METODY ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO. Zadanie domowe

Transkrypt

1 METODY ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO Zadanie domowe

2 Na podstawie: W. Sułkowska (red) System ubezpieczeń społecznych Ryzyko społeczne Starość Choroba Macierzyństwo Inwalidztwo Śmierć żywiciela rodziny Wypadek przy pracy, choroba zawodowa Bezrobocie Świadczenia rekompensujące Emerytura Zasiłek chorobowy Zasiłek macierzyński Renta inwalidzka (z tyt. niezdolności do pracy) Renta rodzinna Zasiłek chorobowy, renta inwalidzka(z tyt. niezdolności do pracy) Zasiłek dla bezrobotnych Podstawowa technika zabezpieczenia społecznego Ubezpieczenia społeczne Zaopatrzenie społeczne Niedołęstwo starcze Nagłe wydatki Niedostatek dochodu Zasiłek pielęgnacyjny Zasiłek celowy; Zasiłek stały, okresowy Pomoc społeczna

3 ZAKRES PODMIOTOWY UBEZPIECZENIA, ZBIEG TYTUŁÓW UBEZPIECZENIA 3 spotkanie, marzec/kwiecień 2016 r.

4 Od 1 stycznia 2013 r. nowe brzmienie art. 7 dotyczącego dobrowolnych ub. emeryt. i rent.: Prawo do dobrowolnego objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi przysługuje osobom, które nie spełniają warunków do objęcia tymi ubezpieczeniami obowiązkowo. [ustawa o systemie ub. społecznych]

5 Kontynuacja ubezpieczenia emerytalnego i rentowego (art. 10 ust. o s.u.s. i in.) Od nowe brzmienie: Jeżeli okres dobrowolnego objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi przekracza 10 lat, nie obowiązuje gwarancja wypłaty minimalnego świadczenia, w wypadku gdy stan własnego konta ubezpieczonego nie będzie go zapewniał.

6 Tytuł ubezpieczenia Współpraca przy wykonywaniu pozarolniczej działalności: Wykonywanie posługi duchownej Pozostawanie w Służbie Celnej Stosunek pracy: - umowa o pracę - mianowanie - powołanie - na podstawie wyboru - spółdzielcza umowa o pracę TYTUŁ BEZWZGLĘDNEGO Charakterystyka wg ustawy o syst. ub. społ Łącznie 2 elementy: -Pozostawanie z krewnym we wspólnym gospodarstwie domowym -Współpraca z wymienionym krewnym prowadzącym działalność pozarolniczą Definicja duchownego art. 8 ust 13 Obowiązek ub. dotyczy duchownych, którzy nie mają innego tytułu do ubezpieczenia Jedyni funkcjonariusze służb mundurowych objęci ustawą o s.ub. społecznych Pracownik podlega ochronie od godz dnia, od którego powstał stosunek pracy, niezależnie od zgłoszenia do ubezpieczenia czy opłacenia składki. Pracownik traktowany na specjalnych zasadach : małżonek, krewny osoby prowadzącej pozarolniczą działalność Ub. em Ub. ren Ub. chor. O O D O O O D O O O N O O O O O Ub. wyp.

7 Warto zapamiętać Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych rozróżnia ubezpieczenia obowiązkowe oraz dobrowolne. Ubezpieczonym jest osoba fizyczna, która podlega chociaż jednemu z ubezpieczeń społecznych. Źródło: Zabezpieczenie społeczne w Polsce, ZUS 2015

8 Zakres podmiotowy ubezpieczeń społecznych Zróżnicowanie obowiązku ubezpieczenia społecznego ze względu na: rodzaj ubezpieczenia charakter prawny wykonywanej pracy Rozszerzenie obowiązku ubezpieczenia Ustawa o s.u.s powiązała obowiązek ubezpieczenia nie tylko z działalnością przynoszącą stały dochód stanowiący środki utrzymania, ale z faktem posiadania jakichkolwiek stałych źródeł dochodu

9 Ubezpieczenie emerytalne i rentowe Ubezpieczenia emerytalne i rentowe Obowiązkowe (art. 6 i 6 a ustawy) Dobrowolne (art. 7 i 10 ustawy)

10 Przykładowy katalog osób podlegających ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym obowiązkowo (wybór z art. 6 u. s.u.s) Pracownicy (bez prokuratorów) osoby wykonujące pracę nakładczą, członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych, innych spółdzielni osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące, posłowie i senatorowie pobierający uposażenie, osoby pobierające stypendia sportowe osoby pobierające stypendia Krajowej Szkoły Administracji Państwowej, osoby wykonujące odpłatną pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, osoby pobierające zasiłek dla bezrobotnych duchowni oraz członk. zakonów męskich i żeńskich kościołów oraz związków wyznaniowych, żołnierze niezawodowi w służbie czynnej, osoby odbywające zastępcze formy służby wojskowej, osoby przebywające na urlopach wychowawczych lub pobierający zasiłek macierzyński osoby pobierające świadczenia socjalne wypłacane w okresie urlopu oraz osoby pobierające zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, wynikające z odrębnych przepisów lub układów zbiorowych pracy, osoby pobierające zasiłek stały lub gwarantowany zasiłek okresowy z pomocy społecznej.

11 Ubezpieczenie chorobowe Obowiązkowe: pracownicy członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych odbywający służbę zastępczą Dobrowolne dla... (art. 11 u s.u.s) pod warunkiem, że ubezpieczony podlega ub. emerytalnemu i rentowym obowiązkowo Nie dotyczy

12 Ubezpieczenia wypadkowe Obowiązkowe dla... (art. 12 u s.u.s) ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu obowiązkowo lub dobrowolnie, chyba że. Wyłączenia dla... (art. 12 u s.u.s) Od kiedy podlegamy ubezpieczeniom? obowiązkowym, od momentu określonego w art. 13. dobrowolnie, od i do momentu określonego w art. 14.

13 Zbieg tytułu ubezpieczenia Sytuacja w której ubezpieczony wykonuje kilka rodzajów aktywności zawodowej (posiada kilka tytułów), z którymi wiąże się obowiązek ubezpieczenia społecznego Dotyczy ubezpieczeń EMERYTALNEGO i RENTOWYCH

14 Tytuł ubezpieczenia bezwzględne ogólne stosunek pracy członkostwo w rolniczej spółdzielni stosunek służby* pobieranie świadczenia socjalnego lub zasiłku socjalnego Za: I. Jędrasik-Jankowska, Pojęcie i konstrukcje ubezpieczenia społecznego, LexisNexis

15 Zbieg kilku tytułów ubezpieczeń (art. 9) 3 warianty wskazane przez ustawodawcę Prymat określonych tytułów (tytuły bezwzględne ) z możliwością dodatkowego ubezpieczenia (z tytułu ogólnego ) na wniosek uprawnionego Prymat najwcześniejszego tytułu* z możliwością dodatkowego ubezpieczenia dobrowolnego z innych tytułów lub zmiany tytułu Prawo wyboru tytułu w razie prowadzenia kilku rodzajów pozarolniczej działalności gospodarczej, jako podstawowego obowiązku ubezpieczenia Oraz szereg wyjątków

16 ZBIEG - ubezpieczenia emerytalne i rentowe obowiązkowe i dobrowolne * podstawa wymiaru>= minimalne wynagrodzenie za pracę Źródło: Zasady podlegania. poradnik ZUS, XII 2015 r.

17 Pozostałe ubezpieczenia w kontekście zbiegu tytułów do ubezpieczenia

18 SKŁADKA NA UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE POJĘCIE SKŁADKI KONSTRUKCJA SKŁADKI WYSOKOŚĆ SKŁADKI PODSTAWA WYMIARU SKŁADKI Część pierwsza

19 Istota składki Składka jest ceną gwarancji ubezpieczeniowej (J. Jończyk) Świadczenie pieniężne o charakterze Przymusowym Celowym Odpłatnym Bezzwrotnym Nie jest kalkulowana indywidualnie, ale ustalana na jednolitym poziomie dla wszystkich ubezpieczonych

20 Finansowanie składek - zadanie Kategorie osób Architekt Maciej, prowadzący własną pracownię Jakub, nowicjusz w zakonie oo. Dominikanów. Lat 21 Niepracująca Agata, pomagająca mężowi w prowadzeniu zakładu fotograficznego Zarejestrowany bezrobotny pan Kazio, w wieku 35 lat, pobierający zasiłek dla bezrobotnych Ewa, samotna matka na urlopie wychowawczym Bronek, członek spółdzielni rolniczej Krzysztof grafik, zleceniobiorca Wojtek, 29 letni mężczyzna pracujący w banku Mietek, składający w domu długopisy firmy BBB Jaka jest wysokość stóp procentowych składek na ubezpieczenia społeczne? Kto i w jakiej wysokości (udział) finansuje składkę na ubezpieczenie: Emerytalne Rentowe Chorobowe Wypadkowe Określ, co stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla poszczególnych kategorii osób

21 Stopy procentowe składki w 2016 r.** Za art. 22 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Ub. emerytalne Ub. rentowe Ub. chorobowe Ub. wypadkowe* * 19,52% podstawy wymiaru 8% podstawy wymiaru 2,45% podstawy wymiaru Od 0,40% do 8,12% podstawy wymiaru Od 1 kwietnia 2015 r. stopa procentowa składki wypadkowej wynosi od 0,40% do 3,60% podstawy wymiaru

22 osoba ub. emerytalne ub. rentowe Ub. chorobowe Podmiot finansujący składkę Płatnik Ubezpiecz Płatnik Ubezpie Kto? (kto?) ony (kto?) czony Architekt Maciej, prowadzący 1/1 1/1 D własną pracownię Ubezpieczony Jakub, nowicjusz w zakonie oo. Dominikanów. Lat 21 Niepracująca Agata, pomagająca mężowi w prowadzeniu zakładu fotograficznego Zarejestrowany bezrobotny pobierający zasiłek dla bezrobotnych Ewa, samotna matka na urlopie wychowawczym Bronek, członek spółdzielni rolniczej Wojtek, 29 letni mężczyzna pracujący w firmie 1/1 Osoba prowadząca pozarol. działal. ub. wypadkowe Kto? Ubezpieczony = płatnik 1/1 płatnik 1/1 1/1 1/1 N N 1/1 Osoba prowadząc a pozarol. działal. 1/1 Osoba prowadząca pozarol. działal. 1/1 Osoba prowadząca pozarol. działal. 1/1 PUP 1/1 PUP N N 1/1 z Budżetu państwa ½ spółdzielnia 1/2 pracodawca Krzysztof - zleceniobiorca 1/2 zleceniobior ca Mietek, składający w domu długopisy firmy BBB ½ ubezpieczo ny ½ ubezpieczo ny ½ zlecenioda wca 1/2 płatnik ½ ubezpieczo ny 1/1 z Budżetu państwa 6,5% spółdzielni a 6,5% pracodawc a 6,5% zleceniobio rca 6,5% płatnik 1,5% ubezpiec zony 1,5% Ubezpie czony 1,5%zle cenioda wca 1,5% Ubezpie czony N 1/1 ubezpieczony 1/1 ubezpieczony 1/1 zleceniobiorca 1/1 ubezpieczony N 1/1 spółdzielnia 1/1 pracodawca 1/1 zleceniodawc a N

23 osoba Ub. emerytalne Ub. rentowe (składka rentowa 1,5%+6,5% obowiązuje od ) Ub. chorobowe Ub. wypadkow e ubezpiecz ony Płatni k sk. Budżet państ wa ubezpieczo ny Płatnik sk. Budżet państwa Architekt-twórca prowadzący pozarolniczą działalność Bezrobotny, pobierający zasiłek Osoba przebywająca na urlopie wychowawczym Członek spółdzielni rolniczej Osoby pracująca na umowę o pracę 19,52% 8% D- Ubezpiecz ony/płatn ik 2,45% 9,76% 9,76 % 9,76% 9,76 % 19,52% 8% N N 19,52% 8% N N 1,5% 6,5% Ubezpiecz ony 2,45% 1,5% 6,5% Ubezpiecz ony 2,45% Ubezpiec zony/pła tnik Płatnik 1/1 Płatnik 1/1

24 Źródło: Zasady podlegania. poradnik ZUS, XII 2015 r. Podstawowe zasady finansowania składek na ub. społeczne w Polsce składki na ubezpieczenie emerytalne finansują z własnych środków, w równych częściach, ubezpieczony i płatnik składek, składki na ubezpieczenia rentowe finansują z własnych środków ubezpieczony w wysokości 1,5% podstawy wymiaru oraz płatnik składek w wysokości 6,5% podstawy wymiaru, składki na ubezpieczenie chorobowe finansują z własnych środków ubezpieczeni, składki na ubezpieczenie wypadkowe finansują z własnych środków płatnicy składek

25 Konstrukcja składki w różnych systemach ubezpieczeniowych Ze względu na rodzaje ryzyk Składka łączna na wszystkie rodzaje ubezpieczenia Składka odrębnie ustalona dla poszczególnych ryzyk Ze względu na podmiot opłacający Płacona tylko przez płatnika (pracodawcę) Płacona tylko przez ubezpieczonego Płacona przez pracodawcę i pracownika

26 Wysokość składki na ub. społ. w Polsce Lata Wysokość składki Przyczyna zmian % funduszu płac % Rozszerzenie zakresu świadczeń % % Konieczność sfinansowania wcześniejszych emerytur i zasiłków wychowawczych % Wzrost zainteresowania świadczeniami emerytalnymi i rentowymi % Wzrost zatrudnienia % % Od Ok. 36,59% (różna składka wypadkowa) W wyniku ubruttowienia płac Za: I. Jędrasik-Jankowska, Pojęcia i konstrukcje prawne ubezpieczenia społecznego, 2006

27 Zadanie domowe Do ćwiczenia z zajęć proszę przygotować odpowiedz dotyczącą podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla poszczególnych kategorii osób (do Macieja po Mietka)