ШЛЯХ ДО СВОБОДИ - ЧЕРЕЗ СОЛІДАРНІСТЬ ДО ЄВРОПИ

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "ШЛЯХ ДО СВОБОДИ - ЧЕРЕЗ СОЛІДАРНІСТЬ ДО ЄВРОПИ"

Transkrypt

1 1 (21) POLSKO-UKRAIŃSKIEGO STOWARZYSZENIA KULTURALNEGO W M A R I U P O L U Biel Łniegu i ar czerwieni, I or y dumne, piastowskie, To wieczne symbole tej ziemi, Najbli szej sercu, bo polskiej. W tym numerze: Drogi wolności- przez Solidarność do Europy. Polska poezja: Zbigniew Herbert. Ostatnio w Polsce. Polskie miasta: Hełm - miasto ponad tysiącletniej historii Rocznice: 2008 Rokiem Zbigniewa Herberta Ciekawostki: Walentynki. Data w historii: Rodem warszawianin, sercem Polak, a talentem świata obywatel Polska kuchnia: Filet z kurczaka w sosie grzybowym. Polskie uzbrojenie: Karabin Arisaka na służbie polskiej piechoty Zamki polskie znane i nieznane: Historia Wawelskiego zamku. Strona lekarza: Łatwiej zapobiec, niż leczyć Tajemnice polskich imion: Co znaczy twoje imie? Lekcja polskiego: Pójdźmy coś zjeść. Polacy na Ukrainie: Pomoc od Zjednoczenia Polek z Szwecji dla dzieci z Sądowej Wiszni Strona dla dzieci PISMO KULTURALNO-OŚWIATOWE STYCZEŃ-LUTY 2008 Numer ukazał się przy wsparciu Senatu RP oraz Fundacji Pomoc Polakom na Wschodzie DROGI WOLNOŚCI - PRZEZ SOLIDARNOŚĆ DO EUROPY Pod takim tytułem na Przyaszowskim Uniwersytecie Technicznym w ciągu lutego prezentowana była wystawa zorganizowana przy współpracy Konsulatu Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej w Charkowie, Polsko-Ukraińskiego Stowarzyszenia Kulturalnego w Mariupolu oraz Przyazowskiego Państwowego Uniwersytetu Technicznego. Wystawa poświęcona została doniosłym wydarzeniom polskiej historii lat zeszłego wieku. Jakie były te drogi dla narodu sąsiedniego Ukrainie państwa, jak żyli Polacy w ciągu prawie czterech dziesiątków lat końca XX wieku, dzięki czego, oni nareszcie, wywalczyli niepodległość - na takie pytania można było dostać odpowiedzi, odwiedziwszy tę wystawę. Zdjęcie to bardzo ciekawy i niosący informację dokument historyczny. Rzeczywiście, jeżeli nie jest to klatka, nad którą pracował reżyser, i która też wykonuje życzenia dawcy. zlecenio- Wystawę f o t o g r a f i c z n ą Drogi wolności od Solidarności do Europy, która r e p r e z e n t o w a n a była w Centrum Kultury i Oświaty Przyаzowskiego Uni- wersytetu Technicznego od 5-do 28 lutego 2008 roku można uważać właśnie dokumentem historycznym, o ile zdjęcia fotograficzne przedstawione w ekspozycji - reporterskie. Czyli prawie wszystkie zdjęcia zrobione zostały w toku ówczesnych wydarzeń: na mitingach, wśród strajkujących, po prostu na ulicach polskich miast. W ogóle dzieje Polski w ciągu ostatnich pięciu wieków są odzwierciedleniem licznych konfrontacji, konfliktów wojskowych między czołówką europejskiej polityki. Historia ukraińska w znacznym stopniu powtarza drogi narodu polskiego, ale bliskość do Europy właśnie z Polski cyzni centrum wielu konfliktów europejskich dziejów. Po rozpadzie Rzeczy Pospolitej Polska zostaje tylko obiektem polityki krajów-hegemonów. Kilka stów o Solidarności i Polsce. Jałta dla Polaków oznacza zdradę. Zakończenie II wojny światowej dla wielu oznaczało wyzwolenie spod okupacji niemieckiej, lecz jednocześnie sowieckie zniewolenie. [ 1] ШЛЯХ ДО СВОБОДИ - ЧЕРЕЗ СОЛІДАРНІСТЬ ДО ЄВРОПИ Під такою назвою в Приазовському технічному університеті протягом лютого демонструвалася виставка, організована при співпраці Генерального Консульства Республіки Польщі в Харкові, Польськоукраїнського культурного товариства в Маріуполі та Приазовського державного технічного університету. Вистава була присвячена подіям польської історії років минулого століття. Яким був цей шлях для сусідньої Україні держави, як жили поляки протягом майже чотирьох десятків років кінця ХХ століття, завдяки чому вони, нарешті, вибороли незалежність - на такі запитання можна було отримати відповідь, відвідавши цю виставку. Фотографія - це дуже цікавий документ, який несе інформацію. Звичайно, якщо це не кадр, над яким працював режисер, і який також виконує побажання замовника. Фотовиставку Шлях до свободи - через С о л і д а р н і с т ь до Європи, яка п р е з е н т у в а л а с я в Культурнопро світницькому центрі Приазовського технічного університету з 5 до 28 лютого 2008 року, можна було вважати саме історичним документом, оскільки фотографії, які були представлені в експозиції, - репортерські. Тобто, майже всі фотографії були зроблені під час тогочасних подій: на мітингах, серед страйкарів, просто на вулицях польських міст. Взагалі історія Польщі протягом останніх п яти століть є відображенням численних протистоянь, військових конфліктів між верхівкою європейської політики. Українська історія значною мірою повторює шляхи польського народу, але близькість до Європи робить Польщу центром багатьох конфліктів європейьскої історії. Після розпаду Речі Посполитої Польща стає лише об єктом політики країн-гегемонів. Кілька слів про Солідарність у Польщі Ялта для поляків означає зраду. Кінець другої світової війни для багатьох означав звільнення від німецької окупації, а одночасно - радянське поневолення. [ 1]

2 2 P o e z j a p o l s k a zbigniew herbert Opuszczony Już łzy mnie opuściły i tylko czasem trzęsą się śmiesznie plecy w dłoniach zamykam twarz To są chwile słabości gdy nagle sobie przypomnę różowe półksiężyce wschodzące z nad Twoich palców Lub jakieś zdanie z listu czekam Ciebie po śmierci lubi cień mój na peronie kiedy pociąg odjeżdża Potem przychodzi tępy spokój ucichły smutek greckiej wazy i doskonałość samotności Opuszczony nawet przez łzy opuszczony przez gest wymowy pięknie załamanych rąk Napis Przesłanie Pana Cogito Idź dokąd poszli tamci do ciemnego kresu po złote runo nicości twoją ostatnią nagrodę idź wyprostowany wśród tych co na kolanach wśród odwróconych plecami i obalonych w proch ocalałeś nie po to aby żyć masz mało czasu trzeba dać świadectwo bądź odważny gdy rozum zawodzi bądź odważny w ostatecznym rachunku jedynie to się liczy a Gniew twój bezsilny niech będzie jak morze ilekroć usłyszysz głos poniżonych i bitych niech nie opuszcza ciebie twoja siostra Pogarda dla szpiclów katów tchórzy - oni wygrają pójdą na twój pogrzeb i z ulgą rzucą grudę a kornik napisze twój uładzony życiorys i nie przebaczaj zaiste nie w twojej mocy przebaczać w imieniu tych których zdradzono o świcie strzeż się jednak dumy niepotrzebnej oglądaj w lustrze swą błazeńską twarz powtarzaj: zostałem powołany - czyż nie było lepszych strzeż się oschłości serca kochaj źródło zaranne ptaka o nieznanym imieniu dąb zimowy światło na murze splendor nieba one nie potrzebują twego ciepłego oddechu są po to aby mówić: nikt cię nie pocieszy czuwaj - kiedy światło na górach daje znak - wstań i idź dopóki krew obraca w piersi twoją ciemną gwiazdę powtarzaj stare zaklęcia ludzkości bajki i legendy bo tak zdobędziesz dobro którego nie zdobędziesz powtarzaj wielkie słowa powtarzaj je z uporem jak ci co szli przez pustynię i ginęli w piasku a nagrodzą cię za to tym co mają pod ręką chłostą śmiechu zabójstwem na śmietniku idź bo tylko tak będziesz przyjęty do grona zimnych czaszek do grona twoich przodków: Gilgamesza Hektora Rolanda obrońców królestwa bez kresu i miasta popiołów Bądź wierny Idź Patrzysz na moje ręce są słabe - mówisz - jak kwiaty patrzysz na moje usta za małe by wyrzec: świat - kołyszmy się lepiej na łodydze chwil pijmy wiatr i patrzmy jak zachodzą nam oczy woń więdnienia jest najpiękniejsza a kształt ruin znieczula we mnie jest płomień który myśli i wiatr na pożar i na żagle ręce mam niecierpliwe mogę głowę przyjaciela ulepić z powietrza powtarzam wiersz który chciałbym przetłumaczyć na sanskryt lub piramidę: gdy wyschnie źródło gwiazd będziemy świecić nocom gdy skamienieje wiatr będziemy wzruszać powietrze [ 2] Polacy różnili się od innych narodów tej części Europy. Mimo wymordowania kilku milionów obywateli w czasie wojny przez Niemców i Sowietów (Syberia, Katyń), Polacy nie dawali się zamienić w homo sovieticus. I mimo że reżym odpowiadał kulami, biciem i więzieniem, opór trwał. Chłopi nie dali się zapędzić do kołchozów, a robotnicy co kilka lat buntowali się, kościół i prasa katolicka stanowiły oazę ograniczonej niezależności. Intelektualiści i studenci za walkę o wolność słowa i przestrzeganie praw obywatelskich płacili utratą pracy, zakazem druku, a niektórzy więzieniem. Cechą życia w komunistycznej codzienności była mieszanina przystosowania się i buntu -karierowiczostwa jednych, pasywnego oporu i otwartej rewolty innych. Względny spokój społeczny po krwawym stłumieniu demonstracji robotniczych w Poznaniu i po upadku nadziei na lepsze życie związanych z destalinizacją 1956 roku, nie trwał długo. Do 1976 roku każda grupa społeczna buntowała się samotnie. Gdy robotnicy walczyli przeciwko wyzyskowi, inteligencja ich raczej otwarcie nie popierała. Kiedy intelektualiści i studenci walczyli o wolność słowa w 1968 roku, robotnicy - z małymi wyjątkami - byli bierni. Ale w 1976 roku, gdy rząd znowu zdecydował się na podwyżkę cen żywności i w proteście zastrajkowali robotnicy w około stu fabrykach, intelektualiści pospieszyli bitym i aresztowanym z pomocą prawną i finansową. Bo pamiętali swój szok z 1970 roku. Wtedy również po ogłoszonej podwyżce cen na żywność zdesperowani robotnicy wyszli ze stoczni i fabryk w Szczecinie i Gdańsku i podpalili siedziby partii komunistycznej, lokalnej administracji i policji. W odpowiedzi rząd wysłał wojsko. Zginęło 45 osób i ponad 1100 zostało rannych. W 1976 roku władze do spacyfikowania robotników wysłały policję. Bito i uwięziono około 2500 osób, 1500 wyrzucono z pracy, kilkudziesięciu skazano na wieloletnie wyroki. Jacek Kuroń, znany działacz opozycyjny, rzucił wtedy hasło: nie palcie komitetów, ale organizujcie własne. Powstał Komitet Obrony Robotników, złożony z wybitnych pisarzy, prawników i młodych uczestników buntu studenckiego z 1968 roku. KOR działał jawnie, choć nielegalnie, znane były nazwiska i adresy członków komitetu. Działacze i liczni współpracownicy KOR-u z sukcesem pomagali robotnikom. Lech Wałęsa przystąpił w Gdańsku do niezależnego związku zawodowego. Zaczęły nielegalnie ukazywać się gazety skierowane do robotników oraz podziemne wydawnictwa, ogłaszające zakazane przez cenzurę książki. Obok KOR-u powstały inne organizacje działające na rzecz zmian. Do zintegrowania robotników i inteligentów, chłopów i urzędników, ateistów i wierzących w walce z komunizmem przyczynił się cud: w październiku 1978 roku Polak - Jan Paweł II został papieżem! W dodatku Polak znany ze swojego oporu wobec komunistów i sprzyjania opozycji. Gdy następnego roku Jan Paweł II przyjechał z pielgrzymką do Polski, Polaków ogarnął entuzjazm. Milionowe tłumy, [ 3] Źródło [ 2] Поляки відрізнялися від інших народів цієї частини Європи. Незважаючи на знищення мільйонів громадян під час війни з німцями і Совєтами (Сибір, Катинь), поляки протистояли перетворенню їх в homo sovieticus. І всупереч тому, що режим відповідав кулями і в язницями, опір продовжувався. Селяни не дозволили загнати себе в колгоспи, а робітники кожні кілька років бунтували, костел і католицька преса були оазою обмеженої незалежності. Інтелігенція і студенти поплатилися за боротьбу за свободу слова, дотримання громадських прав втратою роботи, забороною друку, а деякі - в язницею. Характерною рисою в комуністичні будні була суміш пристосуванства й бунту - кар єризму пасивного опору одних, і відкритого бунту інших. Відносний громадський спокій після кривавого придушення робітничих демонстрацій в Познані і після втрати надії на краще життя, пов язаної з десталінізацією 1956 року, не тривав довго. До 1976 року кожна соціальна група бунтувала поодинці. Коли робітники боролися проти експлуатації, інтелігенція відкрито їх не підтримувала. Коли інтелігенція і студенти боролися за свободу слова в 1968 році, робітники були пасивні. Проте в 1976 році, коли уряд в черговий раз зважився піти на підвищення цін на продовольство, і на знак протесту з а с т р а й к у в а л и робітники близько ста фабрик, тоді інтелігенція поспішила до побитих і арештованих з юридичною і фінансовою допомогою. Тому що пам ятали власний шок в 1970 році. Тоді так само, після оголошеного підвищення цін на продовольство, працівники, що зневірилися, вийшли з судноверфі і фабрик в Щеціні і Гданьську і підпалили бюро комуністичної партії, місцевої адміністрації і поліції. У відповідь уряд вислав армію. Загинуло 45 чоловік і понад 1100 було поранено. В 1976 році влада вислала поліцію, щоб втихомирити робітників. Було побито і кинуто у в язниці близько 2500 чоловік, звільнено з роботи, декільком десяткам осіб було винесено вироки на багаторічне ув язнення. Яцек Куронь, відомий опозиційний діяч, кинув тоді клич: «Не паліть комітетів, а організовуйте власні». Виник Комітет охорони робітників, що складався з видатних письменників, юристів і молодих учасників студентського бунту 1968 року. КОР діяв явно, хоча й нелегально, були відомі прізвища і адреси членів комітету. Діячі і чисельні співробітники КОРу з успіхом допомагали робітникам. Лех Валенса в Гданьську вступив в незалежну профспілку. Почали нелегально з являтися газети, звернені до робітників. Виникли підпільні видавництва, що публікували заборонені цензурою книги. Разом з КОРом виникли інші організації, які діяли в ім я змін. Об єднанню робітників і інтелігентів, селян і службовців, атеїстів і віруючих в боротьбі з комунізмом сприяло диво: в жовтні 1978 року поляк Іван Павло II став папою римським! До того ж, поляк, відомий своїм протистоянням комуністам і благоволінням опозиції. Коли наступного року Іван Павло II в якості паломника приїхав до Польщі, поляків охопив ентузіазм. Мільйонні натовпи, які збиралися на меси [ 3]

3 Źródło [ 2] zbierające się na msze papieskie, pokazały liczebność tych wszystkich, którzy dosyć mieli rządów komunistycznych. Kiedy w lipcu 1980 roku rząd ogłosił podwyżkę cen, po raz kolejny wybuchły strajki w całej Polsce. Do Stoczni im. Lenina w Gdańsku przyjechali opozycyjni intelektualiści, by wspomóc strajkujących radami i by informacje o żądaniach przekazywać całej Polsce i światu. Stoczniowcy pod wodzą Lecha Wałęsy ogłosili 21 postulatów, w których d o m a g a l i się zgody na założenie niezależnych z w i ą z k ó w z a w o d o w - ych, prawa do strajku, zwolnienia w i ę ź n i ó w politycznych, w o l n o ś c i słowa oraz p o d w y ż k i plac. Wobec zdecydowanej, ale i pokojowej postawy strajkujących robotników w całej Polsce rząd zgodził się na podpisanie porozumienia ze strajkującymi. Władze po raz pierwszy w kraju obozu komunistycznego wyraziły zgodę na powstanie niezależnego związku zawodowego. Narodziła się Solidarność. W każdej fabryce, uczelni, urzędzie zaczęto się organizować. W krótkim czasie liczebność z w i ą z k u w y n i o s ł a prawie 10 m i l i o n ó w członków. W nakładzie 500 tysięcy egzemplarzy zaczął u k a z y w a ć się tygodnik z w i ą z k o w y Solidarność. Pod egidą Solidarności m a s o w o wydawano lokalne gazety i pisma. Komuniści, godząc się na niezależny związek zawodowy, liczyli, że ograniczą działalność związkową, podzielą kierownictwo Solidarności, a społeczeństwo zastraszą. Kalkulacje te zawiodły. Zaczęła się wojna nerwów. Niewypełnienie przez władze podpisanych porozumień radykalizowało nastroje członków Solidarności. Wydawało się, że całe społeczeństwo wypowiedziało posłuszeństwo komunistom. Moskwa domagała się akcji. W tej sytuacji 13 grudnia 1981 roku gen. W. Jaruzelski wprowadził stan wojenny. Internowano lub aresztowano ponad 10 tysięcy osób, w tym L. Wałęsę i kierownictwo Solidarności. Związek i inne organizacje zdelegalizowano. Strajki protestacyjne zostały rozbite przez wojsko i policję, którym wydano zezwolenie na użycie broni. Padli zabici i ranni. Wydawało się, że Polacy ponieśli klęskę, z której się nie wydobędą. Reakcja świata na ogłoszenie stanu wojennego w Polsce była zdecydowana. W prawie wszystkich stolicach Europy Zachodniej odbyty się marsze poparcia dla Solidarności. Rząd USA wprowadził sankcje gospodarcze, a zwykli obywatele państw zachodnich zaczęli masowo wysyłać paczki z żywnością i ubraniami do Polaków. Władze komunistyczne, wprowadzając stan wojenny, nie osiągnęły jednak celu. Powstała podziemna Solidarność, z własnymi władzami, wydawnictwami i informacją. [ 4] [ 2] папи, показали чисельність всіх тих, хто був ситий по горло комуністичною владою.коли в липні 1980 року влада оголосила про підвищення цін, в черговий раз спалахнули страйки по всій Польщі. На суднобудівельну верф ім. Леніна в Гданьськ приїхала опозиційно налаштована інтелігенція, щоб підтримати страйкуючих порадами і щоб інформацію про їх вимоги передавати цілій Польщі і по всьому світу. Суднобуд і в н и к и під керівництвом Леха Валенси на чолі проголосили 21 постулат, в яких вимагали згоди на заснування н е з а л е ж н и х п р о ф с п і л о к, права на страйки, визволення політв язнів, свободи слова і збільшення заробітної платні. Незважаючи на рішучу та одночасно миролюбну позицію страйкарів у всій Польщі, уряд погодився підписати угоду із страйкарями. Вперше в країні комуністичного блоку влада виразили згоду на виникнення незалежної профспілки. Народилася «Солідарність». На кожній фабриці, в кожному навчальному закладі і конторі люди почали о р г а н і з о в у - ватися. В короткі терміни ч и с е л ь н і с т ь союзу досягла майже 10 міль- йонів членів. Тиражем в 500 тисяч екземплярів став виходити профспілковий тижневик «Солід а р н і с т ь». Під егідою «Солідарності» масово почали виходити місцеві газети й журнали. Комуністи, виражаючи згоду на незалежну профспілку, розраховували, що їм вдасться обмежити діяльність профспілки, розділити керівництво «Солідарності», а громадськість -залякати. Ці розрахунки не виправдалися. Почалася війна нервів. Невиконання підписаних владою домовленостей радикалізовувало настрої членів «Солідарності». Здавалося, що все суспільство оголосило непокору комуністам. Москва вимагала дій. В такій ситуації 13 грудня 1981 року генерал Войцех Ярузельський ввів військовий стан. Було ізольовано або арештовано понад 10 тисяч чоловік, у тому числі Л. Валенса й керівництво «Солідарності». Профспілка й інші організації були проголошені нелегальними. Страйки протесту були розбиті армією і поліцією, які отримали дозвіл на використання зброї. Полягли вбиті й поранені. Здавалося, що поляки зазнали поразки, від якої не оговтаються. Реакція світу на оголошення військового стану в Польщі була рішучою. Майже у всіх столицях Західної Європи пройшли марші підтримки «Солідарності». Уряд США ввів економічні санкції, а звичайні громадяни західних країн стали масово висилати посилки з продовольством і одягом для поляків. Комуністична влада, вводячи військовий стан, все ж не досягла мети. Виникла підпільна «Солідарність», з власною владою, видавництвами й [ 4] O s t a t n i o w P o l s c e О с т а н н і м ч а с о м у П о л ь щ і 3 1 stycznia Prezydent Lech Kaczyński, w orędziu noworocznym wygłoszonym w TVP1 podkreślił, że jako naród, jako społeczeństwo, Polacy mają wszelkie powody, by z optymizmem patrzeć w 2008 rok. Z przesłaniem zwrócił się też do rodaków na świecie. Życzył wszystkim powodzenia w życiu prywatnym. 3 stycznia 50-proc. ulga dla studentów na przejazdy koleją może zostać przywrócona. Ale tylko na trasie z domu do uczelni i z powrotem - zapowiada Metro. 6 stycznia W niedzielę Kościół katolicki obchodził uroczystość Objawienia Pańskiego, czyli święto Trzech Króli: Kacpra, Melchiora i Baltazara. Kończy ono trwające od wigilii obchody święta Bożego Narodzenia. 13 stycznia Pod hasłem 16 finał z głową odbył się 16 finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. (Onet.pl) 22 stycznia 2008 Katyń Andrzeja Wajdy otrzymał nominację do Oscara w kategorii najlepszy film nieanglojęzyczny. (Gazeta.pl) 23 stycznia W katastrofie samolotu wojskowego na lotnisku koło Mirosławca zginęło 20 osób. (Wikinews, Dziennik.pl) 24 stycznia Prezydent Lech Kaczyński, w związku z katastrofą lotniczą pod Mirosławcem, ogłosił trzydniową żałobę narodową. (Gazeta.pl) 30 stycznia Narodowy Bank Polski Rada Polityki Pieniężnej podniosła stopy procentowe o 25 punktów bazowych, po podwyżce stopa referencyjna wynosi 5,25%. (NBP) 31 stycznia Porozumieniem z Jastrzębską Spółką Węglową zakończył się trwający 46 dni strajk górników w kopalni Budryk. (Gazeta.pl) 4 lutego W wieku 66 lat zmarł Stefan Meller, polski historyk i dyplomata, były minister spraw zagranicznych. (TVN24.pl, Wikinews) 7 lutego Zmarł Sławomir Kulpowicz, polski pianista, kompozytor i producent producent jazzowy (Muzyka.Onet.pl) 1 січня Президент Лех Качиньський в новорічному зверненні, яке він виголосив на TVP1 підкреслив, що, як суспільство, поляки мають усі підстави, аби з оптимізмом дивитись в 2008 рік. З посланням він звернувся також до земляків в усьому світі. Побажав усім успіхів в особистому житті. 3 січня 50%-на пільга для студентів на проїзд залізницею може бути відновлена. Але лише на шляху від дому до навчального закладу і зворотній дорозі,- прогнозує Metro. 6 січня В неділю католицька церква святкувала Богоявлення, тобто свято Трьох Королів: Каспера, Мельхіора i Балтазара. Воно закінчує святкування Різдва Христового, яке триває від Святого Вечору. 13 січня Під девізом 16 фінал з головою відбувся 16 фінал Великого оркестру святкової допомоги. (Onet.pl) 22 січня Катинь Анджея Вайди був номінований на Оскар в категорії «найкращий неангломовний фільм». (Gazeta.pl) 23 січня В катастрофі військоговго літака на аеродромі біля Мірославця загинуло 20 осіб. (Wikinews, Dziennik.pl) 24 січня Президент Лех Качиньські, в зявзку з авіакатастрофою поблизу Мірославця, оголосив триденну загальнонаціональну жалобу. (Gazeta. pl) 30 січня Польський національний банк, Рада грошової політики підняла процентну ставку на 25 одиниць, після підвищення референційна ставка складає 5,25%. (NBP) 31 січня Умовою з Ястжембською вугільною спілкою закінчився страйк гірників в копальні Будрик, який тривав 46 днів. (Gazeta.pl) 4 лютого У віці 66 років помер Стефан Меллєр, польський історик та дипломат, колишній міністр закордонних справ. (TVN24.pl, Wikinews) 7 лютого Помер Славомір Кульповіч, польський піаніст, композитор та творець джазових композицій. (Muzyka.Onet.pl)

4 4 P o l s k i e m i a s t a HELM - MIASTO PONAD TYSI CLETNIEJ TRADYCJI Chełm - miasto w województwie lubelskim, do 1998 r. stolica województwa chełmskiego, o ponad t y s i ą c letniej tradycji, leży na Wyżynie Lubelskiej, nad rzeką Uherką - lewym dopływem Bugu, na zboczach wyniosłego kredowego pagóra. Nazwa miasta ma charakter topograficzny i wiąże się z ukształtowaniem terenu najstarszej części, jako że, w staropolskim języku słowo chełm znaczyło tyle co pagór - wzgórze.to właśnie Góra Chełmska jest kolebką miasta, tu kryją się prapoczątki miejscowości. Usytuowanie miasta na prastarym szlaku handlowym biegnącym z Warszawy przez Lublin, do Kowla i dalej do Kijowa, już w przeszłości zadecydowało o jego rozwoju. Współcześnie dodatkowym walorem staje się jego przygraniczne położenie niedaleko granicy Unii Europejskiej. Obecnie Chełm ma powierzchnię 35,29 km2 i liczy blisko 70 tys. mieszkańców. Położenie Chełma na szlakach komunikacyjnych, tak kolejowych jak i drogowych, jest wyjątkowo atrakcyjne.tędy bowiem przebiegają ważne drogi krajowe oraz międzynarodowe, które łączą Zachód Europy ze Wschodem. Przez Chełm przechodzą też dogodne szlaki komunikacyjne do przejścia granicznego z Ukrainą w Hrebennem i do przejścia granicznego z Białorusią w Terespolu. Najstarsze ślady osadnictwa na terenie Chełma i pobliskich okolic sięgają późnego paleolitu około 10 tys. lat p.n.e. W pierwszej połowie XIII wieku książę halicko - włodzimierski Daniel Romanowicz założył tu gród warowny, przeniósł do Chełma z Halicza stolicę swego księstwa i ustanowił biskupstwo obrządku wschodniego. Usytuowanie miasta na jednym z ważniejszych węzłów drogowych średniowiecznej Europy Wschodniej stwarzało dogodne warunki rozwoju gospodarczego, zaś dobrze umocniony gród obronny nie poddał się najazdom tatarskim. W okresie panowania Kazimierza Wielkiego miasto powróciło pod panowanie polskie, zaś w 1392 roku Chełm otrzymał od Władysława Jagiełły prawa miejskie magdeburskie. Po pomyślnych dla miasta czasach wieku XVI i pierwszej połowy następnego, fatalnym dla kraju stało się panowanie Jana Kazimierza ( ) i jego następcy. Runęła wówczas na Polskę nawała kozacka, a w ślad za nią nastąpił potop szwedzki i najście wojsk moskiewskich, przynosząc ze sobą zniszczenia i mordy, co doprowadziło kraj do ruiny. Dopiero wiek XVIII przyniósł spokój i stabilizację, co dało możność podniesienia się państwa z doznanych klęsk. Spalony i splądrowany uprzednio Chełm stopniowo odbudowano. Miasto z drewnianego stawało się murowanym. Te pomyślne dla Chełma lata zostały brutalnie przerwane dokonanymi przez zaborców rozbiorami Polski i upadkiem jej państwowości. Początkowo, po II rozbiorze przez krótki okres czasu ( ) miasto było siedzibą władz nowoutworzonego województwa chełmskiego. Zaraz jednak potem Ziemia Chełmska znalazła się pod zaborem austriackim ( ), później był krótki, nieco jaśniejszy epizod związany z powstaniem Księstwa Warszawskiego ( ) i z kolei po klęsce Napoleona i kongresie wiedeńskim Chełm znalazł się pod zaborem rosyjskim ( ). Panowanie moskiewskie na ziemiach Królestwa Polskiego zaznaczyło się prześladowaniami, więzieniami, zsyłkami na Sybir i bezwzględną rusyfikacją kraju. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku nastąpił okres względnej pomyślności gospodarczej i rozbudowy miasta. Powstało w tym czasie osiedle kolejowe tzw. Dyrekcja z imponującą siedzibą planowanej Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych. Decyzję tą podjął I Marszałek Polski Odrodzonej, honorowy obywatel miasta Chełma - jako premier i minister spraw wojskowych - Józef Piłsudski. Wznoszenie gmachu i osiedla - Dyrekcji - obliczonego na 25 tys. mieszkańców było największym - po Gdyni - przedsięwzięciem urbanizacyjnym II Rzeczpospolitej. Okres II wojny światowej przyniósł dewastację gospodarki i prześladowania ludności polskiej i żydowskiej. Wyzwolenie miasta spod okupacji hitlerowskiej nastąpiło w lipcu 1944 r. W Chełmie z czasem zaczęły powstawać osiedla mieszkaniowe, zakłady przemysłowe i sieć placówek handlowych. W latach sześćdziesiątych wybudowana została w mieście cementownia, później fabryka obuwia i szereg innych zakładów przemysłowych, rosła ilość mieszkańców, powstawały szkoły. Na dynamiczny rozwój miasta w dużym stopniu wpływ miała przeprowadzona w 1975 r. reforma administracyjna kraju i w związku z nią utworzenie z dniem 1 czerwca 1975 r. województwa chełmskiego, którego Chełm był stolicą. Zaowocowało to szeregiem inwestycji komunalnych i mieszkaniowych. Burzliwa historia Ziemi Chełmskiej, liczne wydarzenia wojenne i związane z nimi zniszczenia spowodowały, że w Chełmie zachowało się niewiele zabytków przeszłości, a te, które dotrwały do czasów współczesnych, w zasadzie nie sięgają poza wiek XVIII. Nikłe pozostałości po obiektach starszych kryją się pod ziemią. Niemniej jednak miasto może poszczycić się kilkoma cennymi zabytkami, które są przedmiotem zainteresowania badaczy i turystów. [ 3]Zachodnie związki zawodowe i stowarzyszenia pomagały podziemiu materialnie. Działalność nielegalna cieszyła się szerokim poparciem w Polsce. Księża katoliccy ukrywali liderów podziemia i udostępniali kościoły dla spotkań i działalności kulturalnej. Przyznanie Pokojowej Nagrody Nobla Wałęsie w 1983 roku podtrzymało ducha oporu. Również wielkie znaczenie miały słowa papieża w czasie jego dwóch pielgrzymek po wprowadzeniu stanu wojennego, szczególnie te, w y p o w i e d z i a n e w 1986 roku w Gdańsku: wielkie dziedzictwo polskiej Solidarności zachowało swoją aktualność. S t a r c i e z podziemną S o l i d a r n o ś c i ą władza zaczęta przegrywać - sytuacja gospodarcza pogarszała się, opór trwał. W dodatku Związek Radziecki wyczerpany wojną w Afganistanie i wyścigiem zbrojeń tracił siły. Sam będąc bankrutem, nie był w stanie utrzymywać innego bankruta. Polityka pierestrojki Gorbaczowa nie wydobyta ZSRR z głębokiego kryzysu. Wiosną i latem 1988 roku wybuchły znowu strajki. Robotnicy żądali przywrócenia Solidarności. Rząd już wiedział, że bez zmian politycznych nie ma szans na bezkrwawe zakończenie strajków. Władze podjęły więc rozmowy wstępne z opozycją, która jako warunek porozumienia postawiła zalegalizowanie Solidarności. W lutym 1989 roku rozpoczęły się rozmowy Okrągłego Stołu. Polska i cały świat śledzili z zapartym tchem przebieg rozmów - po raz pierwszy w historii komuniści zamienili kule na słowa. Zawarto porozumienie. 4 czerwca 1989 roku ludzie Solidarności odnieśli wielkie zwycięstwo w wyborach do Sejmu i do nowo utworzonego Senatu. W sierpniu opozycjonista Tadeusz Mazowiecki został pierwszym od lat 40 niekomunistycznym premierem. Polaków rozsadzała radość, ale obawiano się reakcji Moskwy. W Polsce pamiętano krwawą rozprawę z powstaniem w Budapeszcie w 1956 roku i interwencję wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji w 1968 roku Polska z niekomunistycznym rządem, wprowadzająca gospodarkę rynkową i system demokratyczny była nadal osamotniona. Jednak polski kamień rzucony w wodę antykomunizmu wywołał szybko rozchodzące się kręgi. Węgrzy po ich okrągłym stole w październiku wprowadzili system wielopartyjny; w listopadzie runął mur berliński; w grudniu po krwawych rozruchach upadł rząd Ceausescu, w Czechosłowacji prezydentem został Vaclav Havel; w styczniu 1990 roku rozpoczęły się obrady bułgarskiego Okrągłego Stołu, a w październiku po 45 latach Niemcy stały się jednym państwem. Układ jałtański zniknął. Europa znowu była zjednoczona. Wystawę w Mariupolu otworzyli: Konsul Generalny RP w Chakowie Grzegorz Seroczyński, zastępca mera Mariupola Aleksander Dawydenko, rektor Uniwersytetu Technicznego Wiaczesław Wołoszyn oraz prezes Polsko-Ukraińskiego Stowarzyszenia Kulturalnegow Mariupolu Andrzej Iwaszko. Po otwarciu wystawy Konsul Generalny Grzegorz Seroczyński spotkał się z polonią, która licznie przybyła na tę imprezę. Źródło [ 3]інформацією. Західні профспілки і громадські організації надавали підпіллю матеріальну підтримку. Нелегальна діяльність мала велику підтримку в Польщі. Католицькі ксьондзи укривали лідерів підпілля й надавали костели для зустрічей і культурної діяльності. Нагородження Леха Валенси Нобелівською Премією Миру в 1983 р. Підтримало дух опору. Також велике значення мали слова папи римського під час його двох паломницьких поїздок після введення військового стану, а особливо виголошені в 1986 р. в Гданьську: «Велика спадщина поль- ської «Солідарності» зберегла свою актуальність». Сутичку з підпільною «Солідарністю» влада почала програвати - экономічна ситуація погіршувалася, опір тривав. До того ж, Радяньський Союз, виснажений війною в Афганістані і гонкою озброєнь, втрачав сили. Сам будучи банкрутом, не був в змозі утримувати іншого банкрута. Політика перебудови Горбачова не витягнула СРСР з глибокої кризи. Весною й влітку 1988 року знову спалахнули страйки. Робітники вимагали легалізації «Солідарності». Уряд вже знав, що без політичних змін немає шансів на безкровне завершення страйків. Влада, таким чином, почала попередні перемовини з опозицією, яка умовою переговорів висунула легалізацію «Солідарності». В лютому 1989 року почалися переговори за Круглим Столом. Польща і весь світ стежили, затамувавши подих, за перебігом п е р е г о в о р і в - вперше в історії комуністи замінили кулі на слова. Була досягнута домовленість. 4 червня 1989 року люди «С о л і д а р н о с т і» отримали величезну перемогу у виборах до Сейму і новообраний Сенат. В серпні опозиціонер Тадеуш Мазовецький став першим прем єром- некоммуністом з часів 40-х років. Поляків переповнювала радість, проте люди побоювалися реакції Москви. В Польщі пам ятали криваву розправу з повстанням в Будапешті в 1956 році і вторгнення військ Варшавського Договору до Чехословакії в 1968 р. Польща, з її некомуністичним урядом, що вводить ринкову економіку і демократичну систему, й далі залишалася наодинці. Проте польський камінь, кинутий у воду антикомунізму, швидко викликав круги, які розійшлися. Угорщина після свого «круглого столу» в жовтні ввела багатопартійну систему; в листопаді була повалена берлінська стіна; в грудні після кривавих подій знято уряд Чаушеску, в Чехословакії президентом став Вацлав Гавел; в січні 1990 року почалися засідання болгарського Круглого Столу, а в жовтні, через 45 років Німеччина стала єдиною країною. Ялтинський устрій зникав. Європа знову була об єднана. Виставку в Маріуполі відкрили: Генеральний Консул РП в Харкові Гжегож Серочиньський, заступник мера маріуполя Олександр Давиденко, ректор Технічного університету Вячеслав Волошин та голова Польсько-українського культурного товариства в Маріуполі Андрій Івашко. Після відкриття виставки Генеральний Консу Гжегож Серочиньський зустрівся з полонією, яка прибула на цей захід.

5 Źródło R o c z n i c e 2008 ROKIEM ZBIGNIEWA HERBERTA Rok Zbigniewa Herberta został ustanowiony specjalną uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z okazji 10. rocznicy śmierci Poety: W dobie kryzysu wartości i bolesnego zwątpienia stał twardo po stronie zasad: w sztuce - kanonu piękna, hierarchii i rzemiosła, w życiu - kodeksów etycznych, jasno odróżniających pojęcie dobra i zła. (...) Wprowadził do polszczyzny formułęprzykazanie - słowa Bądź wierny. Idź - fragment sejmowej uchwały. Mottem Roku jest cytat We mnie jest płomień, który myśli pochodzący z wiersza Na twórczość Zbigniewa Herberta składają się poezja, dramat, eseistyka i publicystyka. Najważniejsza - i najlepiej w całym świecie znana - jest poezja, od debiutu wyróżniająca się rozpoznawalnym tonem, poezja, którą krytyka i czytelnicy od początku przyjęli z niezwykłym entuzjazmem. Odznacza się ona cechą szczególną w erze wybujałych i ekstrawaganckich indywidualizmów: dla kształtowania się stylu poety najwięcej znaczył głos zbiorowości ludzi prawych - ukrywa się w tym przekonanie, że prawość jest przeważającą etyczną cechą ludzkiego rodzaju, chociaż z drugiej strony Herbert nie ma złudzeń, co do zła kryjącego się w ludzkiej naturze. Poezja Herberta lokowała swój punkt widzenia w oczach wrażliwego i uczciwego człowieka żyjącego w trudnych czasach, sublimowała jego odczucie zachwytu, piękna i dobra, ujawniała jego obrzydzenie, krzywdę i zgorszenie. Był Herbert typem intelektualisty, który mądrość czerpie raczej z sensu powszechnego niż z erudycji, chociaż zasadnie uważano go za przedstawiciela poezji myśli. Urodził się w 1924 we Lwowie, zmarł w 1998 w Warszawie. Poeta i eseista, autor utworów dramatycznych i słuchowisk, pisarz o wielkim dorobku, wyjątkowym autorytecie artystycznym i moralnym, o biografii tragicznie uwikłanej w historię XX wieku. Jest laureatem wielu polskich i zagranicznych nagród literackich. Należy do najczęściej tłumaczonych polskich pisarzy. Jako poeta debiutował w 1950, jednak pierwszą książkę poetycką (Struna światła) wydał dopiero w 1956 roku. Kluczami do zrozumienia poezji Herberta są kategorie wydziedziczenia, ironii i wierności. Wiersze poety stanowią próbę odnowienia tradycji jako aksjologicznego fundamentu życia jednostki. W lirycznych przypowieściach dokonuje się przeciwstawienie obrazu moralnej jałowości i zagubienia współczesnego człowieka etycznemu kodeksowi bohaterów kultury śródziemnomorskiej, obrońców królestwa bez kresu i miasta popiołów. Pan Cogito, bohater słynnego cyklu z 1974 i wielu wierszy późniejszych, uosabia rozdarcie pomiędzy poczuciem rzeczywistości a pragnieniem chwały. Jest szarym człowiekiem, czytelnikiem gazet i bywalcem brudnych przedmieść; z drugiej strony jednak jest odbiciem świadomości potocznej, ale jej się nie poddaje, szukając oparcia w pamięci o utraconym dziedzictwie ludzkości - pisał Stanisław Barańczak. W latach 80., kiedy poezja ta osiągnęła szczyt popularności, odgrywając rolę przewodniczki w aksjologicznym labiryncie i nauczycielki mężności, nieomal zapomniano, iż Pan Cogito nie walczył z komunistami, nie strajkował, nie konspirował, nie uczestniczył w manifestacjach, lecz starał się uporać z problemem samodzielnego, nie determinowanego przez historię określenia swej postawy, oraz że jego bohaterstwo wykluwało się z przezwyciężenia powszechnego oportunizmu i tkwiącej w nim samym nijakości. Ironia komplikuje pozorną prostotę i jednoznaczność Herbertowych wierszy, będąc jednocześnie figurą artystyczną i postawą wobec bytu. Przedmiotem ironicznych demaskacji bywa pozór udający istotę rzeczy, pozór prawdy chcący uchodzić za prawdę samą, zadufanie w przebiegłość i siłę czy przywiązanie do pojęć fałszywych, słowem - pogląd o bezalternatywności tego, co zwykliśmy uważać za rzeczywiste. Ironia okazuje się formą solidarności, gdyż ofiarowuje człowiekowi wyzwolenie spod władzy komunału, pomaga mu zrozumieć świat i godnie żyć. Poezja Zbigniewa Herberta, jest przejrzysta, odznacza się metafizyczną przezroczystością uniwersalną : z wielu stron daje dostęp do swego umysłu i serca. W przezroczystości milczy i przemawia człowiek tej poezji. Rozwija się wszechstronnie - i odważnie naraża się na atak z wielu stron. Jest dobrze zadomowiony w Opatrzności - i zawsze gotowy do wędrówki. Niezwykły jest artyzm Herberta, mistrza polskiego wiersza. Stosował wiersz wolny, jednak i tradycyjna wersyfikacja nie miała dla niego tajemnic. Jego język zachowuje przejrzystość: w przezroczystości samogłosek trwa muzyczny ład żywiołów, w jasnej składni udziela się nam racjonalna myśl, obrazy zmysłowe są tak przezroczyste, że bez załamania wnika w nie miłość, emocja piękna. Kiedy pojawia się dysharmonia, obrazy rozpadu, (a stać Herberta na portrety nihilizmu!) - nigdy one nie niszczą przedustawnych walorów mowy, pryncypiów poetyckiego rzemiosła. Chaos musi być oddany środkami estetycznego ładu. W programowym wierszu Podróż napisał Herbert, że poezja jest paktem wymuszonym po walce z wielkim pojednaniem. - Jeśli tu idzie o walkę duszy ze światem, to pakt jest opłacony goryczą sumienia. A jeśli mowa o walce na frontach historii, to często w życiu pokoleniowych przyjaciół Herberta heroizm walki zaprzepaszczało paktowanie. Uczciwe pakty zrywali polityczni bandyci. Wiele wierszy i publicystycznych wypowiedzi z ostatnich lat życia, to są gwałtowne skargi na ten nieprawy stan. Ale czujemy, że poecie idzie o pojednanie, które ma wartość niezależną od paktowania i od walki! Nie byłoby nadziei takiego pojednania ponad pobojowiskiem duchowym, moralnym, historycznym, gdyby nie udział w walkach realnych... Pytanie poety o nasze miejsce w świecie dotyczy rzeczywistości metafizycznej i historycznej. Eseistyka Herberta zrazu wydaje się jedynie sprawozdaniem z podróży do miejsc, w których rodziła się lub rozkwitała europejska kultura. Barbarzyńca W ogrodzie przynosi relacje z wyprawy do Francji i Włoch, a Martwa natura Z wędzidłem do XVII-wiecznej Holandii, ogarniętej pasją kolekcjonowania obrazów. W Martwej naturze autora frapuje właśnie naturalność funkcjonowania sztuki w społeczeństwie, które wydało Rembrandta, Vermeera i setkę innych bardziej lub mniej utalentowanych twórców. By wytłumaczyć ten fenomen nie wystarczy przeanalizować warunki socjologiczne i ekonomiczne tamtego świata, trzeba założyć, że sztuka była wówczas częścią nadrzędnego - utraconego! - ładu. Jeden ze swoich szkiców zakończył Herbert tak: To my jesteśmy ubodzy, bardzo ubodzy. Znakomita część sztuki współczesnej opowiada się po stronie chaosu, gestykuluje w pustce albo mówi o historii własnej jałowej duszy. Dawni mistrzowie, wszyscy bez wyjątku, mogli powtórzyć za Racinem pracujemy po to, aby podobać się publiczności, to znaczy wierzyli w sens swojej pracy, możliwość międzyludzkiego porozumienia. (...) Niech pochwalona będzie ta naiwność. Poeta, będąc nieprzekupnym sędzią kultury, wskrzesza w esejach jej nieprzedawnione marzenie: obraz domostwa, w którym nie ma telewizora, gospodarze i przyjaciele rodziny mają dla siebie czas oraz ochotę do rozmowy, a język, którym mówią łączy ich, nie dzieli. 25 maja 1998 roku, niedługo przed śmiercią, Zbigniew Herbert pożegnał się z czytelnikami. Ze sceny Teatru Narodowego odczytano jego przesłanie, którym był komentowany przez niego wybór wierszy poetów, jakich uznał za mistrzów: Kochanowskiego, Karpińskiego, Słowackiego, Norwida, Gajcego i Baczyńskiego. Charakterystyki mówiące tyle samo, co wybór wierszy tych poetów do recytacji. Herbert przedstawia ich tak czule, z takim drżeniem mieszających się celnych wyrażeń i głębokich niedomówień! A do tej publicznej lektury potrafi - przeczuwając rychłą śmierć - włączyć i własną, najbardziej znaną frazę: ocalałem nie po to, aby żyć. I jej sens wciela do przedstawionego na koniec Testamentu mojego Słowackiego. Herbert przemówił do nas jako uczestnik Wielkiego Chóru. Jest w tym Chórze głosem czystym i dobitnym. П о л ь с ь к і м і с т а ХЕЛМ - МIСТО ПОНАД 5 ТИСЯЧОЛIТНIХ ТРАДИЦIЙ Хелм -,місто в люблінському воєводстві, до 1998 р. центр хелмського воєводства, з понад тисячолітніми традиціями розташоване на Люблінському узгір ї, над рікою Ухеркою - лівю притокою Бугу, на схилах крейдового пагорбу. Назва міста має топографічний характер і пов яза на з формуванням території найстаршої частини, оскільки старопольською слово «хелм» означало пагорб, узгір я. Це власне Хелмська гора є колискою міста, тут криються початки цієї місцевості. Розташування міста на старому торгівельному шляху, який проходив з Варшави через Люблін до Ковеля й далі до Києва, вже в майбутньому вирішило долю його розвитку. Зараз додатковою перевагою є його прикордонне розташування недалеко від кордону Європейського Союзу. На даний момент Хелм займає територію 35,29 км 2 й нараховує близько 70 тисяч мешканців. Розташування Хелма на важливих шляхах сполучення, як залізничних, так і автомобільних, є винятково привабливим, оскільки тут проходять важливі шляхи державного та міжнародного значення до прикордонного переходу з Україною в Гребенному й до прикордонного переходу з Білорусією в Тирасполі. Нaйстарші сліди забудови на території Хелма і довколишніх околиць сягають пізнього палеоліту близько 10 тис. років нашої ери. В першій половині XIII ст. галицько-володимирський князь Данил Романович заснував тут місто-фортецю, переніс з Галича до Хелма столицю свого князівства і встановив єпископство східного обряду. Розташування міста на одному з найважливіших шляхів середньовічної Східної Європи створювало вигідні умови для економічного розвитку, а в свою чергу добре укріплене місто-фортеця не піддавалося татарським наїздам. В період панування Казимира Великого місто повернулося під польське панування, однак в 1392 році Хелм отримав від Владислава Ягелла міські магдебурзькі права Після вдалих для міста часів XVI століття і першої половини наступного фатальним для країни стало панування Яна Казимира ( ) та його наступника. В цей час на Польщу накотилася козацька навала, а за нею наступив шведський потоп і загарбання московськими військами, приносячи із собою знищення і смерть, що призвело до розрухи в країні. Лише XVIII століття принесло спокій та стабільність, що дало можливість відродити державу із зазнаних поразок. Спалений і сплюндрований Хелм поступово був відбудований. Місто з дерев яного стало мурованим. Ці вдалі для Хелма роки стали були брутально перервані загарбниками та розділом Польщі й занепадом її державності. Спочатку, після ІІ розділу, короткий період ( ) місто було садибою влади новоутвореного хелмського воєводства. Однак незабаром Хелмська Земля опинилася під в австрійській неволі ( ). пізніше був короткий, дещо світліший епізод, пов язаний з виникненням Варшавського Князівства ( ) і в свою чергу після поразки Наполеона та віденського конгресу Хелм опинився під владою Росії ( ) Московське панування на землях Польського Королівства відзначалося переслідуваннями, ув язненнями, засланнями до Сибіру і абсолютна русифікація країни. Після здобуття незалежності в 1918 році неступив період відносного економічного зростання та розбудови міста. В цей час виник так званий район Дирекція, з імпонуючою садибою Дирекції Окружної державної залізниці. Це рішення прийняв І Маршалок Відродженої Польщі, почесний громадянин міста Хелм - як прем єр та міністр військових справ - Юзеф Пілсудський. Зведення будівлі та району Дирекція, розрахованого на 25 тисяч мешканців, було найбільшим після Гдині урбаністичним заходом ІІ Речі Посполитої. Період ІІ світової війни приніс знищення економіки і переслідування поляків та євреїв. Визволення міста від гітлерівської окупації наступило в липні 1944 року. В Хелмі з часом почали виникати нові дільниці, промислові підприємства та мережа торгівельних центрів. В шістдесятих роках в місті був збудований цементний завод, пізніше взуттєва фабрика й ряд інших промислових підприємств, зростала кількість мешканців, були засновані школи. Нa динамічний розвиток міста значною мірою мала вплив адміністративна реформа в країні, яка була проведена в 1975 році і в зв язку з нею створене 1 червня 1975 року Хелмське воєводство, столицею якого був Хелм. Наслідком цього була низка комунальних та житлових інвестицій Бурхлива історія Хелмської землі, численні військові події і пов язані з ними знищення, призвели до того, що в Хелмі збереглося небагато історичних пам яток, а ті, які збереглися до сучасних часів, не старші XVIII ст. Дрібні залишки старіших часів криються під землею. Однак, не зважаючи на це, місто може гордитись кількома цінними пам ятками, які є предметом зацікавлення дослідників та туристів.

6 6 C i e k a w o s t k i Jeszcze kilka lat temu, w Polsce, o Walentynkach można było poczytać tylko w angielskich, czy amerykańskich książkach. Czasem była o nich mowa w filmach. Jednak niewielu Polaków wiedziało, na czym obchody tego święta polegają, a już prawie nikt nie miał pojęcia, kiedy w ogóle ono przypada. Jednak od kilku lat ta tradycja staje się coraz bardziej powszechna w naszym kraju. Już od początku lutego na sklepowych wystawach pojawiają się spasione serduszka i romantyczne bukiety, o Walentynkach robi się głośno w prasie, radio, telewizji, no i oczywiście w Internecie. Producenci kartek pocztowych, sprzedawcy kwiatów i słodyczy zacierają ręce. Wielu młodych ludzi, którzy obchodzą Walentynki znacznie chętniej, niż starsi też. Niejedna dziewczyna jest gotowa śmiertelnie się obrazić na swojego chłopaka, a nawet zerwać z nim, jeśli przez przypadek zdarzy mu się z a p o m n i e ć o walen- tynce. Oczywiście są też przeciwnicy tego święta, którzy uważają, że jako zwyczaj, którego jeszcze nie dawno w polskiej kulturze nie było, Walentynki nie powinny być świętowane w Polsce. Pojawiają się też głosy, jakoby Walentynki miały być sympatycznym świętem, które zastąpi komunistyczny dzień kobiet, co jest dość bzdurnym twierdzeniem, jako, że dzień kobiet w żadnym wypadku nie jest świętem komunistycznym, a jego tradycja jest prawdopodobnie znacznie starsza od tradycji lutowego święta zakochanych, które obchodzono... już w starożytnym Rzymie. Św. Walenty (czczony 14 II, bo pod tym imieniem Martyrologium rzymskie wspomina 8 świętych) był męczennikiem, który poniósł śmierć jako biskup Terni pod Rzymem w czasach cesarza Klaudiusza II Gota ok. 269 r. Sam opis śmierci oraz okoliczności poprzedzających męczeństwo w barwnych słowach przywołuje m. in. ks. Piotr Skarga. Święty Walenty w czasie prześladowań uzdrowił ze ślepoty córkę jednego ze sług cesarskich i doprowadził do nawrócenia całej jego rodziny. To sprowadziło na niego gniew władcy, który kazał biskupa bić maczugami, a późnej ściąć. Kult świętego dość szybko się ożywił. W miejscu, w którym męczennik został pochowany, już IV w. papież Juliusz I kazał wznieść bazylikę. Za sprawą historii świętego, ale także legend z nim związanych, kult świętego biskupa rozszerzył się szybko w całej chrześcijańskiej Europie. Święty Walenty czczony jest jako patron chorych. Jedna z hipotez powiada, że przypisano mu tę dziedzinę za sprawą podejmowanych na gruncie języka niemieckiego prób etymologicznych. Wywodzono bowiem znaczenie imienia świętego od niemieckiego bezokolicznika fallen - padać. To, że św. Walenty zakorzenił się w polskiej tradycji religijnej jest skutkiem niemieckich właśnie wpływów. Kult świętego przywędrował do nas z Bawarii i Tyrolu. Na zachodzie Europy święty patronuje zakochanym co najmniej od XV w. Jedni wyjaśniają to zbieżnością dnia świętego z porą łączenia się na Wyspach Brytyjskich ptaków w pary. Może dlatego jest tak dużo motywów związanych z nimi na wysyłanych kartkach (glównie gołębie). Inni uzasadniają to adaptacją przez chrześcijaństwo pogańskiego zwyczaju wypisywania przez chłopców (w dniu bogini dziewcząt, 15 lutego) imion swych ukochanych. Dzień świętego Walentego To dzień dobry dla każdego! W tym dniu wszyscy to wyznają, Że chcą kochać i kochają! Chcê byæ Twoim czarodziejem, zaczarujê nasz wspólny œwiat, Ty bêdziesz moja królow¹, a ja Twoim królem, ka da droga bêdzie têcz¹, a ka dy dzieñ niebem. Jeśli zdziwiona jest Twoja minka, Z jakiej okazji ta walentynka, To przecież dzisiaj jest czternastego, Święto każdego zakochanego! w moim sercu stale gościsz I zostaniesz tam do końca, Bo to rzecz nieustająca. W Dniu Świętego Walentego Masz życzenia z serca mego! Od początku znajomości D a t a w h i s t o r i i RODEM WARSZAWIANIN, SERCEM POLAK, A TALENTEM ŚWIATA OBYWATEL. Cyprian Kamil Norwid 22 lutego cały świat muzyczny obchodzi kolejną rocznice urodzin wybitnego polskiego kompozytora Fryderyka Chopina. Tym artykułem pragniemy przybliżyć sylwetkę geniusza polskiej muzyki i naszym czytelnikom O życiu i twórczości urodzonego 22 lutego, względnie 1 marca 1810 r. (istnieją na ten temat pewne wątpliwości) Fryderyka Franciszka Chopina powiedziano i napisano już tyle, że trudno byłoby przynajmniej w tak skromnych ramach dodać coś nowego. Koleje jego życia są w bardzo ogólnych przynajmniej zarysach prawdopodobnie znane przeciętnie nawet wykształconemu Polakowi. Wiadomo, że urodził się we wsi Żelazowa Wola pod Sochaczewem, następnie przeniósł się z rodzicami do Warszawy, gdzie mieszkał do 1830 r., na krótko przed wybuchem powstania listopadowego wyjechał do Francji gdzie poza epizodycznymi wyjazdami (m.in. na Majorkę i do Anglii) przebywał aż do śmierci 17 października 1849 r. Wiadomo również, że swe pierwsze, drobne utwory skomponował mając ok. 7 lat, że w latach młodzieńczych zakochany był w pannie Konstancji Gładkowskiej z myślą o której napisał larghetto z Koncertu Fortepianowego f moll, że rozpaczał z powodu niemożności wzięcia udziału w Powstaniu Listopadowym, że podczas pobytu we Francji był kochankiem pisarki George Sand, że umierał wręcz z tęsknoty za opuszczonym krajem i w końcu naprawdę umarł zapewne mając gruźlicę. Powszechnie też, jak się wydaje, znana jest informacja, że serce Chopina wyjęte zostało po śmierci z jego ciała, a następnie przewiezione w blaszanej urnie do kraju i wmurowane w ścianę Kościoła Św. Krzyża przy ul. Krakowskie Przedmieście w Warszawie, w którego pobliżu zresztą mieszkał wraz z rodziną. Fryderyk Chopin jest najbardziej znanym na świecie Polakiem oprócz być może Jana Pawła II i Lecha Wałęsy. Z pewnością jest jedynym powszechnie znanym polskim kompozytorem. Nawet tak znakomici twórcy, jak Karol Szymanowski i Mieczysław Karłowicz poza krajem znani są raczej muzycznym koneserom, niż przeciętnym bywalcom sal koncertowych. A Chopin znany, grywany i wreszcie uwielbiany jest wszędzie w krajach słowiańskich, romańskich, anglosaskich, w Chinach, w Japonii, w Australii, w Nowej Zelandii, w obu Amerykach. Jego muzyka doskonale przekracza wszelkie bariery języków, różnic kulturowych i systemów politycznych. Nie każdemu z największych nawet kompozytorów jest to dane. Istnieją kompozytorzy, których muzyka jest i zawsze była wyjątkowo ceniona w jednych krajach i jednocześnie całkowicie nieraz niezrozumiana i lekceważona w innych. A Chopin wszędzie się podoba Chopin urzeka ludzi we wszystkich krajach, na wszystkich kontynentach, we wszelkich kulturach. Jak pisał Artur Rubinstein Podbój każdego audytorium przez muzykę Chopina jest naprawdę czymś fenomenalnym. Spotykałem się z niezrozumieniem Bacha w pewnych środowiskach, z małym wzięciem Mozarta we Włoszech, z dziwną antypatią do Brahmsa w krajach łacińskich, z nienawiścią do Czajkowskiego we Francji - Chopin panuje wszędzie. Ten najbardziej narodowy kompozytor jest jednocześnie najbardziej kosmopolityczny. Zawsze uderzało mnie to zjawisko, gdy grałem mazurki w Chinach, polonezy w Japonii, ballady w Australii albo w Południowej Afryce. Jak można wytłumaczyć owo powszechne uwielbienie dla muzyki największego z polskich kompozytorów? Jak napisał wspomniany już Artur Rubinstein, chyba jedynym chopinowskim sekretem: jego bezpośredniością, jego własnym, ale uniwersalnym [ 7] Д а т а в і с т о р і ї Źródło РОДОМ ВАРШАВ ЯНИН, СЕРЦЕМ ПОЛЯК, А ТАЛАНТОМ ГРОМАДЯНИН СВІТУ. Ципріян Каміль Норвід 22 лютого весь музичний світ святкує чергову річницю від дня народження польського композитора Фридерика Шопена. Цією статтею ми прагнемо наблизити особистість генія польської музики до наших читачів. Про життя й творчість народженого 22 лютого, за іншою версією 1 березня 1810 (з цього питання існують певні сумніви) Фридерика Францішка Шопена сказано й написано вже стільки, що важко було б навіть в таких скромних рамках додати щось нове. Шляхи його життя в досить загальних рисах відомі напевно поляку навіть з пересічною освітою. Відомо, що народився він в селі Желязова Воля під Сохачевом, пізніше переїхав з батьками до Варшави, де жив до 1830 року, незадовго до вибуху листопадового повстання виїхав до Франції, де окрім епізодичних виїздів (зокрема, на Мальорку й до Англії), перебував аж до смерті 17 жовтня 1849 року. Ми знаємо також, що свої перші дрібні твори написав у віці близько 7 років, що в юнацьких роках був закоханий в Констанцію Гладковську - з думкою про яку написав larghetto з фортепіанного концерту f moll, що був у розпачі з причини відсутності можливості прийняти участь в Листопадовому повстанні, що під час перебування у Франції був коханцем письменниці Жорж Санд, що помирав в тузі за залишеною батьківщиною - і, нарешті, помер - як відомо, від туберкульозу. Загльновідомою, як нам здається, є інформація, що серце Шопена після смерті було вийняте з його тіла, а пізніше перевезене в бляшаній урні на батьківщину і вмуроване в стіну Костела св. Хреста на вул Краківське Передмістя у Варшаві, недалеко від якого він зрештою й жив разом з родиною. Фридерик Шопен є найбільш відомим у світі поляком, окрім, можливо, Івана Павла ІІ та Леха Валенси. Без сумніву, він є єдиним загальновідомим польським композитором. Навіть такі прекрасні автори, як Кароль Шимановський та Мечислав Карлович, за межами країни відомі скоріш знавцям музики, ніж пересічним відвідувачам концертних залів. А Шопен відомий, виконуваний і, нарешті, шанований усюди - в слов янських, романських, англосаксонських країнах, в Китаї, в Японії, в Австралії, в Новій Зеландії, в обох Америках. Його музика прекрасно долає мовні, культурні й навіть політичні бар єри. Не кожному з найбільших композиторів це дано. Існують композитори, музика яких завжди винятково цінується в одних країнах і одночасно іноді повністю є незрозумілою і недооціненою в інших. A Шопен усюди подобається Шопен захоплює людей у всіх країнах, на всіх континентах, у всіх культурах. Як писав Як писав Артур Рубінштейн: Підкорення будь-якої аудиторії музикою Шопена є дійсно чимось феноменальним. Я зустрічався з нерозумінням Баха в певному середовищі, з байдужим сприйняттям Моцарта в Італії, з дивною антипатією до Брамса в латинських країнах, з ненавистю до Чайковського у Франції - Шопен панує усюди. Цей найбільш національний композитор одночасно є найбільш космополітичним. Завжди цікавило мене це явище, коли я грав мазурки в Китаї, полонези в Японії, балади в Австралії або в Південній Африці Як можна пояснити це загальне захоплення музикою найбільшого з польських композиторів? Як написав вже згадуваний Артур Рубінштейн: Напевно, однією з шопенівських таємниць була його безпосередність, його власна але[ 7]

7 Źródło 7 [ 6]językiem i nieprzebranym bogactwem idei muzycznych, o których powiedział świetny znawca Chopina, Finck, że wystarczyłoby ich na całe życie dla pół tuzina zwykłych kompozytorów symfonii i oper. Wiemy co umie Chopin, jak doskonale wiadomo, pisał niemal wyłącznie muzykę fortepianową. Utwory przeznaczone nie wyłącznie na sam fortepian stanowią dość drobną część jego twórczości. W swej twórczości był więc w pewien sposób ograniczony. Nie umiał posługiwać się orkiestrą (istnieją podejrzenia, że w instrumentowaniu np. koncertów fortepianowych pomagali mu bardziej czujący orkiestrę jego koledzy z klasy Józefa Elsnera w Szkole Głównej Muzyki m.in. Ignacy Feliks Dobrzyński). Ale w tym, do czego się ograniczał - tj w muzyce fortepianowej był absolutnie genialny. Śpiewać i jeszcze raz śpiewać Oddajmy jeszcze raz głos Arturowi Rubinsteinowi: Fortepian miał już przed Chopinem wspaniałą historię napisaną przez Beethovena, Schuberta i Webera, niemniej dopiero Chopin odnalazł własną jego duszę i uformował własną jego poezję. Chopin stworzył autentyczną muzykę fortepianową. Jego kompozycje są urodzone z fortepianu i przeznaczone na fortepian. Wszelkie próby przerobienia ich na inne instrumenty kończą się fiaskiem i wychodzą na zwyrodniałość. Był to Prospero fortepianu, zaczarował go i odmienił, a przez dotknięcie klawiszów dawnego instrumentu perkusyjnego, zaczął wywoływać cuda. Jak to się stało? W tym właśnie sekret chopinowski. Przede wszystkim kazał fortepianowi śpiewać. Idea ta ani nie była intelektualnym wymysłem, ani nie narodziła się w nim przypadkowo. Od dzieciństwa pasjonował się operą, zwłaszcza włoską, znał się świetnie na głosie i mógłby być znakomitym nauczycielem śpiewu. Instynktem wyczuł, że aby melodia nie brzmiała mechanicznie, potrzebuje oddechu, jak głos ludzki, i kazał fortepianowi oddychać. Tak powstało słynne tempo rubato. Używał go, wyczuwając w nieodgadniony sposób gdzie ten oddech jest potrzebny, nie tracąc poszanowania dla zasad utworu i nie wychodząc z jego ram. Przekazał nam w spadku, że istnieje tylko jeden warunek, by stosować tempo rubato trafnie: trzeba mieć do tego nieomylne wyczucie. Chopin posiadał też sekret pedału i jakby kluczem czarodziejskim otworzył istny sezam nowych brzmień i wibracji. Mieszał dźwięki z sobą, jak farby na palecie, i wywoływał kolory coraz delikatniejsze, dotychczas nie przeczuwane. Rozwinął własną alchemię tonów, których niespodziewane związki dawały harmoniom niezwykłą świeżość a poetyczności otwierały nieznane przestrzenie. Potomnym pozwoliło to na nowe odkrycia, w czym celował szczególnie Debussy, choć używał ich raczej dla samej magii niż treści muzycznej. Epokowe były nie tylko dokonania Chopina w dziedzinie rozwoju faktury fortepianowej. To samo trzeba powiedzieć o jego osiągnięciach w dziedzinie harmonii. O harmonice niektórych utworów Chopina mówi się, że już w prosty sposób zmierza ona w stronę harmoniki wagnerowskiego dramatu muzycznego Tristan i Izolda uważanej za szczyt możliwości systemu dur-moll. Najwyżej cenionymi przez niego kompozytorami byli Bach i Mozart. Częściowo współczesnego mu Beethovena podziwiał, ale z pewnym dystansem wpływ muzyki mistrza z Bonn był na jego twórczość raczej niewielki. Generalnie jednak rzecz biorąc, Chopin o wiele więcej dał muzyce od niego późniejszej, niż zaczerpnął z tej, która powstała przed nim. To zadziwiające, że ten piszący praktycznie tylko na fortepian kompozytor wywarł wpływ na wszelkie dziedziny twórczości: muzykę symfoniczną, operę, kameralistykę, pieśni. Bez Chopina nie byłoby Skriabina, Debussy ego, Szymanowskiego, Ravela i wielu innych. Historyczne znaczenie i piękno muzyki Chopina trudno jest w jakimkolwiek stopniu przecenić. [ 6]універсальна мова, непідробне багатство музичних ідей, про які відомий знавець Шопена Фінк сказав, що їх вистачило б для півдюжини звичайних композиторів, симфоній та опер. Ми знаємо, що вміє Шопен. Як добре відомо, він писав майже виключно фортепіанну музику. Твори, призначені не виключно для самого фортепіано, становлять досить малу частину його творчості. Отже, в своїй він був дещо обмежений. Не вмів користуватись оркестром (існують підозри, що в інструментуванні, наприклад, фортепіанних концертів йому допомагали його колеги з класу Юзефа Ельснера в Головній музичній школі, які краще відчували оркестр, зокрема, Ігнатій Фелікс Добжиньські). Але в тому, до чого він себе обмежував, - тобто, в фортепіанній музиці, був абсолютно геніальний. Співати і ще раз співати Давайте надамо ще раз слово Артуру Рубінштейну: Фортепіано вже до Шопена мало прекрасну історію, написану Бетховеном, Шубертом та Вебером, але лише Шопен знайшов його власну душу і сформував власну його поезію. Шопен створив автентичну фортепіанну музику. Його композиції народилися з фортепіано і призначені для фортепіано. Усі спроби їх переробити для інших інструментів потерпають невдачу і вироджуються. Це був розквіт для фортепіано, він зачарував його та змінив, а через дотик до клавіш старого перкусійного інструменту почав творити дива. Як це сталось? Власне в цьому шопенівська таємниця. Передусім, він заставив фортепіано співати. Ця ідея не була ані інтелектуальним вимислом, ані народилася в ньому випадково. З дитинства він захоплювався оперою, особливо італійською, прекрасно знався на голосі і міг би бути прекрасним вчителем співу. Він інстинктивно відчув, що аби мелодія не звучала механічно, вона потребує дихання, як людський голос, і змусив фортепіано дихати. Так виникло відоме tempo rubato. Він використовував його, відчуваючи в незрозумілий спосіб, де це дихання було необхідним, не зневажаючи засадами твору і не виходячи з його рамок. Він заповідав нам, що існує лише одна умова влучного використання tempo rubato : для цього необхідно мати безпомилкове чуття. Шопен володів також таємницею педалі і, немов чарівним ключем, відчинив справжній сезам нових звучань та вібрацій. Змішував між собою звуки, як фарби на мольберті, і отримував кольори щоразу ще витонченіші, які до цього часу не були відомі. Він розвинув власну алхімію тонів, несподівані сполучення яких надавали гармоніям незвичайну свіжість та поетичність, відкривали невідомі простори. Це дало можливість нащадкам зробити нові відкриття, що влучно робив Дебюсі, хоча вживав їх скоріше для самої магії, ніж заради музичного змісту. Епохальними були не лише досягнення Шопена в галузі розвитку фортепіанної фактури. Це ж необхідно сказати про його досягнення в галузі гармонії. Про гармонію деяких творів Шопена говориться, що вже дещо в простішій формі вона зміщується в бік вагнеровської гармоніки, його музичної драми Трістан та Ізольда - яка вважається вершиною можливості системи dur-moll. Найбільш цінувалися ним композитори Бах та Моцарт, Він частково захоплювався сучасним для нього Бетховеном, але на певній відстані, вплив музики майстра з Бонну був на його творчість скоріш за все незначний. Однак, загалом Шопен набагато більше дав музиці пізнішій за нього, ніж зачерпнув з тієї, яка виникла до нього. Дивно, що цей композитор, який писав практично лише для фортепіано, вплинув на всі галузі творчості: симфонічну музику, оперу, камерну музику, пісні. Без Шопена не було б Скрябіна, Дебюсі, Шимановського, Равеля та багатьох інших. Історичне значення й красу музики Шопена важко певною мірою переоцінити. P o l s k a k u c h n i a FILET Z KURCZAKA W SOSIE GRZYBOWYM Składniki: Podwójna pierś kurczaka, pieczarki, grzyby suszone, cebula, kostka wołowa, mąka ziemniaczana, śmietanka kremowa, sól, pieprz, masło, jarzynka. Jak przyrządzić? Grzyby suszone zalewamy wodą, odstawiamy na noc (można je wcześniej trochę rozkruszyć, tak aby nie były za duże). Nastepnie gotujemy je, aż będą miękkie, dodając kostkę wołową. Na osobnej patelni podsmażamy na maśle pokrojone w plasterki pieczarki z pokrojoną cebulą. Dodajemy je do ugotowanych grzybów, gotujemy. Na samym końcu dodajemy trochę mąki ziemniaczanej zmieszanej ze śmietanką (mąki dodaje się więcej lub mniej w zależności od tego, jakie ma być gęste). Filety z kurczaka kroimy w kawałki, solimy, pieprzymy i obsypujemy jarzynką. Smażemy na oleju kilka minut. Wykładamy na talerz i polewamy sosem. Jak podawać? Najlepiej z pieczonymi ziemniakami. Smacznego! П о л ь с ь к а к у х н я ФІЛЕ З КУРКИ В ГРИБНОМУ СОУСІ Складники: Подвійна грудинка курки, печериці, сушені гриби, цибуля, яловичий кубик, картопляне борошно, кремові вершки, сіль, перець, масло, зелень.. Як приготувати? Сушені гриби заливаємо водою, відставляємо на ніч (можна їх перед тим покришити, щоб не були занадто великими). Далі ми їх відварюємо, поки не стануть м якими, додаючи яловичий кубик. На окремій сковороді підсмажуємо на маслі порізані пластинками печериці з посіченою цибулею. Додаємо їх до відварених грибів, варимо. В самому кінці додаємо трохи картопляного борошна, змішаною з вершками (борошна додають стільки, наскільки густими вони повинні бути). Куряче філе ріжемо на шматочки, солимо, перчимо та обсипуємо зеленню. Смажимо на олії кілька хвилин. Викладаємо на тарілку й поливаємо соусом. Як подавати? Найкраще з печеною картоплею. Смачного!

8 8 Źródło P o l s k i e u z b r o j e n i e KARABIN ARISAKA NA SŁUŻBIE POLSKIEJ PIECHOTY Niniejszym artykułem rozpoczynamy serie materialow o karabinach używanych w przedwojennym Wojsku Polskim. Rubrykę prowadzi historyk Igor Borowkow. Konstrukcje zmodyfikowano w 1905 roku i w roku następnym wprowadzono do służby. Otrzymała ona nazwę Type 38, lecz powszechnie zwana była Arisaka 38. Była oparta na konstrukcji broni niemieckich Mauserów. Karabin produkowano w kilku wersjach. Wraz z kb Arisaka Type 38 wprowadzono wersję kbk (karabin krótki) i produkowano je jednocześnie. Weszły do uzbrojenia kawalerii, saperów, zaopatrzenia i innych jednostek pomocniczych. Kbk był krótszy mm - oraz lżejszy - 3,3 kg. W sumie wyprodukowano około sztuk w różnych rządowych arsenałach, aż do 1940 roku. Potem zastąpiła go konstrukcja Arisaka Type 99 (99 - były to dwie ostatnie cyfry roku wg. tradycyjnego japońskiego kalendarza. W 1939 wypadał rok 2599), jednak Type 38 używany był do końca II Wojny Światowej. Pod koniec 1918 roku, na Syberii w Rosji sformowano 5 Dywizję Piechoty. Oddziały te składały się w większości z osób pochodzenia polskiego. Otrzymała ona na wyposażenie broń japońską systemu Arisaka wz.30 i wz.38 (a także rosyjską Mosina i kbk Mausera). Właśnie ona, po przybyciu do Polski, po rewolucji październikowej, przyniosła ze sobą duże ilości kb Arisaka. Innym źródłem dostarczenia tej broni do Polski były zdobycze wojenne, min. w 1915 roku zdobyto na Rosjanach w ramach działania Legionów Polskich oraz w czasie bitwy warszawskiej 1920 roku. Były to istotne ilości, gdyż Rosja, starając się zapełnić lukę w brakach kb Mosina, w czasie I wojny, zakupiła sztuk Arisaki z Japonii. Wynika z tego, że prawdopodobnie też znajdowały się w magazynach zaborczych. Karabiny japońskie na początku lat dwudziestych figurowały w spisach w dwóch typach. Oznaczano je inaczej niż Japonia. Type 30 oznaczano w Polsce jako wz.91, a Type 38 jako wz.05. Właśnie ten typ broni był najbardziej rozpowszechniony w Polsce. Występowały zarówno jako kb jak i kbk, jednak niesposób ocenić w jakich ilościach, z powodu chaosu jaki panował w Wojsku Polskim na początku lat dwudziestych oraz braków dokumentalnych. W ramach unifikacji uzbrojenia, szczególnie w piechocie, rozpoczęto akcję wymiany wzajemnej broni pomiędzy oddziałami. Cały zapas broni ręcznej podzielono na III kategorie. Karabin Arisaka wpisano do II kategorii, jako broń drugorzędną, obok kb włoskich i francuskich Grass-ów. Znaczyło to, że przeznaczono go do formacji pomocniczych. Było to spowodowane niestandardową amunicją kalibru 6,5 mm. Pewną ilość broni przekazywano poza formację Wojska Polskiego. I tak do 1925 roku przekazano do Ministerstwa Skarbu (Straż Celna) sztuki karabinu Arisaka. W ramach wymiany z innymi państwami przekazano Grecji sztuk kb Arisaka, w zamian za taką samą ilość kb Mausera wz.98. Po tych wymianach ciężko określić liczbę karabinów japońskich pozostałych w Wojsku Polskim. Niewiadomo jaka liczba kb i kbk japońskich brała udział w walkach 1939 roku. Śledząc jednak politykę w sprawie uzbrojenia drugorzędnego należy uznać, że kb i kbk nadające się do użycia leżały w niewielkich ilościach w składnicach uzbrojenia. Konstrukcję oparto na systemie Mausera, jednak używała standardowej amunicji japońskiej kal.6,5 mm. Określano ją jako niezawodną i celną. Miała mały odrzut, jednak słaba siła przebicia zadecydowała na początku 1940 roku w Japonii o zastąpieniu broni nowym typem. Zamek czterotaktowy. Podstawowym typem bagnetu był japoński Type 30 z 1897 roku. Miał on 508 mm długości. Z a m k i p o l s k i e z n a n e i n i e z n a n e HISTORIA ZAMKU WAWELSKIEGO Pierwsze zabudowania pojawiły się na wzgórzu przypuszczalnie w VII stuleciu i zamieszkane były prawdopodobnie przez członków plemiennego państwa Wiślan. Wznieśli oni na samym jego szczycie drew niano-ziemny gród, zdobyty na przełomie IX-X wieku przez plemię Polan. W roku 992 (lub 999) na Wawel wkroczył Mieszko I (albo Bolesław Chrobry) i datę tę można potraktować jako wstęp do wielkiej kariery królewskiej rezydencji. Za panowania pierwszych Piastów Wawel pozostawał nadal drewniano-kamienno-ziemnym grodem, w którym pierwszą murowaną budowlą była katedra p.w. św. Wacława, wzniesiona około 1020 z inicjatywy Bolesława Chrobrego. Po licznych wojennych zawieruchach w połowie XI wieku Kraków awansował do roli centrum politycznego młodego jeszcze państwa - w 1041 roku Kazi mierz Odnowiciel przeniósł tutaj stolicę z Gniezna. Rozbicie dzielnicowe, zapoczątkowane niespecjalnie błyskotliwą decyzją Bolesława Krzywoustego, nie wpłynęło negatywnie na znaczenie grodu nad Wisłą, w którym na początku XII stulecia postawiono pierwsze murowane budynki o charakterze obronnym, a pod koniec wieku XIII rozpoczęto prace przy budowie zamku gotyckiego oraz murowanych obwarowań. Wawelskie wzgórze było już wtedy zamkniętym zespołem, składającym się z zamku właściwego we wschodniej części oraz budowli sakralnych w części zachodniej. W międzyczasie trwały liczne i częste walki, wojny, podjazdy i najazdy, których częściowy kres przyniosły rządy Władysława Łokietka. W połowie XIV stulecia król Kazimierz Wielki rozbudował zamek gotycki, stawiając m.in. nowe baszty i piękną katedrę. W późniejszym okresie Wawel wielokrotnie poddawany był remontom i modernizacjom, m.in. w roku 1461, kiedy Kazimierz Jagiellończyk wydał 100 grzywien na naprawę dachu, murów i baszt, choć tak naprawdę potrzeby były znacznie większe. Jagiellończyk borykał się wówczas z poważną dziurą budżetową, spowodowaną horrendalnymi kosztami prowadzenia wojny z Zakonem Krzyżackim, co doprowadziło do tego, że biedna królowa, aby zrealizować część niezbędnych wydatków, musiała zastawić własną suknię! Epoka renesansu i cały XVI wiek stanowił okres świetności zarówno Krakowa jak i wawelskiego zamku. Na dwór królewski przybywali wówczas cenieni artyści z Włoch, Niemiec i Niderlandów, którzy z inicjatywy najpierw Jana Olbrachta, a później Zygmunta I Starego, oraz za pieniądze chłopskiego podatnika, przebudowali starą twierdzę na wspaniałą renesansową rezydencję. Im bliżej było jednak końca XVI wieku, tym większe chmury gromadziły się nad wawelskim wzgórzem. Szlachta coraz bardziej niechętnie przybywała do odległego Krakowa, którego położenie, przy przesunięciu granic Rze- [ 9] Польські замки відомі й невідомі IСТОРIЯ ВАВЕЛЬСЬКОГО ЗАМКУ Перші забудування з явилися на узгір ї приблизно в VII столітті і заселені були, вірогідно, членами племінної держави Віслян. Звели вони на самій його вершині дерев яно-земляне укріплення, яке на межі ІХ-Х століття було захоплене племенем Полян. В 992 (або 999) році на Вавель вступив Мєшко І (або Болеслав Хоробрий), і цю дату можна вважати початком великої кар єри королівської резиденції. При пануванні перших Пястів Вавель й надалі залишався дерев яно-кам яно-земляним укріпленням, у якому першою мурованою будівлею був кафедральний собор св. Вацлава, збудований близько 1020 року з ініціативи Болеслава Хороброго. Після чисельних військових подій середини ХІ ст Краків розвивався до ролі політичного центру ще молодої держави - в 1040 році Казимир Відновитель переніс сюди столицю з Гнєзна. Феодальна роздробленість, яка була започаткована не зовсім блискучим рішенням Болеслава Кривоустого, не вплинула негативно на значення укріплення над Віслою, в якому на початку ХІІ були зведені перші муровані будинки оборонного значення, а під кінець ХІІІ ст. розпочалися роботи з будівництва готичного замку, а також мурованих фортифікацій. Вавельське узгір я вже тоді було цілісним ансамблем, який складався з власне замку у східній частині та сакральних будівель в західній частині. В цей час тривали чисельні й часті бої, війни, під їзди та наїзди, відносний кінець яких принесло панування Владислава Локетка. В середині XIV століття король Казимир Великий розбудував готичний замок, зводячи нові вежі і прекрасний кафедральний собор. В пізніший період Вавель багаторазово піддавався ремонтам та модернізації, зокрема, в 1461 році, коли Казимр Ягелло видав 100 гривень на ремонт даху, мурів та веж, хоча насправді потреби були значно більші. Ягелло боровся в цей час із серйозною нестачею у бюджеті, причиною якої були колосальні кошти, необхідні на ведення війни з хрестоносцями, що призвело до того, що бідна королева, аби реалізувати частину необхідних видатків, мусила віддати у заставу власну сукню! Епоха ренесансу та все XVI століття були періодом розквіту як Кракова, так і Вавельського замку. На королівський двір прибували в цей час шановані митці з Італії, Німеччини та Нідерландів, які з ініціативи спочатку Яна Ольбрахта, а пізніше Зигмунта І Старого, а також за гроші селян - платників податків перебудували стару фортецю на прекрасну ренесансну резиденцію. Чим ближче був кінець XVI століття, тим більші хмари згущалися над Вавельським узгір ям. Шляхта все з меншим бажанням прибувала до віддаленого Кракова, розташування якого після зміни кордонів Речі [ 9]

9 Źródło 9 [ 8] - czypospolitej daleko na wschód, stało się jak na stolicę dość nietypowe. W roku 1595 pożar poważnie uszkodził zamkową bryłę i mimo, że odbudowano ją w stylu barokowym, tęskniący za swą rodzinną Szwecją król Zygmunt III Waza w 1619 roku przeniósł się wraz ze swym dworem bliżej Bałtyku, do prowincjonalnej Warszawy. Od tego czasu Wawel powoli tracił na znaczeniu, chociaż nadal w tamtejszej katedrze odbywały się koronacje władców Polski. Na początku XVII stulecia Władysław IV wzmocnił założenie nowymi bastionami. Fortyfikacje te nie pomogły w odparciu wojsk szwedzkich, które po trzytygodniowym oblężeniu zdobyły Wawel w 1655 roku i okupowały go przez dwa lata, kradnąc co się da. Krótki zryw kościuszkowski z 1794 przyniósł miastu okupację pruską. W roku 1795 pruscy żołnierze wtargnęli do zamkowego skarbca i zrabowali złoto (m.in. 6 koron, 4 berła, 4 jabłka, miecze i relikwiarze), które następnie przetopili na monety. Po rozbiorach Wawel wpadł w ręce Austriaków, którzy urządzili tu lazaret i koszary wojskowe, a dziedziniec zamku dolnego zamienili w plac musztry. W 1905 cesarz Franciszek Józef I wspaniałomyślnie oddał zabytek narodowi polskiemu. Od roku 1920 do wybuchu II wojny obiekt stanowił reprezentacyjną siedzibę prezydenta Rzeczуpospolitej. Podczas okupacji Kraków pełnił rolę stolicy Generalnej Guberni, a na Wawelu rezydował jej zbrodniczy szef Hans Frank. Po wojnie zamkowe budowle odrestaurowano i przeznaczono na siedzibę bodaj najdroższego muzeum w Polsce. Komnaty i Apartamenty Królewskie zajmują większość pomieszczeń zamku. Podczas rekonstrukcji starano się odtworzyć ich wygląd z czasów panowania Jagiellonów i częściowo z okresu Wazów. Na parterze i I piętrze były pokoje prywatne - mieszkał tu król z rodziną, swoje izby mieli też niektórzy dworzanie. II piętro to część reprezentacyjna zamku. Przyjmowano tutaj poselstwa, obradował sejm, urządzano oficjalne uroczystości i huczne zabawy. Nazwy pomieszczeń tłumaczą ich przeznaczenie, niektóre z nich nazwano również od zdobiących je malowideł i elementów wyposażenia np.: Sala Turniejowa, Sala Poselska, Sala Pod Planetami czy Sala Senatorska. W tej ostatniej obradował Senat, odbywały się bale, przedstawienia teatralne i ważne uroczystości. Rolę sali tronowej pełniła Sala Poselska. Jej strop zdobią XVI-wieczne główki królów, dworzan i mieszczan (podobno jedna z głów zwróciła królowi Zygmuntowi Augustowi uwagę, aby sądził sprawiedliwie, dlatego teraz ma związane usta). Pierwotnie było ich 194, przetrwało 30. Komnaty ozdobione są wspaniałymi arrasami - tkanymi z jedwabnych, wełnianych i metalowych nici, przedstawiającymi sceny biblijne, fantastyczne stwory, herby i inicjały królewskie. Arrasy pojawiły się na Wawelu wraz z królową Boną; do dziś zachowało się ich około 140. W salach I i II piętra znajduje się wystawa orientaliów - między innymi jednej z największych na świeci kolekcji namiotów tureckich i perskich, broń wschodnia, kobierce, chorągwie i inne przedmioty zdobyte pod Wiedniem. [ 8]Посполитої далеко на схід, стало для столиці досить нетиповим. В 1595 році пожежа серйозно пошкодила вид замку і, не зважаючи на те, що його було відбудовано в стилі бароко, король Зигмунт ІІІ Ваза, який тужив за своєю рідною Швецією, в 1619 році перебрався разом із своїм двором ближче до Балтійського моря, до провінційної Варшави. З того часу Вавель потроху втрачає своє значення, хоча й надалі в тамтешньому кафедральному соборі відбувалися коронації польських королів. На початку XVII століття Владислав ІV укріпив фортецю новими бастіонами. Ці фортифікації не помогли дати відсіч шведським військам, котрі після тритижневої облоги здобули Вавель в 1655 році і утримували його в окупації протягом двох років, крадучи все, що вдасться. Короткий костюшківський вибух в 1794 році приніс місту прусську окупацію. В 1795 році прусські солдати добралися до замкової скарбниці і викрали золото (зокрема, 6 корон, чотири скіпетри, 4 королівські герби, мечі та реліквії), які пізніше були переплавлені на монети. Після розділу Польщі Вавель потрапив до рук австрійців, які зробили тут лазарет та військові казарми, а з двору нижнього замку зробили площу для муштри. В 1905 році цісар Франц Юзеф І віддав пам ятку польському народу. З 1920 року до вибуху ІІ світової війни об єкт був репрезентативною резиденцією президента Республіки Польща. Під час окупації Краків виконував роль столиці Генеральної Губернії, а на Вавелі свою резиденцію мав її керівник Ганс Франк. Після війни будівлі замку були відреставровані і призначені на резиденцію, напевно, найдорожчого музею в Польщі. Kімнати й королівські апартаменти займа- ють більшість приміщень замку. ІІ поверх - це представницька частина замку. Під час рекон- струкції намагалися відтворити їх вигляд часів Ягеллів і частково з періоду Вазів На партері і першому поверсі були приватні кімнати - тут мешкали король з родиною, свої кімнати мали також окремі дворяни. ІІ поверх це представницька частина замку. Тут приймали послів, засідав сейм, організовувалися офіційні урочистості й гучні розваги. Назва приміщення пояснює його призначення, деякі з них отримали назви від картин, елементів інтер єру, наприклад: Турнірна зала, Посольська зала, Зала Під планетами чи Сенаторська зала. У цій останній засідав Сенат, відбувались бали, театральні вистави та важливі урочистості. Роль тронної зали виконувала Посольська зала. Її склепіння оздоблювали голови королів, дворян та міщан (вірогідно, одна з голів, що мала зв язані уста, привертала увагу короля Зигмунта Августа, аби судив справедливо). Спочатку їх було 194, залишилось 30. Кімнати прикрашені прекрасними тканими гобеленами з шовкових, вовняних та металевих ниток, які відображають біблійні сцени, фантастичні створіння, герби та королівські ініціали. Гобелени з явилися на Вавелі за королеви Бони; на сьогоднішній день їх залишилось лише близько 140. В І та ІІ залах знаходиться виставка східних предметів побуту зокрема, одна з найбільших в світі колекція турецьких та перських наметів, східна зброя, килими, хоругви та інші предмети, які були здобуті під Віднем. Польське озброєння KАРАРБІН АРІСАКА НА СЛУЖБІ В ПОЛЬСЬКИХ ПІХОТИНЦІВ Даною статтею ми розпочинаємо серію матеріалів про карабіни, які використовувались у довоєнній Польській Армії. Рубрику веде історик Ігор Боровков. Kонструкція була модифікована в 1905 році, а в наступному році введена у використання. Спиралася на конструкцію німецьких маузерів. Вона отримала назву Type 38, однак була відомою під назвою Arisaka 38. Спиралася на конструкцію німецької Маузерів. Карабін вироблявся в кількох версіях. Поряд з кб Arisaka Type 38 введено версію ккб (короткий карабін) і виробляли їх одночасно. Вони були на озброєнні кавалерії, саперів, постачання та інших допоміжних підрозділів. Ккб був коротший мм - та легший - 3,3 кг. В результаті випустили близько в різних урядових арсеналах, аж до 1940 року. Пізніше його замінила конструкція Arisaka Type 99 (99 -це були дві останні цифри року традиційного японського календаря. В 1939 випадав 2599 рік), однак Type 38 використовувався до кінця II Світової війни. Під кінець 1918 року в Сибіру в Росії було сформовано 5 піхотну дивізію. Ці загони переважно складалися з осіб польського походження. Дивізія отримала на озброєння японську зброю системи Arisaka зразка 30 i зразка 38 (а також російську Мосіна i ккб Маузера). Власне вона, після того, як прибула до Польщі після Жовтневої революції, привезла із собою велику кількість кб Arisaka. Іншим джерелом постачання цієї зброї до Польщі була військова здобич, зокрема, в 1915 році її було здобуто від росіян в рамках боротьби Польських Легіонів, а також під час варшавської битви в 1920 році. Це була істотна кількість, оскільки Росія, намагаючись заповнити прогалини в недостачі кб Мосіна під час І війни, закупила штук Arisaki з Японії. З цього виходить, що, вірогідно, цей карабін знаходився у військових складах загарбників. Їх позначали іншим способом, ніж в Японії. Японські карабіни на початку двадцятих років були представлені в списках двома типами. Їх познаяали іншим способом ніж в Японії Тип 30 позначали в Польщі як зразок 91, а тип 38 як зразок 05. Власне цей тип зброї був найбільш поширеним в Польщі. Поширений був як тип кб так і ккб, однак важко оцінити, у яких кількостях, з причини хаосу, який панував в Польській Армії на початку двадцятих років, та відсутності документації. В рамках уніфікації озброєння, особливо в піхоті, почались акції обміну зброєю між загонами. Увесь запас ручної зброї було поділено на ІІІ категорії. Карабін Аrisaka віднесли до II категорії, як другорядну зброю, поряд з італійськими та французькими Grass-ами. Це означало, що ними були озброєні допоміжні формування. Причиною були нестандартні боєприпаси калібру 6,5 mm. Певна кількість зброї вийшла за формування Польської Армії. І так до 1925 року передано до Міністерства Фінансів (митна служба) штук карабінів Arisaka. В рамках міждержавного обміну передали до Греції штук кб Arisaka, взамін на таку ж кількість кб Маузера зразка 98. Після таких обмінів важко встановити кількість японських карабінів, які залишились в Польській Армії. Невідомо, яка кількість японських кб та ккб приймала участь у боях в 1939 році. Однак, спостерігаючи за політикою в справі другорядного озброєння, належить визнати, що кб та ккб, які могли бути використані, лежали в невеликих кількостях на складах озброєння. Kонструкція спиралася на систему Маузера, однак використовувалися стандартні військові набої калібру 6,5 мм. Її окреслювали як надійну і влучну. Вона мала малу віддачу, однак слабка ударна сила стала приводом того, що на початку 1940 року в Японії вирішили замінити її новим типом. Чотирикутний замок. Основним типом багнету був японський тип Type 30 від 1897 року. Він мав довжину 508 мм.

10 10 Źródło S t r o n a l e k a r z a Prowadzi lek. med. I. Hryhorowycz ŁATWIEJ ZAPOBIEC, NIŻ LECZYĆ Jedną z w a ż n i e j s z y c h reguł zwiększenia szans przed przeziębieniem jest systematyczne uprawianie sportu, przebywanie na świeżym powietrzu, odwiedzanie sauny, czy w domowych sposobach branie naprzemiennie prysznicu raz to zimną wodą a raz ciepłą. Takie zabiegi wpływają na łatwiejsze przyzwyczajanie się organizmu do zmian temperatur. W okresie zimowym duże znaczenie ma odpowiednio dobrany strój do pogody. Nie należy się przechładzać i przemrażać, nie należy się również przegrzewać. W zimie i towarzyszącemu jej zwykle spadkowi temperatury, krew wolniej płynie przez górne drogi oddechowe,. Zmniejsza to dotarcie większej ilości przeciwciał, które w szybszym tempie mogą zwalczyć infekcję. Aby zwiększyć szansę powodzenia należy spożywać produkty o dużej ilości witaminy C lub preparaty z zawartością kwasu askorbinowego. Odgrywają ważną rolę przy produkcji przeciwciał. Miejsca, które są zwykle skupiskiem zarazków to centra handlowe, przychodnie, szkoły, w miarę możliwości w okresie panowania epidemii należy się ich wystrzegać. Jeżeli jednak dojdzie do zachorowania, podejdźmy do tematu poważnie. Skonsultujmy swój stan zdrowia z lekarzem. Nie starajmy się udowadniać, że w pracy bez nas sobie nie poradzą, czy w domu rodzina się zawali. Pozwólmy sobie na kilka godzin w łóżku. Pamiętajmy jednak, żeby temperatura w pomieszczeniu była stała i nie za wysoka. Czy w przeziębieniu czy grypie, organizm jest osłabiony dlatego pomóżmy Patronka: mu i nie obciążajmy dodatkowymi czynnościami. Przy grypie domowe sposoby nie pomogą, tu należy poddać się kuracji za konsultacją lekarską oczywiście. Wskazane jest również picie większych ilości płynów o neutralnej temperaturze. W aptekach są dostępne środki bez recepty, które służą leczeniu i łagodzeniu objawów grypy i przeziębienia. Najbardziej popularne to witamina C i Rutinoscorbin oraz wszelkie pastylki do ssania. Najbardziej znaną i stosowaną metodą wspomagającą leczenie zaziębienia jest spożywanie czosnku, mającego działanie silnie antybakteryjne. Często poleca się przygotowanie kanapki z czosnkiem i natką pietruszki, która jest bogata w witaminę C i neutralizuje przy okazji zapach po czosnku. Idąc tym śladem ważną rolę antybakteryjną ma sok z cebuli. Przygotowuje się go na chwilę przed wypiciem z cukrem. Polecane są również herbaty owocowe: lipowa i malinowa. Napar z lipy jest skutecznym środkiem w leczeniu grypy i przeziębienia. Poza właściwościami przeciwgorączkowymi, łagodzi katar oraz bóle głowy wywołane właśnie przeziębieniem. Wspomaga również usuwanie szkodliwych substancji z organizmu poprzez działanie napotne. Rumianek - jest najbardziej znanym zielem i poza lipą najczęściej stosowanym. Jest często zalecany przy przeziębieniu w postaci herbatki lub do inhalacji przy katarze. Cieszy się również uznaniem w stanach zapalnych i działa przeciwalergicznie. Rumianek po zaparzeniu należy przykryć spodeczkiem aby nie uwolnił się z niego olejek eteryczny. Możemy go kupić w saszetkach, lub w postaci sypkiej w każdym sklepie zielarskim lub uprawiać w ogródku, wysuszyć i pić. Mięta pieprzowa - obniża gorączkę w grypie i przeziębieniu, w medycynie chińskiej stosuje się ją w kaszlu i bólach głowy. Przy przeziębieniu należy dodać szczyptę mięty do herbaty. Od serca życze wszytskim zdrowia!!! T a j e m n i c e p o l s k i c h i m i o n CO ZNACZY TWOJE IMIĘ? ADAM Pochodzenia tego często używanego w Polsce imienia można szukać u wielu źródeł. Wywodzić się może od hebrajskiego adam (ludzie) lub adhamah (ziemia), sumeryjskiego ada-mu (mój ojciec), akadyjskiego ad-mu (stworzony, zrodzony, dziecko) lub arabskiego adama (łączyć się). W Biblii oznacza człowieka - jako jednostkę i zbiorowość (tylko pięciokrotnie użyty jest jako imię własne). Najczęściej przyjęte jest tłumaczenie, że chodzi o pierwszego człowieka stworzonego przez Boga. W Polsce imię to używane jest od końca XII wieku w formach Adam, Adem, Jadam, Jedem. Zdrobnienia: Adamek, Adasiek, Adaś. Patron: Adam, biblijny praojciec rodzaju ludzkiego. W Kościele łacińskim pierwszym rodzicom publicznej czci nie oddawano. Pojawienie się imion Adama i Ewy w kalendarzu, w dniu Wigilii Bożego Narodzenia, zawdzięcza się kościołom wschodnim, które pielęgnują kult pierwszych rodziców. Istnieje ośmiu świętych i błogosławionych, noszących to imię. Brak wśród nich postaci, która by posiadała większe znaczenie historyczne. AGATA Pochodzi od greckiego agathe (dobra, szlachetna, wspaniała) lub agathos (dobrze urodzony, szlachetny). W Rzymie imienia tego używano w formie Agatha, w Polsce znane od XII w., zniekształcone na Jagata, skąd wywodzi się Agata. Na kresach imię to brzmiało Agafija, Hafija, Ohafija, Oafija. Być może stanowi również skrót imion: Agatodoros, Agaton. Zdrobnienia: Aga, Agunia, Agusia, Aguś, Jaga, Jaszka. Św. Agata, męczenniczka z Katanii (Sycylia). Torturowana i zamordowana przez Rzymian prawdopodobnie w 250 roku, w okresie prześladowania chrześcijan za panowania ces. Decjusza. Według legendy była arystokratką, która odrzuciła zaloty rzymskiego prefekta. Została skazana na spalenie żywcem, ale gdy podpalono stos, nastąpiło trzęsienie ziemi. Podczas wybuchu wulkanu Etna, rok po jej męcz. śmierci, lawa przeszła obok miasta Katania, co odczytano jako cudowne dzieło Św. Agaty. Patronka pielęgniarek i kominiarzy. Ma chronić przed pożarem i chorobami piersi. Uważano ją również za patronkę chroniącą przed burzą i wybuchem wulkanu. Św. Agatę artyści przedstawiali z atrybutami mającymi związek z jej męczeństwem, np. płonącą świecą, domem w płomieniach i chlebem. AGNIESZKA Wywodzi się od greckiego słowa hagneia (czystość, bez skazy, świętość). Do Polski dotarło z Czech. Imię to już w średniowieczu było popularne w różnych formach: Agna, Agneta, Agnieszka, Igusza, Jachna, Jagienka, Jagna, Jagnieszka, Jagosza, Jegnieszka. W etymologii ludowej łączono je z łac. agnus (baranek). Stąd zwyczaj święcenia przez papieża białych baranków (oznaki godności arcybiskupów-metropolitów) na dzień św. Agnieszki, 21 stycznia. Zdrobnienia: Agna, Agneta, Agnisia, Agnusia, Angneta, Gnieszka, Jagienka, Jagna, Jagniesz, Jagnieszka, Jagosza, Jagusia, Nieszka. Patronka: Św. Agnieszka Rzymska, zwana Mniejszą (III w.). Zachowało się bardzo mało danych na temat jej życia. Spalona prawdopodobnie na stosie w Rzymie w dniu 21 stycznia 304 roku, w wieku zaledwie 12 lat. Oddała życie i dziewictwo za wiarę... Т а є м н и ц і п о л ь с ь к и х і м е н ЩО ОЗНАЧАЄ ТВОЄ ІМ Я? АДАМ Походження цього імені, яке часто зустрічається в Польщі, можна шукати в багатьох джерелах. Свої початки воно може брати з давньоєврейської adam (люди) або adhamah (земля), шумерської ada-mu (мій батько), акадійської ad-mu (створений, народжений, дитина) або арабської adama (єднатись). В Біблії воно означає людину - як одиницю та спільноту (лише п ять разів зустрічається як власне ім я). Найчастіше воно тлумачиться як ім я першої людини, створеної Богом. В Польщі це ім я вживається з кінця ХІІ ст в формах Адам, Адем, Ядам, Єдем. Пестливі форми: Адамек, Адасєк, Адась Покровитель: Адам, біблійний прабатько людського роду. В латинській церкві першим батькам публічно не віддавали шани. Імена Адама і Єви з явилися в календарі, в день святого вечора на Різдво, завдяки східним церквам, які вшановують культ перших батьків. Існує вісім святих та благословенних, які носять це ім я. Серед них відсутні постаті, які б мали велике історичне значення. АГАТА Пoходить з грецької agathe (добрий, шляхетний, прекрасний) або agathos (добре народжений, шляхетний). В Римі вживалася форма Agatha цього імені, в Польщі відоме з ХІІ ст. в дещо зміненій формі Ягата, від якого походить форма Агата. На кресах це ім я звучало як Агафія, Хафія, Охафія, Оафія. Можливо, воно є також скороченням від Агатодорос, Агатон. Пестливі форми: Ага, Агуня, Агуся, Агусь, Яга, Яшка. Покровителька: Св. Агата мучениця з Катанії (Сицилія). Тортурована і вбита римлянами, найвірогідніше, в 250 році, в період переслідувань християн під час панування цісаря Деція. За легендою, вона була аристократкою, яка відкинула увагу римського префекта. Була засуджена на спалення живою, але коли підпалили кипу, відбувся землетрус. Під час виверження вулкану Етна через рік після її мученицької смерті лава пройшла мимо міста Катанія, що було сприйнято як диво Св. Агати. Покровителька медичних сестер та сажотрусів. Оберігає від пожеж та хвороб грудей. Її вважали також покровителькою, яка захищала від буревіїв і вивержень вулканів. Св. Агату митці представляли з атрибутами, які мають зв язок з її мучеництвом, наприклад, палаюча свічка, палаючий будинок, хліб. АГНЄШКА Бере початок від грецького слова hagneia (чистота, без прокази, святість). До Польщі прийшло з Чехії. Це ім я вже в середньовіччі було популярне в різних його формах: Агна, Агнета, Агнєшка, Ігуша, Яхна, Ягєнка, Ягна, Ягнєшка, Ягоша, Єгнєшка. В народній етимології поєднувалося з латинським agnus (овечка). Звідси звичай освячування Папою білих овечок (ознака звання архієпископів-митрополитів) на день св. Агнєшки, 21 січня. Пестливі форми: Агна, Агнета, Агнуся, Ангнета, Гнєшка, Ягєнка, Ягна, Ягнєш, Ягнєшка, Ягоша, Ягуся, Нєшка. Покровителька: Св. Агнєшка Римська, яка звалась Меншою ( ІІІ ст). Збереглося дуже мало даних про її життя. Найвірогідніше, її спалили на вогнищі в Римі 21 січня 304 року у віці неповних 12 років. Вона віддала життя та цноту за віру...

11 Źródło L e k c j a p o l s k i e g o PÓJDŹMY COŚ ZJEŚĆ Wyrazy do tematu: kawiarnia, restauracja, szatnia, sala, stolik, kelner, obrus, serwetki, jadłospis (karta), zupa flaki rosół pomidorowa ogórkowa szczawiowa jarzynowa pieczarkowa kapuśniak barszcz fasolowa grochowa krupnik żurek danie, mięso, kotlet schabowy filet z kurczaka zraz wieprzowy karkówka z grilla pierś z grilla w ziołach pierogi z mięsem udko pieczone kotlet mielony wieprzowy z sosem wątróbka drobiowa wątróbka wieprzowa kiełbasa z rusztu kotlet mielony drobiowy gołąbek drób, ryba, dodatek (do dań), deser ciastko, tort, lody, galaretka, babka czekolada na goraco napoje kawa herbata kompot sok woda min. gazowana koktajl, alkohol, wino, szampan, koniak, talerz (płytki i głęboki), szklanka, spodek, filiżanka, sztućce, butelka Слова до теми: кав ярня ресторан гардероб зала столик офіціант скатертина серветки меню супи фляки бульон помідоровий огірковий щавлевий овочевий печеричний капусняк борщ фасолевий гороховий крупник журек блюдо м ясо відбивна к у р я ч е філе свинний зраз шия з гріля грудинка з гріля в зелені вереники з м ясом стегно печене мелена свинина котлета з соусом печінка з птиці свинна печінка ковбаса з решітки мелена котлета з птиці голубці птиця риба гарніри десерт тістечко торт морозиво желе кекс г а р я ч и й шоколад напої кава чай компот сок мін. вода газована котейль алкоголь вино шампанське коньяк тарілка ( мілка та глибока) склянка блюдце філіжанка прибори пляшка ПІДЕМО ЩОСЬ ЗЇСТИ Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Ułóż te zdania w odpowiedniej kolejności. - Wchodzisz do sali restauracyjnej. - Jesz drugie danie. -Czytasz jadłospis. - Szukasz wolnego stolika. - Dajesz kelnerowi napiwek. - Jesz deser. 1.Postanawiasz zjeść obiad w restauracji Wierzynek. - Wychodzisz z restauracji. - Wchodzisz do restauracji. - Jesz zupę. - Siadasz przy stoliku. - Zamawiasz obiad. - Prosisz o rachunek. - Pijesz kawę. - Zostawiasz płaszcz w szatni. - Podchodzi kelner. - Kelner zmienia brudny obrus na stoliku. - Odbierasz płaszcz z szatni. Ćwiczenie 2 Podaj nazwy ogólne: ciastka, desery, koktajle owocowe, lody, napoje alkoholowe, napoje chłodzące, napoje gorące, torty. MENU (w kawiarni) napoje gorące Capuccino Kawa z ekspresu Kawa po włosku ze śmietanką Kawa parzona Herbata ekspresowa Lody waniliowe Lody kakaowe Lody mieszane Lody z czekoladą Kremówka delikatesowa Ptyś z bitą śmietaną Sernik wiedeński Pączek Koktajl truskawkowy Koktajl poziomkowy Koktajl jagodowy Koktajl malinowy Tort orzechowy Tort makowy Tort czekoladowy Tort owocowy z bitą śmietaną Woda mineralna Pepsi Cola Tonik Sok ananasowy Krem pomarańczowy Krem truskawkowy Galaretka wiśniowa Galaretka śliwkowa Egri Bikawer Sangria Cinzano Napoleon Martineau Ćwiczenie 3 Ułóż dialog w kawiarni według wzoru. Wzór: Kelner: Dzień dobry. Co dla pana/ pani? Klient: Proszę kawę ze śmietanką, tort orzechowy i mineralną. 11 DAR DLA DZIECI POLSKICH Z SĄDOWEJ WISZNI OD ZJEDNOCZENIA POLEK SZWECJI Zjednoczenie Polek w Szwecji ofiarowało dla dzieci z Sądowej Wiszni kwotę pienieżną na zakup słodyczy do Sw.Mikolaja. Pieniądze dotarły do nas juz po tej uroczystosci. Zarząd oddzialu TKPZL wyraził zgodę, aby dary ze Szwecji wykorzystać na zimowy wypoczynek dzieci w górach. W góry pojechalo 17 dzieci, uczestników chóru LILIA i ministrantow i ministrantek naszego kosciołu, oraz trzech opiekunow. Wybralismy, mniej uczęszczaną, górską miejscowość Rozłucz, w pobliżu Turki. Ta wypoczynkowa miejscowość jest dość daleko od Lwowa i wypoczynek jest tam o połowe tańszy od takich znanych miejscowości jak to: Jaremcze, Skołe,Worochta, Trostianec, Bukowel i in. Z Sądowej Wiszni jechalismy pocjągiem podmiejskim do Lwowa, a potem innym pocjągiem do Sianek, wysiadając o 12 km przed Turką, na stacji Rozlucz. Mieszkalismy w prywatnym pensjonacie U ANNY, w czeteroosobowych pokojach z wygodami. Gospodarze byli bardzo mili i uprzejmi, a pokoje były bardzo wygodne. Obiady, kolacje i sniadania jedlismy w pobliskiej restauracji, gdzie nam dogadzano, czyli dzieci jadły to co zamawiały, co lubią, i nic na talerzach nie zostawało. Miejscowość Rozłucz jest przepiekna, czysta, cicha. Jakie tam widoki!!! Sniegu nie było zadużo, aby jeździć na nartach, więc gospodarze dali dzieciom saneczki, i już więcej dzieciom nic nie było trzeba. Też wynajęlismy przewodnika, ktory nas oprowadzał po górach i dolinach, lasach i połoninach. W kilku miejscach z ziemi biją źródła, i w jednym była znana Naftusia, a drugim woda Żelazna. Te mineralne wody były oryginalne, nie z rur czy to butelek. Ta woda, chociaż i zimna, smakowała i dzieci wzięły butelki z wodą, prosto ze źródła, do domu. A wieczorami były próby chóru, dyskoteki,wieczornice. Gospodarzom się spodobały próby chóru na tyle, że zmuszono chór, aby zaśpiewał cały program BożoNarodzeniowy. Czas dodomu czas... Wracalismy pocjągiem z Rozlucza do Sambora, a dalej busem jechalismy prosto do Sądowej Wiszni. Dzieci i opiekunowie są bardzo zadowoleni. Dziekujemy Pani Edycie i Pani Julicie i wszystkim imion których nie znamy, poki co, Paniom ze Zjednoczenia Polek w Szwecji za sfinasowanie 3 dniowego pobytu, wypoczynku, wyżywienia i kosztów podróży z Sądowej Wiszni i drogi powrotnej. Halina i Roman Wojciccy

12 D l a d z i e c i S K Ą D M A M Y K A L E N D A R Z? M Ó J U L U B I O N Y D Z I E Ñ W R O K U Wraz z 1 stycznia rozpoczyna się Nowy Rok kalendarzowy. Najstarszym kalendarzem jest kalendarz Majów, który istnieje już około 3 tysiące lat. Był to najdokładniejszy kalendarz świata, dokładniejszy od gregoriańskiego, którym się posługujemy. Dni, miesiące liczono w starożytności według systemu księżycowo - słonecznego. Większość kalendarzy (m.in. hebrajski, babiloński z XVIII w. p.n.e., chiński z II w. p.n.e.) dzieliły rok na 12 miesięcy, z których każdy miał zazwyczaj równą ilość dni. Z nadmiaru dni, który pojawiał się co pewien czas tworzono 13 miesiąc. Do XVI w. w Europie używano kalendarza juliańskiego, który wprowadził w 46 r. p.n.e Cesarz rzymski Juliusz Cezar. 15.X.1582 r. aby uporządkować różnice między rokiem kalendarzem juliańskim a kalendarzem kościelnym papież Grzegorz XIII przeprowadził reformę kalendarza. Kalendarz gregoriański obowiązuje on w Europie do dziś. Jedynie kraje prawosławne pozostały przy kalendarzu juliańskim, przez co Kościół Prawosławny obchodzi święta w innym, niż Kościół Katolicki, czasie. W kalendarzu gregoriańskim rok dzieli się na 12 miesięcy. Miesiąc ma 30 lub 31 dni z wyjątkiem lutego - 28 dni w roku zwykłym i 29 w przestępnym. Rok przestępny następuje co 4 lata. Poganie (m.in. Słowianie) posługiwali się jednak kalendarzem naturalnym tj. opartym na porach roku. Ten rytm wciąż wyznacza cykl życia na wsi. WALENTYNKI Walentynki to ina czej święto zakocha nych, obchodzi się je 14 lutego. Nazwa walentynki wywodzi się od imienia świętego Walentego - to właśnie jego WIELKANOC Wielkanoc to święto, które nie ma swojej stałej daty. W 325 roku przyjęto, że będzie się je obchodzić w pierwszą niedzielę po wiosennej pełni księżyca. Jedną z ciekawszych tradycji związanych z Wielkanocą jest malowanie pisanek. BOŻE NARODZENIE Boże Narodzenie to dzień, który upamiętnia narodziny Jezusa. Święto to przypada 25 grudnia, jednak uroczyste obchody zaczynają się już dzień wcześniej, w Wigilię. W Boże Narodzenie Święty Mikołaj obdarowuje grzeczne dzieci prezentami, które przywiozi na saniach ciągniętych przez zaprzęg reniferów. PIERWSZY DZIEŃ FERII ZIMOWYCH Śnieg na dworze, mróz, który szczypie w nosy i w uszy i dwa tygodnie wspaniałego wypoczynku - tak kojarzyć się mogą ferie zimowe. Ferie to znakomity czas na to, by odetchnąć i zregenerować siły podczas roku szkolnego. PIERWSZY DZIEŃ WIOSNY Wiosna to wspaniała pora roku, zatem trudno się dziwić, że zarówno dorośli, jak i dzieci nie mogą się jej doczekać. Wiosna to czas, kiedy wszystko budzi się do życia po zimowym śnie, a topienie Marzanny symbolizuje koniec zimy. z a k o c h a n i p r z y j ę l i z a swego patrona. D z i e ń URODZINY W urodziny świętujemy rocznicę dnia, w którym przyszliśmy na świat. Obchodzenie urodzin ma bardzo długą tradycję, sięgającą starożytnego Rzymu. Urodziny to wspaniały dzień, wiąże się on ze składaniem prezentów życzeń i wręczaniem solenizantowi. Dziecka Międzynarodowy Dzień Dziecka to wspaniałe święto. Na pewno wszystkie dzieci czekają na nie z utęsknieniem. Dzień Dziecka obchodzi się 1 czerwca. CZTERY PORY Rok, jak wiecie podzielony jest na cztery pory roku - wiosnę ( ), lato ( ), jesień ( ), zimę ( ). Nie zdarza się jednak tak, że zimą - przez trzy miesiące - pada tylko śnieg, latem jest tylko gorąco itd. Czasami zimą jest nagle bardzo ciepło, późną wiosną pada śnieg itp. Naukowcy ostrzegają przed ocieplaniem się atmosfery ziemi. Ocieplenie spowodowane jest naruszeniem powłoki ozonowej, która jest naturalnym filtrem chroniącym organizmy żywe przed szkodliwym promieniowaniem ultrafioletowym. Temperatura ziemi powoli ociepla się, a pory roku przesuwają, czyli opóźniają, przyspieszają itd. Zmianom tym towarzyszą powodzie, gwałtowne wichury, bardzo upalne miesiące. ZAKOŃCZENIE ROKU SZKOLNEGO Zakończenie roku szkolnego to dzień, o którym marzą wszyscy uczniowie przez cały długi rok szkolny. Dzień ten oznacza początek UPragnionych wakacji i wspaniałej zabawy i mnóstwa letnich przygód. Imieniny Imieniny to zwyczaj świątecznego obchodzenia dnia, który w kalendarzu przypisany został naszemu imieniu. Poza Polską imieniny obchodzi się w Grecji, Szwecji, na Węgrzech, a kiedyś także w Rosji. Materiały graficzne zaczerpnięte ze strony internetowej Źródło PISMO KULTURALNO-OŚWIATOWE POLSKO-UKRAIŃSKIEGO STOWARZYSZENIA KULTURALNEGO W MARIUPOLU Zespół redakcyjny: Andrzej Iwaszko (redaktor naczelny), Igor Hryhorowycz, Wojciech Sołtys Adres redakcji: Mariupol 87525, Apatowa 138, pokój 5 gazeta-pusk@ukr.net Redakcja pracuje na zasadach społecznych Nakład 500 egzemplarzy Numer ukazał się dzięki wsparciu finansowemu Senatu RP oraz Fundacji Pomoc Polakom na Wschodzie Газета Źródło зареєстрована в Головному управлінні юстиції в Донецькій області Redakcja nie zwraca nadeslanych maszynopisów i zastrzega sobie prawo 12 липня 2007 року Свідоцтво про реєстрацію Р Серія: ДЦ dokonania zmian formalnych oraz skrótów w tekście

KONKURS POLONISTYCZNY

KONKURS POLONISTYCZNY KOD UCZNIA KONKURS POLONISTYCZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW III ETAP WOJEWÓDZKI 15 lutego 2014 Ważne informacje: 1. Masz 120 minut na rozwiązanie wszystkich zadań. 2. Pisz długopisem lub piórem, nie używaj

Bardziej szczegółowo

Pytania konkursowe. 3. Kim z zawodu był ojciec Karola Wojtyły i gdzie pracował? 4. Przy jakiej ulicy w Wadowicach mieszkali Państwo Wojtyłowie?

Pytania konkursowe. 3. Kim z zawodu był ojciec Karola Wojtyły i gdzie pracował? 4. Przy jakiej ulicy w Wadowicach mieszkali Państwo Wojtyłowie? Pytania konkursowe 1. Podaj imię i nazwisko Jana Pawła II. 2. Podaj imię brata Karola Wojtyły. 3. Kim z zawodu był ojciec Karola Wojtyły i gdzie pracował? 4. Przy jakiej ulicy w Wadowicach mieszkali Państwo

Bardziej szczegółowo

1989-2014 25 LAT WOLNOŚCI. Szkoła Podstawowa nr 14 w Przemyślu

1989-2014 25 LAT WOLNOŚCI. Szkoła Podstawowa nr 14 w Przemyślu 1989-2014 25 LAT WOLNOŚCI Szkoła Podstawowa nr 14 w Przemyślu W 1945 roku skończyła się II wojna światowa. Był to największy, jak do tej pory, konflikt zbrojny na świecie. Po 6 latach ciężkich walk hitlerowskie

Bardziej szczegółowo

W MOJEJ RODZINIE WYWIAD Z OPĄ!!!

W MOJEJ RODZINIE WYWIAD Z OPĄ!!! W MOJEJ RODZINIE WYWIAD Z OPĄ!!! W dniu 30-04-2010 roku przeprowadziłem wywiad z moim opą -tak nazywam swojego holenderskiego dziadka, na bardzo polski temat-solidarność. Ten dzień jest może najlepszy

Bardziej szczegółowo

Rok 2010 rokiem chopinowskim

Rok 2010 rokiem chopinowskim Fryderyk Chopin Rok 2010 rokiem chopinowskim Rozpoczęły się oficjalne obchody dwusetnej rocznicy narodzin największego polskiego kompozytora Fryderyka Franciszka Chopina. Jego wkład w rozwój światowej

Bardziej szczegółowo

ŚLADAMI MAZURKA DĄBROWSKIEGO

ŚLADAMI MAZURKA DĄBROWSKIEGO PRZEJMUJĄC DZIEDZICTWO POKOLEŃ POZNAJEMY PIEŚNI NARODOWE CZ.3 ŚLADAMI MAZURKA DĄBROWSKIEGO DOFINANSOWANO ZE ŚRODKÓW MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO PROJEKT REALIZOWANY PRZEZ FUNDACJĘ ROZBARK

Bardziej szczegółowo

Narodziny wolnej Polski

Narodziny wolnej Polski Narodziny wolnej Polski 1. Zniesienie stanu wojennego 22 lipca 1983 Zdelegalizowanie Solidarności ; w jej miejsce powołano Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych (OPZZ); na czele Alfred Miodowicz

Bardziej szczegółowo

Zbigniew Herbert ( ) należy do grona najwybitniejszych polskich poetów współczesnych; oprócz wierszy pisał

Zbigniew Herbert ( ) należy do grona najwybitniejszych polskich poetów współczesnych; oprócz wierszy pisał Zbigniew Herbert "Przesłanie Pana Cogito" Zbigniew Herbert (1924 1998) należy do grona najwybitniejszych polskich poetów współczesnych; oprócz wierszy pisał także eseje na temat kultury i sztuki europejskiej

Bardziej szczegółowo

Prymus WWW.JUNIORMEDIA.PL. Już dziś są Walentynki! W tym dniu możesz obdarować bliską tobie osobę prezencikiem! Święty Walenty - Patron Walentynek

Prymus WWW.JUNIORMEDIA.PL. Już dziś są Walentynki! W tym dniu możesz obdarować bliską tobie osobę prezencikiem! Święty Walenty - Patron Walentynek Szkoła Podstawowa nr 1 w Żorach ul.słoneczna 1 44-240, Żory Numer 4 02/14 ORGANIZATOR PROJEKTU PARTNER Już dziś są Walentynki! W tym dniu możesz obdarować bliską tobie osobę prezencikiem! Święty Walenty

Bardziej szczegółowo

3 Religie Rola Rzymu Ośrodki kulturowe po upadku Rzymu 4 Schemat społeczeństwa Pojęcia

3 Religie Rola Rzymu Ośrodki kulturowe po upadku Rzymu 4 Schemat społeczeństwa Pojęcia Klasa I ZS Temat Lp. Zakres treści Lekcja organizacyjna 1 Program nauczania System oceniania Źródła wiedzy o przeszłości i teraźniejszości 2 Epoki historyczne Źródła historyczne Dziedzictwo antyku Kształtowanie

Bardziej szczegółowo

Wrzesień. Październik

Wrzesień. Październik Kalendarz historyczny rok szkolny 2010/2011 Wrzesień 1 września 1939 r. - agresja Niemiec na Polskę 1-7 września 1939 r. - obrona Westerplatte 11 września 1932 r. - Franciszek Żwirko i Stanisław Wigura

Bardziej szczegółowo

Numer 1 oje nformacje wietlicowe

Numer 1 oje nformacje wietlicowe Numer 1 oje nformacje wietlicowe Witajcie Kochane Świetliki! Macie przed sobą pierwszy numer naszej świetlicowej gazetki. Pozwólcie, że się Wam przedstawię : Jestem Miś no właśnie, nie mam jeszcze swojego

Bardziej szczegółowo

musimy zatem wiedzieć policzyć dokładnie zawołać po imieniu opatrzyć na drogę Zbigniew Herbert

musimy zatem wiedzieć policzyć dokładnie zawołać po imieniu opatrzyć na drogę Zbigniew Herbert IDEA Ośrodek Badań nad Totalitaryzmami im. Witolda Pileckiego służy pogłębieniu refleksji nad polskim doświadczeniem konfrontacji z dwoma totalitaryzmami nazistowskim i komunistycznym. Został powołany

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z przedmiotu historia klasa VII

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z przedmiotu historia klasa VII Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z przedmiotu historia klasa VII ( wg programu Wczoraj i dziś nr dopuszczenia 877/4/2017 ). Rok szkolny 2017/2018 Ocena dopuszczająca : - zna datę i postanowienia

Bardziej szczegółowo

GRA MIEJSKA ŚLADAMi LubLinA

GRA MIEJSKA ŚLADAMi LubLinA GRA MIEJSKA ŚLADAMi LubLinA Lublin Lublin od wieków stanowił polska bramę na wschód i przez cały okres swego istnienia wielokrotnie wpisywał się w polskie kroniki. Początki osadnictwa na wzgórzach, które

Bardziej szczegółowo

SOLIDARNOŚĆ Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność"

SOLIDARNOŚĆ Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Solidarność SOLIDARNOŚĆ Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność" ogólnopolski związek zawodowy powstały w 1980 dla obrony praw pracowniczych, do 1989 również jeden z głównych ośrodków masowego ruchu oporu

Bardziej szczegółowo

Koło historyczne 1abc

Koło historyczne 1abc Koło historyczne 1abc Autor: A.Snella 17.09.2015. Zmieniony 05.10.2016.,,Kto nie szanuje i nie ceni swojej przeszłości, ten nie jest godzien szacunku, teraźniejszości ani prawa do przyszłości.'' JÓZEF

Bardziej szczegółowo

ZADANIA DO SPRAWDZIANU

ZADANIA DO SPRAWDZIANU ZADANIA DO SPRAWDZIANU 1. Rozszyfruj skróty. a) PRL Polska Rzeczpospolita Ludowa b) NRD Niemiecka Republika Demokratyczna c) RFN Republika Federalna Niemiec d) ZSRR Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich

Bardziej szczegółowo

Szkoły imienia Jacka Kuronia

Szkoły imienia Jacka Kuronia Jacek Jan Kuroń (ur. 3 marca 1934 we Lwowie, zm. 17 czerwca 2004 w Warszawie) polski polityk, jeden z przywódców opozycji w okresie PRL, historyk, działacz tzw. Czerwonego Harcerstwa, współzałożyciel KOR,

Bardziej szczegółowo

BADANIE DIAGNOSTYCZNE

BADANIE DIAGNOSTYCZNE Centralna Komisja Egzaminacyjna BADANIE DIAGNOSTYCZNE W ROKU SZKOLNYM 2011/2012 CZĘŚĆ HUMANISTYCZNA HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE WYKAZ SPRAWDZANYCH UMIEJĘTNOŚCI GRUDZIEŃ 2011 Numer zadania 1. 2.

Bardziej szczegółowo

Pudełko zwane wyobraźnią

Pudełko zwane wyobraźnią Lista utworów Zbigniewa Herberta do tłumaczenia na język angielski Pudełko zwane wyobraźnią Zastukaj palcem w ścianę z dębowego klocka wyskoczy kukułka wywoła drzewa jedno i drugie aż stanie las zaświstaj

Bardziej szczegółowo

Jan Paweł II JEGO OBRAZ W MOIM SERCU

Jan Paweł II JEGO OBRAZ W MOIM SERCU Jan Paweł II JEGO OBRAZ W MOIM SERCU Jan Paweł II Jan Paweł II właściwie Karol Józef Wojtyła, urodził się 18 maja 1920 w Wadowicach, zmarł 2 kwietnia 2005 w Watykanie polski biskup rzymskokatolicki, biskup

Bardziej szczegółowo

PROGRAM "SOLIDARNOŚĆ" LISTA WNIOSKÓW ROZPATRZONYCH POZYTYWNIE

PROGRAM SOLIDARNOŚĆ LISTA WNIOSKÓW ROZPATRZONYCH POZYTYWNIE Lp. Numer wniosku PROGRAM "SOLIDARNOŚĆ" LISTA WNIOSKÓW ROZPATRZONYCH POZYTYWNIE Nazwa wnioskodawcy Nazwa projektu Kwota dotacji 1. 4/10 Polska Filharmonia Bałtycka im. Fryderyka Chopina w Gdańsku 2. 10/10

Bardziej szczegółowo

Aktualności rolnicze r.

Aktualności rolnicze r. https://www. Aktualności rolnicze - 01.05.2018 r. Autor: Krzysztof Machajski Data: 1 maja 2018 Dziś w majówkowych Aktualnościach rolniczych: Skąd się wzięło Święta Pracy? Święto Pracy w Polsce Jak się

Bardziej szczegółowo

Rozkład materiału. kl. III/podręcznik :Poznać, zrozumieć, WSiP 2009/

Rozkład materiału. kl. III/podręcznik :Poznać, zrozumieć, WSiP 2009/ Rozkład materiału kl. III/podręcznik :Poznać, zrozumieć, WSiP 2009/ Lp. Temat jednostki lekcyjnej Zagadnienia 1. I wojna światowa geneza, przebieg, skutki Proponowana Scenariusz lekcji liczba godzin str.

Bardziej szczegółowo

POLACY O WALENTYNKACH W 2001 ROKU

POLACY O WALENTYNKACH W 2001 ROKU POLACY O WALENTYNKACH W 2001 ROKU Warszawa, luty 2001 roku Niemal wszyscy (94%) badani słyszeli o Święcie Zakochanych. Poziom znajomości Walentynek nie zmienił się od trzech lat. Nieco ponad połowa (52%)

Bardziej szczegółowo

ZESPÓŁ SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH NR

ZESPÓŁ SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH NR ZESPÓŁ SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH NR 20 w Łodzi, ul. Warecka 41 14 lutego 2008r. 28/59/2008 Nakład 100 egzemplarzy Gazeta bezpłatna Adres internetowy: www.warecka.edu.pl Spis treści: 1. Co się działo w szkole

Bardziej szczegółowo

POLSKIE PAŃSTWO PODZIEMNE

POLSKIE PAŃSTWO PODZIEMNE POLSKIE PAŃSTWO PODZIEMNE "PRZED 75 LATY, 27 WRZEŚNIA 1939 R., ROZPOCZĘTO TWORZENIE STRUKTUR POLSKIEGO PAŃSTWA PODZIEMNEGO. BYŁO ONO FENOMENEM NA SKALĘ ŚWIATOWĄ. TAJNE STRUKTURY PAŃSTWA POLSKIEGO, PODLEGŁE

Bardziej szczegółowo

DZIEŃ EDUKACJI NARODOWEJ r.

DZIEŃ EDUKACJI NARODOWEJ r. C Y K L I CZNE I M P REZY S Z KO L NE DZIEŃ EDUKACJI NARODOWEJ 14.10.2011r. KOCHAM CIĘ POLSKO - pod takim hasłem odbył się w naszej szkole turniej nauczycielski zorganizowany z okazji Dnia Edukacji Narodowej

Bardziej szczegółowo

czystości, podkreślił, że robotnicy, którzy strajkowali na Lubelszczyźnie w roku, byli kontynuatorami polskich tradycji

czystości, podkreślił, że robotnicy, którzy strajkowali na Lubelszczyźnie w roku, byli kontynuatorami polskich tradycji G łos związkowca Numer 22/2016 e-tygodnik Regionu Środkowo-Wschodniego Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego 13.07.2016 36. rocznica Lubelskiego Lipca 1980 Uczestnicy protestów, związkowcy z Solidarności,

Bardziej szczegółowo

PAMIĘTNIK GIMNAZJALISTY. wydanie Gimnazjum nr 51

PAMIĘTNIK GIMNAZJALISTY. wydanie Gimnazjum nr 51 PAMIĘTNIK GIMNAZJALISTY wydanie 1 1.09.- 14.11.2014 Gimnazjum nr 51 Życie gimnazjalisty, to życie pełne problemów, uwarunkowane podejmowaniem ważnych decyzji; okresem dojrzewania; to życie, gdzie poznajemy

Bardziej szczegółowo

Uroczystość przebiegła godnie, spokojnie, refleksyjnie właśnie. W tym roku szczęśliwie się zbiegła z wielkim świętem Zesłania Ducha Świętego.

Uroczystość przebiegła godnie, spokojnie, refleksyjnie właśnie. W tym roku szczęśliwie się zbiegła z wielkim świętem Zesłania Ducha Świętego. Uroczystość rocznicowa po I Komunii wieńczy świąteczny festiwal eucharystyczny w większości polskich parafii. Dekoracje w kościołach przeważnie wytrzymują osiem błogosławionych dni. Stroje komunijne wyciągnięte

Bardziej szczegółowo

22 października ŚW. JANA PAWŁA II, PAPIEŻA. Wspomnienie obowiązkowe. [ Formularz mszalny ] [ Propozycje czytań mszalnych ] Godzina czytań.

22 października ŚW. JANA PAWŁA II, PAPIEŻA. Wspomnienie obowiązkowe. [ Formularz mszalny ] [ Propozycje czytań mszalnych ] Godzina czytań. 22 października ŚW. JANA PAWŁA II, PAPIEŻA Wspomnienie obowiązkowe [ Formularz mszalny ] [ Propozycje czytań mszalnych ] Godzina czytań II Czytanie 1 / 5 Z Homilii św. Jana Pawła II, papieża, wygłoszonej

Bardziej szczegółowo

GRUPA A. a) zniesienie stanu wojennego w PRL-u b) obrady Okrągłego Stołu / 2

GRUPA A. a) zniesienie stanu wojennego w PRL-u b) obrady Okrągłego Stołu / 2 Rozdział VII. W powojennej Polsce GRUPA A 8 1. Podaj rok, w którym miały miejsce poniższe wydarzenia. a) zniesienie stanu wojennego w PRL-u b) obrady Okrągłego Stołu 2. Zdecyduj, czy poniższe zdania są

Bardziej szczegółowo

HISTORYCZNE ROCZNICE ROKU 2014

HISTORYCZNE ROCZNICE ROKU 2014 ,,To, co przeżyło jedno pokolenie, drugie przerabia w sercu i w pamięci. HISTORYCZNE ROCZNICE ROKU 2014 Rok 2014 obfituje w ważne dla Polski rocznice historyczne- zarówno wydarzeń, które kształtowały dzieje

Bardziej szczegółowo

Wieczór poświęcony twórczości i sylwetce Artura Szyka

Wieczór poświęcony twórczości i sylwetce Artura Szyka Biuletyn Polonijny, Montreal, 10 czerwca 2011 Wieczór poświęcony twórczości i sylwetce Artura Szyka 9. VI. (czwartek), o godz.19:00 w Konsulacie RP odbył się wieczór poświęcony twórczości i sylwetce Artura

Bardziej szczegółowo

Bóg a prawda... ustanawiana czy odkrywana?

Bóg a prawda... ustanawiana czy odkrywana? Bóg a prawda... ustanawiana czy odkrywana? W skali od 1 do 10 (gdzie 10 jest najwyższą wartością) określ, w jakim stopniu jesteś zaniepokojony faktem, że większość młodzieży należącej do Kościoła hołduje

Bardziej szczegółowo

PRÓBNY EGZAMIN GIMNAZJALNY Z NOWĄ ERĄ 2016/2017 HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE

PRÓBNY EGZAMIN GIMNAZJALNY Z NOWĄ ERĄ 2016/2017 HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE PRÓBNY EGZAMIN GIMNAZJALNY Z NOWĄ ERĄ 2016/2017 HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ Copyright by Nowa Era Sp. z o.o. Zadanie 1. (0 1) 6. Dziedzictwo antyku. Uczeń: 1) charakteryzuje

Bardziej szczegółowo

KRYTERIUM WYMAGAŃ Z RELIGII. Uczeń otrzymujący ocenę wyższą spełnia wymagania na ocenę niższą.

KRYTERIUM WYMAGAŃ Z RELIGII. Uczeń otrzymujący ocenę wyższą spełnia wymagania na ocenę niższą. KRYTERIUM WYMAGAŃ Z RELIGII Uczeń otrzymujący ocenę wyższą spełnia wymagania na ocenę niższą. KLASA I Semestr I Ocena dopuszczająca -Umie wykonać znak krzyża, -Zna niektóre modlitwy i wymaga dużej pomocy

Bardziej szczegółowo

1 marca Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Ponieważ żyli prawem wilka, historia o nich głucho milczy Zbigniew Herbert

1 marca Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Ponieważ żyli prawem wilka, historia o nich głucho milczy Zbigniew Herbert 1 marca Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych Ponieważ żyli prawem wilka, historia o nich głucho milczy Zbigniew Herbert Żołnierze Wyklęci żołnierze antykomunistycznego Podziemia stawiających opór

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2015/2016 CZĘŚĆ 1. ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZE: GH-HX1, GH-H2, GH-H4, GH-H5, GH-H7

EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2015/2016 CZĘŚĆ 1. ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZE: GH-HX1, GH-H2, GH-H4, GH-H5, GH-H7 EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2015/2016 CZĘŚĆ 1. HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZE: GH-HX1, GH-H2, GH-H4, GH-H5, GH-H7 KWIECIEŃ 2016 Zadanie

Bardziej szczegółowo

OKOLICZNOŚCIOWE WYDANIE GAZETKI SZKOLNEJ KLASY III PUBLICZNEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. ARMII KRAJOWEJ

OKOLICZNOŚCIOWE WYDANIE GAZETKI SZKOLNEJ KLASY III PUBLICZNEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. ARMII KRAJOWEJ OKOLICZNOŚCIOWE WYDANIE GAZETKI SZKOLNEJ KLASY III PUBLICZNEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. ARMII KRAJOWEJ 1 Drogi Czytelniku! Życzymy Ci przyjemnej lektury Szkolnego Newsa. Zachęcamy do refleksji nad pytaniem

Bardziej szczegółowo

WOJEWÓDZKI KONKURS HUMANISTYCZNY DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH POZNAŃ 2011/2012 ETAP REJONOWY

WOJEWÓDZKI KONKURS HUMANISTYCZNY DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH POZNAŃ 2011/2012 ETAP REJONOWY KOD UCZNIA: Drogi Uczestniku! WOJEWÓDZKI KONKURS HUMANISTYCZNY DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH POZNAŃ 2011/2012 ETAP REJONOWY Dialog to budowanie wzajemności ks. prof. Józef Tischner Test zawiera pytania z kilku

Bardziej szczegółowo

PRACA ZBIOROWA ELŻBIETA GIL, NINA MAJ, LECH PROKOP. ILUSTROWANY KATALOG POLSKICH POCZTÓWEK O TEMATYCE JAN PAWEŁ II. PAPIESKIE CYTATY I MODLITWY.

PRACA ZBIOROWA ELŻBIETA GIL, NINA MAJ, LECH PROKOP. ILUSTROWANY KATALOG POLSKICH POCZTÓWEK O TEMATYCE JAN PAWEŁ II. PAPIESKIE CYTATY I MODLITWY. PRACA ZBIOROWA ELŻBIETA GIL, NINA MAJ, LECH PROKOP. ILUSTROWANY KATALOG POLSKICH POCZTÓWEK O TEMATYCE JAN PAWEŁ II. PAPIESKIE CYTATY I MODLITWY. CZĘŚĆ I b OPRACOWAŁ I WYKONAŁ LECH PROKOP, UL. ZAMKOWA 2/1,

Bardziej szczegółowo

Przede wszystkim Legiony Czyn zbrojny piąta debata historyków w Belwederze 20 października 2017

Przede wszystkim Legiony Czyn zbrojny piąta debata historyków w Belwederze 20 października 2017 Moja Niepodległa https://mojaniepodlegla.pl/mn/debaty-belwederskie/2419,przede-wszystkim-legiony-czyn-zbrojny-19141918-pia ta-debata-historykow-w-belwede.html 2019-05-02, 07:01 Przede wszystkim Legiony

Bardziej szczegółowo

Sprawdzian nr 2. Rozdział II. Za wolną Polskę. 1. Przeczytaj uważnie poniższy tekst i zaznacz poprawne zakończenia zdań A C.

Sprawdzian nr 2. Rozdział II. Za wolną Polskę. 1. Przeczytaj uważnie poniższy tekst i zaznacz poprawne zakończenia zdań A C. Rozdział II. Za wolną Polskę GRUPA A 0 1. Przeczytaj uważnie poniższy tekst i zaznacz poprawne zakończenia zdań A C. Wykrzyknąłem z uniesieniem [ ]: Niech żyje Polska wolna, cała i niepodległa!, co w ogóle

Bardziej szczegółowo

Zestawienie ocen minionego roku w latach 1963-2013

Zestawienie ocen minionego roku w latach 1963-2013 1963-2013 ocena netto mijającego roku Niemal od początków swojej działalności badawczej OBOP teraz TNS Polska zwykle pod koniec roku zwracał się do Polaków z prośbą o podsumowanie starego roku. Pytaliśmy,

Bardziej szczegółowo

Dzień Patrona przygotowanie programów artystycznych, kiermasze, konkursy, Obchody Rocznic Pontyfikatu Jana Pawła II, Upamiętnianie Rocznicy Śmierci

Dzień Patrona przygotowanie programów artystycznych, kiermasze, konkursy, Obchody Rocznic Pontyfikatu Jana Pawła II, Upamiętnianie Rocznicy Śmierci W wychowaniu chodzi właśnie o to, ażeby człowiek stawał się bardziej człowiekiem - o to, ażeby bardziej był, a nie tylko więcej miał, aby więcej poprzez wszystko, co ma, co posiada, umiał bardziej i pełniej

Bardziej szczegółowo

BADANIE DIAGNOSTYCZNE

BADANIE DIAGNOSTYCZNE Centralna Komisja Egzaminacyjna BADANIE DIAGNOSTYCZNE W ROKU SZKOLNYM 2012/2013 CZĘŚĆ HUMANISTYCZNA HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE WYKAZ SPRAWDZANYCH UMIEJĘTNOŚCI ARKUSZ GH-H1-125, GH-H4-125, GH-H5-125,

Bardziej szczegółowo

XVII Szkolny Konkurs Historyczny pn: Józef Piłsudski człowiek czynu i legendy (gimnazjum)

XVII Szkolny Konkurs Historyczny pn: Józef Piłsudski człowiek czynu i legendy (gimnazjum) /imię i nazwisko/ /szkoła/ /suma pkt/. /podpis/ XVII Szkolny Konkurs Historyczny pn: Józef Piłsudski człowiek czynu i legendy (gimnazjum) WITAMY CIĘ! 1. Przed przystąpieniem do udzielenia odpowiedzi sprawdź

Bardziej szczegółowo

Albert Camus ( ) urodził się w Algierii w rodzinie robotniczej, zginął w wypadku samochodowym pod Paryżem w 1960 roku;

Albert Camus ( ) urodził się w Algierii w rodzinie robotniczej, zginął w wypadku samochodowym pod Paryżem w 1960 roku; "Dżuma" Camusa jako powieść paraboliczna Albert Camus (1913 1960) urodził się w Algierii w rodzinie robotniczej, zginął w wypadku samochodowym pod Paryżem w 1960 roku; był wybitnym pisarzem (otrzymał Nagrodę

Bardziej szczegółowo

Pamiętamy! 1 marca Narodowym Dniem Pamięci Żołnierzy Wyklętych

Pamiętamy! 1 marca Narodowym Dniem Pamięci Żołnierzy Wyklętych Pamiętamy! 1 marca Narodowym Dniem Pamięci Żołnierzy Wyklętych Dzień Pamięci "Żołnierzy Wyklętych" ma być wyrazem hołdu dla żołnierzy drugiej konspiracji za świadectwo męstwa, niezłomnej postawy patriotycznej

Bardziej szczegółowo

ZAKŁADANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW W KLASIE VII

ZAKŁADANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW W KLASIE VII ZAKŁADANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW W KLASIE VII Zakładane osiągnięcia uczniów to wiadomości i umiejętności, którymi uczeń powinien się wykazywać po zakończeniu nauki w szkole podstawowej. Dzięki przyporządkowaniu

Bardziej szczegółowo

GENERAŁ WŁADYSŁAW EUGENIUSZ SIKORSKI

GENERAŁ WŁADYSŁAW EUGENIUSZ SIKORSKI GENERAŁ WŁADYSŁAW EUGENIUSZ SIKORSKI 20 maja 1881 roku w Tuszowie Narodowym pod Mielcem urodził się Władysław Sikorski. Był trzecim dzieckiem Emilii i Tomasza Sikorskich. Wcześniej młoda para wyprowadziła

Bardziej szczegółowo

Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH

Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH CHARAKTERYSTYKA: Program przeznaczony jest dla uczniów szkół podstawowych. Minimum programowe nie uwzględnia podziału treści materiału

Bardziej szczegółowo

Wystawa plenerowa Powstała, by żyć w 100. rocznicę odzyskania niepodległości Warszawa, 29 maja 20 czerwca 2018

Wystawa plenerowa Powstała, by żyć w 100. rocznicę odzyskania niepodległości Warszawa, 29 maja 20 czerwca 2018 Moja Niepodległa https://mojaniepodlegla.pl/mn/aktualnosci/4234,wystawa-plenerowa-powstala-by-zyc-w-100-rocznice-odzyskania -niepodleglosci-warsz.html 2019-07-19, 23:16 żyć w 100. rocznicę odzyskania niepodległości

Bardziej szczegółowo

Stenogram z wystąpienia. Jacka Jerza

Stenogram z wystąpienia. Jacka Jerza Stenogram z wystąpienia Jacka Jerza wiceprzewodniczącego MKZ NSZZ "Solidarność" Ziemia Radomska, członka władz krajowych Konfederacji Polski Niepodległej i Komitetu Obrony Więzionych za Przekonania podczas

Bardziej szczegółowo

(Jan Paweł II, Warszawa, 2 czerwca 1979 r.)

(Jan Paweł II, Warszawa, 2 czerwca 1979 r.) Przybywam do was jako syn tej ziemi, tego narodu, a zarazem, z niezbadanych wyroków Opatrzności, jako następca Świętego Piotra na tej właśnie rzymskiej stolicy. Dziękuję wam, żeście nie zapomnieli o mnie,

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne dla uczniów klasy VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo

Wymagania edukacyjne dla uczniów klasy VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo Wymagania edukacyjne dla uczniów klasy VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo Dopuszczający -Posługuje się następującymi pojęciami: rewolucja przemysłowa, romantyzm, pozytywizm,

Bardziej szczegółowo

Laureat: Nagrody Nobla 80 Nagrody NIKE 98

Laureat: Nagrody Nobla 80 Nagrody NIKE 98 Laureat: Nagrody Nobla 80 Nagrody NIKE 98 Nadchodzi dla Miłosza czas przełomowy zmierzenie się ze sławą i popularnością. Milczenie krytyki polskiej na temat Miłosza ; nieśmiałe upominanie się o jego miejsce.

Bardziej szczegółowo

Małopolski Konkurs Tematyczny:

Małopolski Konkurs Tematyczny: Małopolski Konkurs Tematyczny: Na Polu Chwały... - Damy i Kawalerowie Virtuti Militari i Krzyża Walecznych w walce o niepodległość i granice II Rzeczypospolitej dla uczniów dotychczasowych gimnazjów i

Bardziej szczegółowo

WYKAZ SPRAWDZANYCH UMIEJĘTNOŚCI ODNIESIENIE ZADAŃ DO PODSTAWY PROGRAMOWEJ

WYKAZ SPRAWDZANYCH UMIEJĘTNOŚCI ODNIESIENIE ZADAŃ DO PODSTAWY PROGRAMOWEJ WYKAZ SPRAWDZANYCH UMIEJĘTNOŚCI ODNIESIENIE ZADAŃ DO PODSTAWY PROGRAMOWEJ Poniżej zapisano ogólne i szczegółowe wymagania podstawy programowej kształcenia ogólnego z historii na III etapie kształcenia,

Bardziej szczegółowo

Narodowe Czytanie Stefan Żeromski Przedwiośnie

Narodowe Czytanie Stefan Żeromski Przedwiośnie Narodowe Czytanie 2018 Stefan Żeromski Przedwiośnie Stefan Żeromski Żeromski urodził się 14 X 1864 roku w Strawczynie pod Kielcami, w patriotycznej szlacheckiej rodzinie. Trudna sytuacja materialna, częste

Bardziej szczegółowo

Kiedy piszę ten artykuł, zaczęło się właśnie majowe świętowanie. W Polsce jest to szczególna tradycja i ważne wydarzenie.

Kiedy piszę ten artykuł, zaczęło się właśnie majowe świętowanie. W Polsce jest to szczególna tradycja i ważne wydarzenie. Kiedy piszę ten artykuł, zaczęło się właśnie majowe świętowanie. W Polsce jest to szczególna tradycja i ważne wydarzenie. Jestem z pokolenia, któremu próbowano w szkole wbić do głowy, że najważniejszy

Bardziej szczegółowo

SCENARIUSZ AKADEMII Z OKAZJI ŚWIĘTA NIEPODLEGŁOŚCI 11 LISTOPADA PATRIOTYCZNE ŚPIEWANIE

SCENARIUSZ AKADEMII Z OKAZJI ŚWIĘTA NIEPODLEGŁOŚCI 11 LISTOPADA PATRIOTYCZNE ŚPIEWANIE SCENARIUSZ AKADEMII Z OKAZJI ŚWIĘTA NIEPODLEGŁOŚCI 11 LISTOPADA PATRIOTYCZNE ŚPIEWANIE Scenariusz i prowadzenie: Elżbieta Bełz, Justyna Goch Dekoracje-Lidia Zasada, Jolanta Snowacka Opracowanie muzyczne-magdalena

Bardziej szczegółowo

Andrzej Jezierski. Cecylia Leszczyńska HISTORIA

Andrzej Jezierski. Cecylia Leszczyńska HISTORIA Andrzej Jezierski Cecylia Leszczyńska HISTORIA Wydawnictwo Key Text Warszawa 2003 Spis treści Od autorów 13 Rozdział 1 Polska w średniowieczu 1.1. Państwo 15 1.2. Ludność 19 1.2.1. Zaludnienie 19 1.2.2.

Bardziej szczegółowo

BADANIE DIAGNOSTYCZNE

BADANIE DIAGNOSTYCZNE Centralna Komisja Egzaminacyjna BADANIE DIAGNOSTYCZNE W ROKU SZKOLNYM 2011/2012 CZĘŚĆ HUMANISTYCZNA HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE WYKAZ SPRAWDZANYCH UMIEJĘTNOŚCI GRUDZIEŃ 2011 Numer zadania 1. 2.

Bardziej szczegółowo

ŚWIĄTYNIA OPATRZNOŚCI BOŻEJ

ŚWIĄTYNIA OPATRZNOŚCI BOŻEJ ŚWIĄTYNIA OPATRZNOŚCI BOŻEJ NARODOWE WOTUM WDZIĘCZNOŚCI FUNDACJA FIDES ET RATIO W DARZE BOŻEJ OPATRZNOŚCI UL. FRANCISZKAŃSKA 3 m 47 00-233 WARSZAWA BUDOWA ŚWIĄTYNI OPATRZNOŚCI BOŻEJ W realizowanym projekcie

Bardziej szczegółowo

Patriotyczne rymowanki - klasa VII a. Niepodległość - piękne słowo Doceń to dumny patrioto!

Patriotyczne rymowanki - klasa VII a. Niepodległość - piękne słowo Doceń to dumny patrioto! Patriotyczne rymowanki - klasa VII a. Niepodległość - piękne słowo Doceń to dumny patrioto! Za żołnierzy co Warszawę sto lat temu bronili, Za bohaterów co o wolną Polskę walczyli, Świętujmy! Bo dziś dzień

Bardziej szczegółowo

BŁOGOSŁAWIONY KSIĄDZ JERZY POPIEŁUSZKO

BŁOGOSŁAWIONY KSIĄDZ JERZY POPIEŁUSZKO BŁOGOSŁAWIONY KSIĄDZ JERZY POPIEŁUSZKO "Człowieka można przemocą ugiąć, ale nie można go zniewolić" JERZY POPIEŁUSZKO Urodził się w niedzielę 14 września 1947 r. we wsi Okopy koło Suchowoli na Białostocczyźnie.

Bardziej szczegółowo

Obchody setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości w SOSW dla Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej

Obchody setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości w SOSW dla Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej - to taka kraina, która się w sercu zaczyna. Potem jest w myślach blisko, w pięknej ziemi nad Wisłą. Jej ścieżkami chodzimy, budujemy, bronimy. Polska - Ojczyzna... Kraina, która się w sercu zaczyna. Polska

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. Słowo wstępne 11

SPIS TREŚCI. Słowo wstępne 11 SPIS TREŚCI Słowo wstępne 11 I. POJĘCIE EUROPY ORAZ PERIODYZACJA JEJ DZIEJÓW 13 1. Etymologia słowa Europa" 13 2. Europa jako pojęcie geograficzne 14 3. Europa jako pojęcie historyczne i kulturowe 15 4.

Bardziej szczegółowo

HARMONOGRAM obchodów świąt państwowych i lokalnych w 2010roku

HARMONOGRAM obchodów świąt państwowych i lokalnych w 2010roku Załącznik do Zarządzenia Nr 1658/2009 Burmistrza Krotoszyna z dnia 17 grudnia 2009 r. HARMONOGRAM obchodów świąt państwowych i lokalnych w 2010roku DATA NAZWA ŚWIĘTA MIEJSCE UROCZYSTOŚCI ZAPROSZONE OSOBY,

Bardziej szczegółowo

HISTORIA klasa VII - wymagania edukacyjne na poszczególne oceny

HISTORIA klasa VII - wymagania edukacyjne na poszczególne oceny HISTORIA klasa VII - wymagania edukacyjne na poszczególne oceny - wymienia datę kongresu wiedeńskiego, cele i główne państwa - wie, na czym polegała rewolucja przemysłowa - potrafi wymienić nowe idee polityczne

Bardziej szczegółowo

GALA Z OKAZJI 35-LECIA TYGODNIKA SOLIDARNOŚĆ Z UDZIAŁEM PREZYDENTA

GALA Z OKAZJI 35-LECIA TYGODNIKA SOLIDARNOŚĆ Z UDZIAŁEM PREZYDENTA GALA Z OKAZJI 35-LECIA TYGODNIKA SOLIDARNOŚĆ Z UDZIAŁEM PREZYDENTA - W pierwszym w komunistycznej Polsce piśmie wydawanym niezależnie od władzy mówiono o godności, szacunku dla pracownika; te słowa niestety

Bardziej szczegółowo

Co, gdzie i kiedy? Obchody Narodowego Święta Niepodległości

Co, gdzie i kiedy? Obchody Narodowego Święta Niepodległości Co, gdzie i kiedy? Obchody Narodowego Święta Niepodległości W sobotę 11 listopada przypada 99. rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości. Kulminacją obchodów Narodowego Święta Niepodległości będzie

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne dla uczniów klas VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo NIEDOSTETECZNY

Wymagania edukacyjne dla uczniów klas VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo NIEDOSTETECZNY Wymagania edukacyjne dla uczniów klas VI na poszczególne oceny z przedmiotu: Historia i społeczeństwo NIEDOSTETECZNY Nie zna pojęć: faszyzm, zimna wojna, stan wojenny, demokracja. Nie potrafi wymienić

Bardziej szczegółowo

Rysunek: Dominika Ciborowska kl. III b L I G I A. KLASY III D i III B. KATECHETKA: mgr teologii Beata Polkowska

Rysunek: Dominika Ciborowska kl. III b L I G I A. KLASY III D i III B. KATECHETKA: mgr teologii Beata Polkowska RE Rysunek: Dominika Ciborowska kl. III b L I G I A KLASY III D i III B KATECHETKA: mgr teologii Beata Polkowska Duchu Święty przyjdź ZESŁANIE DUCHA ŚWIĘTEGO DOMINIKA CIBOROWSKA KL III D MODLITWA Przyjdź

Bardziej szczegółowo

CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ BS/14/11/95 GROŹNIE W GROZNYM KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, STYCZEŃ 95

CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ BS/14/11/95 GROŹNIE W GROZNYM KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, STYCZEŃ 95 CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ 629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET: http://www.cbos.pl

Bardziej szczegółowo

W Gminie Ełk uczczono 225. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja - ZOBACZ GALERIĘ ZDJĘĆ

W Gminie Ełk uczczono 225. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja - ZOBACZ GALERIĘ ZDJĘĆ W Gminie Ełk uczczono 225. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja - ZOBACZ GALERIĘ ZDJĘĆ W Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Nowej Wsi Ełckiej odbyły się dzisiaj, 4 maja, Gminne Obchody Dnia Flagi Rzeczpospolitej

Bardziej szczegółowo

Zestaw pytań o Janie Pawle II

Zestaw pytań o Janie Pawle II Zestaw pytań o Janie Pawle II 1. Jakie wydarzenie miało miejsce 18.02.1941r? 2. Dokąd Karol Wojtyła przeprowadził się wraz z ojcem w sierpniu 1938 r? 3. Jak miała na imię matka Ojca Św.? 4. Kiedy został

Bardziej szczegółowo

Andrzej Grzeszczuk. Wileńszczyzna. w II Rzeczypospolitej. Materiały dydaktyczne do lekcji historii dla szkół ponadpodstawowych

Andrzej Grzeszczuk. Wileńszczyzna. w II Rzeczypospolitej. Materiały dydaktyczne do lekcji historii dla szkół ponadpodstawowych Andrzej Grzeszczuk Wileńszczyzna w II Rzeczypospolitej Materiały dydaktyczne do lekcji historii dla szkół ponadpodstawowych Andrzej Grzeszczuk Wileńszczyzna w II Rzeczypospolitej Materiały dydaktyczne

Bardziej szczegółowo

HISTORIA KLASA I GIMNAZJUM SZKOŁY BENEDYKTA

HISTORIA KLASA I GIMNAZJUM SZKOŁY BENEDYKTA 2016-09-01 HISTORIA KLASA I GIMNAZJUM SZKOŁY BENEDYKTA Cele kształcenia wymagania ogólne I. Chronologia historyczna. Uczeń sytuuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w czasie oraz porządkuje je

Bardziej szczegółowo

UNIWERSYTET PEDAGOGICZNY im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie Instytut Historii Katedra Historii XIX Wieku. XI Polsko Ukraińskiej Konferencji

UNIWERSYTET PEDAGOGICZNY im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie Instytut Historii Katedra Historii XIX Wieku. XI Polsko Ukraińskiej Konferencji UNIWERSYTET PEDAGOGICZNY im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie Instytut Historii Katedra Historii XIX Wieku XI Polsko Ukraińskiej Konferencji LWÓW Miasto społeczeństwo kultura 29 30 V 2012 r. HONOROWY

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN GIMNAZJALNY W ROKU SZKOLNYM 2012/2013

EGZAMIN GIMNAZJALNY W ROKU SZKOLNYM 2012/2013 EGZAMIN GIMNAZJALNY W ROKU SZKOLNYM 2012/2013 CZĘŚĆ HUMANISTYCZNA HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE WYKAZ SPRAWDZANYCH UMIEJĘTNOŚCI Numer zadania Wymagania ogólne (z podstawy programowej) 1. II. Analiza

Bardziej szczegółowo

225. Rocznica Uchwalenia Konstytucji 3 Maja

225. Rocznica Uchwalenia Konstytucji 3 Maja 225. Rocznica Uchwalenia Konstytucji 3 Maja 1791-2016 Polska w przededniu katastrofy Rozbiór (kraju) oznacza zabranie części kraju przez inny często wbrew woli jego mieszkańców a nawet bez wypowiedzenia

Bardziej szczegółowo

Marcin Ufnalski. Wiersz o Janie Pawle II. Laura Romanowska

Marcin Ufnalski. Wiersz o Janie Pawle II. Laura Romanowska Ojcze Janie Pawle, kiedy byłeś wśród nas, my, dzieci, i dorośli - bardzo kochaliśmy Cię. A kiedy Cię zabrakło, nie smucimy się, bo wiemy, że gdzieś z nieba patrzysz na nas i uśmiechasz się. Wielka radość

Bardziej szczegółowo

ALLELUJA. Ref. Alleluja, alleluja, alleluja, alleluja. Alleluja, alleluja, alleluja, alleluja.

ALLELUJA. Ref. Alleluja, alleluja, alleluja, alleluja. Alleluja, alleluja, alleluja, alleluja. ALLELUJA 1. Niech zabrzmi Panu chwała w niebiosach, na wysokościach niech cześć oddadzą. Wielbijcie Pana Jego Zastępy, Wielbijcie Pana Duchy niebieskie. Ref. Alleluja, alleluja, alleluja, alleluja. Alleluja,

Bardziej szczegółowo

_Karta pracy do biografii oraz materiałów źródłowych dotyczących Maksymiliana Marii Kolbego

_Karta pracy do biografii oraz materiałów źródłowych dotyczących Maksymiliana Marii Kolbego _Karta pracy do biografii oraz materiałów źródłowych dotyczących Maksymiliana Marii Kolbego Magdalena Bogdan Ćwiczenie nr Przeczytaj biografię Maksymiliana Kolbego i uzupełnij zdania: Maksymilian Maria

Bardziej szczegółowo

BIOGRAFIA. Irena Sendlerowa, właściwie Irena Stanisława Sendler,

BIOGRAFIA. Irena Sendlerowa, właściwie Irena Stanisława Sendler, BIOGRAFIA Irena Sendlerowa, właściwie Irena Stanisława Sendler, Sendler z domu Krzyżanowska - ur. 15 lutego 1910 w Warszawie, zm. 12 maja 2008 w Warszawie. Polska działaczka społeczna. Swoje dzieciństwo,

Bardziej szczegółowo

Harcmistrz Ostatni Prezydent RP na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski

Harcmistrz Ostatni Prezydent RP na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski Pochodził z rodziny szlacheckiej pieczętującej się herbem Jelita. Był młodszym synem Wacława i Jadwigi z Sawickich Kaczorowskich. Wychował się w domu przy ul. Mazowieckiej 7 w Białymstoku, przed wojną

Bardziej szczegółowo

POLITYKA SŁUCHANIE I PISANIE (A2) Oto opinie kilku osób na temat polityki i obecnej sytuacji politycznej:

POLITYKA SŁUCHANIE I PISANIE (A2) Oto opinie kilku osób na temat polityki i obecnej sytuacji politycznej: POLITYKA SŁUCHANIE I PISANIE (A2) Oto opinie kilku osób na temat polityki i obecnej sytuacji politycznej: Ania (23 l.) Gdybym tylko mogła, nie słuchałabym wiadomości o polityce. Nie interesuje mnie to

Bardziej szczegółowo

OKRĄGŁY STÓŁ LUTY- KWIECIEŃ 1989R. 3 0 R O C Z N I C A

OKRĄGŁY STÓŁ LUTY- KWIECIEŃ 1989R. 3 0 R O C Z N I C A OKRĄGŁY STÓŁ LUTY- KWIECIEŃ 1989R. 3 0 R O C Z N I C A 2 0 1 9 PRZYCZYNY OKRĄGŁEGO STOŁU - po dojściu do władzy w 1985 r w ZSRS Michaiła Gorbaczowa rozpoczął się rozpad sowieckiego imperium - próby reform

Bardziej szczegółowo

2. Zdefiniuj pojęcie mitu. Na wybranych przykładach omów jego znaczenie i funkcjonowanie w kulturze.

2. Zdefiniuj pojęcie mitu. Na wybranych przykładach omów jego znaczenie i funkcjonowanie w kulturze. ZWIĄZKI LITERATURY Z INNYMI DZIEDZINAMI SZTUKI 1. Dawne i współczesne wzorce rodziny. Omawiając zagadnienie, zinterpretuj sposoby przedstawienia tego tematu w dziełach literackich różnych epok oraz w wybranych

Bardziej szczegółowo

Dał Polsce wolność, granice, moc i szacunek PROJEKT EDUKACYJNY ZREALIZOWANY PRZEZ SZKOLNY KLUB HISTORYCZNY W SZKOLE PODSTAWOWEJ W KAMIONCE MAŁEJ

Dał Polsce wolność, granice, moc i szacunek PROJEKT EDUKACYJNY ZREALIZOWANY PRZEZ SZKOLNY KLUB HISTORYCZNY W SZKOLE PODSTAWOWEJ W KAMIONCE MAŁEJ Dał Polsce wolność, granice, moc i szacunek PROJEKT EDUKACYJNY ZREALIZOWANY PRZEZ SZKOLNY KLUB HISTORYCZNY W SZKOLE PODSTAWOWEJ W KAMIONCE MAŁEJ 12 maja 2015 roku minęła 80. rocznica śmierci Józefa Piłsudskiego.

Bardziej szczegółowo

Chwila medytacji na szlaku do Santiago.

Chwila medytacji na szlaku do Santiago. Chwila medytacji na szlaku do Santiago. Panie, chcę dobrze przeżyć moją drogę do Santiago. I wiem, że potrzebuje w tym Twojej pomocy. cucopescador@gmail.com 1. Każdego rana, o wschodzie słońca, będę się

Bardziej szczegółowo

Ulica Zbigniewa Romaszewskiego w Radomiu

Ulica Zbigniewa Romaszewskiego w Radomiu Ulica Zbigniewa Romaszewskiego w Radomiu 24 czerwca odbyły się uroczystości nadania ulicy im. Zbigniewa Romaszewskiego oraz odsłonięcia pamiątkowej tablicy umieszczonej na budynku Dyrekcji Lasów Państwowych

Bardziej szczegółowo

PROGRAM DLA STUDIÓW I STOPNIA NA KIERUNKU HISTORIA DLA STUDENTÓW MISHUS Rok akademicki 2012/2013 I ROK

PROGRAM DLA STUDIÓW I STOPNIA NA KIERUNKU HISTORIA DLA STUDENTÓW MISHUS Rok akademicki 2012/2013 I ROK Lp. PROGRAM DLA STUDIÓW I STOPNIA NA KIERUNKU HISTORIA DLA STUDENTÓW MISHUS Rok akademicki 2012/2013 I ROK Nazwa przedmiotu: I Semestr II Wykłady obowiązkowe Historia starożytna Zbo/1 - -. Główne nurty

Bardziej szczegółowo

PROGRAM WYCHOWANIA PATRIOTYCZNEGO DLA ZESPOŁU SZKÓŁ OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH W STRZELINIE

PROGRAM WYCHOWANIA PATRIOTYCZNEGO DLA ZESPOŁU SZKÓŁ OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH W STRZELINIE PROGRAM WYCHOWANIA PATRIOTYCZNEGO DLA ZESPOŁU SZKÓŁ OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH W STRZELINIE Podstawa prawna: 1.Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r. ( Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z póżn. zm.).

Bardziej szczegółowo