FACHOWE CZASOPISMA WOJSKOWE W LATACH

Transkrypt

1 Zdzisław G. Kowalski FACHOWE CZASOPISMA WOJSKOWE W LATACH Polskie fachowe czasopiśmiennictwo wojskowe z okresu międzywojennego jest dla historyka wojskowości bardzo cennym źródłem informacji. Źródłem tym cenniejszym im bardziej nie zastąpionym, w kontekście olbrzymich strat w polskim zasobie archiwalnym poniesionych w toku działań wojennych i okupacji. Stanowi ono także często niedoceniane świadectwo poglądów jakie prezentowała ówczesna kadra na ważne dla niej zagadnienia, tak historyczne, szkoleniowe jak i teoretyczne. W czasopismach tych często publikowano dokumenty, które nie zachowały się, artykuły poruszające szeroko i wnikliwie wiele niezmiernie ciekawych tematów tym ciekawszych, że pisanych przez wysoko kwalifikowanych fachowców i praktyków wojskowych. Szczególnie cenne są artykuły dotyczące wojny polsko-rosyjskiej 1920 roku, autorami których byli niejednokrotnie nie tylko świadkowie ale i kreatorzy opisywanych epizodów wojennych. Nie bez znaczenia dla współczesnego badacza jest także fakt dostępu do opisywanych czasopism. Bowiem duże kolekcje fachowych czasopism wojskowych niezależnie od zgromadzonych w bibliotekach wojskowych Centralnej Bibliotece Wojskowej, Centralnej Bibliotece Akademii Obrony Narodowej, bibliotekach akademii i wyższych szkół oficerskich znajdują się także w Bibliotece Narodowej oraz w wielu bibliotekach uniwersyteckich i wojewódzkich. W okresie międzywojennym ukazywało się wg Centralnego Katalogu Czasopism Wojskowych 288 czasopism wydawanych przez instytucje i organizacje

2 wojskowe 1. Kolekcja fachowych czasopism wojskowych w bibliotece naukowej Centralnego Archiwum Wojskowego nie obejmuje całości wojskowego dorobku edytorskiego z omawianego okresu. Niemałej jednak udało się zgromadzić tam najważniejsze czasopisma z Belloną na czele 2. Historiografia polska nie ma jak dotąd monografii dotyczącej historii czasopiśmiennictwa wojskowego II Rzeczypospolitej 3. Mało jest także opracowań przyczynkarskich i artykułów naukowych 4. Niemniej powstało już kilka interesujących opracowań. Sądzę, że do najważniejszych prac z tej dziedziny można zaliczyć artykuł płk. dr. Tadeusza Urbańczyka Polskie czasopiśmiennictwo wojskowe w latach Jest to właściwie jedna próby całościowej oceny wojskowych periodyków fachowych wydawanych w latach międzywojennych. Artykuł mimo pewnych mankamentów 6 zasługuje na uwagę, ponieważ zawiera dużą ilość ciekawego materiału faktograficznego, który można traktować jako niezbędne minimum wiedzy potrzebnej historykowi zajmującemu się tą problematyką. Mniej cenne lecz godne wzmianki są prace: ppłk. mgr. M. Fuksa Polskie czasopiśmiennictwo wojskowe <w 306-lecie prasy polskiej> i Uwagi o strukturze tematycznej i problematyce treściowej polskiego czasopiśmiennictwa wojskowego w latach ; kpt. mgr. J. Pytla Z dziejów polskiej prasy wojskowej w latach Do ciekawszych artykułów poświęconych poszczególnym periodykom należą: seria artykułów ppłk. w st. spocz. J. Stachurskiego; Przegląd Wojsk Pancernych Przegląd Wojskowo-Techniczny , Przegląd Kawaleryjski ; artykuły 1 Centralny Katalog Czasopism Wojskowych, Warszawa 1967, CBW, t. I. Przy każdym tytule podano jakie biblioteki mają dane czasopismo i z jakich lat. 2 Szerzej o bibliotece patrz, K. B a n a s z e k, Biblioteki Centralnego Archiwum Wojskowego, Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej nr 15. Warszawa 1992, s Prace doktorskie: B. C h w i l k a, Przegląd Historyczno-Wojskowy Próba monografii, Toruń, 1971, UMK: J. P y t l a, Polska prasa wojskowa i jej wpływ na kształtowanie oblicza politycznego armii w latach , Warszawa 1974, WAP. 4 Prace na temat pisali m.in.: E. G i n t a l s k i, Z. M a c h a l i ń s k i, J. P y t e l, S. R o w e c k i, J. K o n i e c z n y, C. G u t r y, S. M i c h a l s k i, J. S t a c h u r s k i i J. M o s z u m a ń s k i. 5 Wojskowy Przegląd Historyczny ( WPH ), nr 3 4, 1991, s T. U r b a ń c z y k podaje np. błędną datę objęcia funkcji Redaktora Naczelnego Przeglądu Kawaleryjskiego przez rtm. J. Albrechta w czerwcu 1924 roku. Wtedy Albrecht był tylko sekretarzem Komitetu Redakcyjnego Przegląd Kawaleryjski, ( PK ), nr 1, 1924, strona tytułowa. 7 Myśl Wojskowa ( MW ), 1961, s i MW, s Rocznik Historyczny Czasopiśmiennictwa Polskiego ( RHCP ), t. 5, z. 2, 1976, s Przegląd Wojsk Lądowych ( PWL ), nr 6 7, 1989, s PWL, nr 1, 1989, s. 158

3 mjr. mgr. inż. Z. Moszumańkiego Przegląd Piechoty , Przegląd Saperski ; gen. bryg. W. Kwaczeniuka Przegląd Artyleryjski ; por. inż. T. Brujta Saper i Inżynier Wojskowy ; A. Kurowskiego Przegląd Lotniczy-Organ Przedwojennego Dowództwa Lotnictwa ; J.R. Koniecznego Polska Flota Napowietrzna, Przegląd Lotniczy ; kmdr. por. dr. J. Sługockiego Zagadnienia wojskowej terminologii morskiej w <Przeglądzie Morskim> w latach , i Rola >Przeglądu Morskiego< w tworzeniu, popularyzacji i utrwalania polskiego słownictwa morskiego w latach Do osobnej kategorii prac należą artykuły wspomnieniowe, które ukazywały się przed 1939 rokiem z okazji 10-lecia pism, takie jak: mjr. dypl. M. Pęczkowskiego Trochę historii 16 i kpt. dypl. B. Kieczyńskiego Dziesięciolecie >Przeglądu Lotniczego< 17. Dla bardziej wnikliwego badacza bardzo pomocne będą bibliograficzne zestawienia tematyczne Bellony z lat 1928 i i bibliografia Przeglądu Piechoty z roku Bardzo cennym wydawnictwem jest także Centralny Katalog Czasopism Wojskowych wydawany przez Centralną Bibliotekę Wojskową. Historię polskiego piśmiennictwa J. Pytel dzieli na dwa okresy pierwszy to lata i drugi lata Wydaje się jednak, iż rozpatrując historię fachowych czasopism wojskowych, istnieje potrzeba innego podziału. I tak pierwszy okres ( ), obejmujący Bellonę, Polska Flota Napowietrzna i Lekarza Wojskowego to narodziny polskiego fachowego piśmiennictwa wojskowego. Drugi (lata ) to powolny wzrost liczby periodyków wojskowych, krystalizowanie się ich myśli programowej i zakresu poruszanej problematyki. 163, PWL, nr 11, 1989, s i PWL. nr 7, 1991, s PWL, nr 7, 1988, s i PWL, nr 1, 1990, s PWL, nr 12, 1988, s PWL, nr 9, 1989, s Przegląd Lotniczy i Wojsk OPK ( PWL i WOPK ), nr 9, 1977, s Wojskowy Przegląd Lotniczy ( PWL ), nr 1, 1962, s i WPL, nr 4, 1962, s Przegląd Morski ( PM ), nr 6, 1988, s i PM. nr 7 8, 1988, s Przegląd Piechoty ( PP ), nr 2, s Przegląd Lotniczy ( PL ) nr 11, 1938, s Bibliografia dziesięciolecia Bellona, zestawił S. Ł o z a, Warszawa, 1938, WIN-W i Bibliografia dziesięciolecia , Bellona, zestawił M. R ó ż y c k i, Warszawa, 1938, WIM-O. 19 Przegląd Piechoty Bibliografia , E. Gintalski, C. Berka, Warszawa 1938, bezpłatny dodatek dla prenumeratów Przeglądu Piechoty. 20 J. P y t e l, op. cit., s. 205.

4 Obejmował Przegląd Artyleryjski, Przegląd Intendencki, Sapera i Inżyniera Wojskowego, Przegląd Wojskowy, Przegląd Wiedzy Wojskowej. Ostatni okres to lata , kiedy ostatecznie ukształtował się podział kompetencyjny fachowych periodyków wojskowych, poprzez powstanie Przeglądu Wojskowo- Technicznego, Wiadomości Służby Geograficznej, Przeglądu Lotniczego, Przeglądu Morskiego, Przeglądu Piechoty, Przeglądu Historyczno- Wojskowego, kwartalnika Poświęconego Sprawom Katolickiego Duszpasterstwa Wojskowego w Polsce, Wojskowego Przeglądu Prawniczego, Wiadomości Technicznych Uzbrojenia, Przeglądu Saperskiego, Przeglądu Łączności, Przeglądu Wojsk Pancernych, Wiadomości Technicznych Lotnictwa 21. Fachowe periodyki wojskowe były wydawane od początku swego istnienia pod służbowym patronatem szefów poszczególnych rodzajów broni, departamentów lub dowództw i podlegały I Wiceministrowi Spraw Wojskowych, Szef instytucji wydającej pismo był odpowiedzialny za kierunek, poziom, przestrzeganie tajemnicy i administrację czasopisma. Przy każdej redakcji powoływano Komitet Redakcyjny, w skład którego wchodzili oficerowie danego rodzaju broni lub służby pracujący naukowo, oficerowie współdziałający z daną bronią lub służbą, oraz oficerowie liniowi. W 1933 roku powołano również Komitet Redaktorów Czasopism Wojskowych, na czele którego stał Szef Wojskowego Instytutu Naukowo- Wydawniczego. Był on koordynatorem działalności poszczególnych redakcji przede wszystkim w kwestii przestrzegania tajemnicy wojskowej, wyboru artykułów oraz planowania wielkości budżetu na cele wydawnicze 22. Większość czasopism była subsydiowana. Podstawowym źródłem ich dochodów były jednak przymusowe prenumeraty nakazane rozkazem I Wiceministra w którym czytamy: Wszyscy oficerowie wojska i Korpusu Ochrony Pogranicza, bez względu na stopień prenumerując czasopismo swego rodzaju broni i służby. Oficerowie sztabowi, oraz wszyscy oficerowie dyplomowani prenumerują ponadto <Bellonę> i <Przegląd Wojskowy> 23. Wiele redakcji często wspomagało także swój 21 Nie wszystkie z wymienionych tu czasopism są w posiadaniu biblioteki naukowej CAW. Ich nazwy przytoczono z uwagi na ważną funkcję informacyjną dla współczesnego badacza historii wojskowości i role edukacyjną jaką spełniały względem kadry w okresie międzywojennym. 22 T. U r b a ń c z y k, op. cit., s CAW, WIN-O, I Komunikat nr 4 WIN-O z roku.

5 budżet zamieszczaniem płatnych reklam. Dużą wagę przykładano do pogłębiania wiedzy wojskowej młodych oficerów oraz do przygotowania nowych autorów wojskowych. Apelowano o dopuszczenie do głosu w czasopismach nawet najmłodszych, prosząc ich o współpracę z prasą wojskową i nadsyłanie prac dotyczących życia oddziałów 24. Od 1933 roku wprowadzono zasadę, zgodnie z którą autorzy publikacji zamieszczanych na łamach periodyków wojskowych ponosili odpowiedzialność za wyrażane przez nich poglądy. Polskie fachowe czasopiśmiennictwo wojskowe okresu międzywojennego, pomimo braku odpowiednich doświadczeń i tradycji stało na wysokim poziomie. Od lat trzydziestych nie odbiegało pod względem wagi podejmowanych problemów od czasopism wojskowych Francji, Niemiec, Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych czy Związku Radzieckiego. Spotykało się z uznaniem w kołach wojskowych tych państw, czego odzwierciedleniem były liczne przedruki z pism polskich, czy publikowanie niektórych oryginalnych prac w najbardziej renomowanych zagranicznych czasopismach wojskowych. Bellona Czasopismo poświęcone wojskowej myśli polskiej, studiom wojennym, a w początkowym okresie swego istnienia, także zdobyczom technicznym, problemom wyszkolenia i wychowania. Było to pierwsze fachowe polskie czasopismo wojskowe. Nawiązywało tytułem do pomysłu z czasów Królestwa Kongresowego ppłk. Kwatermistrzostwa Ignacego Prądzyńskiego, który pragnął utworzyć pismo historyczno-wojskowe dla podniesienia poziomu wykształcenia korpusu oficerskiego i oparcia go na studiach historii wojen i wojska. Projekt ten został jednak odrzucony przez wielkiego księcia Konstantego. Dopiero prawie sto lat później, wskrzesił go prof. W. Tokarz. W styczniu 1918 roku ukazał się pierwszy numer pisma. Jak głosił artykuł programowy redakcji Zadaniem Bellony będzie dostarczenie oficerom polskim wszystkich broni odpowiedniego materiału naukowego, rozbudzenie w wojsku naszym zamiłowania do zawodowej pracy naukowej, oraz ambicji do 24 T. U r b a ń c z y k, op. cit., s. 13.

6 powetowania na tym polu wiekowego prawie zaniedbania 25. Mało znanym i częstokroć pomijanym faktem jest sprawa, kto i dla kogo rozpoczął wydawać Bellonę?. Pierwsze dwanaście numerów wydawane było przez Komisję Wojskową Tymczasowej Rady Stanu Królestwa Polskiego, utworzoną w styczniu 1917 roku. Pomysłodawca wskrzeszenia idei Prądzyńskiego prof. W. Tokarz, był w tej Komisji kierownikiem, a od października 1918 roku radcą ministerialnym Sekcji Naukowej Komisji. Prócz niego w jej skład, z komitetu założycielskiego pisma wchodzili płk M. Żegota-Januszajtis (przewodniczący) i kpt. M. Kukiel, płk H. Minkiewicz, ppłk L. Berbecki 26. Pierwszymi czytelnikami Bellony byli oficerowie Polskiej Siły Zbrojnej (Polniche Wehrmacht) 27. Ciekawostką jest także to, że pierwsze numery mimo iż pod okupacją niemiecką były drukowane w całości po polsku i jak głosiła stopka na pierwszej stronie Tłoczono w drukarni Państwowej Królestwa Polskiego. Niemniej jednak na ostatniej stronie, bardzo drobniutkim drukiem widniał napis Gepruft und freigegeben durch die Kais. Deutche Presseabteilung Warschau 28. Lecz trzeba przyznać, że z upływem czasu pismo to skupiło dookoła siebie grono osób znajdujących się nie tylko w Polskiej Sile Zbrojnej, ale także w Benjaminowie, a nawet w Marmaros-Sziget 29. Po odzyskaniu niepodległości Bellonę od stycznia do maja 1919 roku wydawał oddział VII Naukowy Sztabu Generalnego, a od czerwca 1919 roku do sierpnia 1920 roku Sekcja IV Departamentu Naukowo-Szkolnego Ministerstwa Spraw Wojskowych, a od sierpnia 1920 roku Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy. Redaktorami czasopisma byli kolejno: płk Wacław Tokarz I II r. kpt. Tadeusz Różycki IV VI r. (wspólnie z W. Tokarzem). 25 Bellona, z. 1, 1918, s Komisja ta została utworzona w styczniu 1917 roku w Warszawie przy niemieckim gubernatorze gen. Beselerze. Szerzej o pracach i składzie tej komisji patrz: Encyklopedia Wojskowa (EW), t. IV, W-wa 1937, s Polniche Werhmacht Polska Siła Zbrojna, Tamże, t. VI, s Bellona, z. 1, 1918, strona tytułowa. Tamże, strona ostatnia Sprawdzone i dopuszczone do druku przez Oddział Prasy Cesarstwa Niemieckiego (tłum. Z. Wasielewski). 29 Benjaminowo miejsce internowania oficerów legionowych, którzy odmówili złożenia przysięgi w czasie przesilenia w lipcu 1917 roku. Marmaros-Sziget miejsce internowania tej części II Brygady Legionów Polskich, której nie udało się przejść frontu austriackiego pod Rarańczą w lutym 1918 roku.

7 mjr dypl. Marian Porwit II XI r. mjr dypl. Euzebiusz Quirini XI XII r. mjr dypl. Karol Krzewski I VI r. płk dypl. Leon Różycki VII V r. płk dypl. Leon Koc VI X r. ppłk dypl. Kazimierz Ryziński XI VIII r. Jako początkowo jedyne naukowe czasopismo była Bellona pismem o bardzo szerokiej problematyce. Dopiero od roku 1923 w związku z powstaniem nowych fachowych czasopism wojskowych 30, nastąpiło sprecyzowanie zadań periodyku. Była teraz ukierunkowana przede wszystkim na ogólne zagadnienia wojskowe, związane ze sprawą przygotowania wyższych dowódców oraz oficerów Sztabu Generalnego. W latach Bellona zamieściła szereg artykułów z historii wojen polskich z lat , oraz dyskusje na tematy zasadniczych zagadnień, wynikających z tych wojen. Od stycznia 1928 roku Bellona na podstawie uchwały Komitetu Redakcyjnego, zatwierdzonej przez szefa Sztabu Głównego, zamieniona została na dwumiesięcznik. Wskutek stworzenia przez wszystkie bronie fachowych czasopism, Bellona... stała się organem wyższego dowodzenia, prac Sztabu Generalnego, oraz ogólnych zagadnień obrony państwa, względnie z obroną związanych (tj. polityka zagraniczna, geografia i ekonomia polityczna) 31. Na treści jej składały się studia historyczno-operacyjne, studia z zakresu dowodzenia, organizacji wyższych jednostek, prac omawiających działalność poszczególnych rodzajów wojsk na wyższych szczeblach, zagadnienia szkolnictwa wojskowego, przemysłu wojennego, prace monograficzno-geograficzne itd. Poza tym na jej łamach były poruszane aktualne sprawy, zamieszczano sprawozdania, recenzje. Stefan Rowecki w artykule zamieszczonym w Polsce Zbrojnej w roku 1928 porównuje Bellonę do takich fachowych pism jak francuskie Revue Militaire Francaise, włoskie La Cooperazione Delle Armii ; niemieckie Wissen Und Wehr ; rosyjskie Wojennaja 30 Tj. Przeglądu Artyleryjskiego 1923 rok, Sapera i Inżyniera Wojskowego 1922 rok i Przeglądu Kawaleryjskiego 1924 rok. Szerzej patrz poniżej. 31 Bellona, [w:] EW, t. I, s

8 Mysl i Rewolucja (radz.), czy Wojna i Mir (emig.) 32. Pismo składało się z następujących działów: Rozprawy; Na czasie; Przegląd broni i służb oraz Ogólnych zagadnień wojskowych; Przegląd 2 miesięczny (pis. oryg. ZGK) dział wewnętrzny i zagraniczny; Przegląd wojskowych czasopism naukowych; Sprawozdania. Do każdego zeszytu Bellony dołączony był Komunikat Bibliograficzny, redagowany przez Oddział Bibliograficzny Centralnej Biblioteki Wojskowej, który informował czytelników o nowościach z zakresu literatury wojskowej w kraju i zagranicą. Od roku 1935 działem Bellony został samodzielny od 1924 roku kwartalnik Przegląd Wojskowy. Składały się na niego tłumaczenia bądź obszerne omówienia ważniejszych prac ukazujących się w fachowych czasopismach wojskowych w Europie i Stanach Zjednoczonych. W sumie przez dwadzieścia jeden i pół roku ukazało się 196 zeszytów. Warto pamiętać, że w Bellonie publikowali swoje artykuły najwybitniejsi autorzy prac historyczno- i teoretyczno-wojskowych okresu dwudziestolecia międzywojennego tacy jak W. Tokarz, T. Kutrzeba, M. Kukiel, W. Sikorski, S. Mossor, S. Abżółtowski, S. Jasiński, S. Rola-Arciszewski, M. Jurecki, T. Zakrzewski, J. Romer, S. Saloni, A. Kędziora, M. Porwit. Saper i Inżynier Wojskowy Miesięcznik został założony w styczniu 1922 roku z inicjatywy oficerów służb technicznych. Przeznaczony był przede wszystkim dla oficerów wojsk łączności i broni pancernej. W zamieszczanych w nim pracach poruszano problemy fortyfikacji i budownictwa wojskowego, minerstwa i wszelkich zagadnień dotyczących służby saperskiej tak podczas wojny jak i pokoju. Publikowano w nim artykuły w których autorzy dzielili się swoim doświadczeniami i wspomnieniami z lat wojny światowej oraz wojen polskich toczonych w XIX i XX wieku. Poruszano także problemy jakie powstawały podczas prac w pracowniach i s S. R o w e c k i, W sprawie naszej wojskowej prasy periodycznej, Polska Zbrojna, nr 128, 1925,

9 fabrykach pracujących na rzecz wojska. Materiały publikowane w tym periodyku umożliwiały także pogłębienie, wiedzy oficerom innych specjalności, szczególnie piechoty i artylerii. Dlatego, że jak pisała redakcja w artykule wstępnym Pismo nasze nie zamknie się więc w ciasnej komórce organizacyjnej naszej broni, a otworzy swe łamy wszystkim, kto rozumie ważność współpracy oficera i technika w obronie Ojczyzny. Publicystykę pisma otwierał artykuł podpułkownika Leroux pt. Wojska saperskie, ich zadania, charakterystyka i organizacja 33. Było to symptomatyczne z uwagi na to, że w wojsku polskim właśnie oficerowie z Francuskiej Misji Wojskowej byli nosicielami nowoczesnej, wojskowej myśli technicznej. Przewodniczącym Komitetu był płk Mieczysław Dąbrowski, Szef Departamentu V Ministerstwa Spraw Wojskowych. Redaktorem przez cały czas ukazywania się pisma był płk inż. Konstanty Haller. W pierwszych latach swojej działalności, pismo nie miało ściśle sprecyzowanej myśli programowej, stąd też duża ilość wyciągów z rozkazów personalnych, opisów wydarzeń życia oddziałów lub służb technicznych, sprawozdań z zawodów sportowych i nekrologów tragicznie zmarłych saperów. Powoli jednak pismo rozwijało się, rozpoczęto publikować materiały związane z transportem kolejowym, lotniczym i bronią pancerną. W trzecim numerze z 1923 roku wyodrębniono już Dział Wojsk Łączności. Od tegoż roku, sporo miejsca na łamach miesięcznika poświęcono szkoleniu wojsk, w tym doskonaleniu kadry 34. Redakcja była silnie związana z Oficerską Szkołą Inżynierii. Redaktor Naczelny był bowiem jednocześnie Komendantem tej uczelni, a w drukarni tej szkoły drukowano Sapera i Inżyniera Wojskowego. Mimo ciągłego borykania się z problemami finansowymi w latach redakcja przygotowywała się do stworzenia nowego pisma dla wszystkich rodzajów służb. I tak w 1927 roku w miejsce Sapera I Inżyniera Wojskowego powstał Przegląd Wojskowo-Techniczny. Ogółem ukazało się 60 numerów czasopisma. Przegląd Wojskowo-Techniczny 33 Saper i Inżynier Wojskowy, nr 1, 1922, s. 49, cytat s Dla przykładu w numerze nr 4, z 1923 roku, s. 28 podano, że 122 oficerów z całego stanu osobowego WP oddelegowano na studia na Politechnice.

10 Miesięcznik powstał w wyniku przekształcenia się w 1927 roku Sapera i Inżyniera Wojskowego. Z uwagi na szybki rozwój wojsk saperskich, łączności i broni pancernej, konieczne stało się utworzenie bardziej specjalistycznego czasopisma. Od tej pory był to wspólny organ wojsk technicznych. Redaktorami naczelnymi byli kolejno: płk dyp. inż. Marian Przybylski I II r. płk Jan Skoryna XII IV r. płk Stefan Dąbrowski V XII r. ppłk Władysław Szwykowski I XII r. ppłk Patryk O Brien De Lacy I XII r. Periodyk wydawany był przez Departament Inżynierii Ministerstwa Spraw Wojskowych Przegląd składał się z trzech odrębnych działów: Saper, Łączność i Broń Pancerna. Oprócz naczelnego redaktora powołano równocześnie trzech samodzielnych redaktorów wymienionych działów. Powołano także wspólny dla całego czasopisma Komitet Redakcyjny, w skład którego wchodzili przede wszystkim oficerowie tych trzech rodzajów służb 35. Każdy z działów stanowił odrębną całość, zachował oddzielną, ciągłą numeracje stron i wyodrębniony spis treści. Redaktorami tych działów byli: Sapera kpt. Karol Kleczke, mjr dypl. Jerzy Levittoux, kpt. dypl. Leon Tyszyński i mjr Tadeusz Zaniewski Łączności por. Rene Machalski, kpt. inż. Włodzimierz Ziembiński i mjr Stefan Śliwowski; Broni Pancernej kpt. Antoni Korczyński i kpt. Jerzy Kulesza, mjr dypl. Jerzy Levittoux i mjr Antoni Korczyński (powtórnie przyp. ZGK) 36. Artykuły i notatki sprawozdawczo-informacyjne Przeglądu Wojskowo- Technicznego poruszały m.in. takie problemy jak, w dziale Saper : Organizacja; Wyszkolenie i wychowanie; Taktyka saperska (ogólna, fortyfikacyjna, przeprawy, komunikacja, niszczenia i zapory); Obrona przeciwpancerna; Zagadnienia specjalne i Różne. W dziale Łączność : Organizacja, Wyszkolenie; Historia; Taktyka łączności i używania wojsk oraz środków łączności; Teletechnika, Radiotechnika, Telewizja, 35 Przegląd Wojskowo-Techniczny, t. 1 8, 1927, z Encyklopedia Wojskowa, t. VI, Warszawa 1937, s

11 Specjalne środki łączności; Sprzęt i materiały; Zaopatrzenie i Różne. W dziale Broń Pancerna : Ogólne, Organizacja; Wyszkolenie, Użycie operacyjne i taktyczne wojsk; Uzbrojenie i zaopatrzenie; Opis sprzętu; Zagadnienia konstrukcyjne; Eksploatacja sprzętu; Produkcja i naprawy; Paliwa i zagadnienia energetyczne; Zagadnienia łączności i Różne. Od początku swego istnienia periodyk był właściwie trzema pismami, w jednym wolumenie, a komitet redakcyjny spełniał prawie wyłącznie funkcje administracyjne. Dlatego też, w wyniku dalszego postępu techniki i wymogów specjalizacji nieunikniony był rozpad pisma na trzy już całkowicie samodzielne czasopisma. I tak w styczniu 1938 roku na rynku wydawniczym ukazały się Przegląd Saperski, Przegląd Łączności i Przegląd Wojsk Pancernych. W sumie, w ciągu jedenastu lat wydawania periodyku ukazało się 132 numery tego pisma. Przegląd Artyleryjski Miesięcznik został założony w styczniu 1923 roku z inicjatywy oficerów artylerii i uzbrojenia, miał rozszerzać i pogłębiać wiedzę fachową oficerów, ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień z dziedziny taktyki i wyszkolenia. W artykule wstępnym redakcja deklarowała, iż będzie to czasopismo... rejestrujące poważne analizy i syntezy z przebiegu ostatniej wojny, a zwłaszcza postępy nauki artylerii i nauk pokrewnych z nią związanych 37. Redaktorami Przeglądu Artyleryjskiego byli: płk Wacław Ostromęcki I IV r. p.o. kpt. Roman Krajewski IV VI r. płk inż. Kazimierz Jakowski VII III r. ppłk Wacław Vorbrodt III VIII r. ppłk dypl. Marian Korewo VIII V r. płk dypl. Jan Ciałowicz VI VIII r. Od stycznia 1923 do kwietnia 1926 roku pismo było wydawane przez Departament III Ministerstwa Spraw Wojskowych. Następnie od maja 1926 roku do grudnia 1933 roku przez Instytut Badań Materiałów Uzbrojenia. By z powrotem od 37 Przegląd Artyleryjski, z. 1, 1923, s. 3.

12 stycznia 1933 roku powrócić w gestię Departamentu III Artylerii MSWojsk. do roku W roku 1929 przy Przeglądzie Artyleryjskim, zaczął wychodzić jako bezpłatny dodatek kwartalnik pt. Wiadomości Techniczno-Artyleryjskie, publikując prace wymagające poważniejszego przygotowania technicznego. W związku z tym nastąpił podział publikowanego materiału. I tak w Przeglądzie Artyleryjskim zamieszczano tylko artykuły taktyczno-liniowe i ogólne (np. z historii artylerii), a z technicznych tylko artykuły opisowe, oraz takie, których zakres nie przekraczał elementarnej wiedzy matematyczno-przyrodniczej. W styczniu 1934 roku Wiadomości Techniczno-Artyleryjskie przekształciły się w Wiadomości Techniczne Uzbrojenia, ale w dalszym ciągu były integralną częścią Przeglądu Artyleryjskiego. Pismo redagował ppłk Wacław Vorbrodt a wydawał je od lipca 1937 roku Departament Uzbrojenia Ministerstwa Spraw Wojskowych. W tym czasie Przegląd Artyleryjski publikował artykuły i notatki informujące lub sprawozdawcze w następujących stałych działach: Taktyka; Historia; Wyszkolenie i wychowanie; Regulaminy; Strzelanie i rozpoznanie artyleryjskie; Topografia, Łączność; Motoryzacja; Zwalczanie broni pancernej; Artyleria przeciwlotnicza; Sprawy uzbrojenia; Sprawy jeździeckie; Dział zadań; Różne; Bibliografia; Wiadomości z prasy obcej; Sprawozdania i recenzje. Do roku 1933 kiedy wprowadzono obowiązek prenumeraty dla oficerów poszczególnych broni i służb pismo borykało się z dużymi trudnościami finansowymi. Pomimo to nakład czasopisma wzrósł z egzemplarzy w 1923 roku do w 1930 roku. Na uwagę zasługują osiągnięcia Przeglądu Artyleryjskiego w programowaniu i poszukiwaniu słownictwa artyleryjskiego. Sprawy ujednolicenia i opracowania polskiej terminologii fachowej dla artylerii, miały pierwszorzędne znaczenie, gdyż trzeba pamiętać, że korpus oficerski szczególnie w początkowym okresie byt różnorodnym konglomeratem kadry z trzech armii zaborczych, plus polskich formacji wojskowych powstałych w kraju i zagranicą. W dziale historycznym, niewątpliwie cennymi publikacjami były prace poświęcone historii Legionów Polskich i artylerii Królestwa Polskiego oraz powstania listopadowego. Ogółem ukazało się 187 numerów.

13 Przegląd Kawaleryjski Pismo zajmowało się problematyką kawalerii i artylerii konnej. Zostało założone w lipcu 1934 roku i wydawane przez Departament Kawalerii Ministerstwa Spraw Wojskowych 38. Początkowo ukazywały się jako miesięcznik, następnie od października 1924 roku jako dwumiesięcznik, a od numeru 3 w 1927 roku znowu jako miesięcznik. W pierwszym roku istnienia pismo redagował Komitet Redakcyjny, rtm. Januszem Albrechtem początkowy jako sekretarzem. Redaktorami czasopisma byli kolejno: rtm. SG Janusz Albrecht VII XII r. rtm./mjr dypl. Mieczysław Biernacki I XII r. ppłk dypl. Włodzimierz Dunin-Żuchowski I IX r. W czasopiśmie nie grupowano artykułów w działach tematycznych, kolejność ich publikowania każdorazowo ustalała redakcja. Niemniej jednak można było wyodrębnić tematykę tych artykułów, czego wyrazem było ukazywanie się od 1928 roku półroczne dodatku pt. Skorowidz działowy. Grupowano w nim publikowane materiały w takich działach tematycznych jak: Historia; Organizacja; Wyszkolenie; Taktyka; Koń i sport konny; Łączność; Uzbrojenie; Z przeżyć bojowych (dział redagowany od 1934 przyp. ZGK); Różne; Kronika Kawalerii państw obcych. Kronika sportowa; Sprawy motoryzacyjne; Wiadomości (sprawozdania z życia jednostek przyp. ZGK); Z prasy obcej; Sprawozdania i recenzje; Komunikaty; Pracę omówione. Idea powstania pisma narodziła się w 2 Dywizji Kawalerii, a szczególne zasługi w tym względzie mieli gen. Gustaw Orlicz-Dreszer, jej ówczesny dowódca i gen. Janusz Głuchowski, Dowódca 1 Brygady Kawalerii 39. Wśród autorów prac publikowanych na łamach Przeglądu Kawalerii znajdujemy nazwiska ludzi wielce zasłużonych dla wojska, myśli wojskowej i historii wojskowej, są to min.: Edward Rydz-Śmigły, Juliusz Rómmel, Franciszek Skibiński, Tadeusz Machalski, Stefan 38 Początkowo pismo wychodziło przy dowództwie 2-ej Dywizji Kawalerii a Ministerstwo Spraw Wojskowych tylko je firmowało. Ministerstwo Spraw Wojskowych przejęto wydawanie pisma w 1933 roku zgodnie z rozkazem I Wiceministra L.dz /Nauk z dnia roku. 39 J. A l b r e c h t, Od redakcji, Przegląd Kawaleryjski, z. 7, 1934., s. 2.

14 Mossor, Włodzimierz Dunin-Żachowski, Stanisław Sosabowski. W dziale historycznym, który prezentował szczególnie wysoki poziom na uwagę zasługują prace ppłk. Jerzego Grabickiego, płk. dypl. Tadeusza Machalskiego, ppłk. Klemensa Rudnickiego i mjr. dypl. Mieczysława Biernackiego. Łącznie w okresie istnienia przeglądu Kawaleryjskiego wydano 166 zeszytów. Przegląd Wiedzy Wojskowej Był to rocznik, w którym zamieszczano rozprawy sekcji naukowych przy Zarządzie Głównym Towarzystwa Wiedzy Wojskowej. Ukazały się tylko dwa tomy z lat 1924 i Rocznik był redagowany przez kpt. Juliana Kozolubskiego, a wydawany sumptem Towarzystwa. W skład Komitetu Redakcyjnego wchodzili m.in. ppłk SG Mikołaj Bołtuć, płk intend. Konstanty Haller, płk SG Franciszek Kleeberg, gen. bryg. Marian Kukiel, płk Wacław Tokarz 40. Prace zamieszczane w roczniku to jak wspomniałem wyżej, rozprawy z sesji naukowych poszczególnych sekcji naukowych Towarzystwa Wiedzy Wojskowej. Dotyczyły one w większości historii sztuki wojennej i myśli wojskowej. Towarzystwo Wiedzy Wojskowej wnosiło olbrzymi wkład w powstanie polskiego fachowego czasopiśmiennictwa wojskowego w latach dwudziestych. Członkowie Towarzystwa byli niejednokrotnie inicjatorami i współwydawcami periodyków wojskowych powstałych w tym okresie. Tym należałoby chyba tłumaczyć fakt, że ukazały się tylko dwa roczniki Towarzystwa. Przegląd Intendencki Kwartalnik został założony przez Absolwentów Wyższej Szkoły Intendentury w 1926 roku jako czasopismo poświecone zagadnieniom administracyjnym, ekonomicznym, technicznym i produkcyjnym związanym z działalnością służby intendentury w czasie pokoju i wojny. Celem pisma było rozszerzanie i pogłębianie wiedzy zawodowej oficerów tej służby. W 1927 roku wydawanie czasopisma przejęło Koło Oficerów Intendentury lecz już od lipca 1933 roku wydawcą został Departament 40 Przegląd Wiedzy Wojskowej, R.I, 1924, s. 2.

15 Intendentury Ministerstwa Spraw Wojskowych. Przyczyniło się to do rozszerzenia pola działalności Przeglądu Intendenckiego. Stało się wówczas pismem kierowanym już, nie tylko do oficerów służby intendentury, lecz także miało za zadanie dostarczać, fachowych wiadomości związanych z gospodarką intendencką w jednostkach wojskowych 41. Redaktorami byli: ppłk int. Henryk Szypułkowski I XII r. kpt./mjr dypl. int. dr Jan Aleksy WilczynśkiI IX r. W 1933 roku redakcja wyodrębniła następujące stałe działy: Administracja; Ekonomia; Technika; Z bieżących zagadnień; Wiadomości personalne; Przepisy i rozporządzenia; Bibliografia; Z prasy zagranicznej; Komunikaty i informacje. Dodała także nowe, było to związane ze zmianą adresata i tak pojawiły się działy: Praktyczne porady z dziedziny gospodarki intendenckiej w jednostkach administracyjnych; Odpowiedzi na pytania; Przyczynki do historycznych działań intendentury w czasie wojny; Wiadomości o najnowszych zdobyczach wiedzy i techniki. Tematyka poruszana na łamach czasopisma była bardzo szeroka i obejmowała wiele zagadnień z różnych dziedzin nauki. Wystarczy przytoczyć, że tylko w 1936 roku zamieszczone artykuły i notatki informacyjne dotyczyły m.in. takich zagadnień jak: Organizacja operacyjnego użycia służby intendentury; Wyszkolenia i doskonalenia; Spraw personalnych; Zaopatrzenia ludzi i zwierząt w żywność i sprzęt żywnościowy; Umundurowanie; Zaopatrzenie jednostek administracyjnych w materiał kwaterunkowy; Ochrona przeciwpożarowa w wojsku na czas pokoju; Uposażenie; Historia Zaopatrzenia; Zagadnienia prawne; Wojna chemiczna; Przejazdy; przewozy i transporty wojsk; Ekonomia; Rolnictwo; Handel; Odkrycia i wynalazki; Przemysł; Hodowla zwierząt i roślin; Technika; Chłodnictwo; Chemia; Medycyna; Higiena i wiele innych 42. Dla dowódców wszystkich szczebli Przegląd Intendencki był kopalnią wiedzy praktycznej i w istotny sposób ułatwiał rozwiązywanie problemów, które radziło codzienne życie w jednostkach i garnizonach wojskowych. Do połowy 1939 roku ukazało się w sumie 54 numery czasopisma. 41 PI, z 1/11-4/14, PI, z 1/11-4/14, 1936.

16 Przegląd Morski Przegląd Morski był miesięcznikiem marynarki wojennej propagującym rozwój sił zbrojnych na morzu oraz zagadnienia służbowe pogłębiające wiedzę fachową oficerów marynarki wojennej. Myśl powołania czasopisma narodziła się w Szkole Podchorążych Marynarki Wojennej w Toruniu, której komendantem był wówczas kmdr Stefan Frankowski. W grudniu 1928 roku wydano pierwszy numer Przeglądu Morskiego. Wydawcą pisma do 1935 roku była Sokoła Podchorążych Marynarki Wojennej, dopiero w czerwcu tegoż roku pismo przeniesiono do Warszawy, gdzie wydawało go kierownictwo Marynarki Wojennej. Kolejnymi redaktorami byli: kmdr dypl. Stefan Frankowski XII V r. kmdr ppor. Karol Korytowski VI III r. kmdr por. Pedjazd-Morgenstern IV V r. por. mar. Olgierd Żukowski VI IX r. Redakcja za jedno z głównych przedsięwzięć stawiała sobie za zadanie, by kadra oficerska marynarki wojennej dzieliła się swoimi doświadczeniami, uwagami, czy też osiągnięciami na temat swojej służby. Poruszano w pierwszej kolejności zagadnienia związane z naszym wybrzeżem, jego obroną, rozwojem i zadaniami jakie stały przed marynarką wojenną 43. W pierwszym okresie istnienia, mniej więcej do roku 1930, publikowano na łamach Przeglądu Morskiego przeważnie artykuły specjalistyczne poświęcone marynarce wojennej, będące w większości przedrukiem z fachowym pism zagranicznych, w większości francuskich. Dopiero w następnych latach ukazywało się stopniowo coraz więcej opracowań samodzielnych, dotyczących głównie zagadnień z dziedziny taktyki wojenno-morskiej, artylerii, nawigacji i służby okrętowej, broni podwodnej, lotnictwa morskiego i zagadnień sygnałowych. Bardzo ważnym problemem dla ówczesnej rozwijającej się polskiej marynarki wojennej było tworzenie i utrwalanie polskiej, wojskowej terminologii morskiej. Wysoką rangę dla tej działalności nadało w latach trzydziestych kierownictwo 43 Od redakcji, PM, 1928, z. 1, s. 1.

17 marynarki wojennej z kontradmirałem J. Świrskim na czele. Na tym polu szczególne zasługi położyli tacy oficerowie jak J. Unrug, S. Frankowski, K. Korytkowski, A. Sadowski, W. Żelechowski, R. Dziewałtowski-Gintowi, J. Stankiewicz, O. Żukowski, A. L. Reyman, W. Kodrąbski, J. Kierkus 44. W utworzonym w 1935 roku dziale Kącik językowy przedstawiali swoje poglądy m.in. czołowy działacz ligi Morskiej i Kolonialnej, autor licznych prac z tematyki morskiej Julian Ginsbert; wieloletni sekretarz Komisji Terminologii Morskiej inż. Karol Stadtmuller. Poza tym dr Roman Lutman i Józef Rossowski. Od 1930 roku na łamach Przeglądu zaczął ukazywać się biuletyn informacyjny Ligi Morskiej i Kolonialnej przeznaczony głównie dla zagranicznej i krajowej prasy polskiej. Systematycznie ukazywał się przegląd prasy wojennomorskiej innych państw. Głównie zamieszczano streszczenia lub omówienia ciekawych artykułów z takich pism jak: Morning Post, United Revier, Prance Militaire, La Revue Maritime, Revista Maritme, ponadto omówienia ważniejszych artykułów o marynarce wojennej z prasy polskiej. Dział Kroniki zagranicznej opracowywany głównie przez Romana Stankiewicza, to przegląd najważniejszych wydarzeń z życia marynarki wojennej w różnych krajach. Inne stałe działy Przeglądu Morskiego to: Strategia; Polityka; Organizacja; Zagadnienia taktyczne; Artyleria; Lotnictwo morskie; Historia; Prawo morskie; Zagadnienia sygnałowe; Zagadnienia terminologiczne; Wiadomości techniczne i Różne. Aby zachęcić oficerów pełniących służbę w Marynarce Wojennej i inne osoby zainteresowane publikowaniem na łamach pisma, redakcja ogłasza konkursy na prace z zakresu publicystyki wojennomorskiej. Zarówno nagradzane jak wyróżniane prace były zamieszczane na łamach Przeglądu Morskiego. W latach ukazało się w sumie 125 zeszytów pisma. Obecny Przegląd Morski nie kontynuuje numeracji swojego przedwojennego poprzednika. Przegląd Lotniczy Miesięcznik powstał dzięki Sekcji Lotniczej Towarzystwa Wiedzy Wojskowej, a był wspierany finansowo i wydawany przez Departament Lotnictwa 44 Szerzej J. S ł u g o c k i, op. cit., PM, z. 6, 1988, s. 69 i z. 7/8, s. 86.

18 Ministerstwa, Spraw Wojskowych. Pierwszy numer czasopisma ukazał się w listopadzie 1929 roku. W komitecie redakcyjnym było sześciu oficerów lotnictwa oraz po jednym przedstawicielu pozostałych rodzajów broni w tym Marynarki Wojennej i Obrony Przeciwlotniczej 45. Redaktorami naczelnymi byli kolejno: ppłk SG Stanisław Kuźmiński XI IX r. mjr SG Marian Romeyko X I r. mjr pil. Adam Wojtyga I VI r. mjr dypl. pil. Józef Jasiński VI IX r. Zakres tematyki Przeglądu Lotniczego był bardzo szeroki. Precyzując zadania jakie stawiano przed pismem, ówczesny szef Departamentu Lotnictwa płk SG pil. inż. Ludomił Rayski w artykule wstępnym pisał, że celem winno było być: po pierwsze, danie teoretykom i konstruktorom drogowskazu stworzonego przez potrzeby cywilizacyjne życia, jak i przez konieczność obrony państwowej, po drugie wytwarzanie wiedzy lotniczej, najszerszych horyzontów ogarniających zdobycze wszystkich narodów dla ich wspólnego postępu 46. W związku z reorganizacją czasopism wojskowych, od lipca 1933 roku zaczął się ukazywać pod redakcją mjr. obs. inż. Wacława Czaplickiego, jako dodatek, kwartalnik pt. Wiadomości Techniczne Lotnictwa. Był on przeznaczony dla inżynierów i techników lotnictwa, a poruszał takie zagadnienia jak: aerodynamika, wytrzymałość, statystyka, konstrukcja, fabrykacja sprzętu lotniczego, organizacja fabryk, budowa lotnisk, komunikacja lotnicza oraz dziedziny pokrewne. Od 1935 roku Przegląd Lotniczy oraz Wiadomości Techniczne Lotnictwa publikowały artykuły notatki sprawozdawcze i informacyjne w następujących działach: Organizacja; Wyszkolenie; Regulaminy; Taktyka; Historia; Wychowanie; Sport Lotniczy; Uzbrojenie; Balony; Lotnictwo państw obcych; Różne; Medycyna Lotnicza; Bibliografia; Obrona przeciwlotnicza i Wspomnienia pośmiertne. Szata graficzna pisma do roku 1936 była wyjątkowo estetyczna. Niestety po unifikacji wszystkich czasopism wojskowych zmieniono ją. 45 Artykuł wstępny, PL, nr , s Tamże, s. 3.

19 Początkowo czasopismo nie cieszyło się szerokim uznaniem lotników. Przez pierwsze dwa lata drukowane w nim artykuły nie wnosiły nic nowego i były odzwierciedleniem obowiązujących zasad w lotnictwem polskim 47. Dopiero po ukazaniu się w 1931 roku Regulaminu Lotnictwa rozgorzała prawdziwa dyskusja na łamach tego periodyku. Redakcja nie ingerując w wypowiedzi publicystów zamieszczała jedynie w każdym numerze stwierdzenie, autorzy artykułów są odpowiedzialni za poglądy w nich wyrażane 48. Do najbardziej płodnych autorów publikujących swe prace w Przeglądzie Lotniczym należy zaliczyć czołówkę teoretyków lotniczo-wojskowych tj. płk. Sergiusza Abżółtowskiego, mjr. Stanisława Jasińskiego, mjr. Eugeniusza Wyrwickiego i mjr. Tadeusza Piotrowicza. Przegląd Lotniczy wychodził regularnie do sierpnia 1939 roku. Ogółem ukazało się 130 numerów tego pisma. Przegląd Piechoty Miesięcznik był przeznaczony dla oficerów piechoty i miał podnosić i pogłębiać fachową wiedzę oficerów tej broni. Był kierowany głównie do kadry liniowej. Stąd redakcja dążyła do tego by artykuły były pisane prosto i przystępnie, a przekazywana w nich wiedza była praktyczna i osadzona w realiach życia żołnierskiego. Duży nacisk kładziono na innowacyjność i nowoczesność głoszonych poglądów. Pierwszy numer pisma ukazał się w lutym 1928 roku. Wnioskodawcami powstania periodyku o takiej linii programowej byli gen. bryg. Mieczysław Boruta- Spiechowicz (szef sekcji ogólno-wojskowej Towarzystwa Wiedzy Naukowej) i mjr dypl. Marian Porwit (szef Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego), którzy 47 Szerzej B. K i e c z y ń s k i, Dziesięciolecie Przeglądu Lotniczego [w:] PL, nr 11, 1938, s A. K u r o w s k i, Przegląd Lotniczy Organ Przedwojennego Dowództwa Lotnictwa , [w:] PL i WOKK, nr , s Duży wpływ na taki stan miały poglądy na lotnictwo J. Piłsudskiego. Patrz L. W y s z c z e l s k i, op. cit., s. 151 i dalej; M. R o m e y k o, Przed i po maju, Warszawa 1976, t. II, s. 149; K.A. T a r k o w s k i, Lotnictwo polskie w wojnie z Rosja Sowiecką, Warszawa 1991, s PL, z. 5, 1933.

20 pozyskali aprobatę i poparcie gen. dyw. Kazimierza Fabrycego (ówczesnego szefa Towarzystwa Wiedzy Wojskowej). Redaktorami naczelnymi Przeglądu Piechoty byli: mjr dypl. Mieczysław Pęczkowski II II r. płk dypl. Marian Porwit VII VIII r. W czerwcu 1931 roku utworzono stanowisko II-go redaktora, które objął mjr dypl. Kazimierz Bieńkowski. Następnie stanowisko to od VI do II roku objął mjr dypl. Albin Piotr Habina by przekazać je z powrotem mjr. dypl. K. Bieńkowskiemu. Początkowo pismo wydawali kolegialnie: Departament Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych i Wojskowym Instytut Naukowo-Oświatowy, następnie od kwietnia 1932 roku wydawał je Departament Spraw Wojskowych, już tylko przy współudziale Wojskowego Instytutu Naukowo-Oświatowego i Towarzystwa Wiedzy Wojskowej. Wiązało się to z finansowaniem pisma. Od stycznia 1934 roku wydawcą był już tylko sam Departament Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych 49. Autorami prac drukowanych w Przeglądzie Piechoty byli oficerowie z dużym już dorobkiem naukowym i publicystycznym m.in. z Bellony, Polski Zbrojnej i autorzy opracowań książkowych. Tacy jak choćby ppłk dypl. Stefan Mossor, ppłk dypl. Wincenty Rudasicz, ppłk dypl. Stanisław Sosabowski czy mjr dypl. Władysław Dec. Jednak duży procent autorów szczególnie w późniejszym okresie stanowili. ci, którzy debiutowali dzięki Przeglądowi Piechoty. Od samego początku swego istnienia, pismo stawiało sobie za cel, promowanie młodych pisarzy wojskowych. Do roku 1937 na łamach czasopisma debiutowało 271 autorów 50. W związku z tym, że adresatem, pisma byli oficerowie piechoty do szczebla pułku, tematyka periodyku była bardzo obszerna. Poruszano i omawiano w nim takie tematy jak: organizacja pododdziałów piechoty, obrona przeciwlotnicza w piechocie, organizacja i użycie taktyczne artylerii, nowe ośrodki ogniowe, sprawy wychowania fizycznego i sportu, współpraca z poszczególnymi rodzajami wojsk i służb, organizacja służb specjalnych, walka nocna, maskowanie, marsz, sprawy łączności i 49 M. P ę c z k o w s k i, Trochę historii, PP, z. 2, 1938, s Tamże, s. 152.