a turistické atrakcie v členských mestách a obciach Združenia Región Tatry i atrakcje turystyczne

Transkrypt

1 KuK ltúrne pamiatky a turistické atrakcie

2 Kultúrne pamiatky a turistické atrakcie v členských mestách a obciach Združenia Región Tatry Zabytki kultury i atrakcje turystyczne w miejscowościach członkowskich Stowarzyszenia Region Tatry 2010

3

4 Pelokarbonátové gule Beňadiková V obci Beňadiková v časti Háje (Bahno) sa nachádza chránené územie s piatym stupňom ochrany o výmere 800 m 2. Územie tvorí podmorský zosuv vrezaný do stredno- až vrchnopriabónskeho flyšu centrálno-karpatského paleogénu. Mohutné pelokarbonátové gule - jedinečnosť objektu spočíva v unikátnosti príkladu i vo svetovom meradle. Najväčšia z piatich nájdených gúľ v Liptovskej kotline má rozmery 190 x 130 x 60 cm. Kamenné (blatové) gule sú výnimočné z hľadiska chemického zloženia. Tvoria ich pelokarbonáty s obsahom Fe 2 O 3 1,69 %, MnO 0,04 %, CaO 27,61 % a MgO 17,73 %. Z tohto dôvodu dostali pomenovanie pelokarbonátové gule. Keďže podobné pelokarbonáty ako v hmote týchto gúľ sa vyskytujú aj v rôzne hrubých vložkách ílovcovej litofácie, je zrejmé, že materiál pre ich vznik poskytli tieto polohy. Do povrchu gúľ sú povtláčané aj 1-7 cm veľké úlomky iných hornín dolomitov, vápencov, žilného kremeňa a hornín kryštaliníka. Kúria Pôvodne renesančná kúria zo 17. storočia bola prestavaná v prvej polovici 19. storočia na empírovú kúriu. Sedemosová uličná fasáda ma stredný rizalid s tympánom. V roku 1866 patrila kúria Danielovi V. Detrichovi. Rod Detrich z Detrichovej Vsi a Beňadikovej patril medzi najstaršie Liptovské šľachtické rody, ktorých prví písomne doložení predkovia sú Beuch, Hauk a Polko. Od kráľa Ondreja II. dostali v roku 1230 veľké donácie v Uhorskej Vsi. Niektorí členovia rodu Detrich zastávali funkciu liptovského podžupana

5 Kule z wapienia pelitowego Beňadiková W miejscowości Beňadiková w dzielnicy Háje (Bahno) znajduje się ścisły rezerwat przyrody o powierzchni 800 m 2. Jego obszar obejmuje podmorskie osuwisko wcinające się w warstwy środkowego i górnego fliszu centralnych Karpat z okresu paleogenu. Olbrzymie kule z wapienia pelitowego to fenomen przyrodniczy unikatowy na skalę światową. Największa z pięciu odnalezionych kul w Kotlinie Liptowskiej ma wymiary 190 x 130 x 60 cm. Kamienne (błotniste) kule są wyjątkowe pod względem składu chemicznego. Tworzą je wapienie pelitowe zawierające Fe 2 O 3 1,69 %, MnO 0,04 %, CaO 27,61 % i MgO 17,73 %. Właśnie dlatego zostały nazwane kulami pelitowymi. Ponieważ podobne pelity znajdują się w różnych wtrąceniach w litofacjalnych osadach ilastych, wiadomo, że materiał, z którego powstały, pochodzi z tego obszaru. W powierzchni kul znajdują się odłamki innych skał wielkości 1 7 cm. Są to dolomity, wapienie, kwarc mleczny oraz inne odłamki skały macierzystej. Dworek Dworek został wybudowany w XVII wieku w stylu renesansowym, przebudowano go w pierwszej połowie XIX wieku w stylu empire. Fasada posiada siedem osi, w środkowej części ryzalit zwieńczony tympanonem. W 1866 r. należał do Daniela V. Detricha. Rodzina Detrich z Detrichovej Vsi i Beňadikovej należała do najstarszych liptowskich rodów szlacheckich, ich najwcześniejszymi pisemnie potwierdzonymi przodkami byli Beuch, Hauk i Polko. Od króla Andrzeja II Węgierskiego otrzymała w 1230 r. wielkie posiadłości w Uhorskiej Vsi. Niektórzy członkowie rodu Detrich piastowali funkcję liptowskiego podżupana. Lyžiarske centrum Brezovica Zemepisná poloha a nadmorská výška obce spôsobujú, že Brezovica leží z väčšej časti v chladnej oblasti. V zime sú v okolí obce výborné podmienky pre milovníkov zimnej turistiky a lyžovania. Snehová prikrývka sa udr

6 ží od začiatku novembra do začiatku apríla. Lyžiarsky areál sa nachádza 2 km za obcou Brezovica. V lyžiarskom areáli je k dispozícii šesť zjazdoviek v celkovej dĺžke 4,5 km pre menej i viac náročných lyžiarov. Vhodným miestom na oddych a dovolenku priamo pod lyžiarskym svahom je horský hotel Teplica, ktorý poskytuje taktiež priestory pre uskutočnenie školení, seminárov, obchodných stretnutí alebo akýchkoľvek iných firemných akcií a podujatí. Oravský Háj Oravský háj je ideálnym miestom pre nerušenú dovolenku, nachádza sa v romantickom prostredí severnej časti stredného Slovenska. Luxusný štýlový rezort je vzdialený len 6 km vzdušnou čiarou od Oravskej priehrady. Ponúka možnosti pre aktívny i pasívny oddych. V ponuke je komfortné ubytovanie v izbách a apartmánoch, stravovanie v štýlovej reštaurácii s pestrým výberom jedál a nápojov, služby wellness s veľkým bazénom, vírivkou, saunou, fitnescentrom, masážami a soláriom. Penzión Skorušina Príjemné prostredie s tematikou ľudových tradícii a života na Orave ponúka penzión a reštaurácia Skorušina, ktorý je situovaný pod Skorušinskými vrchmi na okraji obce Brezovica v prírode. Ośrodek narciarski Brezovica Dzięki położeniu geograficznemu i wysokości nad poziomem morza w Brezovicy dominuje chłodniejszy klimat. W zimie panują tu wspaniałe warunki dla miłośników turystyki zimowej i narciarstwa. Pokrywa śnieżna - 5 -

7 utrzymuje się od początku listopada do początku kwietnia. Ośrodek narciarski znajduje się 2 km za Brezovicą. Na jego terenie do dyspozycji jest sześć zróżnicowanych pod względem stopnia trudności tras zjazdowych o łącznej długości 4,5 km. Dobrym miejscem na wypoczynek i urlop bezpośrednio u podnóża stoku narciarskiego jest hotel górski Teplica, w którym można zorganizować szkolenia, seminaria, spotkania handlowe czy wszelkie inne firmowe imprezy i uroczystości. Oravský Háj Oravský Háj to idealne miejsce na niczym nie zakłócony urlop znajduje się w romantycznym zakątku północnej części Słowacji Środkowej. Luksusowy stylowy ośrodek jest oddalony zaledwie o 6 km w linii prostej od Zbiornika Orawskiego. Oferuje możliwości zarówno aktywnego wypoczynku, jak i błogiego leniuchowania. Można tu wynająć komfortowy pokój lub apartament, wyżywienie oferowane jest w stylowej restauracji, która serwuje dania i napoje z bogatego menu. W ośrodku znajduje się również centrum wellness z dużym basenem, jacuzzi, sauną, centrum fitness, masażami i solarium. Pensjonat Skorušina Przyjemną atmosferę nawiązującą do tradycji ludowych i życia na Orawie oferuje pensjonat i restauracja Skorušina znajdujący się u podnóża Skoruszyńskich Wierchów na skraju miejscowości Brezovica w malowniczym otoczeniu przyrody

8 Brutovce Múzeum ľudových hudobných nástrojov v Brutovciach Súkromné múzeum ľudových hudobných nástrojov v Brutovciach existuje od roku 2005 ako iniciatíva zberateľa, cestovateľa a multiinštrumentalistu Dr. M. Smetanku. Vo svojich zbierkach zahŕňa predovšetkým aerofonické slovenské ľudové hudobné nástroje, ako aj iné zaujímavé a unikátne zložky tradičného inštrumentára. Popri slovenskom inštrumentári obsahuje zbierka aj zaujímavé ľudové hudobné nástroje z približne 50 krajín sveta. Súčasťou múzea je ľudovo umelecká dielňa ľudových hudobných nástrojov. Múzeum je umiestnené v tradičnom vidieckom dome, so zachovaným pôvodným interiérom. Je otvorené na požiadanie, pre jednotlivcov i skupiny, nevyhnutné je návštevu ohlásiť minimálne týždeň vopred a to prostredníctvom obecného úradu. Brutovce Muzeum ludowych instrumentów muzycznych, Brutovce Prywatne muzeum ludowych instrumentów muzycznych w Brutovcach powstało w 2005 r. z inicjatywy kolekcjonera, podróżnika i multiinstrumentalisty doktora M. Smetanki. Jego zbiory obejmują przede wszystkim słowackie ludowe instrumenty dęte, ale również szereg innych ciekawych i unikatowych instrumentów tradycyjnych. Znajdziemy tu nie tylko eksponaty ze Słowacji, ale także ludowe instrumenty muzyczne z około 50 krajów świata. Częścią muzeum jest warsztat artystyczny ludowych instrumentów muzycznych. Muzeum znajduje się w tradycyjnym wiejskim domu, w którym zachowane zostały oryginalne wnętrza. Otwierane jest po zgłoszeniu dla pojedynczych zwiedzających i grup, ale wizytę należy zapowiedzieć z co najmniej tygodniowym wyprzedzeniem za pośrednictwem Urzędu Gminy

9 Červený Kláštor Národná kultúrna pamiatka Kláštor kartuziánov a kamaldulov Červený Kláštor História kartuziánskeho Červeného kláštora je spätá s obcou Lechnica, ktorá bola majetkom šľachtického rodu Berzeviczyovcov. Magister Kokoš Berzeviczy v roku 1319 daroval Lechnicu spišským kartuziánom zo Skaly útočišťa, aby v sútoku riek Dunajec a Lipnícky potok postavili filiálny kláštor, v poradí druhý na Spiši. Rehoľa kartuziánov tu pôsobila v storočí. V roku 1563 bol kláštor zrušený a smrťou posledného mnícha - priora - zanikol aj prakticky. Kamalduli sa dostali do Červeného kláštora až v roku Dňa 24. apríla 1782 cisár Jozef II. kláštor zrušil. Pieninský národný park - Prielom Dunajca Územie sa dostalo pod ochranu zákona v roku 1932, najskôr to bola Slovenská prírodná rezervácia v Pieninách, ktorá spolu s Poľským Pienińskim Parkom Narodowym dali vznik prvému medzinárodnému chránenému územiu v Európe. Neskôr v roku 1967 dostal štatút Národného parku, ktorý v súčasnosti zaberá plochu 3749 ha. Oblasť Pienin modelovala rieka Dunajec, ktorá vytvorila kaňon dlhý 8,5 km, jeho hĺbka je m. Najatraktívnejšími miestami sú Prielom Dunajca, Prielom Lesnického potoka a Haligovské skaly. Czerwony Klasztor Narodowy zabytek kultury klasztor kartuzów i kamedułów Czerwony Klasztor Historia kartuzjańskiego Czerwonego Klasztoru związana jest z miejscowością Lechnica, która stanowiła majątek szlacheckiego rodu Berzeviczów. Mistrz Kokosz Berzeviczy w 1319 roku darował Lechnicę spiskim kartu

10 zom ze Skały Schronienia, aby tam w widłach rzeki Dunajec i potoku Lipnickiego wybudowali klasztor filialny drugi na Spiszu. Zakon kartuzów działał tu w okresie XIV XVI wiek. W 1563 roku zlikwidowano klasztor, a po śmierci ostatniego mnicha przeora zanikł zupełnie. Kameduli przybyli do Czerwonego Klasztoru dopiero w 1711 roku. Dnia 24 kwietnia 1782 roku cesarz Józef II. zlikwidował klasztor. Pieniński Park Narodowy - przełom Dunajca Obszar został objęty ustawową ochroną w 1932 r. początkowo jako Słowacki Rezerwat Przyrody w Pieninach. Wraz z polskim Pienińskim Parkiem Narodowym dał początek pierwszemu międzynarodowemu obszarowi chronionemu w Europie. Następnie w 1967 r. uzyskał status parku narodowego, który obecnie zajmuje powierzchnię 3749 ha. Obszar Pienin kształtowała rzeka Dunajec, która stworzyła przełom o długości 8,5 km, a jego głębokość osiąga m. Najbardziej atrakcyjnymi miejscami są przełom Dunajca, przełom Leśnickiego Potoku oraz Haligowskie Skały. AquaRelax Dolný Kubín Dolný Kubín Moderný mestský aquapark v Dolnom Kubíne využíva krištáľovo čistú vodu v antikorových (nerezových) bazénoch, ktorá je šetrná ku pokožke a plavkám. Aquapark je vybavený najmodernejšími technológiami. Areálu dominujú prvky pyramíd, ktoré dotvárajú nezameniteľnú atmosféru tohto miesta. Celý areál je prispôsobený a prístupný aj pre imobilných. Aqua- Relax Dolný Kubín je celoročne otvorený areál pre všetkých, ktorí si chcú dopriať oddych, relax a dobrú náladu pri plávaní, wellness a chutnom občerstvení. Aquapark ponúka: 25m plavecký bazén, vodný svet s veľkým relaxačným bazénom, tobogány a šmykľavku, detské bazény, promenádu pod pyramídou, vírivky, masážne trysky, bublinkovače, divokú rieku, detský - 9 -

11 kútik, terasu s množstvom pohodlných ležadiel, rehabilitačno-relaxačné centrum, reštaurácie, veľké moderné fitnes centrum. ( GPS: N , E ) Lyžiarske stredisko SkiPark Kubínska Hoľa Jedným z najvyhľadávanejších lyžiarskych stredísk na Slovensku je Kubínska hoľa, ktorá sa nachádza cca 6 km od Dolného Kubína. Výborné lyžiarske terény v nádhernej prírode Oravskej Magury s prekrásnym výhľadom na dolnú aj hornú časť Oravy, Nízke a Západné Tatry a protiľahlé Chočské pohorie, Malú a Veľkú Fatru sú zárukou nezabudnuteľného zážitku z lyžovania. V stredisku s nadmorskou výškou 720 m a 1396 m je k dispozícii štvormiestna sedačková lanovka a 8 lyžiarskych vlekov s prepravnou kapacitou 7000 pasažierov za hodinu. Celková dĺžka upravovaných zjazdových tratí je 13 km. V stredisku sú k dispozícii aj upravované bežecké trate, ich celková dĺžka je 10 km. Výhodou Kubínskej hole je južná strana zjazdových svahov. Svahy sú tiež zasnežované technickým snehom, čo garantuje dobré lyžiarske podmienky. Priamo v stredisku sú občerstvovacie zariadenia, skiservis, predajňa aj požičovňa lyžiarskej výstroje a bezplatné parkovacie plochy pre osobné automobily aj autobusy. Na Kubínskej holi sa neustále investuje do zvýšenia komfortu lyžiarov. AquaRelax Dolny Kubin Dolny Kubin Nowoczesny miejski park wodny w Dolnym Kubinie posiadający baseny wykonane z blachy nierdzewnej korzysta z kryształowo czystej wody, która jest łagodna dla skóry i nie niszczy strojów kąpielowych. Aquapark posiada najnowocześniejsze urządzenia technologiczne. Znajdują się tu również elementy piramid, które kształtują niepowtarzalną atmosferę tego miejsca. Cały ośrodek został dostosowany i jest dostępny dla osób niepełnosprawnych. AquaRelax Dolny Kubin to ośrodek otwarty przez cały rok

12 dla wszystkich, którzy pragną odpocząć i zrelaksować się w przyjemnej atmosferze przy pływaniu, korzystaniu z wellness i kosztowaniu smakowitych przekąsek. Aquapark oferuje: 25-metrowy basen pływacki, wodny świat z dużym basenem relaksacyjnym, zjeżdżalnie i ślizgawkę, baseny dla dzieci, tzw. promenadę pod piramidą, jacuzzi, dysze do masażu wodnego, dysze powietrza, dziką rzekę, kącik dziecięcy, taras z wystarczającą liczbą wygodnych leżaków, centrum rehabilitacyjno-relaksacyjne, restauracje, a także duże nowoczesne fitness centrum. ( GPS: N , E ) Ośrodek narciarski SkiPark Kubínska hoľa Jednym z najpopularniejszych ośrodków narciarskich na Słowacji jest Kubínska hoľa, która znajduje się w odległości ok. 6 km od Dolnego Kubina. Doskonałe tereny narciarskie we wspaniałym otoczeniu Magury Orawskiej z przepięknym widokiem na dolną i górną część Orawy, Niżne Tatry, Tatry Zachodnie oraz leżące po przeciwnej stronie Góry Choczańskie, Małą i Wielką Fatrę dają gwarancję niezapomnianych wrażeń podczas jazdy na nartach. W ośrodku położonym na wysokości 720 m do 1396 m n.p.m. do dyspozycji jest czteromiejscowy wyciąg krzesełkowy oraz 8 wyciągów narciarskich o przepustowości 7000 osób na godzinę. Całkowita długość utrzymywanych tras narciarskich wynosi 13 km. Ośrodek oferuje również utrzymywane trasy biegowe o łącznej długości 10 km. Atutem ośrodka Kubínska hoľa są południowe stoki. Trasy są sztucznie naśnieżane, co gwarantuje dobre warunki narciarskie. Na miejscu znajdziemy również punkty gastronomiczne, serwis nart, sklep i wypożyczalnię sprzętu narciarskiego oraz bezpłatne parkingi dla samochodów i autobusów. Na Kubínskiej holi nieustannie inwestuje się w coraz bardziej komfortowe warunki dla narciarzy. Ranogotický kostol Dravce Ranogotický kostol v Dravciach pochádza z 13. storočia. V 15. storočí bol prestavaný na dvojloďový. Po požiari v roku 1875 veža nebola obnovená

13 Kościół wczesnogotycki do pôvodného stavu. Jej múry boli zbúrané a zvyšky veže upravené na okázalé oporné piliere, ktoré sú dnes charakteristické pre dravecký kostol. Freska s výjavom Zvestovania vyniká kvalitnou technikou zhotovenia a vysokým kresliarskym umením. Ich autor bol silne ovplyvnený byzantským umením. Maľby za hlavným oltárom sa považujú za jedny z najkvalitnejších neskorobyzantských malieb na Slovensku. Farby na maľbe sú pôvodné. Dravce Kościół wczesnogotycki w Dravcach pochodzi z XIII wieku. W XV wieku został przebudowany na obiekt dwunawowy. Po pożarze w 1875 roku nie zrekonstruowano wieży. Jej mury zburzono, a z pozostałości wykonano okazałe przypory, które są charakterystyczne dla dzisiejszego kościoła w Dravcach. Fresk przedstawiający zwiastowanie został wykonany wyjątkowo starannie pod względem technicznym, przedstawia także wysoki kunszt artystyczny. Autor fresków znajdował się pod silnym wpływem sztuki bizantyńskiej. Malowidła za ołtarzem głównym uważane są za jedne z najlepszych późnobizantyńskich malowideł na Słowacji. Zachowały się oryginalne kolory malowideł. Gánovce Evanjelický kostol v Gánovciach Za ukrutného prenasledovania ( ) cisárom Leopoldom I., keď evanjelických kňazov a učiteľov väznili a predávali za otrokov na galeje, prišiel na Spiš generál Špork s veľkou armádou ničiac polia a plieniac dediny. Aj gánovským evanjelikom vzali v roku 1673 chrám a farára Juraja Straku vyhnali. Cirkevný zbor sa pripojil v roku 1710 ako fília k ev. a. v. cirkevnému zboru v Batizovciach a patril k nemu do roku Drevená modlitebňa bola v zlom stave a tak si za pomoci Gustav Adolfského spolku vybudovali murovaný kostolík. Začali v roku 1873 a posvätený bol konseniorom Jánom Schonwisznerom na Michala v roku Pri 100. výročí bol generálne obnovený. Postavaná bola aj nová zvonica, ktorá bola posvätená d. p. biskupom Júliusom Filom

14 Rímsko-katolícky kostol sv. Michala Medzi najstaršie a najvzácnejšie pamiatky v obci Gánovce patrí Rímsko- -katolícky kostol sv. Michala, archanjela. Je to ranogotická stavba z 2. polovice 13. storočia (okolo roku 1260). Jej väčšia renovácia bola vykonaná roku Kostol bol počas šírenia protestantizmu dvakrát v rukách evanjelikov (od roku a potom od roku ). Od roku 1710 sa stal definitívne katolíckym. Kostol bol do roku 1776 farským chrámom. V tomto roku bol v Gánovciach veľký požiar, pri ktorom zhorela aj miestna fara, ktorú sa už nepodarilo znovu postaviť. Od roku 1776 sa tak Gánovce stali filiálkou Šváboviec. Pôvodne farský kostol sa stal filiálnym. Nálezisko Neandertálca Hrádok Nálezisko Neandertálca Hrádok sa spomína v chotárovej listine štiavnického opátstva v roku Hrádok mal podobu baňatej fľaše o veľkosti 1,2 ha vo výške 12 m. V 19. storočí slúžil ako kameňolom. Našli sa tu hlinené nádoby s popolom, so zvyškami ľudských kostí. Boli nájdené ďalšie nástroje a kosti zvierat. V roku 1926 strelmajster našiel lebku neandertálca. Tomuto nálezu, ktorý má celosvetový význam, je venovaná aj samostatná stála expozícia v Podtatranskom múzeu v Poprade, ktorá bola otvorená v roku O nálezoch vyšli vedecké práce našich i zahraničných archeológov. Z nálezov lebka neandertálca je uložená v Národnom múzeu v Prahe. Ďalšie nálezy sú uložené v Nitre a v Podtatranskom múzeu v Poprade. Gánovce Kościół ewangelicki w Gánovcach W czasach okrutnego prześladowania (lata ) przez cesarza Leopolda I, kiedy pastorów i nauczycieli wiary ewangelickiej więziono i sprzedawano jako niewolników na galery, na Spisz przybył generał Špork ze swoją olbrzymią armią, niszcząc pola i rabując wioski. Także ewangelikom z Gánoviec w 1673 r

15 odebrano świątynię, a proboszcza Juraja Strakę wygnano. Zbór w 1710 r. przyłączył się do zboru w Batizovcach jako filia kościoła ewangelicko-augsburskiego i należał do niego do 1843 r. Drewniany dom modlitwy był w złym stanie, więc z pomocą towarzystwa Gustava Adolfa został wybudowany murowany kościółek. Realizację prac rozpoczęto w 1873 r., a w dzień św. Michała w 1878 r. został poświęcony przez konseniora Jána Schonwisznera. Po stu latach od budowy przeszedł remont generalny, a biskup Július Filo poświęcił nowo wybudowaną dzwonnicę. Kościół rzymskokatolicki św. Michała Do najstarszych i najcenniejszych zabytków Gánoviec należy kościół rzymskokatolicki św. Michała Archanioła. Jest to budowla wczesnogotycka z II poł. XIII w. (ok r.). W 1814 r. przeprowadzono większą renowację kościoła. W okresie reformacji kościół dwa razy przeszedł w ręce ewangelików (w latach i następnie w latach ). Od 1710 r. pozostaje w rękach katolików. Do 1776 r. był siedzibą probostwa. Wtedy w Gánovcach wybuchł duży pożar, w którym spłonęła także cała fara. Nie udało się jej już odbudować. Tak więc od 1776 r. Gánovce stały się filią Šváboviec. Dawny kościół farny został świątynią filialną. Wykopaliska neandertalskie Hrádok Hrádok, w którym znajdują się wykopaliska archeologiczne, gdzie odkryto ślady neandertalczyka, wspominany jest w dokumentach opactwa Szczawnickiego z 1256 r. Hrádok miał formę pękatej butelki, zajmował powierzchnię 1,2 ha, liczył 12 m wysokości. W XIX w. służył jako kamieniołom. Znaleziono tu gliniane naczynia z popiołem i pozostałościami ludzkich kości. Odkryto również narzędzia i kości zwierząt. W 1926 r. pewien artylerzysta znalazł czaszkę neandertalczyka. Znalezisku o ogólnoświatowym znaczeniu poświęcono samodzielną stałą ekspozycję w Muzeum Podtatrzańskim w Popradzie, którą otwarto w 1969 r. Słowaccy i zagraniczni archeolodzy opublikowali prace naukowe na temat znalezisk. Czaszka neandertalczyka znajduje się w Muzeum Narodowym w Pradze. Inne znaleziska prezentowane są w Nitrze oraz w Muzeum Podtatrzańskim w Popradzie

16 Gerlachovská izba Gerlachov Návrat do minulosti v dnešnej uponáhľanej dobe ponúka v obci Gerlachov múzeum pod názvom Gerlachovská izba. Návštevníci majú možnosť vyskúšať si tkanie na krosnách, pozrieť ako sa škrabú typické gerlachovské kraslice, obdivovať krásu vecí vytvorených našimi starými rodičmi. Návštevu múzea je potrebné nahlásiť na tel. čísle: 052/ , 229. Gierlachowska izba Gierlachów W dzisiejszym pełnym pośpiechu świecie do przeszłości można powrócić w Gierlachowie, w muzeum o nazwie Gierlachowska izba. Zwiedzający mogą tu spróbować tkania na krosnach, mogą popatrzeć, jak się skrobie typowe gierlachowskie jajka wielkanocne, podziwiać piękno przedmiotów wykonanych przez naszych dziadków. Chęć zwiedzenia muzeum należy zgłosić pod numerem tel. 052/ , 229. Hraničné Dominanta obce drevený kostolík Najvzácnejšou stavebnou pamiatkou a dominantou obce je rímskokatolícky drevený kostol. Chrám bol v obci postavený v rokoch z dreva. Je zasvätený Panne Márii (Nepoškvrnené počatie). Slúži veriacim rímskokatolíckeho a gréckokatolíckeho vierovyznania. Jeho interiér bol vybavený oltárnou architektúrou a plastikami zo Starej Ľubovne z obdobia gotiky až rokoka. Drevený kostolík je vyhlásený za národnú kultúrnu pamiatku. V súčasnom geografickom postavení predstavuje najzápadnejšiu stavbu v súbore dre

17 vených kostolíkov Slovenska. Je to trojdielna zrubová stavba zmiešaného typu. Bol dvakrát renovovaný a v roku 1972 prestavaný. Vnútorné vybavenie kostola je zo zvyškov starých renesančných a barokových oltárov, prenesených z kostola sv. Mikuláša v Starej Ľubovni. Najvzácnejší je hlavný oltár, ktorý pochádza z roku 1670 ako polychrómovaná drevorezba. V strede je výklenok s barokovou plastikou (ikonografický typ Nepoškvrnenej) z 18. storočia. Minerálny prameň Prameň Kvašná (kyslá) voda sa nachádza v obci. Oproti zastávke SAD odbočíme doľava, za mostom potom ešte dvakrát doľava a dostaneme sa na lúku a k prameňu. Je upravený, obmurovaný so strieškou. Voda sa čerpá ručnou pumpou, má chuť kyselky. Využitie miestne. Hraničné Najważniejszy obiekt - kościółek drewniany Najcenniejszym zabytkiem architektury i najważniejszym obiektem w miejscowości jest rzymskokatolicki drewniany kościół. Świątynia została tu wybudowana w latach Poświęcona jest Niepokalanemu Poczęciu Panny Maryi. Służy wiernym kościoła rzymskokatolickiego oraz greckokatolickiego. W jej wnętrzu znajdował się ołtarz i rzeźby ze Starej Lubowli z czasów gotyku aż po rokoko. Kościółek drewniany jest uznany za zabytek kultury narodowej. Przy uwzględnieniu jego obecnej lokalizacji geograficznej jest najbardziej wysuniętym na zachód budynkiem spośród słowackich drewnianych kościółków. To budynek drewniany, zrębowy, o wyraźnym podziale na trzy bryły. Był dwukrotnie remontowany, a w 1972 r. poddany przebudowie. Wewnętrzne wyposażenie kościoła zawiera elementy starszych ołtarzy renesansowych i barokowych przeniesionych z kościoła św. Mikołaja ze Starej Lubowli. Najcenniejszy jest ołtarz główny, który pochodzi z 1670 roku i stanowi drewnianą polichromię. We wnętrzu znajduje się nisza z barokowym posągiem (ikonograficzny typ Niepokalanej) z XVIII wieku

18 Źródło mineralne W miejscowości tej znajduje się także źródło Kwaśna woda. Naprzeciwko przystanku autobusowego należy skręcić w lewo, następnie jeszcze za mostem dwa razy skręcić w lewo, aż wyjdziemy na łąkę przy źródle. Samo źródło jest zadbane, obmurowane i zadaszone. Ze źródełka korzystamy za pomocą pompy ręcznej. Typ wody: szczawa. Wykorzystanie lokalne. Huncovce Najcennejšou pamiatkou v obci je rímskokatolícky Kostol sv. Kríža, niekdajší kláštor z polovice 13. storočia. Z pôvodného románskeho objektu zostala len veža, zvyšok dostal v 14. a 15. storočí gotickú úpravu. Barokovo-klasicistický interiér pochádza zo 17. až 19. storočia. Nachádza sa tu aj evanjelický kostol postavený v roku 1859 v neskoroklasicistickom slohu. Huncovce Najcenniejszym zabytkiem w miejscowości jest kościół rzymskokatolicki Św. Krzyża, dawny klasztor z połowy XIII wieku. Z oryginalnego romańskiego obiektu pozostała tylko wieża, reszta została przebudowana w XIV i XV wieku w stylu gotyckim. Barokowo-klasycystyczne wnętrze pochodzi z okresu XVII - XIX wiek. Znajduje się tu także kościół ewangelicki wybudowany w 1859 roku w stylu późnoklasycystycznym

19 Hybe Dom Dobroslava Chrobáka v Hybiach V obci Hybe odporúčame navštíviť Pamätný dom spisovateľa Dobroslava Chrobáka. V dome je zároveň obecné múzeum, v ktorom sa nachádza: informačné centrum, hrnčiarska dielňa a dielňa na výrobu medovníkov, stála expozícia o kultúre a histórii Hýb a pamätná izba spisovateľa Dobroslava Chrobáka. Na námestí v Hybiach je umiestnená socha Pacha hybského zbojníka. Pacho hybský zbojník je knižná a filmová postava spisovateľa Petra Jaroša, ktorý je rodák z Hýb. Prehliadka Domu Dobroslava Chrobáka je na požiadanie. Kontaktujte Informačné centrum na Obecnom úrade v Hybiach na telefónnom čísle: Hybe Dom Dobroslava Chrobáka w Hybe W Hybe warto zajrzeć do Domu Pamięci pisarza Dobroslava Chrobáka. Jest ono częścią muzeum, w którym znajdziemy również centrum informacji, warsztat garncarski oraz warsztat piernikarski, stałą ekspozycję dotyczącą kultury i historii miejscowości oraz izbę pamięci pisarza Dobroslava Chrobáka. Na rynku w Hybe znajduje się pomnik zbójnika Pacha. Zbójnik Pacho bohater książki Petra Jaroša i filmu nakręconego na jej podstawie pochodził właśnie stąd. Zwiedzanie domu Dobroslava Chrobáka możliwe jest po wcześniejszym zgłoszeniu. Kontakt: Centrum Informacji w Urzędzie Gminy Hybe, nr tel

20 Centrum obce Jamník Dominantou stredu obce je Družstevný dom postavený v roku V suterénnych priestoroch je umiestnená remeselnícka dielňa a v podkrovných priestoroch infocentrum. Družstevný dom tvorí jednotný architektonický komplex s kultúrnym domom, miestom kultúrnych aktivít obce. Neoklasicistický evanjelický kostol Neoklasicistický evanjelický kostol bol postavený spolu so školou a bytom pre učiteľa v roku 1906 podľa projektov Mateja Murtina. V jeho interiéri sa nachádza neoklasicistický oltár s oltárnym obrazom Krst Krista v Jordáne od J. Mitrovského z roku Švihrovské rašelinisko okolie obce V blízkosti obce Jamník sa nachádza Švihrovské rašelinisko - národná prírodná rezervácia za účelom ochrany rašelinných fytocenóz s výskytom chránených druhov rastlín v Liptovskej kotline. Vyskytuje sa tu vzácny druh kosatca sibírskeho. Centrum miejscowości Jamník Najważniejszym obiektem w miejscowości jest Dom Spółdzielcy wybudowany w 1938 r. W suterenie znajduje się warsztat rzemieślniczy, na poddaszu centrum informacji. Dom Spółdzielcy stanowi jednolity kompleks architektoniczny z domem kultury, gdzie odbywają się lokalne imprezy kulturalne. Neoklasycystyczny kościół ewangelicki Neoklasycystyczny kościół ewangelicki został wybudowany wraz ze szkołą

21 i mieszkaniem dla nauczyciela w 1906 r. według projektów Mateja Murtina. W jego wnętrzu znajduje się neoklasycystyczny ołtarz z obrazem Chrztu Jezusa w Jordanie autorstwa J. Mitrovskiego z 1910 r. Torfowisko Švihrovské najbliższa okolica miejscowości Niedaleko miejscowości Jamník znajduje się torfowisko Švihrovské narodowy rezerwat przyrody, w którym objęto ochroną fitocenozy torfowisk z chronionymi gatunkami roślin z flory Kotliny Liptowskiej. Występuje tu cenny gatunek kosaćca syberyjskiego. Neoklasický kaštieľ Jasenová Neoklasický kaštieľ bol postavený v roku 1822 rodinou Dobákovcov, ktorí prišli do Jasenovej z Liptova zo Svätej Anny. Ku kaštieľu patrila záhrada vysadená okrasnými drevinami. Kaštieľ v roku 1893 kúpil Ivan Pivko od banky, ktorá naň mala záložné právo a dodnes ho vlastnia jeho potomkovia. Kaštieľ je kultúrnou pamiatkou Rodný dom Martina Kukučína Rodný dom Martina Kukučína bol zriadený ako múzeum v roku V expozícii je umiestené zariadenie vtedajšieho gazdovského domu z obdobia života Martina Kukučína. V novoobnovenej expozícii pri príležitosti 150. výročia narodenia

22 Martina Kukučína bola expozícia rozšírená o dokumentáciu zachytávajúcu jeho život. Neoklasycystyczny pałac Jasenová Neoklasycystyczny pałac został wybudowany w 1822 r. przez rodzinę Dobáków, którzy przybyli do Jasenovej z Liptowa ze Świętej Anny. Do majątku pałacu należał również ogród z ozdobnymi drzewami. Pałac kupił od banku dysponującym wobec niego prawem zastawu w 1893 r. niejaki Ivan Pivko i w rękach jego potomków obiekt ten pozostaje do dziś. Pałac stanowi zabytek kultury. Dom rodzinny Martina Kukučína W domu rodzinnym Martina Kukučína utworzono muzeum w 1960 r. Wystawa prezentuje wystrój gazdowskiego domu z czasów życia pisarza. Po odnowieniu zbiorów przy okazji 150. rocznicy urodzin Martina Kukučína wystawę poszerzono o dokumenty przedstawiające jego życie. Kežmarok Evanjelický drevený artikulárny kostol Kostol pochádza z čias náboženskej neslobody protestantov, ktorí si smeli stavať kostoly na základe 26. artikulu Šopronského snemu z roku 1681 mimo mestských hradieb na presne určenom mieste a výlučne na náklady cirkvi. Najlacnejším stavebným materiálom bolo drevo, a preto päť posledných originálnych kostolov, ktoré sa dodnes zachovali na území Slovenska, bolo postavených z dreva. V roku 1717 bol kostol prestavaný do dnešnej podoby. Kostol je stavaný v slohu ľudového baroka. Mohutná maľovaná klenba sa opiera o štyri točité stĺpy a obvodové múry. Na prízemí a šiestich chóroch

23 je miesto pre vyše 1500 ľudí. Od roku 2008 je kostol zapísaný v zozname svetového kultúrneho dedičstva UNESCO. Kežmarský hrad Hrad patrí k typu tzv. mestských hradov. Prvá písomná správa o hrade je z roku Roku 1579 sa hrad dostal do rúk rodiny Thököly. Jej štyri generácie sídlili v Kežmarku do roku Hrad bol vo vlastníctve mesta od roku Pôvodnú gotickú pevnosť prestavala rodina Thököly na prepychové renesančné sídlo, v rokoch postavila v hrade aj barokovú kaplnku. V 2. polovici 19. storočia sa objavili snahy o využitie hradu pre muzeálne účely, ale múzeum sa po čiastočnej oprave hlavnej veže otvorilo až v roku V súčasnosti slúži celý hradný areál (okrem pivníc) pre expozície miestneho múzea, ktoré dokumentujú vývoj mesta od jeho vzniku až po tridsiate roky 20. storočia. Areál Baziliky sv. Kríža so zvonicou Najstaršie kamenné časti Baziliky sv. Kríža sú z polovice 13. storočia. Dnešná podoba stavby pochádza z gotickej prestavby v rokoch Prevažne gotický je aj interiér kostola bočné oltáre, krstiteľnica, stallum. Z roku 1518 pochádza renesančná lavica pod veľkým chórom. Medzi najvzácnejšie časti patrí ukrižovaný Kristus z hlavného oltára, ktorý bol vyrezaný v dielni majstrom Pavlom z Levoče. V blízkosti kostola je renesančná zvonica z roku Má pôdorys štvorca. Zdobí ju cimburie s erbmi cisárskeho habsburského rodu, Uhorska a mesta Kežmarok. Najstarší zvon je datovaný rokom 1525 a pred postavením zvonice bol pravdepodobne vo veži kostola sv. Kríža

24 Kieżmark Ewangelicki drewniany kościół artykularny Kościół pochodzi z czasów nietolerancji religijnej, kiedy protestanci na mocy postanowień 26. artykułu sejmu z Sopron z 1681 roku mogli budować dla siebie kościoły wyłącznie poza obrębem murów miejskich w ściśle określonym miejscu i wyłącznie na koszt Kościoła. Najtańszym materiałem budowlanym było drewno, dlatego pięć ostatnich oryginalnych kościołów, które zachowały się do dziś na terenie Słowacji, wybudowano właśnie z drewna. W 1717 r. kościół przebudowano i uzyskał dzisiejszą postać. Budynek reprezentuje styl tzw. baroku ludowego. Masywne malowane sklepienie wsparte jest na czterech spiralnych kolumnach i ścianach zewnętrznych. Na parterze i sześciu chórach może zmieścić się ponad 1500 osób. Od 2008 roku kościół znajduje się na liście światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Zamek w Kieżmarku Obiekt reprezentuje typ tzw. zamków miejskich. Pierwsza informacja pisemna o zamku pochodzi z 1463 r. W 1579 r. zamek przeszedł w ręce rodziny Thököly. Jej cztery pokolenia mieszkały w Kieżmarku do 1684 r. Zamek od 1702 r. przeszedł na własność miasta. Pierwotnie gotycką twierdzę ród Thököly przekształcił w pełną przepychu renesansową siedzibę, w latach wybudował w zamku także barokową kaplicę. W II poł. XIX w. pojawiły się plany wykorzystania zamku do celów muzealnych. Udało się je spełnić po częściowej naprawie głównej wieży dopiero w 1931 r. Obecnie cały teren zamku (poza piwnicami) wykorzystywany jest do organizowania wystaw muzealnych dokumentujących rozwój miasta od jego powstania do lat trzydziestych XX w. Bazylika św. Krzyża z dzwonnicą Najstarsze kamienne części Bazyliki św. Krzyża pochodzą z połowy XIII w. Dzisiejszą formę budynek uzyskał po gotyckiej przebudowie w latach Wnętrze ko

25 ścioła jest przeważnie gotyckie ołtarze boczne, chrzcielnica, stalle. Z 1518 r. pochodzi renesansowa ława znajdująca się pod dużym chórem. Do najcenniejszych elementów należy ukrzyżowany Chrystus z ołtarza głównego, który powstał w warsztacie mistrza Pawła z Lewoczy. W pobliżu kościoła znajduje się renesansowa dzwonnica z 1591 r. Została wybudowana na rzucie kwadratu. Zdobią ją blanki z herbami cesarskiego rodu Habsburgów, Węgier i miasta Kieżmark. Najstarszy dzwon datowany jest na 1525 r., a przed wybudowaniem dzwonnicy znajdował się prawdopodobnie w wieży kościoła św. Krzyża. Kvačianska dolina Kvačany Kvačianska dolina je obľúbenou destináciou pre všetkých návštevníkov. Počas nenáročnej túry, ktorú zvládnu i rodiny s deťmi a trvá zhruba dve hodiny, si užijete prechádzku v lesnom prostredí, krásne výhľady na skalné útvary i pohľady do hlbokých roklín. Na konci doliny si nenechajte ujsť idylické Mlyny Oblazy. Z Mlynov Oblazy sa dá ďalej pokračovať do nemenej peknej Prosieckej doliny. Tým, ktorí plánujú absolvovať celý náučný chodník Kvačianska Prosiecka dolina, odporúčame ísť opačným smerom a to prejsť z Kvačian do Prosieka a začať Prosieckou dolinou. Celý náučný chodník sa dá prejsť za približne 6 hodín. Mlyny Oblazy Kultúrna pamiatka sa nachádza v Kvačianskej doline uprostred hlbokých lesov, ktorým vládnu medvede, vlci a rysy. Pozostáva z dvoch tradičných mlynov, o ktoré sa starajú dobrovoľníci z rôznych kútov Slovenska či Európy. Náročné rekonštrukcie vykonávané tradičnými metódami pomohli zachovať tento skvost v plnej kráse. Vidieť tu môžete funkčné vodné kolo, gátor (pílu), poháňaný vodou a celkovo životný štýl čias dávno minulých. Šumiaca voda v hati, malebné drevené stavby a nádherná okolitá príroda zanechá v každom návštevníkovi hlboké stopy. Kto raz toto miesto navštívi, túži sa sem vrátiť

26 Vidiecka usadlosť s mikropivovarom Rodinný mikropivovar v Kvačanoch, ktorý je súčasťou vidieckej usadlosti manželov Brontvai, je relatívne novou, obľúbenou atrakciou regionálneho významu. Domáci i turisti tu môžu za drobný poplatok vidieť, ako sa vyrábajú rôzne druhy Brontvaiovského piva. Zaujímavou je určite i prednáška o pive, ktorá je súčasťou tejto prehliadky. Pri ochutnávke svetlého, červeného, zeleného či čierneho piva, ktoré je nepasterizované a nefiltrované, odporúčame nevynechať pivné špeciality z ich reštaurácie. Pivo sa dá kúpiť i v 5 l súdkoch a je originálnym darčekom či suvenírom. Vidiecka usadlosť ponúka i možnosť ubytovania, či organizovania akcií rôzneho zamerania. Dolina Kwaczańska Kvačany Dolina Kwaczańska to ulubione miejsce wszystkich turystów. Podczas niezbyt trudnej, około dwugodzinnej wycieczki, odpowiedniej także dla rodzin z dziećmi, można obejrzeć piękny las, podziwiać wyjątkowe formacje skalne oraz widoki głębokich wąwozów. Na końcu doliny nie można pominąć idyllicznego zakątka, tzw. Młynów Obłazy. Z tego punktu warto pójść dalej do równie pięknej Doliny Prosieckiej. Tym, którzy planują przejście całej ścieżki edukacyjnej: Dolin Kwaczańskiej i Prosieckiej, polecamy spacer w odwrotnym kierunku zaczynając wycieczkę z Doliny Prosieckiej. Całą ścieżkę edukacyjną można przejść w ciągu około sześciu godzin. Młyny Obłazy Jest to zabytek kultury znajdujący się w Dolinie Kwaczańskiej w głębokim lesie, w którym królują niedźwiedzie, wilki i rysie. Składa się z dwóch tradycyjnych młynów, którymi opiekują się wolontariusze z różnych zakątków Słowacji i Europy. Skomplikowane prace restauratorskie wykonywane tradycyjnymi metodami pomogły zachować tę perełkę w całej jej krasie. Można tu zobaczyć działające koło młyńskie, tartak napędzany siłą wody oraz poznać życie w dawnych czasach. Szumiąca woda w zaporze, malownicze

27 drewniane budynki i wspaniałe naturalne otoczenie każdemu zwiedzającemu zapadną głęboko w pamięć. Kto raz to zobaczy, będzie chciał tu wrócić. Wiejska posiadłość z minibrowarem Rodzinny minibrowar w Kwaczanach, który stanowi część wiejskiej posiadłości małżeństwa Brontvai, to w miarę nowa, ale już popularna atrakcja o znaczeniu regionalnym. Miejscowi i przyjezdni mogą tu za niewielką opłatą zobaczyć, jak warzone są różne rodzaje Brontvaiowskiego piwa. Bardzo ciekawy jest także wykład o piwie będący nieodłącznym elementem wizyty w browarze. Przy degustacji niepasteryzowanego i niefiltrowanego piwa jasnego, czerwonego, zielonego czy czarnego na pewno warto skosztować przekąsek tutejszej restauracji. Piwo można kupić w pięciolitrowych beczułkach, może to być oryginalny prezent czy pamiątka. Wiejska posiadłość oferuje także noclegi oraz organizację różnego rodzaju imprez. Lendak Biskupský (katolícky) gotický kostol zo 14. storočia Postavený bol na staršom základe kostola z 13. storočia, neskoršie upravovaný, v roku 1925 renovovaný a rozšírený severnou kaplnkou podľa projektu staviteľa Vidienka zo Spišskej Belej. Jednoloďový priestor s rovným uzáverom presbytéria, na severnej strane so sakristiou a novou kaplnkou, na južnej s predsieňou a na západnej s prestavanou vežou. Presbytérium je zaklenuté dvoma poľami krížovej rebrovej klenby; rebrá hruškovitej profilácie dosadajú na konzoly s ruticovou ozdobou. Z presbytéria vedie lomený portál s dvojitými hruškovitými prútmi do sakristie. Veža v jadre pochádzajúca z 13. storočia bola v roku 1925 prestavaná. Múzeum ľudovej kultúry Múzeum ľudovej kultúry bolo založené v januári 2003 na Potočnej ulici č. 32 u rodiny Gallikovcov. Múzeum sa aktívne podieľa na uchovávaní a roz

28 víjaní miestnych zvykov a tradícií. Prezentuje spôsob života a kultúru obce v minulosti a súčasnosti. Múzeum tvoria dve expozície. Prvou je ľudový dom drevenica z roku 1950 rozobratá, prevezená a znovu postavená na novom mieste a druhou je miestnosť ľudového odevu priamo v rodinnom dome. Lendak Biskupi (katolicki) kościół gotycki z XIV w. Został wybudowany na fundamentach starszego kościoła z XIII w., poddany późniejszej przebudowie, w 1925 r. odnowiony i rozbudowany o północną kapliczkę zgodnie z projektem architekta Vidienka z Białej Spiskiej. Jednonawowe wnętrze z prosto zakończonym prezbiterium posiada z północnej strony zakrystię i nową kaplicę, południowa część zakończona jest przedsionkiem, po stronie zachodniej znajduje się wysunięta poza obrys budynku wieża. Prezbiterium jest zwieńczone dwoma polami krzyżowego sklepienia żebrowego; żebra posiadające gruszkowaty profil opierają się na ozdobnych konsolach. Do zakrystii można przejść z prezbiterium przez łamany portal z podwójnymi elementami ozdobnymi o gruszkowatym profilu. Wieża, której fundamenty pochodzą z XIII w., została przebudowana w 1925 r. Muzeum Kultury Ludowej Muzeum Kultury Ludowej zostało założone w styczniu 2003 r. w budynku przy ulicy Potočnej nr 32 u rodziny Gallików. Muzeum aktywnie uczestniczy w zachowaniu i rozwijaniu miejscowych zwyczajów i tradycji. Przedstawia sposób życia i kulturę miejscowości w przeszłości i obecnie. Muzeum składa się z dwóch wystaw. Pierwsza to dom ludowy tzw. drewenica z 1950 r. rozebrana, przewieziona i ponownie postawiona w nowym miejscu, a druga to sala strojów ludowych bezpośrednio w domu właścicieli

29 Kostol v Lesnici Lesnica Najstaršia písomná zmienka o kostole je v kanonickej vizitácii z roku 1700, kde sa spomína, že už v roku 1630 existoval v Lesnici kostol sv. Doroty. Po požiari v roku 1792 boli dostavané bočné oporné piliere z vonkajšej strany, nadstavená zvonica, urobená valená klenba a upravená fasáda. Je to jednoloďová stavba s polygonálne zakončeným presbytériom s krížovou klenbou. V obci stoja v súčasnosti aj tri kaplnky. Prvé dve sú staršie spomínajú sa už v kanonickej vizitácii z roku Kaplnka pri dome č. 27 je zasvätená Panne Márii ustavičnej pomoci a druhá je kaplnka Jána Nepomuckého. Tretia kaplnka Sv. kríža pri dome č. 149 pochádza z prvej polovice 19. storočia. Pltníctvo Dunajec bol od 13. storočia dôležitou tepnou na prepravu tovaru a osôb k Baltickému moru. Najstarší záznam (1708) je od Daniela Krmana z Omšenia pri Trenčíne, ktorý sa na dlabaných pltiach plavil po Dunajci ku švédskemu kráľovi Karolovi XII. Od začiatku 19. storočia malo splavovanie Dunajca charakter ojedinelých splavov spojených so spoločenskou udalosťou najmä pre šľachtu. Tradičné pltníctvo začalo na prelome 30. a 40. rokov 19. storočia a je spojené s majiteľom Szczawnice Jozefom Szalayom, na ktorého podnet sa začali prepravovať kúpeľní hostia. Splav sa začal v Šromovciach, po Dunajci pokračovalo vo flotile podvojných pltí. Spoločnosť sprevádzala hudba na plti. Na ďalšej boli delostrelci, ktorí strieľali z mínometov v miestach, kde sa odrážalo echo. Túto atmosféru zachytávajú jedinečné litografie Jozefa Szalaya, kde zobrazil splav plťami, na ktorých sedia vyobliekaní páni v cylindroch a elegantné dámy v krinolínach a veľkých klobúkoch. Priekopníkmi tradičného pltníctva na slovenskej strane boli Lesničania, nestorom bol Gašpar Gondek ( ). Prvé plte boli dvojice vydlabaných kmeňov zo smreka alebo topoľa tzv. dvojaky zviazané vŕbovými prútmi, ktoré neboli veľmi bezpečné, preto v krátkom čase bola priložená

30 tretia vydlabaná časť ( trojaky ). Z konca 19. storočia sú písomné zmienky o pltiach zložených zo 4 častí. Proti prúdu ich museli pltníci ťahať ručne. Dnešný spôsob splavovania je na pltiach, ktoré pozostávajú z 5 samostatných článkov zmontovaných zo 4 dosiek, ktoré sa spájajú pomocou lana s hrúbkou okolo 5 cm a dĺžkou najmenej 12 m. Plť vedú dvaja pltníci pomocou žrdí sprysy dlhých 2,5 m. Splav na slovenskej strane končí pri slovensko-poľskej hranici na území Lesnice. Turisti sa môžu odviezť tradičným spôsobom - konským povozom. V blízkosti prístaviska, kde sa končí splav Dunajca, leží Chata Pieniny, pri ktorej sa nachádza amfiteáter, v ktorom sa zachováva folklórna tradícia a drevené sochárske sympózium. Kościół w Leśnicy Leśnica Najstarsza wzmianka pisemna o kościele znajduje się w dokumentach z wizytacji kanonicznej z 1700 r., w których wspomina się, że w 1630 r. istniał w Leśnicy kościół pw. św. Doroty. Po pożarze w 1792 r. dobudowano boczne zewnętrzne przypory, podwyższono dzwonnicę, wykonano sklepienie kolebkowe i przebudowano fasadę. Jest to kościół jednonawowy z prezbiterium na planie wielokąta i sklepieniem krzyżowym. W miejscowości tej znajdują się również trzy kapliczki. Dwie pierwsze są starsze wspominają o nich już dokumenty z wizytacji kanonicznej z 1801 r. Kapliczka przy domu nr 27 jest poświęcona Pannie Maryi Nieustającej Pomocy, druga to kapliczka Jana Nepomucena. Trzecia kaplica Świętego Krzyża przy domu nr 149 pochodzi z pierwszej połowy XIX w. Flisactwo Dunajec od XIII w. był ważnym szlakiem transportu towarów i osób w kierunku Morza Bałtyckiego. Najstarsza wzmianka pisemna (1708 r.) pochodzi od Daniela Krmana z Omšenia pod Trenczynem, który w dłubankach płynął po Dunajcu

31 do szwedzkiego króla Karola XII. Od początku XIX w. spływy po Dunajcu miały charakter okazjonalny i były organizowane dla szlachty podczas różnych uroczystości. Tradycyjne flisactwo pojawiło się na przełomie lat 30. i 40. XIX wieku i jest związane z właścicielem Szczawnicy Józefem Szalayem, z którego inicjatywy na tratwach zaczęto wozić gości uzdrowiska. Spływ rozpoczynał się w Sromowcach, po Dunajcu pływano wtedy w grupie podwójnych tratw. Kuracjuszom na osobnej tratwie towarzyszyła muzyka. Na kolejnej znajdowali się strzelcy strzelający z moździerzy w miejscach, w których odbijało się echo. Wyjątkową atmosferę pierwszych spływów oddają litografie Józefa Szalaya, na których przedstawił spływ w tratwach siedzą pięknie odziani panowie w cylindrach oraz eleganckie damy w krynolinach i olbrzymich kapeluszach. Pionierami tradycyjnego flisactwa po stronie słowackiej byli mieszkańcy Leśnicy, a ojcem tego rzemiosła był Gašpar Gondek ( ). Pierwsze tratwy składały się z wydłubanych pni świerków lub topoli, były to tzw. dwojaki związane wierzbowymi witkami. Nie były zbyt bezpieczne, więc w krótkim czasie dołożono trzecią dłubankę ( trojaki ). Z końca XIX pochodzą informacje o tratwach składających się z czterech części. W górę rzeki flisacy wciągali je ręcznie. Dzisiaj pływamy na tratwach składających się z pięciu osobnych czółen zbitych z czterech desek. Pojedyncze czółna wiązane są liną o grubości ok. 5 cm i długości co najmniej 12 m. Tratwę prowadzą dwaj flisacy, używając do tego drągów o długości 2,5 m. Spływ po stronie słowackiej kończy się w pobliżu granicy słowacko- -polskiej na terenie Leśnicy. Turyści mogą wrócić tradycyjnym końskim zaprzęgiem. Niedaleko końcowej przystani spływu znajduje się Chata Pieniny. Jest tu amfiteatr, w którym pielęgnowane są tradycje folklorystyczne, można także podziwiać piękne rzeźby. Levoča Bazilika Navštívenia Panny Márie na Mariánskej hore v Levoči Na severnej strane od Levoče sa vypína strmý kopec, v minulosti zvaný Olivová hora, dnes Mariánska hora s neogotickým kostolom Navštívenia Panny Márie Bazilika minor. Vedie k nemu strmá lipová aleja s piatimi

32 kaplnkami, pomenovaná podľa zosnulého pápeža Jána Pavla II.. Púte sa tu konajú každoročne v prvý júlový víkend a navštevujú ich pútnici zo Slovenska i zo zahraničia. V roku 2005 bola Levoča a Mariánska hora vybraná delegátmi Európskeho združenia mariánskych pútnických miest za jedného z jeho členov, čím sa zaradila medzi svetové pútnické centrá. Levočská púť patrí medzi najväčšie náboženské udalosti na Slovensku. Miestna bazilika je filiálkou rímskej Baziliky Santa Maria Maggiore. Námestie Majstra Pavla v Levoči Námestie Majstra Pavla v Levoči je okrem historickej hodnoty dokladom autentickej stredovekej architektúry a patrí k najväčším stredovekým námestiam v strednej Európe. Lemujú ho unikátne meštianske domy a honosné patricijské paláce s arkádovým podlubím, pochádzajúce prevažne zo storočia. Dominantou námestia je Chrám svätého Jakuba druhý najväčší chrám na Slovensku, Evanjelický kostol a historická radnica s renesančnými arkádami. Zaujímavo je riešený aj severný park námestia, ktorý získal po svojej rekonštrukcii druhé miesto v celoštátnej súťaži Stavba roka Vzácne historické jadro Levoče je pre svoju výnimočnosť zapísané od roku 2009 v Zozname svetového dedičstva UNESCO. Chrám svätého Jakuba v Levoči Chrám sv. Jakuba je jedinečnou pamiatkou sakrálneho umenia Slovenska, ktorú od roku 2009 chráni UNESCO. Kostol pochádza zo 14. storočia a v jeho interiéri sa nachádza unikátna zbierka stredovekých gotických krídlových oltárov. Dokonalým umeleckým dielom, ale aj najvyšším neskorogotickým oltárom na svete (18,62 m) je hlavný oltár, zhotovený z lipového dreva, bez použitia jediného kovového klinca, v dielni stredovekého rezbára - Majstra Pavla z Levoče. Kópia súsošia Poslednej večere z pre

33 dely hlavného oltára, ktorý vznikol v rokoch , bola na svetovej výstave v Montreali ocenená zlatou medailou. V chráme sa nachádzajú vzácne lavice mešťanov a senátorov, epitafy a nástenné maľby. Lewocza Bazylika Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny na Górze Mariackiej w Lewoczy Na północy Lewoczy góruje stromy szczyt nazywany niegdyś Górą Oliwną, dziś Górą Mariacką, na którym wzniesiono neogotycki kościół Nawiedzenia NMP bazylika minor. Prowadzi do niego stroma aleja wysadzana lipami, przy której znajduje się pięć kaplic. Nosi ona imię Jana Pawła II. Co roku w pierwszy weekend lipca odbywają się tu pielgrzymki, w których uczestniczą wierni ze Słowacji i z zagranicy. W 2005 r. delegaci Europejskiego Stowarzyszenia Miast Sanktuariów Maryjnych Europy włączyli Lewoczę i Górę Mariacką do grona światowych sanktuariów maryjnych. Pielgrzymka lewocka to największe wydarzenie religijne na Słowacji. Tutejsza bazylika jest filią rzymskiej Bazyliki Santa Maria Maggiore. Rynek Mistrza Pawła w Lewoczy Rynek Mistrza Pawła w Lewoczy ma niewątpliwą wartość historyczną, ponieważ jest autentycznym przykładem średniowiecznej architektury, należy przy tym do największych średniowiecznych rynków w Europie Środkowej. Otaczają go unikatowe kamienice mieszczan i prawdziwe pałace bogatej szlachty z arkadowymi podcieniami pochodzące przeważnie z XIV XV wieku. Nad rynkiem góruje kościół św. Jakuba, drugi pod względem wielkości na Słowacji, kościół ewangelicki oraz zabytkowy ratusz z renesansowymi arkadami. Bardzo ciekawie zaprojektowano północny park przy rynku po rewitalizacji zdobył drugie miejsce w ogólnosłowackim konkursie Budowla Roku Cenna lewocka starówka ze względu na swój wyjątkowy charakter od 2009 r. jest wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO

34 Kościół św. Jakuba w Lewoczy Kościół św. Jakuba to wyjątkowy zabytek sztuki sakralnej na Słowacji. Od 2009 r. znajduje się pod ochroną UNESCO. Kościół pochodzi z XIV w., w jego wnętrzu znajduje się unikatowa kolekcja średniowiecznych gotyckich ołtarzy szafiastych. Doskonałym dziełem sztuki i najwyższym późnogotyckim ołtarzem na świecie (18,62 m) jest ołtarz główny, wyrzeźbiony z drewna lipowego, wykonany bez użycia gwoździ w warsztacie średniowiecznego rzeźbiarza Mistrza Pawła z Lewoczy. Kopia rzeźb ostatniej wieczerzy z predelli ołtarza głównego wykonanego w latach na wystawie światowej w Montrealu zdobyła złoty medal. W świątyni znajdują się cenne ławki mieszczan i senatorów, epitafia i freski. Kostol sv. Michala Liesek Stavba dnešného kostola sa začala, ako hovorí starý záznam, v roku Posviacka bola v roku 1818 na sviatok sv. Michala. Veriaci začali stavať tento kostol z vlastných prostriedkov pravdepodobne pre ďalekú dochádzku do kostola v susednej obci Čimhová. Oltáre a svietniky vyrobil do kostola Juraj Belopotocký. Oltárny obraz dostali od panstva z Veličnej. Malý oltár je zasvätený Večeri Pánovej a oltár sv. Romualda bol neskôr zložený. V rokoch sa uskutočnila prístavba novej časti z dôvodu nedostatočnej kapacity starého kostola. O prestavbu sa pričinil miestny duchovný Štefan Koma. V roku 1993 bola prevedená generálna oprava starej časti kostola. Po ukončení prístavby kostola bola prevedená renovácia hlavného a dvoch bočných oltárov. Kościół św. Michała Liesek Budowę dzisiejszego kościoła rozpoczęto, jak mówi stary zapis, w 1811 r. Poświęcenie miało miejsce w 1818 r. w dzień św. Michała. Wybudowano