Badania wad postawy dzieci Dzielnicy III metodą komputerowej oceny postawy ciała z wykorzystaniem mory projekcyjnej

Transkrypt

1 Urząd Miasta Krakowa Wydział Spraw Społecznych Rada Dzielnicy III Miasta Krakowa Sprawozdanie z realizacji projektu Badania wad postawy dzieci Dzielnicy III metodą komputerowej oceny postawy ciała z wykorzystaniem mory projekcyjnej w ramach zadań priorytetowych profilaktyki i promocji zdrowia w Dzielnicy III zrealizowanego przez N.Z.O.Z. Krakowski Ośrodek Diagnostyki Kręgosłupa Kraków 2002 N.Z.O.Z. Krakowski Ośrodek Diagnostyki Kręgosłupa Ul. Krakowska 39 tel tel.kom Bank Śląski IV O/Kraków nr konta:

2 Termin Badań w ramach programu Badania w ramach programu zostały rozpoczęte w maju 2002 roku i zakończone w czerwcu 2002 roku. Populacja objęta programem Zgodnie z założeniami badania objęły dzieci z pierwszych klas szkoły podstawowej i pierwszej gimnazjum w szkołach oraz grupę 70 dzieci z rodzin ubogich lub społecznie zaniedbanych dzielnicy III Krakowa. Ogółem zbadano 500 dzieci. Wykaz szkół wraz z dokładnymi danymi (imię, nazwisko, wiek, płeć, Pesel) jest dołączony w osobnym wykazie jako załącznik do niniejszego sprawozdania. Wymierne wyniki badań Wyniki badań przedstawione poniżej potwierdzają zagrożenie populacyjne wadami postawy wśród dzieci z Dzielnicy III. Tylko 44% przebadanych dzieci wykazywało prawidłową postawę ciała. Ponad połowa badanej populacji dziecięcej z dzielnicy III była dotknięta różnymi wadami postawy. U wielu dzieci wykryto więcej niż jedną anomalię. Zbiorcze wyniki badań przedstawia tabela 1 oraz rysunki 1 oraz 2. Wady te są groźne także dlatego, że nie powodują jeszcze dolegliwości bólowych u dzieci. Ich skutki wraz z bólem ujawnią się w pełni dopiero za lat, czyli gdy dzieci będą już osobami dorosłymi. Niestety będą to już wtedy zmiany strukturalne, kostne, spowodowane dysfunkcją krążka międzykręgowego i zwyrodnieniem samych trzonów kręgów. Na tym etapie będą to już zmiany nieodwracalne.. Tabela 1: Zbiorcze zestawienie wyników badań postawy ciała wśród dzieci klas pierwszych szkół podstawowych i gimnazjum w dzielnicy III Krakowa dokonane metodą fotogrametrii komputerowej z wykorzystaniem zjawiska mory projekcyjnej* OGÓLNIE Liczba % wad wśród przebadanych Liczba przebadanych dzieci % Prawidłowe postawy ciała % W tym (jako odsetek całej populacji): Skoliozy % Skoliozy z garbem żebrowym 16 3% Wady w płaszczyźnie strzałkowej % Wady klatk ipiersiowej 93 19% Wady kończyn dolnych % Podejrzenie choroby Scheuermanna 2 0.4% Podejrzenie skrócenia kończyny 29 6% Skierowania na konsultacje lekarskie % Źródło: Krakowski Ośrodek Diagnostyki Kręgosłupa, Kraków * Suma odsetek przekracza 100%, gdzyż u niektórych dzieci wykryto więcej niż jedną wadę

3 Rysunek 1. Wyniki badań postawy ciała wśród dzieci klas pierwszych gimnazjum i szkół podstawowych w dzielnicy III Krakowa dokonane metodą fotogrametrii z wykorzystaniem zjawiska mory projekcyjnej: łączny udział postaw nieprawidłowych (Autor: N.Z.O.Z. Krakowski Ośrodek Diagnostyki Kręgosłupa, Kraków 2002) Udział dzieci z wadami postawy w badanej populacji Dzielnicy III (badania N.Z.O.Z KODK 2002 rok) postawy prawidłowe 44% postawy nieprawidłowe 56% Rysunek 2. Wyniki badań postawy ciała wśród dzieci klas pierwszych gimnazjum i szkół podstawowych w dzielnicy III Krakowa dokonane metodą fotogrametrii z wykorzystaniem zjawiska mory projekcyjnej: procentowe udziały stwierdzonych wad (Autor: N.Z.O.Z. Krakowski Ośrodek Diagnostyki Kręgosłupa, Kraków 2002 Liczba dzieci z wadami postawy w Dzielnicy III (Populacja badana = 500, badania N.Z.O.Z KODK, 2002) konsultacje lekarskie podejrzenie skrócenia kończyny podejrzenie ch.scheuermanna wady kończyn dolnych wady kl. piersiowej wady w pł. strzałkowej skoliozy z garbem żebrowym skoliozy Liczba dzieci z poszczególnymi wadami

4 Najczęściej występującymi wadami są wady kończyn dolnych (33 % przebadanych dzieci) oraz różnego stopnia skoliozy, które stwierdzono u około 32 % zdiagnozowanych dzieci. W wielu przypadkach stwierdzono wady współistniejące na przykład tzw. okrągłe plecy lub wady kończyn dolnych. Potwierdza to konieczność stałego monitorowania populacji i weryfikowania skuteczności prowadzonych terapii. W znaczący sposób obniża to późniejsze koszty związane z drogim leczeniem specjalistycznym (gorsety ortopedyczne, czy operacyjne leczenie skolioz). Potwierdziła się hipoteza o większym zagrożeniu komplikacjami wynikającymi z wad postawy u dzieci z klas gimnazjalnych. Świadczy to o postępującej z wiekiem progresji wad wskutek braku stosowania odpowiedniej terapii. Postawy prawidłowe wykazywało 40% przebadanych gimnazjalistów wobec 44% u dzieci ze szkół podstawowych. Inny przykład - w szkołach podstawowych dzieci ze skoliozami było 25%, w tym 3% z dużym stopniem zagrożenia (fałd mięśniowy, garb żebrowy). W gimnazjach dzieci ze skoliozami było już 53%, w tym 7% z dużym stopniem zagrożenia.. Według informacji zbieranych z wywiadów przeprowadzanych podczas badania, dzieci te w większości nie kontynuowały zajęć gimnastyki korekcyjnej po klasie 3-ciej szkoły podstawowej, kiedy zajęcia te były obligatoryjne. Ogółem na konsultacje lekarskie skierowano 149 dzieci, co stanowi aż 30% badanej populacji. W szkołach podstawowych odsetek dzieci skierowanych na konsultacje lekarskie wynosił 27%, podczas gdy w gimnazjach aż 46%! Zbiorcze zestawienie wyników badań w rozbiciu na szkoły podstawowe i gimnazja przedstawiają tabele 2 i 3 oraz odpowiadające im wykresy 3 i 4.

5 Tabela 2: Zbiorcze zestawienie wyników badań postawy ciała wśród dzieci klas pierwszych gimnazjum w dzielnicy III Krakowa dokonane metodą fotogrametrii z wykorzystaniem zjawiska mory projekcyjnej OGÓLNIE Liczba % wad wśród przebadanych Liczba przebadanych dzieci Prawidłowe postawy ciała 28 40% W tym (jako odsetek całej populacji): Skoliozy 37 53% Skoliozy z garbem żebrowym 5 7% Wady w płaszczyźnie strzałkowej 10 14% Wady klatki piersiowej 11 16% Wady kończyn dolnych 28 40% Podejrzenie choroby Scheuermanna 2 3% Podejrzenie skrócenia kończyny 3 4% Skierowania na konsultacje lekarskie 32 46% Źródło: Krakowski Ośrodek Diagnostyki Kręgosłupa, Kraków 2002 Rysunek 3. Wyniki badań postawy ciała wśród dzieci klas pierwszych gimnazjum w dzielnicy III Krakowa dokonane metodą fotogrametrii komputerowej z wykorzystaniem zjawiska mory projekcyjnej ( źródło: N.Z.O.Z. Krakowski Ośrodek Diagnostyki Kręgosłupa, Kraków 2002) Liczba dzieci z wadami postawy w gimnazjum Dzielnicy III (badana populacja=70, źródło: N.Z.O.Z KODK, 2002) konsultacje lekarskie 32 podejrzenie skrócenia kończyny 3 podejrzenie ch.scheuermanna 2 wady kończyn dolnych 28 wady kl.piersiowej wady w pł. strzałkowej skoliozy z garbem żebrowym 5 skoliozy Liczba dzieci z poszczegolnymi wadami

6 Tabela 3: Zbiorcze zestawienie wyników badań postawy ciała wśród dzieci klas pierwszych szkół podstawowych w dzielnicy III Krakowa dokonane metodą fotogrametrii z wykorzystaniem zjawiska mory projekcyjnej OGÓLNIE Liczba % wad wśród przebadanych Liczba przebadanych dzieci Prawidłowe postawy ciała % Liczba dzieci z wadami postawy % W tym (jako odsetek całej populacji): Skoliozy % Skoliozy z garbem żebrowym 11 3% Wady w płaszczyźnie strzałkowej % Wady klatki piersiowej 82 19% Wady kończyn dolnych % Podejrzenie choroby Scheuermanna 0 0% Podejrzenie skrócenia kończyny 26 6% Skierowania na konsultacje lekarskie % Źródło: Krakowski Ośrodek Diagnostyki Kręgosłupa, Kraków 2002 Rysunek 4. Wyniki badań postawy ciała wśród dzieci klas pierwszych szkół podstawowych w dzielnicy III Krakowa dokonane metodą fotogrametrii z wykorzystaniem zjawiska mory projekcyjnej ( źródło: N.Z.O.Z Krakowski Ośrodek Diagnostyki Kręgosłupa, Kraków 2002) Liczba dzieci z wadami postawy w 1-szych klasach szkol podstawowych Dzielnicy III (badania N.Z.O.Z KODK, 2002) konsultacje lekarskie 117 podejrzenie skrócenia kończyny 26 podejrzenie ch.scheuermanna0 wady kończyn dolnych 137 wady kl.piersiowej 82 wady w pł. strzałkowej 118 skoliozy z garbem żebrowym 11 skoliozy Liczba dzieci z poszczegolnymi wadami

7 Opis efektów programu 1. Badania wykazały, że wady postawy u dzieci stanowią poważny problem populacyjny w III Dzielnicy Krakowa. Progresja wad nasila się z wiekiem ze względu na brak odpowiedniej terapii w szkołach. 2. Dofinansowanie badań pozwoliło przebadać znaczną populacje na niewielkim obszarze co umożliwi przetworzenie i dokładne opracowanie danych oraz wyciągnięcie istotnych wniosków dla Rady i mieszkańców Dzielnicy III. Materiały które zostały zebrane w wyniku realizacji projektu zostaną prawdopodobnie wykorzystane w niedalekiej przyszłości do napisania artykułów do czasopism fachowych. Deklarację współpracy w tym zakresie złożył Pan Profesor Tadeusz Kasperczyk. 3. Potwierdzono użyteczność techniki fotogrametrii komputerowej z wykorzystaniem zjawiska mory projekcyjnej. Jest ona całkowicie nieinwazyjna i bezpieczna dla organizmu. Pozwala na precyzyjną, obiektywną i regularną weryfikację postawy ciała dziecka. Tradycyjna, poglądowa metoda badania wad postawy uniemożliwiłaby systematyczne kontrolowanie zmian w kręgosłupie w przyszłości. Metoda rentgenowska byłaby niebezpieczna dla zdrowia przy systematycznym powtarzaniu badań. A tylko systematyczna weryfikacja postępujących zmian umożliwia monitoring skuteczności leczenia oraz zapobiega rozwojowi wad w wieku największego zagrożenia i progresji ich rozwoju. 4. Zaktywizowano rodziców do współuczestniczenia w procesie terapii. Po badaniach organizowano spotkania z rodzicami na których szeroko omawiano mechanizmy powstawania wad, ich konsekwencje oraz problem profilaktyki. Edukacja rodziców w tym względzie jest niezwykle istotna dla kompleksowości i skuteczności prowadzonej z ich dzieckiem terapii. Świadomość rodzaju wady i zagrożeń z niej wypływających w znakomity sposób mobilizuje dziecko do ćwiczeń a rodzica aktywizuje do ich kontrolowania. Zainteresowanie rodziców jest bardzo duże (na spotkania przychodziło około 60% rodziców), lecz świadomość niestety stosunkowo niska. 5. Sfinansowanie badań całej populacji dzieci z klas 1 umożliwiło odpowiednią selekcję do grup dyspanseryjnych, co w doskonały sposób ułatwi prowadzenie zająć z gimnastyki korekcyjnej w latach następnych. Wnioski wypływające z realizacji projektu 1. W związku z potwierdzonym dużym zagrożeniem wadami postawy wśród dzieci należy kontynuować program badań oparty o weryfikowalne metody diagnostyki. Taka filozofia prowadzenia dzieci z wadami postawy umożliwia skuteczną interwencję w odpowiednim czasie oraz stała kontrolę skuteczności zaordynowanego leczenia. W znakomity sposób obniża to koszty leczenia. 2. Finansowanie badań na poziomie 1 klasy szkoły podstawowej powoduje: - wczesne i prawidłowe rozpoczęcie procesu obserwacji dzieci z wadami postawy - odpowiednie ustawienie i usystematyzowanie zajęć z gimnastyki korekcyjnej - odpowiednie wciągnięcie rodziców w proces terapii co gwarantuje jej skuteczność - część rodziców deklaruje chęć współ finansowania tych nadań w latach następnych.

8 3. W związku z nasilającą się tendencją do progresji wad w okresie gimnazjum zasadne było by zintensyfikowanie działań w celu zorganizowania zajęć gimnastyki korekcyjnej w klasach 4-6 i gimnazjum. Szczególnie wskazane jest prowadzenie zajęć z gimnastyki korekcyjnej w szkołach. Znosi to barierę dostępności do terapii. Rodzice często zwracają uwagę, że nie mają czasu na dowożenie dzieci do specjalistycznych Ośrodków prowadzących gimnastykę korekcyjną. Pragniemy podkreślić, że systematyczność jest jedną z najważniejszych cech zajęć z gimnastyki korekcyjnej. Zajęcia te powinny: odbywać się 2 razy tygodniu po 45 minut powinny być prowadzone w grupach osobowych terapeutą prowadzącym musi być specjalista-magister rehabilitacji 4. Trzeba przygotować do realizacji specjalny program edukacyjny dla rodziców i nauczycieli. Niska świadomość problemu powoduje to, że tak rodzice jak i nauczyciele nie zwracają uwagi na sposób w jaki dzieci siedzą oraz na pozycje jakie przyjmują w trakcie codziennych zajęć. Często powoduje to zniweczenie efektów wypracowanych w trakcie ćwiczeń korekcyjnych. Deklarujemy pomoc w jego przygotowaniu. 5. Do pełnej realizacji projektu przyczyniła się doskonała współpraca między Radą Dzielnicy III, Wydziałem Spraw Społecznych Urzędu Miasta Krakowa oraz dyrekcjami poszczególnych szkół a N.Z.O.Z. Krakowskim Ośrodkiem Diagnostyki Kręgosłupa jako realizatorem zadania. Pragniemy wyrazić gorące podziękowania p. Pawłowi Sularzowi przewodniczącemu Rady Dzielnicy III oraz p. Ryszardowi Osińskiemu koordynującemu program z ramienia Wydziału Spraw Społecznych UMK. Zespół realizujący projekt badawczy Lekarz medycyny Kirena Rympel, pediatra rehabilitant specjalista II stopnia (nadzór medyczny i merytoryczny) Magister rehabilitacji ruchowej Jacek Peszko (Kierownik Ośrodka, diagnostyka wad postawy) Specjalista rehabilitacji ruchowej Dr Teresa Całka-Lizis Magister rehabilitacji ruchowej Dorota Poznańska Magister rehabilitacji ruchowej Joanna Słup Magister rehabilitacji ruchowej Aneta Kmera Magister rehabilitacji ruchowej Anna Zachara Anna Nickel pracownik administracyjno - biurowy

9 Załączniki: Wykaz osób objętych programem w poszczególnych szkołach dzielnicy XVIII. Oświadczenie o zgodzie na wykorzystanie i opracowywanie danych Oświadczam, że N.Z.O.Z. Krakowski Ośrodek Diagnostyki Kręgosłupa wyraża zgodę na wykorzystanie przygotowanego opracowania oraz danych uzyskanych w wyniku realizacji programu pod warunkiem przytoczenia Ośrodka jako źródła danych i autora badań. Jednocześnie N.Z.O.Z. Krakowski Ośrodek Diagnostyki Kręgosłupa, oświadcza, że nie bierze żadnej odpowiedzialności, za ewentualne błędy osób i instytucji trzecich przy analizie, przetwarzaniu lub interpretacji zebranych danych oraz przygotowanego opracowania, ani za żadne szkody z tym związane. Kierownik, N.Z.O.Z. Krakowskiego Ośrodka Diagnostyki Kręgosłupa mgr Jacek Peszko