1. Informatyka w nauczaniu na odległość

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "1. Informatyka w nauczaniu na odległość"

Transkrypt

1 KAZIMIERZ CHOROŚ * TECHNOLOGIE TELEKONFERENCJI INTERNETOWYCH ORAZ SYSTEMÓW WIDEO NA ŻĄDANIE WYKORZYSTYWANE W NAUCZANIU NA ODLEGŁOŚĆ INTERNET VIDEOCONFERENCE AND VIDEO-ON-DEMAND SYSTEM TECHNOLOGIES APPLIED IN DISTANCE LEARNING STRESZCZENIE. Elektroniczne nośniki informacji, ich łatwość powielania i rozpowszechniania, a ponadto powszechny dostęp do sieci komputerowych, w szczególności do Internetu, stworzyły zupełnie nową jakość w zakresie systemów nauczania na odległość. Jednym z ważnych elementów nauczania na odległość z wykorzystaniem technik informatycznych staje się przekaz wideo. Z transmisją obrazu ruchomego mamy do czynienia zarówno w systemach telekonferencyjnych, przekazujących obraz w bezpośredniej transmisji, jak również w systemach wideo na żądanie, które umożliwiają udostępnianie plików wideo przechowywanych w archiwum systemu. W obu przypadkach najefektywniejszą techniką jest przesyłanie plików wideo poprzez strumieniowanie danych. W referacie zaprezentowane zostaną technologie telekonferencji internetowych oraz systemów wideo na żądanie, wykorzystywane w nauczaniu na odległość. ABSTRACT. The easy way of the duplication and of the dissemination of electronic media and the development of computer networks, particularly of the Internet, lead to the new opportunities of distance learning systems. One of the most important elements of distance learning systems is video. The distribution of video is usually used in teleconference systems transmitting live image as well as in video-on-demand systems offering video stored in video data bases. The streaming technology is the most effective way of video distributions. The paper presents the standards of an Internet videoconference and of a video-on-demand technique applied in distance learning systems. 1. Informatyka w nauczaniu na odległość 1.1. Pojęcia podstawowe Informatyka wykorzystywana jest we wszystkich dziedzinach działalności człowieka. W ostatnich latach, dzięki powszechnemu dostępowi do Internetu, również coraz więcej mówi się o tzw. nauczaniu na odległość, nauczaniu przez Internet, nauczaniu elektronicznym. Co oznaczają te pojęcia? Jak należy je rozumieć? * Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania COPERNICUS, Wrocław 44

2 Nauczanie na odległość (ang. distance learning) to taki proces kształcenia, w którym brak jest bezpośredniego kontaktu między nauczycielem i uczniami. W nauczaniu tym wykorzystywane są różnego rodzaju środki komunikacji od tradycyjnej poczty (kursy korespondencyjne) poprzez telefon, radio i telewizję, aż do obecnie powszechnie wykorzystywanych środków teleinformatycznych i sieci komputerowych. Kształcenie elektroniczne (ang. e-learning) oznacza wykorzystanie w procesie nauczania komputera i zwykle multimedialnych płyt CD lub DVD z nagranymi lekcjami, ćwiczeniami, testami, egzaminami itp. Oprogramowanie edukacyjne na płytach CD jest wówczas pomocą dla nauczyciela w prowadzonej lekcji, ale również może być wykorzystywane przez uczniów samodzielnie ma to bardzo często miejsce w przypadku nauki języków obcych - w nauce w domu lub w procesie samokształcenia. Te elektroniczne materiały dydaktyczne wyparły prawie zupełnie dawniej stosowane filmy edukacyjne wyświetlane w szkołach i uczelniach najczęściej na lekcjach biologii, historii i geografii oraz dawne ćwiczenia do nauki języków obcych odtwarzane z magnetofonów i wykorzystywane w salach lektoryjnych. Trzecie pojęcie z tego zakresu to kształcenie przez Internet czyli teleedukacja. Jest to specyficzna forma kształcenia elektronicznego, w której kontakt nauczyciela z uczniami odbywa się za pomocą Internetu. Internet umożliwia również przekazywanie materiałów dydaktycznych w postaci cyfrowej. To przekazywanie ma jednak inny charakter, gdyż właściwie jest to udostępnianie materiałów dydaktycznych w sieci, które uczeń czy student może pobrać w dowolnej, odpowiedniej dla siebie chwili, a nie jak to było w przypadku nauczania radiowego czy telewizyjnego, kiedy to trzeba było dokładnie o odpowiedniej porze wysłuchać kursu. Z definicji tych wynika, że nauczanie na odległość może przybrać formę nauczania przez Internet. Nauczanie przez Internet może także wykorzystywać elektroniczne materiały, a więc być również formą kształcenia elektronicznego. Dlaczego jednak nauczanie przez Internet jest zupełnie nową jakością zarówno w komunikacji jak i w nauczaniu. Przede wszystkim dlatego, że poza pełnieniem tych samych funkcji, jakie dawniej pełniły inne środki przekazu (radio, telewizja itp.), Internet stwarza możliwość pełnej interakcji nauczyciela z uczniami (tzw. nauczanie synchroniczne), a w przypadku wykorzystania systemów wideokonferencji zaciera się praktycznie różnica między nauczaniem bezpośrednim a nauczaniem na odległość przez Internet Nauczanie przez Internet Nauczanie przez Internet przybiera różne postacie i dlatego wyróżnia się kilka jego form ( samonauczanie - udostępnianie materiałów dydaktycznych uczniom lub studentom na serwerach ftp, stronach internetowych itp., wyszukiwanie informacji przeprowadzanie wyszukiwań dodatkowych materiałów, wykład prowadzenie wykładów w systemie telekonferencji, ćwiczenia indywidualne lub grupowe wykonywanie ćwiczeń, 45

3 ćwiczenia laboratoryjne w oparciu o wspólne dodatkowe oprogramowania, seminarium/grupy dyskusyjne pozwalające na prowadzenie jednoczesnego dialogu przez wielu uczestników, konsultacje bezpośrednia komunikacja pomiędzy nauczycielem i pojedynczym uczniem lub studentem. Właśnie telekonsultacje internetowe realizowane są często w pierwszym etapie w systemach teleedukacji internetowych (Choroś et al. 2002). 2. Standardy wideokonferencji Technologie wideokonferencji znane są i stosowane już od dawna, a pojawiły się 100 lat po pierwszych kursach korespondencyjnych. W kwietniu 1930 roku w Nowym Yorku została przeprowadzona pierwsza wideokonferencja. Wówczas była to jeszcze analogowa transmisja obrazu i dźwięku pomiędzy firmą AT&T i Bell Laboratory. W 1964 na Światowych Targach w Nowym Jorku zaprezentowany został przez firmę AT&T zestaw wideokonferencyjny Picture Phone. W 1971 roku została przeprowadzona pierwsza wideokonferencja transatlantycka pomiędzy dwoma systemami LME firmy Ericsson. Ale dopiero na początku lat 90-tych pojawiły się pierwsze zestawy wideokonferencyjne typu desktop (m.in. PictureTel i VTEL), czyli wykorzystujące jako terminal komputer osobisty. Obecnie właściwie każdy komputer osobisty wyposażony w urządzenia multimedialne, takie jak głośniki lub słuchawki, mikrofon i kamerę lub nawet tylko kamerkę internetową, jest wystarczający do przeprowadzenia wideokonferencji internetowych. Jakość tej wideokonferencji uzależniona jednak jest od szybkości przesyłania informacji czyli dostępnego pasma transmisji. Wideokonferencje można podzielić na kilka typów, ze względu na ich zastosowania, realizacje połączeń, topologię i typ spotkań (Choroś et al. 2001a). Ze względu na zastosowania wyróżniamy trzy typy wideokonferencji: szkolenia wideokonferencje, w których wszyscy uczestnicy konferencji widzą lektora, a on sam na swoim monitorze może zobaczyć uczestnika zadającego pytanie lub zabierającego głos w dyskusji, konferencja - na monitorze umieszcza się obraz pochodzący z kilku lub kilkunastu stanowisk, a na wyróżnionej części ekranu, uczestnicy wideokonferencji widzą obraz przesyłany z wideoterminala uczestnika aktualnie zabierającego głos, dyskusja - na ekranie widoczna jest osoba aktualnie zabierająca głos, a ta osoba ma możliwość oglądania przedmówcy na swoim komputerze. Sposób realizacji połączenia również wyznacza nam trzy rodzaje wideokonferencji: wideokonferencja typu punkt-punkt to po prostu połączenie dwóch komputerów, wideokonferencja typu wielopunkt stanowi dowolne połączenie trzech lub więcej komputerów, wideokonferencja rozgłoszeniowa polega na przekazywaniu informacji dostarczanej przez jednego z uczestników do wszystkich pozostałych. Wideokonferencje podzielić możemy także ze względu na zastosowaną topologię: 46

4 wideokonferencja scentralizowana, w której dane generowane przez jeden z komputerów przekazywane są do jednostki kontroli transmisji wielopunktowej MCU (ang. Multipoint Control Unit) w trybie punkt-punkt, wideokonferencja zdecentralizowana - nie zakłada wykorzystania jednostki kontroli MCU, ponieważ komputery przekazują dane użytkowe bezpośrednio do miejsc przeznaczenia, układy hybrydowe, stanowiące połączenie powyższych rodzajów wideokonferencji. Podział wideokonferencji według typu spotkań przedstawia się następująco: jeden do jednego czyli połączenie punkt-punkt pomiędzy dwoma komputerami, jeden do grupy czyli połączenie punkt-punkt pomiędzy jednym komputerem z komputerami określonej grupy, grupa do grupy - połączenie punkt-punkt pomiędzy dwiema grupami, spotkanie wielostanowiskowe, określające połączenia więcej niż 2 komputerów lub grup w oparciu o połączenia wielopunktowe, z wykorzystaniem jednostki kontroli transmisji wielopunktowej MCU. Najpopularniejszym standardem wideokonferencji jest standard internetowy, wykorzystujący sieć IP bez gwarantowanej jakości usług, oparty na zaleceniu ITU H.323 ( Specyfikacja H.323 obejmuje również standardy H.225.0, H.245, serie H.450 i H.460. Jej pierwsza wersja zatwierdzona została w 1996 roku i ustalała standard dla komunikacji multimedialnej w sieciach LAN, WAN i Internet. Wykorzystują one przełączające pakiety TCP/IP i IPX w technologii sieci Ethernet, Fast Ethernet i Token Ring. Standard ten obejmuje zarówno urządzenia samodzielne (ang. standalone) jak i osadzone w technologii PC dla wideokonferencji zarówno punkt-punkt (ang. point-to-point) jak i wielopunktowej (ang. multipoint). Obecnie najnowszą jest wersja 5 z 2003 roku (Jones 2004). Specyfikacja H.323 jest zbiorem zaleceń dotyczących przesyłania wideo, audio, danych itp. Powstała jako kolejna optymalizacja zaleceń dotyczących wideokonferencji, dlatego często niewiele różni się od pozostałych zaleceń H.32x. Tabela 1 przedstawia zaktualizowane porównanie zaleceń pokrewnych z H.323, oparte na porównaniu zaprezentowanym na internetowych stronach ( Forum H.323, organizacji zajmującej się promowaniem standardu H.323 (Choroś et al. 2001a). 3. Wideo na żądanie 3.1. Cechy systemów wideo na żądanie Przesyłanie plików wideo w sieciach komputerowych, w tym w sieci Internet, nie jest tak restrykcyjne jak przesyłanie danych liczbowych czy nawet tekstowych. Przesyłając np. dane księgowe, czy tekst oczekujemy, że na lokalnym komputerze odebrana zostanie informacja kompletna i w niezmienionej postaci. Przekłamanie nawet tylko jednego bitu może spowodować bezużyteczność całego pliku, zwykle tak jest w przypadku plików wykonywalnych (programów binarnych). 47

5 Tabela 1 Porównanie zaleceń pokrewnych z H.323 H.320 H.321 H.322 H.323 V1/V2/V3/V4/ V5 H.324 Sieć /1998/ 1999/2000/ 2003 Data zatwierdzenia wąskopasmowa przełączana cyfrowa ISDN Wideo H.261 H.263 Audio G.711 G.722 G.728 szerokopasmowa ISDN ATM LAN H.261 H.263 G.711 G.722 G.728 sieci gwarantowane szerokopasmowe z przełączaniem pakietów H.261 H.263 G.711 G.722 G.728 sieci nie gwarantowane szerokopasmowe z przełączaniem pakietów (Ethernet) H.261 H.263 G.711 G.722 G.728 G.723 G PSTN lub POTS, analogowy system telefoniczny H.261 H.263 G.723 Multiplexing H.221 H.221 H.221 H H.223 Kontrola H.230 H.242 Multipoint H.231 H.243 H.242 H.242 H.230 H.231 H.243 H.231 H.243 H.245 H.245 H.323 Dane T.120 T.120 T.120 T.120 T.120 Interfejs komunikacyjny I.400 AAL I.363 AJM I.361 PHY I.400 I.400& TCP/IP TCP/IP V.34 Modem Tymczasem w przypadku filmów przekłamania w trakcie transmisji nie są tak krytyczne. Na film składa się sekwencja pojedynczych ramek, zazwyczaj 25 na 1 sekundę. Przekłamania jednej ramki filmu oczywiście nie są pożądane, ale z drugiej strony bardziej nam zależy na ciągłości emisji lub różnorodności transmitowanych filmów niż na jakości materiałów. Wbrew panującemu przekonaniu ani liczba interakcji przekazu wideo ani liczba wyświetlanych ramek w ciągu 1 sekundy nie są priorytetem (Simonson at al. 2003). 48

6 Przesyłanie plików wideo ma różny charakter. Możemy pobierać plik wideo z jakiegoś archiwum (FTP), chcemy otrzymać wówczas cały plik i po pewnym czasie, który nie musi być związany z okresem pobierania pliku, odtworzyć ten plik. Pliki transmitowane np. przez producentów filmowych, reporterów itd. są jeszcze poddane dalszemu montażowi i muszą zostać dostarczone bez żadnych zniekształceń. Wówczas ta sytuacja jest bardzo zbliżona do pobierania danych finansowych i tekstowych. Chociaż i w tym przypadku jakaś usterka w pliku wideo nie dyskredytuje całego materiału. Po prostu w trakcie montażu można taki fragment wyciąć lub zretuszować, na co pozwalają współczesne techniki grafiki komputerowej. W systemach telekonferencyjnych mamy jednak do czynienia z zupełnie innymi oczekiwaniami. W systemach tych pobierając plik wideo odtwarzamy go natychmiast, transmisja jest na żywo, ciągła i trudno powiedzieć nawet, kiedy nastąpi jej zakończenie. Wówczas stosujemy tzw. strumieniowanie, czyli transmisję ciągłą obrazu i dźwięku, z natychmiastowym ich odtworzeniem. Sytuacja ta jest jeszcze z innego punktu widzenia korzystna dla użytkownika końcowego, a mianowicie nie zmusza go do zapamiętywania w swoim komputerze ogromnej ilości megabajtów filmu. Strumieniowanie znalazło bardzo duże zastosowanie w systemach telekonferencyjnych (Choroś et al. 2001a) i w systemach wideo na żądanie (Video 2004) Protokoły transmisji w systemach wideo na żądanie Dominującym protokołem przesyłania danych w Internecie jest protokół TCP. Pozwala on niezawodnie przesyłać dane, wykorzystując mechanizmy sekwencjonowania - potwierdzenia przesłania i retransmisji pakietów. W protokole TCP przeprowadza się efektywną kontrolę przepływu i przeciążeń oraz umożliwia pracę w pełnym układzie dupleksowym i multipleksowanie. TCP opiera się na mechanizmie tzw. rozsuwanego okna (ang. sliding window). Odbiorca ustala wielkość bieżącego okna poprzez określenie liczby pakietów. Nadawca może wówczas wysłać jedynie tę liczbę pakietów, do momentu otrzymania komunikatu o poprawności przesłania serii. Dzięki temu nadawca nie może wysyłać danych w szybszym tempie, niż odbiorca może je odebrać, gdyż inaczej mogłoby dojść do przeciążenia, powstałego w wyniku potrzeby wielokrotnych retransmisji i w konsekwencji - doprowadzi do dużych opóźnień w transmisji. Okno o wielkości zero oznacza brak transmisji. Dopiero po otrzymaniu komunikatu potwierdzającego otrzymanie danych wysyłana jest nowa porcja pakietów równa właśnie wielkości okna. Pakiety, które nie zostaną potwierdzone po określonym czasie, są transmitowane ponownie, przy czym zmniejszana jest wielkość okna, czyli wysyłanych jest mniej pakietów. Natomiast, jeśli retransmisje nie występują, okno jest poszerzane, aby umożliwić szybsze przesyłanie pakietów. Niestety protokół TCP nie obsługuje transmisji jeden-do-wielu. Natomiast protokołem, który obsługuje takie transmisje jest protokół UDP (ang. User Datagram Protocol) (Internetworking 2004). Protokół UDP jest bezpołączeniowym protokołem transportowym, który nie zapewnia żadnych gwarancji dostarczenia, gdyż nie posiada mechanizmów zabezpieczeń przed prze- 49

7 syłaniem zduplikowanych pakietów UDP, tzw. datagramów, nie kontroluje przepływu pakietów i nie retransmituje pakietów. Dzięki prostocie UDP możliwe natomiast stało się m.in. zredukowanie wielkości nagłówka protokołu, minimalizacja opóźnień w dostarczaniu danych, oprogramowanie dodatkowych funkcjonalności i oczywiście prowadzenie transmisji jeden-do-wielu. Z tych powodów protokół UDP nadaje się doskonale do strumieniowania plików wideo, gdyż pozwala na przesyłanie danych w czasie rzeczywistym, a ewentualne mechanizmy kontrolne mogą zostać zaimplementowane w protokołach wyższych warstw transmisji. UDP jest protokołem bezpołączeniowym, gdyż może wysyłać datagramy bez nawiązania połączenia z odbiorcą, a droga ich przesyłania może zmieniać się podczas transmisji. Nagłówek UDP składa się z czterech pól, każdy po 2 bajty: port źródłowy (ang. source port) - pakiety klienta używają go jako punktu dostępu do usługi (ang. service access point, SAP), aby zaznaczyć, z której sesji po stronie klienta pochodzi dany pakiet - pakiety serwera przenoszą w tym polu SAP serwera, port docelowy (ang. source port) - pakiety klienta używają go jako SAP, aby zaznaczyć, której usługi żądają od zdalnego serwera - pakiety serwera przenoszą w tym polu SAP klienta, długość UDP (ang. UDP length) - wielkość danych w bajtach, suma kontrolna UDP (ang. UDP checksum) - suma kontrolna, która weryfikuje, czy dane nie zostały uszkodzone podczas transmisji w sieci lub przy przetwarzaniu w systemie końcowym. W transmisji opartej na strumieniowaniu protokół TCP zastąpiono więc prostszym protokołem UDP, którego zadaniem jest jak najszybsze wysłanie pod wskazany adres strumienia pakietów (Choroś 2004). Protokół UDP nie pozwala jednak przekazywać wystarczających informacji, potrzebnych odbiorcy strumienia wideo. Brakuje np. kolejnego numeru pakietu, pozwalającego wykryć zgubienie pakietu w sieci oraz informacji o czasie pobrania próbki obrazu lub dźwięku, dzięki której można, m.in. wyeliminować potencjalne zniekształcenia, spowodowane zmiennym opóźnieniem, wprowadzanym przez sieć (np. za pomocą buforowania u odbiorcy). Te i inne parametry konieczne dla poprawnego odbioru wideo są przenoszone przez protokół RTP. Protokół do transportu danych aplikacji czasu rzeczywistego RTP stosuje specjalny mechanizm, aby stało się możliwe przesyłanie danych czasu rzeczywistego, takich jak wideokonferencje w sieciach bazujących na IP. W pierwszym kroku, strumień danych jest dzielony na pakiety, które transmitowane są oddzielnie. Transmisje mogą mieć charakter jeden-dojednego lub jeden-do-wielu. Następnie po stronie odbiorcy, otrzymane pakiety muszą być ustawione w poprawnej kolejności. Są również synchronizowane z innymi napływającym strumieniami. Odbiorca otrzymuje również dodatkowe informacje zwane metadanymi. Większość działań RTP polega na oznakowaniu właściwych danych audio/wideo i ich źródła, przydziale numerów sekwencyjnych i znaczników czasowych dla każdego z pakietów, a także na monitorowaniu warunków sieciowych oraz na transmitowaniu informacji o sesjach użytkowników. 50

8 Jednakże, sam RTP nie dostarcza metadanych oraz funkcjonalności monitoringu. Jest to realizowane z udziałem wspomagającego go protokołu kontroli RTCP Real-time Transport Control Protocol, zdefiniowany przez IETF w dokumencie RFC 3550 ( Protokoły UDP i RTP wzajemnie się uzupełniają. Zawarta w nagłówku UDP informacja o numerze portu, służy za identyfikator strumienia RTP pomiędzy nadawcą a odbiorcą. Transmisja audio stanowi odrębną sesję w stosunku do wideo. Obie transmisje są jednokierunkowe, pakiety kierowane są tylko od nadawcy do odbiorcy, nie ma pakietów zwrotnych, a ewentualna transmisja w przeciwnym kierunku, co ma miejsce np. w wideokonferencjach, będzie oznaczać kolejne sesje RTP. Transmisja zwrotna jest przydatna, jeśli nadawca pragnie otrzymywać informacje o jakości odbioru, aby móc ją kontrolować. W tym celu dla każdej sesji UDP/RTP nawiązywana jest osobna sesja kontrolna, identyfikowana przez własny numer portu UDP wyższy o 1 od numeru sesji monitorowanej, którą płyną informacje, zarówno od odbiorcy do nadawcy, jak i od nadawcy do odbiorcy. Dzięki takiej separacji strumieni audio i wideo, nadawca otrzymuje dokładniejsze informacje zwrotne i możliwa jest optymalizacja sposobu nadawania oraz samej architektury sieci pod kątem polepszenia jakości zarówno dźwięku, jak i obrazu, z których każdy stawia przed siecią inne wymagania. Natomiast wadą rozdziału obu tych transmisji jest utrata synchronizacji pomiędzy dźwiękiem. Aplikacje typu audiokonferencja wymagają, aby wszyscy uczestnicy uzgodnili m.in. jeden wspólny adres jeden-do-wielu wymiany informacji. Ponieważ sam RTP nie może tego wynegocjować - używane są inne mechanizmy, takie jak SIP (ang. Session Initiation Protocol), Mail, RTSP, czy H.323. Strumień danych audio każdego z uczestników jest enakpsulowany w pakiety RTP o stałej długości, które następnie wysyłane są na uzgodniony adres i rozsyłane do wszystkich uczestników. Dzięki dodatkowej informacji zawartej w pakiecie odbiorca może skorygować prawidłową kolejność pakietów, zsynchronizować je, zidentyfikować format odtwarzanych danych i połączyć strumienie danych w celu ich odtworzenia. Każde źródło identyfikowane jest poprzez unikatowy znacznik SSRC (ang. synchronization source identifier). SSRC jest identyfikatorem źródła synchronizacji, zawartym w nagłówku RTP. Ponieważ dostępna przepustowość może być różna, a nawet się zmieniać dla każdego z uczestników w trakcie przebiegu audiokonferencji, każdy z nich wysyła okresowo pakiety RTCP, zawierające odpowiednie statystyki informujące o jakości transmisji. Ponadto w pewnych odstępach czasu, każdy uczestnik wysyła dodatkowo metadane, a wśród nich np. unikatowy znacznik, nazwisko, adres poczty elektronicznej, nazwę aplikacji, z której korzysta itd. Źródła danych mogą zostać dzięki temu przyporządkowane poszczególnym uczestnikom, jak również każdy potrafi rozpoznać innych uczestników biorących udział w danej konferencji. Protokół RTP/RTCP jest obecnie najczęściej stosowanym protokołem strumieniowania transmisji, stosowanym w Internecie. M.in. jest on wykorzystywany przez serwery RealServer oraz przez systemy telekonferencyjne, zbudowane zgodnie ze standardem H.323, takie jak np. Microsoft Netmeeting. 51

9 3.3. Właściwości filmów Doświadczenia w udostępnianiu filmów w Internecie w systemach nauczania na odległość pozwalają sformułować następujące wymagania odnośnie tych filmów (Choroś 2004): udostępniane powinny być typowe dydaktyczne filmy, wspomagające prowadzone kursy i pozwalające poznać atmosferę wykładu i uczynić bardziej zrozumiałe ewentualne towarzyszące materiały tekstowe; baza filmów powinna być powszechnie dostępna, a więc najlepiej by był to dostęp poprzez Internet, np. poprzez strony internetowe wykładowcy; użyta technologia nie powinna ograniczać wykorzystania udostępnianego materiału, a więc dostępu do plików wideo w przypadku posiadania połączenia niskiej jakości (np. standardowy modem); wskazane jest tworzenie złożonych prezentacji z udziałem innych mediów (głównie typowych plansz z prezentacji multimedialnej), wykorzystujących wideo jako element integrujący; pożądana jest możliwość interakcji użytkownika z materiałem filmowym - sterowanie wyświetlaniem; należy zapewnić możliwość przechowywania informacji na temat udostępnianych materiałów oraz możliwość jej elastycznego przetwarzania/wymiany/wizualizacji; powinna być zapewniona możliwość rozbudowy systemu; wskazana jest duża swoboda w powiększaniu bazy filmów. 4. Uwagi końcowe Zwykle przy tworzeniu systemu nauczania na odległość, wykorzystującego transmisje plików wideo, wydaje się, że największym problemem i trudnością w powszechnym użyciu takich systemów są problemy technologiczne. Technologia jest jednak już właściwie opanowana. Wiele programów, np. dla potrzeb wideokonferencji, dostępna jest w Internecie za darmo, zatem nie stwarza to dla uczniów i studentów, uczących się w trybie nauczania na odległość, bariery finansowej w wykorzystaniu tych technologii. Większym problemem okazuje się jednakże znaczny koszt - zarówno intelektualny jak i finansowy - przygotowania lekcji w postaci filmów wideo. To stanowi w tej chwili barierę rozwoju tych systemów, a nie technologia. Niektórzy jednak (Bork 2000) zwracają uwagę, że koszt jednostkowy w przypadku dużej populacji studentów będzie niższy od kosztów nauczania tradycyjnego, a w świecie potrzeba powszechnej edukacji jest ogromna. W przypadku kursów z nowoczesnych, szybko rozwijających się dziedzin, dochodzi ponadto problem częstej aktualizacji opracowanych i nagranych materiałów. Niewątpliwie taniej, łatwiej i szybciej aktualizuje się plik tekstowy niż plik wideo. Mimo tych trudności systemy nauczania na odległość, wykorzystujące materiały elektroniczne w postaci plików wideo, będą niewątpliwie bardzo szybko rozwijać się w najbliższych latach. 5. Literatura Bork A. 2000: Learning with the World Wide Web. The Internet and Higher Education nr 2-3, vol. 2, s

10 Choroś K., Kopel M. 2001a: Studia na odległość. TELE.NET.forum, nr 11, s Choroś K., Kopel M. 2001b: Narzędzia wideokonferencyjne. TELE.NET.forum, nr 12, s Choroś K., Kopel M. 2002: Telekonsultacje internetowe w systemie StOPKa na Wydziale Informatyki i Zarządzania Politechniki Wrocławskiej. W: Multimedialne i sieciowe systemy informacyjne. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, s Choroś K. 2004: Strumieniowanie plików wideo w systemach nauczania na odległość. W: Multimedialne i sieciowe systemy informacyjne. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, vol. 1, s Internetworking Technologies Handbook Introduction to LAN Protocols. Cisco Systems, (informacja z IX 2004) ( Jones P.E. 2004: Overview of H.323. ( Kodama M. 2001: Distance learning using video terminals - an empirical study. International Journal of Information Management nr 3, vol. 21, s Lau L. (Ed.) 2000: Distance Learning Technologies: Issues, Trends and Opportunities. Idea Group Publishing, Hershey. Mehrotra C. M., Hollister C. D., and McGahey L. (Ed.) 2001: Distance Learning: Principles For Effective Design, Delivery And Evaluation. Sage, Thousand Oaks. Simonson M., Smaldino S., Albright M., and Zvacek S. 2003: Teaching and learning at a distance: Foundations of distance education (2nd Ed.). Merrill Prentice Hall, Upper Saddle River. Video Streaming Technology. Compaq Computer Corporation. ECG Emerging Markets and Advanced Technology (informacja z IX 2004). ( 53

Serwery multimedialne RealNetworks

Serwery multimedialne RealNetworks 1 Serwery multimedialne RealNetworks 2 Co to jest strumieniowanie? Strumieniowanie można określić jako zdolność przesyłania danych bezpośrednio z serwera do lokalnego komputera i rozpoczęcie wykorzystywania

Bardziej szczegółowo

Zestaw ten opiera się na pakietach co oznacza, że dane podczas wysyłania są dzielone na niewielkie porcje. Wojciech Śleziak

Zestaw ten opiera się na pakietach co oznacza, że dane podczas wysyłania są dzielone na niewielkie porcje. Wojciech Śleziak Protokół TCP/IP Protokół TCP/IP (Transmission Control Protokol/Internet Protokol) to zestaw trzech protokołów: IP (Internet Protokol), TCP (Transmission Control Protokol), UDP (Universal Datagram Protokol).

Bardziej szczegółowo

Przesyłania danych przez protokół TCP/IP

Przesyłania danych przez protokół TCP/IP Przesyłania danych przez protokół TCP/IP PAKIETY Protokół TCP/IP transmituje dane przez sieć, dzieląc je na mniejsze porcje, zwane pakietami. Pakiety są często określane różnymi terminami, w zależności

Bardziej szczegółowo

MODEL WARSTWOWY PROTOKOŁY TCP/IP

MODEL WARSTWOWY PROTOKOŁY TCP/IP MODEL WARSTWOWY PROTOKOŁY TCP/IP TCP/IP (ang. Transmission Control Protocol/Internet Protocol) protokół kontroli transmisji. Pakiet najbardziej rozpowszechnionych protokołów komunikacyjnych współczesnych

Bardziej szczegółowo

Wydział Informatyki, Elektroniki i Telekomunikacji Katedra Telekomunikacji

Wydział Informatyki, Elektroniki i Telekomunikacji Katedra Telekomunikacji Wydział Informatyki, Elektroniki i Telekomunikacji Katedra Telekomunikacji Bezpieczeństwo sieci teleinformatycznych Laboratorium 5 Temat: Polityki bezpieczeństwa FortiGate. Spis treści 2. Cel ćwiczenia...

Bardziej szczegółowo

Protokoły sieciowe - TCP/IP

Protokoły sieciowe - TCP/IP Protokoły sieciowe Protokoły sieciowe - TCP/IP TCP/IP TCP/IP (Transmission Control Protocol / Internet Protocol) działa na sprzęcie rożnych producentów może współpracować z rożnymi protokołami warstwy

Bardziej szczegółowo

Sieci Komputerowe Modele warstwowe sieci

Sieci Komputerowe Modele warstwowe sieci Sieci Komputerowe Modele warstwowe sieci mgr inż. Rafał Watza Katedra Telekomunikacji AGH Al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków, Polska tel. +48 12 6174034, fax +48 12 6342372 e-mail: watza@kt.agh.edu.pl Wprowadzenie

Bardziej szczegółowo

DR INŻ. ROBERT WÓJCIK DR INŻ. JERZY DOMŻAŁ

DR INŻ. ROBERT WÓJCIK DR INŻ. JERZY DOMŻAŁ DR INŻ. ROBERT WÓJCIK DR INŻ. JERZY DOMŻAŁ PROTOKOŁY TCP I UDP WSTĘP DO SIECI INTERNET Kraków, dn. 12 grudnia 2016 r. PLAN TCP: cechy protokołu schemat nagłówka znane numery portów UDP: cechy protokołu

Bardziej szczegółowo

Transmisja danych multimedialnych. mgr inż. Piotr Bratoszewski

Transmisja danych multimedialnych. mgr inż. Piotr Bratoszewski Transmisja danych multimedialnych mgr inż. Piotr Bratoszewski Wprowadzenie Czym są multimedia? Informacje przekazywane przez sieć mogą się składać z danych różnego typu: Tekst ciągi znaków sformatowane

Bardziej szczegółowo

Podstawy Informatyki. Inżynieria Ciepła, I rok. Wykład 13 Topologie sieci i urządzenia

Podstawy Informatyki. Inżynieria Ciepła, I rok. Wykład 13 Topologie sieci i urządzenia Podstawy Informatyki Inżynieria Ciepła, I rok Wykład 13 Topologie sieci i urządzenia Topologie sieci magistrali pierścienia gwiazdy siatki Zalety: małe użycie kabla Magistrala brak dodatkowych urządzeń

Bardziej szczegółowo

Sieci komputerowe. Wykład 5: Warstwa transportowa: TCP i UDP. Marcin Bieńkowski. Instytut Informatyki Uniwersytet Wrocławski

Sieci komputerowe. Wykład 5: Warstwa transportowa: TCP i UDP. Marcin Bieńkowski. Instytut Informatyki Uniwersytet Wrocławski Sieci komputerowe Wykład 5: Warstwa transportowa: TCP i UDP Marcin Bieńkowski Instytut Informatyki Uniwersytet Wrocławski Sieci komputerowe (II UWr) Wykład 5 1 / 22 Warstwa transportowa Cechy charakterystyczne:

Bardziej szczegółowo

SEGMENT TCP CZ. II. Suma kontrolna (ang. Checksum) liczona dla danych jak i nagłówka, weryfikowana po stronie odbiorczej

SEGMENT TCP CZ. II. Suma kontrolna (ang. Checksum) liczona dla danych jak i nagłówka, weryfikowana po stronie odbiorczej SEGMENT TCP CZ. I Numer portu źródłowego (ang. Source port), przeznaczenia (ang. Destination port) identyfikują aplikacje wysyłającą odbierającą dane, te dwie wielkości wraz adresami IP źródła i przeznaczenia

Bardziej szczegółowo

Sieci komputerowe Warstwa transportowa

Sieci komputerowe Warstwa transportowa Sieci komputerowe Warstwa transportowa 2012-05-24 Sieci komputerowe Warstwa transportowa dr inż. Maciej Piechowiak 1 Wprowadzenie umożliwia jednoczesną komunikację poprzez sieć wielu aplikacjom uruchomionym

Bardziej szczegółowo

Wideokonferencje MGR INŻ. PAWEŁ SPALENIAK

Wideokonferencje MGR INŻ. PAWEŁ SPALENIAK SYSTEMY I TERMINALE MULTIMEDIALNE Wideokonferencje MGR INŻ. PAWEŁ SPALENIAK Plan wykładu 1. Wprowadzenie 2. Zalety wideokonferencji 3. Podstawowe elementy systemu wideokonferencyjnego 4. Standardy telekomunikacyjne

Bardziej szczegółowo

ZAŁOŻENIA PROTOKOŁU RTP

ZAŁOŻENIA PROTOKOŁU RTP ZAŁOŻENIA PROTOKOŁU RTP Protokół RTP ma kilka nazw, jak Real Time Protocol, Real-time Transport Protocol Nazwa zgodna z RFC 1889 ma postać: A Transport Protocol for Real-Time Applications Internet. Jego

Bardziej szczegółowo

Telefonia Internetowa VoIP

Telefonia Internetowa VoIP Telefonia Internetowa VoIP Terminy Telefonia IP (Internet Protocol) oraz Voice over IP (VoIP) odnoszą się do wykonywania połączeń telefonicznych za pośrednictwem sieci komputerowych, w których dane są

Bardziej szczegółowo

Model OSI. mgr inż. Krzysztof Szałajko

Model OSI. mgr inż. Krzysztof Szałajko Model OSI mgr inż. Krzysztof Szałajko Protokół 2 / 26 Protokół Def.: Zestaw reguł umożliwiający porozumienie 3 / 26 Komunikacja w sieci 101010010101101010101 4 / 26 Model OSI Open Systems Interconnection

Bardziej szczegółowo

Podstawy Transmisji Danych. Wykład IV. Protokół IPV4. Sieci WAN to połączenia pomiędzy sieciami LAN

Podstawy Transmisji Danych. Wykład IV. Protokół IPV4. Sieci WAN to połączenia pomiędzy sieciami LAN Podstawy Transmisji Danych Wykład IV Protokół IPV4 Sieci WAN to połączenia pomiędzy sieciami LAN 1 IPv4/IPv6 TCP (Transmission Control Protocol) IP (Internet Protocol) ICMP (Internet Control Message Protocol)

Bardziej szczegółowo

Model sieci OSI, protokoły sieciowe, adresy IP

Model sieci OSI, protokoły sieciowe, adresy IP Model sieci OSI, protokoły sieciowe, adresy IP Podstawę działania internetu stanowi zestaw protokołów komunikacyjnych TCP/IP. Wiele z używanych obecnie protokołów zostało opartych na czterowarstwowym modelu

Bardziej szczegółowo

Stos protokołów TCP/IP (ang. Transmission Control Protocol/Internet Protocol)

Stos protokołów TCP/IP (ang. Transmission Control Protocol/Internet Protocol) Stos protokołów TCP/IP (ang. Transmission Control Protocol/Internet Protocol) W latach 1973-78 Agencja DARPA i Stanford University opracowały dwa wzajemnie uzupełniające się protokoły: połączeniowy TCP

Bardziej szczegółowo

Multicasty w zaawansowanych usługach Internetu nowej generacji

Multicasty w zaawansowanych usługach Internetu nowej generacji PREZENTACJA PRACY MAGISTERSKIEJ Multicasty w zaawansowanych usługach Internetu nowej generacji Autor : Bogumił Żuchowski Kierujący pracą: dr inż. Maciej Stroiński PLAN PREZENTACJI Wprowadzenie Cel pracy

Bardziej szczegółowo

Referencyjny model OSI. 3 listopada 2014 Mirosław Juszczak 37

Referencyjny model OSI. 3 listopada 2014 Mirosław Juszczak 37 Referencyjny model OSI 3 listopada 2014 Mirosław Juszczak 37 Referencyjny model OSI Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna ISO (International Organization for Standarization) opracowała model referencyjny

Bardziej szczegółowo

Laboratorium - Przechwytywanie i badanie datagramów DNS w programie Wireshark

Laboratorium - Przechwytywanie i badanie datagramów DNS w programie Wireshark Laboratorium - Przechwytywanie i badanie datagramów DNS w programie Wireshark Topologia Cele Część 1: Zapisanie informacji dotyczących konfiguracji IP komputerów Część 2: Użycie programu Wireshark do przechwycenia

Bardziej szczegółowo

Dr Michał Tanaś(http://www.amu.edu.pl/~mtanas)

Dr Michał Tanaś(http://www.amu.edu.pl/~mtanas) Dr Michał Tanaś(http://www.amu.edu.pl/~mtanas) Protokół komunikacyjny zapewniający niezawodność przesyłania danych w sieci IP Gwarantuje: Przyporządkowanie danych do konkretnego połączenia Dotarcie danych

Bardziej szczegółowo

Akademickie Centrum Informatyki PS. Wydział Informatyki PS

Akademickie Centrum Informatyki PS. Wydział Informatyki PS Akademickie Centrum Informatyki PS Wydział Informatyki PS Akademickie Centrum Informatyki Wydział Informatyki P.S. Warstwy transmisyjne Protokoły sieciowe Krzysztof Bogusławski tel. 449 41 82 kbogu@man.szczecin.pl

Bardziej szczegółowo

Adresy w sieciach komputerowych

Adresy w sieciach komputerowych Adresy w sieciach komputerowych 1. Siedmio warstwowy model ISO-OSI (ang. Open System Interconnection Reference Model) 7. Warstwa aplikacji 6. Warstwa prezentacji 5. Warstwa sesji 4. Warstwa transportowa

Bardziej szczegółowo

Sieci komputerowe w sterowaniu informacje ogólne, model TCP/IP, protokoły warstwy internetowej i sieciowej

Sieci komputerowe w sterowaniu informacje ogólne, model TCP/IP, protokoły warstwy internetowej i sieciowej ieci komputerowe w sterowaniu informacje ogólne, model TCP/IP, protokoły warstwy internetowej i sieciowej 1969 ARPANET sieć eksperymentalna oparta na wymianie pakietów danych: - stabilna, - niezawodna,

Bardziej szczegółowo

Programowanie Sieciowe 1

Programowanie Sieciowe 1 Programowanie Sieciowe 1 dr inż. Tomasz Jaworski tjaworski@iis.p.lodz.pl http://tjaworski.iis.p.lodz.pl/ Cel przedmiotu Zapoznanie z mechanizmem przesyłania danych przy pomocy sieci komputerowych nawiązywaniem

Bardziej szczegółowo

Politechnika Łódzka. Instytut Systemów Inżynierii Elektrycznej

Politechnika Łódzka. Instytut Systemów Inżynierii Elektrycznej Politechnika Łódzka Instytut Systemów Inżynierii Elektrycznej Laboratorium komputerowych systemów pomiarowych Ćwiczenie 7 Wykorzystanie protokołu TCP do komunikacji w komputerowym systemie pomiarowym 1.

Bardziej szczegółowo

Sieci komputerowe - warstwa transportowa

Sieci komputerowe - warstwa transportowa Sieci komputerowe - warstwa transportowa mgr inż. Rafał Watza Katedra Telekomunikacji AGH Al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków, Polska tel. +48 12 6174034, fax +48 12 6342372 e-mail: watza@kt.agh.edu.pl Wprowadzenie

Bardziej szczegółowo

Sygnalizacja Kontrola bramy Media

Sygnalizacja Kontrola bramy Media PROTOKOŁY VoIP Sygnalizacja Kontrola bramy Media H.323 Audio/ Video H.225 H.245 Q.931 RAS SIP MGCP RTP RTCP RTSP TCP UDP IP PROTOKOŁY VoIP - CD PROTOKOŁY VoIP - CD PROTOKOŁY VoIP - CD PROTOKOŁY SYGNALIZACYJNE

Bardziej szczegółowo

ZiMSK NAT, PAT, ACL 1

ZiMSK NAT, PAT, ACL 1 ZiMSK dr inż. Łukasz Sturgulewski, luk@kis.p.lodz.pl, http://luk.kis.p.lodz.pl/ dr inż. Artur Sierszeń, asiersz@kis.p.lodz.pl dr inż. Andrzej Frączyk, a.fraczyk@kis.p.lodz.pl NAT, PAT, ACL 1 Wykład Translacja

Bardziej szczegółowo

Klient-Serwer Komunikacja przy pomocy gniazd

Klient-Serwer Komunikacja przy pomocy gniazd II Klient-Serwer Komunikacja przy pomocy gniazd Gniazda pozwalają na efektywną wymianę danych pomiędzy procesami w systemie rozproszonym. Proces klienta Proces serwera gniazdko gniazdko protokół transportu

Bardziej szczegółowo

Uniwersalny Konwerter Protokołów

Uniwersalny Konwerter Protokołów Uniwersalny Konwerter Protokołów Autor Robert Szolc Promotor dr inż. Tomasz Szczygieł Uniwersalny Konwerter Protokołów Szybki rozwój technologii jaki obserwujemy w ostatnich latach, spowodował że systemy

Bardziej szczegółowo

Plan wykładu. 1. Sieć komputerowa 2. Rodzaje sieci 3. Topologie sieci 4. Karta sieciowa 5. Protokoły używane w sieciach LAN 6.

Plan wykładu. 1. Sieć komputerowa 2. Rodzaje sieci 3. Topologie sieci 4. Karta sieciowa 5. Protokoły używane w sieciach LAN 6. Plan wykładu 1. Sieć komputerowa 2. Rodzaje sieci 3. Topologie sieci 4. Karta sieciowa 5. Protokoły używane w sieciach LAN 6. Modem analogowy Sieć komputerowa Siecią komputerową nazywa się grupę komputerów

Bardziej szczegółowo

TCP/IP. Warstwa łącza danych. mgr inż. Krzysztof Szałajko

TCP/IP. Warstwa łącza danych. mgr inż. Krzysztof Szałajko TCP/IP Warstwa łącza danych mgr inż. Krzysztof Szałajko Modele odniesienia 7 Aplikacji 6 Prezentacji 5 Sesji 4 Transportowa 3 Sieciowa 2 Łącza danych 1 Fizyczna Aplikacji Transportowa Internetowa Dostępu

Bardziej szczegółowo

Opracowanie protokołu komunikacyjnego na potrzeby wymiany informacji w organizacji

Opracowanie protokołu komunikacyjnego na potrzeby wymiany informacji w organizacji Opracowanie protokołu komunikacyjnego na potrzeby wymiany informacji w organizacji Robert Hryniewicz Promotor: dr inż. Krzysztof Różanowski Cele pracy Opracowanie protokołu komunikacyjnego służącego do

Bardziej szczegółowo

Dr Michał Tanaś(http://www.amu.edu.pl/~mtanas)

Dr Michał Tanaś(http://www.amu.edu.pl/~mtanas) Dr Michał Tanaś(http://www.amu.edu.pl/~mtanas) Jest to zbiór komputerów połączonych między sobą łączami telekomunikacyjnymi, w taki sposób że Możliwa jest wymiana informacji (danych) pomiędzy komputerami

Bardziej szczegółowo

System operacyjny UNIX Internet. mgr Michał Popławski, WFAiIS

System operacyjny UNIX Internet. mgr Michał Popławski, WFAiIS System operacyjny UNIX Internet Protokół TCP/IP Został stworzony w latach 70-tych XX wieku w DARPA w celu bezpiecznego przesyłania danych. Podstawowym jego założeniem jest rozdzielenie komunikacji sieciowej

Bardziej szczegółowo

Programowanie współbieżne i rozproszone

Programowanie współbieżne i rozproszone Programowanie współbieżne i rozproszone WYKŁAD 6 dr inż. Komunikowanie się procesów Z użyciem pamięci współdzielonej. wykorzystywane przede wszystkim w programowaniu wielowątkowym. Za pomocą przesyłania

Bardziej szczegółowo

Laboratorium Sieci Komputerowych - 2

Laboratorium Sieci Komputerowych - 2 Laboratorium Sieci Komputerowych - 2 Analiza prostych protokołów sieciowych Górniak Jakub Kosiński Maciej 4 maja 2010 1 Wstęp Zadanie polegało na przechwyceniu i analizie komunikacji zachodzącej przy użyciu

Bardziej szczegółowo

System komputerowy. Sprzęt. System komputerowy. Oprogramowanie

System komputerowy. Sprzęt. System komputerowy. Oprogramowanie System komputerowy System komputerowy (ang. computer system) to układ współdziałaniadwóch składowych: sprzętu komputerowegooraz oprogramowania, działających coraz częściej również w ramach sieci komputerowej.

Bardziej szczegółowo

Warstwy i funkcje modelu ISO/OSI

Warstwy i funkcje modelu ISO/OSI Warstwy i funkcje modelu ISO/OSI Organizacja ISO opracowała Model Referencyjny Połączonych Systemów Otwartych (model OSI RM - Open System Interconection Reference Model) w celu ułatwienia realizacji otwartych

Bardziej szczegółowo

Strumieniowanie danych

Strumieniowanie danych Strumieniowanie danych 1. Wstęp teoretyczny: Informacje ogólne: Strumieniowanie jako pojęcie odnoszące się do transmisji danych powstało we wczesnych latach osiemdziesiątych natomiast dopiero pod koniec

Bardziej szczegółowo

Pytanie 1 Z jakich protokołów korzysta usługa WWW? (Wybierz prawidłowe odpowiedzi)

Pytanie 1 Z jakich protokołów korzysta usługa WWW? (Wybierz prawidłowe odpowiedzi) Pytanie 1 Z jakich protokołów korzysta usługa WWW? (Wybierz prawidłowe odpowiedzi) Pytanie 2 a) HTTPs, b) HTTP, c) POP3, d) SMTP. Co oznacza skrót WWW? a) Wielka Wyszukiwarka Wiadomości, b) WAN Word Works,

Bardziej szczegółowo

Sieci komputerowe - opis przedmiotu

Sieci komputerowe - opis przedmiotu Sieci komputerowe - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Sieci komputerowe Kod przedmiotu 11.3-WK-IiED-SK-L-S14_pNadGenWRNH5 Wydział Kierunek Wydział Matematyki, Informatyki i Ekonometrii

Bardziej szczegółowo

Wykład 3 / Wykład 4. Na podstawie CCNA Exploration Moduł 3 streszczenie Dr inż. Robert Banasiak

Wykład 3 / Wykład 4. Na podstawie CCNA Exploration Moduł 3 streszczenie Dr inż. Robert Banasiak Wykład 3 / Wykład 4 Na podstawie CCNA Exploration Moduł 3 streszczenie Dr inż. Robert Banasiak 1 Wprowadzenie do Modułu 3 CCNA-E Funkcje trzech wyższych warstw modelu OSI W jaki sposób ludzie wykorzystują

Bardziej szczegółowo

TCP/IP formaty ramek, datagramów, pakietów...

TCP/IP formaty ramek, datagramów, pakietów... SIECI KOMPUTEROWE DATAGRAM IP Protokół IP jest przeznaczony do sieci z komutacją pakietów. Pakiet jest nazywany przez IP datagramem. Każdy datagram jest podstawową, samodzielną jednostką przesyłaną w sieci

Bardziej szczegółowo

Protokoły sieciowe model ISO-OSI Opracował: Andrzej Nowak

Protokoły sieciowe model ISO-OSI Opracował: Andrzej Nowak Protokoły sieciowe model ISO-OSI Opracował: Andrzej Nowak OSI (ang. Open System Interconnection) lub Model OSI to standard zdefiniowany przez ISO oraz ITU-T, opisujący strukturę komunikacji sieciowej.

Bardziej szczegółowo

Enkapsulacja RARP DANE TYP PREAMBUŁA SFD ADRES DOCELOWY ADRES ŹRÓDŁOWY TYP SUMA KONTROLNA 2 B 2 B 1 B 1 B 2 B N B N B N B N B Typ: 0x0835 Ramka RARP T

Enkapsulacja RARP DANE TYP PREAMBUŁA SFD ADRES DOCELOWY ADRES ŹRÓDŁOWY TYP SUMA KONTROLNA 2 B 2 B 1 B 1 B 2 B N B N B N B N B Typ: 0x0835 Ramka RARP T Skąd dostać adres? Metody uzyskiwania adresów IP Część sieciowa Jeśli nie jesteśmy dołączeni do Internetu wyssany z palca. W przeciwnym przypadku numer sieci dostajemy od NIC organizacji międzynarodowej

Bardziej szczegółowo

ZiMSK. VLAN, trunk, intervlan-routing 1

ZiMSK. VLAN, trunk, intervlan-routing 1 ZiMSK dr inż. Łukasz Sturgulewski, luk@kis.p.lodz.pl, http://luk.kis.p.lodz.pl/ dr inż. Artur Sierszeń, asiersz@kis.p.lodz.pl dr inż. Andrzej Frączyk, a.fraczyk@kis.p.lodz.pl VLAN, trunk, intervlan-routing

Bardziej szczegółowo

Program szkolenia KURS SPD i PD Administrator szkolnej pracowni internetowej Kurs MD1 Kurs MD2 Kurs MD3 (dla szkół ponadgimnazjalnych)

Program szkolenia KURS SPD i PD Administrator szkolnej pracowni internetowej Kurs MD1 Kurs MD2 Kurs MD3 (dla szkół ponadgimnazjalnych) Miejsce prowadzenia szkolenia Program szkolenia KURS SPD i PD Administrator pracowni internetowej Kurs MD1 Kurs MD2 Kurs MD3 (dla szkół ponadgimnazjalnych) Pracownie komputerowe znajdujące się w wyznaczonych

Bardziej szczegółowo

PBS. Wykład Zabezpieczenie przełączników i dostępu do sieci LAN

PBS. Wykład Zabezpieczenie przełączników i dostępu do sieci LAN PBS Wykład 7 1. Zabezpieczenie przełączników i dostępu do sieci LAN mgr inż. Roman Krzeszewski roman@kis.p.lodz.pl mgr inż. Artur Sierszeń asiersz@kis.p.lodz.pl mgr inż. Łukasz Sturgulewski luk@kis.p.lodz.pl

Bardziej szczegółowo

IDEA SIECI ZORIENTOWANYCH NA USŁUGI. Architektura Content Networking musi być wprowadzona praktycznie na każdym szczeblu przesyłania informacji!

IDEA SIECI ZORIENTOWANYCH NA USŁUGI. Architektura Content Networking musi być wprowadzona praktycznie na każdym szczeblu przesyłania informacji! IDEA SIECI ZORIENTOWANYCH NA USŁUGI Architektura Content Networking musi być wprowadzona praktycznie na każdym szczeblu przesyłania informacji! WARSTWY CONTENT NETWORKING Content Distribution & Management

Bardziej szczegółowo

Laboratorium 6.7.2: Śledzenie pakietów ICMP

Laboratorium 6.7.2: Śledzenie pakietów ICMP Topologia sieci Tabela adresacji Urządzenie Interfejs Adres IP Maska podsieci Domyślna brama R1-ISP R2-Central Serwer Eagle S0/0/0 10.10.10.6 255.255.255.252 Nie dotyczy Fa0/0 192.168.254.253 255.255.255.0

Bardziej szczegółowo

Akademickie Centrum Informatyki PS. Wydział Informatyki PS

Akademickie Centrum Informatyki PS. Wydział Informatyki PS kademickie Centrum Informatyki PS Wydział Informatyki PS Wydział Informatyki Sieci komputerowe i Telekomunikacyjne Transmisja w protokole IP Krzysztof ogusławski tel. 4 333 950 kbogu@man.szczecin.pl 1.

Bardziej szczegółowo

Sieci Komputerowe. Wykład 1: Historia, model ISO, Ethernet, WiFi

Sieci Komputerowe. Wykład 1: Historia, model ISO, Ethernet, WiFi Sieci Komputerowe Wykład 1: Historia, model ISO, Ethernet, WiFi prof. nzw dr hab. inż. Adam Kisiel kisiel@if.pw.edu.pl Pokój 117d 1 Informacje o przedmiocie Strona internetowa przedmiotu: http://www.if.pw.edu.pl/~siecik/

Bardziej szczegółowo

Akademickie Centrum Informatyki PS. Wydział Informatyki PS

Akademickie Centrum Informatyki PS. Wydział Informatyki PS Akademickie Centrum Informatyki PS Wydział Informatyki PS Akademickie Centrum Informatyki Wydział Informatyki P.S. Warstwy transmisyjne Protokoły sieciowe Krzysztof Bogusławski tel. 449 41 82 kbogu@man.szczecin.pl

Bardziej szczegółowo

systemów intra- i internetowych Platformy softwarowe dla rozwoju Architektura Internetu (2) Plan prezentacji: Architektura Internetu (1)

systemów intra- i internetowych Platformy softwarowe dla rozwoju Architektura Internetu (2) Plan prezentacji: Architektura Internetu (1) Maciej Zakrzewicz Platformy softwarowe dla rozwoju systemów intra- i internetowych Architektura Internetu (1) Internet jest zbiorem komputerów podłączonych do wspólnej, ogólnoświatowej sieci komputerowej

Bardziej szczegółowo

Skąd dostać adres? Metody uzyskiwania adresów IP. Statycznie RARP. Część sieciowa. Część hosta

Skąd dostać adres? Metody uzyskiwania adresów IP. Statycznie RARP. Część sieciowa. Część hosta Sieci komputerowe 1 Sieci komputerowe 2 Skąd dostać adres? Metody uzyskiwania adresów IP Część sieciowa Jeśli nie jesteśmy dołączeni do Internetu wyssany z palca. W przeciwnym przypadku numer sieci dostajemy

Bardziej szczegółowo

Zarządzanie infrastrukturą sieciową Modele funkcjonowania sieci

Zarządzanie infrastrukturą sieciową Modele funkcjonowania sieci W miarę rozwoju sieci komputerowych pojawiały się różne rozwiązania organizujące elementy w sieć komputerową. W celu zapewnienia kompatybilności rozwiązań różnych producentów oraz opartych na różnych platformach

Bardziej szczegółowo

Marek Parfieniuk, Tomasz Łukaszuk, Tomasz Grześ. Symulator zawodnej sieci IP do badania aplikacji multimedialnych i peer-to-peer

Marek Parfieniuk, Tomasz Łukaszuk, Tomasz Grześ. Symulator zawodnej sieci IP do badania aplikacji multimedialnych i peer-to-peer Marek Parfieniuk, Tomasz Łukaszuk, Tomasz Grześ Symulator zawodnej sieci IP do badania aplikacji multimedialnych i peer-to-peer Plan prezentacji 1. Cel projektu 2. Cechy systemu 3. Budowa systemu: Agent

Bardziej szczegółowo

DR INŻ. ROBERT WÓJCIK DR INŻ. JERZY DOMŻAŁ

DR INŻ. ROBERT WÓJCIK DR INŻ. JERZY DOMŻAŁ DR INŻ. ROBERT WÓJCIK DR INŻ. JERZY DOMŻAŁ PROTOKÓŁ STEROWANIA TRANSMISJĄ WSTĘP DO SIECI INTERNET Kraków, dn. 19 grudnia 2016 r. O CZYM JEST TEN WYKŁAD Protokół Sterowania Transmisją Transmission Control

Bardziej szczegółowo

komputerze, może pracować na wybranym komputerze ze studentem, a pozostali mogą w tym czasie wykonywać inne zadania na swoich komputerach.

komputerze, może pracować na wybranym komputerze ze studentem, a pozostali mogą w tym czasie wykonywać inne zadania na swoich komputerach. Doświadczenia naukowe pokazują, że efektywne nauczanie to połączenie przedstawienia tematu w sposób ciekawy i intrygujący z technikami wizualnymi, które lepiej przemawiają do świadomości każdego człowieka.

Bardziej szczegółowo

Małopolska Chmura Edukacyjna Projekt pilotażowy MRPO, działanie 1.2

Małopolska Chmura Edukacyjna Projekt pilotażowy MRPO, działanie 1.2 Małopolska Chmura Edukacyjna Projekt pilotażowy MRPO, działanie 1.2 Sławomir Zieliński Katedra Informatyki AGH 26 czerwca 2015 Plan prezentacji Wprowadzenie Scenariusze użycia Przykład działania Wyposażenie

Bardziej szczegółowo

Platforma e-learningowa

Platforma e-learningowa Platforma e-learningowa skrócona instrukcja obsługi. Aby uruchomić platformę e-learningową, należy otworzyć przeglądarkę internetową, a następnie wpisać adres http://aok.learnway.eu/ - wyświetlony zostanie

Bardziej szczegółowo

Uproszczony opis obsługi ruchu w węźle IP. Trasa routingu. Warunek:

Uproszczony opis obsługi ruchu w węźle IP. Trasa routingu. Warunek: Uproszczony opis obsługi ruchu w węźle IP Poniższa procedura jest dokonywana dla każdego pakietu IP pojawiającego się w węźle z osobna. W routingu IP nie wyróżniamy połączeń. Te pojawiają się warstwę wyżej

Bardziej szczegółowo

witoldgrzelczak@mailplus.pl 3. Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych Wiedza

witoldgrzelczak@mailplus.pl 3. Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych Wiedza 1. Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Technologie sieciowe - 1 Kod kursu ID3103/IZ4103 Liczba godzin Wykład Ćwiczenia Laboratorium Projekt Seminarium Studia stacjonarne 30 0 30 0 0 Studia niestacjonarne

Bardziej szczegółowo

1. Model klient-serwer

1. Model klient-serwer 1. 1.1. Model komunikacji w sieci łącze komunikacyjne klient serwer Tradycyjny podziała zadań: Klient strona żądająca dostępu do danej usługi lub zasobu Serwer strona, która świadczy usługę lub udostępnia

Bardziej szczegółowo

Grzegorz Gliński. 1. Opis wykonanego ćwiczenia

Grzegorz Gliński. 1. Opis wykonanego ćwiczenia Grupa ćwicz. IIIb Nr ćwicz./ wersja 1 Imiona i nazwiska. Grupa lab. 7 Grzegorz Gliński Rok 3 IS Temat ćwiczenia. Voice Conference Data wykonania. 22.10.09 Data odbioru Ocena i uwagi 1. Opis wykonanego

Bardziej szczegółowo

DR INŻ. ROBERT WÓJCIK DR INŻ. JERZY DOMŻAŁ

DR INŻ. ROBERT WÓJCIK DR INŻ. JERZY DOMŻAŁ DR INŻ. ROBERT WÓJCIK DR INŻ. JERZY DOMŻAŁ INTERNET PROTOCOL (IP) INTERNET CONTROL MESSAGE PROTOCOL (ICMP) WSTĘP DO SIECI INTERNET Kraków, dn. 7 listopada 2016 r. PLAN IPv4: schemat nagłówka ICMP: informacje

Bardziej szczegółowo

Sieci komputerowe. Zajęcia 3 c.d. Warstwa transportu, protokoły UDP, ICMP

Sieci komputerowe. Zajęcia 3 c.d. Warstwa transportu, protokoły UDP, ICMP Sieci komputerowe Zajęcia 3 c.d. Warstwa transportu, protokoły UDP, ICMP Zadania warstwy transportu Zapewnienie niezawodności Dostarczanie danych do odpowiedniej aplikacji w warstwie aplikacji (multipleksacja)

Bardziej szczegółowo

Sieci komputerowe. Zajęcia 2 Warstwa łącza, sprzęt i topologie sieci Ethernet

Sieci komputerowe. Zajęcia 2 Warstwa łącza, sprzęt i topologie sieci Ethernet Sieci komputerowe Zajęcia 2 Warstwa łącza, sprzęt i topologie sieci Ethernet Zadania warstwy łącza danych Organizacja bitów danych w tzw. ramki Adresacja fizyczna urządzeń Wykrywanie błędów Multipleksacja

Bardziej szczegółowo

Protokoły wspomagające. Mikołaj Leszczuk

Protokoły wspomagające. Mikołaj Leszczuk Protokoły wspomagające Mikołaj Leszczuk Spis treści wykładu Współpraca z warstwą łącza danych: o o ICMP o o ( ARP ) Protokół odwzorowania adresów ( RARP ) Odwrotny protokół odwzorowania adresów Opis protokołu

Bardziej szczegółowo

Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 2013/2014

Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 2013/2014 Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki Karta przedmiotu Wydział Mechaniczny obowiązuje studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 2013/201 Kierunek studiów: Informatyka Stosowana Forma

Bardziej szczegółowo

Podstawowe protokoły transportowe stosowane w sieciach IP cz.1

Podstawowe protokoły transportowe stosowane w sieciach IP cz.1 Laboratorium Technologie Sieciowe Podstawowe protokoły transportowe stosowane w sieciach IP cz.1 Wprowadzenie Ćwiczenie przedstawia praktyczną stronę następujących zagadnień: połączeniowy i bezpołączeniowy

Bardziej szczegółowo

Wykład 4: Protokoły TCP/UDP i usługi sieciowe. A. Kisiel,Protokoły TCP/UDP i usługi sieciowe

Wykład 4: Protokoły TCP/UDP i usługi sieciowe. A. Kisiel,Protokoły TCP/UDP i usługi sieciowe N, Wykład 4: Protokoły TCP/UDP i usługi sieciowe 1 Adres aplikacji: numer portu Protokoły w. łącza danych (np. Ethernet) oraz w. sieciowej (IP) pozwalają tylko na zaadresowanie komputera (interfejsu sieciowego),

Bardziej szczegółowo

OFERTA NA SYSTEM LIVE STREAMING

OFERTA NA SYSTEM LIVE STREAMING JNS Sp. z o.o. ul. Wróblewskiego 18 93-578 Łódź NIP: 725-189-13-94 tel. +48 42 209 27 01, fax. +48 42 209 27 02 e-mail: biuro@jns.pl Łódź, 2015 r. OFERTA NA SYSTEM LIVE STREAMING JNS Sp. z o.o. z siedzibą

Bardziej szczegółowo

Platformy e-learningowe nowe możliwości wzbogacania oferty dydaktycznej w bibliotece akademickiej. Seminarium PolBiT Warszawa, 18-19.03.

Platformy e-learningowe nowe możliwości wzbogacania oferty dydaktycznej w bibliotece akademickiej. Seminarium PolBiT Warszawa, 18-19.03. Platformy e-learningowe nowe możliwości wzbogacania oferty dydaktycznej w bibliotece akademickiej Seminarium PolBiT Warszawa, 18-19.03.2010 Wybrane pola zastosowań e-learningu typowe indywidualne bądź

Bardziej szczegółowo

KARTA KURSU. Techniki informatyczne

KARTA KURSU. Techniki informatyczne KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Techniki informatyczne Information technology Kod Punktacja ECTS* 1 Koordynator Prof. dr hab. Jacek Migdałek Zespół dydaktyczny: Prof. dr hab. Jacek Migdałek Opis kursu

Bardziej szczegółowo

Sieci komputerowe i bazy danych

Sieci komputerowe i bazy danych Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie Sieci komputerowe i bazy danych Sprawozdanie 5 Badanie protokołów pocztowych Szymon Dziewic Inżynieria Mechatroniczna Rok: III Grupa: L1 Zajęcia

Bardziej szczegółowo

Warstwa sieciowa. Model OSI Model TCP/IP. Aplikacji. Aplikacji. Prezentacji. Sesji. Transportowa. Transportowa

Warstwa sieciowa. Model OSI Model TCP/IP. Aplikacji. Aplikacji. Prezentacji. Sesji. Transportowa. Transportowa Warstwa sieciowa Model OSI Model TCP/IP Aplikacji Prezentacji Aplikacji podjęcie decyzji o trasowaniu (rutingu) na podstawie znanej, lokalnej topologii sieci ; - podział danych na pakiety Sesji Transportowa

Bardziej szczegółowo

MODUŁ E-learning nauczanie przez Internet

MODUŁ E-learning nauczanie przez Internet MODUŁ E-learning nauczanie przez Internet Czas trwania zajęć: 1 moduł, 12 jednostek lekcyjnych, razem 540. Cele zajęć: Cele operacyjne: UCZESTNICY: mm. zapoznają się terologią nn. rozpoznają różne typy

Bardziej szczegółowo

Rywalizacja w sieci cd. Protokoły komunikacyjne. Model ISO. Protokoły komunikacyjne (cd.) Struktura komunikatu. Przesyłanie między warstwami

Rywalizacja w sieci cd. Protokoły komunikacyjne. Model ISO. Protokoły komunikacyjne (cd.) Struktura komunikatu. Przesyłanie między warstwami Struktury sieciowe Struktury sieciowe Podstawy Topologia Typy sieci Komunikacja Protokoły komunikacyjne Podstawy Topologia Typy sieci Komunikacja Protokoły komunikacyjne 15.1 15.2 System rozproszony Motywacja

Bardziej szczegółowo

Szczegółowy opis przedmiotu zamówienia

Szczegółowy opis przedmiotu zamówienia Numer sprawy: DGA/16/09 Załącznik A do SIWZ Szczegółowy opis przedmiotu zamówienia Przedmiot zamówienia: wyłonienie wykonawcy w zakresie zakupu i dostawy systemu komputerowego z oprogramowaniem, instalacją

Bardziej szczegółowo

World Wide Web? rkijanka

World Wide Web? rkijanka World Wide Web? rkijanka World Wide Web? globalny, interaktywny, dynamiczny, wieloplatformowy, rozproszony, graficzny, hipertekstowy - system informacyjny, działający na bazie Internetu. 1.Sieć WWW jest

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie do sieci komputerowych

Wprowadzenie do sieci komputerowych Sieci komputerowe i bazy danych Wykład 2. Wprowadzenie do sieci komputerowych 1 Idea sieci komputerowej Sieć, czyli zbiór autonomicznych komputerów połączonych wzajemnie podsiecią komunikacyjną; umożliwia

Bardziej szczegółowo

156.17.4.13. Adres IP

156.17.4.13. Adres IP Adres IP 156.17.4.13. Adres komputera w sieci Internet. Każdy komputer przyłączony do sieci ma inny adres IP. Adres ten jest liczbą, która w postaci binarnej zajmuje 4 bajty, czyli 32 bity. W postaci dziesiętnej

Bardziej szczegółowo

Sieci komputerowe. Wykład 1: Podstawowe pojęcia i modele. Marcin Bieńkowski. Instytut Informatyki Uniwersytet Wrocławski

Sieci komputerowe. Wykład 1: Podstawowe pojęcia i modele. Marcin Bieńkowski. Instytut Informatyki Uniwersytet Wrocławski Sieci komputerowe Wykład 1: Podstawowe pojęcia i modele Marcin Bieńkowski Instytut Informatyki Uniwersytet Wrocławski Sieci komputerowe (II UWr) Wykład 1 1 / 14 Komunikacja Komunikacja Komunikacja = proces

Bardziej szczegółowo

Tytuł: Instrukcja obsługi Modułu Komunikacji internetowej MKi-sm TK / 3001 / 016 / 002. Wersja wykonania : wersja oprogramowania v.1.

Tytuł: Instrukcja obsługi Modułu Komunikacji internetowej MKi-sm TK / 3001 / 016 / 002. Wersja wykonania : wersja oprogramowania v.1. Zakład Elektronicznych Urządzeń Pomiarowych POZYTON sp. z o. o. 42-200 Częstochowa ul. Staszica 8 p o z y t o n tel. : (034) 361-38-32, 366-44-95, 364-88-82, 364-87-50, 364-87-82, 364-87-62 tel./fax: (034)

Bardziej szczegółowo

Pytania na kolokwium z Systemów Teleinformatycznych

Pytania na kolokwium z Systemów Teleinformatycznych Pytania na kolokwium z Systemów Teleinformatycznych Nr Pytanie 1 Podaj maksymalną długość jaką może osiągać datagram protokołu IP w wersji 4. 5 2 Podaj ile adresów może maksymalnie obsłużyć protokół IP

Bardziej szczegółowo

Podstawowe pojęcia dotyczące sieci komputerowych

Podstawowe pojęcia dotyczące sieci komputerowych Podstawowe pojęcia dotyczące sieci komputerowych Podział ze względu na obszar Sieci osobiste PAN (Personal Area Network) sieci o zasięgu kilku metrów wykorzystywane np. do bezprzewodowego połączenia telefonu

Bardziej szczegółowo

Instytut Informatyki Politechniki Śląskiej. Sieci konwergentne. Andrzej Grzywak

Instytut Informatyki Politechniki Śląskiej. Sieci konwergentne. Andrzej Grzywak Sieci konwergentne Andrzej Grzywak Sieci ich klasyfikacja i rozwój WAN MAN LAN SP transmisja modemowa transmisja w paśmie podstawowym transmisja w paśmie szerokim Systemy ISDN Technologia ATM Fast Ethernet

Bardziej szczegółowo

router wielu sieci pakietów

router wielu sieci pakietów Dzisiejsze sieci komputerowe wywierają ogromny wpływ na naszą codzienność, zmieniając to, jak żyjemy, pracujemy i spędzamy wolny czas. Sieci mają wiele rozmaitych zastosowań, wśród których można wymienić

Bardziej szczegółowo

Wybrane działy Informatyki Stosowanej

Wybrane działy Informatyki Stosowanej Wybrane działy Informatyki Stosowanej Dr inż. Andrzej Czerepicki a.czerepicki@wt.pw.edu.pl http://www2.wt.pw.edu.pl/~a.czerepicki 2017 Globalna sieć Internet Koncepcja sieci globalnej Usługi w sieci Internet

Bardziej szczegółowo

Rys. 1. Wynik działania programu ping: n = 5, adres cyfrowy. Rys. 1a. Wynik działania programu ping: l = 64 Bajty, adres mnemoniczny

Rys. 1. Wynik działania programu ping: n = 5, adres cyfrowy. Rys. 1a. Wynik działania programu ping: l = 64 Bajty, adres mnemoniczny 41 Rodzaje testów i pomiarów aktywnych ZAGADNIENIA - Jak przeprowadzać pomiary aktywne w sieci? - Jak zmierzyć jakość usług sieciowych? - Kto ustanawia standardy dotyczące jakości usług sieciowych? - Jakie

Bardziej szczegółowo

Przesył mowy przez internet

Przesył mowy przez internet Damian Goworko Zuzanna Dziewulska Przesył mowy przez internet organizacja transmisji głosu, wybrane kodeki oraz rozwiązania podnoszące jakość połączenia głosowego Telefonia internetowa / voice over IP

Bardziej szczegółowo

Jest to program stworzony z myślą o nauczycielach, wykładowcach, trenerach i prezenterach.

Jest to program stworzony z myślą o nauczycielach, wykładowcach, trenerach i prezenterach. Czym jest system InteractivOS? Jest to program stworzony z myślą o nauczycielach, wykładowcach, trenerach i prezenterach. Aplikacja ta pozwala na szybkie zebranie opinii uczestników lekcji, wykładu prezentacji

Bardziej szczegółowo

Sieci komputerowe. Zadania warstwy łącza danych. Ramka Ethernet. Adresacja Ethernet

Sieci komputerowe. Zadania warstwy łącza danych. Ramka Ethernet. Adresacja Ethernet Sieci komputerowe Zadania warstwy łącza danych Wykład 3 Warstwa łącza, osprzęt i topologie sieci Ethernet Organizacja bitów danych w tzw. ramki Adresacja fizyczna urządzeń Wykrywanie błędów Multipleksacja

Bardziej szczegółowo

Technologia VoIP Podstawy i standardy

Technologia VoIP Podstawy i standardy Technologia VoIP Podstawy i standardy Paweł Brzeziński IV rok ASiSK, nr indeksu 5686 PWSZ Elbląg Elbląg 2008 r. Przeglądając źródła na temat Voice over IP, natknąłem się na dwie daty, kaŝda z nich wiąŝe

Bardziej szczegółowo