czenie...87 Bibliografia...89 Spis tablic i rysunków

3 WST P Wiek XXI kojarzony jest przede wszystkim z dynamicznym rozwojem cywilizacji, a co za tym idzie globalnej komputeryzacji i informatyzacji. Stały i zarazem bardzo szybki post p w dziedzinie informatyki polegaj cy na ci głym udoskonalaniu samego sprz tu jak i oprogramowania, sprawia, e komputer, jako narz dzie potrafi ce w bardzo krótkim czasie przetworzy ogromne ilo ci danych, staje si urz dzeniem niezb dnym w yciu codziennym. Komputery w bardzo krótkim czasie zyskały nasze zaufanie. Posługujemy si nimi w domu, szkole ale przede wszystkim korzystamy z nich w pracy. W dzisiejszych czasach aden szanuj cy si zakład pracy nie mo e pozwoli sobie na brak sprz tu komputerowego. Brak sprawnie funkcjonuj cych urz dze komputerowych, i nierozerwalnie z nimi zwi zanych systemów teleinformatycznych ogranicza rozwój ka dego zakładu. Bez nieustannej modernizacji adne z przedsi biorstw nie byłoby w stanie utrzyma si na rynku. Udoskonalanie sprz tu komputerowego oraz oprogramowania ułatwia i porz dkuje prac. Człowiek i komputer pozostaj w pewnego rodzaju symbiozie, której głównym celem jest przede wszystkim zwi kszenie dochodu z prowadzonej działalno ci poprzez sprawniejsze przetwarzanie danych, a co za tym idzie szybsz i efektywniejsz obsług klienta. Rozwój systemów teleinformatycznych znacznie poprawił funkcjonowanie informacyjnych systemów zarz dzania informacjami dotycz cymi pojazdów. Posiadanie samochodu, szczególnie nowego wi e si nie tylko z przyjemno ci z jego u ytkowania ale i obowi zkiem terminowego serwisowania pojazdu. Regularne serwisowanie pojazdu w autoryzowanym serwisie jest podstaw gwarancji. Ka dy z samochodów posiada własn ksi k serwisow. Standardowa ksi ka pojazdu zawiera informacje takie jak: marka, model, typ, nr. VIN, nr. rejestracyjny, ilo przejechanych kilometrów, dane sprzedawcy (np. salon samochodowy), dane wła ciciela, przebyte przegl dy (wraz z nazwami Autoryzowanych Punktów), przebyte naprawy (wraz z wyszczególnieniem cz ci) oraz na jaki okres czasu zostaje udzielona gwarancja. W przypadku sprzeda y pojazdu, ksi ka serwisowa przedstawia cał jego histori. Obecnie ka da Autoryzowana Stacja Obsługi ( ASO ) jest zobowi zana do posiadania zintegrowanego systemu informacyjnego. W systemie tym znajduj si dane dotycz ce 4

4 wszystkich wykonywanych zlece i pojazdów, na których były dokonywane przegl dy b d naprawy. Celem mojej pracy magisterskiej jest zaprojektowanie systemu do zarz dzania ASO Subaru, który nie tylko b dzie mo na uruchomi na popularnym systemie Windows ale i na Mac OS X. Nie b dzie to jednak w pełni działaj cy i obsługuj cy system gotowy do wdro enia, lecz jedynie projekt, który mo e w przyszło ci b dzie mógł by gotowym produktem ko cowym. Praca ta to równie dowód na to, e nie musimy by uzale nieni od jednego systemu operacyjnego (jakim jest Windows), lecz mo emy mie swobod wyboru (np. korzystaj c z Mac OS X). Pracuj c w ASO Subaru, b d c jednocze nie zagorzałym fanem produktów firmy Apple, doszedłem do wniosku, e tak naprawd nie ma jeszcze polskiej wersji systemu do zarz dzania serwisem samochodowym działaj cym na komputerach wy ej wymienionej marki. System, który proponuj oparty jest na rodowisku bazodanowym FileMaker. Udogodnieniem mojego projektu jest to e FileMaker jest systemem bazodanowym pracuj cym zarówno w systemie Windows jak i Mac OS X. Dlatego te projekt który wykonam w FileMaker równie b dzie mógł działa na obu systemach. Zakres mo liwo ci mojego systemu b dzie obejmował: - obsługa podstawowych funkcji serwisowych - przechowywanie historii pojazdu - przegl danie informacji sortowanych według: - nr VIN - nr rejestracyjny - danych wła ciciela pojazdu Prac podzieliłem na dwie cz ci, teoretyczn i praktyczn. W pierwszej cz ci mojej pracy pragn przedstawi : teori budowania systemów informacyjnych, budow i zasady działania Systemu Operacyjnego, budow oraz zasady działania Systemu Bazodanowego. Drug cz po wi cam praktyce, a mianowicie przedstawi sposób wykonania oraz charakterystyk wykonanego przeze mnie systemu. W tej cz ci zapoznam Pa stwa z wynikami swojego projektu. Jednak e nie chc c si ogranicza do minimum, przedstawi równie problemy, które pojawiły si w trakcie realizowania planu oraz sposoby ich rozwi zania, które zastosowałem by je wyeliminowa. 5

5 Rozdział I TEORIA PROJEKTOWANIA SYSTEMÓW INFORMACYJNYCH W dzisiejszej literaturze ale i nie tylko poj cie system informacyjny u ywane jest w wielu ró nych aspektach i kontekstach. Pierwszy rozdział tej pracy ma na celu nie tylko przedstawienie roboczej definicji tego poj cia, ale równie omówienie poszczególnych składników owego systemu. Kolejnym wa nym elementem tego rozdziału, który zostanie opisany, jest in ynieria oprogramowania, dzi ki której b dziemy mogli dobrze wykorzysta wiedz naukow przy projektowaniu i tworzeniu programów komputerowych. Rozdział zamyka b dzie opis systemu informatycznego, który przedstawi nam pozytywne aspekty zastosowania w systemie informacyjnym. 1.1 System Informacyjny System mo emy zdefiniowa jako spójny zbiór niezale nych elementów składowych, które istniej w pewnym celu, maja pewn stabilno i mog by przydatne przy ich ł cznym rozpatrywaniu. Systemy przedstawiane s zwykle za pomoc modelu wej cie- proces wyj cie. Ka dy system działa w okre lonym otoczeniu. Otoczenie to definiowane jest jako wszystko to, co znajduje si poza system, a co ma wpływ na sposób jego działania. 1 Podstawowym celem tworzenia systemów informacyjnych była i nadal jest obsługa działa w rzeczywisto ci oraz pomoc w działalno ci człowieka. Poni ej znajduje si ilustracja, która ma na celu przedstawienie kooperacji pomi dzy systemem informacyjnym, a systemem ludzkiej działalno ci. 1 P. Beynon Davies, In ynieria systemów informacyjnych, wyd. 2, Warszawa, WNT, 2004, str. 25 6

6 Rys. 1 System informacyjny i system ludzkiej działalno ci, ródło: P. Beynon Davies, In ynieria systemów informacyjnych, wyd. 2, Warszawa, WNT, 2004, str. 27 Systemy działa ludzi lub systemy mi kkie s systemami zawieraj cymi ludzi. Ka dy taki system, który obejmuje w jakikolwiek sposób działalno człowieka, ma jeden lub kilka systemów informacyjnych. Stamper 2 podzielił systemy informatyczne ze wzgl du na poziom ich sformalizowania. Wyró nia si wi c systemy: techniczne formalne nieformalne Konwencjonalna analiza systemowa jest zwykle po wi cona analizie formalnych systemów informacyjnych, które wyst puj głównie w biurokratycznej formie organizacji, gdzie działanie ludzi jest silnie uregulowane, dokładnie okre lone s zasady działania, kontroli dokonuje si za pomoc formalnie okre lonej hierarchii, a komunikacja przyjmuje kierunek pionowy, co oznacza, e informacje przekazywane s od podwładnych do przeło onych. Mi kka analiza systemowa po wi cona jest natomiast analizie nieformalnych systemów informacyjnych. Taki system postrzegany jest jako zbiór oczekiwa, które dotycz sposobu komunikowania si ludzi w pewnych okoliczno ciach. Z samej natury system nieformalny jest prawdopodobnie bardziej zdolny do przystosowywania si do zmian w otoczeniu zewn trznym organizacji, ni systemy informacyjne formalne. 3 2 Stamper R.K.: Information in Business and Administrative Systems. Londyn, Batsford P. Beynon Davies, In ynieria systemów informacyjnych, wyd. 2, Warszawa, WNT, 2004, str

7 We współczesnych organizacjach najni szym poziomem systemu informacyjnego jest tak zwany techniczny system informacyjny lub system technologii informacyjnej. Przez poj cie technicznego systemu informacyjnego rozumiemy zwykle reprezentacj cz ci formalnego systemu informacyjnego przy u yciu technologii informacyjnej, zwanym dalej technicznym systemem informacyjnym. Terminu Technologia informacyjna zwykle u ywa si do opisu sprz tu i oprogramowania, które wspieraj prace z informacjami. Technologia informacyjna przede wszystkim budowana jest by stanowi pewnego rodzaju wsparcie dla działania formalnego systemu informacyjnego danej organizacji. Jednak e nie b dzie mogła by skonstruowana, dopóki nie zostanie osi gni te porozumienie dotycz ce działania człowieka, które to wcze niej musi zosta sformalizowane. Wygodnym rozwi zaniem wydaje si by podział systemu technologii informacyjnej na kilka podsystemów lub warstw. Podział ten wygl da nast puj co: podsystem interfejsu utrzymywanie wszystkich interakcji z u ytkownikiem podsystem reguł zajmuje si logik aplikacji z punktu widzenia zdefiniowanego modelu reguł działania podsystem transakcji swoiste poł czenie pomi dzy podsystemem danych, a podsystemem interfejsu podsystem danych zarz dzanie danymi, które potrzebne s do aplikacji 4 Warstwy opisane wy ej zilustrowane s równie na kolejnym rysunku. 4 P. Beynon Davies, In ynieria systemów informacyjnych, wyd. 2, Warszawa, WNT, 2004, str

8 Rys. 2 Warstwy systemu technologii informacyjnej, ródło: P. Beynon Davies, In ynieria systemów informacyjnych, wyd. 2, Warszawa, WNT, 2004, str. 52 System informacyjny pełni bardzo wa n, jak i strategiczn rol w organizacjach. Zarówno w małych, jak i tych wi kszych organizacjach zatrudniani s specjali ci, którzy opiekuj si niejako systemem informacyjnym. W zale no ci od rozmiarów samej organizacji funkcja obsługi takiego systemu mo e przejawia si na kilka sposobów. Poni ej przedstawione zostan podstawowe działania, w jakie mog by zaanga owani pracownicy sprawuj cy piecz nad systemem informacyjnym (np. dział technologii informacji, dział systemów informacyjnych). 1. Planowanie systemu informacyjnego 2. Zarz dzanie systemem informacyjnym 3. Zarz dzanie projektem 4. Rozwój systemu informacyjnego 5. Piel gnacja systemu informacyjnego 9

9 6. Prowadzenie działania/ obsługi/ administracji systemu informacyjnego 7. Ocena nowej technologii 8. Zarz dzanie zasobami ludzkimi (w obr bie działu SI) 9. Kontrola jako ci 10. Ocena systemu informacyjnego Organizacja działania tak zwanych słu b informatycznych odgrywa bardzo wa n rol chocia by na sposób ich planowania, zarz dzania i wykonywania Rola systemu informacyjnego w przedsi biorstwie. W ka dej instytucji i organizacji zawsze istnieje jaki system informacyjny, gdy jest on niezb dnym warunkiem jej działania. Dlatego system informacyjny działa według okre lonego schematu, który został zilustrowany poni ej. Rys. 3 Schemat systemu informacyjnego, ródło: opracowanie własne ródłem danych zazwyczaj jest otoczenie np. klienci firmy Pozyskiwanie polega na wychwyceniu istotnych danych, ich segregacji, jak równie uogólnieniu Gromadzenie polega na stworzeniu tzw. bazy danych i jej ochronie Przetwarzanie polega na eliminacji fluktuacji oraz u rednianiu Opracowywanie polega na utworzeniu odpowiedniej konfiguracji Analiza polega na oszacowaniu szans i zagro e Udost pnianie 5 P. Beynon Davies, In ynieria systemów informacyjnych, wyd. 2, Warszawa, WNT, 2004, str. 59, 64 10

10 1.1.2 Podział Systemów Informacyjnych Stosuj c kryterium poziomu zaawansowania technicznego mo na wyró ni cztery generacje systemów informatycznych 6 : - systemy transakcyjne (Generacja I - Lata 60-te i 70-te), - systemy informowania kierownictwa (Generacja II - Lata 70-te i 80-te), - systemy wspomagania decyzji (Generacja III - Lata 80-te i 90-te), - systemy ekspertowe (Generacja IV - Druga połowa lat 80-tych i lata 90-te). Systemy transakcyjne bazuj na pełnych, porównywalnych i wiarygodnych danych, które przetwarzaj za pomoc prostych modeli bazuj cych na czterech podstawowych działaniach. Dla ich zastosowania niezb dne s komputery o pojemnych pami ciach masowych dla przechowywania danych, oprogramowanie zorientowane problemowo, system zarz dzania baz danych oraz j zyki programowania umo liwiaj ce przetwarzanie danych ekonomicznych. Mog by stosowane do rejestracji danych i prostej ich analizy. Przykładowe zastosowanie: systemy bankowe, telekomunikacyjne, czy te systemy rezerwacji biletów. System informacji kierowniczej wykorzystuje nie zawsze pełne i porównywalne dane, które przetwarza wykorzystuj c modele oparte na równaniach i przepływach mi dzygał ziowych. Niezb dne jest zastosowanie komputerów umo liwiaj cych konwersacyjny tryb pracy oraz j zyków pozwalaj cych na wyszukiwanie danych. Słu do zaawansowanego wyszukiwania i ł czenia przechowywanych danych. Przykładowe zastosowanie: analiza sprzeda y, analiza inwestycji kapitałowych, czy te bud etowanie. Systemy wspomagania decyzji opieraj si na danych niepełnych i obarczonych bł dem o znanym prawdopodobie stwie, które przetwarzaj w modelach optymalizacyjnych lub symulacyjnych. Wykorzystuj do tego komputery pracuj ce z du szybko ci, bazy modeli oraz wiedzy, a tak e j zyki specjalistyczne i symulacyjne. Informacje przygotowywane s przez system na podstawie porównania grup danych z przechowywanymi wzorcami. W. Flakiewicz ró nicuje systemy wspomagania decyzji ze wzgl du na specyficzne zastosowania 7 : 6 J. Kisielnicki, H. Sroka, Systemy informacyjne biznesu, Warszawa 2005, s W. Flakiewicz, Systemy informacyjne w zarz dzaniu, Warszawa 2002, s

11 grupowe wspomagaj ce współprac pomi dzy uczestnikami, wymian informacji i zarz dzanie danymi, ustalaj ce reguły i kolejno wykonywania zada decyzyjnych, naczelnego kierownictwa dla decyzji o bardzo słabej strukturze informacyjnej, automatyzacji biura zarz dzaj ce dokumentami, okre laj ce obiegi dokumentów, umo liwiaj ce dostarczanie danych z zewn trz, zarz dzania przebiegiem pracy odmiana systemu automatyzacji biura, która umo liwia kompletn realizacj procesów za pomoc narz dzi elektronicznych, in ynierskie słu ce projektowaniu obiektów fizycznych. Systemy ekspertowe przetwarzaj niepełne i cz sto sprzeczne informacje pochodz ce z ró nych ródeł, które przetwarzaj metodami heurystycznymi i logicznymi. Dla tak zaawansowanych systemów niezb dne s komputery o bardzo du ej mocy obliczeniowej oraz zastosowanie j zyków zbli onych do naturalnych 8. System ekspertowy jest programem b d zestawem programów komputerowych, który ma na celu wspomaga korzystanie z wiedzy i ułatwia podejmowanie decyzji. Systemy ekspertowe wykorzystywane s np. w: diagnozowaniu chorób, prognozowaniu pogody, czy dokonywaniu wycen i kalkulacji kosztów naprawy pojazdów przez firmy ubezpieczeniowe. Unikatowe cechy systemów ekspertowych: - jawna reprezentacja wiedzy (oddzielenie wiedzy eksperckiej od procedur sterowania) - wyja nienia sposobu rozwi zania danego problemu - rozwi zywanie problemów z wykorzystaniem ró nych metod wnioskowania - przewaga przetwarzania symboli nad obliczeniami numerycznymi In ynieria systemów informacyjnych Opracowanie systemów informacyjnych, które oparte s na technologii informacyjnej stanowi obecnie znacz c cz działa podejmowanych przez wiele organizacji. W tworzeniu systemów informacyjnych przez poj cie paradygmatów rozumie b dziemy sugerowane podej cie do budowy owych systemów. Definicja pierwotnego znaczenia poj cia in ynierii systemów informacyjnych jest dosy skomplikowana. Mo emy zdefiniowa to w sposób, który przedstawia nam autor ksi ki pt. In ynieria systemów informacyjnych: In ynieri systemów informacyjnych zdefiniujemy jako dyscyplin, wyłaniaj c si z trzech 8 J. Kisielnicki, H. Sroka, Systemy informacyjne biznesu, Warszawa 2005, s

12 paradygmatów funkcjonuj cych w ostatnich dziesi cioleciach: in ynierii oprogramowania, in ynierii informacji i in ynierii wiedzy. 9 In ynieria oprogramowania In ynieria oprogramowania jest praktycznym zastosowaniem wiedzy naukowej do projektowania i tworzenia programów komputerowych oraz dokumentacji wymaganej do ich opracowania, uruchomienia i piel gnacji. (Boehm 1976) Inn definicj proponuje nam Paul Beynon Davies, który w swojej ksi ce pisze: In ynieria oprogramowania jest semantyczn aplikacj odpowiedniego zestawu technik do całego procesu opracowania oprogramowania. Bardzo wa ne jest, e wła nie ta definicja porusza trzy najwa niejsze zasady in ynierii oprogramowania. Zasady in ynierii oprogramowania : 1. zestaw technik jest u yty w celu poprawienia jako ci i produkcyjno ci 2. techniki te s stosowane w sposób zdyscyplinowany 3. techniki te s stosowane do całego procesu opracowywania oprogramowania 10 In ynieria informacji W próbie zdefiniowania poj cia in ynieria informacji pomocne okazuj si by prace Finkleisteina i Martina. Martin zdefiniował to pojecie jako zespół dyscyplin stosowanych w celu specyfikowania, projektowania, i programowania oprogramowania komputerowego. Twierdzi, e pojecie to odnosi si równie do zespołu wzajemnie powi zanych dyscyplin, które s niezb dne do stworzenia skomputeryzowanego przedsi wzi cia opartego na systemach danych. In ynieria informacji koncentruje si przede wszystkim na danych, które przechowywane s i utrzymywane przez komputery, oraz na informacjach, które s otrzymywane z tych danych P. Beynon Davies, In ynieria systemów informacyjnych, wyd. 2, Warszawa, WNT, 2004, str P. Beynon Davies, In ynieria systemów informacyjnych, wyd. 2, Warszawa, WNT, 2004, str. 68,69 11 P. Beynon Davies, In ynieria systemów informacyjnych, wyd. 2, Warszawa, WNT, 2004, str

13 In ynieria wiedzy In ynieria wiedzy to dyscyplina, która oddaje si efektywnemu tworzeniu zło onych systemów baz wiedzy. Systemy te maj za zadanie reprezentowa szeroko rozumian wiedz. Trudno w budowaniu takich wła nie systemów polega na tym, w jaki sposób, za pomoc rodków informatycznych, przedstawi pewien podzbiór wiedzy organizacyjnej. Osoba, która odpowiedzialna jest za opracowanie systemu informacyjnego zmuszona jest posiada lepsze narz dzia, które maj ułatwi reprezentacj wiedzy. Jednym z takich narz dzi s wła nie systemy baz wiedzy. 12 Cykl ycia budowy systemów informacyjnych W przypadku, gdy chcemy zaprojektowa odpowiednio dobry system informacyjny, musimy przeprowadzi analiz potrzeb i ustali cele jakie ma spełnia dany system informatyczny. W tym celu mo emy wyró ni 4 główne modele według których mo emy projektowa nasz system: Model kaskadowy Model spiralny Model prototypowy Model przyrostowy Model kaskadowy, który polega na wykonywaniu podstawowych czynno ci jako odr bnych faz projektowych, w porz dku jeden po drugim. Ka da czynno to kolejny schodek, co mo na zobaczy na poni szym rysunku. 12 P. Beynon Davies, In ynieria systemów informacyjnych, wyd. 2, Warszawa, WNT, 2004, str

14 Rys.4 Model kaskadowy, ródło: opracowanie własne Model kaskadowy, jak wida na rysunku zaleca rzeczywiste okre lenie celu, jednocze nie maj c na uwadze współprac z przyszłym u ytkownikiem. Model ten jest rzadko u ywany z nast puj cych powodów: * Nie mo na przej do nast pnej fazy przed zako czeniem poprzedniej * Model ten posiada bardzo nieelastyczny podział na kolejne fazy * Iteracje s bardzo kosztowne - powtarzamy wiele czynno ci Tego typu modelu nale y u ywa wył cznie w przypadku, gdy wymagania s zrozumiałe i przejrzyste, poniewa ka da iteracja jest czasochłonna i wymaga du ych wydatków na ulepszanie. Model spiralny jego proces tworzenia, jak sama nazwa wskazuje ma posta spirali, której ka da p tla reprezentuje jedn faz procesu. Najbardziej wewn trzna p tla przedstawia pocz tkowe etapy projektowania, np. studium wykonalno ci, kolejna definicji wymaga systemowych, itd. 15

15 Rys.5 Model spiralny, ródło: Jak wida na powy szym rysunku ka da p tla spirali podzielona jest na cztery sektory: * Ustalanie celów - Definiowanie konkretnych celów wymaganych w tej fazie przedsi wzi cia. Identyfikacja ogranicze i zagro e. Ustalanie planów realizacji. * Rozpoznanie i redukcja zagro e - Przeprowadzenie szczegółowej analizy rozpoznanych zagro e, ich ródeł i sposobów zapobiegania. Podejmowane s odpowiednie kroki zapobiegawcze. * Tworzenie i zatwierdzanie - Tworzenia oprogramowania w oparciu o najbardziej odpowiedni model, wybrany na podstawie oceny zagro e. * Ocena i planowanie - Recenzja post pu prac i planowanie kolejnej fazy przedsi wzi cia, b d zako czenie projektu. Widoczn cech modelu spiralnego jest szczegółowe potraktowanie zagro e realizacji projektu. Dobrze rozpoznane zagro enia i przedsi wzi te kroki zapobiegania lub redukcji skutkuj m.in. wysok niezawodno ci powstaj cego oprogramowania, b d pewno ci, e projekt ma szans na dalsz realizacj. 16

16 W modelu spiralnym nie ma takich faz jak specyfikowanie albo projektowanie. Jeden cykl spirali mo e przebiega w oparciu o model kaskadowy procesu tworzenia oprogramowania, w innym mo na u y prototypowania lub przekształce formalnych, w zale no ci od aktualnego etapu realizowanej cz ci systemu. Model spiralny z racji ogólnego charakteru stosuje si przy du ych projektach. Model prototypowy tworzenia oprogramowania polega na stworzeniu podczas projektowania prototypu w celu przedyskutowania oraz akceptacji z klientem. Po akceptacji prototypu przechodzi si do kolejnych etapów tworzenia oprogramowania. Prototypowanie zapobiega bł dnym zrozumieniem wymaga systemu, które mo e powodowa wzrost kosztów, zwłaszcza w modelu kaskadowym. Model przyrostowy jest stosowany w przypadkach, w których dopuszczalna jest okrojona funkcjonalno systemu. Model ten przechodzi odpowiednie fazy: * okre lenie cało ci wymaga poprzez wykonanie wst pnego, lub ogólnego projektu cało ci systemu * wybór pewnego podzbioru funkcji systemu * szczegółowy projekt oraz implementacja cz ci systemu realizuj cej wybrane funkcje * testowanie zrealizowanego fragmentu i dostarczenie go klientowi * powtarzanie kolejnych etapów, a do zako czenia implementacji całego systemu Zaletami tego modelu s : cz ste kontakty z klientem, brak konieczno ci zdefiniowania z góry cało ci wymaga co do systemu oraz mo liwo wcze niejszego wykorzystania przez klienta fragmentów systemu, co podwy sza jego funkcjonalno. Jedyn wad tego rozwi zania jest dodatkowy koszt zwi zany z niezale n realizacj fragmentów systemu. Ka dy z modeli powinien przy projektowaniu mie zdefiniowane niezb dne narz dzia, które jednocze nie musz spełnia wymagania okre lone przy specyfikacji systemu. Programowanie winno si opiera na napisaniu nowych programów lub próbie zdobycia istniej cych ju programów. Kolejny etap, jakim jest to testowanie, które powinno uwzgl dnia warunki, w których wykorzystywany b dzie przyszły system. Na tym etapie ujawniaj si bł dy powstałe na wcze niejszych poziomach, a których nie byli my w stanie wychwyci. Po skorygowaniu i wyeliminowaniu powstałych bł dów kolejnym etapem jest 17

17 integrowanie. Proces ten powinien zapewnia dobr współprac nowych elementów z wcze niej ju funkcjonuj cymi. W miar upływu czasu, wraz z rozwojem przedsi biorstwa, oczekiwania klientów ulegaj zmianom. Program, który pocz tkowo spełniał wszystkie wymogi klientów z czasem wymaga modyfikacji, jak mo e by np. aktualizacja. Nad ka dym systemem czuwa jego autor, który z własnych pobudek finansowych nie pozwoli by przedsi biorstwo korzystaj ce z jego produktu musiało czeka na unowocze nienie programu tygodniami. Próba rozwi zania problemów dotycz cych tworzenia oprogramowania modyfikowała na bie co podej cia do budowy systemów informacyjnych. In ynieria oprogramowania przyjmuje przy tworzeniu oprogramowania uj cie procesowe, tradycyjnie koncentruj ce si na programowaniu. In ynieria informacji skupiła si przede wszystkim na zarz dzaniu danymi, natomiast in ynieria wiedzy próbuje wykorzysta tak zwan sztuczn inteligencj przy tworzeniu systemów. 1.3 System informatyczny System informatyczny jest to zbiór powi zanych ze sob elementów. Dzi ki technice komputerowej pełni funkcj przetwarzania danych. System b d systemy informatyczne s składow systemu informacyjnego. Obecnie na systemy informatyczne składaj si takie elementy jak: 1. sprz t komputery, oraz : urz dzenia słu ce do przechowywania danych urz dzenia słu ce do komunikacji pomi dzy sprz towymi elementami systemu urz dzenia słu ce do komunikacji mi dzy lud mi a komputerami urz dzenia słu ce do odbierania danych ze wiata zewn trznego nie od ludzi (na przykład czujniki elektroniczne, kamery czy skanery) urz dzenia słu ce do wywierania wpływu przez systemy informatyczne na wiat zewn trzny elementy wykonawcze (na przykład silniki sterowane komputerowo, roboty przemysłowe) urz dzenia słu ce do przetwarzania danych nie b d ce komputerami 18

18 2. oprogramowanie 3. zasoby osobowe ludzie 4. elementy organizacyjne czyli procedury (procedury organizacyjne termin z zarz dzania) korzystania z systemu informatycznego, instrukcje robocze. 5. elementy informacyjne jak bazy wiedzy czy ontologie dziedzin, w których u ywany jest system informatyczny. Cel wdra ania systemu informatycznego w przedsi biorstwie Najwa niejsze cele wdra ania systemu informatycznego w przedsi biorstwie: 1. Ułatwianie gromadzenia informacji niezb dnych do funkcjonowania danego procesu 2. Usprawnienie analizy zebranych danych i informacji. 3. Mo liwo przekształcenia skomplikowanego procesu w rutynow transakcj 4. Ułatwienie wprowadzania zmian w kolejno ci przebiegu procesu. 5. Łatwiejszy dost p do zasobów wiedzy. Swobodna wymiana informacjami 6. Eliminacja po redników 7. Łatwe monitorowanie przebiegu procesu oraz jego poszczególnych etapów 8. Zmniejszenie udziału czynnika ludzkiego W miar rozwoju sytuacji w procesie zarz dzania, które staj si bardziej skomplikowane powstaj tzw. ''luki informacyjne''. Efektu luk mo emy pozby si tylko i wył cznie przy pomocy komputerów. Jednym z wa niejszych powodów, dlaczego to wła nie komputer jest w stanie rozwi za problem luk jest to, i maszyna sama z siebie nie zmieni zdania. 19

19 Rys. 6 Luka informacyjna, ródło Zło ono systemów informatycznych Systemy informatyczne mog by bardzo proste np. arkusz kalkulacyjny, jak równie bardziej skomplikowane zło one np. system zarz dzania kolej, system pocztowy, czy system zarz dzaj cy produkcj samochodów w fabryce. Miar zło ono ci systemu mo e by na przykład ilo elementów systemu poł czona ze zło ono ci stosowanego oprogramowania mierzon w ilo ci punktów funkcyjnych. Punkt funkcyjny metryka zło ono ci oprogramowania podawana jako liczba bezwymiarowa okre laj ca efektywn wzgl dn miar warto ci funkcji oferowanej przez program u ytkownikowi. Najcz ciej jest podstaw do oszacowania pracochłonno ci wytworzenia danego oprogramowania. Poj cie to zaproponował w 1979 r. A. J. Albrecht z firmy IBM. Podstawowym zało eniem metody punktów funkcyjnych jest podzielenie oprogramowania na pi składowych: Zewn trzne typy wej cia to metody dokonywania zmian w wewn trznych danych systemu. Zewn trzne typy wyj cia to metody reprezentacji danych przechowywanych przez system. Przykładem s wydruki komputerowe. Dane wy wietlane na ekranie nie 20

20 nale do tej kategorii, s kwalifikowane jako opisane poni ej zewn trzne typy zapyta. Logiczne wewn trzne typy plików to pliki u ywane wewn trznie przez system. We współczesnej informatyce poj cie pliku zmieniło swoje znaczenie. Składow t mo emy interpretowa jako zbiór danych opisuj cych obiekty danego typu, na przykład tabel w relacyjnej bazie danych. Zewn trzne typy interfejsów plików to metody wymiany danych mi dzy innymi systemami informatycznymi. Przykładem mo e by interfejs umo liwiaj cy pobieranie danych z aplikacji internetowej w formacie JSON lub pliki współdzielone mi dzy ró nymi aplikacjami. Zewn trzne typy zapyta to metody odczytu danych z systemu nie powoduj ce ich modyfikacji. Przykładem jest zapytanie SELECT z j zyka SQL. Wytwarzanie systemów informatycznych Tworzenie systemów informatycznych jest trudno przewidywalnym zadaniem, dlaczego? Otó trudno jest przewidzie, czy projekt informatyczny zako czy si sukcesem ( system stworzony na czas, zgodny z wymaganiami funkcjonalnymi, koszt stworzenia mieszcz cy si w ramach przewidzianego bud etu ), czy kl sk. Sukces zale y od procesu, w jakim system b dzie wytwarzany. By móc oceni prawdopodobie stwo sukcesu stosuje si metody oceny procesu wytwórczego stosowanego do produkcji systemu. Najbardziej rozpowszechnionym modelem takiej oceny jest CMM. Capability Maturity Model for Software (ang.) stworzony przez Software Engineering Institute (SEI) model słu cy ocenie procesu wytwórczego słu cego do produkcji oprogramowania. CMM ocenia praktyki stosowane podczas produkcji. Model ten ocenia proces tworzenia w skali pi ciostopniowej: 1. Initial oprogramowanie tworzone chaotycznie, bez adnych formalnych procedur, ewentualnie z takimi, które s szcz tkowe nie okre laj procesu. 2. Repeatable stosowane s podstawowe techniki ledzenia projektu ledzi si koszt, harmonogram oraz funkcjonalno. Stosuje si techniki pozwalaj ce na 21

21 powtarzanie udanych projektów na podstawie informacji zapisanych przy okazji poprzednich. 3. Defined proces wytwórczy jest opisany, wszystkie wykonywane czynno ci s udokumentowane w postaci procedur lub instrukcji. 4. Managed podczas projektów stosuje si szczegółowe metryki dotycz ce samego procesu, oraz jako ci produktu. 5. Optimizing stosuje si praktyki maj ce na celu ci głe poprawianie procesu wytwórczego oprogramowania poprzez monitorowanie procesu pod wzgl dem mo liwo ci usprawnie oraz poprzez ich wprowadzanie. 13 Zako czenie Z pierwszego rozdziału niniejszej pracy wnioskujemy, e współczesny wiat nie mógłby normalnie funkcjonowa bez sprawnych systemów informacyjnych, jak równie systemów informatycznych. Przedstawione etapy tworzenia systemu informacyjnego ukazuj zło ono tego procesu, dzi ki czemu mo emy odpowiednio wybra model, z którego skorzystamy przy projektowaniu własnego systemu, by mógł odnie sukces. 13 System informatyczny, 22