Monitorowanie wyników lęgu

Transkrypt

1 KARTA INFORMACYJNA Monitorowanie wyników lęgu

2 Aby zapewnić dobrą wylęgowość i jakość pisklęcia, podczas procesu inkubacji należy zrealizować kilka celów biologicznych. Niniejszy materiał opisuje, w jaki sposób należy monitorować i mierzyć realizację tych celów oraz włączać je w rutynowe procedury postępowania stosowane w programie lęgowym. Od gniazda do wylęgarni Gdy jaja zostaną złożone, należy zastosować odpowiedni tok postępowania w zakresie ich zbioru, dezynfekcji i magazynowania na fermie. Badania wskazują, że podczas magazynowania temperatura pomieszczenia rzędu o C jest w stanie wstrzymać rozwój zarodka w jaju indyczym. Ważną informacją jest to, że wydłużanie czasu magazynowania jaj powoduje zwiększenie odsetka wczesnej zamieralności zarodków (4 dni = 6,45%, a 14 dni = 8,23%). Jeżeli konieczne jest dłuższe magazynowanie jaj (14 dni zamiast 4 dni), zaleca się preinkubację jaj w temperaturze 37,5 C w wylęgarni przez 12 godzin przed magazynowaniem. To pozwoli zarodkowi na osiągnięcie stadium stosunkowo nieaktywnego hipoblastu (stadium XI), co zwiększy jego szansę przetrwania podczas magazynowania. musi zmierzyć się zarodek? Odpowiedź brzmi: nie. Temperatura rozwijającego się zarodka nie zawsze jest tożsama z temperaturą powietrza w inkubatorach, szczególnie w ostatnich dwóch trzecich okresu inkubacji. Temperatura zarodka podczas inkubacji uważana jest za najważniejszy czynnik fizyczny decydujący o sukcesie inkubacyjnym pisklęcia komercyjnego. Utrzymanie odpowiedniej temperatury zarodka to istotny cel, którego realizację należy często monitorować. Wnętrza otwartych jaj (zdjęcia 1 i 2) wskazują, że istnieje możliwość przegrzania zarodków podczas inkubacji, zwłaszcza w inkubatorach obsługujących jaja na różnym etapie rozwoju zarodkowego jednocześnie. Zdjęcie 1 Zdjęcie 2 Podczas preinkubacji należy wziąć pod uwagę następujące kwestie: Korzystny wpływ preinkubacji na wylęgowość jest zauważalny tylko w przypadku jaj, które mają być magazynowane przez długi okres (14 dni zamiast 4 dni). Preinkubacja poprzedzająca dłuższe okresy magazynowania nie tylko zapewnia zarodkom dodatkowy czas inkubacji przed wylęgiem, ale również poprawia wylęgowość dzięki obniżeniu odsetka zamieralności zarodków. Preinkubacja może przyczynić się również do lepszego okna wylęgu. Jaja indycze wymagają dłuższego czasu inkubacji w porównaniu z brojlerami, ponieważ składane są na wcześniejszym etapie rozwoju zarodkowego niż jaja kurze. Większość indyczych zarodków w momencie składania jaja jest na etapie formowania area pellucida lub właśnie kończy tę fazę (stadium VI i VII). Natomiast zarodki kury kończą ten etap jeszcze przed złożeniem jaja (stadium X). Temperatura inkubacji Przez wiele lat uważano, że optymalna temperatura inkubacji wynosi C. Ustalano ją przez pomiar temperatury otaczającego powietrza. Jednak czy temperatura mierzona w jednym miejscu urządzenia rzeczywiście oddaje realia, z jakimi Objawy przegrzania, czy to w inkubatorze czy w klujniku, mogą być następujące: odsłonięty mózg zmiany w kończynach brak symetrii członków, krzywe palce, szeroko odwiedzione nogi zmniejszona masa ciała bez woreczka żółtkowego (YFBM) zmniejszony rozmiar serca zaczerwienione stawy skokowe powiększone masy żółtka niezagojone pępki lub strupy zwiększony odsetek zamieralności zarodków na późnym etapie rozwoju nieprawidłowe ułożenie głowa na skrzydle lub głowa w ostrym końcu jaja białe pióra KARTA INFORMACYJNA MONITOROWANIE WYNIKÓW LĘGU 2

3 Temperatura zarodka Temperaturę zarodka można zmierzyć bezpośrednio (pomiar wewnętrzny i temperatura skorupy) oraz pośrednio (na podstawie czasu inkubacji oraz utraty wody). Bezpośredni pomiar temperatury embrionu jest trudny w przypadku produkcji komercyjnej, ponieważ wymaga wprowadzenia do wnętrza jaja termopary. Podobne wyniki pomiaru można uzyskać przy użyciu termometru na podczerwień, któremu pozwolono ustabilizować się wewnątrz inkubatora przez 15 minut. Wykorzystanie termometru na podczerwień jest proste i szybkie, a pomiaru można dokonać nawet podczas pracy urządzeń. Jak mierzyć temperaturę skorupy jaja Najprostszym sposobem pomiaru temperatury skorupy jaja jest wybór 10 jaj znajdujących się w różnych pozycjach na tacy lęgowej. Termometr na podczerwień należy przytrzymać pod końcówką jaja z komorą powietrzną i zarejestrować odczyt (zdjęcie 3). UWAGA: należy pamiętać, że odczyt temperatury zamarłych zarodków będzie w dolnej granicy normy. Docelowa temperatura skorupy to 37,4-37,8 C na końcu okresu inkubacji. Należy zwrócić szczególną uwagę na okres między 6. a 13. dniem inkubacji, ponieważ zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne testy wskazują, że zarodki na tym etapie rozwoju są bardziej wrażliwe na wpływ wysokich temperatur. Aby jakość pisklęcia była optymalna, profil temperaturowy wykorzystywany podczas inkubacji musi uwzględniać wiek stada reprodukcyjnego oraz długość magazynowania jaj. Zdjęcie 3 Utrata wody podczas transferu do klujnika Podczas formowania się zarodka powstaje woda metaboliczna. Utrata wody zależy od wilgotności względnej, temperatury oraz przewodnictwa skorupy. Pewna ilość wody musi odparować z jaja, aby powstała odpowiedniej wielkości komora powietrzna, potrzebna zarodkowi do oddychania po nakłuciu wewnętrznych błon jaja. Zbyt wysoka utrata wody spowoduje odwodnienie zarodka i przyklejenie go do błony skorupy jaja (zdjęcie 4). Zdjęcie 4 Wiele badań pokazuje, że największy poziom wylęgowości można osiągnąć, gdy jaja przebywają w odpowiedniej temperaturze i gdy do 25. dnia inkubacji utrata masy kształtuje się na poziomie 10-12% masy świeżego jaja. Jak zmierzyć utratę wody podczas transferu do klujnika 1. Wybrać sześć tac jaj wyselekcjonowanych do tej procedury, jak również do oceny plonowania piskląt i testu otwartego jaja. 2. Zważyć każdą tacę i zapisać informacje. UWAGA: waga powinna być na tyle czuła, by mierzyć przyrosty wagowe wynoszące nawet 5 g. 3. Oznakować każdą tacę. 4. Zważyć pustą tacę lęgową i zapisać informacje. 5. Obliczyć początkową masę jaja. Od masy pełnej tacy lęgowej należy odjąć masę pustej tacy, a wynik podzielić przez liczbę jaj na tacy. Łatwiej osiągnąć to w inkubatorach obsługujących jeden etap inkubacji niż w urządzeniach, w których inkubowane są jaja na różnych etapach rozwoju zarodkowego. Wysokie temperatury mają silniejszy i bardziej szkodliwy wpływ na zarodek niż temperatury niższe. Należy pamiętać, że duże jaja będą wydzielać więcej ciepła i będą mieć większe problemy z obniżeniem ciepłoty. 6. W 25. dniu ponownie zważyć oznakowane tace, obliczyć nową masę jaj i zapisać te informacje. 7. Użyć informacji z kroku 5 (początkowa masa jaja), odjąć nową masę obliczoną w kroku 6, a następnie podzielić przez początkową masę jaja. Wynik wskaże procentową ilość utraconej wody. Jeżeli wyniki są inne od oczekiwanych, należy sprawdzić profil wilgotności i wentylacji. KARTA INFORMACYJNA MONITOROWANIE WYNIKÓW LĘGU 3

4 Okno wylęgu Okno wylęgu to czas potrzebny pisklętom do wyklucia się. Nazywane jest również oknem klucia lub spreadem wylęgu. Jest to potężne narzędzie wykorzystywane w procesie lęgowym do oceny rozkładu ciepła w inkubatorach i wyboru właściwego momentu na wyciągnięcie piskląt z urządzeń lęgowych. Czas trwania okna wylęgu zależy od dwóch czynników: etapu rozwoju zarodków na początku inkubacji temperatury i wentylacji w inkubatorach Jeżeli temperatura w okresie inkubacji jest jednakowa, pisklęta wyklują się razem w krótkim czasie. Jeżeli klucie następuje zbyt wcześnie, pisklęta są podatne na odwodnienie, co prowadzi do wzrostu upadków w pierwszym tygodniu na fermie i ogólnie słabszych wyników hodowlanych. Jeżeli klucie następuje zbyt późno, powoduje to niską wylęgowość, słabą jakość piskląt, wzrost liczby jaj z nakłutą skorupą i wzrost liczby żywych zarodków w niewyklutych jajach. Jeśli w inkubatorach temperatura, wilgotność i wentylacja są odpowiednie, można oczekiwać następujących wyników w docelowym plonowaniu piskląt na poziomie 68-69: 36 godzin przed wylęgiem: 1% wyklutych piskląt 24 godzin przed wylęgiem: 15% wyklutych piskląt 12 godzin przed wylęgiem: 95% wyklutych piskląt Jak obliczyć okno wylęgu 1. Podczas transferu (dzień 24 lub 25) należy wybrać do monitorowania jeden klujnik i zanotować liczbę przeniesionych do niego jaj. 2. Należy określić przewidywany moment wyciągnięcia piskląt z tego urządzenia lęgowego. 3. Należy doliczyć do tego 36 godzin poprzedzających ten moment. UWAGA: ten okres powinien być uznany za idealne okno wylęgu. 4. Dokładnie na 36 godzin przed wyciągnięciem piskląt należy otworzyć klujnik i fizycznie policzyć, ile ptaków na każdej tacy lęgowej wyszło już ze skorupy. UWAGA: docelowym założeniem powinno być mniej niż 1% piskląt wyklutych na 36 godzin przed ustalonym czasem wyciągnięcia ptaków z urządzenia lęgowego. Ocena wylęgu PRZYCZYNY WCZESNEGO KLUCIA SIĘ PISKLĄT Nieprawidłowa preinkubacja Wysokie temperatury panujące w inkubatorze i/lub klujniku Jaja nasadzone zbyt wcześnie Gorące miejsca w inkubatorach i/lub klujnikach Nieprawidłowa wentylacja (sezonowe zmiany temperatury) PRZYCZYNY PÓŹNEGO KLUCIA SIĘ PISKLĄT Jaja magazynowane przez dłuższy czas bez preinkubacji i/lub przechowywane w zbyt niskiej temperaturze Niskie temperatury panujące w inkubatorze i/lub klujniku Jaja nasadzone zbyt późno (brak godzin stanowiących rekompensatę wieku stada i dni magazynowania) Nieprawidłowe wzorce nasadzania w inkubatorach obsługujących jaja na różnych etapach rozwoju zarodkowego jednocześnie Nieprawidłowa wentylacja (sezonowe zmiany temperatury) Niski poziom zalężenia (zwłaszcza w urządzeniach obsługujących jaja na różnych etapach rozwoju zarodkowego jednocześnie) KARTA INFORMACYJNA MONITOROWANIE WYNIKÓW LĘGU 4

5 Plonowanie piskląt Monitorowanie masy piskląt w momencie klucia się i zestawienie tych wyników z początkową masą jaja (plonowanie piskląt) jest również bardzo użyteczne dla oceny temperatury i wilgotności w procesie inkubacji. Jak zmierzyć plonowanie piskląt 1. Należy użyć tych samych oznaczonych tac lęgowych, które ważone były przed rozpoczęciem inkubacji, a następnie monitorowane przy przeniesieniu do klujnika. 2. Po wyciągnięciu ptaków z urządzenia lęgowego należy zważyć ptaki i obliczyć stosunek masy piskląt do początkowej masy jaj. Zaleca się, aby wylężone ptaki, które czeka dłuższa podróż przed wstawieniem na fermie (ponad 6 godzin), traciły 30-31% początkowej masy jaja. W przypadku krótszej podróży (mniej niż 6 godzin) utrata masy w porównaniu z początkową masą jaja powinna kształtować się na poziomie 32-33%. Jeżeli w momencie transferu do urządzenia lęgowego doszło do utraty prawidłowej ilości wody, ale w momencie klucia plonowanie piskląt wynosi mniej niż 66% masy jaj, wskazuje to na wystąpienie jednego z następujących problemów: Zbyt długi okres inkubacji. Zbyt wysoka temperatura klujnika. Zbyt niski poziom wilgotności. Plonowanie rzędu 72-73% wskazuje, że pisklęta nie są gotowe i mogą mieć potem problemy na fermie, takie jak ospałość i niechętne jedzenie i picie po wstawieniu. Te problemy są wynikiem: zbyt krótkiego okresu inkubacji; niskiej temperatury podczas inkubacji; wysokiego poziomu wilgotności. Bardzo ważny jest odpowiedni rytm czynności, częste kontrole okna wylęgu i odpowiednia regulacja temperatury i wilgotności w klujnikach. Każda 1% utracony w plonowaniu ptaków oznacza około 3 dodatkowych godzin w klujniku. Test otwartego jaja Otwieranie jaj zarówno z dobrych, jak i złych lęgów powinno być standardową procedurą w wylęgarni, ponieważ pozwala gromadzić informacje, które pomogą opracować zalecenia dotyczące monitorowania procesu inkubacji. Pozwoli to zakładowi wylęgowemu szybciej reagować i wdrażać działania korygujące w przypadku gdy wyniki lęgu wykraczają poza dopuszczalne wartości w różnych kategoriach zamieralności zarodków. W celu standardowego monitorowania stada korzysta się z próbki pozostałych jaj wylęgowych pochodzących z sześciu tac lęgowych na stado (tych samych tac, za pomocą których mierzy się utratę wody w jajach i oraz plonowanie piskląt). Próbka powinna należeć przynajmniej do 1% całkowitego wylęgu na stado. Jak przeprowadzić test otwartego jaja 1. Policzyć wszystkie pisklęta oraz wszystkie sztuki przeznaczone do eliminacji. Zapisać dane i odnotować wszelkie nieprawidłowości. 2. Dla pozostałych niewyklutych jaj należy określić i odnotować przyczynę zamarcia zarodków. 3. Należy podzielić jaja na co najmniej następujące kategorie: - zamarcie zarodka we wczesnym stadium tarczka zarodkowa (1-3 dzień rozwoju) - zamarcie zarodka we wczesnym stadium pierścionki krwi (4-6 dzień rozwoju) zamarcie zarodka w średnim stadium (7-14 dzień, gdy jajo jest prześwietlane, lub 7-16 dzień rozwoju) - zamarcie zarodka w późnym stadium (17-28 dzień rozwoju) - nakłuta skorupa zamarcie całkowicie rozwiniętego zarodka - zarodek zakażony - zarodek przeznaczony do eliminacji Normalny odsetek zalężenia powinien być w granicach 95-97%. Jeżeli poziom zalężenia jest niski, pierwszym czynnikiem, który należy brać pod uwagę, jest proces zapłodnienia. Liczba zarodków zamarłych we wczesnym stadium (tarczka zarodkowa) przekraczająca 2% zazwyczaj ma związek z niesprzyjającymi warunkami przed nasadzeniem jaj (magazynowanie na fermie, transport, nieodpowiednie obchodzenie się z jajami, przechowywanie, dezynfekcja itd.) lub z bardzo wysoką wstępną temperaturą inkubacji. Wysoki przekraczający 1,5% odsetek zarodków zamarłych we wczesnym stadium (pierścionki krwi) wskazuje, że temperatura, obracanie jaj i wentylacja podczas pierwszych kilku dni wylęgania wymagają dokładnej weryfikacji. Należy przyjrzeć się procedurom w zakresie odkażania, transportu i magazynowania jaj. Może to również mieć związek z niedoborem witamin witaminy E, ryboflawiny, biotyny, kwasu pantotenowego lub linolowego. Zamarcie zarodka w środkowym stadium rozwoju jest silnie powiązane z zakażeniem lub skrajnymi temperaturami podczas inkubacji. Łączone jest również z wysokim odsetkiem zarodków zamarłych we wczesnym stadium (pierścionki krwi), które przechodzą w średnie stadium. Zamarcie na tym etapie ma również związek z niedoborem substancji odżywczych, takich jak ryboflawina, witamina B12, biotyna, niacyna, pirydoksyna, kwas pantotenowy, fosfor, bor i kwas linolowy. Zakażone i potłuczone skorupy najczęściej stanowią mniej niż 0,5%. Odsetek zarodków zamarłych w późnej fazie i zarodków, które nakłuły skorupę, wynosi około 3%. KARTA INFORMACYJNA MONITOROWANIE WYNIKÓW LĘGU 5

6 Jakość piskląt Ocena jakości piskląt jest skomplikowana, ponieważ do tej pory nie stworzono idealnego testu, który pozwalałby kierownikowi zakładu wylęgowego przewidzieć wyniki produkcyjne piskląt po wstawieniu na fermę. Masa piskląt (ponad 60 gramów z 90-gramowego jaja) i plonowanie piskląt (68-69%) są łatwe do zmierzenia. Jednak wadą tego sposobu oceny jest to, że nie można zmierzyć wielkości pozostałości woreczka żółtkowego. Zarówno masa piskląt, jak i plonowanie nie są zbyt użyteczne, jeśli chodzi o prognozy upadków w pierwszym tygodniu życia czy wyników hodowlanych na fermie. Masa ciała bez woreczka żółtkowego (YFBM) jest lepszym wskaźnikiem rozwoju ptaka niż masa całego zważonego pisklęcia. Różne badania wskazują, że istnieje dodatni związek między wskaźnikiem YFBM a dalszymi wynikami produkcyjnymi ptaka. Wskaźnik YFBM oblicza się przez odjęcie masy resztkowego żółtka od masy ciała ptaka. Wyższy wskaźnik YFBM (89-92%) oznacza lepszy rozwój piskląt podczas inkubacji. Należy jednak uwzględnić to, że wzrost wielkości jaja związany jest ze starszym wiekiem stada reprodukcyjnego. Chociaż ta metoda oceny jakości piskląt jest dokładna, wiąże się ona z koniecznością poświęcenia życia zwierząt dla celów badania i jest dość czasochłonna. Długość ciała pisklęcia stanowi interesujące kryterium oceny wyników hodowlanych indyków na fermie. Niestety, ze względu na długość życia indyków jest to dość skomplikowane. Wykres 1: system oceny Tona i Pasgar to jedno z popularniejszych narzędzi pomiarowych stosowanych przez wyspecjalizowanych kontrolerów jakości, którzy wizualną ocenę zamieniają na mierzalną i powtarzalną liczbę. System oceny Tona i Pasgar ocenia różne kryteria budowy fizycznej, takie jak pępek, nogi, dziób, woreczek żółtkowy, oczy i odruchy lub inną aktywność, która przede wszystkim odzwierciedla warunki podczas ostatniego etapu inkubacji. Kryteria te są dobrym wskaźnikiem żywotności piskląt w pierwszym tygodniu po wylęgu, ale nie mają wartości, jeśli chodzi o przewidywanie wyników produkcyjnych w dłuższej perspektywie czasu. Testy te są jednak użyteczne dla kierownika zakładu wylęgowego, zwłaszcza jeżeli są wykonywane rutynowo, ponieważ pomagają w ocenie warunków inkubacji. Wykres 1 pokazuje cechy fizyczne związane z niskim odsetkiem upadków w pierwszym tygodniu po wstawieniu. Wykres 1: System oceny Tona i Pasgar Odruch: położone na grzbiecie pisklę potrafi szybko wrócić do pozycji stojącej Oczy: otwarte, żywe i jasne Dziób: mocny i czysty (nie ma krwi ani zniekształceń) Puch na ciele: suchy i czysty Woreczek żółtkowy: mały i miękki w dotyku Pępek: zagojony, bez strupków, nitek i śladów krwi Nogi: mocne, łatwo stoi, nie ma opuchlizny ani zaczerwienienia stawów skokowych, brak zniekształceń KARTA INFORMACYJNA MONITOROWANIE WYNIKÓW LĘGU 6

7 Transport i wstawienie piskląt na fermę Aby zapewnić optymalne wyniki produkcyjne i zminimalizować odsetek upadków, należy podać pisklętom pokarm i wodę jak najszybciej po wykluciu. Typową praktyką w branży produkcji indyka jest zatrzymywanie piskląt w wylęgarni przez noc przed podaniem im pierwszego pokarmu i wody. Badania wskazują, że u piskląt, w przypadku których dostęp do pożywienia został opóźniony do 48 godzin po wykluciu, dochodzi do znacznych spadków masy ciała. Wnioski Sztuczna inkubacja jest procesem wieloetapowym. Na każdym etapie zarodek musi osiągnąć pewne cele biologiczne. Poszczególne etapy należy monitorować, aby zbierać informacje, odnotowywać wszelkie zmiany i korygować działania, jeśli to konieczne. Prowadzenie rutynowych pomiarów w wylęgarni ma olbrzymie znaczenie. Dostęp do tych informacji podczas całego procesu inkubacji pozwala producentom piskląt lepiej przygotować się do momentu wylęgu, a jakość pisklęcia może być nieustannie poprawiana. Bardzo ważne jest, aby podczas transportu na fermę ptaki utrzymały homeostazę. Można to osiągnąć dzięki dobrej wentylacji, wilgotności na poziomie 50-60% i odpowiedniej temperaturze w granicach 39,4-40 C (mierzonej w odbycie ptaka). UWAGA: wewnętrzna temperatura ciała piskląt powyżej 40,6 C prowadzi do dyszenia. Hybrid Turkeys Przedstawione tutaj informacje stanowią jedynie zalecenia, które mogą różnić się zależnie od regionu geograficznego. Celem tej karty informacyjnej jest wsparcie hodowców w doskonaleniu produkcji indyka. Jeżeli nie zaznaczono inaczej, przedstawione w niniejszym dokumencie informacje stanowią własność Hybrid Turkeys. Powielanie lub publikacja tego materiału przy użyciu jakichkolwiek środków wymaga zgody Hybrid Turkeys. info.hybrid@hendrix-genetics.com KARTA INFORMACYJNA MONITOROWANIE WYNIKÓW LĘGU 7