|
|
- Wiktoria Sobolewska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 PRACE POGL DOWE Czapracka A, Marcinkowski JT. Odpowiedzialnoœæ prawna i moralna lekarzy i lekarzy stomatologów Odpowiedzialnoœæ prawna i moralna lekarzy i lekarzy stomatologów z tytu³u b³êdów medycznych Legal and moral responsibility of physicians and dentists, stemming from medical errors ANNA CZAPRACKA 1/, JERZY T. MARCINKOWSKI 2/, TADEUSZ KACZMAREK 3/ 1/ Krajowe Centrum Szkolenia Kadr S¹dów Powszechnych i Prokuratury 2/ Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Katedra Medycyny Spo³ecznej 3/ Wielkopolskie Centrum Medycyny Pracy - Oddzia³ w Pile Streszczenie W pracy omówiono rodzaje b³êdu medycznego, okolicznoœci jego powstawania oraz wi¹ ¹c¹ siê z nim odpowiedzialnoœæ prawn¹ i moraln¹ lekarza i lekarza dentysty. Zwrócono uwagê na koniecznoœæ profesjonalizacji ochrony ryzyka zawodowego lekarzy wobec coraz bardziej profesjonalnej ochrony prawnej pacjentów. Podkreœlono, e to w³aœnie lekarskie korporacje zawodowe winny d¹ yæ do opracowania optymalnych dla tej grupy zawodowej warunków ubezpieczenia, a w³aœciwie skonstruowana umowa ubezpieczenia powinna przenieœæ konflikt pomiêdzy lekarzem a pacjentem z poziomu osobistego konfliktu, na poziom profesjonalnego sporu, tocz¹cego siê przy udziale niezale nego autorytetu lekarza zatrudnionego przez ubezpieczyciela. W konsekwencji, tak opracowane i sformu³owane warunki umowy ubezpieczenia, powinny uwolniæ lekarza od obaw o wysokoœæ odszkodowania i k³opotów zwi¹zanych z uci¹ liwoœci¹ procedur s¹dowych. S³owa kluczowe: b³¹d medyczny, odpowiedzialnoœæ prawna i moralna lekarza, ubezpieczenie od odpowiedzialnoœci prawnej Orzecznictwo Lekarskie 2008, 5(1): Nades³ano: Zakwalifikowano do druku: Summary The article focuses on types of medical error, circumstances of its origin, and the related legal and moral responsibility of physicians and dentists. Attention is drawn to the necessity of occupational risk protection of physicians becoming more professional, in the face of increasingly professional legal protection of patients. The view that professional corporations of physicians should themselves strive for developing optimal, for this specific walk of life category, insurance terms, is emphasised. A properly devised insurance contract should make a conflict between a physician and a patient a less personal one, and thereby take it into the professional domain where it can be settled, with the participation of an independent authority a physician employed by the insurer. Elements of insurance contract, drawn up and formulated with this in mind, should eventually free the physician from worries about the extent of indemnity and inconveniences associated with burdensome court proceedings. Key words: medical error, legal and moral responsibility of physician, legal responsibility insurance Adres do korespondencji / Address for correspondence Anna Czapracka Krajowe Centrum Szkolenia Kadr S¹dów Powszechnych i Prokuratury ul. Wybrze e Koœciuszkowskie Warszawa Problem odpowiedzialnoœci prawnej i moralnej lekarzy i lekarzy stomatologów z tytu³u b³êdów medycznych [1], opisywanych w skargach wnoszonych do organów kontroli zawodowej i wymiaru sprawiedliwoœci, jest bardzo istotny spo- ³ecznie. Lekarze, dokonuj¹c systematyki skarg o b³¹d medyczny, czêsto ograniczaj¹ siê tylko do analiz danych statystycznych organów przyjmuj¹cych skargi i kategoryzuj¹ je odnosz¹c do organów, do którego zosta³y z³o one. Zdarza siê, e dokonuj¹ tak e szczegó³owych analiz socjologicznych, ekonomicznych i psychologicznych uwarunkowañ skarg pacjentów. Jednak zazwyczaj tym badaniom nie towarzyszy pog³êbiona analiza prawnych podstaw odpowiedzialnoœci lekarzy i dentystów za b³¹d medyczny. Jeœli opisuje siê skargi na lekarzy i lekarzy stomatologów od strony faktograficznej, to celowe jest tak e wpisania ich w okreœlone stany prawne [2]. Tymczasem dla oceny ryzyka zawodowego lekarzy i lekarzy stomatologów oraz mo liwoœci jego obni enia celowe jest dokonanie analizy prawnych podstaw odpowiedzialnoœci. Tutaj du y wymiar praktyczny mia³o by nauczanie interprofesjonalne (interprofessional education) [3]. Autorzy opieraj¹ siê o w³asny, bogaty materia³ faktograficzny obejmuj¹cy wszystkie skargi, które trafia³y do Okrêgowego Rzecznika Odpowiedzial-
2 54 Orzecznictwo Lekarskie 2008, 5(1): noœci Zawodowej Wielkopolskiej Izby Lekarskiej od 1990 roku [4, 5]. Opisowi stanów faktycznych, bêd¹cych Ÿród³ami niezadowolenia pacjentów, towarzyszy³a analiza socjologiczna i psychologiczna. Badania poszerzono analizuj¹c szczegó³owo skargi przeciwko lekarzom dentystom [2]. Dokonano kategoryzacji skarg pacjentów ze wzglêdu na adresatów tych skarg organy kontroli zawodowej i s³u bowej, prokuratury i s¹dy powszechne, ze wzglêdu na etapy leczenia leczenie zachowawcze, protetyczne, ortodontyczne i zabiegi chirurgiczne. Na tle dok³adnie opisywanych stanów faktycznych przeanalizowano nieprawid³owoœci w postêpowaniu lekarzy, bardzo szeroko analizuj¹c socjologiczne t³o skarg, odnosz¹c siê nawet do p³ci obwinianych lekarzy i ich doœwiadczenia zawodowego. Obecnie, po tym szerokim, interdyscyplinarnym ujêciu problematyki skarg pacjentów przedstawiamy refleksje nad ryzykiem medycznym w pracy lekarza stomatologa w ujêciu prawnoekonomicznym. Przecie w odniesieniu do pracy lekarzy stomatologów zarz¹dzanie ryzykiem medycznym ma du e znaczenie ekonomiczne; us³ugi medyczne œwiadczone przez lekarzy stomatologów z uwagi tak na zabiegowy charakter stomatologii, jak i walor estetyczny œwiadczonych us³ug s¹ dotkniête wiêkszym ni w przypadku innych ga- ³êzi medycyny ryzykiem niepowodzenia i tym samym ryzykiem odpowiedzialnoœci odszkodowawczej. Problemy zwi¹zane z zarz¹dzaniem ryzykiem w gabinetach i klinikach stomatologicznych, identyfikacja rodzajów ryzyka i uwzglêdnianie ryzyka przy poszukiwaniu alternatywnych rozwi¹zañ oraz wypracowanie strategii zmierzaj¹cych do ograniczania ryzyka wymagaj¹ prowadzenia interdyscyplinarnych badañ nad prawnymi podstawami odpowiedzialnoœci cywilnej, karnej i s³u - bowej lekarzy, analizy charakteru umowy o œwiadczenie zdrowotne i wi¹ ¹cych siê z tym konsekwencji prawnych i ekonomicznych. ród³ami odpowiedzialnoœci cywilnej [6] i karnej [7, 8], w zale noœci od rodzaju szkody jakiej dozna³ pacjent i rodzaju zaniedbañ lekarza, s¹ albo delikt czyn niedozwolony, albo zarzut nieprawid³owego wykonania umowy. Dla lekarzy prowadz¹cych dzia³alnoœæ gospodarcz¹ jako przedsiêbiorcy, kluczowym problemem, o rosn¹cym znaczeniu ekonomicznym, jest ryzyko odpowiedzialnoœci odszkodowawczej - tak spowodowanej zarzutami dopuszczenia siê przez lekarzy czynów niedozwolonych, jak i spowodowanej zarzutami wadliwego wykonania œwiadczenia medycznego. W doktrynie prawa cywilnego [6] wymienia siê nastêpuj¹ce przes³anki odpowiedzialnoœci cywilnej lekarza za czyn niedozwolony (odpowiedzialnoœæ deliktowa): winê, szkodê oraz wystêpuj¹cy miêdzy zawinionym postêpowaniem lekarza a szkod¹ tzw. adekwatny zwi¹zek przyczynowy. Wina obejmuje zarówno element obiektywny (bezprawnoœæ), czyli naruszenie regu³ prawid³owego postêpowania, jak równie subiektywny (przypisywalnoœæ) w postaci np. niedbalstwa czy lekcewa enia obowi¹zków. B³¹d medyczny jest powszechnie zaliczany do obiektywnych przes³anek zawinienia. B³êdem medycznym nazywamy takie postêpowanie, które jest obiektywnie sprzeczne z powszechnie uznanymi zasadami wiedzy i praktyki medycznej [1]. W piœmiennictwie podkreœla siê jednak, e nie stanowi b³êdu medycznego tzw. zwyk³e niedbalstwo, zachowanie polegaj¹ce przyk³adowo na z³ym wykonaniu zastrzyku, zamianie leku czy jego nieprawid³owym przyrz¹dzeniu, niewysterylizowaniu instrumentów, pozostawieniu cia³a obcego w polu operacyjnym, przekroczeniu czasu naœwietlania promieniami Roentgena, zaniechaniu wykonania badañ pacjenta przyjêtego do szpitala, pomyleniu pacjenta, transfuzji niew³aœciwej grupowo krwi, itp. Niektóre z wymienionych wy ej zachowañ nazywane s¹ jednak czasami b³êdami technicznymi czy organizacyjnymi. W doktrynie prawa cywilnego b³êdy takie traktowane s¹ jednak na p³aszczyÿnie naruszenia ogólnie obowi¹zuj¹cych regu³ postêpowania i wskazuj¹ na niestarannoœæ lub niedbalstwo lekarza albo personelu pomocniczego. Pogl¹d ten przyjmuje tak e orzecznictwo, co znalaz³o wyraz m.in. w uzasadnieniu wyroku S¹du Najwy szego z dnia 17 lutego 1967 r. S¹d Najwy - szy stwierdzi³, e zaniechanie polegaj¹ce na niezapewnieniu pacjentowi opieki wykwalifikowanego lekarza i pozostawienie po operacji w zeszytej ranie œrodków opatrunkowych nie mo e byæ potraktowane jako b³¹d w sztuce lekarskiej. Zdaniem S¹du, zaniedbanie takie nale y oceniæ jako niedope³nienie przez lekarzy obowi¹zku zachowania nale ytej starannoœci, co uzasadnia odpowiedzialnoœæ zak³adu leczniczego. Rodzaje b³êdów w sztuce medycznej Bior¹c pod uwagê kolejne etapy postêpowania medycznego w doktrynie oraz orzecznictwie s¹dowym wyró nia siê nastêpuj¹ce rodzaje b³êdów medycznych (lekarskich): b³¹d diagnostyczny, b³¹d terapeutyczny (leczniczy) oraz b³¹d rozpoznania (prognozy) [9]. a. B³¹d diagnostyczny B³¹d diagnostyczny polega na postawieniu niew³aœciwej diagnozy na skutek obiektywnie sprzecznego z zasadami obowi¹zuj¹cymi w medycynie postêpowania lekarza. B³¹d ten mo e przybieraæ
3 Czapracka A, Marcinkowski JT. Odpowiedzialnoœæ prawna i moralna lekarzy i lekarzy stomatologów albo postaæ tzw. b³êdu pozytywnego, je eli lekarze rozpoznaje u pacjenta chorobê, podczas gdy jest on faktycznie zdrowy, albo znacznie bardziej niebezpiecznego dla pacjenta b³êdu negatywnego. B³¹d negatywny zachodzi wtedy, gdy lekarze w ogóle nie rozpoznaje choroby albo rozpoznaje chorobê inn¹ ni ta, na któr¹ pacjent faktycznie cierpi. Najczêœciej konsekwencje b³êdu diagnostycznego pojawiaj¹ siê dopiero na etapie stosowania terapii, chyba e b³¹d powoduje zaniechanie podjêcia jakichkolwiek dzia³añ leczniczych. W ka dym jednak wypadku przes³ank¹ odpowiedzialnoœci musi byæ wyrz¹dzenie szkody. Przyczyny b³êdnej diagnozy mog¹ byæ ró ne, przy czym pamiêtaæ nale y, e lekarz poniesie odpowiedzialnoœæ tylko wtedy, gdy nie dochowa³ nale ytej starannoœci podczas czynnoœci podjêtych w celu postawienia w³aœciwej diagnozy. Nie ka de obiektywnie wadliwe rozpoznanie oznacza bowiem, e lekarze jest za nie odpowiedzialny. Dlatego te pomy³ka na etapie stawiania diagnozy nie zawsze mo e byæ oceniana w kategoriach b³êdu lekarskiego. Czasami wadliwa diagnoza mo e byæ wynikiem niedostatecznej wiedzy na temat danego schorzenia i bezradnoœci medycyny, która jest dopiero na etapie wstêpnych badañ albo rezultatem obiektywnego braku dostêpu do najnowszej aparatury diagnostycznej, czy te pomy³ki w laboratorium. Nale y jednak podkreœliæ, e pominiêcie badañ koniecznych dla postawienia diagnozy i mo - liwych w danych warunkach do przeprowadzenia nale y zawsze oceniaæ na p³aszczyÿnie b³êdu. Reasumuj¹c zatem mo na wskazaæ nastêpuj¹ce, najczêœciej pojawiaj¹ce siê w praktyce przyczyny b³êdu diagnostycznego: 1. pominiêcie w ramach wywiadu lekarskiego istotnych z punktu widzenia rozpoznania choroby pytañ albo zaniechanie zlecenia odpowiednich badañ specjalistycznych, 2. mylna ocena przes³anek wystarczaj¹cych obiektywnie do postawienia trafnej diagnozy, 3. nieprzeprowadzenie alternatywnego postêpowania zmierzaj¹cego do zweryfikowania wyników badañ, o ile jest ono mo liwe. b. B³¹d terapeutyczny B³¹d terapeutyczny zachodzi wtedy, gdy zosta³a wybrana obiektywnie niew³aœciwa z punktu widzenia medycznego metoda leczenia. Mo e mieæ on charakter wtórny (wtedy gdy jest rezultatem b³êdnej diagnozy) albo pierwotny, gdy diagnoza zosta³a postawiona prawid³owo, ale lekarze podj¹³ nastêpnie niew³aœciwe decyzje terapeutyczne. W ramach b³êdu terapeutycznego wyró nia siê czêsto b³¹d operacyjny, który stanowi szczególn¹ kategoriê ze wzglêdu na charakter tego zabiegu. c. B³¹d rokowania (prognozy) O odpowiedzialnoœci za b³êdy tego rodzaju mo- emy mówiæ tylko wtedy, gdy prowadz¹ one do powstania szkody. Mo e to byæ szkoda, która powstaje np. w zwi¹zku z wydaniem zaœwiadczenia o czêœciowej niezdolnoœci do pracy, podczas gdy pacjent w ogóle nie powinien pracowaæ, albo szkoda polegaj¹ca na za³amaniu psychicznym chorego wskutek przedstawienia mu b³êdnych informacji na temat prognozowanego stanu zdrowia, co nie pozostaje bez znaczenia dla dalszego procesu leczenia. Ten rodzaj b³êdu nie jest jednak najczêœciej rozpatrywany oddzielnie, lecz wi¹ e siê go z b³êdem diagnostycznym. Powstaje zatem pytanie o kryterium, w oparciu o które nastêpuje wyodrêbnienie takiego naruszenia obowi¹zuj¹cej lekarza starannoœci, które nazywamy b³êdem medycznym. Wydaje siê, e kryterium to stanowi koniecznoœæ odwo³ania siê do specjalistycznej wiedzy, co w praktyce oznacza, e w ka dym takim wypadku musimy uzyskaæ opiniê bieg³ego lekarza stwierdzaj¹c¹ obiektywn¹ niew³aœciwoœæ postêpowania. Dlatego te b³êdem medycznym nazywamy naruszenie obowi¹zuj¹cych w konkretnym wypadku, wypracowanych na gruncie nauki i praktyki, regu³ postêpowania zawodowego. Tendencje zmierzaj¹ce w kierunku pe³nej obiektywizacji b³êdu widoczne s¹ w zwi¹zku z takim jego definiowaniem, które wyklucza odwo³ywanie siê do regu³ praktyki. Autorzy zajmuj¹cy takie stanowisko podkreœlaj¹, e nie jest b³êdem lekarskim zachowanie polegaj¹ce na wadliwym wykonaniu zabiegu jako czynnoœci technicznej. M. Nesterowicz [10], krytykuj¹c wyrok S¹du Apelacyjnego w Katowicach, w którym s¹d ten uzna³ za b³¹d medyczny wadliwe wykonanie znieczulenia przy operacji wyrostka robaczkowego (co doprowadzi³o w konsekwencji do trwa³ego uszkodzenia uk³adu nerwowego), podkreœla, e nast¹pi³o w tym wypadku pomieszanie pojêcia niedbalstwa i nieumiejêtnoœci lekarza z pojêciem b³êdu medycznego. Analizuj¹c ryzyko odpowiedzialnoœci cywilnej w œwietle skarg pacjentów opisanych w pracy doktorskiej Kingi Jakubowskiej [2] trzeba jednak stwierdziæ, e najczêœciej podstaw¹ skarg na lekarzy dentystów jest niezadowolenie z jakoœci wykonanej przez lekarza us³ugi stomatologicznej. Dla zminimalizowania ryzyka zwi¹zanego z zarzutami niestarannego dzia³ania i wadliwego wywi¹zania siê z us³ugi œwiadczenia medycznego niezbêdna jest prawid³owa konstrukcja umowy o œwiadczenie us³ugi stomatologicznej i odpowiednie dla poziomu ryzyka lekarza stomatologa warunki ubezpieczenia od odpowiedzialnoœci cywil-
4 56 Orzecznictwo Lekarskie 2008, 5(1): nej. Prawid³owa komunikacja pomiêdzy stronami umowy i wspó³decydowanie lekarza i pacjenta w podejmowaniu decyzji w procesie leczenia oraz odpowiednia umowa ubezpieczenia powinny w przypadku ró nicy zdañ o efekcie leczenia przenieœæ konflikt pomiêdzy lekarzem a pacjentem z poziomu osobistego konfliktu na poziom profesjonalnego sporu, tocz¹cego siê przy udziale niezale nego autorytetu lekarza zatrudnionego przez ubezpieczyciela, który winien oceniæ jakoœæ œwiadczonej us³ugi oraz starannoœæ jej wykonania. Trudno siê nie zgodziæ z tez¹ Jundzi³³-Bieniek i Koczorowskiego o roszczeniowym charakterze polskiego spo³eczeñstwa, zw³aszcza o psychologicznym tle skarg osób starszych, które oczekuj¹ od lekarza szczególnie du o atencji i uwagi [11]. Ten jednak aspekt sprawy wymaga lepszej edukacji psychologicznej lekarzy i znajomoœci technik komunikacji miêdzy lekarzem a pacjentem, aby poprawiæ poziom satysfakcji z relacji pacjent-lekarz. Tam jednak, gdzie ocena jakoœci œwiadczenia wykracza poza subiektywn¹ ocenê pacjenta, a dotyczy trudnej kwestii odpowiedzialnoœci za jakoœæ us³ugi, pojawia siê pytanie o charakter œwiadczenia zdrowotnego. Coraz czêœciej w literaturze medycznej i prawniczej pojawia siê pogl¹d o us³ugowym charakterze œwiadczeñ zdrowotnych, co wiêcej przyjmuje siê równie czasem pogl¹d, e pacjent zawieraj¹c umowê o œwiadczenie us³ug w ramach prywatnej praktyki prowadzonej przez lekarza wystêpuje w innej roli (roli konsumenta) ni w przypadku, gdy korzysta ze œwiadczeñ finansowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Bardzo interesuj¹ce rozwa ania dr Joanny Haberko [12] w kwestii czy pacjent mo e byæ traktowany jako konsument i korzystaæ ze wzmo onej ochrony przewidzianej dla konsumenta winny byæ przedmiotem wnikliwej analizy dla oceny poziomu ryzyka ekonomicznego lekarzy dentystów. Pojawienie siê grupy adwokatów specjalizuj¹cych siê w sprawach medycznych jest efektem dojrzewania rynku us³ug prawniczych i jego odpowiedzi na popyt na us³ugi tego rodzaju. Dobrze nag³oœnione medialnie procesy o odszkodowania, szczególnie o zaka enie wirusowym zapaleniem w¹troby typu B lub C, podnios³y œwiadomoœæ prawn¹ spo³eczeñstwa [13]. Te okolicznoœci winny wp³yn¹æ równie na samoorganizacjê korporacji lekarskich i opracowanie takich warunków umów ubezpieczenia, aby te gwarantowa³y odpowiedni poziom ochrony. Profesjonalizacji ochrony prawnej pacjentów winien odpowiadaæ profesjonalny poziom ochrony ryzyka zawodowego lekarzy. Paradoksalne jest, e poziom ochrony prawnej lekarzy, po sprywatyzowaniu us³ug lekarzy medycyny i lekarzy stomatologów, jest ni szy ni w okresie, gdy lekarze ci œwiadcz¹c us³ugi w zespo³ach opieki zdrowotnej korzystali z ochrony, jaka przys³uguje funkcjonariuszom. Pozwanym w tej kategorii spraw by³ Skarb Pañstwa. Obecnie spór toczy siê pomiêdzy lekarzem a pacjentem, a pacjent czêsto zastêpowany jest przez profesjonalnego i dobrze przygotowanego do wystêpowania przed s¹dami adwokata. Warunki ubezpieczenia zdrowotnego s¹ definiowane w sposób nieprecyzyjny, w szczególnoœci do tej pory nie zdecydowano siê na opracowanie koszyka œwiadczeñ gwarantowanych. Rynek us³ug medycznych, g³ównie stomatologicznych, zosta³ sprywatyzowany, a poziom i dostêpnoœæ tych us³ug bywaj¹ niskie, co jest efektem przeznaczania zbyt niskich nak³adów na te us³ugi. Nieuchronnie musz¹ wiêc pojawiaæ siê zjawiska niezadowolenia spo³ecznego kierowane na osoby lekarzy, od których pacjenci dowiaduj¹ siê o braku mo liwoœci wykonania nieodp³atnie us³ugi, z powodu braku kontraktowania. Te obiektywne okolicznoœci bêd¹ powodowaæ napiêcia wynikaj¹ce ze spo³ecznego oczekiwania pañstwowej opieki medycznej. Adresatami ich powinni byæ jednak decydenci i politycy, którzy w kampaniach wyborczych obiecuj¹ du o, a nastêpnie rz¹dz¹c nie realizuj¹ zapowiedzianych obietnic podniesienia nak³adów i przeprowadzenia reform systemu opieki zdrowotnej. Œwiadomi tych napiêæ i niemo liwych do spe³nienia oczekiwañ lekarze winni d¹ yæ do lepszej samoorganizacji, wzrostu œwiadomoœci prawnej przez w³¹czenie do programów specjalizacyjnych zagadnieñ prawnych, a lekarskie korporacje zawodowe winny d¹ yæ do opracowania optymalnych dla tej grupy zawodowej warunków ubezpieczenia i wynegocjowania najkorzystniejszych warunków dla objêcia jej ubezpieczeniem zbiorowym. Nale y te pamiêtaæ, e odpowiedzialnoœæ cywilna za ograniczenie dostêpnoœci do leczenia i nieuzyskanie œwiadczenia w nowym systemie opieki zdrowotnej ci¹ y na Narodowym Funduszu Zdrowia i ma charakter kontraktowy (art. 471 i nast. K.c.) z tytu³u niewykonania zobowi¹zañ przy zbiegu z odpowiedzialnoœci¹ deliktow¹ (art. 415 i n. w zw. z art. 442 K.c.) gdy ubezpieczony dozna³ szkody na osobie w okolicznoœciach, za które Fundusz odpowiada. Musimy sobie uœwiadomiæ, e prywatyzacji us³ug medycznych nie towarzyszy³a kampania informacyjna o zasadach œwiadczenia us³ug przez prywatne gabinety i zasadach ich refundacji, a lekarzom nie towarzyszy³a œwiadomoœæ indywidu-
5 Czapracka A, Marcinkowski JT. Odpowiedzialnoœæ prawna i moralna lekarzy i lekarzy stomatologów alnej odpowiedzialnoœci cywilnej zarówno z kontraktu jak i z deliktu. Nadal lekarz nie czuje siê dobrze w roli us³ugodawcy, wobec którego mog¹ powstaæ konkretne zarzuty wadliwego wykonania us³ugi i nie zabezpiecza siê przed odpowiedzialnoœci¹ wynikaj¹c¹ z niespe³nionych oczekiwañ pacjentów. Na przyk³ad w stomatologii efekt este- tyczny jest czasem równie istotny jak efekt terapeutyczny, a brak jasnego komunikatu o braku mo liwoœci uzyskania dobrego efektu estetycznego albo terapeutycznego ze wzglêdu na indywidualne cechy pacjenta, albo koszty leczenia, mo e powodowaæ d³ugotrwa³e i trudne procesy s¹dowe [14, 15]. Piœmiennictwo 1. Marek Z. B³¹d medyczny odpowiedzialnoœæ etycznodeontologiczna i prawna lekarza. Wyd Medyczne Kraków Jakubowski K. Skargi przeciwko lekarzom dentystom jako problem spo³eczny. Rozprawa doktorska. Promotor: Jerzy T. Marcinkowski. Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Marcinkowski JT. Simulation of court hearing - a verified method of introducing students of law and medicine to the Interprofessional Education. Probl Hig Epid 2006, 87, 4: Maciejewski S. Ocena postêpowania lekarskiego w oparciu o normy etyczne i prawa stanowione w œwietle materia³ów Okrêgowego Rzecznika Odpowiedzialnoœci Zawodowej Wielkopolskiej Izby Lekarskiej. Rozprawa doktorska. Promotor: Jerzy T. Marcinkowski. Akademia Medyczna im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Maciejewski S, Marcinkowski JT. Geneza i losy skarg przeciwko lekarzom w œwietle materia³ów Okrêgowego Rzecznika Odpowiedzialnoœci Zawodowej Wielkopolskiej Izby Lekarskiej. Archeus - Studia z bioetyki i antropologii filozoficznej 2002; 3: Soœniak M. Cywilna odpowiedzialnoœæ lekarza. Wyd Prawnicze Warszawa Zoll A. Odpowiedzialnoœæ lekarza za niepowodzenie w leczeniu. Wyd Prawnicze Warszawa Liszewska A. Odpowiedzialnoœæ karna za b³¹d w sztuce lekarskiej. Kantor Wydawniczy Zakamycze Kraków Soœniak M. B³¹d rozpoznania jako podstawa odpowiedzialnoœci lekarza. Prace Prawnicze UŒ Katowice Nesterowicz M. Prawo medyczne. Toruñ Jundzi³³-Bieniek E, Koczorowski R. Wp³yw czynników psychologicznych i ogólnoustrojowych na adaptacjê ruchomych uzupe³nieñ protetycznych u pacjentów w wieku starczym. Dental Forum, Polskie Towarzystwo Stomatologiczne, AM w Poznaniu, 2006; 2: Haberko J. Konsumencki charakter umowy o œwiadczenie zdrowotne. Prawo i Medycyna 2007; Klimberg A. Epidemiologia zachorowañ na wirusowe zapalenie w¹troby wœród fachowych pracowników laboratoriów diagnostycznych. Rozprawa doktorska. Promotor: Jerzy T. Marcinkowski. Akademia Medyczna im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Boratyñska M. Niektóre aspekty œwiadomej zgody pacjenta na leczenie na tle orzecznictwa S¹du Najwy szego. Cz. 1. Sprzeciw pro futuro. Prawo i Medycyna 2007; 27 (vol. 9). 15. Boratyñska M. Niektóre aspekty œwiadomej zgody pacjenta na leczenie na tle orzecznictwa S¹du Najwy szego. Cz. 2. Zakres udzielonej zgody i rozmieszczenie ciê aru dowodu. Prawo i Medycyna 2007; 28 (vol. 9).
Spis treœci. Spis treœci
Wykaz skrótów... Bibliografia... XI XVII Rozdzia³ I. Przedmiot i metoda pracy... 1 1. Swoboda umów zarys problematyki... 1 I. Pojêcie swobody umów i pogl¹dy na temat jej sk³adników... 1 II. Aksjologiczne
Bardziej szczegółowoOgólne Warunki Ubezpieczenia PTU ASSISTANCE I.
Ogólne Warunki Ubezpieczenia PTU ASSISTANCE I 1. 2. 3. 1. 1 Niniejsze Ogólne Warunki Ubezpieczenia PTU ASSISTANCE I, zwane dalej OWU, stosuje siê w umowach ubezpieczenia PTU ASSISTANCE I zawieranych przez
Bardziej szczegółowoHAŚKO I SOLIŃSKA SPÓŁKA PARTNERSKA ADWOKATÓW ul. Nowa 2a lok. 15, 50-082 Wrocław tel. (71) 330 55 55 fax (71) 345 51 11 e-mail: kancelaria@mhbs.
HAŚKO I SOLIŃSKA SPÓŁKA PARTNERSKA ADWOKATÓW ul. Nowa 2a lok. 15, 50-082 Wrocław tel. (71) 330 55 55 fax (71) 345 51 11 e-mail: kancelaria@mhbs.pl Wrocław, dnia 22.06.2015 r. OPINIA przedmiot data Praktyczne
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIA DODATKOWE DO OGÓLNYCH WARUNKÓW GRUPOWEGO UBEZPIECZENIA NA ŻYCIE KREDYTOBIORCÓW Kod warunków: KBGP30 Kod zmiany: DPM0004 Wprowadza się następujące zmiany w ogólnych warunkach grupowego ubezpieczenia
Bardziej szczegółowoDECYZJA. Dyrektor Zachodniopomorskiego Oddziaùu Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia. oddala odwoùanie w caùoúci
ZACHODNIOPOM. ^itwdzki NARODOWEGO FU: : czerwca 2014 r. Stowarzyszenie Hospicjum
Bardziej szczegółowoSTATUT. SAMODZIELNEGO PUBLICZNEGO ZAKŁADU OPIEKI ZDROWOTNEJ GMINNEGO OŚRODKA ZDROWIA W MARKUSZOWIE Rozdział I Postanowienia ogólne
STATUT SAMODZIELNEGO PUBLICZNEGO ZAKŁADU OPIEKI ZDROWOTNEJ GMINNEGO OŚRODKA ZDROWIA W MARKUSZOWIE Rozdział I Postanowienia ogólne 1 Podstawowym celem powołania Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki
Bardziej szczegółowowarsztató OMNM ar n medk oafał ptaszewskii mgr goanna tieczorekjmowiertowskai mgr Agnieszka jarkiewicz
warsztató OMNM ar n medk oafał ptaszewskii mgr goanna tieczorekjmowiertowskai mgr Agnieszka jarkiewicz } Pacjent w badaniu klinicznym a NFZ } Kalkulacja kosztów } Współpraca z zespołem badawczym jak tworzyć
Bardziej szczegółowoProkuratura Rejonowa ul. Sportowa 14 05-tf* Grójec
Prokuratura Rejonowa ul. Sportowa 14 05-tf* Grójec Sygn. akt l Ds. 219/14 Dnia 21 marca 2014r. POSTANOWIENIE o odmowie wszczęcia śledztwa Krzysztof Sobechowicz - Prokurator Prokuratury Rejonowej w Grójcu
Bardziej szczegółowoU M O W A. zwanym w dalszej części umowy Wykonawcą
U M O W A zawarta w dniu pomiędzy: Miejskim Centrum Medycznym Śródmieście sp. z o.o. z siedzibą w Łodzi przy ul. Próchnika 11 reprezentowaną przez: zwanym dalej Zamawiający a zwanym w dalszej części umowy
Bardziej szczegółowoJak ubiegać się o odszkodowanie za błędną decyzję urzędnika
Jak ubiegać się o odszkodowanie za błędną decyzję urzędnika Autor: Łukasz Sobiech Czy urzędnik zawsze zapłaci za błąd? Zamierzam dochodzić odszkodowania za błędne decyzje administracyjne spowodowane opieszałością
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. Prezes SN Lech Paprzycki
Sygn. akt III KK 239/12 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 23 kwietnia 2013 r. Prezes SN Lech Paprzycki na posiedzeniu w trybie art. 535 3 kpk po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 23 kwietnia
Bardziej szczegółowoWniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności
Miejscowość:...dnia..r. DO POWIATOWEGO ZESPOŁU DO SPRAW ORZEKANIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W GOSTYNINIE Wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności Nr sprawy:... Dane osoby zainteresowanej: Imię
Bardziej szczegółowoROZPORZ DZENIE MINISTRA GOSPODARKI z dnia 11 sierpnia 2000 r. w sprawie przeprowadzania kontroli przez przedsiêbiorstwa energetyczne.
ROZPORZ DZENIE MINISTRA GOSPODARKI z dnia 11 sierpnia 2000 r. w sprawie przeprowadzania kontroli przez przedsiêbiorstwa energetyczne. (Dz. U. Nr 75, poz. 866, z dnia 15 wrzeœnia 2000 r.) Na podstawie art.
Bardziej szczegółowoKLAUZULE ARBITRAŻOWE
KLAUZULE ARBITRAŻOWE KLAUZULE arbitrażowe ICC Zalecane jest, aby strony chcące w swych kontraktach zawrzeć odniesienie do arbitrażu ICC, skorzystały ze standardowych klauzul, wskazanych poniżej. Standardowa
Bardziej szczegółowoINFORMACJA dla osób nie będących klientami Banku Spółdzielczego w Goleniowie
INFORMACJA dla osób nie będących klientami Banku Spółdzielczego w Goleniowie 1 [Forma i miejsce złożenia reklamacji, skarg, wniosków] 1. Reklamacje, skargi, wnioski mogą być wnoszone przez klienta: 1)
Bardziej szczegółowoUchwała z dnia 20 października 2011 r., III CZP 53/11
Uchwała z dnia 20 października 2011 r., III CZP 53/11 Sędzia SN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący) Sędzia SN Anna Kozłowska (sprawozdawca) Sędzia SN Grzegorz Misiurek Sąd Najwyższy w sprawie ze skargi
Bardziej szczegółowoFormy zatrudnienia zarządu spółki kapitałowej. Aspekty prawne, podatkowe i ubezpieczeniowe. Zawiera wzory pism
Formy zatrudnienia zarządu spółki kapitałowej. Aspekty prawne, podatkowe i ubezpieczeniowe. Zawiera wzory pism Agnieszka Kowalska,,, Artur Kowalski Publikacja stanowi kompendium wiedzy na 2010 rok dotyczące
Bardziej szczegółowoFORUM ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH
L.Dz.FZZ/VI/912/04/01/13 Bydgoszcz, 4 stycznia 2013 r. Szanowny Pan WŁADYSŁAW KOSINIAK - KAMYSZ MINISTER PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ Uwagi Forum Związków Zawodowych do projektu ustawy z dnia 14 grudnia
Bardziej szczegółowoPRO VOBIS Niepubliczna Poradnia
", ul. Rynek 19, Starogard Gdañski `www.provobis.com.pl Niepubliczna Poradnia Psychologiczno - Pedagogiczna INFORMATOR ", ul. Rynek 19, Starogard Gdañski `www.provobis.com.pl 1.HISTORIA PORADNI. Poradnia
Bardziej szczegółowoPROJEKT. Zawarta w Złotoryi dniu... pomiędzy:
PROJEKT Umowa kontrakt o udzielenie zamówienia na świadczenia zdrowotne na rzecz pacjentów Wojewódzkiego Szpitala Psychiatrycznego w Złotoryi polegających na wykonywaniu usług medycznych w zakresie konsultacji
Bardziej szczegółowoEwidencjonowanie nieruchomości. W Sejmie oceniają działania starostów i prezydentów
Posłowie sejmowej Komisji do Spraw Kontroli Państwowej wysłuchali NIK-owców, którzy kontrolowali proces aktualizacji opłat rocznych z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości skarbu państwa. Podstawą
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI. z dnia... 2010 r.
projekt z dnia 19.05.2010 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI z dnia... 2010 r. w sprawie przekazywania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe funkcjonariuszy Służby Więziennej zwolnionych
Bardziej szczegółowoPRZYJĘCIE NA LECZENIE DO SZPITALA
PRZYJĘCIE NA LECZENIE DO SZPITALA (Część 3 Ustawy o zdrowiu psychicznym z 1983 roku [Mental Health Act 1983]) 1. Imię i nazwisko pacjenta 2. Imię i nazwisko osoby sprawującej opiekę nad pacjentem ( lekarz
Bardziej szczegółowoWytyczne Województwa Wielkopolskiego
5. Wytyczne Województwa Wielkopolskiego Projekt wspó³finansowany przez Uniê Europejsk¹ z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Bud etu Pañstwa w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu
Bardziej szczegółowoZasady reprezentacji w obrocie gospodarczym
Rafał Mroczkowski Zasady reprezentacji w obrocie gospodarczym kto, kiedy i jak powinien podpisać dokumenty skutki wadliwej reprezentacji pełnomocnictwo i prokura wzory Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia
Bardziej szczegółowoZAGADNIENIA PODATKOWE W BRANŻY ENERGETYCZNEJ - VAT
ZAGADNIENIA PODATKOWE W BRANŻY ENERGETYCZNEJ - VAT Szanowni Państwo! Prowadzenie działalności w branży energetycznej wiąże się ze specyficznymi problemami podatkowymi, występującymi w tym sektorze gospodarki.
Bardziej szczegółowoSpis treœci. Spis treœci
S³owo wstêpne... Spis treœci Wykaz skrótów... Literatura... V XIII XVII Wstêp... 1 Rozdzia³ 1. Pojêcie i charakter prawny umorzenia akcji... 19 1.1. Podmiot czynnoœci umorzenia... 19 1.1.1. Spó³ka jako
Bardziej szczegółowoSprawa numer: BAK.WZP.230.2.2015.34 Warszawa, dnia 27 lipca 2015 r. ZAPROSZENIE DO SKŁADANIA OFERT
Sprawa numer: BAK.WZP.230.2.2015.34 Warszawa, dnia 27 lipca 2015 r. ZAPROSZENIE DO SKŁADANIA OFERT 1. Zamawiający: Skarb Państwa - Urząd Komunikacji Elektronicznej ul. Kasprzaka 18/20 01-211 Warszawa 2.
Bardziej szczegółowoXXXXXXXXXXX. XXXXXXXXXXX XXXXXXXXXXXX XXXXXXXXXXXX INTERPRETACJA INDYWIDUALNA
Znak:F.310.1.2013 Sobków, 17.07.2013 r. XXXXXXXXXXX. XXXXXXXXXXX XXXXXXXXXXXX XXXXXXXXXXXX INTERPRETACJA INDYWIDUALNA Wójt Gminy Sobków działając na podstawie art. 14 j 1 i 3, w zw. z art.14 k 1 ustawy
Bardziej szczegółowoUSTAWA. z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa. Dz. U. z 2015 r. poz. 613 1
USTAWA z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa Dz. U. z 2015 r. poz. 613 1 (wybrane artykuły regulujące przepisy o cenach transferowych) Dział IIa Porozumienia w sprawach ustalenia cen transakcyjnych
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Bogusław Cudowski (przewodniczący) SSN Jolanta Frańczak (sprawozdawca) SSN Krzysztof Staryk
Sygn. akt II UK 27/15 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 3 lutego 2016 r. SSN Bogusław Cudowski (przewodniczący) SSN Jolanta Frańczak (sprawozdawca) SSN Krzysztof
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA. SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący) SSN Anna Kozłowska (sprawozdawca) SSN Grzegorz Misiurek
Sygn. akt III CZP 53/11 UCHWAŁA Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 20 października 2011 r. SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący) SSN Anna Kozłowska (sprawozdawca) SSN Grzegorz Misiurek w sprawie ze skargi
Bardziej szczegółowoObowi¹zki pracodawcy w razie wypadku przy pracy (1)
Obowi¹zki pracodawcy w razie wypadku przy pracy (1) Rozdz. 7 Kodeksu pracy; ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673 z późn. zm.); rozporządzenie RM z
Bardziej szczegółowoSPIS TREŒCI. Wprowadzenie. Wykaz skrótów. Rozdzia³ I. System ubezpieczeñ spo³ecznych
9 13 17 Wprowadzenie Wykaz skrótów Rozdzia³ I. System ubezpieczeñ spo³ecznych 22 1. Podstawowe pojêcia... 1 23 2. Zasady ogólne... 21 25 3. Zasady podlegania ubezpieczeniom spo³ecznym... 26 96 4. Zbieg
Bardziej szczegółowoPropozycja szkolenia z zakresu: Supra Brokers sp. z o.o.
z zakresu: Dokumentacja medyczna w świetle nowych przepisów prawa 1 Szanowni Państwo, jako wiodący broker i doradca ubezpieczeniowy sektora medycznego, reprezentujący interesy ponad 200 szpitali w całej
Bardziej szczegółowoKomentarz do prac egzaminacyjnych w zawodzie technik administracji 343[01] ETAP PRAKTYCZNY EGZAMINU POTWIERDZAJĄCEGO KWALIFIKACJE ZAWODOWE
Komentarz do prac egzaminacyjnych w zawodzie technik administracji 343[01] ETAP PRAKTYCZNY EGZAMINU POTWIERDZAJĄCEGO KWALIFIKACJE ZAWODOWE OKE Kraków 2012 Zadanie egzaminacyjne zostało opracowane
Bardziej szczegółowoW nawiązaniu do korespondencji z lat ubiegłych, dotyczącej stworzenia szerszych
W nawiązaniu do korespondencji z lat ubiegłych, dotyczącej stworzenia szerszych mechanizmów korzystania z mediacji, mając na uwadze treść projektu ustawy o mediatorach i zasadach prowadzenia mediacji w
Bardziej szczegółowoPROCEDURA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO. w Urzędzie Gminy Mściwojów
I. Postanowienia ogólne 1.Cel PROCEDURA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO w Urzędzie Gminy Mściwojów Przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego ma na celu: Załącznik A Zarządzenia oceny ryzyka zawodowego monitorowanie
Bardziej szczegółowoPani Janina Kula Przewodnicząca Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Garwolinie. ul. Sportowa 5 08-400 Garwolin
WOJEWODA MAZOWIECKI WPS-V.431.3.2015 Warszawa 19.05.2015r. Pani Janina Kula Przewodnicząca Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Garwolinie ul. Sportowa 5 08-400 Garwolin WYSTĄPIENIE
Bardziej szczegółowoNiektóre cywilnoprawne problemy ochrony œrodowiska. przede wszystkim obszerna problematyka administracyjnoprawna. Istniej¹
Rejent * rok 12 * nr 11(139) listopad 2002 r. Edward Janeczko Niektóre cywilnoprawne problemy ochrony œrodowiska 1. W zakresie prawa ochrony œrodowiska obowi¹zuj¹ dwa podstawowe akty normatywne w postaci
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR LV/552/2014 RADY GMINY SZEMUD. z dnia 29 maja 2014 r.
UCHWAŁA NR LV/552/2014 RADY GMINY SZEMUD z dnia 29 maja 2014 r. w sprawie określenia rodzajów świadczeń oraz warunków i sposobu ich przyznawania w ramach pomocy zdrowotnej dla nauczycieli, nauczycieli
Bardziej szczegółowoOgłoszenie o zwołaniu Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia Spółki MOJ S.A. z siedzibą w Katowicach na dzień 27 czerwca 2016 r.
Ogłoszenie o zwołaniu Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia Spółki MOJ S.A. z siedzibą w Katowicach na dzień 27 czerwca 2016 r. Zarząd spółki MOJ S.A. ( Spółka ), działając na podstawie art. 399 1 oraz w związku
Bardziej szczegółowoterapeutycznych w ramach projektu systemowego Szansa na rozwój realizowanego przez Miejski Ośrodek
1 z 5 2012-08-01 14:24 Ogłoszenie powiązane: Ogłoszenie nr 163056-2010 z dnia 2010-06-10 r. Ogłoszenie o udzieleniu zamówienia - Darłowo Zadanie I- terapia społeczna i zawodowa osób niepełnosprawnych z
Bardziej szczegółowoProcedura odwoławcza wraz ze wzorem protestu
Załącznik nr 7 do Regulaminu konkursu nr RPMP.02.01.01-IZ.00-12-022/15 Procedura odwoławcza wraz ze wzorem protestu Dział I Zasady ogólne 1) Podstawa prawna Zasady dotyczące procedury odwoławczej w ramach
Bardziej szczegółowoart. 488 i n. ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.),
Istota umów wzajemnych Podstawa prawna: Księga trzecia. Zobowiązania. Dział III Wykonanie i skutki niewykonania zobowiązań z umów wzajemnych. art. 488 i n. ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny
Bardziej szczegółowoMIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 610 KORZYSTANIE Z WYNIKÓW PRACY AUDYTORÓW SPIS TREŒCI
MIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 610 KORZYSTANIE Z WYNIKÓW PRACY AUDYTORÓW WEWNÊTRZNYCH Wprowadzenie (Stosuje siê przy badaniu sprawozdañ finansowych sporz¹dzonych za okresy rozpoczynaj¹ce siê
Bardziej szczegółowoZabezpieczenie społeczne pracownika
Zabezpieczenie społeczne pracownika Swoboda przemieszczania się osób w obrębie Unii Europejskiej oraz możliwość podejmowania pracy w różnych państwach Wspólnoty wpłynęły na potrzebę skoordynowania systemów
Bardziej szczegółowoDE-WZP.261.11.2015.JJ.3 Warszawa, 2015-06-15
DE-WZP.261.11.2015.JJ.3 Warszawa, 2015-06-15 Wykonawcy ubiegający się o udzielenie zamówienia Dotyczy: postępowania prowadzonego w trybie przetargu nieograniczonego na Usługę druku książek, nr postępowania
Bardziej szczegółowoRegulamin Organizacyjny dla Podmiotu Leczniczego. Stomatologia PERIOMEDICA
Regulamin Organizacyjny dla Podmiotu Leczniczego Stomatologia PERIOMEDICA 1. Regulamin określa organizację procesu udzielania świadczeń zdrowotnych przez Podmiot Leczniczy. 2. Podmiot Leczniczy Stomatologia
Bardziej szczegółowoGminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2015 w Gminie Opinogóra Górna.
Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2015 w Gminie Opinogóra Górna. Gminny Program profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
Bardziej szczegółowoZASADY ETYKI ZAWODOWEJ ARCHITEKTA
ZASADY ETYKI ZAWODOWEJ ARCHITEKTA www.a22.arch.pk.edu.pl sl8 2004/2005 dr hab. arch. PIOTR GAJEWSKI www.piotrgajewski.pl 05 kwietnia 6. OBOWI ZKI ARCHITEKTA WOBEC ZAWODU CZYLI DLACZEGO NIE MO NA BRAÆ PIENIÊDZY,
Bardziej szczegółowoCo do zasady, obliczenie wykazywanej
Korekta deklaracji podatkowej: można uniknąć sankcji i odzyskać ulgi Piotr Podolski Do 30 kwietnia podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych byli zobowiązani złożyć zeznanie określające wysokość
Bardziej szczegółowoWNIOSEK o dofinansowanie ze środków PFRON projektów w ramach programu pn. Program wyrównywania róŝnić między regionami
Załącznik nr 3 do Procedur Wniosek złoŝono w...pfron w dniu... Nr sprawy: Wypełnia PFRON WNIOSEK o dofinansowanie ze środków PFRON projektów w ramach programu pn. Program wyrównywania róŝnić między regionami
Bardziej szczegółowoWaldemar Szuchta Naczelnik Urzędu Skarbowego Wrocław Fabryczna we Wrocławiu
1 P/08/139 LWR 41022-1/2008 Pan Wrocław, dnia 5 5 września 2008r. Waldemar Szuchta Naczelnik Urzędu Skarbowego Wrocław Fabryczna we Wrocławiu WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z
Bardziej szczegółowoPan Kajetan Gornig Dyrektor Zespołu Wojewódzkich Przychodni Specjalistycznych w Katowicach WYSTĄPIENIE POKONTROLNE
Pan Kajetan Gornig Dyrektor Zespołu Wojewódzkich Przychodni Specjalistycznych w Katowicach WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli
Bardziej szczegółowoSTANOWISKO Nr 22/14/P-VII PREZYDIUM NACZELNEJ RADY LEKARSKIEJ z dnia 6 czerwca 2014 r.
STANOWISKO Nr 22/14/P-VII PREZYDIUM NACZELNEJ RADY LEKARSKIEJ z dnia 6 czerwca 2014 r. w sprawie projektu rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie limitu przyjęć na kierunki lekarski i lekarsko-dentystyczny
Bardziej szczegółowoRzeszów, dnia października 2012 r.
Rzeszów, dnia października 2012 r. Pan Artur Bożek Przewodniczący Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie Podkarpackim LRZ-4101-06-03/2012 P/12/105 Na podstawie art.
Bardziej szczegółowoDECYZJA w sprawie czasowego zaprzestania działalności
WOJEWODA ŁÓDZKI ZK-III.9611.15.2015 Łódź, dnia 17 czerwca 2015 r. DECYZJA w sprawie czasowego zaprzestania działalności Na podstawie art. 34 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej
Bardziej szczegółowoRazem czy osobno? Ochrona prawna w relacji z innymi rodzajami ubezpieczeń
Razem czy osobno? Ochrona prawna w relacji z innymi rodzajami ubezpieczeń Konferencja Pozycja Ubezpieczeń ochrony prawnej w świadomości społecznej Warszawa, 27 stycznia 2016 r. Diana Renata Bożek Członek
Bardziej szczegółowoPOWIATOWY URZĄD PRACY
POWIATOWY URZĄD PRACY ul. Piłsudskiego 33, 33-200 Dąbrowa Tarnowska tel. (0-14 ) 642-31-78 Fax. (0-14) 642-24-78, e-mail: krda@praca.gov.pl Załącznik Nr 3 do Uchwały Nr 5/2015 Powiatowej Rady Rynku Pracy
Bardziej szczegółowoWniosek zgłaszający wpis do ewidencji. Wniosek
... (miejscowość, data) Wniosek zgłaszający wpis do ewidencji.. (Zakład lecznictwa występujący o wpis) Do Naczelnego Lekarza Uzdrowiska Wniosek Zgodnie z art. 27 ust. 3 ustawy z dnia 4 marca 2011 r.o zmianie
Bardziej szczegółowoZałącznik do Uchwały 66 Komitetu Monitorującego PROW 2007-2013 z dnia 16 grudnia 2011 r. Lp. Dotyczy działania Obecny tekst Tekst po zmianie
Załącznik do Uchwały 66 Komitetu Monitorującego PROW 2007-2013 z dnia 16 grudnia 2011 r. Lp. Dotyczy działania Obecny tekst Tekst po zmianie 1. 5.3.4 Oś 4 Leader Poziom wsparcia Usunięcie zapisu. Maksymalny
Bardziej szczegółowoKatowice, dnia 29 wrzeœnia 2006 r. Nr 15 ZARZ DZENIE PREZESA WY SZEGO URZÊDU GÓRNICZEGO
DZIENNIK URZÊDOWY WY SZEGO URZÊDU GÓRNICZEGO Katowice, dnia 29 wrzeœnia 2006 r. Nr 15 TREŒÆ: Poz.: ZARZ DZENIE PREZESA WY SZEGO URZÊDU GÓRNICZEGO 81 nr 6 z dnia 29 sierpnia 2006 r. zmieniaj¹ce zarz¹dzenie
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ 1) z dnia 2011 r.
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ 1) z dnia 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach Na podstawie art. 95a ustawy
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Dariusz Dończyk (przewodniczący) SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca) SSN Maria Szulc
Sygn. akt III CSK 72/14 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 16 stycznia 2015 r. SSN Dariusz Dończyk (przewodniczący) SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca) SSN Maria Szulc w sprawie z powództwa
Bardziej szczegółowoStatut Stowarzyszenia MAXIMUS Stowarzyszenie Osób Chorych na Otyłość
Statut Stowarzyszenia MAXIMUS Stowarzyszenie Osób Chorych na Otyłość Rozdział I Postanowienia ogólne 1 Stowarzyszenie nosi nazwę MAXIMUS Stowarzyszenie Osób Chorych na Otyłość, w dalszych postanowieniach
Bardziej szczegółowo1. Siedzibą Poradni jest miasto Bydgoszcz. 2. Obszarem działania Poradni jest obszar województwa kujawsko-pomorskiego.
Załącznik do uchwały Nr 87 Senatu UMK z dnia 28 listopada 2006 r. S T A T U T Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej - Poradni Zdrowia Psychicznego dla Studentów I. POSTANOWIENIA OGÓLNE 1
Bardziej szczegółowoGie³da Papierów Wartoœciowych w Warszawie S.A.
Gie³da Papierów Wartoœciowych w Warszawie S.A. (spó³ka akcyjna z siedzib¹ w Warszawie przy ul. Ksi¹ êcej 4, zarejestrowana w rejestrze przedsiêbiorców Krajowego Rejestru S¹dowego pod numerem 0000082312)
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Jerzy Kwaśniewski
Sygn. akt III SK 45/11 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 22 maja 2012 r. SSN Jerzy Kwaśniewski w sprawie z powództwa Polskiego Związku Firm Deweloperskich przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony
Bardziej szczegółowo- 70% wg starych zasad i 30% wg nowych zasad dla osób, które. - 55% wg starych zasad i 45% wg nowych zasad dla osób, które
Oddział Powiatowy ZNP w Gostyninie Uprawnienia emerytalne nauczycieli po 1 stycznia 2013r. W związku napływającymi pytaniami od nauczycieli do Oddziału Powiatowego ZNP w Gostyninie w sprawie uprawnień
Bardziej szczegółowoOchrona pracujących kobiet
Ochrona pracujących kobiet Szczególna ochrona pracy kobiet wynika z ich właściwości psychofizycznych oraz konieczności ochrony ich funkcji prokreacyjnych i macierzyńskich. Ochrona ta przejawia się m.in.
Bardziej szczegółowoWZÓR SKARGI EUROPEJSKI TRYBUNAŁ PRAW CZŁOWIEKA. Rada Europy. Strasburg, Francja SKARGA. na podstawie Artykułu 34 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka
WZÓR SKARGI EUROPEJSKI TRYBUNAŁ PRAW CZŁOWIEKA Rada Europy Strasburg, Francja SKARGA na podstawie Artykułu 34 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka oraz Artykułu 45-47 Regulaminu Trybunału 1 Adres pocztowy
Bardziej szczegółowoREGULAMIN WYNAGRADZANIA
Za³¹cznik do Zarz¹dzenia Nr 01/2009 Przewodnicz¹cego Zarz¹du KZG z dnia 2 kwietnia 2009 r. REGULAMIN WYNAGRADZANIA pracowników samorz¹dowych zatrudnionych w Komunalnym Zwi¹zku Gmin we W³adys³awowie Regulamin
Bardziej szczegółowo8. Podstawa wymiaru œwiadczeñ dla ubezpieczonych niebêd¹cych pracownikami
8. PODSTAWA WYMIARU ŒWIADCZEÑ DLA UBEZPIECZONYCH NIEBÊD CYCH PRACOWNIKAMI 563 ŒWIADCZENIA Z UBEZPIECZENIA CHOROBOWEGO W RAZIE CHOROBY I MACIERZYÑSTWA wyr. SN z 14 lipca 2005 r., II UK 314/04 ( Niewyp³acenie
Bardziej szczegółowoZAMAWIAJĄCY. Regionalna Organizacja Turystyczna Województwa Świętokrzyskiego SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA (DALEJ SIWZ )
ZAMAWIAJĄCY Regionalna Organizacja Turystyczna Województwa Świętokrzyskiego SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA (DALEJ SIWZ ) Świadczenie kompleksowych usług konferencyjnych i towarzyszących na
Bardziej szczegółowoW z ó r u m o w y POSTANOWIENIA GENERALNE
W z ó r u m o w y UMOWA GENERALNA NR zawarta w Nowym S¹czu w dniu... 2011 r. pomiêdzy: Powiatowym Zarz¹dem Dróg w Nowym S¹czu z siedzib¹ przy ul. Wiœniowieckiego 136, 33-300 Nowy S¹cz, zwanym dalej Zamawiaj¹cym,
Bardziej szczegółowoAdres strony internetowej, na której Zamawiaj cy udost pnia Specyfikacj Istotnych Warunków Zamówienia:
1 z 5 Adres strony internetowej, na której Zamawiaj cy udost pnia Specyfikacj Istotnych Warunków Zamówienia: www.kot.krakow.pl Kraków: Przeprowadzenie form doskonalenia dla nauczycieli w ramach sieci wspó
Bardziej szczegółowoKOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Wniosek DECYZJA RADY
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Bruksela, dnia 13.12.2006 KOM(2006) 796 wersja ostateczna Wniosek DECYZJA RADY w sprawie przedłużenia okresu stosowania decyzji 2000/91/WE upoważniającej Królestwo Danii i
Bardziej szczegółowo52='=,$,, 262%<2'32:,('=,$/1(=$,1)250$&-(=$:$57(:35263(.&,(
Prospekt Emisyjny Rozdzia³ II - Osoby odpowiedzialne... 52='=,$,, 262%
Bardziej szczegółowoKARTA OCENY ZGODNOŚCI Z LSR
Załącznik nr 3 do Regulaminu Rady A. część ogólna - operacje inne niż granty Karty oceny zgodności z LSR PIECZĘĆ LGD NUMER WNIOSKU NADANY PRZEZ LGD KARTA OCENY ZGODNOŚCI Z LSR DATA ZŁOŻENIA WNIOSKU WERSJA
Bardziej szczegółowoJakie są te obowiązki wg MSR 41 i MSR 1, a jakie są w tym względzie wymagania ustawy o rachunkowości?
Jakie są te obowiązki wg MSR 41 i MSR 1, a jakie są w tym względzie wymagania ustawy o rachunkowości? Obowiązki sprawozdawcze według ustawy o rachunkowości i MSR 41 Przepisy ustawy o rachunkowości w zakresie
Bardziej szczegółowoRegulamin Konkursu Start up Award 9. Forum Inwestycyjne 20-21 czerwca 2016 r. Tarnów. Organizatorzy Konkursu
Regulamin Konkursu Start up Award 9. Forum Inwestycyjne 20-21 czerwca 2016 r. Tarnów 1 Organizatorzy Konkursu 1. Organizatorem Konkursu Start up Award (Konkurs) jest Fundacja Instytut Studiów Wschodnich
Bardziej szczegółowoW N I O S E K O PRZYZNANIE ŚRODKÓW Z KRAJOWEGO FUNDUSZU SZKOLENIOWEGO NA DOFINANSOWANIE KOSZTÓW KSZTAŁCENIA USTAWICZNEGO PRACOWNIKÓW I PRACODAWCY ...
... (pieczęć wnioskodawcy) Dyrektor Powiatowego Urzędu Pracy w Gryficach W N I O S E K O PRZYZNANIE ŚRODKÓW Z KRAJOWEGO FUNDUSZU SZKOLENIOWEGO NA DOFINANSOWANIE KOSZTÓW KSZTAŁCENIA USTAWICZNEGO PRACOWNIKÓW
Bardziej szczegółowoROZDZIAŁ I POSTANOWIENIA OGÓLNE
ZASADY PRZYZNAWANIA REFUNDACJI CZĘŚCI KOSZTÓW PONIESIONYCH NA WYNAGRODZENIA, NAGRODY ORAZ SKŁADKI NA UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE SKIEROWANYCH BEZROBOTNYCH DO 30 ROKU ŻYCIA PRZEZ POWIATOWY URZĄD PRACY W JAWORZE
Bardziej szczegółowoVADEMECUM. Rehabilitacja. Rehabilitacja w warunkach ambulatoryjnych. Rehabilitacja w warunkach domowych
Rehabilitacja Rehabilitacja to kompleksowe post powanie, które ma na celu przywrócenie pe nej lub mo liwej do osi gni cia sprawno ci zycznej i psychicznej, zdolno ci do pracy i zarobkowania oraz zdolno
Bardziej szczegółowoRudniki, dnia 10.02.2016 r. Zamawiający: PPHU Drewnostyl Zenon Błaszak Rudniki 5 64-330 Opalenica NIP 788-000-22-12 ZAPYTANIE OFERTOWE
Zamawiający: Rudniki, dnia 10.02.2016 r. PPHU Drewnostyl Zenon Błaszak Rudniki 5 64-330 Opalenica NIP 788-000-22-12 ZAPYTANIE OFERTOWE W związku z planowaną realizacją projektu pn. Rozwój działalności
Bardziej szczegółowoOgłoszenie o zwołaniu Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia IDM Spółka Akcyjna w upadłości układowej z siedzibą w Krakowie na dzień 30 czerwca 2015 roku
Ogłoszenie o zwołaniu Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia IDM Spółka Akcyjna w upadłości układowej z siedzibą w Krakowie na dzień 30 czerwca 2015 roku Zarząd Spółki IDM Spółka Akcyjna w upadłości układowej
Bardziej szczegółowoDokumenty regulujące kwestie prawne związane z awansem zawodowym. ustawa z dnia 15 lipca 2004 r.
Dokumenty regulujące kwestie prawne związane z awansem zawodowym ustawa z dnia 15 lipca 2004 r. o zmianie ustawy - Karta a oraz o zmianie niektórych innych ustaw 1) ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. -
Bardziej szczegółowoPŁACE OD A DO Z - NALICZANIE I ROZLICZANIE WYNAGRODZEŃ - WARSZTATY PRAKTYCZNE
PŁACE OD A DO Z - NALICZANIE I ROZLICZANIE WYNAGRODZEŃ - WARSZTATY PRAKTYCZNE Informacje o usłudze Numer usługi 2016/04/27/8058/8775 Cena netto 999,00 zł Cena brutto 999,00 zł Cena netto za godzinę 90,82
Bardziej szczegółowoZAPYTANIE OFERTOWE Program aktywizacji społeczno zawodowej osób bezrobotnych w gminie Naruszewo
ZAPYTANIE OFERTOWE W związku z przystąpieniem Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Naruszewie do realizacji projektu systemowego Program aktywizacji społeczno zawodowej osób bezrobotnych w gminie Naruszewo
Bardziej szczegółowoPILNE Informacje dotyczące bezpieczeństwa Aparat ultrasonograficzny AFFINITI 70 firmy Philips
Strona 1 z 5 Szanowni Państwo! W aparatach ultrasonograficznych AFFINITI 70 firmy Philips wykryto usterkę, która może stanowić potencjalne zagrożenie dla pacjentów lub użytkowników. Niniejsze informacje
Bardziej szczegółowoREGULAMIN GMINNEGO ZESPOŁU INTERDYSCYPLINARNEGO d.s. PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE. 1 Postanowienia ogólne
Załącznik do Uchwały Nr 42/VI/2011 Rady Miejskiej w Myślenicach z dnia 31 marca 2011r. REGULAMIN GMINNEGO ZESPOŁU INTERDYSCYPLINARNEGO d.s. PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE 1 Postanowienia ogólne 1.
Bardziej szczegółowowzór Załącznik nr 5 do SIWZ UMOWA Nr /
wzór Załącznik nr 5 do SIWZ UMOWA Nr / zawarta w dniu. w Szczecinie pomiędzy: Wojewodą Zachodniopomorskim z siedzibą w Szczecinie, Wały Chrobrego 4, zwanym dalej "Zamawiającym" a nr NIP..., nr KRS...,
Bardziej szczegółowoUmowa Nr / 2016 o udzielenie świadczeń zdrowotnych
Umowa Nr / 2016 o udzielenie świadczeń zdrowotnych zawarta w dniu.. r. w Rzeszowie na podstawie art. 26, 26a i 27 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (tekst jednolity Dz. U. 2013
Bardziej szczegółowoUMOWA Nr.. Zawarta w dniu w.. pomiędzy:
Załącznik nr 4 Wzór umowy UMOWA Nr.. Zawarta w dniu w.. pomiędzy: Powiatem Kieleckiego, z siedzibą przy ul. Wrzosowej 44, 25-211 Kielce, Nr ewidencyjny NIP: 959-16-45-790, Regon: 291009372, reprezentowaną
Bardziej szczegółowoRegulamin świadczenia usług prawnych drogą elektroniczną przez Kancelarię Doradcy Prawnego Monika Sobczyk - Moćkowska. 1
Regulamin Regulamin świadczenia usług prawnych drogą elektroniczną przez Kancelarię Doradcy Prawnego Monika Sobczyk - Moćkowska. 1 Podstawę prawną regulaminu świadczenia usług drogą elektroniczną przez
Bardziej szczegółowoPromocja i identyfikacja wizualna projektów współfinansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Promocja i identyfikacja wizualna projektów współfinansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego Białystok, 19 grudzień 2012 r. Seminarium współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach
Bardziej szczegółowoPowiatowy Urząd Pracy w Rawie Mazowieckiej
...... pieczęć firmowa wnioskodawcy (miejscowość i data) Powiatowy Urząd Pracy w Rawie Mazowieckiej WNIOSEK PRACODAWCY O PRZYZNANIE ŚRODKÓW Z KRAJOWEGO FUNDUSZU SZKOLENIOWEGO NA KSZTAŁCENIE USTAWICZNE
Bardziej szczegółowoDziennik Urzêdowy. zawodników amatorów osi¹gaj¹cych wysokie wyniki sportowe we wspó³zawodnictwie miêdzynarodowym lub krajowym
Województwa Wielkopolskiego Nr 127 13535 2351 UCHWA A Nr XVIII/152/08 RADY POWIATU GOSTYÑSKIEGO z dnia 26 czerwca 2008 r. w sprawie: zasad i trybu przyznawania, wstrzymywania i cofania oraz wysokoœci stypendiów
Bardziej szczegółowo