Rozdział 21. Kryzys finansowy w Malezji w latach
|
|
- Barbara Olszewska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Rozdział 21. Kryzys finansowy w Malezji w latach Dawid Brychcy Malezja ogólna charakterystyka Malezja, kraj w Azji Południowo-Wschodniej o powierzchni kilometrów kwadratowych. Zamieszkuje tam 28,3 mln mieszkańców (2010). Stolicą kraju jest Kuala Lumpur. Kraj podzielony jest na 13 stanów, w tym 10 sułtanatów i trzy terytoria federalne. Jednostką monetarną jest ringgit. Malezja jest federalną monarchią konstytucyjną. Głową państwa jest król, wybierany na 5 lat przez Zgromadzenie Władców (władcy i gubernatorzy stanów). Władza ustawodawcza należy do 2-izbowego parlamentu Izba Posłów o kadencji pięcioletniej i Senat o kadencji sześcioletniej. Władzę wykonawczą sprawuje premier mianowany przez króla. Stany Malezji mają autonomię wewnętrzną z własną konstytucją i organami władzy. Wspólna jest polityka w zakresie spraw zagranicznych, obrony, finansów, oświaty i obywatelstwa. Malezja to kraj nowouprzemysłowiony o wysokim tempie rozwoju gospodarczego. Należy do najlepiej rozwiniętych państw regionu. Do lat 60. Malezja była krajem typowo surowcowym (głównie kauczuk i cyna). W latach 70. i 80. nastąpił szybki rozwój przemysłu przetwórczego, głównie związanego z tanią siłą roboczą. Duży udział w rozwoju Malezji mieli zagraniczni inwestorzy, pochodzący głownie z Japonii, Singapuru, Korei Południowej i Hongkongu. Wzrost PKB w latach dziewięćdziesiątych wynosił średnio 8,5%. W 1997 PKB Malezji wyniósł 98,5 mld USD, co uplasowało ja na 37. miejscu w rankingu największych gospodarek światowych (PKB per capita wynosi około 5000 USD). W latach dziewięćdziesiątych rozpoczął się proces prywatyzacji przemysłu. Główną gałęzią gospodarki jest przemysł, który wytwarza 42% PKB, rolnictwo 17% i usługi 42%. Głównie rozwinięty jest przemysł elektrotechniczny i elektroniczny, che- 488
2 Dawid Brychcy 489 miczny oraz środków transportu. Jeśli chodzi o produkcję rolną, to główną uprawa jest kauczuk (3. miejsce na świecie), ryż i kakaowiec. Malezja posiada duże złoża różnorodnych surowców, takich jak ropa naftowa i gaz ziemny oraz największe na świecie złoża cyny, rudy żelaza i miedzi. Malezja należy do krajów o największej wymianie handlowej 1,1% światowego eksportu pochodzi z Malezji. Wolumen eksportu i importu razem to około 120% PKB. Inflacja w latach wynosiła około 3,5% rocznie, przy czym w ostatnich latach nieznacznie wzrosła. Długi zagraniczne to 24,8 mld USD, tj. 36,8% PKB. Tak wysokie zadłużenie zagraniczne spowodowało, że Malezja to najbardziej zadłużony kraj Azji Południowo-Wschodniej. Niniejsza praca opisywać będzie okres Są to lata głębokiego kryzysu finansowego i gospodarczego w rejonie Azji Południowo-Wschodniej. Kryzys ten zaczął się w połowie 1997 roku, ale już pod koniec 1998 r. można zauważyć lekkie ożywienie gospodarcze w Malezji. Kalendarium prowadzone będzie od początku 1997 r Sytuacja przedkryzysowa (IMF 1998, WB 1998) Lata to okres burzliwego rozwoju gospodarki malezyjskiej. PKB wzrastało corocznie o ok. 6-8%. PKB na jednego mieszkańca podwoiło się i wyniosło prawie 5000 USD. W latach tych nastąpiła wyraźna zmiana w strukturze tworzenia PKB. Na znaczeniu straciło rolnictwo, znacznie zyskał przemysł i rzemiosło. W 1976 rolnictwo produkowało 26,8% PKB a w 1997 już tylko 12,1%. Bardzo widoczny jest wzrost znaczenia przemysłu w 1976 przemysł produkował 32,3% PKB, a w ,3%, rzemiosło odpowiednio w ,7% a w ,7%. W latach tych bardzo silnie napływały inwestycje zagraniczne, które stały się głównym źródłem rozwoju gospodarki malezyjskiej. Wskaźnik wzrostu cen konsumpcyjnych był bardzo stabilny i utrzymywał się na poziomie 3% rocznie. W latach produkcja przemysłowa rosła corocznie o 11%, rzemiosło o 13% a usługi o 9%. W tym samym okresie eksport corocznie wzrastał o 14,5%. W okresie zmian gospodarki znacznie podniósł się poziom życia mieszkańców Malezji wielu z nich znalazło prace w nowych przedsiębiorstwach czy też firmach, na olbrzymich budowach lub też w szybko rozwijającej się turystyce. Silnie rozwinęło się szkolnictwo oraz pomoc społeczna, co doprowadziło do zmniejszenia się poziomu analfabetyzmu (pod koniec XX wieku poziom analfabetyzmu wynosił 17% ludności powyżej 15. roku życia, a 92% dzieci uczęszczało do szkoły podstawowej), ubóstwa (ok. 16% ludności żyło w biedzie), poprawy
3 490 Kryzys finansowy i gospodarczy w Malezji poziomu życia (umieralność noworodków wynosiła tylko 0,11% żywych urodzeń, przy średniej w regionie wynoszącej 0,38%; 55% ludności mieszkało w miastach). Stolica kraju, Kuala Lumpur, to rozwijająca się metropolia (Hameed 1998). W rankingu przeprowadzonym w grudniu 1997 przez czasopismo Fortune została ona uznana za najpiękniejsze miasto Azji Południowo-Wschodniej, pokonując takie miasta jak Sydney czy Singapur. Kuala Lumpur to olbrzymi plac budowy; każdego zadziwia jeden z najwyższych budynków świata bliźniacze wieże Petronas Tower. W styczniu 1998 r. oddano do użytku nowe lotnisko, położone około 70 kilometrów od stolicy z całą infrastrukturą. W ostatnich latach znacznie rozbudowano sieć połączeń drogowych miedzy centrum a przedmieściami stolicy Przyczyny kryzysu Kraje Azji Południowo-Wschodniej po okresie burzliwego rozwoju gospodarczego dotknięte zostały gwałtownym i bardzo głębokim kryzysem finansowym i gospodarczym (Świderek 1998). Na początku lat dziewięćdziesiątych jen zaczął się umacniać wobec dolara. Jego aprecjacja przyniosła krajom regionu (poza Japonią), które powiązały swe waluty z dolarem, wiele korzyści. Dzięki silnemu jenowi kraje te mogły konkurować cenowo z Japonia na rynkach międzynarodowych i powiększyć swój eksport. Japończycy, chcąc utrzymać konkurencyjność swoich towarów i produktów, musieli szukać możliwości obniżania kosztów produkcji. Przenosili cześć swojej produkcji do sąsiednich krajów azjatyckich. Japońskie inwestycje bezpośrednie stały się najważniejszą siłą napędową rozwoju gospodarczego krajów regionu. Nakręcało to koniunkturę w tych krajach. Niskie koszty kredytów dolarowych zachęcały do zaciągania pożyczek zagranicą. Od kwietnia 1995 r. jen zaczął tracić wobec dolara między połową 1995 roku a końcem 1997 roku kurs dolara wzrósł z 79 jenów do 130 jenów. Ponownie zwiększyła się konkurencyjność japońskiego eksportu w stosunku do innych państw regionu. Dynamika japońskich inwestycji zmalała i w 1997 spadły one o 53% (JETRO 1999). Kraje regionu rekompensowały sobie ten odpływ kredytami zagranicznymi. Już w 1995 roku pojawiły się problemy z obsługą zadłużenia zagranicznego. W latach 90. do państw azjatyckich napłynęło dużo kapitału spekulacyjnego z uwagi na możliwość szybkiego zysku. Duże wypływy i wpływy kapitału spekulacyjnego mają wpływ na stabilność waluty. Premier Malezji Mohammad Mahathir oskarżył jednego z wielkich spekulantów Georga Sorosa o spowodowanie kryzysu walutowego w krajach Azji Południowo-Wschodniej z powodów poli-
4 Dawid Brychcy 491 tycznych. Soros miał bowiem zapobiec przyjęciu Birmy do państw grupy ASEAN. Przypuszcza się, że kryzysy walutowe były wynikiem spekulacyjnych gier. Spekulanci, mający często do dyspozycji miliardowe sumy, zadłużali się w walucie zagrożonej dewaluacją by zainwestować te środki w walutę, która ma szansę zwiększyć swą wartość. Mogli w ten sposób doprowadzić, przy zaangażowaniu olbrzymich kwot do dewaluacji, która była ich celem. Lokalne banki centralne najczęściej nie miały wystarczających rezerw dewizowych, aby obronić walutę narodową. W ten sposob doprowadzono do dewaluacji tajskiego batha, malezyjskiego ringgita i filipińskiego peso. Inwestorzy zagraniczni, zwłaszcza ci, którzy zainwestowali w papiery wartościowe i akcje, zaczęli pośpiesznie wycofywać swoje środki. Banki podwyższyły oprocentowanie kredytów, aby zahamować odpływ kapitału i nie dopuścić do dewaluacji. Cel ten nie został jednak osiągnięty. Na skutek turbulencji w regionie spadł eksport malezyjski w okresie czerwiec 1997 styczeń 1998 o 2 mld USD. Na skutek ciągłego boomu gospodarczego Malezja zaciągała coraz to nowe kredyty. Pod koniec 1997 roku kredyty zagraniczne przekroczyły 170% PKB, czyniąc Malezję najbardziej zadłużonym krajem Azji. Tabela Zadłużenie zagraniczne w mld USD Rok Zadłużenie w mld USD 25,6 28,7 33,4 39,7 42,7 Okazało się, że wiele inwestycji w Malezji jest nietrafionych. Zwłaszcza chodzi tu o inwestycje w branży budowlanej lub też na rynku nieruchomości. Banki chętnie udzielały pożyczek długoterminowych na budowę nieruchomości. Pieniądze na ten cel bank pozyskiwał poprzez krótkoterminowe kredyty w bankach zagranicznych. Z powodu przegrzania rynku nieruchomości wiele inwestycji nie przyniosło zaplanowanego dochodu. Inwestor (kredytobiorca) nie spłacał więc kredytów, gdyż nie znajdował chętnych na zakup bądź na wynajem lokali, bank zaś popadał w coraz to większe kłopoty finansowe, co doprowadziło do zachwiania równowagi na rynku finansowym i sektorze bankowym. Malezję dotknęły także katastrofalne pożary lasów, które dotknęły Borneo i Sumatrę (Budrewicz 1998). Paląca się dżungla spowodowała powstanie nie tylko groźnego dymu, ale także pyłu i smogu. Spowodowała to wprowadzenie stanu wyjątkowego w prowincji Sarawak, ponieważ normy zanieczyszczenia powietrza kilka razy przekroczyły poziom zagrażający życiu człowieka. Liczba turystów zmalała. Według oficjalnych źródeł w pierwszych sześciu miesiącach 1997 zapełnionych było tylko 60% miejsc hotelowych.
5 492 Kryzys finansowy i gospodarczy w Malezji Lata 90. w Azji to okres nierównowagi rachunku obrotów bieżących. Niektórzy ekonomiści uważają, że deficyt rachunku obrotów bieżących był przyczyną napięć na rynku finansowym i kapitałowym. Uważa się, że deficyt rachunku obrotów bieżących w wysokości 6% PKB ma bardzo złe skutki dla gospodarki. Deficyty te zostały spowodowane w Malezji ogromnym importem usług. Tabela Saldo rachunku bieżącego dla Malezji w latach jako% PKB ,27-14,01-3,39-10,11-6,6-8,85-3,73-3,5 Źródło: Corsetti i in. (1998), s. 39. Tajlandia i Malezja to kraje, które w latach dziewięćdziesiątych miały najmniej zrównoważony rachunek obrotów bieżących w obydwu krajach przeważał deficyt (w Tajlandii średnio ok. 6% PKB a w latach aż 9% PKB, w Malezji to nawet 10% PKB w latach 1991 i 1993 po czym spadł do 3,5% w 1997 r.). Uważa się, że kryzys walutowy może być związany z problemem zewnętrznej konkurencji. Kraje, które miały deficyt rachunku bieżącego w latach dziewięćdziesiątych zostały dotknięte kryzysem walutowym w 1997 roku. Kraje, wypracowujące nadwyżki, jak Chiny, Tajwan, Hongkong nie doznały tak znacznego kryzysu walutowego. We wszystkich krajach regionu w latach 90. wzrost PKB cechował się dużą dynamiką. Tabela Wzrost procentowy PKB w Malezji w latach ,48 7,8 8,35 9,24 9,46 8,58 7,84 Źródło: Corsetti i in. (1998), s. 39. Analitycy uważają, że wysoki wzrost gospodarczy często pociąga za sobą większą podatność gospodarki na kryzysy wrażenie ciągłego wzrostu może powodować boom konsumpcyjny i inwestycyjny, co z reguły wpływa na poziom inflacji oraz przyciagadużo kapitału spekulacyjnego z zagranicy. Nagła zmiana oczekiwań inwestorów może spowodować szybki odpływ kapitału z kraju i zachwiać stabilnością waluty, co rzeczywiście stało się w ww. krajach. Kurs akcji jest dobrym obrazem aktywności kapitału spekulacyjnego w gospodarce danego kraju. W Malezji kursy akcji wzrastały corocznie o około 145%. Napływ kapitału spekulacyjnego był więc bardzo znaczący.
6 Dawid Brychcy 493 Gdy pojawia się deficyt rachunku obrotów bieżących spadają prywatne i publiczne oszczędności. Powoduje to zmniejszanie poziomu inwestycji, co ma wpływ na rozwój gospodarczy kraju. Jeśli chodzi o poziom otwartości gospodarki to w latach dziewięćdziesiątych był on bardzo wysoki w Malezji. Najlepszym wskaźnikiem poziomu otwartości jest procentowe ujęcie sumy eksport i importu jako procent PKB. W Malezji współczynnik ten kształtował się na poziomie 80-90%. Tabela Współczynnik otwartości dla Malezji w latach ,23 86,52 76,64 87,72 92,15 97,42 91,5 93,55 Uwaga: (import+eksport)/2 jako procent PKB. Źródło: Corsetti i in. (1998), s. 41. Gospodarka otwarta może stać się zbyt zależna od stosunków zagranicznych. Może ona zostać zagrożona poprzez niekorzystne zmiany u swoich partnerów gospodarczych (w 1996 roku spadły ceny niektórych głównych produktów eksportowych). Nominalny kurs wymiany zmienił się w Malezji w latach dziewięćdziesiątych nieznacznie, tj. z poziomu 2,7 RM za 1 USD do poziomu 2,5 RM w 1996, jednak już w 1997 roku było to 2,81 RM a pod koniec roku już 3,89 RM za 1 USD. Biorąc za podstawę rok 1990 realny kurs wymiany kształtował się następująco: Tabela Realny kurs wymiany (ujęcie procentowe) ,9 109,7 111,0 107,1 106,9 112,1 84,9 Źródło: Corsetti i in. (1998), s. 42. Do roku 1997 obserwowaliśmy realną aprecjację waluty malezyjskiej. Niektóre produkty malezyjskie stały się droższe i mniej konkurencyjne za granicą, więc eksport niektórych towarów spadł. Przyczyn kryzysu możemy się także dopatrywać w kondycji systemu finansowego i bankowego Malezji. W latach 90. nastąpił w tym kraju, jak i w całym regionie boom kredytowy. Wiele z pożyczek udzielonych sektorowi prywatnemu były kredytami źle wykorzystanymi, nietrafionymi. Udział tych złych kredytów w całości udzielonych kredytów wynosił w Malezji w 1996 roku około 10%. Kredyty te mogły mieć wpływ na płynność i jakość sektora bankowego.
7 494 Kryzys finansowy i gospodarczy w Malezji Tabela Bankowe kredyty dla sektora prywatnego jako procentowy wzrost oraz jako procent PKB Rok Kredyty wzrost % 20,58 10,79 10,80 16,04 30,65 25,77 26,96 Kredyty % PKB 75,29 74,72 74,06 74,61 84,8 93,39 106,91 Źródło: Corsetti i in. (1998), s W końcu lat 90. większość pożyczek banków komercyjnych była udzielona dla ryzykownych projektów inwestycyjnych. W tym okresie na system bankowy Malezji składało także wiele małych banków, niezdolnych do konkurencji z dużymi bankami zagranicznymi. Stopy procentowe były bardzo korzystne dla zagranicznych funduszy inwestzczjnych. W 1996 roku napływ krótkoterminowego kapitału spekulacyjnego wzrósł do 11,3 mld RM, gdy w 1995 roku było to tylko 2,4 mld RM. W marcu 1997 r. bank centralny zapowiedział wprowadzenie limitu pożyczek na kupno nieruchomości, akcji i udziałów. Nowe pożyczki na te cele mogły stanowić tylko 15% wszystkich udzielanych pożyczek. Giełda natychmiast zareagowała. Zagraniczni inwestorzy, przede wszystkim amerykańskie fundusze inwestycyjne, zaczęły wycofywać swoje udziały. Indeks giełdy spadł wtedy o 6,6% Kalendarium kryzysu 1997 r. styczeń» podano wyniki gospodarcze za ubiegły rok: wzrost gospodarczy 8,7%; wzrost produkcji przemysłowej 12%; inflacja 3,3%, poziom rezerw walutowych 26,1 mld USD; kursy walut 1$=2,53 a 1Ł=4,32 1.» World Outlook, wydawnictwo The Economist przewiduje 8% wzrost gospodarczy w marzec» 1.03 szczyt państw ASEAN» raport Economist Intelligence Unit na temat najbardziej ryzykownych krajów do inwestowania. Malezja znalazła się na 19 miejscu za Polską, Czechami, Tajlandia i Chinami. 1 Kalendarium zostało opracowane na podstawie danych z The Economist z lat 1997, 1998, 1999.
8 Dawid Brychcy 495» posiedzenie rządu na temat zamrożenia stosunków z Singapurem po obraźliwej wypowiedzi premiera Singapuru pod adresem Malezji. kwiecień maj lipiec» skandal korupcyjny w Malezji. Oskarżony został jeden z najbogatszych ludzi w Malezji Muhammed Taib. Indeks giełdowy Kuala Lumpur Stock Index spadł z 1181,1 do 1087,8 pkt.» początek kryzysu w Tajlandii, pierwsze niepokoje w całym regionie. W Malezji panuje względny spokój, wzrost produkcji przemysłowej, spadek inflacji, próby konsolidacji banków.» 5.07 mimo wzrostu produkcji przemysłowej spadek wskaźnika giełdy do 1033,2 pkt na najniższy poziom od 18 miesięcy, zaczyna się powolne wycofywanie pieniędzy z Malezji. Rząd zapowiada podniesienie stop procentowych w celu obrony waluty.» spadek kursu ringgita o 2,8%. Bank centralny, który w ostatnich dwóch miesiącach wydał 2 mld USD na obronę waluty, zapowiedział, że dłużej jej bronić nie będzie. Kursy 1$=2,59, 1Ł=4,33 a wskaźnik giełdy 1004,1.» atak premiera Mahathira na Georga Sorosa, jako tego, który wywołał kryzys walutowy. Dalszy spadek wartości ringgita o 1,8% 1$=2,64 1Ł=4,43. sierpień» 2.08 lakoniczna odpowiedź Sorosa na stawiane mu zarzuty.» 3.08 wprowadzono kontrolę wywozu kapitału z Malezji, indeks giełdy równy był 957,1 pkt, rząd zapowiedział pomoc dla firm w wysokości 20 mld USD.» dalsze ataki na walutę i spadek jej wartości o 4,8% a giełdy o 5,9% do poziomu 908,8 pkt. Kursy walut 1$=2,77, 1Ł=4,38.» rating firmy Standard&Poor s spadek oceny dla Malezji z positive na stable. wrzesień» 4.09 dalszy spadek indeksu KLSE o 11,5% do poziomu z czerwca 1993 roku.» zapowiedź rządowych inwestycji, indeks podskoczył o 15% z 750,8 pkt. do 863,1, jednocześnie spadek wartości ringgita, kursy walut 1$=2,92 1Ł=4,84.» nowy rating firmy Standard&Poor s ocena negative.» wybuch pożarów w Indonezji i Malezji. Ogromny smog nad obszarami kraju. Skażenie powietrza osiągnęło poziom 500 pkt (a wiec już zagrażający życiu), po czym wyrosło do 839. W prowincji Sarawak wprowadzono stan wyjątkowy zamknięto szkoły, fabryki, ograniczono ruch pojazdów i samolotów, nakazano
9 496 Kryzys finansowy i gospodarczy w Malezji październik nosić maseczki ochronne, zapowiedziano pomoc rządową dla dotkniętej prowincji.» 4.10 rząd zapowiedział, że zamierza wprowadzić zakaz handlu walutami.» premier Malezji mówi, że zachodnie kraje powinny pomoc Malezji i innym swoim byłym koloniom. Mimo słabych wyników finansowych nastąpił wzrost produkcji przemysłowej.» budżet na polityka zaciskania pasa.» kryzys giełdowy w Hongkongu, giełda w Kuala Lumpur odpowiedziała spadkiem do 731,2 pkt. Ponowne osłabienie waluty - kursy walut 1$=3,4 1Ł=5,55.» ponowny spadek na giełdzie do 662,5 pkt. listopad» dalszy spadek na giełdzie o 6,8% po tym jak największe przedsiębiorstwo United Engineers Malaysia kupiło duży udział w funduszu inwestycyjnym oraz 32% udziałów w firmie Renong.» szczyt państw APEC w Vancouver. grudzień» dalszy spadek wartości indeksu giełdowego i kursów walut 1$=3,81 1Ł=6,26, indeks KLSE = 556, r. styczeń» 2.01 spadek kursu ringgita do poziomu 1$=3,957. marzec» 4.03 zapowiedź dokapitalizowanie banków, np. dla Bank Bumiputhra Malaysia Bhd 1 mld ringgitów. czerwiec lipiec» 1.06 kursy walut 1$=4,15 1Ł=6,89 a poziom indeksu KLSE = 471,2.» 2.06 wprowadzenie rządowego planu odbudowy.» 5.07 inflacja podskoczyła do 6,2%. sierpień
10 Dawid Brychcy 497» spadek produkcji przemysłowej o 6% a rezerw do 18 mld $. Indeks KLSE osiągnął poziom 342,0 pkt, najniższy od 10 lat. wrzesień» 2.09 wprowadzenie stałego kursu ringgita wobec dolara na poziomie 1$=3,8. Plan ten spotkał się z wieloma pozytywnymi, jak i krytycznymi opiniami.» 3.09 obniżka przez bank centralny krótkoterminowych stóp procentowych z 9,5% do 9%. Dymisja ministra finansów Anwara, za to że nie zgodził się z premierem na zamrożenie kursu waluty.» wzrost indeksu KLSE o 21%.» demonstracje w Kuala Lumpur domagające się ustąpienia premiera Mahathira. Ich przywódca, zdymisjonowany minister finansów zostaje nocą aresztowany.» dalsze starcia zwolenników Anwara z policją. październik» dalszy wzrost giełdy do 424 pkt oraz wolumenu eksportu. listopad» giełda ruszyła się o 10% w górę do poziomu 476 pkt. grudzień» 8.12 wzrost rezerw dewizowych do 24,5 mld USD a indeksu giełdowego do 586 pkt r. styczeń luty» 2.01 początek procesu Anwara.» giełda 599 pkt.» skazanie Anwara na 6 lat więzienia za homoseksualizm marzec» afera z zarażonymi świniami - zabicie około 300 tyś. chorych świń, od których zmarło 166 osób Narzędzia wyjścia z kryzysu Władze Malezji zdecydowały się naprawić gospodarkę bez pomocy MFW ( New Voice of Asia 1998). Uczyniono to zarówno ze względów politycznych i
11 498 Kryzys finansowy i gospodarczy w Malezji ekonomicznych. Mimo że świat odebrał to negatywnie, plan naprawy został pozytywnie oceniony przez międzynarodowych ekspertów. Rząd Malezji zaczął opracowywać plan przeciwdziałania kryzysowi po tym, jak w połowie 1997 zaczął się kryzys w krajach sąsiednich. Plan naprawy ogłoszony został 23 lipca 1998 roku (National Economic Recovery Plan). Obejmował on swoim zasięgiem szereg dziedzin gospodarki. Plan ten założył realizację sześciu podstawowych celów:» 1. stabilizacja kursu waluty ringgita,» 2. odbudowa zaufania do rynku finansowego,» 3. stabilizacja i utrzymanie osiągniętej stabilizacji na rynku finansowym,» 4. wzmocnienie fundamentów ekonomicznych gospodarki,» 5. rozbudowa pomocy i polityki socjalnej,» 6. pomoc dla dotkniętych recesją regionów gospodarczych. Kryzys gospodarki malezyjskiej objawił się przede wszystkim spadkiem kursu waluty oraz spadkiem indeksu giełdowego giełdy malezyjskiej (KLSE Kuala Lumpur Stock Exchange). Podczas kryzysu prywatna konsumpcja oraz inwestycje gwałtownie się zmniejszyły poprzez rosnący pesymizm społeczeństwa i inwestorów oraz spadające dochody tych grup. Banki zostały poważnie obciążone złymi kredytami, kosztami ich obsługi, zwłaszcza wtedy, kiedy wielu kredytobiorców bankrutowało i okazało się niezdolnymi do spłaty swoich zobowiązań. Dlatego plan zakładał przede wszystkim doprowadzenie do stabilizacji na rynku kapitałowym i finansowym. Pierwsze trzy cele planu musiały zostać osiągnięte jak najszybciej, wprost natychmiast a pozostałe trzy cele miały dłuższy termin realizacji Stabilizacja ringgita 1 września 1998 r. wprowadzono kontrolę wywozu kapitału, a 2 września 1998 rząd zapowiedział, że zamierza ustalić kurs ringgita na stałym poziomie równym 3,8 RM za dolara, co faktycznie zostało zrealizowane 1 października ( New Voice of Asia 1998). Rząd zapowiedział także zwiększenie kontroli nad funduszami inwestycyjnymi i emerytalnymi. Zapowiedziano redukcję zależności od dolara w roku % transakcji handlowych dokonywanych było w dolarze USA a tylko 15% realizowanych było w ringgicie malezyjskim. Rząd zapowiedział także dążenie do wzrostu zagranicznych rezerw walutowych. Zamierzał to uczynić poprzez zachęcenie korporacji i obywateli malezyjskich do odsprzedaży posiadanych zagranicznych aktywów i odkupienie zagranicznych papierów wartościowych. Jako cele średniookresowe stawiano redukcję importu i wzrost zagranicznych inwestycji bezpośrednich oraz zaciągnięcie
12 Dawid Brychcy 499 pożyczek zagranicznych w celu zwiększenia poziomu rezerw walutowych. Plany te obejmują najbliższe 3 lata, to jest okres Stabilizacja rynku finansowego W latach nastąpił silny wzrost ilości zaciąganych kredytów, często były to kredyty źle wykorzystane ( New Voice of Asia 1998). Ilość tych kredytów wzrastała z poziomu 3,4% wszystkich udzielonych kredytów w marcu 1997 do 10,6% wszystkich udzielonych kredytów w kwietniu Rząd zamierzał wspomóc sektor bankowy poprzez konsolidację i dekapitalizowanie banków. W połowie października 1998 rząd przeznaczył 5,9 mld RM na dekapitalizowanie 12 banków. Do realizacji tych zamierzeń powołano dwie instytucje:» Danaharta Nasional Berhad mająca na celu nabywanie złych pożyczek i naprawę ich,» Danamodal Nasional Berhard mająca przejściowo wspierać banki, tzn. dać im kapitał w celu uzdrowienia finansów i poprawienia bieżącej płynności a w długim okresie czasu doprowadzić do rekonstrukcji systemu finansowego i bankowego. Danaharta i Danamodal maja rożne cele i role, ale ich funkcjonowanie jest podobne. Główny cel to poprawa systemu bankowego i wspomożenie kapitałowe, aby mogły one normalnie prowadzić swoja politykę kredytową. W porównaniu z innymi krajami regionu, gdzie tzw. złe kredyty wynosiły od 40% do 70% wszystkich udzielonych kredytów, w Malezji stan ten wynosił ok. 15% na dzień 31 sierpnia 1998 r. Mimo to rząd postanowił wprowadzić program naprawczy. Przewidywano się, że funkcjonowanie tych dwóch instytucji ma podwyższyć zdolność systemu bankowego do udzielania i generowania nowych pożyczek i kredytów, co miało znacząco pomoc w stymulowaniu gospodarki. Z powodu zaburzeń gospodarczych wzrost udzielanych kredytów zmniejszył się z około 25% w 1997 do 4% w pierwszych miesiącach 1998 r. Danaharta poprzez skupowanie złych kredytów miała za zadanie odciążyć administrowanie i zarządzanie bankiem oraz pomóc w poprawie ich płynności a także ich zdolności kredytodawczych. Danamodal odgrywał większą rolę makroekonomiczną. Program naprawczy i dokapitalizowanie banków miały podobny cel jak skupowanie złych kredytów. Planowano doprowadzić do rocznego wzrostu udzielanych kredytów w wysokości 8%.
13 500 Kryzys finansowy i gospodarczy w Malezji Centralny Bank Malezji Bank Negara Malaysia, główny udziałowiec obydwu funduszy jako ostateczny termin dekapitalizacji ustalił dzień 22. października. Do tego czasu z tej pomocy miało skorzystać 14 banków. Oprócz samego dofinansowania bank centralny zmniejszył ustawowe rezerwy minimalne banków z 6 do 4% w połowie września 1998 r. Bank centralny zamierzał to zrealizować poprzez finansowanie wewnętrzne i niezaciąganie pożyczek zagranicznych. W dalszym okresie Danamodal miał grać ważną rolę w konsolidacji sektora bankowego, gdyż silne banki miały być opoką dla sektora przemysłowego. Dla realizacji tych przedsięwzięć zostało przekazane 16 mld RM. Danaharta, aby zrealizować swoje cele, potrzebował około 25 mld RM. Już na początku października przejęto 6 mld RM złych kredytów drugiego co do wielkości banku Sima Bank. Do końca 1998 Danaharta skupiła złe kredyty z 13 banków na ogólna sumę 18,8 mld RM. Tabela Wartość złych kredytów Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Udział złych kredytów 8,4 8,9 10,3 11,4 10,7 Źródło: Teo (1999). Dzięki działalności obydwu funduszy znacznie wzrosła ilość udzielonych kredytów dla sektora produkcyjnego z 0,3 mld RM w maju 1998 do 1,08 mld RM w końcu sierpnia 1998, natomiast suma kredytów dla budownictwa wzrosła z 0,25 mld RM do 0,4 mld RM Kontrola wymiany waluty Główne cele wprowadzenia kontroli wymiany waluty (Khor 1998):» obrona gospodarki przed wpływem zagranicznych spekulantów dążących do destabilizacji miejscowej waluty ringgita,» wymuszenie powrotu do kraju zasobów ringgita, przetrzymywanego zagranicą,» poprawa płynności systemu bankowego i pomoc w utrzymaniu stóp procentowych na relatywnie niskim poziomie,» zmniejszenie presji inflacyjnej. Kontrolę wymiany waluty wprowadzono 1 września 1998 r., a dzień później zapowiedziano zakotwiczenie kursu ringitta wobec dolara na poziomie 3,8 RM za 1 USD co uczyniono 1 października. Oprócz tego wprowadzono cały pakiet reform regulujących wymianę i obroty walutami:» płatności z tytułu eksportu dozwolone były tylko w obcych walutach,
14 Dawid Brychcy 501» dochody za sprzedaży papierów wartościowych otrzymane przez nie-rezydentów w kraju musiały być zatrzymane w kraju i zachowane przez 1 rok w obcej walucie,» transfer waluty krajowej z kont osób zagranicznych na rachunki rezydentów krajowych były swobodnie dozwolone tylko do 30 września 1998, po tym terminie potrzebana była zgoda władz,» rezydenci mogli płacić nie-rezydentom do RM bez ograniczeń z wyjątkiem płatności z tytułu importu dóbr i usług oraz sprzedaży zagranicznych papierów wartościowych,» inwestycje o wartości powyżej RM dokonywane przez osoby prawne poza granicami Malezji potrzebowałz zgody władz,» rezydenci indywidualni mogli do RM inwestować zagranica bez specjalnego zezwolenia władz,» wywóz zysków z udziałów nie-rezydentów w lokalnych firmach był niedozwolony w okresie roku od daty zakupienia (ma to na celu redukcję wielkości krótkoterminowego kapitału spekulacyjnego w Malezji),» wszystkie transakcje dopuszczonymi do obrotu na giełdzie w Kuala Lumpur papierami wartościowymi musiały być wykonywane tylko przez giełdę (zabroniony jest jakikolwiek inny obrót papierami wartościowymi),» Malezyjczycy przy wyjeżdżaniu bądź wjeżdżaniu do kraju mogli mieć przy sobie tylko RM lub RM w obcych walutach;» turyści zagraniczni mogli wywieźć tylko tyle walut zagranicznych, ile wwieźli;» transfer ringgita pomiędzy zagranicznymi rachunkami wymagał zezwolenia banku centralnego i po miesiącu podobne zezwolenie wymagane było na ponowny transfer do kraju,» zagraniczni inwestorzy, którzy mogą dowolnie odprowadzać swoje zarobki a nie zostali objęci kontrolą, mieli powstrzymywać się od przywożenia krótkoterminowego kapitału spekulacyjnego, Poprzez ograniczenie dostępności ringgita na międzynarodowych rynkach i restrykcje w handlu walutami dążono do redukcji i ograniczenia możliwości działań spekulantów, czerpiących zyski z fluktuacji waluty. Rząd zdecydował się także na kontrolowanie napływu ringgita i obcych walut do kraju. Pozwalało mu to w większym stopieniu określać kierunki polityki, szczególnie wpływać na krajowe stopy procentowe. Stopy te zostały zredukowane bez gwałtownych i nieprzewidzianych reakcji rynku, jak także spadku wartości waluty. Inna z decyzji było uczynienie z ringgita, który znajdował się zagranicą (zarówno na rachunkach gotówkowych, jak i oszczędnościowych), waluty nieważnej. Spowodowało to napływ ringgita do kraju, tym samym przyczyniło się do odbudowy gospodarki. Dzięki temu wyschły źródła ringgita trzymanego za granicą, dzięki którym spekulanci poprzez pożyczki mogli wpływać na stabilność
15 502 Kryzys finansowy i gospodarczy w Malezji i kurs waluty. Oprócz Malezyjczyków, którzy mieli rachunki zagranicą albo często dokonywali przelewów ringgita zagranicę, zostało to przyjęte pozytywnie przez organizacje publiczne, partie polityczne i ośrodki handlu zagranicznego, czy też grupy konsumenckie. Jak powiedział premier Mahathir, malezyjski rynek był zachwiany przede wszystkim przez spekulantów, którzy kupowali i sprzedawali walutę dla własnych zysków powodując zamieszanie w całego kraju i narodzie. Powzięte środki były ostatnią deską ratunku. Malezja zwróciła się o pomoc do organizacji międzynarodowych o pomoc w ratowaniu waluty, ale prośby te spotkały się z odmową, więc Malezyjczycy sami musieli zadbać o swój pieniądz. Malezja zamierzała wrócić do płynnego kursu walutowego w przyszłości. Stopy procentowe miały zostać obniżone, co miało wpłynąć na ożywienie gospodarcze i wzmocnienie działalności przedsiębiorstw. Jak oceniają zagraniczne organizacje skupione w MICCI (Malaysian International Chamber of Commerce and Industry), kontrola wymiany walutowy była bardzo dobrym krótkookresowym rozwiązaniem. Natomiast znany amerykański ekonomista Paul Krugman w otwartym liście do premiera Mahathira ostrzegał, że wprowadzenie takiej kontroli jest ryzykowne i nie gwarantuje sukcesu. Już pierwszego dnia po wprowadzeniu tego pakietu reform indeks giełdowy podskoczył a w ciągu następnych 3 dni zyskał aż 28% i osiągnął poziom 363 pkt (Teo 1999). 3. września bank centralny Bank Negara Malaysia zmniejszył 3-miesięczną stopę procentowa z 9,5% do 8%, wynoszącą jeszcze tydzień wcześniej 10%. Oprócz tego obniżce uległy pozostałe stopy procentowe Międzynarodowe korporacje w czasie kryzysu Koncerny międzynarodowe zareagowały pozytywnie na wprowadzenie reform w Malezji ( New Voice of Asia 1998). Mimo że władze początkowo oczekiwały negatywnych reakcji z ich strony, międzynarodowa firma konsultingowa Ernst&Young zdecydowała się na dalsze inwestycje w Malezji. Firma ta założyła swój nowy oddział właśnie w Malezji, dzięki otwartości i dostępności, dobrej sieci transportowej, dobrej infrastruktury i niskich kosztów działalności gospodarczej. Oprócz tego wysoko cenieni byli specjaliści i kadra malezyjska. Decyzja ta podjęta 14 września nie zostałaby zmieniona, gdyby już wtedy istniała kontrola dewizowa tak twierdzi dyrektor filii w Malezji Mike Graver. Do firmy zgłosiło się wielu potencjalnych inwestorów, którzy chcą pójść w ślady Ernst&Young.
16 Dawid Brychcy 503 Malaysian Industrial Development Authity (MIDA) obawiała się, że wprowadzenie kontroli dewizowej, zniechęci nowych zagranicznych inwestorów do pojawiania się w Malezji i do ulokowania tu swoich środków. Jest to specjalna rządowa agencja do spraw promocji i koordynacji zagranicznych inwestycji. MIDA przez swoje biura w kraju i za granicą, poprzez Internet, skupiła się na informowaniu potencjalnych inwestorów o nowych warunkach inwestowania, sytuacji gospodarczej, udzielała im wskazówek i porad. Inwestycje w sektorze przemysłowym dokonywane przez lokalnych i zagranicznych inwestorów pozostały na tym samym poziomie. W ciągu pierwszych dziewięciu miesięcy w 1998 r. napłynęło 15,6 mld RM inwestycji do sektora przemysłowego, co w porównaniu z całym rokiem 1997 i sumą 25,8 mld RM nie jest małą wartością. Działające już w Malezji korporacje międzynarodowe w okresie styczeń-sierpień 1998 zainwestowały 5,8 mld RM (tj. 37,2% wszystkich inwestycji). Najwięcej zagranicznych inwestycji bezpośrednich napłynęło z USA (4,5 mld RM), Japonii (1,37 mld RM) i Tajwanu (0,58 mld RM). Spośród inwestycji w sektorze przemysłowym najwięcej trafiło do przemysłu naftowego (2 mld RM), elektrycznego i elektronicznego (0,58 mld RM) oraz tekstylnego (0,58 mld RM). Wiceminister Handlu i Przemysłu Datuk Kerk Choo Ting przewidywał, że wielkość zagranicznych inwestycji bezpośrednich osiągnie w 1998 r. poziom z lat ubiegłych. Wspomniana już agencja MIDA zamierzała skupić się na promowaniu inwestycji w takich dziedzinach jak przemysł wysokiej technologii, przemysł kapitałoi wiedzochłonny. Firma ubezpieczeniowa AIG wspierała decyzje władz malezyjskich, uważając, że inwestycje powinny mieć charakter długo- a nie krótkookresowy. Także firmy brytyjskie chciały się osiedlić w Malezji, widząc tu doskonałą bazę wypadową dla swojej działalności w Wietnamie, Laosie czy Kambodży. Minister Handlu Międzynarodowego Rafidah Aziz, podczas swojej wizyty w połowie września w Nowym Jorku zachęcała do inwestowania w Malezji, ukazując wyraźną przewagę Malezji wśród krajów regionu dzięki stabilnej walucie uzyskano równowagę wewnętrzna, koszty ustabilizowały się. Ponadto pani minister zwróciła uwagę na to, że prywatny sektor w Malezji pozytywnie odpowiedział na wprowadzenie stałego kursu ringgita wobec dolara. Dzięki temu przedsiębiorstwa miały możliwość ustalać strategie długookresowe, a nie jak dotychczas tylko krótkookresowo planować. Wiele koncernów międzynarodowych potwierdziło, że nie zamierza wycofać się z Malezji, a nawet planuje wzmocnić tu swoją obecność. Podmioty te uważały, że stały kurs waluty nie będzie miał wpływu na długookresowe decyzje.
17 504 Kryzys finansowy i gospodarczy w Malezji Także Sony Corporation of Japan wykazywało dozę optymizmu. Długookresowe plany Sony zamierzają uczynić z Malezji drugie, co do wielkości miejsce produkcji odtwarzaczy DVD. Pod koniec lat dziewięćdziesiątych Sony miało trzy fabryki w Malezji:» Sony Electronics (Malaysia) Sdn Bhd,» Sony Audio Penang (Malaysia) Sdh Bhd,» Sony Electronics (Malaysia) Sdh Bhd. Szef Unilever (Malaysia) Holding SDN Bhd Chim Howe Lai wyraził opinię, że stały kurs waluty dał podstawy do uspokojenia sytuacji gospodarczej, stworzył przejrzysty plan kosztów i wydatków. Dla Unilevera bardzo ważne było dokładne planowanie operacji handlowych, przejrzystość cen i rynku oraz cen konkurencji Reforma podatkowa Reforma podatkowa została przygotowana przez nowego ministra finansów Tun Daim Zainuddin i przedstawiona 4 lutego 1999 r ( New Voice of Asia 1999). Planowano nałożyć progresywny podatek od wywozu kapitału i zysków z Malezji po wprowadzeniu kontroli wywozu waluty.» Przedsiębiorcy, chcący wywieźć kapitał przed 15 lutego 1999 roku, mogą tego dokonać, ale zostanie obciążony podatkiem progresywnym miedzy 10 a 30% zależnym od czasu trwania inwestycji.» Podatek w wysokości 30% nałożony będzie na kapitał, który zostanie wywieziony w ciągu 7 miesięcy od dnia 1 września 1998 lub w ciągu 7 miesięcy od dnia przywozu go do Malezji.» Podatek 20% będzie nałożony na kapitał wywieziony w terminie dłuższym niż 7 miesięcy od daty lub powyżej 7 miesięcy od daty przywozu go do kraju.» Dla funduszy przywiezionych po 15 lutego 1999 roku kapitał podstawowy może zostać wywieziony bez dodatkowego oprocentowania. Natomiast wywóz zysków w okresie do 12 miesięcy od daty ich powstania będzie opodatkowany 30% podatkiem.» Wszystkie powstałe zyski po 1 września 1999 r. zostaną obciążone 10% podatkiem, natomiast dywidendy i odsetki nie zostaną obciążone dodatkowym podatkiem.
18 Malezyjska Dolina Krzemowa Dawid Brychcy 505 Malezja promuje rozwój usług wspomagających produkcje (projekt Operational Headquartes and International Procurent Centres) oraz rozwój produktów i usług multimedialnych (Multimedia Supper Corridor). Ten ostatni projekt to jeden z najambitniejszych planów w Malezji. Jest to pomysł stworzenia własnej Doliny Krzemowej, takiej jak w USA. Lotnisko Kuala Lumpur International Airport (KLIA), Centrum Handlowo-Rozrywkowe Kuala Lumpur City Centre oraz miasto przyszłości Putrajaya mają stworzyć korytarz o rozmiarach 15 na 40 kilometrów. Putrajaya ma być nową siedzibą rządu federalnego, ma tam znajdować się siedziba premiera i wielu głównych urzędów. Ma tam powstać centrum nowoczesnego przemysłu i technologii elektronicznej. W mieście tym ma mieszkać mieszkańców w przeważającej części urzędnicy rządowi. W rejonie tym znaleźć się miało centrum produkcji mikroprocesorów i twardych dysków. Tu maiały mieć swoją siedzibę takie firmy jak British Telecom, Compaq, Fujitsu, Ericsson, IBM, Hewlett-Packard, Silicon Graphics, Sun czy Microsoft Skutki podjętych działań Wprowadzenie stałości kursu wymiany ringgita oraz przedstawionych już regulacji dotyczących obrotu dewizami znalazły zarówno wielu zwolenników, jak i przeciwników na całym świecie (Teo 1999). Ekspertyzy ekonomiczne dowodzą, że okazało się to dobre dla gospodarki malezyjskiej. Wprowadzony w lipcu 1998 r. przez rząd Plan Odbudowy (National Economic Recovery Plan) działał znakomicie. We wrześniu ustanowiono stały kurs wymiany ringgita na poziomie 3,8 RM za 1 USD. Doprowadziło to do uspokojenia środowiska ekonomicznego i gospodarczego. Ten stały kurs pozwolił poprawić konkurencyjność produktów malezyjskich. Do listopada 1998 r. nadwyżka handlowa Malezji wyniosła 6,5 mld RM (1,7 mld USD) w porównaniu z listopadem ubiegłego roku, gdy wynosiła ona tylko 0,7 mld RM, tj. 0,18 mld USD. Dzięki silnemu i stałemu ringgitowi handel malezyjski znacznie się powiększył i wzmocnił. Wzrosły także rezerwy walut zagranicznych 15 grudnia 1998 r. wynosiły one 93,7 mld RM (24,65 mld USD), podczas gdy w grudniu 1997 r. wynosiły one tylko 57 mld RM 15 mld USD. W trzecim kwartale 1998 r. nastąpił gwałtowny spadek PKB o 8,7%. Analitycy przewidywali, że w czwartym kwartale spadek ten zatrzyma się na poziomie około 7%. Według firmy Goldman Sachs załamanie gospodarcze osiągnęło już dno. Firma ta poprawiła swoje przewidywania co do wzrostu PKB w 1999 r. do 2% z przewidywanych wcześniej 0,9%.
19 506 Kryzys finansowy i gospodarczy w Malezji Wielkość prywatnej konsumpcji krajowej znacznie wzrosła. Sprzedaż samochodów w październiku 1998 r. wyniosła sztuk (w porównaniu z lutym 1998 wzrosła ona od poziomu 6872 sztuk). Tabela Ilość sprzedawanych samochodów Miesiąc I II III IV V VI VII VIII w szt W październiku 1998 sprzedaż samochodów osobowych wzrosła o 9,7%, samochodów ciężarowych i autobusów o 37,4%. Przewidywano, że sprzedaż samochodów osobowych ustabilizuje się na poziomie tys. miesięcznie. Najbardziej dotkniętym sektorem przemysłu było budownictwo. Ilość firm budowlanych spadła o 25% zaś obroty spadły z 22 mld RM w 1997 r. do 16 mld RM w 1998 r., co dało 22% spadek. Dwie instytucje rządowe Fundusz Inwestycyjny i Fundusz Rozwoju przeznaczyły odpowiednio 15 mld RM i 7 mld RM na pobudzenie tego sektora. Obrót nieruchomościami spadł o około 30% w 1998 r., ale zgodnie z przewidywaniami, że w 1999 r. odbije się on od dna. Szef Federacji Malezyjskich Producentów, Tan Keek Yin uważa, że niskie stopy procentowe, lepsza płynności i większe możliwości kredytowe banków dadzą 0,5% wzrost produkcji przemysłowej. W trzecim kwartale 1998 r. inwestycje w sektorze produkcyjnym wzrosły z 4,0 mld RM (II kwartał) do 6,6 mld RM. Główni przedsiębiorcy w przemyśle elektronicznym i elektrycznym uważają, że nastąpi znaczna poprawa koniunktury w II kwartale 1999 r. Obydwa te działy gospodarki odgrywają ważną rolę w gospodarce malezyjskiej dają one 66% produkcji przemysłowej, 52% eksportu i zatrudniają 25% malezyjskiej siły roboczej, dlatego ich poprawa odgrywa priorytetową rolę. Indeks giełdy KLSE (Kuala Lumpur Stock Index) zakończył rok 1998 r. na poziomie 586,13 pkt. Jeszcze w styczniu 1997 wskaźnik ten miał prawie 1300 punktów. Najgorszy poziom osiągnął w sierpniu 1998 r., kiedy to spadł do niecałych 300 pkt. Dzięki wprowadzeniu kontroli wymiany waluty i stałości kursu wymiany, odbił się on od tego niskiego poziomu i systematycznie rośnie. Jeżeli trend się utrzyma uważa się, że wartość tego indeksu bez problemu osiągnie 700 punktów. Dzięki poprawie i dekapitalizowanie banków znacznie poprawiły się ich wyniki. Działalność wspomnianych już wcześniej dwóch agencji rządowych znacznie się do tego przyczyniła. Ilość złych kredytów spadła z sierpniowego poziomu 11,4% wszystkich udzielonych kredytów do 10,7% we wrześniu. Do końca 1998 r. Danaharta skupiła je od 13 banków na sumę 18,8 mld RM. Pozytywne
20 Dawid Brychcy 507 skutki przynosi także dokapitalizowanie banków i zwiększenie ich możliwości udzielania kredytów. Inflacja, która w czasie kryzysu podskoczyła do 5,7%, ustabilizowała się na tym poziomie Podsumowanie Malezja jako jedyne państwo nie skorzystało z pomocy IMF w wyjściu z kryzysu. Podjęte działania okazały się jednak bardzo skuteczne. Wskaźniki ekonomiczne poprawiły się bardzo znacząco. Sytuacja polityczna unormowała się, a premierem został ponownie wybrany Mohammed Mahathir (sprawował urząd do 2003 r.). Państwo odgrywa bardzo ważną rolę w Malezji. Pakiet reform przygotowany przez ekipę rządową, jak ich wdrożenie, okazało się uzdrawiające dla gospodarki malezyjskiej, która powoli odbijała się od dna i zaczęła powracać do poprzedniego stanu. Wraz z rozpoczęciem XXI wieku gospodarka malezyjska ponownie zaczęła być wiarygodna dla zagranicznych inwestorów. Bibliografia Budrewicz O. (1998), Próba ognia, Wprost, nr 33. Corsetti G., Pasenti P., Roubini N. (1998), What caused the asian currency and finacial crisis, National Bureau of Economics Research, Working Paper No. 7491, July. Encyklopedia Powszechna PWN (1996), PWN, Warszawa. Getting To The Care (1999), New Voice of Asia, Kuala Lumpur, First Quarter. Hameed F. (1998), Kuala Lumpur s Silver Linings, New Voice of Asia, Kuala Lumpur,First Quarter. Here To Stay (1998), New Voice of Asia, Kuala Lumpur, Last Quarter. JETRO (1999), 18 maja. Khor M. (1998), Turning Tide Against Financial Liberalisation, New Voice of Asia, Last Quarter. Leksykon państw świata (1997), Real Press, Dortmund-Warszawa. Malaysia: Selected issues (1998), IMF, Washington. Not Obcessed With The Immediate (1998), New Voice of Asia, Kuala Lumpur, Last Quarter. Restoring Good Healt (1998), New Voice of Asia, Kuala Lumpur, Last Quarter. Teo J. (1999), Right Track To Recovery, New Voice of Asia, Kuala Lumpur, First Quarter. Świderek T. (1998), Nagle coś się stało, Rzeczpospolita, nr 27. WB (1998), Malaysia, World Bank, Washington.
Gwałtowny spadek kursu rubla białoruskiego spowodował wzrost cen we wrześniu 2015-11-16 08:43:09
Gwałtowny spadek kursu rubla białoruskiego spowodował wzrost cen we wrześniu 2015-11-16 08:43:09 2 ANALITYKA: Gwałtowny spadek kursu rubla białoruskiego spowodował wzrost cen we wrześniu Przegląd realnego
Bardziej szczegółowoGospodarki krajów wschodzących po kryzysie. 14/03/2011 Jakub Janus
Gospodarki krajów wschodzących po kryzysie 14/03/2011 Jakub Janus 1 Plan prezentacji 1. Wzrost gospodarczy po kryzysie w perspektywie globalnej 2. Sytuacja w głównych gospodarkach 1. Chiny 2. Indie 3.
Bardziej szczegółowoBilans płatniczy Polski w III kwartale 2016 r.
Warszawa, dnia 30 grudnia 2016 r. Bilans płatniczy Polski w III kwartale 2016 r. Kwartalny bilans płatniczy został sporządzony przy wykorzystaniu danych miesięcznych i kwartalnych przekazanych przez polskie
Bardziej szczegółowoBILANS PŁATNICZY W LUTYM 2012 R.
N a r o d o w y B a n k P o l s k i Departament Statystyki Warszawa, dnia 12 kwietnia 2012 r. BILANS PŁATNICZY W LUTYM 2012 R. Miesięczny bilans płatniczy został oszacowany przy wykorzystaniu danych z
Bardziej szczegółowoBilans płatniczy Polski w I kwartale 2017 r.
Warszawa, dnia 30 czerwca 2017 r. Bilans płatniczy Polski w I kwartale 2017 r. Kwartalny bilans płatniczy został sporządzony przy wykorzystaniu danych miesięcznych i kwartalnych przekazanych przez polskie
Bardziej szczegółowoBilans płatniczy Polski w I kwartale 2018 r.
Warszawa, dnia 29 czerwca 2018 r. Bilans płatniczy Polski w I kwartale 2018 r. Kwartalny bilans płatniczy został sporządzony przy wykorzystaniu danych miesięcznych i kwartalnych przekazanych przez polskie
Bardziej szczegółowoGniew i Lód: raport o dwóch krajach PIIIGS
Gniew i Lód: raport o dwóch krajach PIIIGS Autor: Frank Shostak Źródło: mises.org Tłumaczenie: Kamil Kuczyński Było wiele komentarzy dotyczących kryzysu finansowego w Irlandii i Islandii w latach 2008-2012.
Bardziej szczegółowoBilans płatniczy Polski w lipcu 2015 r.
Warszawa, dnia 14 września 2015 r. Bilans płatniczy Polski w lipcu 2015 r. Miesięczny bilans płatniczy został oszacowany przy wykorzystaniu danych z miesięcznych i kwartalnych sprawozdań polskich podmiotów
Bardziej szczegółowoBilans płatniczy Polski w III kwartale 2017 r.
Warszawa, dnia 29 grudnia 2017 r. Bilans płatniczy Polski w III kwartale 2017 r. Kwartalny bilans płatniczy został sporządzony przy wykorzystaniu danych miesięcznych i kwartalnych przekazanych przez polskie
Bardziej szczegółowoPlan wykładu 8 Równowaga ogólna w małej gospodarce otwartej
Plan wykładu 8 Równowaga ogólna w małej gospodarce otwartej 1. Model Mundella Fleminga 2. Dylemat polityki gospodarczej małej gospodarki otwartej 3. Skuteczność polityki monetarnej i fiskalnej w warunkach
Bardziej szczegółowo10. Perspektywy rozwiązywania problemu zadłużenia: koordynowanie polityki ekonomicznej w ramach spotkań przywódców i ministrów finansów państw; mądra
TEMAT: Zadłużenie międzynarodowe 9. 8. Funkcje kredytów w skali międzynarodowej: eksport kapitałów; możliwość realizacji określonych inwestycji np. przejęcie kontroli nad firmą znajdującą się zagranicą,
Bardziej szczegółowoSytuacja gospodarcza Rumunii w 2014 roku :38:33
Sytuacja gospodarcza Rumunii w 2014 roku 2015-10-21 14:38:33 2 Rumunia jest krajem o dynamicznie rozwijającej się gospodarce Sytuacja gospodarcza Rumunii w 2014 roku. Rumunia jest dużym krajem o dynamicznie
Bardziej szczegółowoCo warto wiedzieć o gospodarce 2015-06-11 13:56:00
Co warto wiedzieć o gospodarce 2015-06-11 13:56:00 2 Hiszpania pod koniec XX wieku była jednym z najszybciej rozwijających się gospodarczo państw Europy, kres rozwojowi położył światowy kryzys z końca
Bardziej szczegółowoBilans płatniczy Polski w IV kwartale 2013 r.
Bilans płatniczy Polski w IV kwartale 2013 r. Warszawa, dnia 31 marca 2014 r. Kwartalny bilans płatniczy został sporządzony przy wykorzystaniu danych miesięcznych i kwartalnych przekazanych przez polskie
Bardziej szczegółowoBILANS PŁATNICZY W IV KWARTALE 2009 ROKU
N a r o d o w y B a n k P o l s k i Departament Statystyki Warszawa, dn. 31 marca 2010 r. BILANS PŁATNICZY W IV KWARTALE 2009 ROKU Ujemne saldo rachunku bieżącego Saldo rachunku bieżącego w IV kwartale
Bardziej szczegółowoCo warto wiedzieć o gospodarce 2015-07-31 10:18:31
Co warto wiedzieć o gospodarce 2015-07-31 10:18:31 2 Stany Zjednoczone są największą i najbardziej zaawansowaną technologicznie gospodarką świata. Jej mocną stroną jest właśnie innowacyjność, a siłą napędową
Bardziej szczegółowoBILANS PŁATNICZY W STYCZNIU 2011 R.
N a r o d o w y B a n k P o l s k i Departament Statystyki Warszawa, dnia 21 marca 2011 r. BILANS PŁATNICZY W STYCZNIU 2011 R. W związku z publikacją danych bilansu płatniczego za styczeń z tygodniowym
Bardziej szczegółowoPolska gospodarka - trendy i prognozy-
Polska gospodarka - trendy i prognozy- Mirosław Gronicki Jerzy Hausner Gdynia, 9 października 2009 r. Plan wystąpienia 1. Otoczenie makroekonomiczne. 2. Wewnętrzne przyczyny spowolnienia gospodarczego.
Bardziej szczegółowoKażde państwo posiada walutę, w której rozlicza się wszelkie płatności na jego terenie. W Polsce jest nią złoty, dzielący się na 100 groszy.
Każde państwo posiada walutę, w której rozlicza się wszelkie płatności na jego terenie. W Polsce jest nią złoty, dzielący się na 100 groszy. Państwo: Sprawuje kontrolę nad stabilnością swojej waluty.(np.,
Bardziej szczegółowoBILANS PŁATNICZY. Aktywa (Kredyt +) Pasywa (Debet -) 1. Eksport towarów i usług. 1. Import towarów i usług. 2. Dary i przekazy jednostronne
BILANS PŁATNICZY Aktywa (Kredyt +) Pasywa (Debet -) 1. Eksport towarów i usług. 1. Import towarów i usług. 2. Dary i przekazy jednostronne 2. Dary i przekazy jednostronne dla otrzymane z zagranicy. zagranicy.
Bardziej szczegółowoRaport o stabilności systemu finansowego czerwiec 2009 r. Departament Systemu Finansowego Narodowy Bank Polski
Raport o stabilności systemu finansowego czerwiec 2009 r. Departament Systemu Finansowego Narodowy Bank Polski 1 Raport o stabilności finansowej Publikowanie Raportu jest standardem międzynarodowym, NBP
Bardziej szczegółowoBILANS PŁATNICZY W LIPCU 2011 R.
N a r o d o w y B a n k P o l s k i Departament Statystyki Warszawa, dnia 12 września 2011 r. BILANS PŁATNICZY W LIPCU 2011 R. Miesięczny bilans płatniczy został oszacowany przy wykorzystaniu danych z
Bardziej szczegółowoBILANS PŁATNICZY W SIERPNIU 2010 R.
N a r o d o w y B a n k P o l s k i Departament Statystyki Warszawa, dnia 12 października 2010 r. BILANS PŁATNICZY W SIERPNIU 2010 R. Miesięczny bilans płatniczy został oszacowany przy wykorzystaniu danych
Bardziej szczegółowoCo kupić, a co sprzedać :14:14
Co kupić, a co sprzedać 015-06-15 11:14:14 Kraje Unii Europejskiej są trzecim po Chinach i USA partnerem handlowym Japonii, natomiast Japonia zajmuje siódme miejsce w obrotach UE z zagranicą. Największym
Bardziej szczegółowoKROK 6 ANALIZA FUNDAMENTALNA
KROK 6 ANALIZA FUNDAMENTALNA Do tej pory skupialiśmy się na technicznej stronie procesu inwestycyjnego. Wiedza ta to jednak za mało, aby podejmować trafne decyzje inwestycyjne. Musimy zatem zmierzyć się
Bardziej szczegółowoCzy helikopter Bena Bernankego powinien wylądować?
Czy helikopter Bena Bernankego powinien wylądować? Autor: Frank Shostak Źródło: mises.org Tłumaczenie: Katarzyna Buczkowska Według Bena Bernankego zbyt wczesne wycofanie się z agresywnej polityki walki
Bardziej szczegółowoBilans płatniczy strefy euro publikuje Europejski Bank Centralny, natomiast bilans płatniczy Unii Europejskiej - Eurostat.
Bilans płatniczy zestawienie (dochody wpływy kontra wydatki płatności) wszystkich transakcji dokonanych między rezydentami (gospodarką krajową) a nierezydentami (zagranicą) w danym okresie. Jest on sporządzany
Bardziej szczegółowoSYSTEM BANKOWY. Finanse 110630-1165
SYSTEM BANKOWY Finanse Plan wykładu Rodzaje i funkcje bankowości Bankowość centralna Banki komercyjne i inwestycyjne Finanse Funkcje banku centralnego(1) Bank dla państwa Bank dla banków Emisja pieniądza
Bardziej szczegółowoCo warto wiedzieć o gospodarce 2015-07-13 15:19:37
Co warto wiedzieć o gospodarce 2015-07-13 15:19:37 2 Algieria należy do liczących się eksporterów ropy naftowej i gazu ziemnego. Sytuacja ekonomiczna i finansowa kraju zależy więc głównie od światowego
Bardziej szczegółowoGospodarka otwarta i bilans płatniczy
Gospodarka otwarta i bilans płatniczy Zagregowane wydatki w gospodarce otwartej Jeżeli przyjmiemy, że wydatki krajowe na dobra wytworzone w kraju zależą od poziomu dochodu Y oraz realnej stopy procentowej
Bardziej szczegółowoPrzepływy kapitału krótkoterminowego
Wykład 6 Przepływy kapitału krótkoterminowego Plan wykładu 1. Fakty 2. Determinanty przepływów 3. Reakcja na duży napływ kapitału 1 1. Fakty 1/5 Napływ kapitału do gospodarek wschodzących (mld USD) 1.
Bardziej szczegółowoPrognoza z zimy 2014 r.: coraz bardziej widoczne ożywienie gospodarcze
KOMISJA EUROPEJSKA KOMUNIKAT PRASOWY Bruksela/Strasburg, 25 lutego 2014 r. Prognoza z zimy 2014 r.: coraz bardziej widoczne ożywienie gospodarcze W zimowej prognozie Komisji Europejskiej przewiduje się
Bardziej szczegółowodr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW
Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW Model klasyczny podstawowe założenia Podstawowe założenia modelu są dokładnie takie same jak w modelu klasycznym gospodarki
Bardziej szczegółowoBILANS PŁATNICZY W KWIETNIU 2010 R.
N a r o d o w y B a n k P o l s k i Departament Statystyki Warszawa, dnia 16 czerwca 2010 r. BILANS PŁATNICZY W KWIETNIU 2010 R. Miesięczny bilans płatniczy został oszacowany przy wykorzystaniu danych
Bardziej szczegółowoZimowa prognoza na lata : do przodu pod wiatr
EUROPEAN COMMISSION KOMUNIKAT PRASOWY Bruksela, 22 lutego 2013 r. Zimowa prognoza na lata 2012-14: do przodu pod wiatr Podczas gdy sytuacja na rynkach finansowych w UE znacząco poprawiła się od lata ubiegłego
Bardziej szczegółowoWpływ globalnego kryzysu finansowego na polską gospodarkę
Mirosław Gronicki Wpływ globalnego kryzysu finansowego na polską gospodarkę Warszawa 31 maja 2011 r. Spis treści 1. Geneza światowego kryzysu finansowego. 2. Światowy kryzys finansowy skutki. 3. Polska
Bardziej szczegółowoGłówne wskaźniki. Wybrane wskaźniki gospodarcze r r. newss.pl Słabną notowania ekonomiczne Polski
Strona 1 z 2Raport analityków Euler Hermes, światowego lidera w ubezpieczaniu należności, przygotowany pod kierunkiem dr. Manfreda Stamera Mimo że polska gospodarka należała w ostatnich miesiącach do najzdrowszych
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA OPISOWA PROJEKTU BUDŻETU MIASTA SŁUPSKA - INFORMACJE OGÓLNE
2.2.1. CHARAKTERYSTYKA OPISOWA PROJEKTU BUDŻETU MIASTA SŁUPSKA - INFORMACJE OGÓLNE I. REGULACJE PRAWNE Tryb prac nad budżetem jednostki samorządu terytorialnego reguluje ustawa o finansach publicznych
Bardziej szczegółowo5. Sektor bankowy i rynek kapitałowy
5. Sektor bankowy i rynek kapitałowy Sektor bankowy W I kwartale 2016 r. w sektorze bankowym można zauważyć kilka niekorzystnych zjawisk, które były już sygnalizowane w IV kwartale 2015 r. Do najważniejszych
Bardziej szczegółowoKorekta nierównowagi zewnętrznej
Wykład 4 Korekta nierównowagi zewnętrznej Plan wykładu 1. System kursu walutowego 2. Korekta przy sztywnym kursie 1. System kursu walutowego W systemie płynnych kursów walutowych cena waluty jest wyznaczona
Bardziej szczegółowoPrognozy wzrostu dla Polski 2015-06-02 15:58:50
Prognozy wzrostu dla Polski 2015-06-02 15:58:50 2 Bank of America Merrill Lynch podniósł prognozy wzrostu PKB dla Polski - z 3,3 do 3,5 proc. w 2015 r. i z 3,4 do 3,7 proc. w 2016 r. W raporcie o gospodarce
Bardziej szczegółowoRynki Azjatyckie 25.08.2014 29.08.2014. 3,7% obecnie 3,7% poprzednio 3,7% prognoza. -609B obecnie 659,8B poprzednio
Rynki Azjatyckie 25.08.2014 29.08.2014 Szymon Ręczelewski JAPONIA 26 sierpnia Wskaźnik Cen Usług Korporacyjnych (rok do roku) [1] 3,7% obecnie 3,7% poprzednio 3,7% prognoza 27 sierpnia Zakup obligacji
Bardziej szczegółowoWojciech Buksa Podatek od transakcji finansowych - jego potencjalne implikacje dla rynków finansowych
Wojciech Buksa wojciech.buksa@outlook.com Podatek od transakcji finansowych - jego potencjalne implikacje dla rynków finansowych!1 Wstęp. Pod koniec 2011 roku komisja europejska przedstawiła pomysł wprowadzenia
Bardziej szczegółowoRynek budowlany na Węgrzech 2015-12-17 16:33:15
Rynek budowlany na Węgrzech 2015-12-17 16:33:15 2 Rynek budowlany na Węgrzech I. Ogólne podsumowanie roku 2014. W grudniu 2014 r. produkcja budowlana oraz prace montażowe były o 2,2% niższe niż w grudniu
Bardziej szczegółowodr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW
Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW Model klasyczny podstawowe założenia Podstawowe założenia modelu są dokładnie takie same jak w modelu klasycznym gospodarki
Bardziej szczegółowoBilans płatniczy Polski w IV kwartale 2012 r.
N a r o d o w y B a n k P o l s k i D e p a r t a m e n t S t a t y s t y k i Warszawa, dn. 28 marca 2013 r. Bilans płatniczy Polski w IV kwartale 2012 r. Kwartalny bilans płatniczy został sporządzony
Bardziej szczegółowoStan i prognoza koniunktury gospodarczej
222 df Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową przedstawia osiemdziesiąty piąty kwartalny raport oceniający stan koniunktury gospodarczej w Polsce (IV kwartał 2014 r.) oraz prognozy na lata 2015 2016 KWARTALNE
Bardziej szczegółowoGospodarka polska, gospodarka światowa w jakim punkcie dziś jesteśmy?
Gospodarka polska, gospodarka światowa w jakim punkcie dziś jesteśmy? Łukasz Tarnawa Departament Strategii i Analiz Warszawa, 6 listopada 2008 1 Gospodarka globalna kryzys sektora finansowego w gospodarkach
Bardziej szczegółowoBILANS PŁATNICZY W MAJU 2010 R.
N a r o d o w y B a n k P o l s k i Departament Statystyki Warszawa, dnia 13 lipca 2010 r. BILANS PŁATNICZY W MAJU 2010 R. Miesięczny bilans płatniczy został oszacowany przy wykorzystaniu danych z miesięcznych
Bardziej szczegółowoAnaliza tygodniowa - ujęcie fundamentalne
Analiza tygodniowa - ujęcie fundamentalne 12 marca 2012 Aktualne wskaźniki makro: KRAJ Stopy CPI Bezrobocie PKB % r/r r/r r/r USA 0,25 3,90 9,00 2,50 Euroland 1,25 0,80 10,20 1,60 Wielka Brytania 0,50
Bardziej szczegółowoMIĘDZYNARODOWA POZYCJA INWESTYCYJNA POLSKI
N a r o d o w y B a n k P o l s k i Departament Statystyki MIĘDZYNARODOWA POZYCJA INWESTYCYJNA POLSKI W 2003 ROKU Warszawa, wrzesień 2004 r. 2 Spis treści Wstęp...5 Synteza...7 1. Międzynarodowa pozycja
Bardziej szczegółowoSektor Gospodarstw Domowych. Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk GOSPODARKA POLSKI PROGNOZY I OPINIE. Warszawa
Sektor Gospodarstw Domowych Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk GOSPODARKA POLSKI PROGNOZY I OPINIE Raport nr 12 maj 2008 Warszawa 1 Gospodarka Polski Prognozy i opinie Raport Gospodarka
Bardziej szczegółowoWpływ bieżącej sytuacji gospodarczej na sektor małych i średnich przedsiębiorstw MSP
Wpływ bieżącej sytuacji gospodarczej na sektor małych i średnich przedsiębiorstw MSP Prof. Anna Zielińska-Głębocka Uniwersytet Gdański Rada Polityki Pieniężnej 1.Dynamika wzrostu gospodarczego spowolnienie
Bardziej szczegółowoW kwietniu liderami były fundusze akcji inwestujące na rynkach rozwiniętych Europy i Ameryki Północnej.
W kwietniu liderami były fundusze akcji inwestujące na rynkach rozwiniętych Europy i Ameryki Północnej. W kwietniu wśród funduszy przynoszących największe zyski najwięcej było tych inwestujących w Polsce.
Bardziej szczegółowoInformacja o działalności Banku Millennium w roku 2004
INFORMACJA PRASOWA strona: 1 Warszawa, 20 stycznia 2005 Informacja o działalności Banku Millennium w roku 20 Warszawa, 20.01.2005 Zarząd Banku Millennium informuje, iż w roku 20 (od 1 stycznia do 31 grudnia
Bardziej szczegółowoBilans płatniczy Polski w III kwartale 2012 r.
N a r o d o w y B a n k P o l s k i D e p a r t a m e n t S t a t y s t y k i Warszawa, dn. 2 stycznia 2013 r. Bilans płatniczy Polski w III kwartale 2012 r. Kwartalny bilans płatniczy został sporządzony
Bardziej szczegółowoWiosenna prognoza na lata : w kierunku powolnego ożywienia gospodarczego
KOMISJA EUROPEJSKA KOMUNIKAT PRASOWY Wiosenna prognoza na lata 2012-13: w kierunku powolnego ożywienia gospodarczego Bruksela 11 maja 2012 r. W związku ze spadkiem produkcji odnotowanym pod koniec 2011
Bardziej szczegółowoRaport 29 stycznia 2013. Nie każde mieszkanie kupimy taniej niż rok temu
Raport 29 stycznia 2013 Nie każde mieszkanie kupimy taniej niż rok temu Od początku 2012 roku ceny mieszkań w większości dużych polskich miast wyraźnie spadły. Najwięcej, bo aż ponad 10 procent ceny zaoszczędzili
Bardziej szczegółowoProjekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego na podstawie modelu NECMOD
Instytut Ekonomiczny Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego na podstawie modelu NECMOD Warszawa / listopada Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego na podstawie modelu
Bardziej szczegółowoPodstawowe obszary działalności Banku Spółdzielczego w Brodnicy
Podstawowe obszary działalności Banku Spółdzielczego w Brodnicy Podstawowe wielkości ekonomiczne Banku Spółdzielczego w Brodnicy Wyszczególnienie 2003 2004 Zmiana Suma bilansowa 304 924 399 420 30,99%
Bardziej szczegółowoCentrum Europejskie Ekonomia. ćwiczenia 11
Centrum Europejskie Ekonomia ćwiczenia 11 Wstęp do ekonomii międzynarodowej Gabriela Grotkowska. Agenda Kartkówka Czym gospodarka otwarta różni się od zamkniętej? Pomiar otwarcia gospodarki Podstawowe
Bardziej szczegółowoGlobalny kryzys ekonomiczny Geneza, istota, perspektywy
Globalny kryzys ekonomiczny Geneza, istota, perspektywy prof. dr hab. Piotr Banaszyk, prof. zw. UEP Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Wydział Gospodarki Międzynarodowej Agenda 1. Przyczyny globalnego
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIK DOKUMENTU OTWIERAJĄCEGO DEBATĘ W SPRAWIE POGŁĘBIENIA UNII GOSPODARCZEJ I WALUTOWEJ
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 31.5.2017 r. COM(2017) 291 final ANNEX 3 ZAŁĄCZNIK do DOKUMENTU OTWIERAJĄCEGO BATĘ W SPRAWIE POGŁĘBIENIA UNII GOSPODARCZEJ I WALUTOWEJ PL PL Załącznik 3. Najważniejsze
Bardziej szczegółowoMiędzynarodowe stosunki gospodarcze Wykład XII. Bilans płatniczy
Międzynarodowe stosunki gospodarcze Wykład XII Bilans płatniczy Tomasz Białowąs bialowas@hektor.umcs.lublin.pl Katedra Gospodarki Światowej i Integracji Europejskiej http://msg.umcs.lublin.pl/ Pojęcie
Bardziej szczegółowoProjekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego na podstawie modelu NECMOD
Warszawa, 9.. r. Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego na podstawie modelu NECMOD Instytut Ekonomiczny Plan prezentacji. Zmiany pomiędzy rundami prognostycznymi Zmiana założeń
Bardziej szczegółowoWykład 19: Model Mundella-Fleminga, część I (płynne kursy walutowe) Gabriela Grotkowska
Międzynarodowe Stosunki Ekonomiczne Makroekonomia gospodarki otwartej i finanse międzynarodowe Wykład 19: Model Mundella-Fleminga, część I (płynne kursy walutowe) Gabriela Grotkowska Plan wykładu Model
Bardziej szczegółowoPlan finansowania potrzeb pożyczkowych budżetu państwa i jego uwarunkowania
Departament Długu Publicznego Plan finansowania potrzeb pożyczkowych budżetu państwa i jego uwarunkowania Listopad 2014 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE Miesięczny kalendarz emisji... 2 Komentarze MF... 8 ul.
Bardziej szczegółowoBilans płatniczy. Bilans płatniczy rejestruje międzynarodowe przepływy kapitału, związane m.in. z handlem zagranicznym i inwestycjami zagranicznymi.
Bilans płatniczy Bilans płatniczy rejestruje międzynarodowe przepływy kapitału, związane m.in. z handlem zagranicznym i inwestycjami zagranicznymi. Ważny dla banku centralnego ponieważ: - ściśle monitorowany
Bardziej szczegółowoGospodarka i rynki finansowe Gdynia 11.05.2016 XTB ONLINE TRADING. www.xtb.pl www.tradebeat.pl
Gospodarka i rynki finansowe Gdynia 11.05.2016 ONLINE TRADING www.tradebeat.pl Gospodarka i rynki finansowe 1. Wzrost na świecie i oczekiwania 2. Chiny zagrożeniem numer jeden dla światowej gospodarki
Bardziej szczegółowoMIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE Kursy i rynki walutowe - synteza
MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE 2017 Kursy i rynki walutowe - synteza Rodzaje notowań 2 Pośrednie liczba jednostek pieniądza zagranicznego przypadającego na jednostkę pieniądza krajowego 0,257 PLN/EUR
Bardziej szczegółowoAutor: Paweł Pastusiak
Autor: Paweł Pastusiak Czarny czwartek 24 października 1929 roku, dzień, w którym ceny akcji na Nowojorskiej Giełdzie Papierów Wartościowych (ang. New York Stock Exchange) gwałtownie spadły, co obecnie
Bardziej szczegółowoInformację na temat sytuacji w tym sektorze zamieściła Komisja Nadzoru Finansowego.
Informację na temat sytuacji w tym sektorze zamieściła Komisja Nadzoru Finansowego. Poniżej zamieszczamy informację na temat sytuacji sektora bankowego w pierwszym półroczu 2009 roku, jaką zamieściła na
Bardziej szczegółowoDo końca roku łatwiej o kredyt mieszkaniowy
Do końca roku łatwiej o kredyt mieszkaniowy Na rynku kredytów hipotecznych od początku 2010 r. odnotowano poprawę sytuacji w porównaniu z rokiem ubiegłym. Dalszy wzrost zainteresowania rządowym programem
Bardziej szczegółowoStosunki handlowe Unii Europejskiej z USA. Tomasz Białowąs
Stosunki handlowe Unii Europejskiej z USA Tomasz Białowąs Rola USA i UE w gospodarce światowej (2008) 70,0% 60,0% 50,0% 53,8% 45,7% 52,3% 60,6% 54,2% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% PKB (nominalne) Eksport
Bardziej szczegółowoInformacja na temat działalności Grupy Kapitałowej Banku Millennium w I kwartale 2014 roku
INFORMACJA PRASOWA strona: 1 Warszawa, 28 kwietnia 2014 r. Informacja na temat działalności Grupy Kapitałowej Banku Millennium w I kwartale 2014 roku (Warszawa, 28 kwietnia 2014 roku) Skonsolidowany zysk
Bardziej szczegółowoTEST WIEDZY EKONOMICZNEJ nr 4
TEST WIEDZY EKONOMICZNEJ nr 4 TEST WYBORU (1 pkt za prawidłową odpowiedź) Przeczytaj uważnie pytania, wybierz jedną poprawną odpowiedź spośród podanych i zakreśl ją znakiem X. Czas pracy 30 minut. 1. Bankiem
Bardziej szczegółowoBILANS PŁATNICZY W STYCZNIU 2005
N a r o d o w y B a n k P o l s k i Departament Statystyki 2005-03-31 BILANS PŁATNICZY W STYCZNIU 2005 Komponenty miesięcznego bilansu płatniczego są szacowane przy wykorzystaniu miesięcznych płatności
Bardziej szczegółowoWYNIKI FINANSOWE BANKU PO III KWARTAŁACH 2002 R. PREZENTACJA DLA ANALITYKÓW I INWESTORÓW
WYNIKI FINANSOWE BANKU PO III KWARTAŁACH 2002 R. PREZENTACJA DLA ANALITYKÓW I INWESTORÓW Warszawa, 4 listopada 2002 r. 2 Wyniki finansowe po IIIQ 2002 r. IIIQ 2001 IIIQ 2002 Zmiana Zysk operacyjny (mln
Bardziej szczegółowoPrzegląd prognoz gospodarczych dla Polski i świata na lata 2013-2014. Aleksander Łaszek
Przegląd prognoz gospodarczych dla Polski i świata na lata 2013-2014 Aleksander Łaszek Wzrost gospodarczy I Źródło: Komisja Europejska Komisja Europejska prognozuje w 2014 i 2015 roku przyspieszenie tempa
Bardziej szczegółowoRaport kwartalny Wierzyciel S.A. I kwartał 2011r. (dane za okres 01-01-2011r. do 31-03-2011r.)
Raport kwartalny Wierzyciel S.A. I kwartał 2011r. (dane za okres 01-01-2011r. do 31-03-2011r.) Mikołów, dnia 9 maja 2011 r. REGON: 278157364 RAPORT ZAWIERA: 1. PODSTAWOWE INFORMACJE O EMITENCIE 2. WYBRANE
Bardziej szczegółowoINWESTORZY W OBROTACH GIEŁDOWYCH W 2009 ROKU
GPW 2007 NOWA JAKOŚĆ INWESTORZY W OBROTACH GIEŁDOWYCH W 2009 ROKU - podsumowanie 1 RYNEK AKCJI W 2009 ROKU średnia wartość transakcji w 2009 roku wyniosła 12,9 tys. zł; jest to najniższa wartość transakcji
Bardziej szczegółowoPlanowanie finansów osobistych
Planowanie finansów osobistych Osoby, które planują znaczne wydatki w perspektywie najbliższych kilku czy kilkunastu lat, osoby pragnące zabezpieczyć się na przyszłość, a także wszyscy, którzy dysponują
Bardziej szczegółowoSytuacja ekonomiczno-finansowa sektora cukrowniczego
Sytuacja ekonomiczno-finansowa sektora cukrowniczego dr Piotr Szajner IERiGZ-PIB ul. Świętokrzyska 20 PL 00-002 Warszawa E-mail: szajner@ierigz.waw.pl Plan prezentacji Wyniki finansowe przemysłu cukrowniczego;
Bardziej szczegółowoRaport o stabilności systemu finansowego czerwiec 2009 r. Departament Systemu Finansowego Narodowy Bank Polski
Raport o stabilności systemu finansowego czerwiec 2009 r. Departament Systemu Finansowego Narodowy Bank Polski 1 Raport o stabilności finansowej Publikowanie Raportu jest standardem międzynarodowym, NBP
Bardziej szczegółowoGrupa Banku Zachodniego WBK
Grupa Banku Zachodniego WBK Wyniki finansowe 1H 2011 27 lipca, 2011 2 Niniejsza prezentacja w zakresie obejmującym twierdzenia wybiegające w przyszłość ma charakter wyłącznie informacyjny i nie może być
Bardziej szczegółowoInwestowanie w IPO ile można zarobić?
Inwestowanie w IPO ile można zarobić? W poprzednich artykułach opisano w jaki sposób spółka przeprowadza ofertę publiczną oraz jakie może osiągnąć z tego korzyści. Teraz należy przyjąć punkt widzenia Inwestora
Bardziej szczegółowoPodstawowe wskaźniki rozwoju gospodarczego Grecji w 2013 roku :34:49
Podstawowe wskaźniki rozwoju gospodarczego Grecji w 2013 roku 2014-03-21 12:34:49 2 Rok 2013 był siódmym rokiem recesji w Grecji. Jednak zauważalna jest poprawa sytuacji gospodarczej Grecji. Następuje
Bardziej szczegółowoDezintegracja gospodarki światowej w latach 1918-1939
Gospodarka światowa Dezintegracja gospodarki światowej w latach 1918-1939 Tomasz Białowąs msg.umcs.lublin.pl/bialowas.htm bialowas@hektor.umcs.lublin.pl Etapy w analizie Lata 1918-1924 Lata 1924-1929 Lata
Bardziej szczegółowoMSG ĆWICZENIA 3. Międzynarodowe przepływy kapitału
MSG ĆWICZENIA 3 Międzynarodowe przepływy kapitału przemieszczanie za granicę wartości w formie środków finansowych lub dóbr materialnych, gdy kraj przyjmujący kapitał jest obciążony na rzecz kraju-eksportera
Bardziej szczegółowoJesienna prognoza gospodarcza na 2014 r.: powolne ożywienie i bardzo niska inflacja
Komisja Europejska - Komunikat prasowy Jesienna prognoza gospodarcza na 2014 r.: powolne ożywienie i bardzo niska inflacja Bruksela, 04 listopad 2014 Zgodnie z prognozą gospodarczą Komisji Europejskiej
Bardziej szczegółowoWSPÓŁPRACA ZAGRANICZNA
WSPÓŁPRACA ZAGRANICZNA Aktywność Polski na rynku międzynarodowym realizowana jest w trzech głównych obszarach: 1. Udziału w tworzeniu wspólnej polityki handlowej Unii Europejskiej uwzględniającej interesy
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA OPISOWA PROJEKTU BUDŻETU MIASTA SŁUPSKA - INFORMACJE OGÓLNE I. REGULACJE PRAWNE
2.2.1. CHARAKTERYSTYKA OPISOWA PROJEKTU BUDŻETU MIASTA SŁUPSKA - INFORMACJE OGÓLNE I. REGULACJE PRAWNE Tryb prac nad budżetem jednostki samorządu terytorialnego reguluje ustawa o finansach publicznych
Bardziej szczegółowoPolityka monetarna państwa
Polityka monetarna państwa Definicja pieniądza To miara wartości dóbr i usług To ustawowy środek zwalniania od zobowiązań Typy pieniądza Pieniądz materialny: monety, banknoty, czeki, weksle, akcje, obligacje
Bardziej szczegółowoBudowa i odbudowa zaufania na rynku finansowym. Piotr Szpunar Departament Systemu Finansowego Narodowy Bank Polski
Budowa i odbudowa zaufania na rynku finansowym Piotr Szpunar Departament Systemu Finansowego Narodowy Bank Polski Aktywa instytucji finansowych w Polsce w latach 2000-2008 (w mld zł) 2000 2001 2002 2003
Bardziej szczegółowoPolska branża motoryzacyjna w II połowie 2012 roku bieżąca kondycja i przewidywania na przyszłość
Polska branża motoryzacyjna w II połowie 2012 roku bieżąca kondycja i przewidywania na przyszłość Branża motoryzacyjna to jeden z największych i najszybciej rozwijających się sektorów polskiej gospodarki.
Bardziej szczegółowoTomasz Gruszecki ŚWIAT NA DŁUGU
Tomasz Gruszecki ŚWIAT NA DŁUGU Wydawnictwo KUL Lublin 2012 SPIS TREŚCI Od autora 9 Część I DŁUG NA ŚWIECIE: FAKTY I. BOMBA DŁUGU PUBLICZNEGO 13 1. Zegar długu na świecie 14 2. Tym razem w dtugi popadły
Bardziej szczegółowoOpis dyskusji na posiedzeniu decyzyjnym Rady Polityki Pieniężnej w dniu 2 grudnia 2015 r.
Opis dyskusji na posiedzeniu decyzyjnym Rady Polityki Pieniężnej w dniu 2 grudnia 2015 r. Na posiedzeniu członkowie Rady dyskutowali na temat polityki pieniężnej w kontekście bieżącej i przyszłej sytuacji
Bardziej szczegółowoSytuacja gospodarcza Grecji w 2014 roku :11:20
Sytuacja gospodarcza Grecji w 2014 roku 2015-02-11 20:11:20 2 Dzięki konsekwentnie wprowadzanym reformom grecka gospodarka wychodzi z 6 letniej recesji i przechodzi obecnie przez fazę stabilizacji. Prognozy
Bardziej szczegółowoStan i prognoza koniunktury gospodarczej
222 df Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową przedstawia osiemdziesiąty dziewiąty kwartalny raport oceniający stan koniunktury gospodarczej w Polsce (IV kwartał 2015 r.) oraz prognozy na lata 2016 2017
Bardziej szczegółowoKursy walutowe wprowadzenie
Kursy walutowe wprowadzenie Krzysztof Radojewski Koło Naukowe Zarządzania Finansami http://knmanager.ae.wroc.pl e-mail: knmanager@ae.wroc.pl Spis treści podstawowe pojęcia, ewolucja międzynarodowego systemu
Bardziej szczegółowo