OCENA SYTUACJI W HANDLU ZAGRANICZNYM PO TRZECH KWARTAŁACH 2014 R. (na podstawie danych wstępnych GUS)

Transkrypt

1 MINISTERSTWO GOSPODARKI OCENA SYTUACJI W HANDLU ZAGRANICZNYM PO TRZECH KWARTAŁACH 2014 R. (na podstawie danych wstępnych GUS) DEPARTAMENT STRATEGII I ANALIZ Warszawa, listopad 2014 r.

2 Misją Ministerstwa Gospodarki jest stworzenie najlepszych w Europie warunków prowadzenia działalności gospodarczej.

3 Spis treści Synteza Główne uwarunkowania koniunkturalne wymiany handlowej z zagranicą w okresie 9 miesięcy 2014 roku Obroty towarowe ogółem w okresie styczeń-wrzesień 2014 roku Zmiany obrotów w przekroju geograficznym Zmiany obrotów w przekroju towarowym Prognoza obrotów towarowych na rok

4 4

5 Synteza Według wstępnych danych GUS, po trzech kwartałach br. eksport towarów z Polski wyniósł 120,5 mld EUR, czyli wobec poziomu sprzed roku był wyŝszy o 4,6%. W podobnym tempie zwiększył się polski import, tj. o 4,7%, do 121,5 mld EUR. Deficyt obrotów towarowych osiągnął 976 mln EUR wobec ok. 770 mln EUR w analogicznym okresie ubiegłego roku. W okresie styczeń-wrzesień 2014 r., zdecydowanie lepsze wyniki obrotów towarowych odnotowano z krajami rozwiniętymi gospodarczo niŝ rozwijającymi się i słabiej rozwiniętymi. Eksport na rynki rozwinięte wzrósł o 6,8% (do 100,9 mld EUR), czyli zdecydowanie szybciej niŝ import z nich (wzrost o 2,9%, do 79 mld EUR). PrzełoŜyło się to na zwiększenie nadwyŝki obrotów o prawie 4,2 mld EUR, do 21,9 mld EUR. Nieznacznie szybciej niŝ do całej grupy rynków rozwiniętych wzrósł eksport do Unii Europejskiej o 7,1%, do ok. 92,7 mld EUR. Wśród waŝniejszych krajów unijnych relatywnie szybko zwiększył się wywóz do Łotwy (o prawie 25%), Hiszpanii (o 22,6%), Finlandii (o 20,7%), Belgii (o blisko 11%), Szwecji (o 10,5%), Włoch (o 8,9%), Niderlandów (o 8,2%), Rumunii (o 8,1%), Węgier (o 8%) oraz naszego głównego partnera handlowego Niemiec (o 7,7%). Zdecydowanie wolniej po trzech kwartałach br. wzrósł wywóz na pozaunijne rynki rozwinięte, tj. o 3,6% (do 8,2 mld EUR), co wynikało ze spadku sprzedaŝy do krajów EFTA (o 5,4%), w tym do Norwegii aŝ o 11%. Z drugiej strony względnie szybko zwiększyła się sprzedaŝ na pozostałe rynki rozwinięte (poza UE i EFTA), tj. o 10,3%, w tym do Kanady (o 23,1%) oraz RPA (o 15,4%). Z kolei eksport na rynki rozwijające się i słabiej rozwinięte spadł o 5,6% (do 19,6 mld EUR), co przy wzroście importu o 8,2% (do 42,5 mld EUR) przełoŝyło się na pogłębienie deficytu wymiany o 4,4 mld EUR, do 22,9 mld EUR. Zmniejszenie wywozu na rynki słabiej rozwinięte spowodowane było głębokim spadkiem eksportu do WNP o 15,4%, w tym do Rosji o 12,4%, na Ukrainę aŝ o 27,8% oraz na Białoruś o 6,5%. SprzedaŜ towarów na pozostałe rynki rozwijające się (poza WNP) wzrosła w tym okresie o 6,1% (do prawie 10,1 mld EUR). Na uwagę zasługuje dynamiczny wzrost wywozu do Algierii (blisko 2-krotny), Zjednoczonych Emiratów Arabskich (o ok. 48%), Arabii Saudyjskiej (o 42%), Singapuru (o ok. 12%) oraz Chin (o 8,5%). W przekroju towarowym wzrost eksportu po trzech kwartałach br. odnotowano w niemal wszystkich grupach towarowych (poza produktami mineralnymi, gdzie nastąpił spadek o 5,3%). Wśród waŝniejszych grup produktów, szybciej niŝ w skali ogólnej zwiększył się wywóz wyrobów przemysłu lekkiego (o 11,8%), artykułów rolno-spoŝywczych (o 5,2%), dominujących w polskiej wymianie z zagranicą wyrobów elektromaszynowych (o 5%) oraz wyrobów drzewno-papierniczych (o 4,9%). Artykuły rolno-spoŝywcze i wyroby elektromaszynowe znalazły się ponadto w grupie produktów, w przypadku których odnotowano największą poprawę bilansu wymiany (odpowiednio o ponad 0,4 mld EUR oraz blisko 0,4 mld EUR). Nie zdołało to jednak skompensować wyraźnego pogorszenia salda obrotów wyrobami metalurgicznymi (o 775 mln EUR) oraz produktami chemicznymi (o prawie 0,5 mld EUR). 5

6 1. Główne uwarunkowania koniunkturalne wymiany handlowej z zagranicą w okresie 9 miesięcy 2014 roku W syntetycznej ocenie aktualnego stanu gospodarki światowej, zawartej w najnowszym, październikowym, raporcie Międzynarodowego Funduszu Walutowego podkreślone zostały nienajlepsze perspektywy rozwojowe i znaczny obszar ryzyka i niepewności. Wiele państw musi teŝ nadal zmagać się ze skutkami globalnego kryzysu finansowego, począwszy od powaŝnego zadłuŝenia kończąc na wysokim bezrobociu. Odnotowuje się równieŝ, Ŝe wskaźniki oczekiwanego wzrostu są w kolejnych projekcjach korygowane w dół, a pogarszające się perspektywy rozwoju gospodarczego powaŝnie osłabiają zaufanie inwestorów i konsumentów, co ostatecznie uderza w popyt i wzrost PKB. O ile jeszcze w projekcji MFW z kwietnia 2013 r. przewidywano, Ŝe tempo wzrostu gospodarki światowej w 2014 roku osiągnie poziom 4%, tj. podobny jak w roku 2011, czyli podczas okresowego oŝywienia pokryzysowego, to juŝ w kolejnych projekcjach prognozy te były stopniowo obniŝane do ostatecznego poziomu 3,3% w raporcie z października br. Zmiany kolejnych projekcji wzrostu PKB oraz wolumenu importu na rok 2014, prezentowanych przez MFW w okresie od wiosny 2013 r. do października 2014 r. przedstawiono w poniŝszej tabeli. Tabela 1. Prognozy wzrostu PKB i importu na rok 2014 prezentowane przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy w okresie IV/2013 X/2014 IV/2013 VII/2013 X/2013 I/2014 IV/2014 VII/2014 X/2014 PKB na rok 2014 Świat 4,0 3,8 3,6 3,7 3,6 3,4 3,3 rynki rozwinięte 2,2 2,1 2,0 2,2 2,2 1,8 1,8 USA 3,0 2,7 2,6 2,8 2,8 1,7 2,2 strefa euro 1,1 0,9 1,0 1,0 1,2 1,1 0,8 Niemcy 1,5 1,3 1,4 1,6 1,7 1,9 1,4 Francja 0,9 0,8 1,0 0,9 1,0 0,7 0,4 Włochy 0,5 0,7 0,7 0,6 0,6 0,3-0,2 Japonia 1,4 1,2 1,2 1,7 1,4 1,6 0,9 Wielka Brytania 1,5 1,5 1,9 2,4 2,9 3,2 3,2 Rosja 3,8 3,3 3,0 2,0 1,3 0,2 0,2 Chiny 8,2 7,7 7,3 7,5 7,5 7,4 7,4 IMPORT na rok 2014 rynki rozwinięte 4,1 4,3 4,0 3,4 3,5 3,5 3,7 rynki rozwijające się 7,3 7,3 5,9 5,9 5,2 4,7 4,4 Źródło: DSA MG na podstawie danych MFW W większości głównych gospodarek światowych lub ich ugrupowań wzrost w I półroczu 2014 r. okazał się słabszy nie tylko w porównaniu z projekcjami prezentowanymi wiosną 2013 roku, ale nawet na tle prognoz z wiosny 2014 r. Słabszy niŝ pierwotnie przewidywano wzrost gospodarczy w USA (sięgający zaledwie 0,8% w ujęciu r/r), odnotowany w I kw r. był jednak w głównej mierze skutkiem oddziaływania czynników sezonowych, w tym surowej zimy oraz redukcji zapasów, a takŝe powaŝnego spadku eksportu, po okresie jego dynamicznego wzrostu w IV kw r. W II kw r. gospodarka amerykańska wyraźnie przyspieszyła. Poprawiła się sytuacja na rynku pracy, co przyniosło wzrost zatrudnienia. Import w II półroczu uległ znacznemu oŝywieniu, którego nie oczekiwano w I półroczu. MoŜe to wskazywać, Ŝe negatywne przełoŝenie słabszej aktywności gospodarczej na handel zagraniczny USA okazały się mniejsze niŝ się pierwotnie obawiano. 6

7 W grupie gospodarek dojrzałych pozytywnie wyróŝniają się Stany Zjednoczone oraz Wielka Brytania, w przypadku których optymistyczne prognozy wzrostu gospodarczego na rok 2014, prezentowane w kwietniu 2013 r. zostały generalnie utrzymane na wysokim poziomie w kolejnych sześciu raportach, w tym takŝe w październiku br., przy czym w przypadku Wielkiej Brytanii pierwotne projekcje wzrostu PKB zostały nawet wyraźnie podniesione z poziomu 1,5% w kwietniu 2013 r. do 3,2% w październiku br. Wyraźne oŝywienie gospodarcze obserwowane w tych dwóch krajach w ostatnim roku pozwala oceniać, Ŝe uporały się z kryzysem i weszły na ścieŝkę relatywnie wysokiego i stabilnego wzrostu, jakkolwiek ich potencjał wzrostowy jest aktualnie niŝszy niŝ we wczesnych latach Wzrost gospodarczy w Japonii prognozowany w kolejnych sześciu projekcjach MFW, począwszy od kwietnia 2013 r. do lipca 2014 r. na relatywnie wysokim poziomie, ok. 1,5% został w październiku br. skorygowany do 0,9%, co moŝe wskazywać, Ŝe przyśpieszenie wzrostu tej gospodarki jest powaŝnie hamowane przez wysoki dług publiczny odziedziczony z przeszłości oraz przez niski potencjał wzrostowy. Niemal od początku bieŝącego roku obserwowane jest znaczne wygaszenie wzrostu gospodarczego w strefie euro. Jakkolwiek jest to skutkiem uwarunkowań przejściowych, ocenia się, Ŝe oŝywienie jest spowalniane przez następstwa kryzysu finansowego, zwłaszcza na południowych peryferiach, a takŝe przez niski potencjał wzrostowy niemal w całej strefie. Gospodarka strefy euro znalazła się w stanie bliskim stagnacji. Według najnowszej prognozy MFW Włochy odnotują spadek PKB w 2014 r. o ok. 0,2%. Wzrost we Francji wyniesie zaledwie ok. 0,4%. Pierwotne (styczniowe, kwietniowe i lipcowe), optymistyczne prognozy dla gospodarki niemieckiej, zakładające wzrost PKB w 2014 r. na poziomie blisko 2% okazały się nazbyt optymistyczne i obecnie zostały obniŝone o 0,5 pkt. proc. Przewidywane w wiosennej projekcji z ubiegłego roku utrzymanie wysokiego tempa wzrostu PKB w Chinach w 2014 roku, na poziomie 8,2%, okazało się nierealne i było w kolejnych projekcjach (prezentowanych od lipca 2013 do lipca 2014) stopniowo obniŝane, do 7,4% w lipcu i październiku br. Relatywnie niska, jak na warunki chińskie, dynamika PKB w I kwartale br. skłoniła władze do wprowadzenia rozwiązań wspierających przedsiębiorczość podmiotów, co przyczyniło się do powstrzymania tendencji do dalszego spowalniania wzrostu gospodarczego w kolejnych kwartałach 2014 r. Słabszy wzrost notuje się takŝe w Ameryce Łacińskiej, zwłaszcza w Brazylii. Osłabienie inwestycyjne na tych rynkach skutkuje tam wyraźnym spowolnieniem wzrostu PKB w dwu pierwszych kwartałach br. oraz, według najnowszej projekcji MFW, spowoduje obniŝenie tempa wzrostu PKB w skali całego 2014 roku do 1,3% (z 2,7% w roku ubiegłym). Wśród waŝniejszych dla Polski rynków eksportowych powaŝne pogorszenie wzrostu gospodarczego w 2014 r. nastąpiło w Rosji. Jeszcze przed wybuchem konfliktu z Ukrainą, czyli juŝ w roku 2013 nastąpiło zdecydowane wyhamowanie tempa wzrostu gospodarczego w tym kraju, z 3,4% w roku 2012 do 1,3% w roku ubiegłym. Wyjątkowo, jak na Rosję w ostatnim czasie, wysoki wzrost osiągnięty tam w IV kw r. (sięgający 2%) zostanie, według najnowszych przewidywań analityków rosyjskich przekształcony w spadek o przynajmniej 0,4% i w rezultacie wzrost w skali całego roku 2014 wyniesie tam zaledwie ok. 0,2%. Obserwowane na rynku rosyjskim w ostatnich dwóch latach negatywne uwarunkowania wzrostu o charakterze strukturalnym, zostały w lutym 2014 r. pogłębione przez zespół uwarunkowań i konsekwencji interwencji zbrojnej na Ukrainie, w tym m.in. sankcji ze strony UE, USA i innych rozwiniętych krajów zachodnich. 7

8 Trudna sytuacja gospodarcza Rosji jest w głównej mierze skutkiem głębokiego spadku inwestycji oraz powaŝnego odpływu kapitału zagranicznego w następstwie narastających napięć w konflikcie z Ukrainą. Konflikt ten uderza nie tylko w kondycję gospodarczą obu krajów, ale takŝe całej WNP. Jednym z kluczowych problemów gospodarek rozwiniętych jest wyjątkowo niska inflacja, utrzymująca się w większości z nich poniŝej celów określonych przez bank centralny i stwarzająca groźbę deflacji, a takŝe świadcząca o istnieniu pokaźnej luki podaŝowej. Dotyczy to w szczególności strefy euro, gdzie inflacja utrzymuje się od dłuŝszego czasu na poziomie poniŝej oczekiwań, a w sierpniu br. obniŝyła się (w ujęciu r/r) o dalsze 0,4 pkt. proc. W wielu gospodarkach, gdzie bezrobocie utrzymuje się na poziomie powyŝej średniej dla całej strefy występuje umiarkowana deflacja w cenach dóbr konsumpcyjnych. Inflacja w USA w ostatnich kilku miesiącach wprawdzie umiarkowanie wzrosła, ale nadal pozostaje poniŝej długookresowego celu określonego przez Rezerwę Federalną (na poziomie 2%). W Japonii odnotowano w lipcu (w ujęciu r/r) pewien wzrost inflacji bazowej (z wyłączeniem energii i Ŝywności) do 0,6%. Natomiast w gospodarkach wschodzących wzrost cen utrzymuje się od wiosny na stabilnym poziomie. Polityka monetarna w gospodarkach rozwiniętych podlegała aktywnemu procesowi dostosowawczemu, a w gospodarkach wschodzących pozostawała niezmienna od wiosny br. W strefie euro EBC zapowiedział szereg działań dla powstrzymania deflacji oraz fragmentacji rynku finansowego włącznie z redukcją stóp procentowych, mającą sprzyjać akcji kredytowej, a takŝe podjęcie rozwiązań zwiększających płynność finansową banków. W USA, pomimo generalnie ekspansywnej polityki pienięŝnej, kontynuowana jest redukcja wolumenu miesięcznego wykupu aktywów przez Rezerwę Federalną. W części rynków wschodzących (Chile, Meksyk, Peru, a takŝe w Turcji) po niezadowalającym wzroście gospodarczym dokonano obniŝki stóp procentowych. Natomiast podwyŝszono stopy w Brazylii i Kolumbii, a takŝe w Rosji (w obliczu wysokiej inflacji i presji na rubla). Od wiosny br. narastają napięcia geopolityczne (konflikt Rosja Ukraina, a takŝe konflikty na Bliskim Wschodzie). W ocenie MFW, wpływ tych napięć na aktywność gospodarczą krajów zaangaŝowanych oraz ich partnerów handlowych był w I półroczu 2014 r. względnie umiarkowany. Podkreśla się jednocześnie, Ŝe na obecnym etapie bardzo trudno jest oszacować pełną skalę negatywnych skutków tych konfliktów, jakich naleŝy się spodziewać do końca bieŝącego roku. Mimo widocznych symptomów normalizacji sytuacji w większości obszarów gospodarki światowej nadal utrzymuje się znaczne zróŝnicowanie uwarunkowań rozwojowych poszczególnych rynków (np. bagaŝu zadłuŝenia, dostępności kredytów bankowych i innych instrumentów finansowania zewnętrznego, poziomu zaufania biznesowego i konsumenckiego, a w rezultacie skłonności do inwestycji itp.). Niezbyt optymistyczne perspektywy ostatecznego przezwycięŝenia skutków globalnego kryzysu na większości rynków wywierają niekorzystny wpływ na perspektywy oŝywienia handlu światowego, a w szczególności wzrostu wolumenu importu. Kolejne projekcje MFW w tym zakresie, prezentowane za okres od wiosny 2013 r. do jesieni 2014 r. (vide tabela) potwierdzają generalnie pogarszanie się perspektyw wzrostu wolumenu importu. W przypadku gospodarek rozwiniętych przewidywany w kwietniu 2013 r. jego wzrost w 2014 roku na poziomie 4,1% został po znacznych wahaniach w kolejnych 6 prognozach obniŝony ostatecznie, w październiku br. do 3,7%. Natomiast pierwotna prognoza wzrostu wolumenu importu na rynki wschodzące i rozwijające się, sięgająca 7,3% ewoluowała w kolejnych projekcjach do ostatecznego poziomu 4,4%, czyli o prawie 3 pkt. proc. niŝszego i zarazem jedynie o 0,7 pkt. proc. wyŝszego niŝ w przypadku rynków rozwiniętych. 8

9 2. Obroty towarowe ogółem w okresie styczeń-wrzesień 2014 roku W okresie trzech kwartałów 2014 r. wartość eksportu towarowego Polski osiągnęła 120,5 mld EUR, czyli poziom o 4,6% wyŝszy niŝ w analogicznym okresie ubiegłego roku. ZbliŜone tempo wzrostu odnotowano w przypadku polskiego importu, który wzrósł o 4,7%, do 121,5 mld EUR. Wyniki te przełoŝyły się na pogorszenie bilansu obrotów towarowych z zagranicą. Deficyt w wysokości ok. 770 mln EUR po 9 miesiącach 2013 r. pogłębił się do ok. 975 mln EUR w okresie styczeń-wrzesień 2014 r. Wykres 1. Obroty towarowe Polski w okresie I kw III kw (w mln EUR) mln EUR I II III IV I II III eksport import saldo Źródło: DSA MG na podstawie danych GUS Wykres 2. Dynamika eksportu i importu w okresie I kw III kw (w ujęciu r/r) % I II III IV I II III eksport 108,3 108,8 108,4 106,7 107,4 104,9 101,5 import 101,6 99,3 104,0 102,8 105,4 106,6 102,2 Źródło: DSA MG na podstawie danych GUS Według danych z bilansu płatniczego (na bazie transakcji NBP) eksport towarowy w skali trzech kwartałów 2014 r. zwiększył się o 5,9% osiągając ponad 116,6 mld EUR. Nieznacznie wolniej wzrósł w tym czasie import, tj. o 5,6%, do poziomu prawie 115,8 mld EUR. NadwyŜka obrotów towarowych wyniosła 847 mln EUR, czyli powiększyła się w stosunku do trzech kwartałów 2013 r. o ok. 350 mln EUR. Wyraźnie w tym czasie spowolnił eksport usług, który wzrósł zaledwie o 0,2% (do 25 mld EUR), co przy wzroście ich importu o 4,9% (do 19,8 mld EUR) przełoŝyło się na zmniejszenie nadwyŝki o ok. 860 mln EUR, do 5,2 mld EUR. 9

10 3. Zmiany obrotów w przekroju geograficznym W okresie trzech kwartałów br. inaczej niŝ w latach poprzednich lepsze wyniki eksportu odnotowano w przypadku rynków rozwiniętych gospodarczo niŝ słabiej rozwiniętych, jakkolwiek w przypadku obu tych grup krajów dynamika wywozu była niŝsza niŝ w roku Po wzroście eksportu na rynki rozwinięte gospodarczo w ub.r. o 7,4%, po trzech kwartałach br. spowolnił on do 6,8%, osiągając poziom 100,9 mld EUR. Pewne wyhamowanie nastąpiło takŝe po stronie importu z tej grupy państw po jego zeszłorocznym wzroście o 4,1%, po 9 miesiącach br. zwiększył się on o 2,9%, do ok. 79 mld EUR. W rezultacie nadwyŝka wymiany powiększyła się o 4,2 mld EUR, do 21,9 mld EUR. Wykres 3. Dynamika polskiego eksportu do głównych grup rynków w okresie I kw III kw (analogiczny kwartał poprzedniego roku = 100) % I II III IV I II III Ogółem 108,3 108,8 108,4 106,7 107,4 104,9 101,5 UE 103,8 106,7 107,9 106,9 111,1 105,7 104,7 Pozostałe rozwinięte 136,7 119,9 114,8 112,6 103,0 109,9 97,6 WNP 110,7 114,1 108,6 99,3 92,2 84,3 78,6 Pozostałe rozwijające się 133,1 114,0 108,6 110,2 95,5 119,3 104,3 Źródło: DSA MG na podstawie danych GUS Szybciej niŝ do całej grupy rynków rozwiniętych zwiększył się wywóz na rynki UE, z tym Ŝe wynikało to głównie z relatywnie wysokiego tempa wzrostu do krajów strefy euro (wzrost o 8,3%, do 64,4 mld EUR), bowiem do pozostałych unijnych eksport wzrósł zdecydowanie wolniej (o 4,4%, do 28,2 mld EUR). Po trzech kwartałach br. wzrost wywozu odnotowano w przypadku niemalŝe wszystkich rynków unijnych (poza Austrią, Litwą i Irlandią). Biorąc pod uwagę waŝniejsze rynki UE najszybciej zwiększył się on do: Łotwy o 24,9%, do 1,2 mld EUR; Hiszpanii o 22,6%, do 2,9 mld EUR; Finlandii o 20,7%, do nieznacznie ponad 1 mld EUR; Belgii o 10,9%, do 2,8 mld EUR; Szwecji o 10,5%, do blisko 3,5 mld EUR; Włoch o 8,9%, do 5,4 mld EUR; Niderlandów o 8,2%, do prawie 5 mld EUR; Rumunii o 8,1%, do 1,8 mld EUR oraz Węgier 8%, do ok. 3,2 mld EUR. 10

11 Szybciej niŝ w skali ogólnej wzrosła takŝe sprzedaŝ do naszych kluczowych partnerów handlowych, tj. Niemiec (o 7,7%, do 31,3 mld EUR) oraz Republiki Czeskiej (o 5,2%, do 7,5 mld EUR). W przypadku Niemiec relatywnie wysoki wzrost wywozu wynikał z przyspieszenia sprzedaŝy maszyn i urządzeń elektrycznych oraz ich części (o ok. 16%), mebli (o ok. 13%) oraz pojazdów i ich części i akcesoriów (o 7,8%). Z kolei na rynek czeski dynamicznie w tym czasie wzrósł eksport kotłów, maszyn i urządzeń mechanicznych oraz ich części (o ok. 35%) oraz pojazdów oraz ich części i akcesoriów (o 24%). WyŜej wymienione rynki (poza Belgią) znalazły się ponadto w grupie 19 krajów UE, z którymi po 3 kwartałach br. odnotowano poprawę salda, w tym największą z: naszym głównym partnerem handlowym, Niemcami, gdzie w rezultacie niŝszego wzrostu importu (o 5,2%) niŝ eksportu nadwyŝka zwiększyła się o ponad 0,9 mld EUR, do 4,8 mld EUR; Hiszpanią, gdzie spadek importu o 2% (do 2,4 mld EUR), przy dynamicznym wzroście eksportu przełoŝył się na przekształcenie notowanego przed rokiem deficytu na poziomie ok. 90 mln EUR w nadwyŝkę w wysokości ok. 0,5 mld EUR; Czechami, gdzie w wyniku niewielkiego wzrostu importu (o 0,6%, do 4,2 mld EUR) w porównaniu z eksportem, dodatnie saldo zwiększyło się o ok. 350 mln EUR, do prawie 3,3 mld EUR; Szwecją, w obrotach z którą w rezultacie ponad 3-krotnie wolniejszego zwiększenia importu (o 3,3%, do 2,2 mld EUR) niŝ eksportu, nadwyŝka wzrosła o ok. 260 mln EUR, do 1,2 mld EUR; Niderlandami, gdzie w konsekwencji 2,9% zwiększenia importu (do 4,5 mld EUR), czyli prawie 3-krotnie niŝszego niŝ eksportu, dodatnie saldo powiększyło się o ok. 250 mln EUR, do 430 mln EUR; Węgrami, w obrotach z którymi wysoki wzrost eksportu, przy spadku importu (o 0,4%, do 1,9 mld EUR) przełoŝył się na zwiększenie nadwyŝki o ok. 245 mln EUR, do ponad 1,2 mld EUR; Łotwą, w wymianie z którą wprawdzie import wzrósł szybciej (o 29,2%, do 240 mln EUR) niŝ eksport, jednak jego skala była nieporównywanie niŝsza co spowodowało wzrost nadwyŝki o ok. 190 mln EUR, do ok. 970 mln EUR; Estonią, gdzie tempo wzrostu importu (o 5,5%, do 0,1 mld EUR) było zdecydowanie niŝsze niŝ eksportu, co zadecydowało o poprawie salda o ok. 130 mln EUR. W okresie trzech kwartałów br. widocznie spowolnił eksport na pozostałe rynki rozwinięte (spoza UE). Po jego dynamicznym wzroście w 2013 r. (o ok. 20%), znacząco przewyŝszającym wzrost w skali ogólnej, po 9 miesiącach br. wyhamował do 3,6%, osiągając 8,2 mld EUR. Wśród tej grupy rynków odnotowano dwie przeciwstawne tendencje. Z jednej strony spadek wywozu do krajów EFTA (o 5,4%, do 3,2 mld EUR), z drugiej natomiast wysoki jego wzrost na pozostałe pozaeuropejskie rynki rozwinięte (o 10,3%, do 5 mld EUR). Inaczej natomiast wyglądała sytuacja po stronie importu, który obniŝył się w przypadku obu tych grup rynków, z tym Ŝe spadek ten był zdecydowanie wyŝszy z krajów EFTA (o 19,5%, do prawie 2,6 mld EUR) niŝ z pozostałych rozwiniętych (o 3,9%, do 5,4 mld EUR). Wyniki te przełoŝyły się na zmniejszenie całkowitego importu z grupy pozaunijnych rynków rozwiniętych o 9,5% (do 8 mld EUR), a tym samym na poprawę salda wymiany o 1,1 mld EUR (tj. przekształcenie deficytu na poziomie ok. 890 mln EUR w nadwyŝkę w wysokości 240 mln EUR), w tym z krajami EFTA o ok. 440 mln EUR, a z pozostałymi o 690 mln EUR. 11

12 Wykres 4. Dynamika polskiego importu z głównych grup rynków w okresie I kw III kw (analogiczny kwartał poprzedniego roku = 100) % I II III IV I II III Ogółem 101,6 99,3 104,0 102,8 105,4 106,6 102,2 UE 100,4 101,1 105,8 106,8 107,8 105,1 100,9 Pozostałe rozwinięte 111,4 118,9 109,7 95,8 86,2 94,9 90,2 WNP 93,4 80,3 94,2 85,8 99,3 109,7 94,8 Pozostałe rozwijające się 108,7 103,3 104,1 108,1 110,3 113,8 115,7 Źródło: DSA MG na podstawie danych GUS W przypadku krajów EFTA największe zmiany odnotowano w wymianie z naszym najwaŝniejszym partnerem handlowym tej grupy, Norwegią. Wśród waŝniejszych towarów eksportowanych na ten rynek największe spadki dotknęły: statków, łodzi oraz konstrukcji pływających (o ok. 23%), pojazdów oraz ich części i akcesoriów (o 9%) oraz kotłów, maszyn i urządzeń mechanicznych oraz ich części (o ok. 26%). Nie zdołał tego skompensować szybki wzrost wywozu wyrobów z Ŝeliwa i stali (o 11,2%) oraz mebli, materaców, pościeli itp. (o 19,6%) i w rezultacie w skali trzech kwartałów br. całkowity eksport do Norwegii obniŝył się aŝ o 11% (do niespełna 2,2 mld EUR), podczas gdy jeszcze w 2013 r. notowano jego dynamiczny wzrost na poziomie 26,2%. Jeszcze szybszy spadek nastąpił po stronie importu z rynku norweskiego. Po jego wzroście o 33,2% w 2013 r., w okresie pierwszych 9 miesięcy br. zmniejszył się on o 31,5% (do 1,5 mld EUR), co przełoŝyło się na zwiększenie nadwyŝki z tym rynkiem o ok. 420 mln EUR, do 665 mln EUR. Z kolei wśród pozostałych pozaeuropejskich rynków rozwiniętych najkorzystniejsze zmiany obrotów, a tym samym największą poprawę salda odnotowano w wymianie z: Kanadą, gdzie w konsekwencji gwałtownego przyspieszenia sprzedaŝy (o 23,1%, do 740 mln EUR) oraz spadku importu o 4,5% (do ok. 210 mln EUR), nadwyŝka wzrosła o 150 mln EUR, do ok. 530 mln EUR. Wzrost sprzedaŝy do Kanady wynikał z dynamicznego zwiększenia wywozu skór futerkowych, futer sztucznych oraz wyrobów z nich (o ok. 60%) oraz mebli, materacy, pościeli, itp. (o ok. 34%); Australią, gdzie zdecydowanie szybszy wzrost eksportu (o 38,2%, do ok. 380 mln EUR) niŝ importu (o 14,4%, do 195 mln EUR) przełoŝył się na zwiększenie dodatniego salda o 80 mln EUR, do ok. 185 mln EUR; Republiką Południowej Afryki, gdzie w wyniku ponad 2-krotnie szybszego zwiększenia eksportu (o 15,4%, do 385 mln EUR) niŝ importu (o 7,4%, do ok. 180 mln EUR) dodatnie saldo wzrosło o ok. 40 mln EUR, do 0,2 mld EUR. Poprawę salda odnotowano takŝe z najwaŝniejszym rynkiem z tej grupy państw, USA, z tym Ŝe nie było to rezultatem dynamicznego wzrostu sprzedaŝy, lecz większym spadkiem importu (o 10%, do 2,9 mld EUR) niŝ eksportu (o 2,1%, do blisko 2,6 mld EUR). Tym samym deficyt obrotów z USA został zredukowany o ok. 270 mln EUR, do 315 mln EUR. W okresie trzech kwartałów br. szczególne spadki 12

13 eksportu na ten rynek dotknęły: paliw mineralnych, olejów mineralnych i produktów ich destylacji (o ponad 15%) oraz statków powietrznych, kosmicznych i ich części (o ok. 55%). Jak juŝ wcześniej wspomniano, niekorzystnie kształtowały się wyniki handlu z państwami słabiej rozwiniętymi. Po wzroście eksportu na te rynki w 2013 r. o 11,2% (tj. o 3,2 pkt. proc. szybszym niŝ przeciętnie), w okresie trzech kwartałów br. zmniejszył się on o 5,6%, do 19,6 mld EUR. Z kolei import z nich, który w roku ubiegłym spadł o 2%, w okresie styczeń-wrzesień 2014 r. wzrósł aŝ o 8,2%, do 42,5 mld EUR. Tym samym notowany przed rokiem pokaźny deficyt z tą liczną grupą państw na poziomie 18,5 mld EUR pogłębił się do 22,9 mld EUR. Za taki spadek eksportu na rynki słabiej rozwinięte odpowiadało jego wyraźne zmniejszenie do krajów WNP (tj. aŝ o 15,4%, do niespełna 9,6 mld EUR), w tym szczególnie do dwóch naszych najwaŝniejszych partnerów handlowych z tej grupy, Rosji i Ukrainy. W przypadku Rosji spadek naszego wywozu wyniósł 12,4%, do 5,3 mld EUR i odnotowano go w przypadku wszystkich grup towarowych poza mało znaczącymi skórami i artykułami z nich (0,1% udziału). Wynikało to z jednej strony z wprowadzonego przez Rosję embargo na import artykułów Ŝywnościowych, z drugiej zaś z ogólnego pogorszenia koniunktury gospodarczej tego rynku (co m.in. jest rezultatem sankcji międzynarodowych wobec Rosji jako skutek jej zaangaŝowania na Ukrainie). W konsekwencji wprowadzonego przez Rosję embarga eksport naszych artykułów rolno-spoŝywczych na ten rynek obniŝył się aŝ o prawie 18%, do 750 mln EUR. Wśród tej grupy produktów istotne spadki dotknęły: mięsa i podrobów jadalnych (prawie 75%), owoców, orzechów jadalnych, itp. (o ok. 35%) oraz warzyw i niektórych korzeni i bulw jadalnych (o 16,5%). Wprowadzone przez Rosję restrykcje handlowe szczególnie dotkliwie odczuli polscy producenci jabłek, dla których rynek wschodni był w 2013 r. odbiorcą blisko 60% produktów. W okresie styczeń-wrzesień br. sprzedaŝ jabłek do Rosji spadła aŝ o 35%, tj. o 75 mln EUR. Głęboki spadek objął równieŝ dominujące w eksporcie do Rosji wyroby elektromaszynowe (o ok. 15%, do 2 mld EUR). Wśród tych towarów najbardziej obniŝył się wywóz pojazdów nieszynowych oraz ich części i akcesoriów (o ok. 45%) oraz maszyn i urządzeń elektrycznych i ich części (o 13,5%). Spadek wystąpił równieŝ po stronie importu z Rosji, jakkolwiek był on wolniejszy niŝ w eksporcie, tj. 4,8% (do blisko 13,6 mld EUR), w tym produktów mineralnych (odpowiadających za 75% całkowitego przywozu z tego rynku) o 3,2%. Zmniejszenie przywozu produktów mineralnych w ich ujęciu wartościowym było konsekwencją obniŝenia światowych cen surowców energetycznych. W okresie styczeń-wrzesień br. średniomiesięczna cena ropy ukształtowała się na poziomie 106,6 USD za baryłkę, czyli o 1,3% niŝszym niŝ przed rokiem (108 USD/baryłka). Wyniki obrotów z Rosją w omawianym okresie przełoŝyły się na nieznaczne zwiększenie ujemnego salda, do 8,2 mld EUR. Tym samym Rosja znalazła się w grupie 7 krajów WNP, z którymi w okresie trzech kwartałów br. odnotowano pogorszenie salda obrotów, w tym największe w przypadku: Ukrainy, na rynek której eksport spadł aŝ o 27,8% (do niecałych 2,3 mld EUR), a import wzrósł o 7,8% (do blisko 1,3 mld EUR), co poskutkowało zmniejszeniem nadwyŝki aŝ o prawie 1 mld EUR, do 1 mld EUR. Wśród towarów sprzedawanych na ten rynek najdotkliwsze spadki dotknęły pojazdów nieszynowych oraz ich części (o ok. 57%) oraz maszyn i urządzeń elektrycznych oraz ich części (o prawie 30%). Kazachstanu, gdzie w rezultacie zmniejszenia wywozu o 7,3% (do 0,3 mld EUR) oraz gwałtownego przyspieszenia przywozu (aŝ 3,3-krotnego) notowana przed rokiem nadwyŝka w wysokości 47 mln EUR przekształciła się w deficyt na poziomie 615 mln EUR. 13

14 Białorusi, w obrotach z którą nastąpił spadek eksportu o 6,5% (do 1,2 mld EUR) oraz wzrost importu o 15,5% (do 0,5 mld EUR), co przełoŝyło się na zmniejszenie dodatniego salda o ok. 155 mln EUR do 0,7 mld EUR. Wykres 5. Saldo obrotów towarowych w przekroju geograficznym po trzech kwartałach 2014 r. (na tle trzech kwartałów 2013 r.) ogółem UE Pozostałe rozwinięte WNP Pozostałe rozwijające się I-III kwartał 2014 I-III kwartał 2013 Źródło: DSA MG na podstawie danych GUS mln EUR Po trzech kwartałach br. szybciej niŝ w skali ogólnej wzrósł eksport do pozostałych rynków rozwijających się i słabiej rozwiniętych, tj. o 6,1%, do prawie 10,1 mld EUR. Ponad 2-krotnie szybciej wzrósł w tym czasie przywóz z tych rynków (o 13,3%, do 26,1 mld EUR), co zadecydowało o pogłębieniu i tak pokaźnego deficytu aŝ o ok. 2,5 mld EUR, do prawie 16,1 mld EUR. Wśród waŝniejszych krajów tej grupy najbardziej pogorszyło się saldo obrotów z: Chinami, w wymianie z którymi wprawdzie odnotowano wysoki wzrost eksportu (o 8,5%, do 1,2 mld EUR), jakkolwiek był on blisko 2-krotnie wolniejszy niŝ importu (16,3%, do 12,4 mld EUR) i tym samym notowany przed rokiem deficyt na poziomie prawie 9,6 mld EUR pogłębił się do 11,2 mld EUR; Turcją, gdzie ok. 7% spadek eksportu (do prawie 1,7 mld EUR) przy jednoczesnym wysokim wzroście importu (o 13,8% do ok. 1,5 mld EUR) przełoŝył się na zmniejszenie nadwyŝki o 0,3 mld EUR, do 170 mln EUR; Tajwanem, w obrotach z którym zdecydowanie szybsze tempo wzrostu importu (o 25,5%, do 835 mln EUR) niŝ eksportu (o 16,9%, do 0,1 mld EUR) wpłynęło na pogłębienie deficytu o 155 mln EUR, do ok. 735 mln EUR; Brazylią, na rynek której wywóz spadł o 13,6% (do ok. 310 mln EUR), a import zwiększył się aŝ o 16,8% (do 630 mln EUR), co przełoŝyło się na zwiększenie ujemnego salda o ok. 140 mln EUR, do 325 mln EUR; Republiką Korei, gdzie ujemne saldo powiększyło się o ok. 140 mln EUR, do poziomu prawie 2,1 mld EUR, co uplasowało Koreę na 3. miejscu na liście krajów, z którymi Polska wykazuje najwyŝszy deficyt handlowy. Tak pokaźny deficyt w obrotach z Koreą jest rezultatem wysokiego importu z tego rynku, który w znacznej mierze jest generowany przez inwestorów koreańskich prowadzących działalność produkcyjną na terenie Polski, a następnie eksportujących do innych państw europejskich. Z kolei na jego pogłębienie w omawianym okresie wpłynęło gwałtowne obniŝenie eksportu (o 36,8%, do ok. 270 mln EUR), szczególnie najwaŝniejszych przed rokiem towarów, tj. kotłów, maszyn i urządzeń mechanicznych oraz ich części (o 45%); statków, łodzi oraz konstrukcji pływających (tu nastąpiło praktyczne wstrzymanie eksportu spadek o ok. 95%), maszyn i urządzeń elektrycznych i ich części (o ok. 27%), wyrobów z Ŝeliwa i stali (o ok. 29%). Gwałtownie spadł równieŝ eksport mięsa i podrobów jadalnych (aŝ o 76,5%), co wynikało z wprowadzonego przez władze koreańskie zakazu importu wieprzowiny z Polski; 14

15 Indiami, gdzie w konsekwencji zdecydowanie szybszego wzrostu importu (o 14,9%, do 960 mln EUR), niŝ eksportu (o 4%, do ok. 295 mln EUR), deficyt wymiany pogłębił się o ok. 115 mln EUR, do ok. 670 mln EUR. Z drugiej strony korzystnie kształtowała się wymiana handlowa z następującymi państwami tej grupy rynków: Algierią, w wymianie z którą dynamiczny wzrost wywozu (blisko 2-krotny, do ok. 410 mln EUR) przy znacznie niŝszym wzroście importu (o 15%, do ok. 35 mln EUR) zadecydował o zwiększeniu nadwyŝki o ok. 190 mln EUR, do ok. 380 mln EUR; Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi, gdzie eksport wzrósł o 47,6% (do 625 mln EUR), import o 50,3% (do 90 mln EUR), a dodatnie saldo zwiększyło o ok. 170 mln EUR, do 535 mln EUR; Tajlandią, gdzie w rezultacie wysokiego wzrostu eksportu (o 12,9%, do 112 mln EUR) oraz spadku importu (o 22,1%, do 472 mln EUR), deficyt obrotów został zredukowany o 145 mln EUR, do 360 mln EUR; Arabią Saudyjską, gdzie dynamiczny wzrost wywozu (o 42,1%, do ok. 370 mln EUR) przy głębokim spadku importu (o 53,4%, do ok. 30 mln EUR), przełoŝył się na zwiększenie nadwyŝki o 146 mln EUR, do 340 mln EUR. Syntetyczną prezentację zmian struktury geograficznej obrotów towarowych po trzech kwartałach 2014 r. na tle analogicznego okresu roku poprzedniego stanowi tabela w załączniku nr Zmiany obrotów w przekroju towarowym W okresie trzech kwartałów 2014 r. wśród głównych grup towarowych najszybszy wzrost szybszy niŝ przeciętny nastąpił w eksporcie: wyrobów przemysłu lekkiego o 11,8%, do prawie 4,7 mld EUR; artykułów rolno-spoŝywczych o 5,2%, do 15,7 mld EUR; wyrobów przemysłu elektromaszynowego o 5%, do ponad 47,5 mld EUR oraz wyrobów przemysłu drzewno-papierniczego o 4,9%, do blisko 5,7 mld EUR. Dynamiczny wzrost eksportu produktów przemysłu lekkiego przełoŝył się na zwiększenie ich udziału w polskiej sprzedaŝy zagranicznej do 3,9% z 3,6% w analogicznym okresie ubiegłego roku. Był on rezultatem szybkiego zwiększenia wywozu w dwóch głównych pozycjach tej grupy: odzieŝy i dodatków odzieŝowych innych niŝ z dzianin ich eksport wyniósł ponad 1,4 mld EUR i był o 17,4% wyŝszy nich przed rokiem oraz odzieŝy i dodatków odzieŝowych z dzianin których wywóz wzrósł o 13,4%, do nieco ponad 1 mld EUR. Ponadto, dość szybko chociaŝ nieco wolniej niŝ w całej grupie zwiększył się eksport pozycji obejmującej obuwie, getry, wyroby podobne i ich części o 7,1%, do ok. 610 mln EUR. Jeszcze szybszy wzrost niŝ w eksporcie, odnotowano po stronie importu wyrobów przemysłu lekkiego o 15,7%, do 6,6 mld EUR. W rezultacie nastąpiło pogłębienie deficytu obrotów w tej grupie towarów do ok. 1,95 mld EUR, tj. o ok. 0,4 mld EUR wobec poziom sprzed roku. 15

16 Wykres 6. Dynamika polskiego eksportu w dominujących grupach towarowych w okresie I kw III kw (analogiczny kwartał poprzedniego roku = 100) % I II III IV I II III ogółem 108,3 108,8 108,4 106,7 107,4 104,9 101,5 elektromaszynowe 106,8 110,7 110,4 107,5 109,9 106,3 99,0 chemiczne 109,7 109,5 109,5 107,3 107,1 101,9 102,8 rolno-spoŝywcze 119,1 117,9 113,4 107,9 107,8 106,0 102,1 metalurgiczne 104,7 99,2 99,8 99,9 99,7 99,7 103,4 Źródło: DSA MG na podstawie danych GUS Artykuły rolno-spoŝywcze w okresie 9 miesięcy br. stanowiły podobnie jak przed rokiem 13% łącznego polskiego eksportu. Najszybciej w tym czasie zwiększył się wywóz gotowych artykułów spoŝywczych (o 7,1%, do 7,15 mld EUR), w tym przede wszystkim następujących pozycji: tytoniu i przetworzonych namiastek tytoniu ich eksport zwiększył się o 22,1%, do blisko 1,4 mld EUR; róŝnych przetworów spoŝywczych gdzie nastąpił wzrost wywozu o 10,9%, do prawie 1,1 mld EUR oraz przetworów ze zbóŝ, mąki, mleka lub skrobi, pieczywa cukierniczego ich eksport wyniósł ok. 1 mld EUR i był o 19,8% wyŝszy niŝ przed rokiem. W tym czasie sprzedaŝ zagraniczna produktów pochodzenia zwierzęcego zwiększyła się o 4,2% (do ponad 5 mld EUR), natomiast produktów pochodzenia roślinnego o 2,6% (do ok. 3,1 mld EUR). W tej pierwszej grupie zaobserwowano spadek wywozu mięsa i podrobów jadalnych o 1,7% (do ok. 2,4 mld EUR), który jednak został z nadwyŝką skompensowany przez dynamiczny wzrost wywozu pozycji obejmującej produkty mleczne, jaja ptasie, miód naturalny, itp. o 15,4% (do ponad 1,6 mld EUR). Z kolei w wywozie produktów roślinnych spadek nastąpił w pozycji owoców i orzechów jadalnych, itp. o 10,9%, tj. o ok. 100 mln EUR, do ok. 825 mln EUR. Natomiast dynamiczny wzrost odnotowano w wywozie zbóŝ o 25,3%, do ok. 700 mln EUR. Zwiększył się takŝe eksport pozycji obejmującej warzywa oraz niektóre korzenie i bulwy jadalne o 3,5%, do ok. 720 mln EUR. W tym czasie import produktów Ŝywnościowych zwiększył się o 3,5%, osiągając poziom 10,8 mld EUR, co stanowiło 8,9% przywozu do Polski ogółem. Najszybciej zwiększył się przywóz produktów pochodzenia zwierzęcego (o 5,9%, do ponad 3,2 mld EUR) oraz gotowych produktów spoŝywczych (o 4,7%, do ponad 4,3 mld EUR). Wyniki osiągnięte w handlu artykułami rolno-spoŝywczymi pozwoliły na wzrost nadwyŝki obrotów nimi o ok. 410 mln EUR, do poziomu przekraczającego 4,9 mld EUR. Największe dodatnie saldo wymiany odnotowano w przypadku gotowych produktów spoŝywczych ponad 2,8 mld EUR, które wobec poziomu z analogicznego okresu poprzedniego roku powiększyło się o ok. 280 mln EUR. Ponadto, nadwyŝka w handlu produktami pochodzenia zwierzęcego wyniosła blisko 1,8 mld EUR, zaś produktami pochodzenia roślinnego ok. 450 mln EUR. 16

17 Wyroby przemysłu elektromaszynowego będące dominującą grupą towarową w polskim handlu zagranicznym w okresie styczeń-wrzesień 2014 r. stanowiły 39,4% w łącznym eksporcie oraz 35,6% w imporcie. Po stronie eksportu dosyć szybki wzrost odnotowano w dwóch głównych pozycjach, tj.: kotłów, maszyn i urządzeń mechanicznych oraz ich części o 8%, do ok. 15,4 mld EUR oraz maszyn i urządzeń elektrycznych oraz ich części o 7,5%, do blisko 13,5 mld EUR. Z kolei w trzeciej najwaŝniejszej pozycji w eksporcie tej grupy obejmującej pojazdy nieszynowe oraz ich części i akcesoria wywóz był o zaledwie 0,6% wyŝszy niŝ przed rokiem i wyniósł nieco ponad 12,7 mld EUR. Udział trzech wskazanych wyŝej pozycji w łącznym polskim eksporcie stanowił w analizowanym okresie odpowiednio 12,8%, 11,2% oraz 10,6%. Szybciej niŝ przeciętnie wzrósł natomiast wywóz statków, łodzi i konstrukcji pływających o 7,4%, do prawie 3,4 mld EUR oraz przyrządów, narzędzi, aparatów optycznych, fotograficznych, pomiarowych medycznych, itp. o 5,8%, do ok. 1,4 mld EUR. Ich udział w polskim eksporcie ogółem wyniósł odpowiednio 2,8% oraz 1,2%. Import produktów elektromaszynowych zwiększył się w tym czasie o 4,5%, osiągając poziom ponad 43,2 mld EUR. Podobnie jak w eksporcie dominujące znaczenie mają tu trzy wskazane pozycje, tj. kotły, maszyny i urządzenia mechaniczne oraz ich części (ponad 14,6 mld EUR); maszyny i urządzenia elektryczne oraz ich części (13,1 mld EUR) oraz pojazdy nieszynowe, ich części i akcesoria (9,8 mld EUR), wśród których najszybszy wzrost odnotowano w tej ostatniej, tj. o 8%. Rezultatem szybszego wzrostu eksportu niŝ importu było powiększenie nadwyŝki obrotów w tej grupie o 390 mln EUR, do poziomu blisko 4,3 mld EUR. Największe dodatnie saldo odnotowano w handlu pojazdami oraz ich częściami i akcesoriami 2,9 mld EUR, jednak wobec poziomu sprzed roku zostało ono zredukowane o ok. 650 mln EUR. Natomiast największe pozytywne zmiany salda dotyczyły następujących pozycji: kotłów, maszyn i urządzeń mechanicznych oraz ich części nadwyŝka zwiększyła się o 680 mln EUR, do prawie 770 mln EUR; maszyn i urządzeń elektrycznych oraz ich części wzrost nadwyŝki wyniósł ok. 335 mln EUR, do 380 mln EUR oraz statków, łodzi i konstrukcji pływających nadwyŝka obrotów wyniosła ok. 1,05 mld EUR i była o ok. 140 mln EUR wyŝsza niŝ przed rokiem. Nieco szybszy niŝ przeciętny wzrost wywozu wyrobów przemysłu drzewno-papierniczego był wynikiem wzrostu eksportu w dominującej w tej grupie pozycji obejmującej drewno i wyroby z drewna, węgiel drzewny o 8,7%, do blisko 2,6 mld EUR. Natomiast w drugiej głównej pozycji w tej grupie, tj. papier, tektura, wyroby z masy papierniczej, papieru, tektury eksport wyniósł nieco ponad 2,4 mld EUR i był o 2% wyŝszy niŝ przed rokiem. W tym czasie import produktów drzewno-papierniczych zwiększył się o 6,7%, do poziomu 4,2 mld EUR. NadwyŜka notowana w handlu tymi towarami wyniosła ok. 1,46 mld EUR, czyli utrzymała się na poziomie zbliŝonym jak przed rokiem. Drugą pod względem wartości grupą w polskiej wymianie towarowej z zagranicą są produkty przemysłu chemicznego, które w okresie trzech kwartałów br. stanowiły 14,1% w łącznym eksporcie oraz 18,1% w imporcie. Po stronie ich wywozu odnotowano wzrost o 3,9%, do nieco ponad 17 mld EUR, natomiast ich przywóz zwiększył się w tym czasie o 5,4%, do 22 mld EUR. W eksporcie produktów chemicznych największa część przypada na następujące pozycje: tworzywa sztuczne i artykuły z nich których eksport zwiększył się o 3,4%, do ponad 5,5 mld EUR; 17

18 kauczuk i wyroby z kauczuku ich wywóz obniŝył się o 1,8%, do niecałych 3 mld EUR; produkty farmaceutyczne eksport tej pozycji zwiększył się o 16,5%, osiągając poziom blisko 2 mld EUR oraz olejki eteryczne, rezinoidy, preparaty perfumeryjne, kosmetyczne, toaletowe których wywóz wzrósł o 2,8%, przekraczając poziom 1,6 mld EUR. Natomiast po stronie importu największą część stanowiły tworzywa sztuczne i artykuły z nich (7,35 mld EUR), produkty farmaceutyczne (ponad 3,3 mld EUR) oraz chemikalia organiczne (blisko 2,5 mld EUR), których przywóz w analizowanym okresie zwiększył się odpowiednio o 5,9%, 4% oraz 12,2%. Zmniejszył się natomiast import kauczuku i wyrobów z kauczuku o 3,3%, do nieco ponad 2,1 mld EUR. Szybszy wzrost po stronie przywozu produktów chemicznych spowodował pogorszenie salda wymiany deficyt obrotów pogłębił się o ok. 0,5 mld EUR, do prawie 5 mld EUR. Największe pogłębienie deficytu odnotowano w przypadku chemikaliów organicznych o ok. 320 mln EUR, do prawie 1,5 mld EUR oraz tworzyw sztucznych i artykułów z nich o 230 mln EUR, do 1,8 mld EUR. Natomiast największa pozytywna zmiana salda nastąpiła w handlu produktami farmaceutycznymi, gdzie deficyt został zredukowany o ok. 150 mln EUR, do ok. 1,35 mld EUR. Wykres 7. Dynamika polskiego importu w dominujących grupach towarowych w okresie I kw III kw (analogiczny kwartał poprzedniego roku = 100) % I II III IV I II III ogółem 101,6 99,3 104,0 102,8 105,4 106,6 102,2 elektromaszynowe 103,9 105,9 105,9 105,9 106,9 104,4 102,2 chemiczne 102,3 104,4 107,2 104,9 107,9 106,4 102,1 mineralne 90,8 83,4 96,4 87,2 101,3 107,6 91,0 metalurgiczne 98,9 94,6 103,4 106,5 106,2 109,9 106,0 Źródło: DSA MG na podstawie danych GUS Kolejne miejsce pod względem dynamiki eksportu po 9 miesiącach br. zajęły wyroby ceramiczne, których wywóz był o 3,8% wyŝszy niŝ przed rokiem i osiągnął 3,1 mld EUR. Z kolei ich import zwiększył się o 5,8%, do prawie 1,6 mld EUR. W rezultacie nadwyŝka notowana w obrotach wyrobami ceramicznymi powiększyła się zaledwie o ok. 25 mln EUR, do nieco ponad 1,5 mld EUR. Produkty te stanowiły w analizowanym okresie 2,6% polskiego eksportu oraz 1,3% importu. Eksport wyrobów metalurgicznych stanowiących 10,7% w łącznym wywozie zwiększył się zaledwie o 0,9%, osiągając wartość blisko 13 mld EUR. W okresie styczeń-wrzesień 2014 r. w tej grupie obserwowano dwie przeciwstawne tendencje. Z jednej strony, szybciej niŝ przeciętnie zwiększył się eksport wyrobów z Ŝeliwa i stali (o 7,4%, do ponad 4,1 mld EUR) oraz aluminium i wyrobów z aluminium (o 7,5%, do ponad 1,5 mld EUR). Z drugiej zaś nastąpiły spadki w wywozie Ŝelaza, Ŝeliwa i stali (o 7,8%, do niecałych 2,7 mld EUR) oraz miedzi i wyrobów z miedzi (o 12%, do niespełna 3 mld EUR). 18

19 Z kolei import wyrobów metalurgicznych zwiększył się znacznie szybciej, tj. o 7,4% (do ponad 13 mld EUR), w tym Ŝelaza, Ŝeliwa i stali o 12,8% (do ponad 4,8 mld EUR) oraz wyrobów z Ŝeliwa i stali o 5,3% (do blisko 3 mld EUR). Wyniki te przełoŝyły się na pogorszenie stanu zrównowaŝenia obrotów w tej grupie towarowej notowana przed rokiem nadwyŝka na poziomie blisko 700 mln EUR została przekształcona w deficyt na poziomie ok. 80 mln EUR. Wśród umownie agregowanych dziesięciu grup towarowych, w okresie trzech kwartałów br. spadek eksportu odnotowano jedynie w przypadku produktów mineralnych o 5,3%, do poziomu niespełna 5,3 mld EUR. W tym czasie wartość importu tych towarów sięgnęła 14,3 mld EUR i była zaledwie o 0,5% niŝsza niŝ przed rokiem. Produkty mineralne stanowiły w tym czasie 4,4% w polskim eksporcie oraz 11,8% w imporcie. Deficyt notowany w handlu tymi towarami pogłębił się o 220 mln EUR i osiągnął poziom 9 mld EUR. Eksport mebli i ich części w okresie styczeń-wrzesień 2014 r. osiągnął wartość blisko 5,6 mld EUR, tj. 12,7% wyŝszą niŝ w analogicznym okresie ubiegłego roku. Ich udział w łącznej polskiej sprzedaŝy zagranicznej wyniósł 4,7% wobec 4,3% przed rokiem. W tym czasie import tych towarów zwiększył się o 20,6%, jednak w ujęciu bezwzględnym jest on prawie 6-krotnie niŝszy niŝ eksport, co pozwala osiągać pokaźną nadwyŝkę w obrotach nimi. Po 9 miesiącach br. nadwyŝka w handlu meblami i ich częściami wyniosła ponad 4,6 mld EUR i była o ok. 465 mln EUR wyŝsza niŝ przed rokiem. Wykres 8. Saldo obrotów w przekroju towarowym po trzech kwartałach 2014 r. (na tle trzech kwartałów 2013 r.) rolno-spoŝywcze elektromaszynowe róŝne i pozostałe ceramiczne drzewno-papiernicze metalurgiczne skóry lekkie chemiczne mineralne I-III kwartał 2014 I-III kwartał 2013 mln EUR Źródło: DSA MG na podstawie danych GUS Syntetyczną prezentację zmian struktury towarowej obrotów w okresie styczeń-wrzesień 2014 r. na tle analogicznego okresu roku poprzedniego stanowi tabela w załączniku nr Prognoza obrotów towarowych na rok 2014 Utrzymujące się słabe tempo wzrostu gospodarczego na kluczowych dla Polski rynkach eksportowych, tj. w UE, a zwłaszcza w strefie euro, a takŝe w związku z z przedłuŝającym się konfliktem Rosji z Ukrainą spadki na te dwa rynki będę skutkowały spowolnieniem wzrostu polskich obrotów towarowych w 2014 roku, zarówno po stronie eksportu, jak i importu. 19

20 W związku z tym zachodzi konieczność skorygowania w dół pierwotnych prognoz wzrostu obrotów towarowych (wyraŝonych w euro), a mianowicie: wzrost eksportu z 9% do 6%, tj. do poziomu 164,3 mld EUR, wzrost importu z 8% do 5,5%, tj. do poziomu 165,6 mld EUR i w rezultacie deficyt obrotów towarowych wyniesie ok. 1,3 mld EUR, czyli zostanie zredukowany w stosunku do roku 2013 o ok. 0,7 mld EUR. 20

21 Załącznik 1. Zmiany struktury geograficznej obrotów towarowych Polski w okresie trzech kwartałów 2014 r. i ich wpływ na saldo wymiany Zmiany I-III kwartał 2014 I-III kwartał 2013 eksportu importu salda Grupy krajów / kraje wzrost (+) wzrost (-) popr. (+) Eksport Import Saldo Eksport Import Saldo spadek (-) spadek (+) pog. (-) mln EUR POLSKA OGÓŁEM, W TYM: KRAJE ROZWINIĘTE GOSPODARCZO UNIA EUROPEJSKA KRAJE STREFY EURO NIEMCY FRANCJA WŁOCHY NIDERLANDY SŁOWACJA POZOSTAŁE KRAJE UE WIELKA BRYTANIA REPUBLIKA CZESKA SZWECJA WĘGRY POZOSTAŁE KRAJE ROZWINIĘTE (POZA UE) STANY ZJEDNOCZONE AMERYKI NORWEGIA SZWAJCARIA KANADA JAPONIA POZOSTAŁE KRAJE (POZA KRAJAMI ROZWINIĘTYMI) WSPÓLNOTA NIEPODLEGŁYCH PAŃSTW ROSJA UKRAINA BIAŁORUŚ INNE KRAJE (BEZ ROZWINIĘTYCH I WNP) TURCJA CHINY ZJEDNOCZONE EMIRATY ARABSKIE SINGAPUR SERBIA ALGIERIA ARABIA SAUDYJSKA BRAZYLIA Źródło: DSA MG na podstawie danych GUS 21

22 Załącznik 2. Zmiany struktury przedmiotowej obrotów towarowych Polski w okresie trzech kwartałów 2014 r. i ich wpływ na saldo wymiany Kod CN I-III kwartał 2014 I-III kwartał 2013 Zmiany eksportu importu salda wzrost (+) wzrost (-) popr. (+) Grupy towarowe / sekcje CN Eksport Import Saldo Eksport Import Saldo spadek (-) spadek (+) pog. (-) mln EUR POLSKA OGÓŁEM ARTYKUŁY ROLNO-SPOśYWCZE I ZWIERZĘTA śywe; PRODUKTY POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO II PRODUKTY POCHODZENIA ROŚLINNEGO III TŁUSZCZE, OLEJE POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO I ROŚLINNEGO; PROD. ICH ROZKŁADU IV GOTOWE ARTYKUŁY SPOś.; NAPOJE BEZALKOHOL., ALKOHOL I OCET; TYTOŃ PRODUKTY MINERALNE V PRODUKTY MINERALNE WYROBY PRZEMYSŁU CHEMICZNEGO VI PRODUKTY PRZEMYSŁU CHEMICZNEGO I PRZEMYSŁÓW POKREWNYCH VII TWORZYWA SZTUCZNE I WYROBY Z NICH; KAUCZUK I WYROBY Z KAUCZUKU SKÓRY VIII SKÓRY; WYROBY Z NICH; ART. PODRÓśNE, TORBY,POJEMNIKI WYROBY PRZEMYSŁU DRZEWNO-PAPIERNICZEGO IX DREWNO I WYROBY Z NIEGO; WYROBY Z KORKA, SŁOMY, ESPARTO; WYR. KOSZYKARSKIE X ŚCIER DRZEWNY LUB Z INNEGO WŁÓKNISTEGO MAT. CELULOZOWEGO; PAPIER I TEKTURA WYROBY PRZEMYSŁU LEKKIEGO XI MATERIAŁY I WYROBY WŁÓKIENNICZE XII OBUWIE, NAKRYCIA GŁOWY, PARASOLE, LASKI, PIÓRA, SZTUCZNE KWIATY WYROBY CERAMICZNE XIII WYROBY Z KAMIENI GIPSU, CEMENTU, AZBESTU, MIKI ITP; WYROBY CERAMICZNE, SZKŁO XIV PERŁY; METALE I KAMIENIE SZLACHETNE I PÓŁSZLACHETNE; SZTUCZNA BIśUTERIA WYROBY METALURGICZNE XV WYROBY NIESZLACHETNE I WYROBY Z METALI NIESZLACHETNYCH WYROBY PRZEMYSŁU ELEKTROMASZYNOWEGO XVI URZĄDZENIA MECHANICZNE I ELEKTRYCZNE; DO REJESTRACJI I ODBIORU DŹWIĘKU XVII POJAZDY, STATKI POWIETRZNE, JEDNOSTKI PŁYWAJĄCE I WSPÓŁDZIAŁ. URZĄDZENIA XVIII PRZYRZĄDY, APARATY OPTYCZNE, KINEMATOGRAF., POMIAROWE, MEDYCZNE, ZEGARKI, IN WYROBY RÓśNE I POZOSTAŁE XIX BROŃ I AMUNICJA; CZĘŚCI I AKCESORIA XX WYROBY RÓśNE XXI DZIEŁA SZTUKI, PRZEDMIOTY KOLEKCJONERSKIE XXII POZOSTAŁE Źródło: DSA MG na podstawie danych GUS 22