A. Położenie geograficzne

Transkrypt

1 A. Położenie geograficzne Zad.1. Na mapie obok rozpoznaj i zaznacz C dużymi literamiwybrane obiekty: X A. Zatoka Adeńska B. Półwysep Somalijski C. Kanał Sueski D. Nil Błękitny D A B Zad.2. Na mapie w skali 1: długość Morza Czewonego liczona od Suezu do cieśniny Bab al Mandab wynosi 75 mm. Jaka jest rzeczywista długość tego morza? Obliczenia: 1 cm = 300 km 7,5cm x 300 km = 2250 km Odpowiedź: długość Morza Czerwonego 2250 km Zad.3. Podróżując przez Saharę podróżnik ustalił miejsce swojego pobytu za pomocą pomiaru wysokości Słońca w czasie górowania i różnicy czasu miejscowego. 22 grudnia Słońce górowało na wysokości 47 o, a zegarek ustawiony wg czasu uniwersalnego wskazywał 10:08. Na podstawie danych oblicz współrzędne miejsca przebywania podróżnika. Następnie zaznacz to miejsce znakiem X na mapie z zadania 1. 3 pkt. Obliczenia: 90 o 47 o -23 o 27 = 43 o 23 o 27 = 19 o 33 N Różnica wynosi 1 godz i 52 min tj = 112 min 112 min : 4 = 28 o E Zad.4. W znanej powieści H. Sienkiewicza bohaterowie pokonują w swej podróży odległość z Port Saidu do Mombasy. Oblicz odległość w linii prostej między tymi miastami w stopniach i kilometrach przyjmując 1 o = 111,2km Współrzędne : Port Said 31 o 15 N 32 o 18 E, Mombasa 4 o 05 S 39 o 40 E Obliczenia: 31 o 15 N + 4 o 05 S = 35 o min tj. 1/3 stopnia 111,2 km : 3 = 37 km 111,2 x 35 o + 111,2 : 3 = 3892 km + 37 km = 3929 km

2 B. Klimat Afryki Zad.1. Sahel w języku arabskim oznacza krawędź, brzeg pustyni. Przyjęto, że obszar ten ograniczają izohiety roczne 200 i 600 mm. Na mapie obok narysuj izohietę roczną 600 mm wyznaczającą jedną z granic Sahelu. Zad.2. Na mapie obok zakreskuj strefę pustynną w Afryce Południowej. Zad. 3. Na mapie narysuj strzałką zimny Prąd Benguelski. Zad. 4. W poniższym tekście podkreśl prawidłowe informacje. Zimny Prąd Benguelski wywołuje zjawisko inwersji termicznej / konwekcji powietrza odpowiedzialnej za powstanie Pustyni Namib. Zjawisko to jest szczególnie intensywne w rejonie zwrotników/równika. Ma to związek z ciepłym i suchym powietrzem napływającym z lądu/ z górnych warstw atmosfery. W tej sytuacji nie mogą tworzyć się chmury/wiatry. Jedyne opady jakie powstają w tych warunkach to mżawka i grad / rosa i mgła. 5 pkt Zad. 5. Oblicz na jakiej wysokości znajduje się granica wiecznych śniegów (średnia temperatura nie przekracza 0 o C) w masywie Kilimandżaro. Wiadomo, że u podnóża masywu na wysokości 2300 m n.p.m. średnia temperatura roczna wynosi 18 o C. Przyjmujemy, że temperatura spada o 0,6 o C co 100 m wysokości. Obliczenia: 18 o C :0,6 o C = x 100 m = 3000 m 2300 m m = 5300m Spadek temperatury na 1000 m wynosi 0,6 o C x 10 = 6 o C Na wysokości 3300 m temperatura wynosi 18 o C 6 o C = 12 o C na wys m 12 o C 6 o C = 6 o C, na wys o C- 6 o C = 0 o C Granica wiecznych śniegów jest na wysokości 5300 m n.p.m. Zad.6. Przewiduje się, że lodowiec na szczycie Kilimandżaro zaniknie do 2030 roku.w ostatnich latach nie zaobserwowano wzrostu temperatury na wysokościach powyżej 4000 m n.p.m. Co jest przyczyną ubywania mas lodowych? Odp.: Spadek ilości opadów. Lodowiec wysycha poprzez sublimację.

3 C. Wody powierzchniowe i podziemne Zad.1. Jakiego typu ujścia mają rzeki: Niger Kongo delta estuarium (lejek) Okawango - delta śródlądowa 3 pkt. Zad.2. Długość Nilu podaje się łącznie z Kagerą, jednak rzeki te nie tworzą jednego nurtu. Co oddziela te rzeki? Odp.: Jezioro Wiktorii Zad.3. Podaj nazwy ramion delty Nilu. Odp.: Rosetta i Damietta Zad.4. W 1971 r. wybudowano w Asuanie olbrzymią tamę przegradzającą najdłuższą rzekę Afryki. Jak nazywa się sztuczny zbiornik powstały w wyniku spiętrzenia wody? Odp.: Jezioro ( Morze) Nasera Zad. 5. Tama zmieniła środowisko przyrodnicze i ma wpływ na gospodarkę Egiptu. Podkreśl zdania oznaczające zmiany pozytywne Nil stał się rzeką żeglowną przez cały rok. Brak wylewów obniża żyzność gleb. Tama zatrzymuje duże ilości osadów. Energia elektryczna pozwala na nawadnianie pól. Linia brzegowa delty Nilu cofa się. Zad.6. Jezioro Tanganika to drugie pod względem głębokości jezioro świata. Jakie jest pochodzenie tego jeziora? Odp.:Woda wypełnia rów tektoniczny Zad.7. Pustynia Sahara to obszar wyjątkowo suchy. Są tam jednak miejsca, w których występują źródła, rosną palmy i uprawia się rośliny. Skąd pochodzą wody zasilające źródła na obszarze Sahary? Odp.: Są to wody artezyjskie, przepływające pod ziemią w nieckowatych układach skał. Pochodzą z dalekich obszarów gdzie padają deszcze, np. w górach Atlas lub na wybrzeżu Morza Śródziemnego.

4 D. Fauna i flora Afryki Zad.1. Podaj nazwy zwierząt, które są rekordzistami. - Najszybszy drapieżnik, ssak gepard - Największe zwierzę lądowe słoń - Największy ptak struś - Najwyższe zwierzę - żyrafa Zad.2. Gdzie rosną te rośliny? Na mapie obok wpisz w prostokąty litery oznaczające nazwy roślin typowych dla obszarów, na których występują. A. lobelia drzewiasta B. róża jerychońska C. welwiczja D. baobab E. litops F. epifity 6 pkt. Zad.3. Podpisz pod rysunkami nazwy roślin. Smokowiec dracena palma daktylowa akacja 3 pkt.

5 E. Afryka politycznie Zad.1. Ile jest państw w Afryce? Właściwą odpowiedź podkreśl. a) 36 b) 47 c) 54 d) 67 Zad.2. Podkreśl państwo, które ma największą powierzchnię. a) Egipt b) Libia c) Algieria d) Kongo Zad.3. Na podstawie rysunków rozpoznaj kraj Etiopia Libia. Mali. 3 pkt. Zad maja obchodzony jest Dzień Afyki na pamiątkę powołania OJA. Rozwiń ten skrót. Odp.: Organizacja Jedności Afrykańskiej. Zad.5. Jak nazywa się powołana w 2002 roku organizacja zrzeszająca kraje arykańskie? Odp.: Unia Afrykańska. Zad.6. Afryka prawie w całości była skolonizowana. Niepodległość kraje zaczęły odzyskiwać dopiero po drugiej wojnie światowej. Jednak trzy państwa nie miały statusu kolonii. Wymień ich nazwy. Odp.: Egipt Etiopia Liberia 3 pkt. Zad.7. W czasach kolonialnych nazwy państw były nadawane przez kolonizatorów. Podaj jak nazywają się dzisiaj wymienione państwa: a) Rodezja - Zimbabwe.. b) Górna Wolta - Burkina Faso. c) Beczuana - Botswana. 3 pkt. Zad.8. Afrykański Kongres Narodowy to partia rządząca obecnie w RPA. Jak nazywał się najbardziej znany jej przywódca, laureat pokojowej nagrody Nobla? Odp.: Nelson Mandela.

6 F. Ludność Afryki i urbanizacja Zad.1. Obok przedstawiono piramidę wieku ludności afrykańskiej z podziałem na grupy wiekowe co 5 lat.. Mężczyź Kobiety Jakie wnioski można ustalić na podstawie jej kształtu? Odpowiedz TAK lub NIE Szeroka podstawa piramidy świadczy, że społeczeństwo jest młode - TAK Piramida przedstawia pozytywny obraz struktury społecznej - NIE Połowa ludności nie osiągnie wieku 50 lat - TAK Przewaga liczbowa kobiet jest wynikiem urodzeń większej liczby dziewcząt - NIE Zad. 2. HDI (Human Development Index) wskaźnik rozwoju społecznego, wyraża ogólny poziom życia w danym kraju, a nie tylko PKB. Im wyższa wartość tym lepsze warunki. Uzupełnij tabelę dopisując nazwy wybranych państw:, Zimbabwe, RPA, Etiopia, Libia HDI Państwo 0,755 Libia 0,597 RPA 0,328 Etiopia 0,140 Zimbabwe Zad.3. Afryka jest to najsłabiej zurbanizowany kontynent. Ile wynosi wskaźnik urbanizacji w Afryce? Podkreśl prawidłową odpowiedź. A) 18 % B) 28% C) 32% D) 39% Zad.4. Które miasto jest największe? Podkreśl odpowiedź. A) Kair B) Lagos C) Kinszasa D) Kapsztad Zad.5. Które afrykańskie miasta mogą pochwalić się posiadaniem metra? Wymień dwa. Odp.: Kair i Algier Zad.6. W którym afrykańskim mieście znajduje najwyższy budynek? Odp.: Johanesburg

7 G. Języki, rasy, problemy Zad.1. W Afryce doliczono się około 2000 języków, dialektów i narzeczy. Są też takie języki, którymi posługują się duże grupy ludności. Zaznacz w kółkach na mapie miejsca gdzie używa się następujących języków: B D E A. suahili B. hausa C. zulu D. arabski E. amharski C A 5 pkt. Zad.2. W Paarl niedaleko Kapsztadu postawiono monument. Fragment widoczny jest obok. Co przedstawia ten monument? Odp.: Jest to pomnik języków, z których powstał język afrikaans niderlandzkiego, portugalskiego, angielskiego, bantu Zad.3. Jak nazywa się grupa etniczna uważana za najstarszą społeczność chrześcijańską w Afryce i będąca potomkami starożytnych Egipcjan? Odp.: Koptowie Zad.4. Afryke dzieli się wg odmian ludności na białą i czarną. Ludzie na Madagaskarze stanowią jeszcze inną odmianę. Jakie jest pochodzenie mieszkańców Madagaskaru zwanych Malgaszami? Odp.: Pochodzą z Azji Południowo-wschodniej. Są zmieszani z ludnością afrykańską i arabską. Zad.5. Różnorodność etniczna powoduje konflity, często bardzo tragiczne. W 1994 r doszło do aktów ludobójstwa między zwaśnionym plemionami Tutsi i Hutu. Na terenie których państw zamieszkują te plemiona? Odp.:Rwanda, Burundi Zad.6. Większość ludności Afryki wyznaje chrześcijaństwo. W ostatnich latach obserwuje się jednak silną ekspansję islamu, wspieraną przez działania zbrojne. Czym jest BOKO HARAM? Odp.: Zmilitaryzowana ekstremistyczna organizacja walcząca o wprowadzenie szariatu w Nigerii, Kamerunie, Nigrze, Czadzie.

8 H. Gospodarka rolnictwo Zad.1. Afryka ma powierzchnię rolną większą niż wszystkie obszary rolnicze na świecie. Czynniki przyrodnicze sprzyjające rozwojowi rolnictwa. Co jest korzystne dla rolnictwa afrykańskiego? Odpowiedz TAK lub NIE - Całoroczny okres wegetacyjny -TAK - Pora deszczowa i sucha na sawannach - NIE - Intensywne opady strefy równikowej - NIE - Duża powierzchnia możliwa do wykorzystania rolniczego pod warunkiem nawadniania -TAK Zad.2. W wielu państwach afrykańskich przeprowadzono reformę rolną polegającą na podziałe wielkich farm należących do białych plantatorów i rozdaniu ziemi ludności czarnej. Reforma ta nie przyniosła oczekiwanych skutków, a w przypadku Zimbabwe skończyła się klęską głodu. Co utrudnia rozwój rolnictwa w tych krajach? Podaj dwa czynniki. Odp.: Niska kultura rolna, brak maszyn i urządzeń rolniczych, brak nawozów, uprawy wg starych tradycji, rozdrobnienie gospodarstw, brak systemu nawadniania. Zad.3. Najbardziej dochodowe są uprawy plantacyjne wymagające specjalizacji. Niektóre państwa już założyły plantacje takich roślin jak kakaowiec, orzechy ziemne, jabłka, klementynki, kawa. Do wybranych państw dopisz wymienione rośliny eksportowe, stanowiace znaczne źródła dochodów tych państw. 5 pkt. Państwo Etiopia Algieria RPA Nigeria Wybrz.Kości Sł Uprawa kawa klementynki jabłka orzechy kakaowce ziemne Zad.4. Niżej wymienione rośliny żywieniowe są typowe dla upraw afrykańskich. Co jest częścią jadalną tych roślin? Taro bulwy Ananas owoc Sorgo ziarno/ kłosy Soczewica strąki/ ziarna Zad.5. Chów bydła ma w Afryce małe znaczenie. Bydło jest słabej jakości. Nie jest to bydło mleczne ani mięsne, a mimo tego hoduje się na sawannach duże stada. Jaką wartość stanowi bydło dla ich właścicieli? Odp.:Bydło stanowi środek płatniczy, spełnia rolę pieniądza, świadczy o prestiżu właściciela. Jest to chów uczuciowy.

9 I. Gospodarka przemysł, turystyka Zad.1. Obecnie Afryka najszybciej rozwija się w dwóch obszarach: na północy i na południu kontynentu. Główną gałęzią gospodarki jest przemysł wydobywczy. Jakie surowce stanowią podstawę rozwoju państw Afryki Północnej? Odp.: ropa naftowa i gaz ziemny Zad.2. RPA jest krajem słynnym z wydobycia surowców mineralnych. W wydobyciu kilku surowców zajmuje pierwsze miejsce w świecie? Wymien dwa. Odp.: Platyna, rudy chromu, złoto Zad.3. W okresie polityki apartheidu na RPA były nałożone sankcje gospodarcze zabraniające dostaw ropy naftowej. Z jakiego surowca uzyskiwano wówczas benzynę syntetyczną? Odp.: Z węgla kamiennego. Zad. 4. Z 10 najgłębszych kopalń świata 8 znajduje się w RPA. Sprzyja temu stara struktura geologiczna - prekambryjska i paleozoiczna. Kopalnia złota Mponeng przekroczyła w 2012r głębokość 4000 m. Buduje się tak głębokie kopalnie, ponieważ jest tam duży stopień geotermiczny. Stopień geotermiczny - odległość w metrach, mierzona pionowo w głąb Ziemi, odpowiadająca wzrostowi temperatury o 1 C. Oblicz stopień geotermiczny w RPA ( z dokładnością do 1 m) wiedząc, że temperatura na głębokości 4000 m osiąga 49 o C, a średnia roczna temperatura na powierzchni wynosi 15 o C. Obliczenia: 49 o C 15 o C = 34 o C 4000m : 34 o C = 117 m/ 1 o C Odp. : Stopień geotermiczny w RPA wynosi 117 m Zad.5. Dużą szansą dla gospodarki jest rozwój przemysłu przetwórczego, który wykorzystuje lokalne surowce. Ustal jakie to surowce. - Podstawowy surowiec dla przemysłu odzieżowego, uprawiany w całej Afryce bawełna - Gumę arabską otrzymuje się z akacja senegalska, niektóre odmiany lian - Cukier w Afryce uzyskuje się wyłącznie z trzciny cukrowej Zad.6. Szybko rozwijającą się gałęzią gospodarki afrykańskiej jest turystyka. Do którego kraju należy pojechać, aby zobaczyć: Abu Simbel Egipt Kościoły w Lalibeli Etiopia Park Narodowy Krugera RPA 3 pkt. Timbuktu - Mali