Załącznik 7. Broszura: Call center jak zapobiegać dolegliwościom układu mięśniowo-szkieletowego i radzić sobie ze stresem
|
|
- Kazimiera Sikora
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Załącznik 7. Broszura: Call center jak zapobiegać dolegliwościom układu mięśniowo-szkieletowego i radzić sobie ze stresem 1
2 Call center jak zapobiegać dolegliwościom układu mięśniowo-szkieletowego i radzić sobie ze stresem mgr inż. Joanna Kamińska mgr Anna Kazenas mgr Andrzej Najmiec dr hab. inż. Danuta Roman-Liu dr Tomasz Tokarski dr hab. Maria Widerszal-Bazyl Spis treści Wstęp Zasady profilaktyki dolegliwości układu mięśniowo-szkieletowego wśród pracowników call centers Ergonomiczne stanowisko komputerowe Świadomy pracownik Organizacja pracy Profilaktyka psychospołeczna Działania skierowane na organizację Działania skierowane na jednostkę Dobre praktyki Podsumowanie Literatura
3 Wstęp Choroby układu ruchu stanowią duży problem społeczny i ekonomiczny we współczesnym świecie. Dolegliwości spowodowane chorobami tego układu w ostatnim dziesięcioleciu rozpoznawane są jako jedna w głównych przyczyn czasowej niezdolności do pracy. Dolegliwości mięśniowo-szkieletowe są w Europie najbardziej rozpowszechnionym problemem zdrowotnym związanym z pracą. Zgodnie z danymi Europejskiej Fundacji na rzecz Poprawy Warunków Życia i Pracy, Czwarte europejskie badanie warunków pracy, 2005, prawie 24% pracowników z państw UE-25 skarży się na bóle kręgosłupa, a 22% na bóle mięśniowe. Dolegliwości mięśniowo-szkieletowe nie tylko powodują fizyczne cierpienie i utratę dochodów w wymiarze indywidualnym, lecz są także kosztowne dla podmiotów gospodarczych i gospodarki ogółem. W związku z intensywnym rozwojem wykorzystania usług telemarketingowych na rynku polskim (ok. 9 tys. stanowisk pracy, wartość rynku call center w Polsce to ok. 140 mln euro), pracownicy centrów obsługi klientów mogą doświadczać przeciążenia wykonywaną pracą, co z kolei ma wpływ na jakość życia oraz świadczonych przez nich usług. W pracy osób zatrudnionych w centrach obsługi klientów, tzw. call centers istnieje szereg czynników wpływających na ich samopoczucie psychofizyczne oraz obciążenie fizyczne organizmu. Do głównych zagrożenia należy praca przy komputerze w niezmiennej, często wymuszonej pozycji ciała, małe możliwości swobodnego gospodarowania czasem (robienia przerw na odpoczynek, zmianę pozycji ciała zgodnie z potrzebami pracownika), obciążenie wzroku i duże narażenie na stres psychospołeczny (związany np. z kontaktami z klientami). Zagadnienia związane z chorobami układu ruchu znajdują się od wielu lat wśród najważniejszych punktów strategii Wspólnoty Europejskiej w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. W latach priorytetem było wzmacnianie działań służących zapobieganiu chorobom zawodowym układu ruchu, natomiast w latach głównym celem działań jest zapobieganie występowaniu czynników ryzyka chorób układu ruchu i wspieranie aktywności naukowej w tym zakresie. Zgodnie z zapisami dyrektywy 89/391/EWG z dnia 12 czerwca 1989 roku jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy jest podjęcie odpowiednich kroków w celu zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników. Między innymi poprzez zapobieganie ryzyku zawodowemu. Badania kwestionariuszowe przeprowadzone przez CIOP-PIB wykazały, iż wiedza pracowników call centers na temat prawidłowej pozycji ciała i wymagań ergonomicznego 3
4 stanowiska komputerowego jest różna w zależności od elementu stanowiska, którego pytanie dotyczy. Dobrą wiedzę miały osoby badane na temat pozycji pleców, kąta w stawie kolanowym, położenia nadgarstka, ustawienia monitora względem pracownika i koloru biurka. Wiedza niewystarczająca była w zakresie ustawienia monitora względem okien i wysokości ustawienia monitora (aż 40% osób uznało, że środek monitora powinien znajdować się na wysokości oczu, podczas, gdy zaleca się, aby górna krawędź monitora była na lub poniżej poziomu oczu). Należy jednak zwrócić uwagę na duże rozbieżności między wiedzą pracowników a ich zachowaniem. Pracownicy mieli świadomość, jaka powinna być poprawna pozycja ciała podczas pracy, ale bardzo często z tej wiedzy nie korzystali. Na przykład 67% osób uważało, że podczas pracy należy utrzymywać plecy prosto i opierać je o oparcie, ale tylko 22% taką pozycję utrzymywało. Bardzo niekorzystna, jeśli chodzi o obciążenie pleców jest pozycja, gdy tułów jest pochylony do przodu. Z kwestionariuszy wynika, że tylko 2% osób uważa, że należy pochylać się nad biurkiem, jednak taką pozycję utrzymuje aż 41% respondentów. Również duże rozbieżności zaobserwowano, jeśli chodzi o pozycję ręki w nadgarstku. Ponad 70% osób uważa, że ręka powinna znajdować się na przedłużeniu przedramienia w linii prostej, tak jak zalecają ergonomiści. Jednak taką pozycję ręki utrzymuje 38% osób podczas korzystania z klawiatury i 49% osób podczas pracy z myszką komputerową. Dlatego też ważne jest, aby wiedza pracowników wynikała nie tylko z intuicji pracowników, obserwacji innych, często nieergonomicznych, stanowisk pracy, ale ze szkoleń, kursów, czy też publikacji opracowanych przez specjalistów. 4
5 1. Zasady profilaktyki dolegliwości układu mięśniowoszkieletowego wśród pracowników call centers 1.1. Ergonomiczne stanowisko komputerowe Ergonomia zajmuje się projektowaniem systemów pracy, produktów i środowiska zgodnie z fizycznymi i umysłowymi zdolnościami człowieka. Czyli ergonomiczne stanowisko komputerowe to takie, które dopasowane jest z jednej strony do wiedzy i umiejętności pracownika a z drugiej do jego możliwości siłowych i wymiarów antropometrycznych. Aby pracownik mógł więc pracować w sposób wygodny, aby praca nie powodowała nadmiernych obciążeń, dolegliwości ważne jest wyposażenie stanowiska w odpowiedni, ergonomiczny, regulowany sprzęt oraz wiedza pracowników, jak dopasować to stanowisko do własnych potrzeb (przede wszystkim wymiarów antropometrycznych). Wymagania, jakie powinny spełniać stanowiska komputerowe w Polsce zawarte są w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. Nr 148, poz. 973), które jest wdrożeniem Dyrektywy Rady z dnia 29 maja 1990 r. w sprawie minimalnych wymagań w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia przy pracy z urządzeniami wyposażonymi w monitory ekranowe (90/270/EWG). Rozporządzenie dotyczy tych stanowisk, na których praca przy komputerze wykonywana jest przez co najmniej połowę dziennego czasu pracy pracownika. Rozporządzenie szczegółowo określa wymagania związane z: - organizacją pracy, - wymiarami i regulacjami krzesła komputerowego, - wymiarami stołu do pracy, - podnóżkiem i innymi elementami wyposażenia - zasadami rozmieszczenia poszczególnych elementów stanowiska. Przede wszystkim stanowisko pracy powinno spełniać wymagania ergonomii, a pracownik powinien wiedzieć jak dostosować na przykład siedzisko do swoich potrzeb (wymiarów antropometrycznych) i jak prawidłowo siedzieć 5
6 Siedzisko Siedzisko ma największy wpływ na kształtowanie pozycji pracownika podczas wykonywania pracy w pozycji siedzącej (Kamińska J., 2005 ). Jakie wymagania powinno spełniać dobre, ergonomiczne siedzisko biurowe? Rys. 1. Ergonomiczne siedzisko biurowe Wymagania ogólne (Rys. 1): dostateczna stabilność, przez wyposażenie siedziska w podstawę co najmniej pięciopodporową z kółkami jezdnymi, wymiary i regulacje oparcia i siedziska, zapewniające wygodną pozycję ciała i swobodę ruchów, wyprofilowanie płyty siedziska i oparcia odpowiednie do naturalnego wygięcia kręgosłupa i odcinka udowego kończyn dolnych, możliwość obrotu wokół osi pionowej o 360,5-ramienna podstawa o średnicy: min. 40 cm, zaopatrzona w kółka regulowane podłokietniki, 6
7 mechanizmy regulacji powinny być łatwo dostępne i proste w obsłudze oraz tak usytuowane, aby regulację można było wykonywać w pozycji siedzącej. Wymiary i regulacje głównych elementów siedziska: oparcie: szerokość: min. 36 cm; wysokość oparcia: min. 26 cm; regulacja wysokości oparcia: min. 10 cm; regulacja odchylenia oparcia do tyłu: min. 15 ; kształt oparcia: dopasowany do naturalnego wygięcia kręgosłupa płyta siedziska: głębokość: min. 38 cm; szerokość płyty siedziska: min. 40 cm; regulacja wysokości płyty siedziska w zakresie, co najmniej, cm od podłoża; pochylenie płyty siedziska do tyłu: 2-7 podłokietniki w kształcie litery T; regulacja wysokości podłokietników ponad płytą siedziska w zakresie, co najmniej, cm; odległość między podłokietnikami: cm Wysokość pola pracy powinna być dostosowana do charakterystyki antropometrycznej populacji pracowników oraz do rodzaju wykonywanych czynności. Czynności dokładne, wymagające szczególnej kontroli wzrokowej powinny być wykonywane o około 20 cm wyżej niż praca biurowa. Czynności związane z użyciem siły wymagają obniżenia wysokości pola pracy (Tabela 1). Tabela 1. Zalecane wysokości pola pracy Rodzaj pracy Kobiety [cm] Mężczyźni [cm] Precyzyjna z dokładną obserwacją Pisanie i czytanie, praca biurowa Stoły do pracy nie zawsze mają regulację wysokości, a stanowiska pracy powinny być dostosowane do wymiarów antropometrycznych 90% populacji, w związku z tym wysokość pola pracy powinna zapewnić dużemu 95-centylowemu mężczyźnie swobodną przestrzeń dla nóg (Rys. 2). Dlatego też, szczególnie dla kobiet i osób niższych, zalecany jest podnóżek. Powierzchnia podparcia stóp nie powinna być śliska, a sam podnóżek nie powinien przesuwać się po podłodze podczas używania. Podnóżek powinien mieć kąt pochylenia w zakresie 0 15, a jego wysokość powinna być dostosowana do potrzeb wynikających z cech antropometrycznych pracownika. Minimalne wymagania ergonomii na stanowiskach pracy z komputerem można znaleźć w rozporządzeniu ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie 7
8 bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. Nr 148, poz. 973). Rys. 2. Wysokość pola pracy powinna być dostosowana do 5-centylowej kobiety i 95- centylowego mężczyzny za pomocą regulacji siedziska i podnóżka (Gedliczka, 2001) W ergonomii są rozbieżne opinie na temat biurek z 2 blatami. Dominuje jednak opinia iż wysuwana półka na klawiaturę nie jest najlepszym rozwiązaniem i nie gwarantuje przyjęcia poprawnej pozycji ciała: - często jest niestabilna co uniemożliwia oparcie przedramion, - często umożliwia położenie tylko klawiatury, a myszka leży wyżej, na biurku, co powoduje skrzywienie boczne tułowia, nierównomierne obciążenie kręgosłupa, - jest nieodpowiednia dla osób wysokich, które mają zbyt mało miejsca na nogi, - pracownik obniża wysokość krzesła, chcąc się dopasować do wysokości klawiatury, przez co monitor stojący na biurku jest zbyt wysoko Świadomy pracownik Artykuł 6 Dyrektywy (90/270/EWG) mówi o informowaniu i szkoleniu pracowników odnośnie wszystkich aspektów bezpieczeństwa i zdrowia odnoszących się do ich stanowisk 8
9 pracy. Dodatkowo każdy pracownik powinien zostać przeszkolony w zakresie korzystania ze stanowiska pracy przed przystąpieniem do tego rodzaju pracy i w każdym przypadku znacznej zmiany organizacji stanowiska pracy. Informowanie i szkolenie pracowników biurowych w Polsce opiera się na okresowych szkoleniach bhp, w których tylko niewielką część czasu przeznacza się na informacje o ergonomii stanowisk pracy. Ważny aspekt ergonomii dostosowanie stanowiska pracy od wymiarów antropometrycznych pracownika tak, aby pozycja ciała podczas pracy nie powodowała nadmiernego obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego oraz podkreślenie konieczności częstej zmiany pozycji ciała w celu zmniejszenia ryzyka nadmiernego obciążenia statycznego są często pomijane. Odpowiednie szkolenie pracowników oraz indywidualne konsultacje na stanowisk pracy stanowią ważny element zapobiegania dolegliwościom układu mięśniowoszkieletowego. Ważne jest uświadomienie im, jak duże znaczenie ma pozycja ciała i jaki ma wpływ na powstawanie dolegliwości. Co powinien robić pracownik, aby zapobiegać powstawaniu dolegliwości? Podczas siedzenia bardzo ważne są przede wszystkim: poprawna pozycja ciała i jej częste zmiany, należy więc: siedzieć, zachowując naturalne krzywizny kręgosłupa, nie garbiąc się podpierać plecy, zwłaszcza w okolicy lędźwiowej, a przedramiona opierać na podłokietnikach unikać skrętu tułowia (tzn. elementy stanowiska pracy powinny być ustawione na wprost pracownika) w celu uniknięcia skrętu tułowia obracać całe ciało, nie tylko tułów, zachowując wyprostowany kręgosłup. podczas pracy przy komputerze górną krawędź monitora mieć na wysokości oczu lub niżej (część szyjna kręgosłupa w poprawnej pozycji) tak dobrać wysokość siedziska, aby jego krawędź nie powodowała ucisku w strefie podkolanowej; stopy nie mogą znajdować się pod siedziskiem korzystać z podnóżka, umożliwiającego wyższe podparcie stóp tak ustawić wysokość siedziska, aby kąt w stawie kolanowym był równy lub większy niż 90 0 co godzinę przerywać pracę lub znaleźć zajęcie o innym charakterze (związane ze zmianą pozycji czy chodzeniem) 9
10 1.3. Organizacja pracy Niewłaściwa lub utrzymywana przez dłuższy czas pozycja przy pracy może powodować znaczne obciążenie i zmęczenie układu mięśniowego. Praca przy komputerze bardzo często związana jest z wysiłkiem statycznym. Długi czas utrzymywania nieruchomej, niezmiennej pozycji ciała noże powodować zmiany zwyrodnieniowe stawów kręgosłupa i krążków międzykręgowych, co w rezultacie prowadzi do ograniczenia jego ruchomości. Coraz powszechniejsze dolegliwości kręgosłupa lędźwiowego i szyjnego u osób pracujących w pozycji siedzącej każą zastanawiać się, jak należy pracować, aby im zapobiegać. W celu zminimalizowania ryzyka dolegliwości mięśniowo-szkieletowych należy unikać obciążenia statycznego a także zbyt częstego powtarzania tych samych ruchów oraz umożliwiać ruch zgodnie z naturalnymi rytmami ruchu ciała. Najlepiej jest, gdy czynności pracy wykonywane są z uwzględnieniem dużej zmienności, tak aby uniknąć ciągłego napięcia tych samych grup mięśniowych. Zaleca się więc: korzystanie z przysługujących przerw. Wg rozporządzenia (Dz. U. Nr 148, poz. 973) osobom pracującym ponad połowę dziennego czasu przy komputerze przysługują 5- minutowe przerwy po każdej pełnej godzinie pracy; częste zmiany pozycji ciała, jeśli tylko sytuacja na to pozwala, np. podczas rozmów ze współpracownikami lepiej jest wstać, rozruszać zmęczone ciągłym siedzeniem mięśnie; wykonywanie ćwiczeń, szczególnie takich, które rozciągają mięśnie pleców, oraz wzmacniają mięsnie brzucha, ćwiczenia takie można wykonywać zarówno podczas pracy, ale także po pracy. Dobre rezultaty daje dostęp do sali gimnastycznej na terenie zakładu pracy, lub zapewnienie pracownikom możliwości bezpłatnego korzystania z basenu, czy zajęć fitness; takie rozplanowanie zadań i czynności pracy, aby uwzględniały one aktywność fizyczną różnego typu, nie tylko pracę siedzącą, ale też czynności związane z chodzeniem, ruchem; po pracy pozycji siedzącej i z obciążeniem statycznym, należy unikać biernego odpoczynku (np. siedzenia przed telewizorem). 10
11 2. Profilaktyka psychospołeczna METODY I NARZĘDZIA SŁUŻĄCE OGRANICZENIU WYSTĘPOWANIA CZYNNIKÓW RYZYKA W ŚRODOWISKU PRACY Wiele organizacji w celu ograniczenia negatywnych skutków jakie powodują czynniki ryzyka występujące w środowisku pracy, monitoruje ich poziom posługując się w tym celu różnymi metodami i narzędziami. Praktycy zalecają aby działania interwencyjne, zmierzające do obniżenia poziomu czynników ryzyka znajdujących się w środowisku pracy podejmować równolegle działania nastawione na organizację oraz na jednostkę Działania skierowane na organizację Na pracodawcach państw europejskich ciąży wręcz obowiązek zarządzania i monitorowania poziomu stresu występującego w pracy, który nakłada na nich Ramowa Dyrektywa 89/39/EWG z 12 czerwca 1989 r., dotycząca narzędzi pomiaru służących do poprawy stanu zdrowia i bezpieczeństwa w miejscu pracy. Pracodawcy analizujący poziom stresu występujący w środowisku pracy powinni brać pod uwagę następujące aspekty: Czy pracownicy odczuwają przeciążenie ilościowe związane z wykonywaną pracą i czy są oni narażeni na działanie czynników fizycznych Jaki jest poziom kontroli, którą posiadają pracownicy nad wykonywanymi zadaniami Czy pracownicy rozumieją swoje role, zadania Jak wyglądają stosunki interpersonalne w pracy czy występują przypadki przemocy lub zastraszania Jakiego rodzaju wsparcie mogą uzyskać pracownicy od przełożonych i od współpracowników Jakiego rodzaju szkoleń potrzebują pracownicy do wykonywania powierzonych im zadań W celu zapobiegania i zmniejszania poziomu stresu jaki odczuwają pracownicy w związku z wykonywaną pracą, pracodawcy mogą podejmować następujące działania na poziomie organizacyjnym: Przydzielić pracownikom odpowiednią ilość czasu na wykonanie powierzonych zadań 11
12 Udzielić jasnych instrukcji dotyczących powierzonych zadań Doceniać, nagradzać pracowników za dobre wykonanie pracy Przydzielić pracownikom większą kontrolę nad wykonywaną przez nich pracą Zminimalizować występowanie fizycznych czynników ryzyka Włączyć pracowników w procesy decyzyjne dotyczące ich pracy Dostosować poziom wymagań do indywidualnego poziomu możliwości i umiejętności każdego pracownika Definiować role i zakres odpowiedzialności w sposób zrozumiały i nie budzący wątpliwości 2.2. Działania skierowane na jednostkę Obok działań nastawionych na organizację zaleca się podejmowanie działań skierowanych na jednostkę. Są one na ogół nastawione na trzy cele: 1. modyfikację spostrzegania stresującego charakteru środowiska pracy przez osoby o wzmożonej podatności na stres. Modyfikacja spostrzegania stresujących właściwości pracy zawodowej jest szczególnie zalecana osobom, które ze względu na swoje określone cechy temperamentu i osobowości narażone są na silniejsze odczuwanie stresu i ryzyko poważniejszych jego skutków, aniżeli inne osoby. Uświadomienie osobom posiadania tych cech pomaga im złagodzić spostrzeganie dotychczasowego zagrożenia i zmienić postawę wobec stresu. 2. restrukturyzację środowiska pracy w kierunku lepszego dopasowania tego środowiska do możliwości i potrzeb jednostki. Niezależnie od własnej podatności na stres zawodowy, każdy z nas może nauczyć się pewnych technik służących lepszemu dopasowaniu swojej pracy do własnych możliwości i potrzeb. Służą temu techniki polegające na takim planowaniu rytmu pracy, aby np. wykonywanie najtrudniejszych zadań odbywało się w tzw. najlepszych dla danej osoby porach dnia, aby były uwzględnione i właściwie wykorzystane niezbędne przerwy w pracy. Lepsze planowanie pracy to także unikanie przeciążenia poprzez cedowanie większych uprawnień na podwładnych, negocjowanie realistycznych terminów ukończenia określonych zadań itp. Przydatne okazują się wtedy takie techniki, jak precyzowanie wartości oraz identyfikacja najważniejszych celów zawodowych, elementy treningu asertywności, określone techniki relaksacyjne podczas przerw w pracy oraz wszelkie działania prowadzące do zwiększenia szansy na uzyskiwanie i udzielanie innym wsparcia społecznego, poprawny komunikacji, unikania konfliktów i trudności w 12
13 relacjach z kolegami. Celowi temu służy empatyczne słuchanie innych osób, wyrażanie aprobaty i akceptacji, bądź krytyki w sposób nie naruszający ich godności. 3. wzmocnienie ogólnej odporności pracowników na stres przez kreowanie właściwego stylu życia. Kluczowe znaczenie ma tutaj umiejętność zachowywania równowagi pomiędzy czasem pracy, a czasem przeznaczonym na odpoczynek, właściwa regeneracja, dbałość o zachowanie sprawności fizycznej, a nawet odpowiednia dieta. Istotne dla ochrony przed stresem w pracy jest także posiadanie angażujących nas emocjonalnie zainteresowań pozazawodowych oraz pielęgnowanie znaczących związków z rodziną i innymi, ważnymi dla nas osobami Pracownicy analizując również kilka aspektów przedstawionych poniżej, mogą stwierdzić czy ich środowisko pracy ma wpływ na odczuwany przez nich poziom stresu: Jaki jest poziom kultury pracy w organizacji, czy organizacja postrzega i monitoruje zjawisko stresu Jakiego rodzaju wymagania są nakładane na pracownika oraz na jakie czynniki ryzyka pracownik jest narażony Jaki jest poziom kontroli, który pracownik posiada nad wykonywaną pracą Jaki jest poziom jasności roli pracownika Jakiego rodzaju wsparcie otrzymuje pracownik od przełożonych i współpracowników Czy pracownicy uczestniczą w szkoleniach Pracownik może również obserwować czy nie pojawiają się w jego indywidualne zachowaniu symptomy wskazujące na oddziaływanie na jego osobę stresu związanego z pracą. Mogą to być następujące sygnały: Zmiany zachodzące w zachowaniu lub nastroju przejawiające się np. w konfliktach z kolegami, niemożnością podjęcia decyzji, problemami z wykonaniem pracy, zdenerwowaniem, podrażnieniem Odczucie niemożliwości radzenia sobie z różnymi sprawami zawodowymi i nie tylko Sięganie po używki Pojawianie się częstszych dolegliwości zdrowotnych objawiających się np. bólami głowy, problemami z zasypianiem Pracownik ma również możliwość i prawo prosić organizację, w której pracuje o umożliwienie mu podejmowania następujących działań aby chronić siebie i swoje zdrowie przed skutkami stresu w pracy: 13
14 Pracownik może zwrócić się do pracodawcy w celu udzielenia mu większej odpowiedzialności i swobody dotyczącej planowania zakresu pracy Pracownik może prosić pracodawcę o włączenie go w procesy decyzyjne dotyczące jego pracy Pracownik ma prawo zgłaszania pracodawcy lub przedstawicielowi pracodawcy przypadków dotyczących przemocy i mobbingu występujących w pracy Pracownik ma możliwość rozmawiania z pracodawcą w przypadku pojawienia się niejasności, co do powierzonego mu zakresu obowiązków i odpowiedzialności Pracownik ma prawo zgłaszania potrzeby odbycia szkolenia Pracownik ma prawo rozmowy z pracodawcą, w przypadku nie radzenia sobie z powierzonymi zadaniami 2.3. Dobre praktyki Pomocnymi narzędziami w podejmowaniu działań profilaktycznych na poziomie organizacyjnym są również dobre praktyki. Ich wartość polega przede wszystkim na fakcie, że dotyczą często problematyki występującej w określonej grupie zawodowej. Bardzo praktyczne wskazówki, dotyczące organizacji pracy operatorów call centers zostały zaprezentowane w projekcie CCallProject, Benninghoven i in. (2005). Autorzy projektu, na podstawie przeprowadzonych analiz szeregu aspektów środowiska pracy operatorów call centers opracowali sześć zasad/metod, które mogą służyć jako wytyczne do efektywnego zarządzania pracą w call-centres (Tabela 2). Tabela 2. 6 zasad/metod efektywnej organizacji pracy operatorów call centers Cel Metoda 1. Rozmowy telefoniczne powinny zajmować 60% Zmniejszenie ilości rozmów z dziennego czasu pracy klientami do akceptowanego 2. Należy wprowadzić system regularnych 5 przez pracowników poziomu minutowych zmian, średnio po godzinie pracy 3. Należy umożliwić pracownikom wykonywanie Uczynienie pracy bardziej różnorodnych zadań, czyli rozmów z klientami satysfakcjonującą poprzez oraz zadań biurowych wprowadzenie różnorodnych 4. Należy również tak ustalić warunki pracy, aby zadań umożliwiały wykonanie powierzonych zadań 5. Należy włączyć pracowników w procesy Wzmocnienie uznania za decyzyjne dotyczące wykonywanych zadań oraz wykonywaną pracę w procesy oceny wykonywanej pracy 14
15 Zwiększenie wsparcia udzielanego pracownikom przez przełożonego 6. Należy organizować szkolenia z zakresu wiedzy specjalistycznej i komunikacji. Zaprezentowane w projekcie zasady zostały z powodzeniem zastosowane po raz pierwszy w call centre w banku Stadtsparkasse w Hanowerze w Niemczech. Projekt uzyskał również pierwszą nagrodę przyznaną przez Europejską Agencję na rzecz Bezpieczeństwa i Zdrowia w miejscu pracy podczas Europejskiego Tygodnia dot. prewencji stresu w 2002 roku. W ramach tego projektu opracowano też pięć kroków, których stosowanie zaleca się przy podejmowaniu przez organizację strategii przeciwdziałania czynnikom ryzyka w środowisku pracy. Są to następujące kroki: 1. Identyfikacja obszarów problemowych, takich jak wysoki wskaźnik nieobecności i konfliktów społecznych. 2. Powołanie odpowiednio dobranej grupy ekspertów, która będzie planowała i koordynowała przeprowadzanie odpowiednich działań. 3. Analiza konkretnych problemów 4. Rozwój i zastosowanie rozwiązań 5. Ocena, udoskonalenie i kontrolowanie pomiarów Poza ogólnymi działaniami profilaktycznymi zmierzającymi do zmniejszenia negatywnych skutków obciążenia pracą, należy oceniać psychospołeczne warunki pracy w danym miejscu, np. z wyróżnieniem oddziałów a nawet mniejszych jednostek organizacyjnych i podejmować działania dostosowane do aktualnej sytuacji pracy. W badaniach przeprowadzonych w ramach niniejszego projektu stwierdzono istotne różnice w zależności od miejsca pracy. Analiza wyników pokazała, że w dwóch różnych miejscach zatrudnienia mogą występować różnice zarówno w psychospołecznych warunkach pracy, jak i samopoczuciu pracowników i potrzebie zmian w pracy. Stwierdzono, że mniejsze poczucie wpływu na warunki pracy, tzw. utrata kontroli i poczucie braku wsparcia społecznego od przełożonych i współpracowników ma swoje konsekwencje w obniżonym samopoczuciu psychicznym pracowników i większej potrzebie zmian w pracy. Jak się okazało, konsekwencją obciążenia wynikającego z niekorzystnych psychospołecznych warunków pracy są również dolegliwości fizyczne, takie jak bóle głowy i kręgosłupa. W celu poprawy psychospołecznych warunków pracy i polepszenia zdrowia pracowników można podjąć szereg działań korygujących w różnych obszarach. Wsparcie od przełożonych nie tylko zmniejsza negatywne skutki stresu, ale również zwiększa motywację do pracy oraz ułatwia obustronną wymianę informacji zawodowych. Często z powodu specyfiki pracy w centrach 15
16 komunikacji z klientami, możliwość otrzymania wsparcia od współpracowników jest mniejsza. Jego deficyt i ograniczone możliwości wymiany informacji zawodowych można rekompensować poprzez zwiększenie wsparcia od przełożonych lub tworzenie spotkań integracyjno szkoleniowych, mających na celu zarówno podnoszenie umiejętności komunikacyjnych, jak i umożliwienie kontaktów koleżeńskich. Pracownik może nie tylko wykonywać powierzone zadania, ale poprzez partycypację może usprawniać warunki pracy, a nawet poprawiać jej organizację. Zwiększenie możliwości wymiany wsparcia ze współpracownikami, wzajemna wymiana doświadczeń, wsparcie emocjonalne, instrumentalne i praktyczne w określonych warunkach pracy może zmniejszać negatywne skutki stresu w pracy oraz poprawić samopoczucie i wydajność pracowników. 16
17 3. Podsumowanie Ochrona zdrowia i zapewnienie bezpiecznych warunków pracy przynosi korzyść zarówno pracodawcom oraz też pracownikom. Obie strony mają do dyspozycji szereg narzędzi i metod służących do pomiaru, monitorowania i zapobiegania negatywnym czynnikom ryzyka występującym w środowisku pracy. Każdy pracodawca chcący poprawić wydajność pracy powinien dbać o dobrą atmosferę w pracy, stwarzać okazje do uczestniczenia pracowników w modyfikacji warunków pracy oraz starać się o podnoszenie umiejętności pracowników. Nie chodzi tylko o umiejętności zawodowe, ale również o wiedzę na temat ergonomii stanowiska pracy, asertywnych postaw, zasad dobrej komunikacji. Ta wiedza i umiejętności, pozornie nie związane z wykonywaniem pracy, powodują, że codzienne zadania wykonywane są lepiej, szybciej a co najważniejsze w dobrej atmosferze. To jeden ze sposobów, aby praca była zdrowa i bezpieczna oraz mniej stresująca. Stres psychiczny jest pojęciem subiektywnym: człowiek odczuwa pewne napięcie psychiczne pod wpływem tego, jak spostrzega sytuację zewnętrzną. Jak pokazują wyniki badań, sposób spostrzegania swej pracy przez pracowników call centers może być zróżnicowany w zależności od organizacji pracy, relacji międzyludzkich i wpływu na warunki pracy. W psychologii społecznej utarło się powiedzenie, że najtańszym sposobem radzenia sobie ze stresem jest wsparcie społeczne. Dobry kolega lub przełożony swoim empatycznym zachowaniem, pomocą praktyczną czy zwykłym poklepaniem po ramieniu może sprawić, że negatywne konsekwencje zdrowotne odczuwanego stresu w pracy będą w przyszłości mniej odczuwane. 17
18 4. Literatura Benninghoven, A., Bindzius, F., Braun, D., Cramer, J., Ellegast, R., Flowerday, U., Genz, A., von der Heyden, T., Pfeiffer, W., Schittly, D., Schweer, R., & Stamm, R. (2005). CCall- Healthy and Successful Work in Call Centres. International Journal of Occupational Safety and Ergonomice (JOSE), 11, No. 4, Dyrektywa Rady z dnia 29 maja 1990 r. w sprawie minimalnych wymagań w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia przy pracy z urządzeniami wyposażonymi w monitory ekranowe (90/270/EWG). Dyrektywa Rady z dnia 12 czerwca 1989 r. w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy (tzw. dyrektywa ramowa) (89/391/EWG). European Agency for Safety and Health at Work (2000). Work-related neck and upper limb musculoskeletal disorders. Agency report and factsheet WRULD: summary of Agency report. Bilbao, Spain: European Agency for Safety and Health at Work. European Agency for Safety and Health at Work (2008). Thematic report on MSDs (w przygotowaniu). Bilbao, Spain: European Agency for Safety and Health at Work. European Foundation for the Improvement of Working and Living Conditions (2007). Fourth European Working Conditions Survey. Dublin, Ireland: European Foundation for the Improvement of Working and Living Conditions. Gedliczka A. (red.) (2001). Atlas miar człowieka. Dane do projektowania i oceny ergonomicznej. Warszawa: CIOP. Główny Urząd Statystyczny (2008). Wypadki przy pracy i problemy zdrowotne związane z pracą. Warszawa: GUS. Kaminska, J. (2005). Jak prawidłowo siedzieć. Bezpieczeństwo Pracy, 5, Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe.(dz. U. Nr 148, poz. 973). Zakład Ubezpieczeń Społecznych (2008). Absencja Chorobowa w 2007 roku. Warszawa: Zakład Ubezpieczeń Społecznych. 18
Załącznik 1. Streszczenie podsumowujące całość wykonanych prac.
Załącznik 1. Streszczenie podsumowujące całość wykonanych prac. Ocena obciążenia psychofizycznego oraz zapobieganie dolegliwościom układu mięśniowo-szkieletowego u pracowników centrów obsługi klientów
Bardziej szczegółowoOPERATOR SPRZĘTU KOMPUTEROWEGO
Szkolenie wstępne InstruktaŜ stanowiskowy OPERATOR SPRZĘTU KOMPUTEROWEGO pod red. Bogdana Rączkowskiego Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia
Bardziej szczegółowoŹródła zagrożeń oraz ergonomiczne czynniki ryzyka na stanowisku wyposażonym w monitor ekranowy
Źródła zagrożeń oraz ergonomiczne czynniki ryzyka na stanowisku wyposażonym w monitor ekranowy Wymagania minimalne [Dz.U.1998.148.973] Minimalne wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii
Bardziej szczegółowoMINIMALNE WYMAGANIA BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY ORAZ ERGONOMII, JAKIE POWINNY SPEŁNIĆ STANOWISKA PRACY WYPOSAŻONE W MONITORY EKRANOWE
URZĄDZENIA TECHNIKI KOMPUTEROWEJ WWW.EDUNET.TYCHY.PL MINIMALNE WYMAGANIA BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY ORAZ ERGONOMII, JAKIE POWINNY SPEŁNIĆ STANOWISKA PRACY WYPOSAŻONE W MONITORY EKRANOWE DZ.U. 1998
Bardziej szczegółowoOrganizacja stanowiska pracy z komputerem:
Organizacja stanowiska pracy z komputerem: Materiały szkoleniowe Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na
Bardziej szczegółowoPlan wykładu. Pojęcie ergonomii Zagrożenia długotrwałej pracy z komputerem Ergonomiczne stanowisko komputerowe Ćwiczenia i przerwy
Plan wykładu Pojęcie ergonomii Zagrożenia długotrwałej pracy z komputerem Ergonomiczne stanowisko komputerowe Ćwiczenia i przerwy Ergonomia Ergonomia - nauka o pracy, czyli dyscyplina naukowa zajmująca
Bardziej szczegółowoWYKŁAD DLA KLASY I Technikum Informatycznego
ERGONOMIA STANOWISKA KOMPUTEROWEGO WYKŁAD DLA KLASY I Technikum Informatycznego PRACA PRZY KOMPUTERZE Praca przy komputerze, wykonywana codziennie dłużej niż 4 godziny, może być uciążliwa, gdyż: - intensywna
Bardziej szczegółowoO czym należy wiedzieć i pamiętać. Praca przy komputerze, wykonywana codziennie dłużej niż 4 godziny, może być uciążliwa, gdyż:
O czym należy wiedzieć i pamiętać Praca przy komputerze, wykonywana codziennie dłużej niż 4 godziny, może być uciążliwa, gdyż: intensywna praca wzrokowa może powodować dolegliwości wzroku, bóle głowy,
Bardziej szczegółowoZałącznik 3. Kwestionariusz Ergonomiczne stanowisko komputerowe
Załącznik 3. Kwestionariusz Ergonomiczne stanowisko komputerowe (Zmodyfikowany kwestionariusz występowania subiektywnych objawów zespołów przeciążeniowych oraz Zmodyfikowana lista kontrolna: Bezpieczeństwo
Bardziej szczegółowoZałącznik 6. Szczegółowe wyniki analizy ergonomicznej
Załącznik 6. Szczegółowe wyniki analizy ergonomicznej Wyniki analizy statystycznej kwestionariusza Ergonomiczne stanowisko komputerowe. Oznaczenie użyte w analizie Pytanie w kwestionariuszu SK1 Jak często
Bardziej szczegółowoERGONOMIA. Cz. 5 ZASADY ORGANIZACJI PRACY I STANOWISK PRACY
ERGONOMIA Cz. 5 ZASADY ORGANIZACJI PRACY I STANOWISK PRACY 1 OGÓLNE ZASADY KSZTAŁTOWANIA STANOWISK PRACY Zapobiegać lub redukować konsekwencje związane z przeciążeniami można poprzez: 1. Unikanie pochylania
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ
Dz.U.98.148.973 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe. (Dz. U. z dnia 10
Bardziej szczegółowoPLAN PRZEPROWADZENIA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO w Starostwie Powiatowym w Gryfinie
Załącznik Nr 2 do Zarządzenia Nr 129/2011 z dnia 25 listopada 2011 r. PLAN PRZEPROWADZENIA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO w Starostwie Powiatowym w Gryfinie Termin przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego planuje
Bardziej szczegółowoPraca przy komputerze, wykonywana codziennie dłuŝej niŝ 4 godziny, moŝe być uciąŝliwa, gdyŝ:
PRACA PRZY KOMPUTERZE Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy O czym naleŝy wiedzieć i pamiętać Praca przy komputerze, wykonywana codziennie dłuŝej niŝ 4 godziny, moŝe być uciąŝliwa,
Bardziej szczegółowoWpisany przez Natalia Głowacka czwartek, 09 września :06 - Poprawiony czwartek, 23 września :10
Instrukcja BHP przy obsłudze komputera i drukarki Obsługujący komputer i drukarkę powinien: - posiadać przeszkolenie stanowiska z zakresu bhp - być przeszkolony w zakresie bhp szkoleniem wstępnym-ogólnym
Bardziej szczegółowoZasady kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy
Zasady kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy Bardzo ważnym elementem w procesie pracy jest dopasowywanie warunków pracy do pracownika, bardziej niż pracownika do warunków pracy co jest
Bardziej szczegółowoINSTRUKTAŻ STANOWISKOWY PRACOWNIKÓW ADMINISTRACYJNO-BIUROWYCH NARAŻONYCH NA DZIAŁANIE CZYNNIKÓW UCIĄŻLIWYCH
INSTRUKTAŻ STANOWISKOWY PRACOWNIKÓW ADMINISTRACYJNO-BIUROWYCH NARAŻONYCH NA DZIAŁANIE CZYNNIKÓW UCIĄŻLIWYCH Szkolenia bhp w firmie instruktaż stanowiskowy pracowników administracyjno-biurowych 1 Informacje
Bardziej szczegółowoORGANIZACJA STANOWISKA PRACY Z KOMPUTEREM
ORGANIZACJA STANOWISKA PRACY Z KOMPUTEREM Czynniki szkodliwe: pole elektrostatyczne rzędu do 100 V/m w odległości około 50 cm od ekranu, wywołane wysokim potencjałem dodatnim monitora ekranowego, promieniowanie
Bardziej szczegółowoPamiętaj! także podczas pracy! Czy wiesz, jaka jest prawidłowa posta ciała podczas pracy przy komputerze
Dbaj o zdrowie także podczas pracy! Usiądź na krześle. Ustaw jego wysokość tak, aby blat biurka znajdował się mniej więcej na wysokości łokcia. Kąt pomiędzy łokciem a przedramieniem powinien wynosić 90
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET KARDYNAŁA STEFANA WYSZYŃSKIEGO w WARSZAWIE REKTOR
UNIWERSYTET KARDYNAŁA STEFANA WYSZYŃSKIEGO w WARSZAWIE REKTOR ZARZĄDZENIE NR 18/2004 Rektora Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach
Bardziej szczegółowoCALL CENTER - WYMAGANIA DLA STANOWISK PRACY
CALL CENTER - WYMAGANIA DLA STANOWISK PRACY Od kilku lat obserwuje się dynamiczny rozwój rynku usług telemarketingowych działającego w oparciu o specjalne działy określane mianem "call center". Szacuje
Bardziej szczegółowoKOMPLEKSOWA REHABILITACJA OFERTA DLA FIRM
KOMPLEKSOWA REHABILITACJA OFERTA DLA FIRM Zdrowy pracownik, to wydajny pracownik. VERIDIS PREZENTUJE - OFERTA DLA FIRM Ci, którzy myślą, że nie mają czasu na ćwiczenia fizyczne, będą musieli wcześniej
Bardziej szczegółowoSZKOLENIE OKRESOWE W DZIEDZINIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY OSÓB ZATRUDNIONYCH NA STANOWISKACH KIEROWNICZYCH CZĘŚĆ 4
SZKOLENIE OKRESOWE W DZIEDZINIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY OSÓB ZATRUDNIONYCH NA STANOWISKACH KIEROWNICZYCH CZĘŚĆ 4 IV. ORGANIZACJA I METODY KSZTAŁTOWANIA BEZPIECZNYCH I HIGIENICZNYCH WARUNKÓW PRACY.
Bardziej szczegółowoJAK ZADBAĆ O STANOWISKO PRACY UCZNIA 2013-09-18 ODDZIAŁ EDUKACJI ZDROWOTNEJ I HIGIENY DZIECI I MŁODZIEŻY
JAK ZADBAĆ O STANOWISKO PRACY UCZNIA 1 Ważnym elementem dla ucznia jest zapewnienie mu stanowiska pracy dostosowanego do wymagań ergonomii. Ma to odzwierciedlenie w obowiązujących przepisach prawnych,
Bardziej szczegółowoJAK ZADBAĆ O STANOWISKO PRACY UCZNIA
JAK ZADBAĆ O STANOWISKO PRACY UCZNIA 1 Ważnym elementem dla ucznia jest zapewnienie mu stanowiska pracy dostosowanego do wymagań ergonomii. Ma to odzwierciedlenie w obowiązujących przepisach prawnych,
Bardziej szczegółowoMożliwości fizyczne i psychomotoryczne starszych pracowników w aspekcie dostosowania stanowisk pracy dla populacji starszych pracowników
Możliwości fizyczne i psychomotoryczne starszych pracowników w aspekcie dostosowania stanowisk pracy dla populacji starszych pracowników Danuta Roman-Liu Dolegliwości mięśniowo-szkieletowe u pracowników
Bardziej szczegółowoORGANIZACJA STANOWISKA PRACY CZŁOWIEKA W POZYCJI STOJĄCEJ
ORGANIZACJA STANOWISKA PRACY CZŁOWIEKA W POZYCJI STOJĄCEJ Pozycja stojąca jest częsta w zawodach, w których praca związana jest z koniecznością użycia większej siły i większej przestrzeni. Nie jest ona
Bardziej szczegółowoStanowisko pracy ucznia i przedszkolaka
Stanowisko pracy ucznia i przedszkolaka Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Poznaniu Oddział Higieny Dzieci i Młodzieży Poznań 2012 ERGONOMIA [gr. érgon dzieło, praca, nómos prawo ], antropotechnika,
Bardziej szczegółowoPrzykładowa lista kontrolna dla stanowisk pracy biurowej wyposażonych w monitory ekranowe
Stanowisko/-a pracy Przykładowa lista kontrolna dla stanowisk pracy biurowej wyposażonych w monitory ekranowe... (opis, lokalizacja) Data przeprowadzenia kontroli... (dzień, miesiąc, rok) Lp. Pytanie dotyczące
Bardziej szczegółowoKwestionariusz dla przedstawiciela kadry kierowniczej lub specjalisty ds. bhp
Kwestionariusz dla przedstawiciela kadry kierowniczej lub specjalisty ds. bhp Podstawowe informacje o przedsiębiorstwie Rodzaj działalności:. Liczba pracowników w jednostce lokalnej:. Wdrożony system zarządzania
Bardziej szczegółowoBHP w pracowni komputerowej
BHP w pracowni komputerowej BHP w pracowni komputerowej Praca przy komputerze może być źródłem wielorakich problemów zdrowotnych. Jak wiadomo lepiej, taniej i szybciej jest zapobiegać tego typu problemom
Bardziej szczegółowoLista kontrolna Tomasz Przymusiak ZIM ZP sem. VII. Lista Kontrolna
Lista Kontrolna Nazwa stanowiska Lokalizacja dział/pokój Imię i Nazwisko pracownika Rodzaj pracy z komputerem Czas pracy z komputerem Analizę przeprowadził Data analizy Aby przeprowadzić analizę należy
Bardziej szczegółowoPrawidłowa postawa ciała a ergonomia pracy
Prawidłowa postawa ciała a ergonomia pracy Współczesny człowiek jest szczególnie narażony na wady postawy ciała. Siedzący tryb życia coraz mniejsza aktywność ruchowa, złe nawyki żywieniowe a w konsekwencji
Bardziej szczegółowoBól pleców u dentystów (i jak się go pozbyć)
Ból pleców u dentystów (i jak się go pozbyć) Doktor James Tang jest lekarzem, specjalistą z zakresu ćwiczeń korekcyjnych i trenerem personalnym 3-ego poziomu. Zapoznaj się z jego skutecznymi wskazówkami
Bardziej szczegółowoDane ergonomiczne do projektowania stanowisk pracy. Strefa pracy kończyn górnych. Wymiary. PN-N 08018: 1991
Dane ergonomiczne do projektowania stanowisk pracy. Strefa pracy kończyn górnych. Wymiary. PN-N 08018: 1991 Strefy pracy kończyn górnych [PN-91/N 08018] Normalizacja PN-91/N-08018 strefy pracy kończyn
Bardziej szczegółowoMateriały do samodzielnego studiowania. 2. Temat: Bezpieczne i ergonomiczne warunki pracy z komputerem.
mgr Jarosław Rybusiński główny specjalista ds. BHP Materiały do samodzielnego studiowania. 1. Nazwa przedmiotu: Bezpieczeństwo i higiena pracy oraz ergonomia. 2. Temat: Bezpieczne i ergonomiczne warunki
Bardziej szczegółowoProfilaktyka wad postawy
Profilaktyka wad postawy Prawidłowa postawa ciała w dużym stopniu decyduje o zdrowiu dziecka. Postęp cywilizacji przyczynia się do eliminowania wysiłku fizycznego prowadząc do dysfunkcji układu ruchowego.
Bardziej szczegółowoErgonomia stanowiska komputerowego
Ergonomia stanowiska komputerowego ERGOTEST 2007 Spis treści 1. Metodologia i cel badań.3 2. Cechy społeczno demograficzne respondentów.4 3. Wyniki badań......5 1. Organizacja przestrzeni....5 2. Organizacjja
Bardziej szczegółowoZdrowy Kwadrans. Strona znajduje się w archiwum. Szanowni Państwo,
Strona znajduje się w archiwum. Zdrowy Kwadrans Szanowni Państwo, W imieniu Wojewody Świętokrzyskiego Bożentyny Pałki-Koruby i Wicewojewody Grzegorza Dziubka gorąco zachęcamy do udziału w akcji Zdrowy
Bardziej szczegółowoZagrożenia psychospołeczne
Zagrożenia psychospołeczne 1. Wstęp Zarządzanie stresem nie jest dla pracodawców jedynie obowiązkiem moralnym i dobrą inwestycją, jest to wymóg prawny określony w dyrektywie ramowej 89 /391/EWG 3 2. Przeciwdziałanie
Bardziej szczegółowoZarządzanie bezpieczeństwem Laboratorium 2. Analiza ryzyka zawodowego z wykorzystaniem metody trzypunktowej
Zarządzanie bezpieczeństwem Laboratorium 2. Analiza ryzyka zawodowego z wykorzystaniem metody trzypunktowej Szczecin 2013 1 Wprowadzenie Ryzyko zawodowe: prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń
Bardziej szczegółowoProjekt ergonomicznego stanowiska pracy ELEKTRONIKA
Tytuł pracy Projekt ergonomicznego stanowiska pracy ELEKTRONIKA PLAN PRACY 1. Cel pracy i ogólne zasady i założenia przy projektowaniu ergonomicznym. 2. Opis i charakterystyka czynności wykonywanych na
Bardziej szczegółowoGIMNASTYKA KOMPENSACYJNO -
Slajd 1 Slajd 2 Slajd 3 GIMNASTYKA KOMPENSACYJNO - KOREKCYJNA WPROWADZENIE Zadania gimnastyki Gimnastyka wyrównawcza to zasób i rodzaj ćwiczeń, które mają skompensować pewien niedobór ruchowy zarówno pod
Bardziej szczegółowoOpis techniczny: krzeseł obrotowych i konferencyjnych oraz foteli obrotowych gabinetowych podnóŝka i siedziska z oparciem.
Załącznik A /do załącznika 1.4./ Opis techniczny: krzeseł obrotowych i konferencyjnych oraz foteli obrotowych gabinetowych podnóŝka i siedziska z oparciem. Uwaga: W kaŝdym osobnym opisie technicznym /poz.1,
Bardziej szczegółowoDr Jawny System. System aktywnego siedzenia
Dr Jawny System System aktywnego siedzenia Dr Jawny System jest zwieńczeniem koncepcji Systemu Aktywnego Leczenia Kręgosłupa SALK oraz wieloletnich prac konstruktorskich Jarosława Jawnego. Wszystkie części
Bardziej szczegółowoORGANIZACJA DZIAŁAŃ W ZAKRESIE OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO
ORGANIZACJA DZIAŁAŃ W ZAKRESIE OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO Lista pytań kontrolnych dla specjalisty zewnętrznego ds. bhp lub oceniającego jego pracę pracodawcy Przedstawiona lista dotyczy podstawowych zagadnień
Bardziej szczegółowoPromocja zdrowia i edukacja prozdrowotna
Promocja zdrowia i edukacja prozdrowotna Kształcenie w zakresie podstaw promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej Zdrowie, promocja zdrowia, edukacja zdrowotna, zapobieganie chorobom. Historia promocji zdrowia.
Bardziej szczegółowoźle METODYKA ERGONOMICZNEGO WYKONYWANIA ĆWICZEŃ SIŁOWYCH
Podnoszenie jest bezpieczne wówczas, gdy rzut środka ciężkości układu, osoba podnosząca i obiekt podnoszony mieści się wewnątrz powierzchni ograniczonej stopami (czworobok podparcia). Stopy powinny być
Bardziej szczegółowokolekcja mebli dziecięcych
kolekcja mebli dziecięcych krzesło OXFORD 3 OXFORD OX 102 rosnę razem Z TOBĄ 3-9 lat 9-12 lat 4 12 -... lat 5 Jaki KOLOR polubi Twoje DZIECKO? 6 BE GN PK GY 7 Czy TWOJE dziecko siedzi prawidłowo? SPRAWDŹ!
Bardziej szczegółowoPraca przy komputerzezasady
Praca przy komputerzezasady BHP Mikroklimat pomieszczenia oraz temperatura Wywiera on bezpośredni wpływ na samopoczucie oraz wydajność pracy pracowników - W okresie zimowym temperatura w pomieszczeniach
Bardziej szczegółowoOcena obciążenia uczniów tornistrami/plecakami
Ocena obciążenia uczniów tornistrami/plecakami Zbyt duży ciężar tornistra lub pochylenie ciała wymuszone przez ten ciężar, powoduje zwiększenie obciążenia kręgosłupa oraz mięśni tułowia i może doprowadzić
Bardziej szczegółowoStres w pracy? Nie, dziękuję!
Najważniejsze informacje i wyniki badań nt. stresu zawodowego. Metody i techniki radzenia sobie ze stresem Dr Dorota Żołnierczyk Zreda Pracownia Psychologii i Socjologii Pracy Centralny Instytut Ochrony
Bardziej szczegółowoPASZPORT ZDROWEJ KOBIETY W PROFILAKTYCE CHORÓB NOWOTWOROWYCH
PASZPORT ZDROWEJ KOBIETY W PROFILAKTYCE CHORÓB NOWOTWOROWYCH II Ogólnopolska Konferencja Medycyny Pracy Zadania pielęgniarki służby medycyny pracy Współczesne wyzwania w ochronie zdrowia pracujących Mgr
Bardziej szczegółowoComfortControl 01 BLOKADA MECHANIZMU
Krok 1: Odblokowanie fotela. 01 BLOKADA MECHANIZMU Krok 2: Dopasowanie fotela do swojej sylwetki. 02 PŁYNNOŚĆ DZIAŁANIA MECHANIZMU 03 GŁĘBOKOŚĆ SIEDZISKA 04 WYSOKOŚĆ OPARCIA Krok 3: Regulacja fotela w
Bardziej szczegółowoStanowisko pracy ucznia
Wyposażenie szkół w odpowiednie meble - ławki jest z punktu widzenia zdrowia dziecka sprawą bardzo ważną. Uczniowie spędzają w nich znaczną część czasu w szkole, ma to istotny wpływ na ich postawę ciała
Bardziej szczegółowoPodstawy urządzeń techniki komputerowej
Podstawy urządzeń techniki komputerowej Instrukcja do ćwiczenia 3. Temat ćwiczenia: Wpływ komputera na zdrowie człowieka. Profilaktyka zdrowotna 1. Cel ćwiczenia: Przedstawienie wpływu urządzeń komputerowych
Bardziej szczegółowodr inż. Zofia Pawłowska 2016 r.
INTEGROWANIE ZARZĄDZANIA WIEKIEM Z ZARZĄDZANIEM BEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY - materiały informacyjne dr inż. Zofia Pawłowska 2016 r. Opracowano w ramach realizacji III etapu programu wieloletniego
Bardziej szczegółowoProgram REBA. ergonomia. czyli ocena obciążenia układu ruchu dla prac związanych z ręcznym przemieszczaniem
rogram czyli ocena obciążenia układu ruchu dla prac związanych z ręcznym przemieszczaniem Metoda jest szybką metodą ergonomicznej oceny stanowisk pracy, na których pracownicy skarżą się na dolegliwości
Bardziej szczegółowoERGONOMIA PRACY KIEROWCY POJAZDU CIĘŻKIEGO
ERGONOMIA PRACY KIEROWCY POJAZDU CIĘŻKIEGO Opracowanie: Paweł Bartuzi Centralny Instytut Ochrony Pracy- Paostwowy Instytut Badawczy Spis treści 1. Wprowadzenie 3 2. Badania terenowe 5 3. Badania doświadczalne
Bardziej szczegółowoINSTRUKCJA oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy oraz wynikające z niej działania w Starostwie Powiatowym w Gryfinie. Rozdział 1 Definicje
Załącznik Nr 1 do Zarządzenia Nr /2006 z dnia 2006r. INSTRUKCJA oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy oraz wynikające z niej działania w Starostwie Powiatowym w Gryfinie Rozdział 1 Definicje 1.
Bardziej szczegółowoBhp pracy przy i z komputerem
Bhp pracy przy i z komputerem Lekcja 2/3. Bhp pracy przy i z komputerem. Porażenie prądem. Przygotował: Ryszard Kijanka Wstęp: Praca na stanowisku komputerowym niesie za sobą specyfikę - pozycję głównie
Bardziej szczegółowoAktywno dynamiczne siedzisko 3D dla dzieci kształtujące prawidłową postawę!
Aktywno dynamiczne siedzisko 3D dla dzieci kształtujące prawidłową postawę! 1 Swoppster ergonomia dla dzieci! Aktywno dynamiczne siedzisko dla dzieci od 4 do 12 lat! Ruch od samego początku wzmacnia plecy.
Bardziej szczegółowoSZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA PAKIET 1 A.
Załącznik nr 6a SZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA PAKIET 1 A. Wymagania ogólne 1. Przedmiotem zamówienia jest wykonanie, dostawa oraz montaż mebli biurowych na potrzeby projektu pn.: e-powiat Nowosądecki,
Bardziej szczegółowoZnaczenie redukcji poziomu stresu w zakładzie pracy dla poprawy warunków pracy i wydajności. Marta Bem
Znaczenie redukcji poziomu stresu w zakładzie pracy dla poprawy warunków pracy i wydajności Marta Bem Dobrostan w pracy to dynamiczny stan umysłu charakteryzujący się względną równowagą między zdolnościami,
Bardziej szczegółowoStruktura przestrzenna stanowiska pracy
P O L I T E C H N I K A W A R S Z A W S K A W Y D Z I A Ł Z A R Z Ą D Z A N I A LABORATORIUM ERGONOMII I KSZTAŁTOWANIA ŚRODOWISKA PRACY Struktura przestrzenna stanowiska pracy ĆWICZENIE 1A Ocena ergonomiczności
Bardziej szczegółowo3. ORGANIZACJA I METODY KSZTAŁTOWANIA BEZPIECZNYCH I HIGIENICZNYCH WARUNKÓW PRACY Z UWZGLĘDNIENIEM STANOWISK WYPOSAŻONYCH W MONITORY EKRANOWE;
3. ORGANIZACJA I METODY KSZTAŁTOWANIA BEZPIECZNYCH I HIGIENICZNYCH WARUNKÓW PRACY Z UWZGLĘDNIENIEM STANOWISK WYPOSAŻONYCH W MONITORY EKRANOWE; ZARZĄDZANIE BEZPIECZEOSTWEM I HIGIENĄ PRACY MINIMLANE WYMAGANIA
Bardziej szczegółowoSukces odpowiedzialnego pracodawcy to inwestycja w zdrowie pracowników
Dr Piotr Wachowiak 1 Sukces odpowiedzialnego pracodawcy to inwestycja w zdrowie pracowników Pracownik jest najważniejszym kapitałem każdego przedsiębiorstwa. Aby pracownicy przyczyniali się do realizacji
Bardziej szczegółowoPODUSZKA PROFILOWANA ORTOPEDYCZNA Z PIANKI LENIWEJ
+48 531 955 585 sklep@pomocedlaseniora.pl Poduszka ortopedyczna SoftSleep na ból szyi PODUSZKA PROFILOWANA ORTOPEDYCZNA Z PIANKI LENIWEJ Oferowana Państwu poduszka jest przedmiotem medycznym, posiada certyfikat
Bardziej szczegółowoPROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. KARDYNAŁA STEFANA WYSZYŃSKIEGO W LESZCZYDOLE STARYM
PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. KARDYNAŁA STEFANA WYSZYŃSKIEGO W LESZCZYDOLE STARYM Zmiany społeczno-ekonomiczne oraz polityczne ostatnich lat sprawiły, iż zwiększyła się liczba czynników destrukcyjnych
Bardziej szczegółowoEuropejska Strategia Bezpieczeństwa i Higieny Pracy
Europejska Strategia Bezpieczeństwa i Higieny Pracy dr inż. Zofia Pawłowska kierownik Zakładu Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy CIOP-PIB Informacja przygotowana na posiedzenie Rady Ochrony Pracy
Bardziej szczegółowoPolacy w pracy biurowej
Polacy w pracy biurowej ergonomia komputerowego stanowiska pracy raport z badań raport wykonała Anna Macyszyn Instytut Socjologii Uniwersytetu Wrocławskiego Warszawa, listopad 2006r. 1 Spis treści 1. Metodologia
Bardziej szczegółowoCentrum ćwiczeń mięśni pleców
Centrum ćwiczeń mięśni pleców Bazując na aktualnych wynikach badań dr.wolff opracował jedyną swego rodzaju koncepcję terapii mięśni grzbietowych w celu stabilizacji lędźwiowego odcinka kręgosłupa. Pacjenci,w
Bardziej szczegółowoPROGRAM WYCHOWAWCZY MIEJSKIEGO PRZEDSZKOLA NR 14 Z ODDZIAŁAMI INTEGRACYJNYMI W OŚWIĘCIMIU
PROGRAM WYCHOWAWCZY MIEJSKIEGO PRZEDSZKOLA NR 14 Z ODDZIAŁAMI INTEGRACYJNYMI W OŚWIĘCIMIU UZASADNIENIE Ważnym zadaniem przedszkola jest kształtowanie cech i postaw dzieci, pozwalających im w przyszłości
Bardziej szczegółowoWpisany przez Administrator poniedziałek, 18 października :15 - Poprawiony poniedziałek, 18 października :59
Wymagania wobec mebli szkolnych reguluje Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 31.12.2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz.U.
Bardziej szczegółowoW zdrowym ciele zdrowy duch
W zdrowym ciele zdrowy duch "Ruch może zastąpić niemal każdy lek, ale żaden lek nie zastąpi ruchu Wojciech Oczko-nadworny lekarz Stefana Batorego Można wyróżnić aktywność fizyczną podejmowaną: w czasie
Bardziej szczegółowoPROJEKT REALIZOWANY W NOWYM SĄCZU W OKRESIE OD DNIA 01.01.2015 ROKU DO DNIA 31.12.2015 ROKU
Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr Rady Miasta Nowego Sącza z dnia PROJEKT SOCJALNY SĄDECKA POMOCNA DŁOŃ PROJEKT REALIZOWANY W NOWYM SĄCZU W OKRESIE OD DNIA 01.01.2015 ROKU DO DNIA 31.12.2015 ROKU PROJEKTODAWCA
Bardziej szczegółowo3. Chorzy psychicznie, w rozumieniu ustawy o ochronie zdrowia psychicznego
Działania Klubu Integracji Społecznej od 2010 roku. TUTUŁ PROGRAMU Zwiększenie szans na zatrudnienie i podniesienie kompetencji społecznych poprzez stworzenie kompleksowego systemu wsparcia dla osób zagrożonych
Bardziej szczegółowoProjekt systemowy Program aktywności społeczno-zawodowej klientów ośrodka pomocy społecznej w Starym Kurowie
Projekt systemowy Program aktywności społeczno-zawodowej klientów ośrodka pomocy społecznej w Starym Kurowie poddziałanie 7.1.1 Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji przez ośrodki pomocy społecznej
Bardziej szczegółowoAnaliza obciążenia statycznego metoda OWAS
Analiza obciążenia statycznego metoda OWAS. Wiadomości wstępne. Metoda analizy obciążenia statycznego Metodą OWAS (Ovako Working Posture Analysis System) służy do oceny wielkości obciążenia statycznego
Bardziej szczegółowoPROGRAM SZKOLENIA OKRESOWEGO pracowników administracyjno-biurowych
( miejscowość i data) PROGRAM SZKOLENIA OKRESOWEGO pracowników administracyjno-biurowych 1. Cel szkolenia a. zaznajomienie pracowników z czynnikami środowiska pracy mogącymi powodować zagrożenia dla bezpieczeństwa
Bardziej szczegółowoPOŚLADKI NA PIĄTKĘ ZESTAW 5 ĆWICZEŃ, KTÓRE SPRAWIĄ, ŻE TWOJE POŚLADKI STANĄ SIĘ SILNE, SPRĘŻYSTE I BĘDĄ WYGLĄDAŁY PIĘKNIE
POŚLADKI NA PIĄTKĘ ZESTAW 5 ĆWICZEŃ, KTÓRE SPRAWIĄ, ŻE TWOJE POŚLADKI STANĄ SIĘ SILNE, SPRĘŻYSTE I BĘDĄ WYGLĄDAŁY PIĘKNIE Ćwicz 3 razy w tygodniu, zawsze z jednodniową przerwą. Rob przerwy około 1 min
Bardziej szczegółowoWspółpraca pracodawcy i koordynowanej opieki medycznej metodą na długofalowe utrzymanie aktywności zawodowej
Współpraca pracodawcy i koordynowanej opieki medycznej metodą na długofalowe utrzymanie aktywności zawodowej dr n. med. Grzegorz Juszczyk Dyrektor Działu Profilaktyki Korporacyjnej Zdrowotne przecieki
Bardziej szczegółowoSzczegółowy opis przedmiotu zamówienia. ZADANIE NR 1 PT PO WER / PT RPO WZ
Załącznik nr 1 do Zapytania ofertowego Szczegółowy opis przedmiotu zamówienia. ZADANIE NR 1 PT PO WER / PT RPO WZ Przedmiotem zamówienia jest dostawa: Siedziska obrotowego - FOTEL obrotowy 22 szt. o parametrach
Bardziej szczegółowoZarządzanie bezpieczeństwem Laboratorium 2. Analiza ryzyka zawodowego z wykorzystaniem metody trzypunktowej
Zarządzanie bezpieczeństwem Laboratorium 2. Analiza ryzyka zawodowego z wykorzystaniem metody trzypunktowej Szczecin 2013 1 Wprowadzenie Ryzyko zawodowe: prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń
Bardziej szczegółowoGIMNASTYKA KOMPENSACYJNO - KOREKCYJNA
GIMNASTYKA KOMPENSACYJNO - KOREKCYJNA Zadania gimnastyki Gimnastyka wyrównawcza to zasób i rodzaj dwiczeo, które mają skompensowad pewien niedobór ruchowy zarówno pod względem ilościowym, jak i jakościowym.
Bardziej szczegółowoI. DANE OSOBOWE. Mniej niż lat lat lat lat DOŚWIADCZENIE W ZAKRESIE CHIRURGII MAŁOINWAZYJNEJ (CHMI)
I. DANE OSOBOWE 1. Imię: 2. Płeć: MAN WOMAN 3. Enter your age: Mniej niż 25 25 35 lat 36 45 lat 46 55 lat 56 65 lat Więcej niż 65 lat 4. Państwo: II. DOŚWIADCZENIE W ZAKRESIE CHIRURGII MAŁOINWAZYJNEJ (CHMI)
Bardziej szczegółowoBEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY BIURO
BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY BIURO Przepisy w zakresie bezpieczeństwa pracy z monitorem ekranowym rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1.12.1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny
Bardziej szczegółowoOCENA RYZYKA ZAWODOWEGO na stanowisku: STARSZY INSPEKTOR D/S ŚWIADCZEŃ RODZINNYCH
Sporządzono dnia, 11.06.2010r. OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO na stanowisku: STARSZY INSPEKTOR D/S ŚWIADCZEŃ RODZINNYCH 1. NAZWA I ADRES ZAKŁADU PRACY OŚRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ 76-248 Dębnica Kaszubska, ul. Zjednoczenia
Bardziej szczegółowoZAJĘCIA Z PSYCHOLOGIEM POZNAJEMY SIEBIE
Projekt systemowy Program aktywności społeczno-zawodowej klientów ośrodka pomocy społecznej w Starym Kurowie Poddziałanie 7.1.1 Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji przez Ośrodki Pomocy Społecznej
Bardziej szczegółowoPROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁÓW BÓLOWYCH KRĘGOSŁUPA U PERSONELU PIELĘGNIARSKIEGO
Zarząd Oddziału PTP w Białymstoku PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁÓW BÓLOWYCH KRĘGOSŁUPA U PERSONELU PIELĘGNIARSKIEGO okres realizacji 2014-2016 BIAŁYSTOK 2015 I. INFORMACJE O PROGRAMIE Istotą programu jest
Bardziej szczegółowoBezpieczna praca z komputerem
Bezpieczna praca z komputerem Cel prezentacji Uświadomienie znaczenia norm i zasad ergonomii w pracy z komputerem oraz konsekwencji związanych z niedostosowaniem swojego środowiska pracy do tych zasad
Bardziej szczegółowoProfilaktyka uzależnień
Profilaktyka uzależnień 1) Zapoznanie uczniów z rodzajami uzależnień występujących we współczesnym świecie 2) Zapoznanie uczniów i rodziców ze skutkami wszelkich uzależnień i omówienie sposobów ich zapobiegania
Bardziej szczegółowoJak zorganizować ergonomiczne stanowisko z komputerem?
Jak zorganizować ergonomiczne stanowisko z komputerem? Tablet, laptop, stanowisko z jednym i wieloma monitorami dr inż. Joanna Kamińska, dr Tomasz Tokarski 2016 r. Codziennie korzystamy ze smartfonów,
Bardziej szczegółowo(artystyczną, społeczną, sportową itp.). Strategie interwencyjne pomagają w rozwiązywaniu problemów, wspierają w sytuacjach kryzysowych.
PROGRAM PROFILAKTYKI Zespołu Szkół z Oddziałami Integracyjnymi nr 65 Szkoły Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi nr 236 im. Ireny Sendlerowej Gimnazjum Integracyjnego nr 61 im. Ireny Sendlerowej w WARSZAWIE
Bardziej szczegółowoPlan treningowy Zmiana tłuszczu w mięśnie
Plan treningowy Zmiana tłuszczu w mięśnie Dla średnio zaawansowanych PRZYKŁADOWY FRAGMENT SuperTrening.net Spis treści Wstęp...3 Spalanie tkanki tłuszczowej poprzez trening siłowy...4 Co sprawia, że chudniemy?...4
Bardziej szczegółowoPrzykładowy zestaw ćwiczeń dla kobiet w ciąży. Główne cele ćwiczeń
Przykładowy zestaw ćwiczeń dla kobiet w ciąży Główne cele ćwiczeń przygotowanie organizmu do efektywnego porodu zapobieganie obrzękom zapobieganie bólom krzyża wzmocnienie mięśni dna miednicy nauka oddychania
Bardziej szczegółowoPASY TRENINGOWE. Trening synchroniczno-rywalizacyjny
warsztat trenera PASY TRENINGOWE Trening synchroniczno-rywalizacyjny Trudno jest stworzyć koncepcję treningu, która swoją innowacyjnością budziłaby zachwyt i odsuwała w cień inne pomysły czy inicjatywy.
Bardziej szczegółowoW zdrowym ciele zdrowy duch
Program sportowy W zdrowym ciele zdrowy duch dla Wychowanków Specjalnego Ośrodka Wychowawczego im. św. Jana de La Salle w Częstochowie Opracował Dorożański Tomasz Spis treści I. Wstęp II. III. IV. Cele
Bardziej szczegółowoTłumaczenie i modyfikacja własna za zgodą autorów dr hab. inż. Wiesława Ł. Nowacka Wyłącznie do wykorzystania w dydaktyce
Tłumaczenie i modyfikacja własna za zgodą autorów dr hab. inż. Wiesława Ł. Nowacka Wyłącznie do wykorzystania w dydaktyce Lista kontrolna jest narzędziem służącym ergonomicznemu usprawnianiu stanowisk
Bardziej szczegółowoOBCIĄŻENIE NARZĄDÓW RUCHU U PRACOWNIKÓW BUDOWNICTWA
II KONFERENCJA OBCIĄŻENIE NARZĄDÓW RUCHU U PRACOWNIKÓW BUDOWNICTWA Zbigniew W. Jóźwiak Łódź, 29 października 2014 r. Rodzaje uszkodzeń narządów ruchu spowodowane brakiem przestrzegania zasad ergonomii
Bardziej szczegółowo