ZASTOSOWANIE GORĄCEJ WODY DO ODKAŻANIA Z PATOGENÓW GRZYBOWYCH NASION Z RODZINY BALDASZKOWATYCH PRZEZNACZONYCH DO UPRAWY EKOLOGICZNEJ

Transkrypt

1 Zeszyty Prolemowe Postępów Nuk Rolniczych nr 575, 2013, ZASTOSOWANIE GORĄCEJ WODY DO ODKAŻANIA Z PATOGENÓW GRZYBOWYCH NASION Z RODZINY BALDASZKOWATYCH PRZEZNACZONYCH DO UPRAWY EKOLOGICZNEJ Mrek Domordzki, Jonn Kniewsk, Jcek Szymur, Jn Lmkiewicz Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy Streszczenie. Przedstwiono wyniki poziorczej oróki nsion roślin ldszkowtych z plntcji ekologicznej. Zproponown technologi przygotowni nsion do siewu oejmuje procesy: myci, ługowni, termoterpii w gorące wodzie i suszeni. Dzięki zstosownemu ziegowi moczeni w gorącej wodzie i klircji wielkości nsion uzyskno nsion o mniejszym stopniu porżeni ptogenmi grzyowymi orz o podwyższonej zdolności kiełkowni. Słow kluczowe: termoterpi, gorąc wod, zdolność kiełkowni, rolnictwo ekologiczne WSTĘP Rolnictwo ekologiczne jest preferowną przez Unię Europejską formą gospodrowni n wsi i produkcji żywności [Rozporządzenie (WE) nr 834/2007, Ustw z dni 25 czerwc 2009 r. o rolnictwie ekologicznym]. Żywność w tej technologii jest wytwrzn metodmi przyjznymi i ezpiecznymi dl środowisk. Akty prwne oowiązujące w pństwch członkowskich Unii Europejskiej i przepisy krjowe definiują czym jest rolnictwo ekologiczne i w jki sposó różni się od rolnictw konwencjonlnego. Główną zsdą prowdzeni gospodrstw ekologicznego jest osiągnięcie równowgi pszowo-nwozowej. Dotyczy to przede wszystkim zrównowżonej produkcji roślinnej i zwierzęcej, dltego większość psz i nwozów powinn yć wytwrzn w oręie jednego gospodrstw [Motyk 2009]. W rolnictwie ekologicznym ogrnicz Adres do korespondencji Corresponding uthor: Mrek Domordzki, Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy, Wydził Technologii i Inżynierii Chemicznej UTP, Zkłd Technologii Żywności, ul. Seminryjn 3, Bydgoszcz, e-mil: mdomordzki@gmil.com

2 34 M. Domordzki, J. Kniewsk, J. Szymur, J. Lmkiewicz się stosownie chemicznych środków ochrony roślin, wykorzystując w tym celu m.in. stre metody grotechniczne, tkie jk płodozmin [Motyk 2009]. Ogrniczenie lu cłkowit rezygncj ze stosowni chemicznych środków ochrony roślin wpływ n ogrniczenie przedostwni się tych środków do środowisk, le również przez mniejsze zpotrzeownie n te środki ogrnicz się ich produkcję i znieczyszczeni wynikjące z ich wytwrzni [Gontrz 2012]. W celu utrzymni prwidłowej struktury i żyzności gley w gospodrstwch ekologicznych stosuje się mterię orgniczną. Njpopulrniejszym nwozem jest oornik. Stosuje się tkże kompost orz nwozy zielone [Motyk 2009]. Doór gtunków, odmin roślin i zwierząt musi uwzględnić nturlną odporność n choroy z uwzględnieniem odmin i rs loklnych dostosownych do klimtu. Nsion do produkcji ekologicznej muszą pochodzić z ekologicznych plntcji nsiennych. Wrunek dotyczący pochodzeni nsion nrzuc konieczność oprcowni technologii przygotowni mteriłu nsiennego do siewu w gospodrstwch ekologicznych i ochrony uprw. Konieczne jest oprcownie metod oróki nsion po ziorze w celu uzyskni wysokich prmetrów jkościowych oferownego, ekologicznego mteriłu siewnego. Witek i Chmielowiec [2004] wskzują, że produkcj nsienn w gospodrstwch ekologicznych jest możliw i cieszy się corz większym zinteresowniem. Spowodowne jest to corocznie rosnącym popytem n nsion ekologiczne. Mterił siewny dl plntcji ekologicznych powinien yć mikroiologicznie czysty i genetycznie odporny n choroy. Wymg się od odmin przeznczonych n plntcje ekologiczne nie tylko zwiększonej odporności n choroy, le tkże n niesprzyjjące wrunki klimtyczne [Grzesik 2004]. Gtunki i odminy uprwine metodmi ekologicznymi powinny yć dostosowne do wrunków gleowych. Jednocześnie uprwy, w którym nie stosuje się chemicznych środków ochrony roślin, mogą yć potencjlnym źródłem nsion zkżonych ptogenmi [Bturo 2006]. Wymg to stosowni ziegów przedsiewnych pozwljących n poprwę jkości mikroiologicznej nsion. Technologi przygotowni nsion do siewu jest rozwijjącą się nuką, w której stosuje się metody fizyczne, fizykochemiczne, chemiczne i iologiczne [Khn 1992]. Już w 1962 roku Bker zproponowł trktownie nsion gorącą wodą lu powietrzem w celu poprwieni ich jkości. Termoterpi, czyli dziłnie ciepłem, jest jedną z metod ochrony roślin. Trktownie nsion zóż gorącą wodą yło już stosowne w 1888 roku przez Jensen w celu elimincji zkżeń grzyowych. W drugiej połowie XX wieku t metod zostł wyprt przez metody chemiczne [Neg i in. 2003]. Pomimo zmniejszeni zinteresowni termoterpii n rzecze chemicznych środków ochrony roślin prowdzono dni nd jej skutecznością woec ptogenów nsion [Bker 1962, Grielson 1983]. Odkżnie w gorącej wodzie jest ziegiem wżnym i przydtnym dl rolnictw ekologicznego. Termoterpi pozwl n uzysknie zdrowego mteriłu nsiennego ez ingerencji środków chemicznych. Może się on tkże stć lterntywną metodą przy odkżniu nsion n potrzey rolnictw konwencjonlnego w przypdku ogrniczeni stosowni chemicznych środków ochrony roślin [Neg i in. 2003, Kniewsk i in. 2010]. Oprcownie technologii przedsiewnej oróki nsion dl rolnictw ekologicznego sprowdz się do ustleni kolejności opercji i procesów jednostkowych skłdjących się n ciąg technologiczny orz ustlenie optymlnych prmetrów prcy urządzeń. Zeszyty Prolemowe Postępów Nuk Rolniczych

3 Zstosownie gorącej wody do odkżni z ptogenów grzyowych nsion Systemtyk tych procesów jest w zsdzie ustlon przez inne nuki i dl większości przypdków znne są dość dorze podstwy teoretyczne i metody oliczeń zrówno przeiegu zjwisk, jk i dooru urządzeń. Zestwienie wżniejszych czynności oróki nsion przedstwiono n rysunku 1. Opercje jednostkowe Unit opertions przepyw pynów/fluid flow opercje mechniczne/ /mechnicl opertions wymin ciep/het trnsfer nwietlnie/ light nwilnie/humidifiction opercje w cieczy/liquid opertions nnoszenie wrstw/lyers ppliction suszenie/ drying Nsion surowe Untreted seeds Orók nsion Seed tretment Nsion uszlchetnione Ennoled seeds Procesy jednostkowe Unit processes regulcj ph/djustment ph dostrczenie tlenu/oxygen providing odknie powierzchni/surfch disinfection nscznie iostymultormi i hormonmi/iostymultors nd hormonem soking kondycjonownie/conditioning inokulcj mikroorgnizmmi poytecznymi/inocultion with eneficil microorgnisms Rys. 1. Zestwienie opercji i procesów przygotowni nsion do siewu [Domordzki 2011] Fig. 1. List of opertions nd processes for the preprtion of seeds for sowing [Domordzki 2011] Przeszkodą w powszechnym stosowniu nowych technologii nsiennych stoi rk odpowiednich urządzeń umożliwijących uzysknie stosownych prmetrów prcy i o wymgnej wydjności, z której możn y zestwić linię technologiczną [Domordzki 2005]. Brk jest oprcowń teoretycznych pozwljących n kompleksowe rozwiązywnie zgdnień technicznych przygotowni nsion ekologicznych do siewu. W ekologicznej technologii nsiennej mogą znleźć zstosownie nstępujące czynności jednostkowe: czyszczenie, suszenie i szlifownie nsion (ociernie powłoki nsiennej), odkżnie mechniczne, klircj, płuknie i ługownie, rozdził hydrosttyczny, podkiełkownie, odkżnie termiczne, ochron nsion mikroorgnizmmi pożytecznymi i zprwmi ekologicznymi orz otoczkownie. Celem prcy yło oprcownie technologii przygotowni nsion z plntcji w gospodrstwch ekologicznych, y pozyskć mterił siewny o mniejszym stopniu porżeni ptogenmi grzyowymi orz podwyższonej zdolności kiełkowni. MATERIAŁY I METODY Do dń wykorzystno niezprwine nsion z rodziny ldszkowtych. Kwlifikowne elity hodowlne nsion przeznczone n plntcję ekologiczną rozdzielno n frkcje pod względem wielkości. Do dlszych dń wyrno frkcję o njwiększym udzile msowym w ziorze nsion, któr jednocześnie chrkteryzowł się njwiększą zdolnością kiełkowni (ZK) (t. 1). Wyrne frkcje zostły wysine n poletkch nr 575, 2013

4 36 M. Domordzki, J. Kniewsk, J. Szymur, J. Lmkiewicz Tel 1. Mterił siewny do wysiewu n plntcji ekologicznej Tle 1. Seeds for sowing on orgnic frm Numer Numer Gtunek Spieces Mrchew Crrot Pietruszk Prsley Koper Dill Odmin Vriety Średnic otworów sit, n których wydzielono frkcję nsion Dimeter of sieve s holes which were used to otined seeds tch [mm] Zdolność kiełkowni Germintion cpcity [%] Perfekcj 1,8 2,0 88 Ołomuńck 1,2 1,4 98 Szmrgd 2,6 2,8 84 doświdczlnych gospodrstw ekologicznego. Zerny plon posłużył do dlszych dń nd oprcowniem technologii pozyskni mteriłu siewnego o mniejszym stopniu porżeni ptogenmi grzyowymi orz podwyższonej zdolności kiełkowni. Oceny mteriłu siewnego dokonywno zgodnie z zgodnie z metodyką zlecną przez ISTA (Międzynrodowe Przepisy Oceny Nsion). Progrm dń zrelizowno w UTP w Bydgoszczy i n terenie gospodrstw ekologicznego w Kiełpinie, gdzie złożono plntcję, n której prowdzono dni n mterile elitrnym. Nsion poddno ziegom przedsiewnym poprwijącym jkość nsion. N przedsiewną technologię oróki nsion skłdły się 4 opercje. Pierwszą yło suszenie nsion w celu zhmowni ich procesów życiowych. Nsion o odpowiedniej wilgotności poddwno termoterpii w gorącej wodzie w celu elimincji ptogenów n ich powierzchni. Opercji tej towrzyszyło również ługownie, które powoduje usunięcie inhiitorów kiełkowni i znieczyszczeń. Nstępnym etpem yło suszenie mokrych nsion w suszrce komorowej powietrzem o temperturze 45 C. Osttnią opercją zproponownej technologii ył klircj nsion, któr pozwl n oddzielenie frkcji niespełnijących złożeń technologii. Termoterpię relizowno w prturze opisnej przez Domordzkiego i Dzienieckiego [2008]. Urządzenie do odkżni nsion w gorącej wodzie skłdło się z dwóch ziorników: w jednym prowdzono termoterpię, w drugim schłdzno nsion po ziegu odkżni termicznego. Czs procesu termoterpii dorno n podstwie dń Domrdzkiego i Dzienieckiego [2008]. W dnich zstosown nstępujące czsy termoterpii: 20 minut dl nsion kopru, 20 minut dl nsion mrchwi, 30 minut dl nsion pietruszki. N poletkch doświdczlnych w gospodrstwie ekologicznym wysino nsion poddne opisnej technologii i nsion kontrolne, których nie poddno żdnemu ziegowi. Nsion po ziorze suszono i klsycznie czyszczono. Doświdczlne uprwy złożono n gleie nleżącej do klsy onitcyjnej III i III. Odczyn gley wynosił odpowiednio ph = 7,0 i ph = 6,6. Kiełpin leży w strefie dwóch oddziływjących wzjemnie klimtów: ocenicznego i kontynentlnego. Chrkterystyczne dl tego terenu są niskie opdy i okresowe niedoory wody. Średni sum rocznych opdów wh się w grnicch mm. Mł ilość opdów, witry orz znczne Zeszyty Prolemowe Postępów Nuk Rolniczych

5 Zstosownie gorącej wody do odkżni z ptogenów grzyowych nsion nsłonecznienie powoduje, że klimt jest rczej suchy, rośliny w pewnych okresch mją niedostteczną ilość wody. Z tego powodu uruchomiono deszczownie poletek doświdczlnych. W cłym okresie wegetcji nie stosowno w polu jkichkolwiek ziegów ochronnych. Doświdczenie zkłdno w ukłdzie losowych loków, w czterech powtórzenich, n poletkch o powierzchni 6 m 2 kżde. Nsion pietruszki, kopru wysiewno w drugiej połowie kwietni, mrchwi, zgodnie z zlecenimi nsiennymi później, w pierwszej połowie mj. Oznczeni zdolności kiełkowni orz stopni porżeni ptogenmi grzyowymi przeprowdzono trzykrotnie. Oprcownie sttystyczne wyników przeprowdzono z zstosowniem testu t-student dl poziomu ufności p < 0,05. WYNIKI Nsion kopru Nsion kopru z uprwy ekologicznej po ziorze i wysuszeniu w ilości 20,2 kg poddno czyszczeniu, uzyskując 15 kg nsion o zdolności kiełkowni 56%. Uzyskne 15 kg nsion kopru poddno klircji. Bilns msowy kolejnych opercji n nsionch przedstwiono w teli 2. Tel 2. Zestwienie plonu i odpdu nsion kopru w wyniku zstosowni technologii przedsiewnej oróki Tle 2. Summry of yield nd wste dill seeds s result of pre-tretment technology Numer opercji Numer of opertion Orók Tretment Plon Yield [kg] Odpd Wste [kg] Zdolność kiełkowni Germintion cpcity [%] 1 Ziór Collection 20,20 2 Czyszczenie Purifiction 15,00 5, Termoterpi i płuknie Thermotherphy nd soking 13,15 1, Klircj Seprtion 6,80 6,35 72 Dziłnie termoterpii przez 20 minut pozwoliło n uzysknie nsion o średniej zdolności kiełkowni 61%. Po klircji uzyskno frkcje dorze kiełkujące w zkresie 68 74% o średnicy powyżej 2,0 mm. Pozostłe nsion kopru zwierjące frkcje kiełkujące poniżej 60% usunięto ze zioru nsion. Pozwoliło to n uzysknie mteriłu siewnego o zdolności kiełkowni 72% w ilości 6,8 kg, co stnowi pond 30% zioru. Nsion mrchwi Plon korzeni mrchwi w pierwszym roku uprwy wynosił średnio 53 t h 1. Podczs zioru korzenie sortowno według przydtności do wysdzni, odrzucjąc korzenie zyt duże lu zyt młe. Wydjność korzeni wyniosł 53%. Korzenie wysdzono wiosną kolejnego roku n poletk doświdczlne. Zerne jesienią nsion mrchwi w ilości 24 kg nr 575, 2013

6 38 M. Domordzki, J. Kniewsk, J. Szymur, J. Lmkiewicz poddno czyszczeniu, uzyskując 16 kg nsion o zdolności kiełkowni 65%. Mterił ten chrkteryzowł się minimlną zdolnością kiełkowni. Oczyszczone nsion mrchwi poddno ziegowi termoterpii w czsie 20 min, uzyskując 14,5 kg nsion o minimlnej zdolności kiełkowni n poziomie 74% (t. 3). Nsion mrchwi po opercji odkżni termicznego wysuszono, uzyskując mterił siewny o zdolność kiełkowni ok. 70%. Nsion poddno klircji, odrzucjąc frkcje o zdolności kiełkowni poniżej 65%. Tel 3. Zestwienie plonu i odpdu nsion mrchwi w wyniku zstosowni technologii przedsiewnej oróki Tle 3. Summry of yield nd wste crrot seeds s result of pre-tretment technology Numer opercji Numer of opertion Orók Tretment Plon Yield [kg] Odpd Wste [kg] 1 Ziór Collection 24,00 2 Czyszczenie/ Purifying 16,00 8, Termoterpi Thermotherpy 14,50 1, ZK [%] Klircj frkcj Seprtion tch 14,50 2,25 1,7 mm 0, ,5 mm 4, ,3 mm 6, ,25 11,75 Uzyskno mterił siewny nsion ekologicznych mrchwi odminy Perfekcj w ilości 12,25 kg o wysokiej zdolności kiełkowni. Zdolność kiełkowni dl frkcji 1,2 1,4 mm wynosi 74%, dl frkcji 1,4 1,6 mm 75%, dl frkcji 1,6 1,8 mm 70%. Trzy frkcje djące nsion o średniej zdolności kiełkowni 74% stnowiły pond 50% zioru. Nsion pietruszki Podczs zioru korzenie pietruszki sortowno według przydtności do wysdzni, odrzucjąc korzenie nieksztłtne, zyt duże lu zyt młe. Plony korzeni pietruszki z poszczególnych komincji nie różnił się istotnie i wynosiły średnio 23 t h 1. Wydjność korzeni o wymirch mieszczących się w normie wyniosł 63%. Korzenie wysdzono wiosną kolejnego roku n poletk doświdczlne. Zerne nsion pietruszki w ilości 10 kg poddno czyszczeniu, uzyskując 8,3 kg nsion o zdolności kiełkowni 65%, czyli o minimlnej zdolności kiełkowni wyznczonej w normie PN-R-65950:1994. Nsion w ilości 8,3 kg poddno ziegowi termoterpii przez 30 min w wodzie o temperturze 50 C, uzyskując 8,0 kg nsion o zdolności kiełkowni 70%. Prók nsion poddn termoterpii przez 0,5 h wykzł cłkowite usunięcie zkżeń nsion. Zestwienie plonu i odpdu nsion w wyniku kolejnych opercji przedstwiono w teli 4. Wysuszone nsion po termoterpii w ilości 8,0 kg o zdolności kiełkowni 70% poddno opercji klircji, odrzucjąc frkcje o zdolności kiełkowni poniżej 65%. Zeszyty Prolemowe Postępów Nuk Rolniczych

7 Zstosownie gorącej wody do odkżni z ptogenów grzyowych nsion Tel 4. Zestwienie plonu i odpdu nsion pietruszki w wyniku zstosowni technologii przedsiewnej oróki Tle 4. Summry of yield nd wste prsley seeds s result of pre-tretment technology Numer opercji Numer of opertion Orók Tretment Plon Yield [kg] Odpd Wste [kg] ZK [%] 1 Ziór Collection 10,00 2 Czyszczenie Puryfying 8,30 1, Termoterpi Thermoterphy 8,00 0, Klircj frkcj Seprtion tch 8,00 1,9 mm 0, ,7 mm 1, ,5 mm 3, ,3 mm 2, ,58 0,42 Uzyskno mterił siewny nsion ekologicznych pietruszki w ilości 7,58 kg o wysokiej zdolności kiełkowni. Zdolność kiełkowni nsion, stnowiących pond 75% zioru, wynosi średnio 72%. Jednocześnie z dnimi jkości mteriłu siewnego poddnego oróce dno prmetry nsion kontrolnych. Wyniki zdolności kiełkowni (ZK) po 10. i po 28. dniu kiełkowni dl kopru, po 7. i po 14. dniu kiełkowni dl mrchwi, po 10. i po 28. dniu kiełkowni dl pietruszki orz wskźnik zsiedleni grzymi (WZG) przedstwiono n rysunkch 2 4. Uzyskno redukcję wskźnik zsiedleni grzymi (WZG) dl nsion pietruszki Ołomuńckiej ze 100 do 10%, mrchwi Perfekcj z 80 do 5%, kopru Szmrgd z 50 do 16%. Podone wyniki uzyskli Domordzki i Dzieniecki [2008]. W przypdku nsion Rys. 2. Fig. 2. Udził nsion Seeds shre [%] Nsion kontrolne Untreted seeds Nsion po oróce Seeds fter tretment ZK 10 ZK 28 WZG Zdolności kiełkowni orz występownie ptogenów grzyowych n nsionch kopru (, wrtości średnie tego smego prmetru nieróżniące się istotnie przy p < 0,05; ZK n zdolność kiełkowni po n-tym dniu, WZG wskźnik zsiedleni grzymi) Germintion cpcity nd occurrence of fungi infected dill seeds (, men vlues men of the sme prmeter do not differ significntly t p < 0.05, ZK n germintion cpcity fter n dy, WZG percentge of fungi infected seeds) nr 575, 2013

8 40 M. Domordzki, J. Kniewsk, J. Szymur, J. Lmkiewicz Rys. 3. Fig. 3. Udził nsion Seeds shre [%] Nsion kontrolne Untreted seeds Nsion po oróce Seeds fter tretment ZK 7 ZK 14 WZG Zdolności kiełkowni orz występownie ptogenów grzyowych n nsionch mrchwi (oznczeni jk n rysunku 2) Germintion cpcity nd occurrence of fungi infected crrot seeds (symols like in figure 2) Rys. 4. Fig. 4. Udził nsion Seeds shre [%] Nsion kontrolne Untreted seeds Zdolności kiełkowni orz występownie ptogenów grzyowych n nsionch pietruszki (oznczeni jk n rysunku 2) Germintion cpcity nd occurrence of fungi infected prsley seeds (symols like in figure 2) Nsion po oróce Seeds fter tretment ZK 10 ZK 28 WZG mrchwi odkżnie w gorącej wodzie przez 10 minut spowodowło redukcję wskźnik zsiedleni grzymi z 80 do 10%. Godzinn termoterpi spowodowł cłkowitą elimincję oserwowlnych infekcji grzyowych, jednk zdolność kiełkowni tych nsion nie uległ poprwie. Wstępn zdolność kiełkowni nsion (dl kopru i pietruszki po 10 dnich, dl mrchwi po 7 dnich) po zstosowniu oprcownej technologii przedsiewnej oróki nsion ekologicznych wzrosł dl mrchwi od 49 do 67%, dl pietruszki od 38 do 54%, dl kopru z 22 do 45%. Wyniki te dowodzą, że zproponown technologi istotnie poprwi jkość nsion. Zyt długi czs termoterpii mógły spowodowć oniżenie jkości nsion [Domordzki i Dzieniecki 2008]. Zstosowne czsy termicznego odkżni nsion w gorącej wodzie skutecznie usuwją zkżeni grzyowe i poprwiją prmetry jkościowe nsion. Neg i inni [2003] wykzli, że termoterpi nsion o wysokiej zdolności kiełkowni (pond 85%) nie wpływ zncząco n ich jkość siewną. Zproponown technologi z powodzeniem może yć stosown do nsion z plntcji ekologicznej. Zeszyty Prolemowe Postępów Nuk Rolniczych

9 Zstosownie gorącej wody do odkżni z ptogenów grzyowych nsion Dyrektyw Rdy 2002/55/WE z dni 13 czerwc 2002 roku w sprwie orotu mteriłem siewnym wrzyw podje minimlne zdolności kiełkowni dl mrchwi i pietruszki n poziomie 65%, dl kopru 55%. W dnich złożono wyższą wymgną zdolność kiełkowni dl dnych nsion n poziomie 70%, co spowodowło oniżenie wydjności pozyskni nsion spełnijących wymgni jkościowe do: koper 33,7%, mrchew 51,1%, pietruszk 75,8%. Do oróki nsion ekologicznych po ziorch nsion przydtne okzły się nstępujące opercje: suszenie, termoterpi w gorącej wodzie połączon z płukniem i ługowniem, suszenie nsion mokrych i klircj. Zstosowne ziegi miły n celu osiągnięcie wyższych prmetrów niż minimlne wymogi normy nsiennej dl roślin ldszkowtych. Przed wysiewem nsion możn zprwić zprwmi ekologicznymi lu inokulowć mikroorgnizmmi pożytecznymi dopuszczonymi do stosowni w rolnictwie ekologicznym. WNIOSKI 1. W prcy wykzno, że testown technologi oróki nsion powoduje zmniejszenie stopni porżeni ptogenmi grzyowymi. 2. Zproponowne ziegi poziorowe, w tym termoterpi gorącą wodą, przyczyniły się do istotnego wzrostu zdolności kiełkowni dnych nsion. 3. Njlepszą wydjność zstosownej technologii uzyskno w przypdku nsion pietruszki ż 75% plonu chrkteryzowło się zdolnością kiełkowni powyżej 70%. 4. W wyniku zstosownej technologii poziorowej oróki nsion kopru uzyskno tylko 30% plonu o zdolności kiełkowni powyżej 70%. LITERATURA Bker K.F., Thermotherpy of plnting mteril. Phytopthology 52, Bturo A., Effect of thermotherpy, grin tretment nd lef sprying with iologicl control gents on spring rley (Horedeum vulgre) heth in orgnic frming. Phytopthologi Polonic 41, Domordzki M., Dzieniecki P., Odporność termiczn wyrnych nsion wrzyw. Poszukiwnie nowych rozwiązń w ochronie uprw ekologicznych. Monogrfi. Instytut Ochrony Roślin. Poznń, Domordzki M., Aprty i technologie wspomgjące produkcje mteriłu siewnego. Zmienność genetyczn i jej wykorzystnie w hodowli roślin ogrodniczych. Monogrfi. Wydwnictwo Instytutu Sdownictw i Kwicirstw w Skierniewicch orz Sekcj Hodowli Roślin i Nsiennictw PTNO, Domordzki M., Doskonlenie technologii poziorowej oróki nsion ekologicznych n przykłdzie roślin ldszkowtych. Wydwnictw Uczelnine Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego, Bydgoszcz. Dyrektyw Rdy 2002/55/WE z dni 13 czerwc 2002 roku w sprwie orotu mteriłem siewnym wrzyw (Dz.Urz. UE L 193 z r. s. 33 z późn. zm.; Dz.Urz. UE Polskie Wydnie Specjlne, rozdz. 3, t. 36, s. 313, z późn. zm.). nr 575, 2013

10 42 M. Domordzki, J. Kniewsk, J. Szymur, J. Lmkiewicz Gontrz A., Rolnictwo ekologiczne. Journl of NutriLife 12, php?rt=62 (dt dostępu: ). Grzesik M., Wyrne zgdnieni z produkcji nsion ekologicznych. Wyrne zgdnieni z nsiennictw roślin ogrodniczych. Monogrfi. AR. Krków, Grielson R.L., Blckleg diseses of crucifers cused y Leptospheri mculns (Phom lingm) nd its control. Seed Science nd Technology 11, Interntionl Seed Testing Assocition (ISTA). Rules for Seed Testing. Międzynrodowe Przepisy Oceny Nsion. Polsk Wersj Wydni Rdzików. Jensen J.L., The propgtion nd prevention of smut in ots nd rley. Journl of Royl Agriculturl Society of Englnd 2 (24), Kniewsk J., Domordzki M., Korpl W., Odporność termiczn fsoli zwyczjnej (Phsoleus vulgris) n wygrzewnie w gorącym powietrzu. Zeszyty Prolemowe Postępów Nuk Rolniczych 546, Khn A.A., Preplnt physiologicl seed conditioning. Horticulr Reviews 13, Motyk T., Rolnictwo ekologiczne progrmu rolnośrodowiskowego. Bilioteczk progrmu rolnośrodowiskowego Ministerstwo Rolnictw i Rozwoju Wsi, Wrszw. Neg E., Roswith U., Sigrid W., Mrg J., Hot wter tretment of vegetle seed n lterntive seed tretment method to control seed orne pthogens in orgnic frming. Journl of Plnt Diseses nd Protection 110 (3), Rozporządzenie Rdy (WE) nr 834/2007 z dni 28 czerwc 2007 r. w sprwie produkcji ekologicznej i znkowni produktów ekologicznych (Dz.U. WE L 189 z r.). Ustw z dni 25 czerwc 2009 r. o rolnictwie ekologicznym (Dz.U. Nr 116, poz. 975). Witek Z., Chmielowiec P., Produkcj nsion do uprw ekologicznych, konieczność, możliwości i spekty prktyczne. Wyrne zgdnieni z nsiennictw roślin ogrodniczych. Monogrfi. AR. Krków, THE USE OF HOT WATER FOR UMBELLIFERAE FAMILY SEEDS DISINFECTION FROM FUNGAL PATHOGENS FOR THE ORGANIC CULTIVATION Summry. This pper presents pre-tretment seed of Umellifere orgnic plnt from orgnic frm. The proposed preprtion technology for sowing seeds includes the processes of clening, leching, thermotherpy in hot wter nd drying. Thnks to the soking tretment in hot wter, nd seed size clirtion lower level of occurrence fungl pthogens nd incresed germintion were chieved. Key words: thermotherpy, hot wter, germintion cpcity, orgnic frming Zeszyty Prolemowe Postępów Nuk Rolniczych