STANDARDY OBSŁUGI INWESTORÓW W MAŁOPOLSCE. Poradnik MAŁOPOLSKIE OBSERWATORIUM GOSPODARKI DEPARTAMENT GOSPODARKI I SPOŁECZEŃSTWA INFORMACYJNEGO

Transkrypt

1 MAŁOPOLSKIE OBSERWATORIUM GOSPODARKI STANDARDY OBSŁUGI INWESTORÓW W MAŁOPOLSCE Poradnik DEPARTAMENT GOSPODARKI I SPOŁECZEŃSTWA INFORMACYJNEGO URZĄD MARSZAŁKOWSKI WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO

2 Standardy obsługi inwestorów w Małopolsce Poradnik

3 Poradnik powstał na zlecenie Zarządu Województwa Małopolskiego w ramach projektu Małopolskie Obserwatorium Gospodarki. Publikację przygotowali: Poradnik opracował zespół CEM Instytut Badań Rynku i Opinii Publicznej w składzie: Jan Jerschina, Szymon Beźnic, Dominika Lalik-Budzewska, Elżbieta Lesińska, Łukasz Pytliński. Współpraca i konsultacja zespół Małopolskiego Obserwatorium Gospodarki w składzie: Marcin Kopeć, Agnieszka Górniak, Rafał Poniewski, Bartosz Józefowski. Małopolskie Obserwatorium Gospodarki Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego Departament Gospodarki i Społeczeństwa Informacyjnego ul. Basztowa 22, Kraków Adres do korespondencji: ul. Racławicka 56, Kraków tel.: (12) , (12) fax (12) gospodarka@umwm.pl Copyright Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Kraków Kopiowanie i rozpowszechnianie może być dokonane z podaniem źródła. Publikacja jest dystrybuowana bezpłatnie. Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego ISBN Opracowanie graficzne, skład, przygotowanie do druku, druk: Agencja Reklamowo-Wydawnicza Arkadiusz Grzegorczyk Redakcja techniczna: Elżbieta Czarnacka Projekt graficzny: Bożena Rociek

4 Szanowni Państwo! Mam przyjemność zarekomendować Państwu Standardy obsługi inwestorów w Małopolsce oparty na zbiorze dobrych praktyk podręcznik obsługi inwestorów w małopolskich urzędach gminnych. Zawarte w nim informacje nie tylko porządkują wiedzę na temat procesu pozyskiwania nowych inwestycji, ale także stanowić mogą źródło wiedzy jak tworzyć nową jakość w relacjach urzędów z przedsiębiorcami. Publikacja powstała w oparciu o przeprowadzone badania, wywiady z ekspertami oraz praktyczne przykłady pochodzące z instytucji profesjonalnie zajmujących się obsługą inwestorów. Audyt obsługi inwestorów przeprowadzony wśród instytucji samorządowych wskazał na potrzebę dalszego przekazywania wiedzy i prezentowania dobrych wzorców w tej dziedzinie. Za bardzo ważne uznano także promowanie otwartej postawy w relacjach z potencjalnymi inwestorami. Zarząd Województwa poświęca wiele uwagi zwiększeniu atrakcyjności inwestycyjnej regionu. Przyciąganie zewnętrznego kapitału jest nie tylko szansą, lecz warunkiem rozwoju regionalnego. Zadania samorządu lokalnego to: profesjonalne przygotowanie oferty inwestycyjnej, sprawne przeprowadzenie negocjacji z potencjalnym inwestorem, udzielenie pomocy w dopełnieniu procedur, a także rzetelna ocena składanych ofert. Podręcznik, który trafia właśnie w Państwa ręce, to kompendium wiedzy o obsłudze inwestorów. Mam nadzieję, że podzielają Państwo naszą troskę o usprawnianie procesu inwestycyjnego w Małopolsce. Zachęcam więc do zapoznania się z przedstawionym schematem obsługi inwestorów. Dziękuję wszystkim instytucjom i osobom, których zaangażowanie umożliwiło wydanie tego podręcznika. Marek Nawara Marszałek Województwa Małopolskiego 3

5

6 Poradnik niniejszy został oparty na trzech typach źródeł. Pierwszym były wyniki badania pt. Poziom obsługi inwestorów w Małopolsce, zrealizowanego na zlecenie Małopolskiego Obserwatorium Gospodarki, działającego w ramach Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego, drugim dostępne instrukcje i poradniki, trzecim zaś istniejąca literatura przedmiotu. Badanie zrealizowane dla Małopolskiego Obserwatorium Gospodarki pozwoliło na wyciągnięcie wniosku, że samorządy gminne potrzebują poradnika, który byłby dostosowany do potrzeb gmin rolniczych, wiejskich oraz tych najmniej doświadczonych w kontaktach z potencjalnymi inwestorami. Wyniki badań wskazują, że niedostateczne doświadczenie oraz niepowodzenia pierwszych kontaktów powodują utratę wiary w szanse pozyskania inwestora. Tymczasem naturalne jest, że większość kontaktów z potencjalnymi inwestorami nie kończy się zainwestowaniem na obszarze gminy. Nie należy z tego wyciągać wniosku, że gmina nie stanowi atrakcyjnej lokalizacji, ani że proces pozyskiwania inwestora jest w całości niepoprawny. Oczywiście należy analizować sposób postępowania, diagnozować błędy, starać się określać sposoby ich naprawienia i działać w kierunku promowania gminy. Powierzamy Państwu zestawienie wzorów i standardów postępowania w najbardziej typowych sytuacjach. Dla ich zobrazowania w treści poradnika umieszczone zostały przykłady dobrych praktyk oraz najczęściej popełnianych błędów. Celem tej publikacji nie jest stworzenie uniwersalnego wzorca postępowania w zakresie obsługi inwestorów. Poradnik traktować należy raczej jako zbiór zaleceń, które umożliwią gminom rozwijanie własnego schematu działań. Najważniejsze jest, by potencjalnemu inwestorowi zawsze dostarczać rzetelne informacje, odpowiednio dobierać argumenty w dyskusji z inwestorem oraz budować klimat zaufania. Jan Jerschina Prezes CEM IBRiOP 5

7

8 Spis treści Wykaz używanych skrótów Wprowadzenie Przygotowanie strategii działań proinwestycyjnych Rola władz gminy w procesie podejmowania decyzji o lokalizacji inwestycji Założenia strategii proinwestycyjnej Instytucje wspierające pozyskiwanie inwestorów Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych Małopolska Agencja Rozwoju Regionalnego Krakowski Park Technologiczny i Krakowska Specjalna Strefa Ekonomiczna Centrum Business in Małopolska Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie Inne organizacje lokalne wspierające proces pozyskiwania inwestorów do gmin Oferta promocyjno-inwestycyjna Cele oferty inwestycyjnej System Informacji Inwestycyjnej Oferta ulg, zachęt i ułatwień dla inwestorów Przygotowanie formularza informacyjnego PAIiIZ Materiały umożliwiające obrazowe przedstawienie oferty Folder informacyjny dla inwestorów Prezentacja multimedialna Zawartość informacyjna strony internetowej urzędu Promocja oferty inwestycyjnej

9 Poradnik dla gmin 4. Pierwszy kontakt z potencjalnym inwestorem Procedura postępowania w razie pierwszego kontaktu z potencjalnym inwestorem Ramy czasowe udzielania odpowiedzi przez urzędników Organizacja spotkania z potencjalnym inwestorem Przebieg spotkania z potencjalnym inwestorem Szczegółowe pytania, jakie należy zadać przed spotkaniem Standardowy przebieg spotkań z potencjalnymi inwestorami Postępowanie w przypadku kontaktu z inwestorem zagranicznym Szkolenia podnoszenie kwalifikacji urzędników Negocjacje i współpraca z inwestorem Negocjacje z inwestorem Współpraca z inwestorem w trakcie realizacji inwestycji i po jej zakończeniu Bibliografia Strony internetowe: Załączniki Załącznik nr 1 wzór formularza informacyjnego PAIiIZ dla nieruchomości typu greenfield Załącznik nr 2 wzór formularza informacyjnego PAIiIZ dla nieruchomości typu brownfield Załącznik nr 3 logo Województwa Małopolskiego oraz logo Business in Małopolska Załącznik nr 4 Karta informacyjna dla stanowiska pierwszego kontaktu Załącznik nr 5 Karta informacyjna dla Koordynatora Informacji Inwestycyjnej Załącznik nr 6 Formularz przygotowywania spotkania z inwestorem Załącznik nr 7 Polecana literatura z zakresu zagadnień obsługi inwestora zagranicznego i negocjacji

10 Wykaz używanych skrótów CEM IBRiOP CEM Instytut Badań Rynku i Opinii Publicznej Sp. z o.o. COI Centrum Obsługi Inwestora KPT Krakowski Park Technologiczny MARR Małopolska Agencja Rozwoju Regionalnego MOG Małopolskie Obserwatorium Gospodarki PAIiIZ Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych PUP Powiatowy Urząd Pracy SSE Specjalna Strefa Ekonomiczna UMWM Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego WUP Wojewódzki Urząd Pracy WM Województwo Małopolskie 9

11

12 Wprowadzenie Jakość współpracy samorządów gminnych z potencjalnymi inwestorami jest jednym z ważniejszych czynników rozstrzygających o wyborze lokalizacji pod planowaną inwestycję. Tak zwane miękkie czynniki, sprzyjające podjęciu decyzji o lokalizacji inwestycji do których należy zaangażowanie lokalnych urzędów i jakość obsługi inwestorów nabierają szczególnego znaczenia, gdy inwestor ma do wyboru kilka lokalizacji dla swojej inwestycji. Badania procesów decyzyjnych i praktyka wskazują, że wybór dokonywany jest wówczas w oparciu o maksymalizację korzyści emocjonalnych: przedsiębiorca chętniej rozpocznie działalność tam, gdzie panuje przyjazny klimat dla prowadzenia inwestycji oraz gdzie ma zapewnioną przychylność władz lokalnych. Podnoszenie poziomu wiedzy i kompetencji przedstawicieli samorządów, a w efekcie maksymalne wykorzystanie możliwości wpływu władz lokalnych na decyzje lokalizacyjne przedsiębiorstw, stanowi przedmiot starań Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego, zainteresowanego stałym wzrostem strumienia inwestycji napływających do Małopolski. Opracowanie stanowi praktyczny poradnik, przygotowujący przedstawicieli władz lokalnych do profesjonalnej obsługi inwestorów zainteresowanych rozpoczęciem działalności na terenie gminy. Wskazówki w nim zawarte w większości uznać można za uniwersalne i możliwe do zastosowania w różnych typach gmin (zarówno o profilu przemysłowym, jak i turystycznym), a jego celem w dłuższej perspektywie jest ujednolicenie i usprawnienie procesu obsługi projektów inwestycyjnych w Małopolsce. Tworząc poradnik, autorzy opierali się na dostępnych w formie papierowej oraz elektronicznej dokumentach dotyczących obsługi projektów inwestycyjnych (patrz: Bibliografia), korzystali także z doświadczeń instytucji wspierających gminy w po zys kiwaniu inwestorów, takich jak Państwowa Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych, Małopolska Agencja Rozwoju Regionalnego, Krakowski Park Technologiczny, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego oraz Wojewódzki Urząd Pracy. Podstawą dla formułowania wskazówek, dotyczących obsługi inwestora, były wnioski wynikające z badania Poziom obsługi inwestorów w Małopolsce, zrealizowanego we wrześniu 2009 roku przez CEM IBRiOP na zlecenie Małopolskiego Obserwatorium Gospodarki. Opierając się na wnioskach z badania, za pomocą graficznych oznaczeń (symbol kciuka skierowanego w górę lub w dół) wyróżniono w tekście poradnika przykłady dobrych praktyk oraz wskazano na najczęściej popełniane błędy. Badania, zrealizowane w 20 małopolskich gminach, ujawniły brak w wielu urzędach procedur obsługi inwestorów. Ilustracją wyników badań jest wykres przedstawiający procent realizacji standardów obsługi inwestora w zbadanych gminach. Pokazuje on, że zaledwie w 3 z 20 zbadanych małopolskich urzędów procent realizacji standardów obsługi wyniósł 80% lub więcej. W 9 gminach nie zrealizowano natomiast nawet 60% standardów. 11

13 Poradnik dla gmin Wykres 1. Procent realizacji przyjętych w badaniu standardów obsługi inwestorów w 20 zbadanych małopolskich gminach Źródło: Raport z badania pt. Poziom obsługi inwestorów w Małopolsce zrealizowanych w 2009 r. Poradnik składa się z sześciu rozdziałów, które obrazują następujące po sobie etapy obsługi inwestora. Analizę standardów obsługi rozpoczyna opis procesu przygotowania i wdrożenia strategii proinwestycyjnej wraz z omówieniem działalności instytucji wspierających władze samorządowe w kontaktach z inwestorami. Główna część poradnika prezentuje metody opracowania oferty inwestycyjnej oraz standardy obsługi informacyjnej inwestorów, formy kontaktu, organizację spotkań oraz przedstawienie oferty. Końcowy rozdział poświęcony jest omówieniu negocjacji i obsługi poinwestycyjnej. Treść poradnika skupia się na głównych obszarach obsługi inwestora i nie obejmuje pełnego zakresu elementów związanych z tą tematyką. Dlatego opracowanie uzupełnione zostało o bibliografię, która umożliwi samodzielne pogłębianie wiedzy dotyczącej analizowanych zagadnień. 12

14 1. Przygotowanie strategii działań proinwestycyjnych

15

16 1. Przygotowanie strategii działań proinwestycyjnych Rola władz gminy w procesie podejmowania decyzji o lokalizacji inwestycji O wyborze lokalizacji inwestycji decydują w pierwszym rzędzie czynniki twarde, jak położenie geograficzne, dostępność komunikacyjna, wielkość rynków zbytu oraz jakość i koszt siły roboczej. Jednak także elementy miękkie, w tym jakość obsługi inwestora oraz zachęty oferowane inwestorom przez władze gminne, stanowią istotny czynnik determinujący napływ inwestycji. Co więcej, niechętne nastawienie władz lokalnych może tworzyć na tyle zły klimat do prowadzenia interesów, że gmina przegrywa w konkurencji z lokalizacją teoretycznie mniej atrakcyjną, lecz bardziej przyjazną inwestorom. Rolę jakości obsługi inwestorów w procesie podejmowania decyzji lokalizacyjnej ilustruje Tabela 1. Tabela 1. Wpływ wybranych czynników na wybór miejsca inwestycji według inwestorów (odsetek wskazań na bardzo duży i duży wpływ czynnika). Wyróżniono czynniki, na które bezpośredni wpływ mają władze samorządowe. Czynnik lokalizacji Ocena inwestorów Bliskość głównych dróg 73,6 Współpraca władz gminy 66,0 Dogodne położenie w stosunku do odbiorców 64,2 Pozytywne nastawienie ludzi wobec pracy 61,5 Niskie koszty pracy 58,8 Łatwość pozyskania wykwalifikowanych robotników 56,6 Dostępność szczegółowej informacji o terenie 54,9 Łatwość pozyskania wysoko kwalifikowanych specjalistów 51,0 Bliskość przyszłej lub obecnej autostrady 46,2 Niskie ceny ziemi 46,0 Dobre warunki ekologiczne 42,0 Niewielka skłonność do strajków 36,7 Dostępność specjalistycznych usług dla firm 32,7 Bliskość granicy 32,1 Pozytywne doświadczenia firm inwestujących wcześniej w danym miejscu 29,4 Dostępność tanich budynków 29,4 Brak wojowniczo nastawionych organizacji związkowych 29,2 Bliskość zaopatrzenia w surowce, materiały lub części 28,3 Dostępność usług zaspokajających potrzeby pracowników firmy 26,5 Źródło: Opracowanie na podstawie Jarczewski W., 2007, Pozyskiwanie inwestorów do gmin, Wolters Kluwer Polska, Warszawa, s

17 Poradnik dla gmin Praktyka gmin osiągających sukcesy w pozyskiwaniu inwestorów pokazuje, że podstawą aktywności proinwestycyjnej jest wola i zaangażowanie władz jednostki samorządu lokalnego. Często to osobowość liderów aktywizuje budowę systemu działań, umożliwiających rozwój przedsiębiorczości w gminie. Pozyskiwanie inwestorów to zwykle proces długofalowy i wymagający wielokierunkowych działań ze strony władz samorządowych. W konsekwencji sukces uzależniony jest także od stabilności władzy w gminie i ciągłości działań proinwestycyjnych w kolejnych kadencjach. Pozytywne nastawienie władz samorządowych do pozyskiwania inwestorów i aktywność lokalnych liderów, jak pokazuje przykład kilku małopolskich gmin, jest niezbędnym czynnikiem sukcesu. Błędem bywa przekonanie, że posiadana oferta inwestycyjna jest na tyle atrakcyjna, że wypromuje się sama. Założenia strategii proinwestycyjnej Etapy budowy strategii proinwestycyjnej Pierwszym krokiem do pozyskania inwestora jest sformułowanie wpisującej się w strategię lokalnego rozwoju gospodarczego wizji proinwestycyjnej polityki gminy. Strategia powinna określać konieczne działania i wskazywać pożądane cele. Podstawą wyznaczenia kierunku strategii proinwestycyjnej jest określenie potencjału gminy, oczekiwanych w związku z pojawieniem się inwestorów korzyści oraz wskazanie istniejących ograniczeń i sposobów ich przezwyciężenia. Budowę strategii proinwestycyjnej rozpoczyna określenie celu planowanych działań proinwestycyjnych. Podstawą są odpowiedzi na pytania o przyszłość gminy: Czy celem jest pozyskanie inwestycji przemysłowych czy rozwój usług turystycznych? Czy przyciągnięcie inwestora z branży przemysłowej nie zaszkodzi wizerunkowi gminy turystycznej? Czy gmina spełni wymagania dotyczące wielkości terenu inwestycyjnego, czy konieczne jest sprofilowanie oferty na potrzeby mniejszych przedsięwzięć? Jaką perspektywę rozwoju akceptują mieszkańcy i lokalni przedsiębiorcy? Kształt długofalowej strategii musi wynikać z odpowiedzi na te i inne pytania dotyczące wizji rozwoju jednostki samorządu terytorialnego. Kwestie sporne lokalny samorząd powinien poddać konsultacjom społecznym, aby ograniczyć ryzyko konfliktów związanych z pojawieniem się w gminie nowego podmiotu gospodarczego. Należy określić priorytety rozwoju lokalnego głównymi korzyściami z przyciągnięcia inwestora mogą być redukcja bezrobocia lub aktywizacja lokalnej gospodarki, a nie bezpośrednie wpływy z podatku od nieruchomości. Kolejnym krokiem jest wyznaczenie mocnych i słabych stron gminy oraz szans i zagrożeń, czyli wykonanie analizy SWOT 1 (patrz: Tabela 2). Wokół mocnych stron i szans roz- 1 Analiza SWOT technika analityczna służąca porządkowaniu informacji, stanowiąca pierwszy etap analizy strategicznej. Polega na posegregowaniu posiadanych informacji na cztery kategorie: mocne strony (wszystko, co stanowi atut analizowanego przedmiotu), słabe strony (wszystko, co stanowi słabość analizowanego przedmiotu), szanse (wszystko, co stwarza dla analizowanego przedmiotu szansę korzystnej zmiany) oraz zagrożenia (wszystko, co stwarza dla analizowanego przedmiotu niebezpieczeństwo niekorzystnej zmiany). Mocne i słabe strony stanowią czynniki wewnętrzne, natomiast szanse i zagrożenia czynniki zewnętrzne. 16

18 Przygotowanie strategii działań proinwestycyjnych wojowych będzie można budować strategię promocji gminy. Podaż terenów inwestycyjnych, tak w kraju, jak i w województwie, jest dość duża, należy zatem wyznaczyć dziedziny, będące podstawą przewagi konkurencyjnej nad innymi oferentami. Do dziedzin takich należą: ceny lub charakter nieruchomości, dostępność taniej siły roboczej, przygotowanie zawodowe potencjalnej kadry pracowniczej, oferta ulg i zachęt inwestycyjnych, jakość infrastruktury transportowej, położenie geograficzne warunkujące dostępność rynków zbytu, dostaw surowców itp. Każda z tych dziedzin może być także słabością i ujawniać braki oraz ograniczenia lokalnej oferty. Mocne i słabe strony oraz cele stanowią podstawę wyznaczenia działań niezbędnych do zbudowania atrakcyjnej dla inwestora oferty, oszacowania kosztów ich realizacji oraz określenia perspektywy czasowej, w której działania zostaną zrealizowane. Strategia proinwestycyjna gminy powinna być skorelowana z aktualną Strategią Rozwoju Województwa Małopolskiego (tekst dokumentu dostępny na stronie internetowej Tabela 2. Przygotowanie strategii promocji gminy wobec inwestorów analiza SWOT. Czynniki wewnętrzne Czynniki zewnętrzne (mocne i słabe strony) (szanse i zagrożenia) Koszt, kwalifikacje i podaż na lokalnym rynku pracy Stabilność polityczna Ceny oraz podaż nieruchomości w gminie Transport międzynarodowy Lokalne przedsiębiorstwa Rynki krajowe Ośrodki badawczo-rozwojowe Przepisy celne i podatkowe Lokalne usługi transportowe Działający w Polsce inwestorzy Infrastruktura zagraniczni Lokalny rynek zbytu Sytuacja makroekonomiczna kraju Stan środowiska naturalnego Warunki polityczne i ekonomiczne Struktura gospodarki do inwestowania Warunki życia Stosunek władz centralnych do inwestycji zagranicznych Lokalne warunki szkoleniowe Stosunek Polaków do inwestycji Stosunek władz lokalnych do inwestycji zagranicznych zagranicznych Stosunek społeczności lokalnych do inwestycji zagranicznych Źródło: Wolff J., (2004), Inwestorzy i samorząd. Wzajemne oczekiwania (prezentacja PPT), Dokumenty strategiczne gminy Na podstawie określonych celów działań proinwestycyjnych opracowany zostaje lokalny program rozwoju. Jego powstanie jest istotne z promocyjnego punktu widzenia, będąc wyrazem zainteresowania władz gminy potrzebami przedsiębiorców zarówno funkcjonujących, jak i rozważających inwestycje na obszarze gminy. Dzięki niemu działania lokalnych władz nabierają charakteru planowego, możliwe staje się też poznanie planów potencjalnych inwestorów. 17

19 Poradnik dla gmin Kolejny istotny dokument to plan zagospodarowania przestrzennego. Brak planu może prowadzić do uznaniowości decyzji budowlano-inwestycyjnych, a długie oczekiwanie na wydanie decyzji administracyjnej może doprowadzić do spadku zainteresowania prowadzeniem inwestycji na terenie gminy, a nawet do całkowitej rezygnacji z danej lokalizacji. Zachęty dla inwestora ze strony władz gminy wsparcie organizacyjno-administracyjne oraz ulgi podatkowe Atrakcyjność inwestycyjna nieruchomości w znacznym stopniu zależy od jasnej sytuacji własnościowej. W wielu przypadkach inwestorzy wolą prowadzić negocjacje z gminą, będącą prawnym dysponentem nieruchomości, niż z grupą właścicieli prywatnych (konsekwencją rozdrobnienia gruntów w województwie małopolskim jest częste występowanie tej drugiej sytuacji). Zdarza się, że samorządy, przygotowując ofertę, skupują grunty, łącząc je w większą całość. Oferowanie dużych nieruchomości w jednym kawałku jest często warunkiem koniecznym rozpoczęcia rozmów o pozyskaniu inwestycji zagranicznych. Scalanie gruntów jest działaniem perspektywicznym, wymagającym znacznych nakładów finansowych, a ponadto obciążonym ryzykiem, gdyż może okazać się niewystarczające dla pozyskania inwestora. Nie wszystkie grunty warto skupować, czasem dla podniesienia atrakcyjności gruntów wystarczy deklaracja właścicieli o chęci ich zbycia po określonej cenie. Pojawiającym się błędem jest przekonanie władz lokalnych, że jeśli gmina nie posiada własnych terenów, to nie ma szans na pozyskanie inwestorów i nie musi przejawiać aktywności w kontaktach z nimi (wiąże się to z omówionym problemem zaangażowania władz gminnych w lokalny rozwój gospodarczy). Wśród czynników, na które wpływ mają władze lokalne, najważniejszym elementem branym pod uwagę przez potencjalnych inwestorów przy podejmowaniu decyzji lokalizacyjnej są z pewnością gminne inwestycje w rozwój infrastruktury technicznej (patrz: Rysunek 1). Inwestorzy, szczególnie zagraniczni, zazwyczaj poszukują gruntów w pełni przygotowanych do zainwestowania i spełniających szereg kryteriów istotnych z punktu widzenia planowanego przedsięwzięcia. W konsekwencji atrakcyjność oferty ściśle związana jest z przeznaczeniem nieruchomości wynikającym z zapisów miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i z samym faktem uchwalenia planu. Przed przedstawieniem oferty inwestorowi należy dokładnie określić potencjał obszaru i zakres możliwego wsparcia inwestycji. Ważnym i często oczekiwanym przez inwestorów elementem wsparcia procesu inwestycyjnego jest udzielanie ulg podatkowych (patrz: Tabela 3). 18

20 Przygotowanie strategii działań proinwestycyjnych Rysunek 2. Wpływ władz samorządowych na czynniki wyboru lokalizacji inwestycji. korzystne położenie Waga dla podaż siły roboczej infrastruktura inwestora telekomunikacja techniczna połączenia komunikacyjne fachowa siła robocza obiekty produkcyjne i biurowe wcześniejsza współpraca inwestora z polskimi partnerami bliskość granic duży rynek zbytu w regionie mała konkurencja ze strony firm lokalnych podaż i dostęp do surowców doświadczenia innych spółek lokalne zachęty podatkowe jakość obsługi w urzędzie stosunek władz lokalnych do BIZ nastawienie mieszkańców do inwestycji zagranicznych Niski/a ceny surowców Wpływ władz samorządowych na dany czynnik Wysoki Źródło: Rola PAIiIZ w pozyskiwaniu inwestorów zagranicznych (prezentacja PPT), za: Dziemianowicz, 1998, coi.wrotapodlasia.pl. Tabela 3. Oczekiwania inwestorów wobec władz lokalnych (odsetek odpowiedzi twierdzących po zaokrągleniu do pełnych wartości). Oczekiwania Inwestorzy Inwestorzy zagraniczni krajowi Udzielanie ulg podatkowych Rozwijanie infrastruktury technicznej Tworzenie planów rozwoju lokalnego Rozwijanie infrastruktury społecznej Działania na rzecz ochrony środowiska naturalnego Pomoc w znalezieniu partnerów biznesowych Źródło: Matuszczak-Szulc I., Rola samorządu w kreowaniu lokalnej polityki gospodarczej subregionu. Doświadczenia Ostrowa Wielkopolskiego (prezentacja PPT), za: Dziemianowicz W., 2007, Konkurencyjność miast w świetle klimatu inwestycyjnego i relacji władz lokalnych z inwestorami zagranicznymi, Turawa k. Opola. Oczekiwania inwestorów, dotyczące ulg w podatkach lokalnych, są przejawem chęci obniżenia kosztów działalności, choć wysokość zwolnień udzielanych przez władze lokalne jest zwykle niewielka, szczególnie z punktu widzenia dużych firm i międzynarodowych korporacji. Uwzględnienie tego elementu w strategii inwestycyjnej jest jednak często traktowane jako wyznacznik stosunku władz do potencjalnych inwestorów. Szczegółowe informacje na temat zachęt podatkowych, jakie zaoferować mogą potencjalnym inwestorom władze samorządowe, znajdują się w Rozdziale 3, podrozdział Oferta ulg, zachęt i ułatwień dla inwestorów. 19

21 Poradnik dla gmin Wysoka jakość obsługi inwestora w gminie Usprawnienie realizacji procesów inwestycyjnych w gminie jest z perspektywy inwestora niezwykle istotne. Dotyczy to wszelkich przedsięwzięć związanych z przygotowaniem warstwy informacyjno-promocyjnej oferty inwestycyjnej oraz standardów obsługi inwestora w urzędzie. Ta grupa działań przedstawiona została w dalszej części opracowania. Na tworzenie przychylnej inwestorom atmosfery w gminie wpływ mają: deklaracja wsparcia władz gminy w zakresie poprawy stanu infrastruktury technicznej na oferowanych inwestorowi terenach, poziom obsługi inwestora w urzędzie gminy, udzielanie ulg podatkowych oraz dodatkowej pomocy ułatwiającej prowadzenie działalności gospodarczej, spójna wizja rozwoju gospodarczego gminy (plany rozwoju lokalnego) oraz uchwalanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, kształtowanie w mieszkańcach gminy pozytywnego nastawienia do napływu inwestycji zagranicznych. 20

22 Przygotowanie strategii działań proinwestycyjnych Podstawowe bariery inwestowania na obszarze gminy, wynikające z braku proinwestycyjnej polityki urzędów lokalnych, to: brak działań władz samorządowych w celu uregulowania stanu prawnego nieruchomości położonych w granicach gminy (np. w drodze wykupu działek od prywatnych właścicieli), brak zachęt podatkowych oraz organizacyjno-administracyjnych ze strony władz lokalnych, brak pozytywnego nastawienia do inwestycji zagranicznych wśród władz gminy oraz mieszkańców regionu. 21

23

24 2. Instytucje wspierające pozyskiwanie inwestorów

25

26 2. Instytucje wspierające pozyskiwanie inwestorów Zapytania inwestycyjne ze strony inwestorów zagranicznych rzadko kierowane są bezpośrednio do gmin. W kontaktach między inwestorem a lokalnymi władzami pośredniczą zazwyczaj wyspecjalizowane instytucje: na poziomie krajowym Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych (PAIiIZ), a na poziomie województw regionalne Centra Obsługi Inwestora (COI). W Małopolsce COI funkcjonuje w ramach Małopolskiej Agencji Rozwoju Regionalnego (MARR). Dodatkowo, w proces obsługi inwestora w małopolskich gminach, w których funkcjonuje krakowska Specjalna Strefa Ekonomiczna (SSE), zaangażowany jest Krakowski Park Technologiczny (KPT), powołany do zarządzania SSE. Każda z wymienionych instytucji posiada bazę ofert inwestycyjnych, obejmującą lokalizacje pozostające w zasięgu jej oddziaływania (PAIiIZ posiada oferty z całego kraju, MARR z WM, a KPT oferty typu greenfield i brownfield 2 zlokalizowane w krakowskiej SSE). Wizyta inwestora w gminie zwykle stanowi ostatni etap rozpoznania możliwości lokalizacyjnych. Poza wymienionymi wyżej instytucjami, w proces pozyskiwania inwestorów do małopolskich gmin zaangażowany jest również Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie (WUP) oraz instytucje działające na szczeblu lokalnym. Rolę poszczególnych podmiotów w tym procesie omówiono poniżej. Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych PAIiIZ jest agendą rządową, do której głównych zadań należy udzielanie informacji na temat otoczenia prawno-gospodarczego podmiotom planującym prowadzenie działalności gospodarczej w Polsce oraz przeprowadzenie potencjalnych inwestorów przez wszystkie etapy procesu inwestycyjnego (od pomocy w wyborze lokalizacji, po ułatwienie kontaktu z władzami gmin, na których terenie znajdują się interesujące inwestora grunty / nieruchomości). Gminy stanowią dla PAIiIZ główne źródło informacji o dostępnej ofercie terenów typu greenfield i brownfield. Jako podmiot obsługujący przede wszystkim dużych inwestorów zagranicznych, Agencja jest zainteresowana jedynie dobrze przygotowanymi ofertami terenów inwestycyjnych i powierzchni biurowych z obszarów zapewniających wyszkoloną kadrę potencjalnych pracowników. Od gmin PAIiIZ oczekuje przygotowania szczegóło- 2 Greenfields tereny jeszcze nie przygotowane lub posiadające tylko podstawową infrastrukturę, które są przeznaczone pod inwestycje dla celów przemysłowych. W dosłownym tłumaczeniu to budowanie nowych fabryk i zakładów na zielonym polu, czyli od podstaw. Brownfields obszary uprzednio wykorzystywane, np. pod budowę, przez przemysł lub zastosowania komercyjne. Obszary brownfields mogą zawierać nieruchomości przeznaczone dla celów przemysłowych. 25

27 Poradnik dla gmin wej oferty według określonych wytycznych, tzn. opracowania formularza informacyjnego site check list i/lub formularza dla hal w języku angielskim wraz z załącznikami w postaci map terenu i zdjęć działek. Po otrzymaniu tych materiałów przedstawiciele PAIiIZ przeprowadzają wizję lokalną, weryfikując informacje zamieszczone w przesłanych przez gminę formularzach (podobna procedura audytu działek ma miejsce w przypadku ofert nadsyłanych do MARR oraz KPT). Podczas wizyty w gminie audytorzy zbierają także informacje dodatkowe, które mogą okazać się przydatne podczas kontaktów z potencjalnymi inwestorami (np. plany związane z uzbrojeniem terenu czy innymi gminnymi projektami infrastrukturalnymi, jak np. budowa oczyszczalni ścieków). Zweryfikowane oferty trafiają do internetowej bazy InfoBase, dostarczającej inwestorom szybkiej informacji na temat możliwości lokalizacyjnych zgodnych z wymogami ich projektu. Wsparcie PAIiIZ dla gmin w zakresie obsługi inwestorów PAIiIZ samodzielnie lub we współpracy z regionalnymi COI prowadzi szkolenia dla przedstawicieli gmin w zakresie wypełniania formularzy informacyjnych oraz profesjonalnej organizacji wizyt inwestorów w gminach, włączając informacje na temat występujących różnic kulturowych, jakich można się spodziewać podczas spotkania z przedsiębiorcą należącym do innego kręgu kulturowego. Dodatkowo, pracownicy Agencji pomagają podczas organizacji wizyty inwestora w gminie, dbając o dobre przygotowanie lokalnych władz do rozmów z inwestorem oraz o zapewnienie ich sprawnego przebiegu. Małopolska Agencja Rozwoju Regionalnego Regionalne Centrum Obsługi Inwestora w ramach MARR jest ważną instytucją wspierającą proces pozyskiwania inwestorów do gmin. Stanowi pierwszy punkt kontaktu dla przedsiębiorców poszukujących lokalizacji pod przyszłą inwestycję na terenie województwa. Do zadań tej instytucji należy zapewnienie informacji o aktualnych ofertach inwestycyjnych w regionie (przez stronę internetową 3 ) oraz ciągłe doskonalenie obsługi projektów inwestycyjnych w wojewódz twie. MARR intensywnie współpracuje z PAIiIZ, wspomagając w obsłudze zgłaszających się tam inwestorów oraz prowadzi samodzielnie obsługę inwestorów poszukujących wsparcia w zakresie wyboru lokalizacji pod inwestycję bezpośrednio na szczeblu regionalnym. Pracownicy MARR podobnie jak pozostałych regionalnych COI są szkoleni przez PAIiIZ i mają zapewnione stałe wsparcie merytoryczne ze strony Agencji. Wsparcie MARR dla gmin w zakresie obsługi inwestorów Poza wsparciem oferowanym inwestorom, MARR służy pomocą władzom lokalnym, dążąc do podniesienia jakości obsługi projektów inwestycyjnych. Pomoc dla samorządów za- 3 Więcej informacji na temat projektu Business in Małopolska znajduje się w jednym z kolejnych podrozdziałów. 26

28 Instytucje wspierające pozyskiwanie inwestorów czyna się już na etapie tworzenia oferty inwestycyjnej. Zazwyczaj przyjmuje ona postać konferencji i szkoleń, podczas których osoby odpowiedzialne w gminie za obsługę inwestorów mogą otrzymać wskazówki, jak przejść przez skomplikowany proces opracowania oferty 4. Pracownicy MARR pozostają ponadto do dyspozycji gmin, udzielając indywidualnych porad. To MARR jest zwykle odpowiedzialny za opiekę nad inwestorem na kolejnym etapie projektu inwestycyjnego podczas wizyty w wybranych gminach. Osoby wyznaczone do obsługi danego projektu inwestycyjnego po stronie Agencji zapewniają klientowi kompleksową obsługę, obejmującą między innymi przekazanie kompletu informacji na temat proponowanej lokalizacji, dowiezienie do gminy oraz objazd po wybranych działkach. Pracownicy Agencji dysponują sprzętem do prowadzenia prezentacji (laptopy, rzutniki) oraz opracowanymi wzorami prezentacji regionu i warunków inwestowania w Małopolsce i wspomagają przedstawicieli gminy biorących udział w spot kaniu. Zadaniem przedstawicieli władz lokalnych w sytuacji, gdy inwestor wizytuje ich gminę w asyście ekspertów MARR, jest przygotowanie bardziej szczegółowych informacji na temat gminy. Również w tym elemencie obsługi inwestora gminy mogą liczyć na wsparcie ze strony Departamentu Obsługi Inwestora MARR. Co ważne w przypadku inwestorów zagranicznych, pracownicy MARR asystujący inwestorowi podczas wizyty w gminie biegle posługują się językiem angielskim. Dzięki wyszkoleniu specjalistów spotkania z potencjalnymi inwestorami są profesjonalnie przygotowane, więc kontakt z Agencją jest zalecany także, gdy podmiot zainteresowany inwestowaniem zgłasza się bezpośrednio do gminy, z pominięciem MARR. W takich sytuacjach gminy mogą liczyć na wielowymiarową pomoc ze strony Departamentu Obsługi Inwestora w MARR. Krakowski Park Technologiczny i Krakowska Specjalna Strefa Ekonomiczna KPT to spółka posiadająca status Parku Technologicznego, wspierająca rozwój technologiczny, roz wój przedsiębiorczości, promująca innowacyjność i nowe technologie w województwie. Z punktu widzenia opracowania bardziej istotne jest jednak to, że pełni funkcję zarządcy krakowskiej SSE, stanowiącej ważne narzędzie wspomagające proces pozyskiwania inwestorów. Specjalna Strefa Ekonomiczna to teren uprzywilejowany pod względem podatkowym przedsiębiorcy funkcjonujący w strefie są uprawnieni do zwolnień w podatku dochodowym CIT lub PIT, przyznawanych na podstawie zezwolenia wydawanego przez zarządcę Strefy 5. Wysokość pomocy publicznej jest uzależniona od wysokości ponoszo- 4 Przykładem tego rodzaju wsparcia jest organizowane corocznie przez MARR Małopolskie Forum Inwestycyjne (w 2010 roku odbędzie się jego czwarta edycja), podczas którego przedstawiciele urzędów gmin mogą zapoznać się między innymi z dobrymi praktykami w zakresie obsługi inwestora. 5 Działalność specjalnych stref ekonomicznych w Polsce reguluje ustawa z 20 października 1994 roku o specjalnych strefach ekonomicznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2007 r., nr 42, poz. 274; ustawa z 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych Dz. U. z 2008 r., nr 118, poz. 746). Teksty dostępne na stronie 27

29 Poradnik dla gmin nych przez przedsiębiorcę nakładów z tytułu nowo utworzonych miejsc pracy (liczonych jako dwuletnie koszty pracy nowozatrudnionych pracowników) lub z tytułu realizacji nowego projektu inwestycyjnego (nakłady inwestycyjne na grunty, budynki, budowle oraz maszyny i urządzenia) oraz od wielkości firmy rozpoczynającej działalność w strefie. W Województwie Małopolskim prawo do największej pomocy mają firmy małe 70% wysokości nakładów. Firmom średnim i dużym oferowane są zwolnienia podatkowe do wysokości odpowiednio 60 i 50% nakładów. Pomoc publiczna może być odbierana w postaci niepłaconego podatku dochodowego do końca funkcjonowania strefy, czyli w świetle aktualnie obowiązujących uregulowań prawnych do 31 grudnia 2020 roku 6. W praktyce przedsiębiorca nie płaci podatku dochodowego aż do chwili wyczerpania kwoty pomocy, wyliczonej na podstawie poniesionych nakładów inwestycyjnych lub kosztów utworzenia nowych miejsc pracy. Pomoc publiczna oferowana jest wszystkim przedsiębiorstwom uruchamiającym na terenie SSE nową inwestycję, o ile spełnia ona kryteria kwalifikacyjne. Specjalna Strefa Ekonomiczna przeznaczona jest dla firm z sektora tradycyjnego przemysłu, z wyjątkiem m.in. wytwarzania materiałów wybuchowych, produktów tytoniowych, alkoholowych oraz prowadzenia ośrodków gier. Zezwolenie na działalność w strefie mogą ponadto uzyskać niektóre firmy z sektora usług, działające w takich branżach jak informatyka, badania i rozwój w dziedzinie nauk przyrodniczych i technicznych, rachunkowość, księgowości, badania i analizy techniczne, centra telefoniczne. Aby otrzymać zezwolenie na prowadzenie działalności w strefie, przedsiębiorca musi zadeklarować poniesienie określonych nakładów inwestycyjnych (minimum euro) lub utworzenie określonej liczby nowych miejsc pracy w wyznaczonym okresie. Co ważne z punktu widzenia stabilności rozwoju gmin, w których funkcjonuje SSE, firma korzystająca z pomocy publicznej jest zobowiązana do prowadzenia działalności gospodarczej na terenie strefy przez co najmniej 5 lat, 3 lata w przypadku małych i średnich firm, a w przypadku korzystania ze zwolnień podatkowych z tytułu utworzenia nowych miejsc pracy do utrzymania tychże również przez okres minimum 5 lat, a 3 lata w przypadku małych i średnich firm 7. Zarówno realizacja celów strategicznych, związanych ze statusem Parku Technologicznego (powstawanie innowacyjnych przedsiębiorstw, usprawnianie transferu technologii, inicjowanie współpracy między przemysłem a środowiskiem naukowym), jak pełnienie funkcji zarządcy krakowskiej SSE, wiążą się z koniecznością poszukiwania inwestorów, szczególnie w uznawanych za priorytetowe branżach wysokich technologii. KPT oferuje podmiotom zainteresowanym inwestowaniem w strefie dostęp do bazy terenów zlokalizowanych w 19 podstrefach na terenie województw małopolskiego i podkarpa- 6 Patrz: Rozporządzenie Rady Ministrów z 15 grudnia 2008 r. w sprawie krakowskiej specjalnej strefy ekonomicznej, Dz. U. z 2008 r., nr 232, poz Tekst dostępny na stronie 7 Szczegółowe uregulowania dotyczące kryteriów, jakie spełniać musi przedsiębiorstwo, aby korzystać z pomocy publicznej w specjalnej strefie ekonomicznej oraz wysokości oferowanej pomocy, znajdują się w Rozporządzeniu Rady Ministrów z 10 grudnia 2008 r. w sprawie pomocy publicznej udzielanej przedsiębiorcom działającym na podstawie zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej na terenach specjalnych stref ekonomicznych, Dz. U. z 2008 r., nr 232, poz Tekst dostępny na stronie 28

30 Instytucje wspierające pozyskiwanie inwestorów ckiego (wykaz stref na stronie oraz kompleksową obsługę projektu inwestycyjnego. Posiadanie terenu w SSE jest uznawane za sposób podnoszenia atrakcyjności inwestycyjnej gmin oraz za istotny element wspierający ich promocję proinwestycyjną, dlatego zainteresowanie objęciem działek strefą stale wzrasta. Warunkiem objęcia terenów gminnych (oraz pod pewnymi warunkami terenów prywatnych zlokalizowanych na terenie gminy) jest odpowiednia uchwała rady gminy. Wsparcie KPT dla gmin w zakresie obsługi inwestorów W momencie włączenia terenów do SSE gmina zyskuje poważnego partnera, wspierającego ją w procesie przygotowania oferty inwestycyjnej oraz późniejszej jej promocji. Podobnie jak Departament Obsługi Inwestora MARR, KPT prowadzi działania zmierzające do zwiększenia poziomu wiedzy o procesie inwestycyjnym i wzrostu świadomości proinwestycyjnej urzędników szczebla lokalnego. Samodzielnie lub we współpracy z MARR oraz UMWM spółka realizuje szkolenia i konferencje, na których prezentowane są dobre praktyki w zakresie przygotowania ofert i obsługi procesu inwestycyjnego. Specjaliści z KPT pozostają do dyspozycji pracowników gminy w razie pojawiających się problemów lub wątpliwości. KPT aktywnie współpracuje z władzami lokalnymi podczas wizyt inwestora w gminie. Jeśli inwestor w poszukiwaniu lokalizacji pod inwestycję zgłasza się do KPT (lub jest tam kierowany przez PAIiIZ), spółka oferuje mu kompleksową obsługę w zakresie zbliżonym do zakresu usług oferowanych przez MARR, a więc obejmującą dostarczenie kompletu informacji na temat proponowanych działek, pomoc techniczną (samochód, komputery, rzutniki), a także prezentację na temat zasad funkcjonowania SSE i korzyści wynikających z prowadzenia działalności gospodarczej na jej terenie. Ze względu na skomplikowaną materię zagadnień związanych z funkcjonowaniem w SSE, gminy zachęcane są do kontaktu z KPT nawet wtedy, gdy inwestor zgłasza się bezpośrednio do nich, z pominięciem instytucji pośredniczących. Obecność przedstawiciela spółki w trakcie spotkań z inwestorami należy uznać za dobrą praktykę w zakresie obsługi podmiotów planujących zainwestowanie w strefie. Organizując spotkanie z inwestorem, pracownicy KPT często kontaktują się także z MARR, która na spotkaniu przedstawia prezentację na temat regionu. Dzięki tej współpracy przedstawicielom samorządu lokalnego pozostaje opracowanie informacji na temat gminy, choć także w tym zadaniu mogą liczyć na pomoc kompetentnej kadry KPT. Centrum Business in Małopolska Projekt Business in Małopolska stanowi unikalną w skali kraju platformę współpracy instytucji zajmujących się obsługą inwestora i eksportera. Projekt realizowany jest wspólnie przez MARR, UMWM oraz KPT, dzięki czemu następuje unifikacja procesu inwestycyjnego powstał jeden punkt, w którym inwestor lub eksporter uzyskać może pakiet informacji udostępnianych przez instytucje biorące udział w projekcie. Poza ciągłym podnoszeniem 29

31 Poradnik dla gmin standardów obsługi inwestorów i eksporterów, celem projektu jest promocja potencjału gospodarczego Małopolski oraz wsparcie małopolskich przedsiębiorców w zakresie działalności eksportowej. Liderem projektu jest MARR, zaangażowany w przygotowanie kompleksowej bazy wiedzy o potencjale inwestycyjnym Małopolski (nieruchomości, kapitał ludzki, wsparcie inwestycji) oraz w promocję gospodarczą regionu na arenie międzynarodowej. Baza nieruchomości publikowana jest na stronie internetowej Oferty dostępne są w dwóch wersjach językowych: polskiej i angielskiej. Wskazywaną w ofertach osobą do kontaktu jest pracownik MARR, więc naturalną dla inwestora drogą jest poszukiwanie szczegółowych informacji na temat interesujących go terenów właśnie w tej instytucji. Jej renoma, prowadzenie aktywnej promocji regionu oraz pełnienie funkcji pierwszego punkt kontaktu dla potencjalnych inwestorów w Małopolsce stanowi gwarancję dotarcia oferty inwestycyjnej do szerokiego kręgu zainteresowanych inwestycjami przedsiębiorstw. Można przyjąć, że MARR dysponuje pełną informacją na temat ofert inwestycyjnych zlokalizowanych na terenie województwa gminy chętnie zgłaszają się do Agencji z informacją o posiadanych gruntach, uważając ten kanał promocji za bardzo atrakcyjny. Poza publikacją oferty inwestycyjnej w bazie internetowej, Centrum Business in Małopolska dysponuje możliwościami wielowymiarowego wsparcia procesu obsługi inwestora w gminach. Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie Dostępność wykwalifikowanych pracowników coraz częściej odgrywa ważną rolę w podejmowaniu decyzji o lokalizacji nowego przedsięwzięcia. Regiony mogą wykorzystywać ten fakt do budowy przewagi konkurencyjnej nad innymi potencjalnymi lokalizacjami w kraju. Konieczne jest jednak nie tylko ciągłe gromadzenie informacji na temat regionalnego zasobu kapitału ludzkiego, lecz również ich przepływ między podmiotami zaangażowanymi w proces obsługi inwestora. Pomocne analizy prowadzone są przez funkcjonujące przy WUP Małopolskie Obserwatorium Rynku Pracy i Edukacji. Instytucja ta pełni także rolę centrum koordynacyjnego działającego od maja 2008 roku projektu Partnerstwo na rzecz świadczenia usług dla inwestorów pozyskujących kadry oraz usług outplacementowych. Celem projektu jest stworzenie skoordynowanego i partnerskiego systemu udzielania potencjalnym inwestorom informacji, dotyczących przede wszystkim dostępności kadr, dostępnych form wsparcia publicznego w zakresie rekrutacji i szkolenia pracowników oraz możliwości finansowania niektórych form wsparcia ze środków publicznych. Po podpisaniu deklaracji współpracy, w skład sieci partnerskiej wejść mogą jednostki, chcące aktywnie świadczyć usługi na rzecz inwestorów pozyskujących kadry, takie jak Powiatowe Urzędy Pracy (PUP), Akademickie Biura / Centra Karier, organizacje zrzeszające 30

32 Instytucje wspierające pozyskiwanie inwestorów przedsiębiorców i pracodawców, firmy doradcze, agencje zatrudnienia, agencje rozwoju regionalnego i lokalnego oraz jednostki samorządu lokalnego. Dzięki uczestnictwu w projekcie urzędy gmin mogą liczyć na kompleksowe wsparcie w zakresie obsługi przedsiębiorcy planującego rozpoczęcie działalności na ich terenie, daleko wykraczające poza kwestie związane z regionalnym i lokalnym rynkiem pracy. Wsparcie dla gmin w zakresie pozyskiwania inwestorów Gminy uczestniczące w projekcie mają możliwość udziału w szkoleniach dostarczających wiedzy na temat pozyskiwania inwestorów. Szkolenia obejmują takie tematy jak: badania atrakcyjności inwestycyjnej obszaru i elementy marketingu terytorialnego, strefy aktywności ekonomicznej i ich znaczenie dla pozyskiwania inwestorów, przygotowanie oferty z uwzględnieniem rynku pracy i zasobów ludzkich, elementy negocjacji z inwestorem zagranicznym i znaczenie różnic kulturowych, przygotowanie i prowadzenie prezentacji dotyczącej warunków i możliwości inwestowania. Inne organizacje lokalne wspierające proces pozyskiwania inwestorów do gmin Poza wymienionymi wyżej największymi i najprężniej działającymi na rzecz pozyskiwania inwestorów podmiotami, na terenie WM istnieje kilka lokalnych instytucji, które najczęściej z racji zarządzania funkcjonującymi w ich regionie parkami technologicznymi czy 31

33 Poradnik dla gmin przemysłowymi oraz podstrefami SSE aktywnie wspierają gminy w promocji terenów inwestycyjnych. Gdy tereny gminne zostaną włączone w obszar Parku lub lokalnej podstrefy SSE, gmina może liczyć na wielowymiarową pomoc w zakresie obsługi projektów inwestycyjnych, począwszy od etapu tworzenia oferty inwestycyjnej, przez promocję oferty, aż do etapu obsługi inwestora. Wykaz małopolskich instytucji lokalnych zaangażowanych w proces pozyskiwania inwestorów do gmin przedstawia Tabela 4. Tabela 4. Instytucje lokalne wspierające proces pozyskiwania inwestorów do gmin Lp. Nazwa instytucji Agencja Rozwoju Małopolski Zachodniej SA w Chrzanowie Centrum Biznesu Małopolski Zachodniej w Oświęcimiu Tarnowski Klaster Przemysłowy SA Tarnowska Agencja Rozwoju Regionalnego SA Sądecka Agencja Rozwoju Regionalnego SA Gorlicki Ośrodek Wspierania 6 Przedsiębiorczości Źródło: Opracowanie własne CEM. Działania związane z pozyskiwaniem inwestorów Zarządzanie terenami Chrzanowsko- Trzebińskiego Parku Przemysłowego Zarządzanie Parkiem Przemysłowym Galicia- Silesia, prowadzenie bazy danych wolnych terenów inwestycyjnych obejmujących również tereny Miejskiej Strefy Aktywności Gospodarczej Nowe Dwory w Oświęcimiu Zarządzanie 4 parkami przemysłowymi zlokalizowanymi na terenie Tarnowa, administrowanie tarnowską podstrefą krakowskiej SSE Zarządzanie Tarnowskim Parkiem Naukowo- Technologicznym oraz (wraz z Gminą Wojnicz) Zielonym Parkiem Przemysłowym w Wojniczu Tworzenie internetowego Banku Informacji Inwestycyjnej o działkach położonych na terenach powiatu nowosądeckiego oraz miasta Nowy Sącz, a także gmin ościennych Pozyskiwanie Inwestorów dla Obszaru Przemysłowego Gorlice SSE Euro-Park Mielec oraz ich obsługa 32

34 Instytucje wspierające pozyskiwanie inwestorów W procesie obsługi inwestorów gminy mogą korzystać z kompleksowej pomocy ze strony instytucji centralnych (PAIiIZ), regionalnych (MARR, KPT, WUP) i lokalnych. W pierwszej kolejności zalecany jest kontakt z centrum koordynacyjnym Business in Małopolska, łączącym doświadczenia instytucji zaangażowanych w obsługę inwestora na terenie województwa MARR, KPT oraz UMWM. Dane kontaktowe są dostępne na stronie Przedstawiciele instytucji wspierających pozostają do dyspozycji gmin w przypadku wątpliwości związanych z przygotowaniem oferty lub obsługą procesu inwestycyjnego. Ich pomoc jest darmowa. 33

35

36 3. Oferta promocyjno-inwestycyjna

37

38 3. Oferta promocyjno-inwestycyjna Cele oferty inwestycyjnej W relacjach z potencjalnymi inwestorami wygrywają gminy aktywne, starające się zaprezentować jako atrakcyjne miejsce lokalizacji inwestycji. Działania promocyjne są przede wszystkim sposobem komunikowania się z wieloma potencjalnymi, choć nieznanymi inwestorami, mającymi jednak konkretne potrzeby. Celem promowania gminy powinno być zbudowanie takiego wizerunku, jaki mają silne marki towarów. Owe wizerunki posiadają z reguły trzy właściwości: Po pierwsze, potencjał rozwojowy. Chodzi o zaprezentowanie gminy w taki sposób, aby podkreślić jej ciągły rozwój, podnoszenie jakości życia, aktywność władz samorządowych, jakość infrastruktury czy jakość funkcjonowania administracji. Konieczne jest wyeksponowanie na stronie internetowej gminy otrzymanych nagród i wyróżnień za gospodarność czy pozytywnych ocen dotyczących funkcjonowania samorządu i administracji, a także danych statystycznych, potwierdzających, z odpowiednim komentarzem, rozwój gminy. Po drugie, nowoczesność. Należy przedstawiać gminę jako nowoczesną, wskazując na stały wzrost poziomu życia mieszkańców w zakresie edukacji, kwalifikacji zawodowych, warunków mieszkaniowych, stanu komunikacji, oraz na nowoczesność działań administracji, wspierającej mieszkańców w tych obszarach życia. Po trzecie, zaufanie obywateli i obecnych w gminie przedsiębiorców do lokalnej administracji. Podstawowym celem oferty inwestycyjnej jest zwrócenie uwagi potencjalnego inwestora na zalety prowadzenia działalności na terenie gminy. Podaż terenów inwestycyjnych w Polsce znacznie przekracza popyt, zwłaszcza w okresie światowego kryzysu gospodarczego. Stąd zadaniem oferty, obok dostarczenia obiektywnych informacji, na podstawie których inwestor będzie w stanie ocenić, na ile spełnione będą jego oczekiwania, jest przekonanie inwestora, że gmina posiada cechy, które czynią tereny w niej zlokalizowane bardziej atrakcyjnymi w porównaniu do oferty konkurencji. Kolejnym celem oferty jest zaprezentowanie urzędu jako odpowiedzialnego i profesjonalnie przygotowanego partnera biznesowego. Oferta inwestycyjna stanowi najczęściej pierwszy krok w kontaktach z inwestorami i jest wizytówką władz samorządowych. Na jej podstawie inwestorzy kształtują swoje wyobrażenia o możliwych scenariuszach przyszłej współpracy. Oferta powinna przynajmniej w podstawowym zakresie określać preferowane przez władze gminy typy inwestycji. Przy jej przygotowaniu należy zwrócić uwagę na kwestie wynikające z przyjętej strategii rozwoju gospodarczego jakiego rodzaju inwestycji ocze- 37