INSTYTUT GEOGRAFII. D o k u m e n t a c ja G e o g r a f ic z n a N r 3 INSTRUKCJA OPRACOWANIA 1 : Wydanie III Poprawione i uzupełnione

Transkrypt

1 P O L S K A A K A D E M I A N A U K INSTYTUT GEOGRAFII D o k u m e n t a c ja G e o g r a f ic z n a N r 3 INSTRUKCJA OPRACOWANIA MAPY HYDROGRAFICZNEJ POLSKI 1 : Wydanie III Poprawione i uzupełnione WARSZAWA 1964

2

3 P O L S K A A K A D E M I A N A U K INSTYTUT GEOGRAFII D o k u m e n t a c j a G e o g r a f ic z n a N r 3 INSTRUKCJA OPRACOWANIA MAPY HYDROGRAFICZNEJ P O L S K I 1 : Wydanie III Poprawione i uzupełnione WARSZAWA 1964

4 K O M IT E T R E D A K C Y J N Y : M A PY H Y D R O G R A FIC ZN E J PO L SK I 1: R ajm u n d GALON, M ieczysław K LIM A SZ E W SK I, T eodor N A U M IE N K O I N S T R U K C J Ę O P R A C O W A L I: T adeusz CELM ER, R ajm u n d GALON, S tefan K A PSA, M ieczysław K LIM A SZ E W SK I, T eodor N A U M IEN K O, W an d a ST E PH A N, H elena W ERN ER-W IĘCKOW SK A, T adeusz W ILG A T, K ry sty n a W IT -JÓ Ż W IK D O D R U K U P R Z Y G O T O W A Ł A : K ry sty n a W IT -JÓ Ż W IK

5 SPIS TREŚC I str. I. W STĘP ZA G A D N IEN IA SZCZEG Ó ŁO W EJ M A PY HYDRO G R A FIC Z N E J PO L SK I... 7 II. M ETODYKA B ADAN H Y D R O G R A F IC Z N Y C H...17 A. P rzygotow anie do p racy t e r e n o w e j W y p o s a ż e n i e P rzy g o to w an ie n a u k o w e...19 B. P ra c a w t e r e n i e O gólny to k p racy w t e r e n i e B ad an ie zjaw isk i procesów hydrograficznych a) S pływ pow ierzchniow y i w s ią k a n i e b) M o kradła i w ody s t o j ą c e c) W ody p o d z i e m n e d) N a tu ra ln e w ypływ y w ód p o d z ie m n y c h...50 e) Sieć r z e c z n a...58 III. O PRA C O W A N IE W Y N IK Ó W Z D JĘ C IA A. O pracow anie m ateriałó w d o k u m e n t a c y jn y c h...75 B. C h arak te ry sty k a h y d ro g raficzn a...81 Spis załączników poza tek stem 1. Z naki u m ow ne i o b ja śn ie n ia d la M apy H ydrograficznej P olski 1: F o rm u larze do d o k u m en tacji 3. A tlas roślin ch arak tery sty czn y ch d la m o k rad eł i zb io rn i ków zarastający ch 3

6 IIHCTPyKIJHH K nm P O rp A cm H E C K O ft KAPTE IIOJILIIM b MacmTaCSe 1: COflEPJKAHHE I. BCTYTIJIEHHE BOnPOCLI noflpobhoft rh flpo rpa O H H ECK O ft KAPTLI n O J I t n i H... 7 II. METOUHKA rh UPOrPAOHHECKHX HCCJIEftOBAHIlft Cip. A. IIoAroTOBKa k nonebhm paóotam opya;oBaHHe H a y H H a a n o ^ r o T O B K a...19 B. IIojieBbie paóotm m n ń x o a nojiebh X p a ó o T H ccjiea O B ah n e r H A p o rp a $ H H eck n x ABJieHHń h n p o ije c c o B. 26 a) IIOBepXHOCTHHft CTOK H B IIH T b IB a H H e ) fiojiota H CTOflHHe B O A b l...30 b ) Il0A3eMHHe b o a h...37 r) EcTecTBeHHHe h c to k h noa3emhbix b o a...50 A) P eh H aa cet b...58 III. PA3PAB0TKA PE3TJIŁTATOB ( T B E M K H A. PaspaóO T K a AOKyMeHTapHOHHbix M atepnajio B...75 B. rh Aporpa$HHecicaH xapaktepncthka...81 nepeaeh b BHeieKCTOBHX npunoacehhh 1. y CJIOBHHe 3H ak H H OObflCHeHHfl A M THApOrpa^HHeCKOft K apt bl IIoirbniH 1 : BnaHKH a m AOKyMeHTapHH 3. A T jiac pact eh H ft, xap ak T ep H b ix a m 6 o bo t h s a p a c T a io m H x BOAOeMOB 4

7 IN STRU C TIO N TO TH E H Y D R O G R A PH IC M A P O F PO LA N D on th e scale of 1: I n d e x Page I. IN TRO D U C TIO N PR O B LEM S O F TH E D ETA ILED HYDRO- G R A PH IC M A P OF P O L A N D... 7 II. M ETH O D S O F H Y D RO G R A PH IC R E S E A R C H A. P re p a ra tio n of field in v e s tig a tio n s In stru m e n ts and m a p s Scientific p re p a ra tio n 19 B. F ield i n v e s t i g a t i o n G en eral course of field w o r k Investig atio n of h y d ro g rap h ic p h enom ena an d processes 26 a. S urface flow an d i n f i l t r a t i o n...26 b. M arshes an d sta g n a n t w a t e r c. U n d erground w a t e r...37 d. N a tu ra l outflo w of u n d erg ro u n d w a t e r...50 e. R i v e r - n e t III. W O RK ON T H E RESU LTS O F FIE L D IN V E ST IG A T IO N A. W ork on docu m en tary d a t a B. H ydro g rap h ic c h a r a c t e r i s t i c s A p p en d ix n ot enclosed in th e te x t 1. K ey an d ex p lan a tio n to th e H ydrographic M ap of P o lan d 1: D o cum entary fo rm u lary 3. A tlas of p la n ts c h aracteristic of m arsh es an d overgrow n w a te r reserv o irs 5

8

9 I. W S T Ę P Z A G A D N IE N IA S Z C Z E G Ó Ł O W E J M A P Y H Y D R O G R A F IC Z N E J P O L S K I W ykonanie M apy H ydrograficznej P o lsk i n a p o d staw ie zdjęcia h y d ro g raficzn eg o przeprow adzonego w teren ie, zaproponow ałem w roku 1950, w okresie przygotow ań do I K ongresu N auki P olskiej. N a ty m K ongresie zostało ono u znane za jed n o z głów nych zadań geografii polskiej. Do re a lizacji tego zad an ia przystępow ały kolejno w latach 1951 do 1953 ośrodki u n iw e rsy te c k ie w K rak o w ie i Łodzi, P oznaniu, T o ru n iu i W arszaw ie, w L u b lin ie i W rocław iu. Od 1954 r. w y k onyw anie Szczegółow ej M apy H y d rograficznej P olski (1:50 000) m ieści się w p la n ie n au k o w o -b ad aw czym In sty tu tu G eografii P olskiej A kadem ii N auk. B ad ania są planow ane, zlecane i koordynow ane przez dw a Z akłady In sty tu tu G eografii PA N : Z a k ład G eom orfologii i H y d rografii G ór i W yżyn w K rak o w ie (kierow nik M. K lim aszew sk i oraz K. W it-jó źw ik i Z. Z iem ońska), o rg an izu jący b adan ia n a te ry to riu m Polski P ołudniow ej, oraz Z ak ład G eom orfologii i H y d ro g rafii N iżu w T o ru n iu (kierow nik: R. G alon oraz T. C elm er), o rg anizu jący b ad an ia n a te ry to riu m P olski P ółnocnej. W k arto w a n iu b io rą udział p raco w n icy obu Z ak ładów o ra z w spółpracow nicy z k a te d r uniw ersyteckich K rak o w a, L ublina, W arszaw y, T orunia, P o zn an ia i Łodzi. W ram ach zlecen ia są opracow yw ane ark u sze m ap w skali 1: o raz tek sty o b jaśniające. Z d jęcia hydrograficzne, któ ry ch re z u lta te m są m ap y hydrograficzne, w y k o n y w an e są w g In stru k c ji do o p raco w an ia Szczegółow ej M apy H y d ro g raficzn ej P o lsk i. P ierw sza z roku 1951 b y ła raczej w ykazem obiektów i zjaw isk hydrograficznych, k tó re należało kartow ać. W n astęp n ej, w ydanej w roku 1954 został przed staw io n y to k oraz m etody b a d a ń h y drograficznych. D w a dalsze w y d an ia (1958, 1959) zostały poszerzone w iadom ościam i o m etodach bad ań i zaleceniam i, dotyczącym i opraco w y w an ia m ateriałó w dokum en tacy jn y ch. W obecnym, o statn im w ydaniu, znacznie poszerzonym, zostały w y k o rzy stan e uw agi poczynione przez praco w n ik ó w In sty tu tu G eog rafii PA N oraz przed staw icieli In sty tu tu G ospodarki W odnej, C entralnego U rzędu G ospodarki W odnej, Z arząd u T opograficznego S ztab u G eneralnego, In s ty tu tu G eologicznego, In sty tu tu H ydrologiczno-m eteorologicznego, In sty- 7

10 tu tu M elioracji i U żytków Z ielonych oraz ośrodków uniw ersy teck ich w L u b lin ie i W arszaw ie. S zata graficzna m apy została zap ro jek to w an a przez Z arząd T opograficzny S ztab u G eneralnego W.P. o raz Z akłady G eom orfologii i H ydrografii IG PA N w K rak ow ie i T oruniu. Z n aki i o b ja śn ie n ia do m apy zostały w y d an e w osobnym załączniku do n iniejszej in stru k cji. P ró b n y ark u sz m ap y hydrograficznej w now ym ujęciu, o pracow ano g raficznie w Z arządzie T opograficznym. In s tru k c ją p o sługują się też studenci geografii w ram ach p ra k ty k o raz zb ierający m ateriały do p rac m agisterskich z zak resu h y drografii. Z m eto dą k arto w an ia hydrograficznego zaznajom iły się setki geografów w Polsce. Ś w iadczą o tym, liczne opraco w an ia a ta k ż e całk o w ite w yczerpanie trzech w ydań In s tru k c ji. O statnio zain tereso w ały się k arto w an iem h y drograficznym ośrodki geograficzne w e F ran cji, B elgii i R um unii, zostało też ono w prow adzone do p ro g ram u K om isji G eom orfologii S tosow anej M iędzynarodow ej U nii G eograficznej, w któ rej ra m a c h m ieści się ju ż P odkom isja K a rto w a n ia G eom orfologicznego. Szczegółow a M apa H ydrograficzna P o lsk i je st pierw szym tego ro d zaju opracow aniem w E u ro p ie i zapew ne n a św iecie. W toku p rac n ad Szczegółow ą M apą H ydrograficzną P o lsk i zaznaczyły się w y raźn ie dw a etapy. W okresie pierw szym h y d ro g rafo w ie ograniczali się do re je stro w a n ia i opisyw ania zjaw isk i obiektów w odnych, nanoszonych przy pom ocy sy g n atu r n a m apy w skali 1: lub 1: W ty m o k resie h y drografow ie nie m ieli jeszcze jasn o sprecyzow anej p ro b lem aty k i b ad ań i raczej zam ierzali pom agać hydrologom i hydrogeologom w zak resie in w en tary z acji zasobów w odnych. O kazało się jed n ak, że hydrologow ie stu d io w an ie zagadnień w odnych ograniczali głów nie do rzek a hydrogeologow ie do podziem ia, że w oda k tó ra jest jednym z elem entów środow iska geograficznego n ie je st an i przez jed n y ch ani przez d rugich ro zp atry w an a n a tle i w pow iązaniu z innym i elem entam i tego środow iska. To doprow adziło do etap u drugiego, w k tó ry m p rzed hydro g rafam i postaw iono jak o głów ny cel i zadanie: poznanie obiegu wody w poszczególnych dorzeczach na tle i w powiązaniu z inymi elementami środowika geograficznego, zatem śledzenie i ro zp atry w an ie poszczególnych faz obiegu w ody n a tle i w pow iązan iu z budow ą geologiczną, z u k ształto w an iem teren u, sto su n k am i glebow ym i, klim atycznym i, florystycznym i i ekonom icznym i. Zasady zdjęcia hydrograficznego Do ta k określonego celu zm ierzają hydro g rafo w ie m iędzy in n y m i przez w ykonyw anie zdjęcia hydrograficznego Polski. Z djęcie hydrograficzne, którego re zultatem je st M apa H ydrograficzna P o lsk i polega n a nanoszeniu w czasie b ad ań teren o w y ch n a m apę topo 8

11 graficzn ą w skali 1: za pom ocą ustalo n y ch sy g n atu r, w szystkich z ja w isk i obiektów w odnych, stw ierdzonych n a b ad an y m teren ie, po ich u p rzednim opisie, pom ierzeniu i genetycznym zaklasyfikow aniu. Polega ono n a rejestro w an iu i lokalizow aniu n a m apie topograficznej m ożliw ie w szystkich przejaw ó w obiegu w ody p rzy rów noczesnym śledzeniu p o w iązań ze środow iskiem geograficznym. H ydrograf, p rzep ro w ad zający te b a d a n ia m usi stale zdaw ać sobie spraw ę, ja k ą fu n k cję sp ełn iają poszczególne zjaw isk a w odne w obiegu w ody n a b ad an y m obszarze. Jego zad an iem je st po p ro stu śledzenie i rejestro w an ie w te re n ie w szystkich przejaw ó w obiegu w ody od chw ili gdy ona spada w postaci opadu aż do chw ili w y p aro w an ia lu b odpływ u z badanego dorzecza. O ilości o padu a w ięc ilości w ody w prow adzonej do obiegu w d an y m dorzeczu in fo rm u je m eteorolog. Do zad ań h y d ro g rafa należy b ad an ie w a ru n ków w siąk an ia w ody, jej p aro w an ia, g ro m ad zen ia się w zb io rn ik ach pow ierzchniow ych i podziem nych, w y p ły w an ia w postaci źródeł w reszcie spływ a n ia i odpły w an ia podziem nego o raz pow ierzchniow ego w postaci cieków. W zw iązku z ty m hydrograf, w ram ach zdjęcia hydrograficznego, pow inien obserw ow ać, rejestro w ać, m ierzyć i lokalizow ać te w szy stk ie zjaw isk a i obiekty w odne, k tó re u m ożliw iają p o znanie przebiegu rozm iarów r e t e n cji podziemnej (zbiorniki w odne podziem ne), retencji powierzchniowej (tereny podm okłe, jeziora, staw y) oraz spływu powierzchniowego i linijnego (spadki teren u, cieki). B ad an ia teren o w e są w y konyw ane w o kresie le tn im i o g ran iczają się p rzew ażn ie do jednorazow ych pom iarów i ob serw acji np. w ydajności źródeł, głębokości w y stęp o w an ia zw ierciad ła w ody, objętości p rzepływ u itp. Poszczególne arkusze m apy H ydrograficznej p rz ed staw iają zatem stosunki h ydro g raficzn e ch arak tery sty czn e i w łaściw e d la czasokresu, w k tó ry m zostały zaobserw ow ane. D latego n a m ap ach będących rezu ltatem zdjęcia jest zaznaczony czasokres badań. To u m ożliw ia n aw iązy w an ie je d n o ra zow ych ale dato w an y ch spostrzeżeń i p o m iarów do ciągu system atycznych, codziennych spostrzeżeń i pom iarów dokonyw anych przez stacje opadow e, w odow skazow e oraz sta c je pom iarów w ód gru n to w y ch P aństw ow rego In sty tu tu H ydrologiczno-m eteorologicznego. Sieć tych stacji je st jeszcze n ied o stateczn a i d la uzy sk an ia pow iązań trz e b a nieraz w ychodzić poza g ra nice badanego obszaru. T akie p o w iązanie obserw acji jednorazow ych z ciągam i o b serw acyjnym i p o zw ala n a zorien to w an ie się czy stosunki h y d ro graficzne, stw ierdzone w czasokresie b ad ań są ch arak tery sty czn e d la o k resu o opadach i w o dostanach w ysokich, śred n ich czy niskich. B rak system aty cznych pom iarów i obserw acji każdego k arto w an eg o zjaw isk a i to dokonyw anych w ciągu dłuższego okresu czasu je s t n iew ątp liw ie dużym b rak ie m i bardzo obniża w arto ść m apy. S taram y się tem u p rzynajm n iej częściowo zaradzić przez w y k o rzy sty w an ie m ateriałó w, zeb ran y ch n a stacjach P IH M oraz przez zb ieran ie in fo rm acji u ludności 9

12 m iejscow ej, np. o zm ian ach w ydajności źródeł, w ahaniach stan u w ody w stu d n iach, jezio rach i rzekach, o stałości cieków, zasięgu pow odzi i te re nów podm okłych, zlodzeniu rzek itp. Treść Mapy H ydrograficznej M apa H ydrograficzna Polski w y k o n y w an a je s t n a podkładzie m ap y to pograficznej w skali 1 : , na któ rej p rzy pom ocy sy g n atu r p o w ierzchniow ych przed staw io n e są sto su n k i litologiczne ze szczególnym uw zględnieniem przepuszczalności u tw o ró w pow ierzchniow ych. N a ty m tle orograficzno-litologicznym p rzed staw io n e je st w y stęp o w an ie pierwszego poziomu w ód podziem nych (hydroizobaty w zględnie strefy w y stęp o w an ia w ód podziem nych o zróżnicow anej głębokości do zw ierciad ła w ody), a n astęp n ie w szystkie zjawiska i obiekty wód powierzchniowych (stojących i płynących) oraz w szelkie o biekty gospodarki wodnej przy pom ocy um ow nych sy gnatur, zestaw ionych w załączonej tab eli znaków. T ak sk o n stru o w an a M apa H y d ro g raficzn a in fo rm u je o w a ru n k a c h in filtra c ji, o rozm ieszczeniu, położeniu i głębokości zaleg an ia płytszych zb io r n ików w ody podziem nej, o w ypływ ie w ód podziem nych n a pow ierzchnię w postaci źródeł, w ycieków, w ysięków i m łak o ra z o ilości w ody w y p ły w ającej w b ad an y m o kresie z p o d ziem ia p oprzez oznaczanie w y dajności źródeł, o w ielkości i ro d zaju re te n c ji pow ierzchniow ej (m okradła, zb io rn ik i w odne) w reszcie o fo rm ach i k ieru n k ach o d pływ u pow ierzchniow ego (cieki stałe, periodyczne, epizodyczne, działy w odne), o zasięgu w ód pow odziow ych i zanieczyszczeniu rzek o ra z o p rzejaw ach gospodarki w odnej. Te in fo rm ac je p o su w ają znacznie znajom ość stosunków h y drograficznych naszego k raju. M apa H y d ro g raficzn a P olski o p raco w y w an a i w y d aw ana arkuszam i jest m apą podstaw ow ą. N a p o d staw ie tej m ap y oraz całego zebranego m a te ria łu są w y k o n y w an e mapy pochodne ja k : m ap a zbiorników w ód podziem nych, m apa zw ierciad ła w ody podziem nej (przy pom ocy hydroizohips), m ap a przepływ ów, m ap a odpływ u jednostkow ego, m ap a zanieczyszczenia cieków, m ap a regionów h y d rograficznych i inne. T e m apy są załączn ik am i do ob jaśn ień, opracow yw anych d la każdego arkusza. Objaśnienia poszczególnych ark u szy z a w ie ra ją c h a ra k te ry sty k ę w szystkich elem entów środow iska geograficznego (budow a, rzeźba, gleby, roślinność, klim at), w p ły w ający ch n a sto su n k i w odne oraz d o k ład n ą ch a ra k te ry sty k ę h y d ro g raficzn ą opracow anego obszaru (w ody podziem ne, w ody pow ierzchniow e, w odostany, przepływ y, ty p y cieków, obszary podm okłe i zbiorniki pow ierzchniow e, sto su n ek w ód podziem nych do pow ierzchniow ych itp.). O b jaśn ien ia zam yka podział n a regiony hydro g raficzn e i ich d o k ład n a ch arak tery sty k a. 10

13 O b jaśn ien ia są opracow yw ane w o p arciu n ie ty lk o o m ap ę h y d ro g raficzną, ale rów nież n a podstaw ie w szelkich w iadom ości zeb ran y ch w te re nie, k tó re n a m ap ie n ie zostały uw zględnione (np. dan e o zasobności zbiorn ik ó w podziem nych i pow ierzchniow ych, o w o d o stan ach i ich w ahaniach, p rzepływ ach, term ice, zlodzeniu, chem iźm ie, spadkach, tra n sp o rc ie ru m o w isk a itp.) a tak że danych uzyskanych z PIH M i in n y ch in sty tu cji oraz lite ra tu ry. Teoretyczna i praktyczna w artość Mapy H ydrograficznej Polski M apa h y d ro g raficzn a posuw a znacznie naprzód znajom ość stosunków hyd ro g raficzn y ch w k ra ju. D aje o n a lokalizację i re je stra c ję w szystkich zjaw isk w odnych, toteż stanow i podstaw ę w szelkich b ad ań n ad obiegiem w o dy. P rz e d sta w ia o n a je d n a k nie tylko rozm ieszczenie poszczególnych z ja w isk i obiektów ale tak że ich w zajem n y stosunek oraz sto su n ek do innych elem en tó w środow iska geograficznego do u k ształto w an ia i budow y geologicznej. Z ary so w u je dalszą p ro b lem aty k ę a n a w e t częściow o ją nieraz rozw iązuje. P ozw ala też n a w cale d o k ład n ą c h a ra k te ry sty k ę hydro g raficzn ą przedstaw ionego obszaru i jego regionalizację. T ak i je s t zakres treści n ie tylko objaśnień ale ta k ż e w ielu prac magisterskich, w y k onanych w oparciu o zdjęcie h y d ro g raficzn e i d a ne h y d ro m etry c zn e PIH M oraz d o b rą znajom ość poszczególnych elem entów środow iska geograficznego, u m o żliw iającą śledzenie pow iązań m iędzy z ja w iskam i w odnym i a w aru n k am i przyrodniczym i. Jeszcze in n y je s t zakres monografii hydrograficznych re p rezen tacy jn y ch regionów w Polsce. W ty ch o p raco w an iach m onograficznych, będących rezu ltatem nie tylko k a rto w a n ia hydrograficznego ale k ilk u letn ich b ad ań terenow ych, połączonych z w ielk ą ilością sp ecjaln y ch pom iaró w h y drom etrycznych, p rzed staw ian y jest obieg wody w powiązaniu z warunkami środowiska geograficznego nieraz bardzo zróżnicow anego. S tw ierd zan e są też p ew n e praw idłow ości obiegu w ody w o b szarach o różnej rzeźbie i różnej b u dow ie (c. 8, 50). M apa h y d ro g raficzn a m a rów nocześnie duże znaczenie praktyczne. In fo rm u je o rozm ieszczeniu i głębokości zalegan ia zbiorników w ody podziem nej, o grubości w arstw y suchej, o rozm ieszczeniu i c h a ra k terze źródeł (w ydajności), o rozm ieszczeniu i ro d zaju zb io rn ik ó w w ód p o w ierzchniow ych, te re n ó w podm okłych i zalew anych, o przebiegu i c h a ra k terze cieków, u m ożliw ia w yznaczanie obszarów n ad w y żek i deficytów w odnych. O rie n tu je zate m i in fo rm u je o tych w szystkich danych, k tó re są szczególnie w ażn e d la rolnictw a, leśnictw a, przem ysłu, gospodarki kom u nalnej itd., N a p o d staw ie poszczególnych ark u szy m apy h y d rograficznej m ogą być w ykonyw ane m apy bonitacyjne, in fo rm u jące o rozm ieszczeniu obszarów 11

14 o różnej p rzydatności z p u n k tu w id zen ia sto su n k ó w hydrograficznych dla poszczególnych dziedzin gospodarki. W artość te j Mapy polega w reszcie n a tym, że zachęca i zm usza geografów, którzy podjęli się jej w ykonan ia do b a d a ń terenow ych, do stu d io w an ia w ody w przyrodzie, do kom pleksow ego ro zp atry w an ia obiegu w ody. G eografow ie polscy poprzez w y k onyw anie szczegółow ych m ap n ie tylko h ydro g raficzn y ch ale tak że m ap geom orfologicznych i klim atologicznych zm ierzają, podobnie ja k geologow ie (m apa geologiczna), gleboznaw cy (m a p a pedologiczna), botanicy (m apa florystyczna) do lepszego p oznania poszczególnych elem entów środow iska geograficznego, um ożliw iającego śledzen ie w zajem nych pow iązań m iędzy nim i oraz p raw id ło w ą analizę i ocenę w a ru n k ó w środow iska geograficznego z gospodarczego p u n k tu w idzenia. M. K lim a szew ski LITERATURA A. M etodyka badań hydrograficznych 1. C elm er T., K lim a sze w sk i M., P ietkiew icz S., S tep h a n W., W ern er-w ięcko w ska H., W ilgat T., W it K., In s tru k c ja do zd jęc ia hydrograficznego Polski. D ok u m en tacja G eogr. z. 3, 1958 i z. 4, D ynow ski-b alcer J., Z ad an ia i m etody b ad ań hydrograficznych. G eog rafia w Szkole, t. X, z. 5, K lim a szew ski M., P ietkiew icz S., W ięcko w ska H., W it K., In s tru k c ja do opracow ania szczegółow ej m apy h y drograficznej Polski. W arszaw a 1954 (w ydanie pow ielone). 4. K lim a sze w sk i M., T he detailed h y d ro g rap h ical m ap of P oland. P rzeg l. G eogr. t. X X V III, suppl., K lim a szew ski M., Z ag ad n ien ia m apy h y drograficznej Polski. D okum enta c ja G eogr. z. 3, K olago C., Z adanie m ap hydrograficznych. G o spodarka W odna, n r 4, P ietkiew icz S., Z p ro b lem aty k i h ydrograficznej m apy Polski. P rzeg ląd G eofiz. t. V /X III, z. 2, W ern er-w ięcko w ska H., Z ad an ia i m etody geograficznego b a d a n ia w ód gruntow ych. Przegl. G eogr. t.x X V I, z. 2, W ern er-w ięcko w ska H., Z ag ad n ien ia m etodyczne m apy pły tkich w ód gruntow ych. Gosp. W odna n r 6,

15 10. W ilg a t T., O w odzie i jej geograficznym b ad an iu. C zasopism o C eogr. t. X X X II, z. 2, W ilg a t T., D orobek polskiej h y drografii. Przegl. G eograf, t. X XXV, z. 3, B. Spraw ozdania z w ykonyw ania zdjęcia hydrograficznego Polski 1. G alon R., K o n feren cja nau k o w a pośw ięcona m apie geom orfologicznej i h y d ro g raficzn ej Niżu. Przegl. G eogr. t. X X X III, z. 4, K. M., K o n feren cja w sp raw ie m apy geom orfologicznej i h y d ro g raficznej P olski, K rak ó w IV Przegl. G eogr. t. X X V I, z. 4, K o n d ra cki J., P osiedzenie K om isji dla m apy m orfologicznej i h y d ro graficznej P olski. P oznań 4.VI Przegl. G eogr. t. X X IV, z. 3, K o n d ra cki J., K o n feren cja W SN PT G w sp raw ie m ap y m orfologicznej i m ap y h y d rograficznej Polski. K rak ó w V P rzegl. Geogr. t. X X IV, z. 3, S. L., S p raw o zd an ie z posiedzenia K om isji m apy m orfologicznej i hydro g raficzn ej Polski w O siecznej w dniach V Przegl. Geogr. t. X X V II, z. 1, C. W ykaz prac napisanych na podstaw ie m ateriałów zebranych w ramach zdjęcia hydrograficznego Polski. 1. B o rejko W., P ro b lem aty k a h y d ro g raficzn a n a ark u szu P oznań Północ, D o k u m en tac ja G eogr. z. 6, C elm er T., U w agi o stosunkach w odnych okolic m ia sta T orunia. Dok u m e n ta c ja G eogr. z. 4, C hurska Z., W ybrane zag ad n ien ia hydro g raficzn e n a a rk u szu C zernikow o. D o k u m en tacja G eogr. z. 6, D yn o w ska I., C h arak te ry sty k a hydro g raficzn a dorzecza D łubni. Dok u m e n ta c ja G eogr., z. 4, D ynow ska I., P ró b a analizy działu w odnego. P rzegl. G eogr. t. X X X I, z. 3 4, D yn o w ska I., C irculation of G ro u n d W ater in an A rea b u ilt of C re ta ceous M arl E xem p lified by th e B asin of th e U p p er S zren iaw a R iver. B ull. A cad. Pol. des Sci. Ser. Sci. geol.-geogr. vol. X I. No 1, D yn o w ska I., S tosunki hydro g raficzn e oraz zag ad n ien ia ochrony w ód zachodniej części W yżyny M iechow skiej. O chrona P rzyrody. Roczn. X X IX, D yn o w ska I., O bieg w ody w obszarze w yżynnym zbudow anym z m arglu kredow ego n a p rzykładzie dorzecza G órnej Szreniaw y. Z eszyty N aukow e U niw. Jagiell., P race G eogr., z. 9,

16 9. D ynow ska I., T he W a te r B alance of a h igland A rea of C retaceous M arls illu stra te d by th e E xam ple of th e U pper S zren iaw a R iv er B asin. G eog ra p h ia Polonica, vol. 2, D yn o w ski I., Z b ad ań hydrograficznych zlew ni B iałej i C zarnej W isełki. Czasop. G eogr. T. X X X II, z. 1, D yn o w ski J., K w ie k M., C h arak te ry sty k a h y d ro g raficzn a zlew ni B u- dzisza. Z eszyty N aukow e U niw. Jagiell. P ra c e G eogr. z. 7, G a u d yn -T la łka A., C h arak te ry sty k a h y d ro g raficzn a dorzecza B ędków - ki, B olechów ki, K o bylanki i K luczw ody (W yżyna K rakow ska). Z eszyty n aukow e U niw. Jag iell. P race G eogr. z. 7, G alon R., W stępna w iadom ość o o p racow aniu dotyczącym z a n ik a n ia jezior w Polsce. P rzegl. G eogr. t. X X V I, z. 2, a. G alon R., H ydrological R esearch fo r th e R egional Econom y. G eo g rap h ia Polonica. Vol. 3, K a lin o w ska K., Z an ik an ie jezior polodow cow ych w Polsce. P rzegl. G eogr. t. X X X III, z. 3, K o n d ra cki J., M ik u lsk i Z., H y d ro g rafia dorzecza K ru ty n i. P race G eogr. IG PA N, K o n d ra cki J., S zo sta k M., Z arys geom orfologiczny i hydrograficzny je zior okolic W ęgorzew a. R oczniki N auk. R oln. t. 77-B -l, K o sm o w ska D., S tu d ia n ad geom orfologią i h y d ro g rafią dorzecza g ó r nej O patów ki. D okum en tacja G eogr. z. 6, K o sm o w ska D., H y d ro g rap h ic D ifferen tiatio n of th e N o rth -E astern P a rt of th e S andom ierz U plands. B ull. A cad. Pol. Sci., Ser. Sci. G eol.-geogr. vol. X I, No 3, K o sm o w ska D., D bjaśn ien ią do m apy h y d rograficznej 1: a rk u s z M A O żarów. D okum entacja G eogr. z. 2, 1963 (do użytku słu ż bow ego). 20. K o w a lska A., W ah an ia zw ierciadła górnego horyzontu w ody podziem nej. P rzegl. G eogr. t. X X X IV, z. 2, K ryg o w ski B., U w agi o zw iązku jezio r niziny W ielkopolskiej z w o d a m i gruntow ym i. P rzegl. G eogr. t. X X V I, z. 2, K ry g o w sk i B., O zan ik u górnej w ody gru n to w ej w okolicy K onina. B ad an ia Fizj. n ad P olską Zach., t. V, K ry g o w sk i B., W ody podziem ne N iziny W ielkopolsko-k ujaw skiej. P ro b lem y w odne W ielkopolski. P oznań L eś-r ogoż A., C h arak te ry sty k a h y d ro g raficzn a G órnośląskiego O kręgu P rzem ysłow ego. K om. d la S p raw G O P. B iul. n r 64, 1962 (do uży tk u służbow ego). 25. M a k sy m iu k Z., S tosunki w odne w ysoczyzny goniądzkiej. D okum entac ja G eogr. z. 6, M u ra w ski T., M apa h y d ro g raficzn a d la w ojew ództw a bydgoskiego. P rzegl. G eogr. t. X X X III, z. 4,

17 27. P opraw a B., P ro b lem aty k a h y d ro g raficzna n a ark u szu K ostrzyn. Dok u m e n ta c ja G eogr. z. 6, P y d ziń ski B., S tosunki w odne w górnej części dorzecza Soły. P race G eogr. W SP w K rakow ie, z. 10, S zo sta k M., C h arak te ry sty k a m orfologiczna i h y d ro g raficzn a p o łudniow ej części R ynny M ikołajskiej. D o k u m en tacja G eogr. z. 2, T ch ó rzew ska -C zeka lo w a B., P o ró w n an ie w aru n k ó w i w yników zdjęcia hydrograficznego z dw u okresów. P rzegl. G eogr. t. X X X IV, z. 3, W ar sza T., P ro b lem aty k a h y d ro g raficzn a n a ark u szu Sady. D okum enta c ja G eogr., z. 6, W ern er-w ięcko w ska H., O bszary bezodpływ ow e M azow sza. Przegl. G eogr. t. X X III, W ern er-w ięcko w ska H., Z w iązek działów w ód podziem nych z rzeźbą, budow ą geologiczną i k lim atem o raz ich strefow ość. P rzegl. G eogr. t. X X IV, z. 4, W ern er-w ięcko w ska H., S trefow ość geograficzna pierw szego horyzontu w ód podziem nych. Przegl. G eogr. t. X X X II, z. 1 2, W ern er-w ię cko w ska H., O diagnozie c h a ra k te ru działów w ód podziem nych. Przegl. G eofiz. t. V I/X IV, z. 4, W ięcko w ska H., T ypy w ystęp o w an ia górnych horyzontów w ody podziem nej w Polsce. Czas G eogr. T. X X X IV, W ilgat T., S tosunki geom orfologiczne i hydro g raficzn e w strefie k an a łu W ieprz-k rzna. P rzegl. G eogr. t. X X IX, z. 2, W ilg a t T., P ro b lem y hydro g raficzn e W yżyny L ubelskiej. Czas. Geogr.. t. X X IX, z. 4, W ilg a t T., Z b ad ań n ad w odam i podziem nym i W yżyny L ubelskiej. A n n ales UM SC, Sec. B, t. X II, W it K., C h a ra k te ry sty k a h y d ro g raficzn a R egionu P odtatrzańskiego. Dok u m e n ta c ja G eogr. z. 2, W it-j ó ź w ik K., R egiony h y d rograficzne G órnośląskiego O kręgu P rz e m ysłow ego. K o m itet d la S p ra w G O P. B iul. n r 64, 1962 (do użytku służbow ego). 42. W it K., Z iem o ń ska Z., S tosunki hydro g raficzn e T atr. P rzew o d n ik V I O gólnopolskiego Z jazdu PT G K raków, W it K., Z iem o ń ska Z., O b jaśn ien ia do M apy H ydrograficznej P olski 1: a rk u sz M B. D ok u m en tacja Geogr., z. 5, W it K., Z ie m o ń ska Z., H y d ro g rafia T a tr Z achodnich. O b jaśn ien ia do M apy H ydrograficznej T atry Z ach o d n ie 1 :50 000, K raków, W it K., Z iem o ń ska Z., H ydro g rafia T a tr P olskich. T a trz ańsk i P a rk N a rodow y, K raków

18 46. W o jciech o w ski K., H y drographical C h aracteristics of th e Loess A rea n e a r G rabow iec. A nnales UMCS, Sec. B, t. XV, Z iem o ń ska Z., Z w iązek tem p e ra tu ry źródeł m orenow ych z w ysokością ich w y stęp o w an ia n a północnych stokach T a tr Z achodnich. P rzegl. G eogr. t. X X X II, z. 3, Z iem o ń ska Z., T he W ate r C irculation in th e C zarny D unajec B asin. B ull, A cad. Pol. Sci. Ser. geol.-geogr. Vol. X I, N o 4, Z iem o ń ska Z., T he W ater B alance in high m o u n tain R egion illu s tra te d by th e E xam ple of W estern T a tra M ountains. G eographia P olonica. Vol. 2, Z iem o ń ska Z., O bieg w ody w górnej części dorzecza C zarnego D unajca. P race G eograficzne (przygotow ana do druku). 16

19 II. M ETO D Y K A B ADAŃ H YD RO GRA FICZN Y CH A. PR ZY G O T O W A N IE DO PR A C Y TER EN O W EJ 1. Wyposażenie P rzed rozpoczęciem p ra c teren o w y ch k a rtu ją c y pow inien zaopatrzyć się: a) w d o k um enty, b) m apy, c) m a te ria ły piśm ienne, d) in stru m e n ty i p rzyrządy, p o trzeb n e do w y k o n y w ania obserw acji i pom iarów oraz e) uzyskać adresy o b serw ato ró w sta c ji PIH M. a) Dokumenty P o dstaw o w y m dokum en tem je st zarządzenia o w y k o n yw aniu b ad ań terenow ych, w y staw io n e przez In s ty tu t G eografii PA N (w zględnie R e k to ra t uczelni). Z aśw iadczenie należy ostem plow ać: W D yrekcji L asów P ań stw o w y ch lub w odnośnych N adleśnictw ach, co u łatw i p o ru szan ie się n a obszarach zalesionych i zapew ni opiekę te re now ych placów ek leśn ictw a (gajów ek, leśniczów ek) oraz w W ojskow ych K om endach G arnizonów w w ypadku, gdy n a obszarze o b jęty m b ad an ia m i z n a jd u ją się o biekty w ojskow e. b) Mapy m ap y topo graficzne: w skali 1:25 000, m apy litologiczne i glebow e w dostępnej podziałce, c) Materiały piśmienne d ziennik obserw acji w tw a rd e j okładce, ołów ki, kred k i, tusze, piórka, lin ijk a m ilim etro w a, kom p let fo rm u larzy do opisów i pom iarów, d) Instrumenty i przyrządy busola, k lizy m etr lu b poziom przeziernikow y, a lty m e tr (dla teren ó w górskich), n iw elato r kieszonkow y, sap erk a, 17