Rekomendacje dla ekonomii społecznej w regionie łódzkim (cz. 5)

Transkrypt

1 Rekomendacje dla ekonomii społecznej w regionie łódzkim (cz. 5) Ambitnie o certyfikacji OWES - wzmacnianie jakości usług dla PES Wnioski z panelu ekspertów CZŁOWIEK NAJLEPSZA INWESTYCJA Łódź, 4 marca 2013 r.

2 Rekomendacje dla ekonomii społecznej w regionie łódzkim (cz. 5) Ambitnie o certyfikacji OWES - wzmacnianie jakości usług dla PES Wnioski z panelu ekspertów

3 Publikacja opracowana przez konsultantkę Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego - Karolinę Cyran-Juraszek w ramach projektu Społecznie znaczy ekonomicznie kontynuacja WYDAWCA: Fundacja Studiów Europejskich-Instytut Europejski w Łodzi Ul. Piotrkowska 262/ Łódź Publikacja dystrybuowana bezpłatnie Druk broszury współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

4 Założenia W ramach projektów systemowych przygotowano propozycję certyfikacji działań Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej. Pilotaż wykazał znaczącą słabość tej formuły. Oczywiście w ramach dalszych działań podjęto próbę ulepszenia narzędzia, którego celem powinno być zapewnienie dostępności wysokiej jakości usług wsparcia dla przedsiębiorstw społecznych. Debata na temat systemu wsparcia i jego ewentualnej certyfikacji prowadzona jest m.in. w ramach tworzonego Krajowego Programu Rozwoju Ekonomii Społecznej (por. Rekomendacje dla ekonomii społecznej w regionie łódzkim, cz. 4). Dlatego też dyskusja nad oczekiwaniami, z jakimi do systemu certyfikacji podchodzą Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej w regionie łódzkim jest ważnym elementem tej debaty. Dotychczasowe doświadczenia systemu wsparcia W Polsce już istnieją różne typy wsparcia. Warto zobaczyć jak w różny sposób podchodzą polska administracja do wsparcia.

5 Mamy przede wszystkim system KSU (Krajowy System Usług), którego misją jest rozwój przedsiębiorstw poprzez zapewnienie najwyższej jakości usług w kluczowych obszarach wymagających wsparcia państwa. KSU wspierany organizacyjnie i merytorycznie przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości (czuwa ona nad jakością usług świadczonych przez ośrodki KSU i ich konsultantów) składa się z ponad 200 zarejestrowanych podmiotów z całej Polski, które świadczą usługi wspierające polskich przedsiębiorców w tym fachową wiedzę z zakresu gospodarki i innowacji oraz dostęp do pożyczek i poręczeń kredytowych. Zupełnie inaczej wygląda system wsparcia dla organizacji pozarządowych, choć historycznie projektowany był podobnie jako koordynowana przez Ministerstwo Pracy sieć ośrodków wsparcia. Powstałe przy wsparciu środków funduszu przedakcesyjnego ośrodki kontynuowały działalność i współpracę między sobą tworząc od 1994 Sieć SPLOT. Obecnie jest to formalna federacja opartych o certyfikację ośrodków wsparcia niezależna od struktury administracji. Trzeba dodać, że pojedyncze ośrodki SPLOT-u pełnią funkcję Regionalnych Ośrodków Europejskiego Funduszu Społecznego (RoEFS)

6 czy Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej (OWES). O ROEFS-ach i OWES-ach patrz: Rekomendacje dla ekonomii społecznej w regionie łódzkim, cz. 2. Dla kogo standardy? Wśród podstawowych pytań na jakie muszą odpowiedzieć twórcy standardów, są dwa podstawowe: po co tworzy się te standardy, czyli komu przede wszystkim mają służyć? w jaki sposób będzie się je tworzyć? W pierwszym przypadku chodzi o to w istocie, w jakim celu tworzy się standardy. Odpowiedź, że należy dbać o wiarygodność niewiele wyjaśnia. Czym innym jest wiarygodność dla grantodawcy (jak udowodnimy, że dbamy o jego pieniądze), czym innym dla odbiorców usług (czy są dla nich pożyteczne), a czymś jeszcze innym dla samych organizacji (czy pozwalają realizować naszą misję). Dotychczasowe prace nad standardami mającymi być podstawą certyfikacji wskazują, że celem jest zapewnienie spokoju administracji, która chce

7 bezpiecznie dysponować publicznymi pieniędzmi. Niestety nie musi to przekładać się na oczekiwane przez organizacje efekty czy zaspokajać potrzeby klientów. W drugim przypadku chodzi o to, jak powstają standardy. Czy jest to proces narzucający pewne rozwiązania czy też opiera się na dobrych praktykach, wypracowanych rozwiązaniach? Wydaje się, że niestety, choć system standardów był konsultowany z ośrodkami wsparcia, a następnie testowany, w istocie nie opiera się na doświadczeniach i potrzebach zainteresowanych, a na ideologicznych założeniach twórców systemu. Komplementarność vs. specjalizacja Z punktu widzenia widzenia administracji, która widzi system wsparcia jako sposób realizacji własnych polityk publicznych (tzn. rozwiązywanie problemów społecznych określonych przez administrację a nie przez samych obywateli), system wsparcia powinien być przede wszystkim całościowy. Oznacza to duże zagrożenie dla skuteczności, gdyż oferta jest dostosowywana do przeciętnego (najczęstszego) klienta. To

8 dlatego w tej chwili choć mamy dość dobry system wsparcia dla osób chcących zacząć działalność społeczną, nie mamy praktycznie wyspecjalizowanych form wsparcia dla organizacji pozarządowych. Tu potrzeby są bardzo różne, a więc trudne do standaryzacji. Działanie III.3. Usługi wsparcia ekonomii społecznej i przedsiębiorstw społecznych Rozwój ekonomii społecznej wymaga bieżącego zapewnienia wsparcia doradczego, szkoleniowego, animacyjnego na różnych poziomach zależnych od potrzeb podmiotów ekonomii społecznej czy przedsiębiorstw społecznych. Dlatego też nowy system wsparcia oparty na doświadczeniach dotychczasowego okresu programowania , opierał się będzie na finansowaniu usług wsparcia ekonomii społecznej i przedsiębiorstw społecznych, które powinny składać się z kilku modułów, kontraktowanych odrębnie w zależności od regionalnych potrzeb. Wskazane byłoby jednak kontraktowanie całego pakietu usług przez jeden podmiot (bądź konsorcjum lub partnerstwo kilku instytucji).

9 Krajowy Program Rozwoju Ekonomii Społecznej - Projekt: wersja marzec 2013 Wspieranie inicjatyw VS wsparcie rozwoju Przedsiębiorstwa społeczne nie mogą powstawać w próżni. Tylko tam, gdzie jest aktywność społeczna, gdzie ludzie wierzą, że razem można działać dla wspólnego dobra, gdzie w drobnych sprawach lokalne inicjatywy (koła gospodyń wiejskich, ochotnicze straże pożarne, rady dzielnicowe) podejmują działania ekonomiczne, może tworzyć się atmosfera sprzyjająca przedsiębiorczości społecznej. A trzeba pamiętać, że wiele inicjatyw zakładania przedsiębiorstw społecznych podejmowanych jest przez osoby zagrożone wykluczeniem, z większymi lub mniejszymi defektami w społecznym współżyciu. Wsparcie to wymaga nie tylko dużej wiedzy merytorycznej, ale i umiejętności psychologicznych. Dotyczy więc nie tylko umiejętności z zakresu działalności społecznej i aktywności na rynku, ale i specyficznej formy budowania relacji czy rozwiązywania konfliktów.

10 Usługi rozwoju ekonomii społecznej Komponent ten dotyczy działań, zmierzających do inicjowania i tworzenia nowych podmiotów i przedsiębiorstw społecznych, w tym szkoleń, doradztwa indywidualnego i grupowego. W tym przypadku podstawową usługą byłoby edukowanie na temat możliwości tworzenia przedsiębiorstw społecznych oraz przygotowywanie grup założycielskich. Jednym z istotnych elementów realizacji usług rozwoju ekonomii społecznej byłaby ścisła współpraca z powiatowymi urzędami pracy, które będą dysponować środkami na tworzenie miejsc pracy lub doposażenie stanowisk pracy. W ramach kooperacji wszystkie osoby, chcące zakładać przedsiębiorstwa społeczne kierowane byłby przez PUP, OPS, PCPR do podmiotów realizujących usługi rozwoju ekonomii społecznej; Przygotowane grupy założycielskie przedsiębiorstw społecznych byłyby następnie kierowane do urzędu pracy, który przyznawałby dotacje. Możliwe będzie zlecanie początkowo w formie pilotażu - zadania udzielania dotacji na tworzenie miejsc pracy tym podmiotom przez samorząd powiatowy. Ośrodki świadczące usługi rozwoju ekonomii społecznej powinny wykorzystywać narzędzia

11 inkubacji i preinkubacji oraz otwierania przedsiębiorstw na próbę w ramach inkubacji, a także tutoring przez tradycyjnych przedsiębiorców, zwłaszcza z branż, w których działanie planuje zakładany podmiot. Krajowy Program Rozwoju Ekonomii Społecznej - Projekt: wersja marzec 2013 Z drugiej strony funkcjonowanie inicjatyw na podstawowym poziomie, opartych tylko o pracę społeczną, działania akcyjne nie wystarczą do rozwoju przedsiębiorstw społecznych, które wymagają profesjonalnego i specyficznego wsparcia. I znów wsparcie biznesowe nie jest jedyną formą niezbędną dla sukcesu przedsiębiorstwa społecznego. Usługi wsparcia istniejących przedsiębiorstw społecznych Konieczne jest posiadanie przez realizatora tego modułu umiejętności zarządczych (z zakresu finansów, podatków, planowania strategicznego, marketingu, zasobów ludzkich), społecznych

12 (budowanie szerokich powiązań kooperacyjnych w ramach partnerstw lokalnych) oraz kompetencji związanych z pracą z osobami zagrożonymi wykluczeniem społecznym. Rozwijanie tych kompetencji wymaga wyspecjalizowanego systemu wsparcia przedsiębiorców społecznych, który będzie dostarczał im wiedzy i rozwijał ich umiejętności na etapach tworzenia i działania przedsiębiorstwa społecznego. System powinien także wspierać przedsiębiorstwa społeczne w formie doradztwa prawnego, biznesowego i finansowego. W tym przypadku podmiot kontraktujący usługi, musiałby wykazać się prowadzeniem działalności gospodarczej i prowadzeniem wsparcia dla ekonomii społecznej co najmniej od pięciu lat. W ramach usług możliwe jest przyznawanie dodatkowego wsparcia związanego z wdrażaniem innowacji lub planów rozwoju. Od 2014 roku usługi podlegałyby akredytacji w systemie AKCES (akredytacji i standardów działania instytucji wsparcia ekonomii społecznej). Do każdego poziomu usług dopasowane będą odrębnie rezultaty ich działań. Usługi finansowane będą w zakresie określonego, w systemie akredytacji minimalnego pakietu usług doradczych i wspierających, co weryfikowane byłoby corocznie przez audytorów Krajowego

13 Sekretariatu Ekonomii Społecznej. Finansowanie usług animacji lokalnej, usług rozwoju ekonomii społecznej oraz usług wsparcia istniejących przedsiębiorstw społecznych odbywałoby się poprzez kontrakty zawierane z podmiotami w ramach działań samorządu województwa przy zapewnieniu komplementarności działań na obszarze województwa. Podmioty mają prawo prowadzić dodatkową działalność, przekraczająca minimalny zakres w formule odpłatnej działalności pożytku publicznego lub działalności gospodarczej. W przypadku nie spełniania standardów jakości, wyłaniany będzie inny wykonawca usług, realizujący je zgodnie ze standardami. (...) Krajowy Program Rozwoju Ekonomii Społecznej - Projekt: wersja marzec 2013 Standardy wewnętrzne vs zewnętrzne Niezależnie od tego czy w wyniku prac obecnie prowadzonych powstaną standardy stanowiące bazę systemu certyfikacji OWES-ów niezbędna jest praca w samym środowisku (tak przedsiębiorstw

14 społecznych jak i instytucji wsparcia) i tworzenie własnych kodeksów i katalogów dobrych praktyk.

15

16 CZŁOWIEK NAJLEPSZA INWESTYCJA Realizator projektu: Fundacja Studiów Europejskich Instytut Europejski ul. Piotrkowska 262/264, Łódź Biuro projektu: tel: , fax: ries@ie.lodz.pl, Druk broszury współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego