Minął miesiąc mojej pracy w Polskiej

Transkrypt

1

2 Msze św. i uroczystości w listopadzie BAZYLEA godz Msza św. za zmarłych z wypominkami BERN godz Msza św. w kaplicy szpitala Insel GENEWA godz Msza św., a po niej przejście na cmentarz i modlitwy za zmarłych LUZERN 3. i 4. niedziela miesiąca godz Msza św. z wypominkami MARLY godz Msza św.; po mszy modlitwy za zmarłych na cmentarzu w Marly i w Bourgillon ZUCHWILL 1. niedziela listopada godz Msza św. za zmarłych z wypominkami Z głębokim żalem przyjęliśmy wiadomość o śmierci dr. Edwarda Kossoya Wielkiego Polaka i Przyjaciela naszej Szkoły Rodzinie, Przyjaciołom, Pogrążonym w smutku Składamy kondolencje Szkolny Punkt Konsultacyjny im. Wacława Micuty w Genewie ZURYCH Program uroczystości listopadowych: godz Spowiedź św. godz Msza św. i adoracja Najświętszego Sakramentu do godz godz Msza św. za zmarłych w kaplicy na cmentarzu (Friedhof Sihlfeld) godz Msza św godz Msza św. Obchody Święta Niepodległości w Ośrodku Zurych Koncert Chóru Psalmodia z Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie W pozostałe niedziele w ciągu roku Msze św. są sprawowane w Zurychu o godz Jesteśmy głęboko poruszeni tragicznym odejściem Państwa Syna i Brata Krystiana Lacke ( ) Przekazujemy szczere, głębokie wyrazy współczucia Grono Pedagogiczne oraz Uczniowie SPK im. Wacława Micuty w Genewie fot. Izabella Wadołowska Drodzy Czytelnicy! Minął miesiąc mojej pracy w Polskiej Misji Katolickiej. Na pewno mogę już stwierdzić, że tego rodzaju profesja jest dla mnie zupełną nowością, diametralnie odmienną od uniwersyteckiej pracy naukowej. Kiedy w pierwszych tygodniach mojego pobytu w Marly ktoś pytał, jak sobie daję radę w obecnej roli, to odpowiadałem, że jeszcze się wszystkiego uczę i potrzeba trochę czasu, abym ochłonął i spokojnie wszedł w rytm nowych obowiązków. Dziś, po upływie miesiąca, widzę, że pracę dla Misji muszę dzielić z zaangażowaniem w duszpasterstwo w parafii św. Piotra i Pawła we Fryburgu. Dwa fronty działań są bardzo absorbujące i dokonany zgodnie z reformą podział, prawdę mówiąc, jest tylko teoretyczny, ponieważ na każdym odcinku trzeba poświęcić więcej czasu, niż to przewiduje procentowy angaż. W moim pierwszym słowie zwróciłem się do wszystkich z prośbą o wsparcie duchowe i realne. Ponawiam ją również w tym tekście. Przede wszystkim bardzo proszę o współkształtowanie naszych Wiadomości. Powinny być one zwierciadłem całej naszej Misji. Jednakże będą mogły się one stać takim odbiciem, jeśli z każdego ośrodka będą napływać informacje, krótkie notki ze zdjęciami z wydarzeń i wreszcie artykuły i rozważania. Nie ma obawy, dla wszystkich starczy miejsca! Potrzeba tylko aktywnego działania. W życiu Kościoła tegoroczny miesiąc październik był czasem bardzo bogatym pod względem tematycznym i rocznicowym. Otóż 11 października papież Benedykt XVI ogłosił Rok Wiary. W liście apostolskim Porta fidei, napisanym z tej okazji, Ojciec Święty zwrócił uwagę na potrzebę nowego odkrywania mocy wiary, życia nią oraz odważnego jej głoszenia: Chrześcijanin nigdy nie może myśleć, że wiara jest sprawą prywatną. Wiara jest decyzją na to, żeby być z Panem, aby z Nim żyć. To bycie z Nim wprowadza do zrozumienia powodów, dla których się wierzy. Wiara, właśnie dlatego, że jest aktem wolności, wymaga również odpowiedzialności społecznej za to, w co się wierzy. Kościół w dniu Pięćdziesiątnicy ukazuje z całą oczywistością ów wymiar publiczny wiary i głoszenia jej bez lęku każdej osobie. Jest to dar Ducha Świętego, który uzdalnia do misji i umacnia nasze świadectwo, czyniąc je śmiałym i odważnym. Dziś wielu chrześcijan, w tym i katolików, żyje faktycznie tak, jakby wiara była sprawą prywatną. Tymczasem taka postawa, jak upomina nas papież, może przyczynić się do tego, że wiara starci swój prawdziwy smak i nie będzie zdolna się manifestować. Stąd papieski apel, abyśmy na nowo wsłuchiwali się, medytowali i żyli Bożym Słowem: Nie możemy się zgodzić, aby sól zwietrzała, a światło było trzymane pod korcem (por. Mt 5, 13-16). Także współczesny człowiek, jak Samarytanka przy studni, może na nowo odczuć potrzebę pójścia, aby słuchać Jezusa, który wzywa nas do wiary w Niego i zaczerpnięcia z jego źródła, wytryskującego wodą żywą (por. J 4, 14). Musimy na nowo odkryć smak karmienia się Słowem Bożym, wiernie przekazywanym przez Kościół i Chlebem życia, danymi jako wsparcie tym, którzy są Jego uczniami (por. J 6, 51). Pragnąłbym więc bardzo, aby i w naszych ośrodkach Polskiej Misji Katolickiej temat wiary został na nowo powzięty w różnych działaniach duszpasterskich. Można to uczynić na różne sposoby. Na przykład w diecezji Lozanna-Genewa-Fryburg zaproponowana została do rozważania Ewangelia według św. Łukasza. Data, jaka została wybrana na ogłoszenie Roku Wiary, nie była przypadkowa. Otóż tego dnia przed pięćdziesięcioma laty, w 1962 roku, został zwołany Sobór Watykański II. Przewodnią jego ideą było otwarcie się Kościoła na świat tak, aby, jak czytamy w Konstytucji Gaudium et spes, Radość i nadzieja, smutek i trwoga ludzi współczesnych, zwłaszcza ubogich i wszystkich cierpiących, są też radością i nadzieją, smutkiem i trwogą uczniów Chrystusowych. Wielu ludzi Kościoła twierdzi, że bogactwo myśli Soboru nie zostało dotąd odkryte. Niech więc dokumenty soborowe staną się dla nas przedmiotem głębokich i owocnych rozważań. Trudno w końcu pominąć obecny, refleksyjny miesiąc listopad. Jest to czas szczególnej zadumy nad naszym życiem, jego kruchością, a jednocześnie sensem. Może właśnie odwiedzane groby naszych najbliższych, krewnych, przyjaciół i znajomych staną się bodźcem do właściwego ukształtowania perspektywy naszego życia, do nakreślenia w nim priorytetów, a także dostrzeżenia wartości życia drugiego człowieka. Nierzadko bowiem dostrzegamy to zbyt późno. Jak to trafnie ujął poeta, ks. Jan Twardowski: Śpieszmy się kochać ludzi, tak szybko odchodzą Na czas listopadowych zamyśleń życzę Wam wszystkim, Droga Polonio, a także Czytelnikom naszego czasopisma, Bożej łaski i głębokich religijnych przeżyć. Szczęść Boże! ks. Krzysztof Wojtkiewicz Redaktor Naczelny Wiadomości 2 WIADOMOŚCI nr 494 (listopad 2012) WIADOMOŚCI nr 494 (listopad 2012) 3

3 11. Podwoje wiary ( por. Dz 14, 27) są dla nas zawsze otwarte. Wprowadzają nas one do życia w komunii z Bogiem i pozwalają na wejście do Jego Kościoła. Próg ten można przekroczyć, kiedy głoszone jest Słowo Boże, a serce pozwala się kształtować łaską, która przemienia. Przekroczenie tych podwoi oznacza wyruszenie w drogę, która trwa całe życie. Zaczyna się ona chrztem (por. Rz 6, 4), dzięki któremu możemy przyzywać Boga zwracając się do Nie- 3 5 go jako do Ojca, a kończy wraz z przejściem poprzez śmierć do życia wiecznego, które jest owocem zmartwychwstania Pana Jezusa, który wraz z darem Ducha Świętego, pragnął włączyć w Swą własną chwałę tych, którzy w Niego wierzą (por. J 17, 22). Wyznawanie wiary w BENEDYKT XVI List apostolski w formie «motu proprio» Porta Fidei ogłaszający Rok Wiary Trójcę Świętą - Ojca, Syna i Ducha Świętego jest równoznaczne z wiarą w jednego Boga, który jest miłością (por. 1 J 4, 8): Ojca, który w pełni czasów posłał swego Syna dla naszego zbawienia; Jezusa Chrystusa, który w tajemnicy Swej śmierci i zmartwychwstania odkupił świat, Ducha Świętego, który prowadzi Kościół poprzez wieki w oczekiwaniu na chwalebny 2powrót Pana. 2. Od początku mojej posługi Następcy Piotra przypominałem o potrzebie odnalezienia drogi wiary, aby ukazać coraz wyraźniej radość i odnowiony entuzjazm spotkania z Chrystusem. W homilii podczas Mszy św. na początku mojego pontyfikatu powiedziałem: Kościół jako całość, a w nim jego pasterze muszą tak jak Chrystus wyruszyć w drogę, aby wyprowadzić ludzi z pustyni ku przestrzeni życia, ku przyjaźni z Synem Bożym, ku Temu, który daje nam życie pełnię życia [1]. Zdarza się dość często, że chrześcijanie bardziej troszczą się o konsekwencje społeczne, kulturowe i polityczne swego zaangażowania, myśląc nadal o wierze jako oczywistej przesłance życia wspólnego. W rzeczywistości, założenie to nie jest już nie tylko tak oczywiste, ale często bywa wręcz negowane[2]. Podczas gdy w przeszłości można było rozpoznać jednorodną tkankę kulturową, powszechnie akceptowaną w swym odniesieniu do treści wiary i inspirowanych nią wartości, to obecnie wydaje się, że w znacznej części społeczeństwa już tak nie jest, z powodu głębokiego kryzysu wiary, który dotknął wielu ludzi. 3. Nie możemy się zgodzić, aby sól zwietrzała, a światło było trzymane pod korcem (por. Mt 5, 13-16). Także współczesny człowiek, jak Samarytanka przy studni, może na nowo odczuć potrzebę pójścia, aby słuchać Jezusa, który wzywa nas do wiary w Niego i zaczerpnięcia z jego źródła, wytryskującego wodą żywą (por. J 4, 14). Musimy na nowo odkryć smak karmienia się Słowem Bożym, wiernie przekazywanym przez Kościół i Chlebem życia, danymi jako wsparcie tym, którzy są Jego uczniami (por. J 6, 51). Nauczanie Jezusa, w rzeczywistości nadal rozbrzmiewa w naszych dniach z tą samą mocą: Troszczcie się nie o ten pokarm, który ginie, ale o ten, który trwa na wieki ( J 6, 27). Pytanie stawiane przez tych, którzy go słuchali jest również tym samym, jakie my stawiamy: Cóż mamy czynić, abyśmy wykonywali dzieła Boże? ( J 6, 28). Znamy odpowiedź Jezusa: Na tym polega dzieło [zamierzone przez] Boga, abyście uwierzyli w Tego, którego On posłał ( J 6, 29). Wiara w Jezusa Chrystusa jest więc drogą do osiągnięcia zbawienia w sposób ostateczny. października 2012 r., w pięćdziesiątą rocznicę otwarcia Soboru Watykańskiego II, a zakończy się w uroczystość Naszego Pana Jezusa Chrystusa Króla Wszechświata, 24 listopada 2013 roku. 11 października 2012 r. upłynie także dwadzieścia lat od opublikowania Katechizmu Kościoła Katolickiego, tekstu promulgowanego przez mojego poprzednika, błogosławionego papieża Jana Pawła II[3], aby ukazać wszystkim wiernym siłę i piękno wiary. Dokument ten, autentyczny owoc II Soboru Watykańskiego, był postulowany przez Nadzwyczajne Zgromadzenie Synodu Biskupów w 1985 roku jako narzędzie w służbie katechezy[4] i powstał dzięki współpracy całego episkopatu Kościoła katolickiego. Właśnie w październiku 2012 r. zwołałem Zgromadzenie Ogólne Synodu Biskupów na temat Nowa ewangelizacja dla przekazu wiary chrześcijańskiej. Będzie to dobra okazja do wprowadzenia całej wspólnoty kościelnej w czas szczególnej refleksji i ponownego odkrycia wiary. Nie po raz pierwszy Kościół jest wezwany do celebrowania Roku Wiary. Mój czcigodny poprzednik, Sługa Boży Paweł VI ogłosił podobny w 1967 roku dla upamiętnienia męczeństwa Apostołów Piotra i Pawła w 1900 lat od ich najwyższego świadectwa wiary. Chciał, aby był to uroczysty moment, aby w całym Kościele było prawdziwe i szczere wyznanie tej samej wiary. Chciał on też między innymi, aby ta wiara była potwierdzona w sposób indywidualny i zbiorowy, wolny i świadomy, wewnętrzny i zewnętrzny, pokorny i szczery [5]. Myślał, że w ten sposób cały Kościół będzie mógł podjąć wyraźną świadomość wiary, aby ją ożywić, oczyścić, aby ją umocnić i potwierdzić oraz ją wyznać [6]. Wielkie wstrząsy, które miały miejsce w owym roku, uczyniły jeszcze bardziej wyraźnym zapotrzebowanie na uroczystość tego rodzaju. Zakończyła się ona Wyznaniem wiary Ludu Bożego [7], aby zaświadczyć jak bardzo istotna treść, która od wieków stanowi dziedzictwo wszystkich wierzących, musi zostać potwierdzona, zrozumiana i pogłębiona nieustannie na nowy sposób, aby dać konsekwentne świadectwo w innych warunkach historycznych, niż w przeszłości. 5. Pod pewnymi względami, mój czcigodny poprzednik postrzegał ten Rok jako konsekwencję i wymóg posoborowy [8], dobrze zdając sobie sprawę z poważnych trudności tego czasu, zwłaszcza w odniesieniu do wyznawania wiary i wierności jej poprawnej interpretacji. Sądzę, że inauguracja Roku Wiary w związku z pięćdziesiątą rocznicę otwarcia Soboru Watykańskiego II może być dobrą okazją, aby zrozumieć teksty pozostawione przez ojców soborowych, które zdaniem błogosławionego Jana Pawła II nie tracą wartości ani blasku. Konieczne jest, aby były należycie odczytywane, poznawane i przyswajane jako miarodajne i normatywne teksty Magisterium, należące do Tradycji Kościoła. Dzisiaj, po zakończeniu Jubileuszu, szczególnie mocno odczuwam powinność ukazywania Soboru jako wielkiej łaski, która stała się dobrodziejstwem dla Kościoła w XX wieku: został on dany jako niezawodna busola, wskazująca nam drogę w stuleciu, które się rozpoczyna [9]. Chcę też mocno podkreślić to, co powiedziałem na temat Soboru kilka miesięcy po moim wyborze na Następcę Piotra: Jeśli go odczytujemy i przyjmujemy w świetle prawidłowej hermeneutyki, może on być i coraz bardziej stawać się wielką mocą służącą zawsze 6potrzebnej odnowie Kościoła [10]. 6. Odnowa Kościoła dokonuje się także przez świadectwo, jakie daje życie wierzących: poprzez samo swoje istnienie w świecie chrześcijanie są faktycznie powołani, aby rozjaśniać Słowo prawdy, jakie pozostawił nam Pan Jezus. Właśnie Sobór w Konstytucji dogmatycznej Lumen gentium, stwierdził: podczas gdy Chrystus, «święty, niewinny, niepokalany» (Hbr 7,26), nie znał grzechu (2 Kor 5,21), lecz przyszedł dla przebłagania jedynie za grzechy ludu (por. Hbr 2,17), Kościół obejmujący w łonie swoim grzeszników, święty i zarazem ciągle potrzebujący oczyszczenia, podejmuje ustawicznie pokutę i odnowienie swoje. Kościół «wśród prześladowań świata i pociech Bożych zdąża naprzód w pielgrzymce», zwiastując krzyż i śmierć Pana, aż przybędzie (por. 1 Kor 11,26). Mocą zaś Pana zmartwychwstałego krzepi się, aby utrapienie i trudności swe, zarówno wewnętrzne, jak zewnętrzne, przezwyciężać cierpliwością i miłością, a tajemnicę Jego, choć pod osłoną, wiernie przecież w świecie objawiać, póki się ona na koniec w pełnym świetle nie ujawni [11]. Rok Wiary, w tej perspektywie jest zaproszeniem do autentycznego i nowego nawrócenia do Pana, jedynego Zbawiciela świata. W tajemnicy Jego śmierci i zmartwychwstania Bóg objawił pełnię miłości, która zbawia i wzywa ludzi do nawrócenia i przemiany życia poprzez odpuszczenie grzechów (por. Dz 5, 31). Dla apostoła Pawła ta Miłość wprowadza człowieka do nowego życia: Przez chrzest zanurzający nas w śmierć zostaliśmy razem z Nim pogrzebani po to, abyśmy i my wkroczyli w nowe życie - jak Chrystus powstał z martwych dzięki chwale Ojca (Rz 6, 4). Dzięki wierze to nowe życie kształtuje całą ludzką egzystencję na radykalnej nowości zmartwychwstania. Na miarę jego wolnej dyspozycyjności, myśli, uczucia, mentalność i zachowania człowieka powoli są oczyszczane i przekształcane, na drodze, która nigdy tu na ziemi w pełni się nie realizuje. Wiara, która działa przez miłość (Ga 5, 6) staje się nowym kryterium inteligencji i działania, które przemienia całe życie człowieka (por. Rz 12, 2, Kol 3, 9-10, Ef 4, 20-29, 2 Kor 5, 17) Caritas Christi urget nos (2 Kor 5, 14): miłość Chrystusa wypełnia nasze serca i pobudza nas do ewangelizacji. Dzisiaj, tak jak wówczas, wysyła On nas na drogi świata, aby głosić Jego Ewangelię wszystkim narodom ziemi (por. Mt 28, 19). Poprzez swą miłość Jezus Chrystus przyciąga do Siebie ludzi z każdego pokolenia: w każdym czasie zwołuje on Kościół, powierzając mu głoszenie Ewangelii, z nakazem, który zawsze jest nowy. Z tego względu także dziś potrzeba bardziej przekonującego zaangażowania kościelnego na rzecz nowej ewangelizacji, aby na nowo odkryć radość w wierze i odnaleźć entuzjazm w przekazywaniu wiary. Zaangażowanie misyjne wierzących, które nigdy nie może słabnąć, czerpie moc i siłę w codziennym odkrywaniu Jego miłości. Wiara bowiem rośnie, gdy przeżywana jest jako doświadczenie otrzymanej miłości i kiedy jest przekazywana jako doświadczenie łaski i radości. Sprawia ona, że życie wiernych wydaje owoce, ponieważ poszerza serca w nadziei i pozwala na dawanie twórczego świadectwa: otwiera w istocie serca i umysły tych, którzy słuchają, na zaproszenie Pana, aby przylgnęli do Jego słowa, by stali się Jego uczniami. Wierni, stwierdza św. Augustyn wzmacniają się przez wiarę [12]. Święty Biskup Hippony miał słuszny powód, aby wyrazić się w ten sposób. Jak wiemy, jego życie było ciągłym poszukiwaniem piękna wiary, dopóki jego serce nie znalazło spoczynku w Bogu[13]. Jego liczne pisma, w których wyjaśniał znaczenie wiary i prawdy wiary, pozostają aktualne do naszych dni jako dziedzictwo niezrównanego bogactwa i pozwalają nadal tak wielu ludziom poszukującym Boga w znalezieniu właściwej ścieżki, aby osiągnąć podwoje wiary. Tak więc tylko przez wiarę wiara rośnie i umacnia się; nie ma innej możliwości posiadania pewności co do swego życia, jak tylko przez coraz większe powierzenie siebie w ręce tej miłości, którą odczuwa się jako coraz większą, ponieważ swoje źródło ma w Bogu Z tej radosnej okazji pragnę zachęcić braci biskupów całego świata, żeby zjednoczyli się z Następcą Piotra w tym czasie duchowej łaski, jaki daje nam Pan, by upamiętnić cenny dar wiary. Chcemy obchodzić ten Rok Wiary w sposób godny i owocny. Trzeba zintensyfikować refleksję na temat wiary, aby pomóc wszystkim wierzącym w Chrystusa w stawaniu się bardziej świadomymi i ożywić ich przywiązanie do Ewangelii, zwłaszcza w okresie głębokich przemian, jaki ludzkość przeżywa obecnie. Będziemy mieli okazję do wyznawania wiary w zmartwychwstałego Pana w naszych katedrach i kościołach całego świata; w naszych domach i rodzinach, aby każdy silnie odczuł potrzebę lepszego zrozumienia i przekazywania przyszłym pokoleniom odwiecznej wiary. Wspólnoty zakonne oraz parafialne, wszystkie stare i nowe rzeczywistości eklezjalne znajdą w tym roku sposób, aby uczynić publicznym wyznanie Credo Pragniemy, aby ten Rok rozbudził w każdym wierzącym aspirację do wyznawania wiary 4. W świetle tego wszystkiego postanowiłem ogłosić Rok Wiary. Rozpocznie się on dnia 11 w jej pełni i z odnowionym przekonaniem, z 4 WIADOMOŚCI nr 494 (listopad 2012) WIADOMOŚCI nr 494 (listopad 2012) 5

4 ufnością i nadzieją. Będzie to też dobra okazja, by bardziej celebrować wiarę w liturgii, zwłaszcza Eucharystii, która jest szczytem, do którego zmierza działalność Kościoła, i jednocześnie źródłem, z którego wypływa cała jego moc [14]. Jednocześnie pragniemy, żeby świadectwo życia ludzi wierzących było coraz bardziej wiarygodne. Zwłaszcza w tym Roku każdy wierzący powinien ponownie odkryć treść wiary wyznawanej, celebrowanej, przeżywanej i przemodlonej[15], i zastanowić się nad samym aktem wiary. Nie przypadkiem w pierwszych wiekach chrześcijanie musieli nauczyć się Credo na pamięć. Było ono ich codzienną modlitwą, aby nie zapomnieć o zobowiązaniu przyjętym wraz ze chrztem. Słowami pełnymi znaczenia przypomina o tym św. Augustyn, kiedy w jednej z homilii na temat redditio symboli, przekazania Credo mówi: Symbol świętej tajemnicy, który otrzymaliście wszyscy razem i który wyznaliście jeden po drugim, jest słowami, na których opiera się, jak na stałym fundamencie, wiara Matki-Kościoła, a fundamentem tym jest Chrystus Pan... Otrzymaliście więc i powtarzaliście to, co wiernie powinniście naśladować, co w duszy i sercu zawsze powinniście przechowywać, co powinniście na łożach waszych odmawiać, o czym myślicie na placach i miejscach publicznych, o czym także i podczas posiłków waszych nie zapominajcie, strzeżcie tego w sercu, chociaż ciało zasypia [16]. 10. Chciałbym w tym miejscu nakreślić zarys programu, który pomoże w głębszym zrozu- 10 mieniu nie tylko treści wiary, ale wraz z nimi, także aktu, którym zdecydujemy się na całkowite powierzenie się Bogu, w pełnej wolności. Istnieje w istocie głęboka jedność między aktem, którym się wierzy a treścią, której dajemy nasze przyzwolenie. Apostoł Paweł pozwala na wejście w tę rzeczywistość, kiedy pisze: Sercem przyjęta wiara prowadzi do usprawiedliwienia, a wyznawanie jej ustami - do zbawienia (Rz 10, 10). Serce wskazuje, że pierwszy akt, którym dochodzi się do wiary jest darem Boga i działaniem łaski, która przekształca osobę aż do głębi jej serca. W tym względzie szczególnie wymowny jest przykład Lidii. Św. Łukasz opowiada, że Paweł, kiedy był w Filippi, udał się w szabat, by głosić Ewangelię niektórym kobietom; była wśród nich Lidia, a Pan otworzył jej serce, tak że uważnie słuchała słów Pawła (Dz 16, 14). Ważny jest sens zawarty w tym wyrażeniu. Św. Łukasz uczy, że znajomość treści, w które należy wierzyć nie wystarcza, jeżeli następnie to serce, autentyczne sanktuarium człowieka, nie jest otwarte na łaskę, która pozwala mieć oczy, aby spoglądać na głębię i zrozumieć, że to, co zostało przepowiedziane jest Słowem Bożym. Z kolei wyznawać ustami wskazuje, że wiara oznacza zaangażowania i publiczne świadectwo. Chrześcijanin nigdy nie może myśleć, że 11 wiara jest sprawą prywatną. Wiara jest decyzją na to, żeby być z Panem, aby z Nim żyć. To bycie z Nim wprowadza do zrozumienia powodów, dla których się wierzy. Wiara, właśnie dlatego, że jest aktem wolności, wymaga również odpowiedzialności społecznej za to, w co się wierzy. Kościół w dniu Pięćdziesiątnicy ukazuje z całą oczywistością ów wymiar publiczny wiary i głoszenia jej bez lęku każdej osobie. Jest to dar Ducha Świętego, który uzdalnia do misji i umacnia nasze świadectwo, czyniąc je śmiałym i odważnym. Samo wyznanie wiary jest aktem zarówno osobistym jak i wspólnotowym. Pierwszym podmiotem wiary jest faktycznie Kościół. W wierze wspólnoty chrześcijańskiej każdy otrzymuje chrzest, skuteczny znak wejścia do ludu wierzących, aby zyskać zbawienie. Jak stwierdza Katechizm Kościoła Katolickiego: «Wierzę» - to wiara Kościoła wyznawana osobiście przez każdego wierzącego, przede wszystkim w chwili chrztu. «Wierzymy» - to wiara Kościoła wyznawana przez biskupów zgromadzonych na soborze lub, bardziej ogólnie, przez zgromadzenie liturgiczne wierzących. «Wierzę» - mówi także Kościół, nasza Matka, który przez swoją wiarę odpowiada Bogu i który uczy nas mówić: «Wierzę», «Wierzymy»... [17]. Jak można dostrzec znajomość treści wiary jest istotna, by wydać swą zgodę, to znaczy, aby w pełni, rozumem i wolą zgadzać się z tym, co proponuje Kościół. Znajomość wiary wprowadza w pełnię tajemnicy zbawczej objawionej przez Boga. Udzielona zgoda oznacza więc, że kiedy się wierzy, w sposób wolny przyjmuje się całą tajemnicę wiary, bo gwarantem jej prawdy jest sam Bóg, który objawia się i pozwala poznać swą tajemnicę miłości[18]. Z drugiej strony, nie możemy zapominać, że w naszym kontekście kulturowym wielu ludzi, choć nie rozpoznają w sobie daru wiary, szczerze poszukuje ostatecznego sensu i definitywnej prawdy o swym istnieniu i świecie. To poszukiwanie jest autentyczną preambułą wiary, gdyż kieruje ludzi na drogę, która prowadzi do tajemnicy Boga. Sam ludzki rozum 12 nosi w istocie wrodzoną potrzebę tego, co wartościowe, nieprzemijalne [19]. Wymóg ten stanowi nieustannie zachętę, trwale wpisaną w serce człowieka, aby wyruszyć w drogę i znaleźć Tego, którego byśmy nie poszukiwali, gdyby nie wyszedł już nam na spotkanie[20]. Wiara zaprasza nas właśnie na to spotkanie i w pełni otwiera. 11. Cenną i niezbędną pomocą w uzyskaniu dostępu do systematycznej wiedzy na temat treści wiary jest dla wszystkich Katechizm Kościoła Katolickiego. Jest to jeden z najważniejszych owoców II Soboru Watykańskiego. W Konstytucji Apostolskiej Fidei depositum nie przypadkiem podpisanej w trzydziestą rocznicę otwarcia II Soboru Watykańskiego, papież Jan Paweł II napisał: Katechizm przyczyni się w znacznym stopniu do odnowy całego życia kościelnego,... Uznaję go za pewną normę nauczania wiary, jak również za pożyteczne i właściwe narzędzie służące komunii eklezjalnej [21]. Właśnie w tej perspektywie Rok Wiary powinien wyrazić wspólne zobowiązanie do ponownego odkrycia i studium podstawowych treści wiary, które znajdują w Katechizmie Kościoła Katolickiego swą systematyczną i organiczną syntezę. Staje się tutaj faktycznie widoczne bogactwo nauczania, jakie Kościół przyjął, strzegł i oferował na przestrzeni dwóch tysiącleci swej historii. Od Pisma Świętego do Ojców Kościoła, od mistrzów teologii po świętych, którzy przeszli przez wieki, Katechizm przedstawia trwałą pamięć tak wielu sposobów, w których Kościół rozważał swą wiarę i dokonał postępu doktrynalnego, aby dać wiernym pewność w ich życiu wiary. W samej swojej strukturze Katechizm Kościoła Katolickiego przedstawia rozwój wiary, poruszając nawet wielkie kwestie życia powszedniego. Strona po stronie, odkrywa się, że to, co jest przedstawione, nie jest jakąś teorią, ale spotkaniem z konkretną Osobą, która żyje w Kościele. Po wyznaniu wiary następujące wyjaśnienie życia sakramentalnego, w którym Chrystus jest obecny, działa i nadal buduje swój Kościół. Bez liturgii i sakramentów, wyznanie wiary nie miałoby skuteczności, gdyż zabrakłoby łaski, która wspiera świadectwo chrześcijan. Podobnie, nauczanie Katechizmu na temat życia moralnego nabiera swego pełnego znaczenia, jeżeli umieszczane jest w kontekście wiary, liturgii i modlitwy. 12. Z tego względu Katechizm Kościoła Katolickiego może być prawdziwym narzędziem wspierania w wierze, zwłaszcza dla tych, którzy troszczą się o wychowanie chrześcijan, tak istotne w naszym kontekście kulturowym. W tym celu poprosiłem Kongregację Nauki Wia- ry, o zredagowanie w porozumieniu z kompetentnymi dykasteriami Stolicy Apostolskiej Noty, która ma dać Kościołowi oraz wiernym pewne wskazania, jak przeżyć ten Rok Wiary w sposób najbardziej efektywny i właściwy, w służbie wiary i ewangelizacji. Wiara bowiem poddana jest bardziej niż w przeszłości szeregowi pytań, które wypływają ze zmiany mentalności, która zwłaszcza dzisiaj, redukuje obszar pewności racjonalnej do osiągnięć naukowych i technologicznych. Jednakże Kościół nigdy nie bał się ukazywać, że między wiarą a prawdziwą nauką nie może być konfliktu, ponieważ obie, choć różnymi drogami, zmierzają do prawdy[22]. 13. Niezmiernie ważne będzie w tym Roku przypomnienie historii naszej wiary, w której 13 przeplatają się niezgłębiona tajemnica świętości i grzechu. Podczas gdy pierwsza z nich ujawnia ogromny wkład, jaki wnieśli mężczyźni i kobiety we wzrost i rozwój wspólnoty poprzez świadectwo swego życia, to druga musi prowokować w każdym szczere i trwałe dzieło nawrócenia, by doświadczyć miłosierdzia Ojca, który wychodzi na spotkanie każdego człowieka. W tym okresie będziemy kierować swój wzrok ku Jezusowi Chrystusowi, który w wierze przewodzi i ją wydoskonala (Hbr 12, 2): w Nim znajduje wypełnienie wszelka udręka i tęsknota ludzkiego serca. Radość miłości, odpowiedź na dramat cierpienia i bólu, moc przebaczenia w obliczu otrzymanej obelgi i zwycięstwo życia nad pustką śmierci, wszystko znajduje swoje dopełnienie w tajemnicy Jego Wcielenia, Jego stawania się człowiekiem, dzielenia z nami ludzkiej słabości, aby ją przekształcić mocą Jego zmartwychwstania. W Nim, który umarł i zmartwychwstał dla naszego zbawienia, znajdują pełne światło przykłady wiary, które naznaczyły te dwa tysiące lat naszej historii zbawienia. Przez wiarę Maryja przyjęła słowa Anioła i uwierzyła w zwiastowanie, że stanie się Matką Boga w posłuszeństwie swego oddania (por. Łk 1,38). Nawiedzając Elżbietę wzniosła swoją pieśń pochwalną do Najwyższego, za cuda, jakich dokonywał w tych, którzy się Jemu powierzają (por. Łk 1,46-55). Z radością i drżeniem urodziła swego jedynego Syna, zachowując nienaruszone dziewictwo (por. Łk 2,6-7). Ufając swemu oblubieńcowi, Józefowi uszła z Jezusem do Egiptu, aby uratować Go przed prześladowaniami Heroda (por. Mt 2, 13-15). Z tą samą wiarą szła za nauczającym Panem 14 i pozostała z Nim aż do Golgoty (por. J 19, 25-27). W wierze cieszyła się owocami zmartwychwstania Jezusa i zachowując w swoim sercu wszelkie wspomnienia (por. Łk 2, 19:51), przekazała je Dwunastu zgromadzonym z Nią w Wieczerniku, aby otrzymać Ducha Świętego (por. Dz 1, 14; 2, 1-4). Ze względu na wiarę apostołowie zostawili wszystko, aby pójść za Nauczycielem (por. Mt 10, 28). Wierzyli w słowa, którymi zapowiadał Królestwo Boże obecne i realizujące się w Jego osobie (por. Łk 11,20). Byli w komunii życia z Jezusem, który ich nauczał, pozostawiając im nową regułę życia, przez którą byliby po Jego śmierci rozpoznawani jako Jego uczniowie (por. J 13,34-35). Przez wiarę poszli na cały świat, wypełniając polecenie niesienia Ewangelii wszelkiemu stworzeniu (por. Mk 16,15) i bez jakiejkolwiek obawy głosili wszystkim radość zmartwychwstania, którego byli wiernymi świadkami. Ze względu na wiarę uczniowie utworzyli pierwszą wspólnotę zgromadzoną wokół nauki Apostołów, na modlitwie, w Eucharystii, dając do wspólnej dyspozycji, to co posiadali, aby przyjść z pomocą potrzebom braci (por. Dz 2, 42-47). Z powodu wiary męczennicy oddali swe życie, by zaświadczyć o prawdzie Ewangelii, która ich przekształciła i uzdolniła do osiągnięcia największego daru miłości, przebaczając swoim prześladowcom. Ze względu na wiarę kobiety i mężczyźni poświęcili swoje życie Chrystusowi, pozostawiając wszystko, aby żyć w prostocie ewangelicznego posłuszeństwa, ubóstwa i czystości - konkretnych znakach oczekiwania na Pana, który się nie spóźnia. Z powodu wiary tak wielu chrześcijan podjęło działania na rzecz sprawiedliwości, aby uczynić konkretnym słowo Pana, który przybył, aby głosić wyzwolenie z ucisku i rok łaski dla wszystkich (por. Łk 4,18-19). Ze względu na wiarę na przestrzeni wieków mężczyźni i kobiety każdego wieku, których imię jest zapisane w Księdze Życia (por. Ap 7, 9, 13, 8), wyznali piękno pójścia za Panem Jezusem, tam gdzie byli wzywani, żeby dać świadectwo swojego bycia chrześcijanami: w rodzinie, w życiu zawodowym, publicznym, w wypełnianiu charyzmatów i posług, do których byli powoływani. 15 Ze względu na wiarę żyjemy także i my: przez żywe rozpoznawanie Pana Jezusa obecnego w naszym życiu i w historii. 14. Rok Wiary będzie również dobrą okazją do wzmocnienia świadectwa miłosierdzia. Przypomina nam św. Paweł: Trwają wiara, nadzieja, miłość - te trzy: z nich zaś największa jest miłość (1 Kor 13,13). Apostoł Jakub stwierdzał w słowach jeszcze mocniejszych, które zawsze pobudzały chrześcijan: Jaki z tego pożytek, bracia moi, skoro ktoś będzie utrzymywał, że wierzy, a nie będzie spełniał uczynków? Czy [sama] wiara zdoła go zbawić? Jeśli na przykład brat lub siostra nie mają odzienia lub brak im codziennego chleba, a ktoś z was powie im: «Idźcie w pokoju, ogrzejcie się i najedzcie do syta!» - a nie dacie im tego, czego koniecznie potrzebują dla ciała - to na co się to przyda? Tak też i wiara, jeśli nie byłaby połączona z uczynkami, martwa jest sama w sobie. Ale może ktoś powiedzieć: Ty masz wiarę, a ja spełniam uczynki. Pokaż mi wiarę swoją bez uczynków, to ja ci pokażę wiarę ze swoich uczynków ( Jk 2,14-18). Wiara bez miłości nie przynosi owocu, a miłość bez wiary byłaby uczuciem nieustannie na łasce i niełasce wątpliwości. Wiara i miłość potrzebują siebie nawzajem, tak że jedna pozwala drugiej, by mogła się zrealizować. Niemało chrześcijan rzeczywiście poświęca swoje życie z miłością samotnym, znajdującym się na marginesie lub wykluczonym, jako tym, do których trzeba pójść jako pierwszych i najważniejszych, których trzeba wesprzeć, ponieważ właśnie w nich odzwierciedla się oblicze samego Chrystusa. Dzięki wierze możemy rozpoznać w tych, którzy proszą o naszą miłość oblicze zmartwychwstałego Pana. Wszystko, co uczyniliście jednemu z tych braci moich najmniejszych, Mnieście uczynili (Mt 25,40): te Jego słowa są ostrzeżeniem, którego nie wolno zapominać i nieustannym wezwaniem, aby ponownie ofiarować tę miłość, którą On troszczy się o nas. A wiara, która pozwala nam rozpoznać Chrystusa jest tą samą Jego miłością, która pobudza, aby spieszyć Jemu z pomocą za każdym razem, kiedy czyni się naszym bliźnim na drodze życia. Umocnieni wiarą, patrzymy z nadzieją na nasze zaangażowanie w świecie, oczekując nowego nieba i nowej ziemi, w których będzie mieszkała sprawiedliwość (2P 3, 13; por. Ap 21,1). 15. Doszedłszy do końca życia, apostoł Paweł prosi swego ucznia Tymoteusza, by zabiegał o wiarę (2 Tm 2,22) z tą samą stałością jak kiedy był młodym człowiekiem (por. 2 Tm 3, 15). Uważamy, że ta zachęta skierowana jest do każdego z nas, aby nikt nie był leniwy w wierze. Jest ona towarzyszką życia, która pozwala nam dostrzegać nieustannie na nowo cuda, jakich Bóg dla nas dokonuje. Wiara nastawiona na uchwycenie znaków czasu w chwili obecnej, 6 WIADOMOŚCI nr 494 (listopad 2012) WIADOMOŚCI nr 494 (listopad 2012) 7

5 osłabienie więzi rodzinnej, przeróżne patologie rodzinne, plaga rozwodów, tak zwane luźne czy wolne związki praktykowane już od młodości, często za zgodą rodziców, oraz brak otwarcia małżonków na dar życia. Obserwujemy także coraz większe przyzwolenie społeczne na te niewłaściwe zjawiska i często brak jakiejkolwiek reakcji ze strony bliskich osób. Zjawiska te powodują w konsekwencji wspomniany kryzys rodziny i poważne problemy demograficzne. Episkopat Polski ze smutkiem przyjął informację, że Polska w dziedzinie przyrostu naturalnego spadła na 209. pozycję spośród wszystkich 222 państw świata. Zjawisko to nosi znamiona prawdziwej katastrofy. Polska na naszych oczach starzeje się, a w młodych rodzinach często pojawia się tylko jedno dziecko albo rezygnuje się w ogóle z potomstwa. Polskie dzieci rodzą się natomiast w krajach Zachodu, ponieważ tam rodzice znajdują lepsze warunki materialne dla ich wychowania. Jedną z konsekwencji kryzysu demograficznezobowiązuje każdego z nas, abyśmy stawali się żywym znakiem obecności Zmartwychwstałego w świecie. Współczesny świat potrzebuje dziś szczególnie wiarygodnego świadectwa tych, których umysły i serca oświecone są Słowem Bożym i zdolni są otworzyć serca i umysły tak wielu ludzi na pragnienie Boga i prawdziwego życia, które nie ma końca. Oby słowo Pańskie rozszerzało się i rozsławiało (2 Tes 3,1): oby ten Rok wiary coraz bardziej umacniał naszą więź z Chrystusem Panem, gdyż tylko w Nim jest pewność przyszłości i gwarancja prawdziwej i trwałej miłości. Niech słowa apostoła Piotra rzucą ostatnie spojrzenie na światło wiary: Dlatego radujcie się, choć teraz musicie doznać trochę smutku z powodu różnorodnych doświadczeń. Przez to wartość waszej wiary okaże się o wiele cenniejsza od zniszczalnego złota, które przecież próbuje się w ogniu, na sławę, chwałę i cześć przy objawieniu Jezusa Chrystusa. Wy, choć nie widzieliście, miłujecie Go; wy w Niego teraz, choć nie widzicie, przecież wierzycie, a ucieszycie się radością niewymowną i pełną chwały wtedy, gdy osiągniecie cel waszej wiary - zbawienie dusz (1 P 1, 6-9). Życie chrześcijan zna doświadczenie radości oraz cierpienia. Jak wielu świętych doświadczało samotności! Jak wielu wiernych, także w naszych czasach, doświadcza milczenia Boga, podczas gdy chciałoby usłyszeć Jego pocieszający głos! Doświadczenia życia, pozwalając na zrozumienie tajemnicy Krzyża i uczestniczenie w cierpieniach Chrystusa (por. Kol 1, 24), są wstępem do radości i nadziei, którym przewodzi wiara: ilekroć niedomagam, tylekroć jestem mocny (2 Kor 12, 10). Wierzymy z całą pewnością, że Pan Jezus pokonał zło i śmierć. Powierzamy się Jemu z tą pewną ufnością: On obecny wśród nas, zwycięża moc Złego (por. Łk 11, 20) a Kościół, widzialna wspólnota Jego miłosierdzia trwa w Nim jako znak ostatecznego pojednania z Ojcem. Ten czas łaski zawierzamy Matce Bożej, nazwanej błogosławioną, która uwierzyła (Łk 1, 45). W Rzymie, u Świętego Piotra, dnia 11 października roku 2011, w siódmym roku mojego pontyfikatu. Przypisy: [1] Homilia podczas Mszy św. z okazji inauguracji pontyfikatu (24 kwietnia 2005): AAS 97 (2005), 710; ORPol 6(274)/2005, s. 11. [2] Por. BENEDYKT XVI, Homilia podczas Mszy św. na «Terreiro do Paço» w Lizbonie (11 maja 2010): Insegnamenti VI,1(2010), 673.; ORPol 7(324)/2010, s. 9n. [3] Por. JAN PAWEŁ II, Konstytucja Apostolska Fidei depositum (11 października 1992), AAS 86 (1994), [4] Por. Rapporto finale del Sinodo Straordinario dei Vescovi (7 dicembre 1985), II, B, a, 4 in Enchiridion Vaticanum, vol. 9, n [5] PAWEŁ VI, Adhortacja apostolska Petrum et Paulum Apostolos, w 1900 rocznicę męczeństwa Apostołów Piotra i Pawła (22 luty 1967): AAS 59(1967), 196. [6] Tamże, 198 [7] PAWEŁ VI, Professione di fede, Omelia per la concelebrazione nel XIX centenario del martirio dei Santi Apostoli Pietro e Paolo, a conclusione dell Amo della fede (30 giugno 1968): AAS 60(1968), Tekst polski m.in. [8] PAWEŁ VI, Audiencja ogólna (14 czerwca 1967): Insegnamenti V (1967), 801. [9] JAN PAWEŁ II, List apostolski, Novo millennio ineunte, (6 stycznia 2001), 57: AAS 93(2001), 308. [10] Przemówienie do Kurii Rzymskiej, (22 grudnia 2005), AAS (2006), 98. ORPol 2(280)/2006, s. 20. [11] II SOBÓR WATYKAŃSKI, Konstytucja dogmatyczna Lumen gentium, 8. [12] De utilitate credendi, 1,2. Tłum. pol. w: Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy, tom LIV, Pisma przeciw manichejczykom, Warszawa 1990, s. 34. [13] Por. Wyznania, tłum. Zygmunt Kubiak, Warszawa 1992, I, 1. [14] II SOBÓR WATYKAŃSKI, Konstytucja o liturgii świętej Sacrosantum Concilium, 10. [15] Por. JAN PAWEŁ II, Konstytucja Apostolska Fidei depositum (11 października 1992), AAS 86 (1994), 116. [16] Kazanie 215,1, w: Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy, tom XII, Św. Augustyn, Wybór mów, tłum. Ks. Jan Jaworski, Warszawa 1973, s [17] Katechizm Kościoła Katolickiego, Pallotinum, Poznań 1994, 167. [18] Por. I SOBÓR WATYKAŃSKI, Konstytucja dogmatyczna o wierze katolickiej, Dei Filius, rozdz. III: DS , II SOBÓR WATYKAŃSKI. Konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Bożym, Dei Verbum, 5. [19] BENEDYKT XVI, Przemówienie w Kolegium Bernardynów, Paryż (12 września 2008): AAS 100 (2008), 722; ORPol 10-11(307)/2008, s. 12. [20] Por. ŚW. AUGUSTYN Z HIPPONY, Wyznania, tłum. Zygmunt Kubiak, Warszawa 1992, XIII, 1. [21] JAN PAWEŁ II, Konstytucja Apostolska Fidei depositum (11 października 1992), AAS 86 (1994), 115 i 117. [22] JAN PAWEŁ II, Encyklika Fides et ratio, (14 września 1998), nn. 34 i 106: AAS 91 (1999), 31-32, Oświadczenie Prezydium Konferencji Episkopatu Polski o wolności sumienia parlamentarzystów i ochronie życia osób z wadami genetycznymi W związku z toczącą się społeczną dyskusją i próbami wywierania nacisku na posłów, jakie miały miejsce przy okazji prac Sejmu RP nad nowelizacją obowiązującej ustawy o planowaniu rodziny, ochrony płodu ludzkiego i warunkach przerywania ciąży, Prezydium Konferencji Episkopatu Polski przypomina o konieczności poszanowania wolności sumienia posłów i senatorów podczas głosowania w parlamencie. Kościół broni godności i prawa do życia każdego człowieka, w tym wszystkich osób niepełnosprawnych, a także nienarodzonych dotkniętych wadami genetycznymi. Dlatego z uznaniem przyjmuje prace nad wykreśleniem części zapisu wspomnianej ustawy tak, by pozwoliła uchronić życie osób z zaburzeniami genetycznymi. Mowa tu o dzieciach z zespołem Downa, Turnera, Retta i innymi z grupy ponad 20 tys. znanych schorzeń genetycznych. Osoby te są cenne dla dobra każdego społeczeństwa, stąd ważne jest tworzenie dla nich oraz dla ich rodziców jak najbardziej przyjaznego klimatu społecznego. Dzieci ze schorzeniami genetycznymi mają prawo do tego, by tak jak wszyscy inni ludzie urodzić się i żyć wśród nas, by kochać i być kochanymi. Kościół nie stanowi prawa w Polsce, ale domaga się pełnego poszanowania wolności sumienia parlamentarzystów w głosowaniach. Wyraża też wdzięczność wszystkim, którzy bronili i będą bronić życia od poczęcia do naturalnej śmierci. Józef Michalik Metropolita Przemyski, Przewodniczący KEP Stanisław Gądecki Zastępca Przewodniczącego KEP Wojciech Polak Sekretarz Generalny KEP Umiłowani w Chrystusie Panu Bracia i Siostry! Już za tydzień, 14 października, będziemy obchodzili kolejny, dwunasty Dzień Papieski, pod hasłem Jan Paweł II - Papież Rodziny. W tym roku błogosławiony Jan Paweł II zaprasza nas do pochylenia się nad chrześcijańską prawdą o rodzinie. Refleksja nad rodziną jest bowiem najważniejszą sprawą w kontekście przemian ekonomiczno-ideowych we współczesnym świecie, które często prowadzą do negowania wartości małżeństwa i rodziny, marginalizowania czy nawet wyśmiewania małżeństwa jako nierozerwalnego związku mężczyzny i kobiety. W publikacjach książkowych, w popularnych Jan Paweł II czasopismach, w programach radiowych i telewizyjnych pojawiają się treści świadczące o pogardzie dla rodziny. Rodziny chrześcijańskie poddawane są wpływom prądów myślowych nowego wieku (New Age) i ostatnio bardzo modnej ideologii gender, która zaciera różnice pomiędzy mężczyzną i kobietą. Nasze rodziny przeżywają zagubienie oraz wątpliwości w odniesieniu do podstawowego znaczenia życia małżeńskiego i rodzinnego. Na nowo pojawiają się próby podważania prawdy o rodzinie i wprowadzenia związków partnerskich w miejsce małżeństwa rozumianego jako jedność mężczyzny i kobiety. Zbliżający się Dzień Papieski stwarza okazję do zastanowienia się nad rodziną, nad jej istotą i misją we współczesnym świecie. Rodzina jak pisał Ojciec Święty w Adhortacji Familiaris consortio jest znakiem nadziei dla współczesnego świata, z niej bowiem wywodzą się przyszłe pokolenia, które przekazują wiarę w jedynego Boga i objawiają w pełni miłość Jezusa Chrystusa, naszego Pana i Odkupiciela, do człowieka. 1. RODZINA W BOŻYM PLANIE STWORZENIA Liturgia słowa dzisiejszej niedzieli ukazuje nam Boga, który stworzył człowieka jako mężczyznę i niewiastę przekazując im dar życia, dzięki któremu mężczyzna staje się ojcem a kobieta matką (por. Rdz 2,18-24). Mężczyzna i kobieta złączeni węzłem miłości otwartej na życie tworzą rodzinę podstawową komórkę życia społecznego (por. Familiaris consortio 11). Obraz stworzenia mężczyzny i kobiety, pochodzący z Księgi Rodzaju, przypomina nam o bardzo ważnej prawdzie, że kobieta i mężczyzna są sobie równi, chociaż różnią się od siebie swoim ciałem. Opis stworzenia człowieka, jak powiedział bł. Jan Paweł II, podejmuje jeszcze jedną bardzo ważną sprawę: Bóg stwarzając człowieka jako mężczyznę i niewiastę obdarzył ich różnicą płci, które wzajemnie się uzupełniają (por. Katechezy środowe Mężczyzną i niewiastą stworzył ich). Bóg tak podzielił się życiem z człowiekiem, że mężczyzna i kobieta, w akcie małżeńskim stają się zdolni do przekazywania życia swojemu potomstwu, a przez to są najbliższymi współpracownikami Boga. W zamyśle Bożym obydwoje, mężczyzna i kobieta, mają tę samą ludzką godność. Posiadając odmienną strukturę cielesno-psychiczną, wzajemnie się uzupełniają, są sobie potrzebni, wręcz niezbędni i w swych rolach niezastąpieni. Najważniejszym obszarem ukazującym głęboki sens stworzenia człowieka jako mężczyzny i kobiety jest małżeństwo, rozumiane od samego początku jako związek dwojga ludzi, którzy w miłości otwierają się na życie. Małżeństwo nierozerwalne i wierne do końca jest fundamentem rodziny podstawowej komórki społecznej, w której człowiek realizuje Boży plan. Dobro małżeństwa i rodziny wymaga więc nieustannej troski ze strony samych małżonków, Kościoła i państwa. 2. KRYZYS MAŁŻEŃSTWA I RODZINY Drodzy Bracia i Siostry! W sytuacji kryzysu kulturowego i ideowego budzą nasz niepokój wszystkie ataki na rodzinę i próby przedefiniowania pojęcia rodziny jako luźnego związku. Przejawami tego kryzysu są: Papież Rodziny LIST EPISKOPATU POLSKI NA XXVII NIEDZIELĘ ZWYKŁĄ ZAPOWIADAJĄCY OBCHODY XII DNIA PAPIESKIEGO - 14 PAŹDZIERNIKA 2012 ROKU 8 WIADOMOŚCI nr 494 (listopad 2012) WIADOMOŚCI nr 494 (listopad 2012) 9

6 go jest również wydłużenie wieku emerytalnego, które nie likwiduje przyczyn zaistniałej sytuacji, a jedynie próbuje walczyć ze skutkami. Trzeba bezzwłocznie poszukać prawdziwych przyczyn wspomnianego kryzysu i znaleźć odpowiednie rozwiązanie problemu. Nasze działania powinny cechować mądrość i dalekosiężna perspektywa. Potrzebne jest szanujące i wspierające rodzinę, szczególnie wielodzietną, ustawodawstwo oraz pomoc samorządów lokalnych. Pan Jezus w dzisiejszej Ewangelii (por. Mk 10,2-16) ukazuje nam najpierw prawdziwy zamiar Boży dotyczący małżeństwa. Małżonkowie są jednym ciałem, to znaczy, że stanowią nierozerwalną jedność. Dlatego Jezus przypomina o jedności i wierności małżeńskiej: Co więc Bóg złączył, tego człowiek niech nie rozdziela (Mk 10,10). W przykazaniu miłości i wierności małżeńskiej chodzi bowiem nie tylko o perspektywę doczesności, ale także o wieczne zbawienie (por. Mt 18,15). Bł. Jan Paweł II w Adhortacji Familiaris consortio mówiąc o kryzysie rodziny, wskazał na potrzebę pomagania rodzinie w jej skutecznym realizowaniu misji dawania świadectwa o miłości Boga do człowieka. Ojciec Święty podkreślił, że przez rodzinę człowiek przychodzi na świat i w rodzinie staje się człowiekiem, ucząc się podstawowych zachowań i postaw. W rodzinie człowiek poznaje świat i wartości, uczy się kochać i przebaczać. Ojciec Święty Jan Paweł II zaznaczył, że rodzina poprzez sakramentalne małżeństwo jest wspólnotą najpełniejszą z punktu widzenia więzi międzyludzkiej. Więź małżeńska łączy dwoje ludzi, mężczyznę i kobietę, jako męża i żonę, stając się jednocześnie podstawą wzajemnego oddania, które znajduje najpełniejszy wyraz we wzajemnej miłości i we współżyciu małżeńskim. W oparciu o sakrament małżeństwa jest możliwe wzajemne trwanie w miłości, przebaczenie i pojednanie. Bł. Jan Paweł II wyraźnie stwierdził, że nie ma więzi, która by ściślej wiązała osoby, niż więź małżeńska i rodzinna (Kielce 1991). Naruszenie więzów małżeńskich rani głęboko i boleśnie wzajemne relacje między mężem i żoną, między rodzicami i dziećmi oraz relacje społeczne. 3. RODZINA MIEJSCEM PRZEKAZYWANIA ŻYCIA Podczas pielgrzymki do Ojczyzny w 1991 roku, w Kielcach, Ojciec Święty podjął refleksję nad czwartym przykazaniem Dekalogu Czcij ojca swego i matkę swoją. Zwrócił wtedy uwagę na fakt, że zachowanie tego przykazania jest możliwe, jeśli rodzice będą przyjmować każde dziecko jako dar Boga. Niezależnie od warunków zewnętrznych i trudności, jakie pojawiają się w życiu, zarówno tych ekonomicznych jak i społecznych, dziecko nie może być traktowane jako ciężar czy zagrożenie dla ojca lub matki, bądź dla ich rodziny. Byłoby źle, gdyby małżonkowie dobrze sytuowani widzieli w dziecku niepotrzebny a kosztowny dodatek życiowy (Kielce 1991). Podstawą miłości małżeńskiej jest otwarcie na życie, mądre i odpowiedzialne rodzicielstwo, które wynika ze świadomego przyjęcia każdego życia, którym Bóg zechce małżonków obdarzyć. Jest to możliwe wtedy, gdy opierają się oni w swojej miłości na wierze w Boga. Podobnie podczas pielgrzymki w roku 1997, w Kaliszu, przed sanktuarium św. Józefa, Jan Paweł II po raz kolejny radykalnie stanął w obronie życia nienarodzonych, podkreślając, że miarą cywilizacji miarą uniwersalną, ponadczasową, obejmującą wszystkie kultury jest jej stosunek do życia. Cywilizacja, która odrzuca bezbronnych, zasługuje na miano barbarzyńskiej. Choćby nawet miała wielkie osiągnięcia gospodarcze, techniczne, artystyczne, naukowe. Ojciec Święty przytoczył także słowa bł. Matki Teresy z Kalkuty wypowiedziane w Kairze, podczas Konferencji ONZ, w 1994 roku: Dziecko jest najpiękniejszym darem dla rodziny, dla narodu. Nigdy nie odrzucajmy tego daru Bożego. 4. TEGOROCZNY DZIEŃ PAPIESKI Drodzy Bracia i Siostry! Za tydzień, podczas XII już Dnia Papieskiego, obchodzonego pod hasłem Jan Paweł II - Papież Rodziny będziemy słuchali słów Ojca Świętego, będziemy się modlili o świętość polskich małżeństw i rodzin, o otwartość na dar życia, o mądrość dla ustawodawców, odwagę dla samorządów, aby wzmocnić rodzinę jako podstawową komórkę życia społecznego. Będziemy mieli okazję wspomóc także dzieło, które od lat nazywane jest żywym pomnikiem Jana Pawła II. Fundacja Dzieło Nowego Tysiąclecia poprzez stypendia wspiera materialnie i duchowo ponad 2500 stypendystów z całej Polski, głównie z rodzin wielodzietnych. Dzięki ofiarności Polaków w kraju i poza jego granicami mogą oni realizować swoje marzenia edukacyjne. W duchu wartości, którym służył Błogosławiony Papież, stypendyści pragną dobrze przygotować się do zadań czekających ich w dorosłym życiu. Tę inicjatywę Kościoła w Polsce Jan Paweł II określił już za życia, jako pomnik najbliższy jego sercu. Tym bardziej zachęcamy do wspierania jej modlitwą, dobrym słowem, cierpieniem i ofiarą. W przyszłą niedzielę podczas kwesty przy kościołach, na ulicach i w miejscach publicznych będziemy mogli wesprzeć także materialnie ten wyjątkowy pomnik wdzięczności budowany Błogosławionemu Papieżowi. Na czas przeżywania XII Dnia Papieskiego i podejmowania trudu przemiany polskiej rodziny udzielamy wszystkim pasterskiego błogosławieństwa. Podpisali: Pasterze Kościoła katolickiego w Polsce obecni na 358. Zebraniu Plenarnym Konferencji Episkopatu Polski we Wrocławiu w dniu 23 czerwca 2012 r. Jak zachować, tworzyć i rozwijać chrześcijańską przestrzeń życia dla polskich rodzin za granicą SZCZEGÓLNA ROLA I ZADANIA POLSKICH MISJI KATOLICKICH Zebranie Plenarne PRDEZ, Zakopane r. Wiodącym tematem mojej wypowiedzi jest przeanalizowanie znaczenia PMK w zachowaniu i przekazaniu kultury chrześcijańskiej. Analizując zadany temat spotkania stwierdziłem, że aby go osadzić w realiach i konkretnie rozwinąć trzeba najpierw ustalić, co ma na celu to działanie, kto ma być jego adresatem, a kto wykonawcą. Cel wydaje się być oczywisty - lepiej i łatwiej jest żyć po chrześcijańsku, gdy otacza nas przestrzeń chrześcijańskiej kultury. Uczestniczenie w chrześcijańskiej przestrzeni życia ma szczególne znaczenie w warunkach emigracyjnych. Pomaga bowiem: stworzyć optymalne warunki rozwoju osoby i wiary zachować chrześcijańskie wartości wyniesione z Polski, zapobiec alienacji emigranta w nowym środowisku i idącej za tym degradacji społecznej oraz destrukcji tożsamości narodowej i religijnej, ułatwić integrację w nowym społeczeństwie. Rzeczywistość współczesnego świata jest jednak taka, że w swej masie nie jest on chrześcijański, a w zachodniej Europie staje się nawet antychrześcijański. Mało istotne i coraz mniej zrozumiałe stają się też dla przeciętnego Europejczyka elementy chrześcijaństwa wszechobecne w dorobku kulturalnym cywilizacji łacińskiej. Nie rozumie on właściwego sensu katedr, których piękno podziwia, w wielu miastach, gdzie żyje. Podobnie jak nie rozumie szacunku dla życia czy przewagi miłości nad siłą. Tak więc pozostaje nam żyć w znacznie ograniczonej (ilościowo) przestrzeni kultury chrześcijańskiej, którą to przestrzeń musimy pielęgnować i rozwijać, a czasem wręcz, zwłaszcza w oderwanej od Macierzy diasporze emigracyjnej, od nowa tworzyć. Oczywiste jest, że dla tak kompetentnego w tych zagadnieniach grona słuchaczy nie będzie w moim wystąpieniu żadnych odkrywczych rewelacji. Postaram się jednak przypomnieć najważniejsze zagadnienia, aby sprecyzować dyskusję w grupach, które powinny być forum wymiany doświadczeń poszczególnych PMK oraz wypracować konkretne uwagi i wskazania do tej niezwykle istotnej sprawie. I. Chrześcijańska przestrzeń życia Człowiek jest ze swej natury osobą społeczną. Potrzebuje społeczności do zaspokojenia swoich potrzeb materialnych, potrzebuje jej także dla rozwoju swojego ducha i wiary. Nauka i doświadczenie Kościoła od samego początku wskazuje na podstawowe znaczenie wspólnoty chrześcijańskiej w dążeniu do zbawienia. Jest to także oczywiste z punktu widzenia psychologii i socjologii. I nie chodzi tu tylko o grupę społeczną, lecz przede wszystkim o przestrzeń duchową tworzoną przez tę wspólnotę, w której każdy będzie mógł się indywidualnie odnaleźć. Czy zapewniają nam dziś tę przestrzeń, funkcjonujące powszechnie struktury społeczne? Niestety nie! Chrześcijaństwo zostało wypchnięte, zwłaszcza w Europie zachodniej, z życia społecznego. Nawet w Polsce powszechna dotychczas chrześcijańska przestrzeń życia w ostatnich latach gwałtownie się kurczy. Zniknęła prawie całkowicie z mediów, z polityki i życia samorządowego wyższego i średniego szczebla, ze szkół i przedszkoli, z uniwersytetów i miejsc pracy. Jej namiastką, są jeszcze parafie i sołectwa, ale i tu coraz szerzej wkrada się lewacka poprawność polityczna i spaczona idea rozdziału Kościoła od państwa. Podobne podejście znajdujemy niestety także w Polonii, gdzie samorządy i PMK są często zupełnie od siebie odizolowane. W warunkach emigracji polskiej zjawiska te są jeszcze bardziej nasilone, ponieważ: W bogatych krajach, zwłaszcza europejskich, dokąd emigrują Rodacy, procesy laicyzacji społeczeństwa są bardziej zaawansowane niż w Polsce. Imigrant jako obcy kulturowo ma znaczną trudność we włączeniu się w życie ekskluzywnych kręgów kościoła lokalnego, gdzie funkcjonuje wprawdzie chrześcijańska przestrzeń życia, ale w innym języku i tożsamości. Samorząd polonijny, oficjalne placówki kultury i szkoły polskiej są od lat dechrystianizowane przez polskie służby dyplomatyczne i promują laicką oraz kosmopolityczną poprawność polityczną. A równocześnie katolickie środowiska polonijne są izolowane i nie mają właściwego wsparcia ze strony Państwa Polskiego. 10 WIADOMOŚCI nr 494 (listopad 2012) WIADOMOŚCI nr 494 (listopad 2012) 11

7 Tak więc musimy pielęgnować wartości przywiezione z Polski i na nich budować chrześcijańską przestrzeń życia, dla naszego środowiska polonijnego. Ktoś zarzuci - chcecie robić katolicko-polskie getto. Nie getto, lecz wspólnotę. I nie zamkniętą, ale szeroko otwartą na lokalne elementy i formy kultury chrześcijańskiej. Wspólnotę będącą naturalnym elementem Kościoła Powszechnego - w poszanowaniu jego regionalnej struktury i równoczesnym otwarciu na kultury poszczególnych narodów. Tak więc władzą jest miejscowy biskup, a szczególna inspiracja formy życia chrześcijańskiego płynie z Polski. Wspólnota ta powinna być oczywiście otwarta dla poszukujących, a równocześnie musi się ona zamykać i chronić przez wpływami antychrześcijańskimi. Nieodparcie nasuwa się na myśl analogia do zawieszonych w masie pogaństwa wspólnot wczesnochrześcijańskich w pierwszych wiekach Kościoła. Teoretycznie można by spróbować przywrócić chrześcijaństwo zlaicyzowanym społeczeństwom, w których się znaleźliśmy. Szczególnie w tym roku wiele mówi się w Kościele o potrzebie nowej ewangelizacji. Jest to jednak bardzo trudne, gdyż procesy spoganienia posunęły się już bardzo daleko i objęły przeważającą część ludzi. W warunkach diaspory wydaje się to prawie niemożliwe ze względu na jej niewielką liczebność i obcość kulturową. A jednak historia Kościoła wskazuje wiele przykładów, gdzie niewielka grupka potrafiła swą żarliwością przekonać i zachęcić do swojej religii nawet całe narody. Na tym polega przecież fenomen misyjności Kościoła. Polskie Misje Katolickie swym przykładem pełniły i nadal pełnią taką rolą w wielu miejscach na świecie. Jednak każda lampa wreszcie się wypali, gdy braknie w niej oliwy przywiezionej z Polski, a nie będzie się tu, wśród Polonii, tworzyć i dolewać nowej. Nie przekaże wiary, kto sam wątpi i od niej odchodzi. Nie będzie misyjna wspólnota, która sama nie stworzyła i nie rozwija chrześcijańskiej przestrzeni życia. Trzeba więc przy PMK tworzyć katolickie szkoły, przedszkola, drużyny harcerskie, chóry, modelarnie, kluby sportowe, gazety, zespoły artystyczne czy koła zainteresowań. Pewnie ktoś zapyta - jak można się po chrześcijańsku uczyć się gotować, czy grać w piłkę. Zdecydowanie można - gdy wszystkie te środowiska będą przede wszystkim wychowywać i pogłębiać wiarę, a nie tylko uczyć i bawić. Jest bowiem nawet ważniejsze, w jakim duchu się coś robi, niż co się robi. Nie może być bowiem środowiska duchowo obojętnego. Albo nas ono udoskonala, albo gorszy. Obojętność, neutralność czy tzw. apolityczność wobec dzisiejszej laickiej poprawności, jest de facto jej popieraniem. II. Dla kogo trzeba budować chrześcijańską przestrzeń życia? W dzisiejszej dyskusji zajmiemy się tworzeniem chrześcijańskiej przestrzeni życia dla Polaków żyjących za granicą, a zwłaszcza dla rodziny polskiej (małżonków, dzieci, dziadków) oraz dla osób w stanie przedmałżeńskim, które kiedyś założą przecież rodziny, czy to za granicą, czy z powrotem w Polsce. Skąd taka perspektywa widzenia - właśnie przez rodzinę?. Odpowiedź wydaje się oczywista - bo w rodzinie odbywa się zasadniczy proces przekazywania wiary, dla którego kontynuacji i utwierdzenia niezbędna jest chrześcijańska przestrzeń życia. Trzeba jeszcze sprecyzować, która część emigracji najbardziej potrzebuje chrześcijańskiej przestrzeni życia. Najbardziej istotne dla przekazu wiary są nowe zjawiska obserwowane w ostatnich falach emigracji i nimi się nieco zajmę. Pokolenie emigracji solidarnościowej i posolidarnościowej to jeszcze ludzie wychowani w tradycyjnej religijności polskiego domu. Pod tym względem istotnie przeważali nad przeciętną religijnością społeczeństwa, do którego przybyli. Podstawowym problemem było raczej, jak wychować w nowych warunkach dzieci, a mniej, jak zachować własną wiarę. Również kościół był powszechnie dostępny, a religia akceptowana i w wielu środowiskach nadal doceniana. Najnowsza emigracja, jest stosunkowo młoda i w swojej masie średnio lub powierzchownie wykształcona. Tak jak i całe polskie społeczeństwo, wynosi z domu coraz mniej tradycyjnej wiary. Rzadziej spotyka się osoby o dojrzałej religijności, natomiast coraz częściej widzi się ludzi o światopoglądzie zniekształconym przez promowane medialnie laickie wzorce, często antyreligijne. Podobnie też dużo słabiej jest wykształcona, oparta na chrześcijańskich normach, tożsamość narodowa. Jej miejsce zajmuje, powszechnie już rozpowszechniona, postawa bezpaństwowego, różnojęzycznego konsumpcjonizmu. Niestety, znaczna część osób, nawet doskonale wykształconych, zamknęła swój rozwój religijny gdzieś tam na bierzmowaniu nastolatka, a ich tożsamość narodowa często ogranicza się do wzruszeń z naszych przewag towarzyskich czy sportowych. W przeszłości wyjeżdżali głównie ci najbardziej przebojowi, zwykle nieźle wykształceni, którzy chcieli mieć lepiej i żyć w wolności. Ci, którzy dla tych wartości potrafili zaryzykować wszystkim. I dzisiaj jest wśród nowych emigrantów, a raczej migrantów, grupa ludzi o wielkim potencjale, lecz ich motywy ograniczają się w olbrzymiej większości jedynie do tego, by mieć lepiej i więcej. Nową emigrację tworzą jednak w swej masie ludzie coraz bardziej przeciętni - nie trzeba już bowiem ryzykować wszystkim. Coraz częściej wyjeżdżają właśnie ci, którzy są mniej przedsiębiorczy, słabiej przygotowani do życia i przez to trudno im znaleźć pracę w Polsce. Wyjeżdżają, bo muszą, a nie, że chcą. Coraz częściej się też im nie udaje i wracają po pewnym czasie z powrotem. Nowa emigracja jest więc coraz bardziej zbliżona do laickiej przeciętnej kraju osiedlenia. Jednak pragnę podkreślić, że jest wśród nowych emigrantów i chyba będzie w najbliższych latach wzrastać, grupa młodych absolwentów szkół czy nawet uniwersytetów polskich, którzy pomimo starań i kwalifikacji nie są w stanie znaleźć pracy w kraju. Znajdują się wśród nich i tacy, którzy z rezerwą spoglądając na dzisiejszy świat i trwają czy wracają do chrześcijańskich i narodowych wartości, o ile już nie rodziców, to dziadków. Ta grupa powinna być przedmiotem szczególnej troski. Ona także najbardziej potrzebuje, może skorzystać, jak i współtworzyć, chrześcijańską przestrzeń życia w danym środowisku emigracyjnym. III. Nowy świat, nowa emigracja - nowe problemy Wydaje się, że stopień trudności dla dzieła Polskich Misji Katolickich jest coraz wyższy. Mają one nie tylko dać polskojęzyczną posługę duszpasterską Rodakom, którzy przychodzą na polską mszę św., bo szukają tam kontynuacji dotychczasowego życia w Polsce. Muszą także odnaleźć polskich emigrantów zagubionych w wielonarodowej obojętnej i niereligijnej masie. Odnaleźć i zachęcić, aby chcieli wejść w polskojęzyczne środowisko religijne. Jest to konieczne, aby zapobiec procesowi degradacji religijnej przybysza z Polski. Jest to też niezbędnie potrzebne dla młodego pokolenia wychowywanego w coraz bardziej zlaicyzowanych polskich czy mieszanych rodzinach. Wyrwani ze swego świata imigranci i ludzie młodzi są najbardziej podatni na mocno promowaną przez ponadnarodowe lobby antychrześcijańskie neutralność religijną, co jest de facto zwalczaniem chrześcijaństwa. Coraz częściej podobieństwo w antychrześcijaństwie jest istotniejsze niż przynależność narodowa i staje się pierwszą płaszczyzną integracji z atrakcyjnymi, zwłaszcza dla młodych, sferami lokalnego społeczeństwa. Daje przepustkę z zaściankowej polskości do nowoczesnej, otwartej europejskości. Oczywiście, jest to jedynie integracja pozorna, a właściwie asymilacja, za ceną podstawowych wartości, które się dla niej porzuca. Nadal będą też oczywiście funkcjonować normalne granice językowe i kulturowe, które przecież nie znikną automatycznie. Jestem przekonany, że pozytywna integracja ze społeczeństwem pozbawionym chrześcijańskiej miłości bliźniego, ze swej natury wyzyskującego słabszego, jest prawie niemożliwa. A przecież asymilacja z pogaństwem nie jest katolikowi potrzebna - wręcz przeciwnie. Dotykamy tu problemu znalezienia lub stworzenia sobie, w miejsce antyreligijnego społeczeństwa, polskojęzycznej chrześcijańskiej przestrzeni życia, która jest naturalnie otwarta dla analogicznej przestrzeni osadzonej w kulturze kraju osiedlenia. Podobnie trudno jest człowiekowi młodemu, który, może już urodzony na emigracji, wzrastał w bardziej czy mniej katolickiej polskiej rodzinie. Jeszcze nie w pełni ukształtowany trafia do laickiej szkoły, która przez swój program i charakter wskazuje na pogańskie wzorce i odsuwa go Boga. I nic nie pomoże tutaj lekcja religii, też dokrojona do antyreligijnej normy. O ile jeszcze w przedszkolu czy w najmłodszych klasach wpływ rodziny katolickiej może skutecznie wyrównywać te straty, to później, zwłaszcza w okresie dojrzewania, nie jest to już możliwe. Oczywiście, młody człowiek wybiera w sumie sam. Ale jak można wybrać coś, co mu przez lata konsekwentnie obrzydzano i ośmieszano? Czy odważy się sam stanąć wbrew szyderczej większości? Czy potrafi uwierzyć prawdzie rodziców, gdy cały świat, szkoła, koledzy a nawet jego dorastająca natura ją neguje? W olbrzymiej większości przypadków sobie nie poradzi - uzna Kościół za głupstwo i zacznie odchodzić od Pana Boga. I o ile w Polsce powrót do intensywnej praktyki religijnej znajduje się jeszcze na wyciągnięcie ręki i jest zazwyczaj pozytywnie przyjmowany przez rodziców i znaczną część społeczeństwa, to na emigracji znalezienie i włączenie się w chrześcijańskie środowisko staje się coraz trudniejsze. I, choć póki co jeszcze obojętnie odbierane przez otoczenie, to wydaje się, że już wkrótce będzie ono oceniane i traktowane coraz bardziej negatywnie. Laicka tolerancja nie toleruje bowiem chrześcijaństwa. Ten młody człowiek potrzebuje koniecznie chrześcijańskiego świata, gdzie nauczyciel mówi to samo, co ojciec. Gdzie koledzy też chodzą do kościoła, a ksiądz jest przewodnikiem i przyjacielem, a nie nadętym nieudacznikiem. Gdzie zło nazywa się złem i usiłuje się wyplenić, a dobro jest doceniane. Gdzie w przygodach i zabawie z przyjaciółmi - na wycieczce, obozie, kursie tańca czy w sportowej rywalizacji obowiązują te same zasady. Gdzie wreszcie starszy rówieśnik mówi to samo, co mama i nauczyciel, tylko że w nowocześniejszym języku. Gdzie trzeba sięgnąć po godną książkę czy film, które pokazują, że istniał i nadal istnieje także świat piękna i miłości. Dlatego tez szczególnie dla nich - młodych wiekiem, czy stażem emigracyjnym - musimy my, dorośli i dojrzali, tworzyć ten inny, normalny świat - tworzyć chrześcijańską przestrzeń życia. Ciągle zmieniają się także warunki pracy PMK. W wielu miejscach nie jest ukończony proces normalizacji form ich działania. Często faktycznie funkcjonujące pełnowymiarowe polskie parafie są zawieszone w tymczasowości, która trwa czasem już kilka pokoleń, a rzeczywiści rektorzy mają przeróżne kompetencje i przedziwne tytuły. To oczywiście nie pomaga, choć staranie kapłanów i żarliwość wiernych czyni czasem cuda, tak że tworzą oni rzeczywiste polskie parafie i PMK. W ostatnich dwudziestu latach obserwujemy też zjawiska osłabiające integrację Polonii wokół jej Misji. Oczywiście, pierwszorzędną rolę odgrywają tutaj ogólne tendencje laicyzacyjne panujące w społeczeństwach europejskich, a także nowa jakość migrantów. Paradoksalnie, w krajach europejskich pewne znaczenie odgrywa tu też otwarcie granic do Polski, które umożliwia częste wyjazdy nawet na sobotę-niedzielę. Oczywiście, łatwiejsze kontakty z krajem i pozostającą w nim rodziną odgrywają niezmiernie pozytywną rolę w życiu emigrantów. Jednak często w rezultacie pozostają oni poza duszpasterstwem, a niedziela przestaje być niedzielą. Rozwój internetu ma wpływ na duszpasterstwo polonijne. W coraz większym stopniu zabezpiecza bowiem potrzeby emigrantów, którzy przychodzili pod kościół, gdzie od zawsze i wszędzie funkcjonowała giełda wymiany informacji i załatwiania abc Społecznej Krucjaty Miłości 1. Szanuj każdego człowieka, bo Chrystus w nim żyje. Bądź wrażliwy na drugiego człowieka, twojego brata. 2. Myśl dobrze o wszystkich nie myśl źle o nikim. Staraj się nawet w najgorszym znaleźć coś dobrego. 3. Mów zawsze życzliwie o drugich nie mów źle o bliźnich. Napraw krzywdę wyrządzoną słowem. Nie czyń rozdźwięku między ludźmi. 4. Rozmawiaj z każdym językiem miłości. Nie podnoś głosu. Nie przeklinaj. Nie rób przykrości. Nie wyciskaj łez. Uspokajaj i okazuj dobroć. 5. Przebaczaj wszystko wszystkim. Nie chowaj w sercu urazy. Zawsze pierwszy wyciągnij rękę do zgody. 6. Działaj zawsze na korzyść bliźniego. Czyń dobrze każdemu, jak byś pragnął, aby tobie tak czyniono. Nie myśl o tym, co tobie jest kto winien, ale co Ty jesteś winien innym. 7. Czynnie współczuj w cierpieniu. Chętnie spiesz z pociechą, radą, pomocą, sercem. 8. Pracuj rzetelnie, bo z owoców twej pracy korzystają inni, jak Ty korzystasz z pracy drugich. 9. Włącz się w społeczną pomoc bliźnim. Otwórz się ku ubogim i chorym. Użyczaj ze swego. Staraj się dostrzec potrzebujących wokół siebie. 10. Módl się za wszystkich, nawet za nieprzyjaciół. Kardynał Stefan Wyszyński 12 WIADOMOŚCI nr 494 (listopad 2012) WIADOMOŚCI nr 494 (listopad 2012) 13

8 przeróżnych spraw. Obecnie ta niezwykle żywa przestrzeń życia polonijnego coraz bardziej się kurczy i przenosi na ekran monitora. Spod kościoła łatwiej było też trafić i do niego, bo często, choć motywacja nie zawsze najbardziej godna, skutek okazywał się chwalebny. Zresztą nieraz duszpasterze wychodzą również pod kościół, aby spotkać ludzi i zaprosić ich do środka. Podobnie działa też przykład wiernych udających się na mszę św. Gdy nie ma ludzi pod kościołem, nie mają oni szans trafić do niego. PMK są nadal najbardziej dostępnym i najliczniejszym środowiskiem polskim na emigracji. IV. Gdzie i jak stworzyć chrześcijańską przestrzeń życia dla polskich migrantów? Aby stworzyć chrześcijańską przestrzeń życia nie wystarcza już tylko tradycyjnie pojmowane duszpasterstwo. Niezbędna jest dobrze działająca parafia polska wspierana przez rektorat PMK. Taka parafia może też uzupełniać organizowane filialnie niepełne duszpasterstwa polonijne. Pragę podkreślić, że sama obecność polskiego kapłana i msza św. po polsku w lokalnej parafii nie spełnia zadań duszpasterstwa polonijnego, ponieważ nie jest w stanie wypełnić większości warunków koniecznych do stworzenia polskiej chrześcijańskiej przestrzeni życia niezbędnej dla świeżych imigrantów i młodzieży. Owszem, może to być polskojęzyczna liturgia i spowiedź dla osób w pełni zintegrowanych z lokalnym społeczeństwem i uczestniczących w funkcjonującej lokalnej chrześcijańskiej przestrzeni życia. Aby stworzyć chrześcijańska przestrzeń życia muszą równolegle do siebie funkcjonować: 1. Miejsce i formy kultu i życia sakramentalnego, czyli kościół. 2. Katecheza dzieci i młodzieży - prowadzona w języku polskim i w harmonizującej z wychowaniem w rodzinach tradycji polskiej lub mieszanej. 3. Katecheza dorosłych: katecheza młodzieży pracującej i studiującej ze szczególnym uwzględnieniem dalszego i bliższego przygotowania do małżeństwa, permanentna katecheza dla dorosłych, ze szczególnym uwzględnieniem małżonków, specjalna katecheza dla osób pozostających w związkach niesakramentalnych, w miarę potrzeby katecheza stała lub okazjonalna dla innych stanów lub grup zawodowych. (np. służby publicznej, nauczycieli, służby zdrowia itp.); 4. Grupy chrześcijańskiej formacji życiowej dla każdego wieku i stanu: katolickie ruchy religijne: dla dzieci i młodzieży - np. Oazy, Rycerstwo Niepokalanej, Schola, Ministranci, KMK itp. dla dorosłych - jak np. Kręgi Rodzin, Koła Różańcowe Akcja Katolicka organizacje wychowawcze np. harcerstwo stowarzyszenia i grupy zainteresowań - kulturalne, sportowe, turystyczne itp. 5. Szkoła - uzupełniająca język i kulturę polską oraz braki w przekazie chrześcijańskich elementów kultury lokalnej, które pomijane są w programach laickich lokalnych szkół powszechnych. 6. Lokalne polskojęzyczne lub dwujęzyczne media chrześcijańskie - głównie strony internetowe, także audiowizualne oraz gazety. 7. Polskojęzyczne i dwujęzyczne katolickie biblioteki oraz wideoteki. 8. Struktury samopomocowe: poradnia rodzinna, koło Caritas. 9. Rada Laikatu - czyli samorząd i forum wymiany poglądów liderów poszczególnych środowisk. 10. Misyjne świadectwa dla poszukujących i otwarcie się na działanie Kościoła lokalnego. 11. Dom parafialny. Omawiając te poszczególne zagadnienia powinniśmy zwrócić największą uwagę na pozycje Nie są one absolutnie najważniejsze, ale właśnie one wymagają szerokiego zaangażowania laikatu, który musi przejąć odpowiedzialność za ich realizację. Dr Andrzej Pawłowski Powyższy tekst stanowi pierwszą część wystąpienia. Ciąg dalszy w następnym numerze. Bal Polonii Polnischer Ball Szanowni Państwo Mamy przyjemność zaprosić Państwa na XIV Bal Polonii, który odbędzie się 26 Stycznia 2013 roku, tak jak zawsze pod patronatem honorowym Ambasadora RP w Bernie JE Pana Jarosława Starzyka. Rezerwacje miejsc oraz informacje o Balu otrzymacie Państwo na naszej stronie internetowej W imieniu organizatorów Andrzej Nurkowski Sehr geehrte Damen und Herren, Wir freuen uns, Sie auf den 14. Polnischen Ball einzuladen, der am 26. Januar 2013, wie immer, unter dem Patronat des Botschafters der Republik Polen in Bern, seiner Exzellenz Herr Jarosław Starzyk, stattfinden wird. Platzreservierungen wie auch weitere Ballinformationen erhalten Sie auf unserer Website Im Namen der Organisatoren Andrzej Nurkowski Korzenie Europy tkwią w greckiej filozofii, która odkryła między innymi Absolut, a także tkwią w rozróżnieniu prawdy i fałszu. Korzenie Europy tkwią w rzymskim prawie oraz w chrześcijaństwie odsłaniającym obraz Boga jako Osobową miłość w Chrystusie historycznym sprzed 2000 lat. Ów potrójny splot przenika dwutysiącletnie dzieje starego kontynentu i jego kulturę, narody i pojedyncze jednostki. Próby wyrzucenia jednego z tych elementów grożą rozsypaniem całości. 1. SPECYFIKA CHRZEŚCIJAŃSTWA Europa i chrześcijaństwo są to dwie rzeczywistości w swoim istnieniu powiązane wewnętrznie do tego stopnia, że bez chrześcijaństwa nie można zrozumieć Europy.1 W nim znajdują się wspólne korzenie, z których wyrosła cywilizacja Europy - mówił Jan Paweł II w Santiago de Compostella. Ono jest wykładnikiem europejskości. Chrześcijaństwo ukształtowało codzienność tego kontynentu: obraz rodziny, monogamię, szacunek dla kobiety, dla dziecka, poszanowanie życia, cenienie pracy, przedsiębiorczości i to, co określamy jako cywilizację. Z orędzia Chrystusa zrodziło się postrzeganie człowieka, które dało podstawę dla współczesnego rozumienia jego godności, praw, obowiązków, współistnienia osób. Ono w ciągu wieków, mimo rozmaitych zapaści i wojen, ukazywało, jak ludy powinny ze sobą współpracować i wzajemnie się szanować. Chrześcijaństwo to wspólne doświadczenie chorych osób starszych, to domy dla ubogich, to kalendarz świąt i świat zachowań, wartości i norm. Obecność Kościoła w Europie to także wielowiekowa wspólnota w kulturze: katedry i sztuka, chrześcijańska literatura i muzyka, to przekaz dziedzictwa i zapis tradycji etnicznych, to spuścizna Greków i Rzymian, ale i to szkoły i uniwersytety, to rozwój rolnictwa i europejskiego poszukiwania szczęścia.2 Nie można zapomnieć faktu, że na Europie swe piętno wywarli święci i mistycy, ludzie głębokiej wiary, ukazując miejsce ostatecznych przeznaczeń. Nie kto inny, jak tylko św. Benedykt - ogłoszony patronem Europy - ustanawiając regułę dla mnichów, wytyczył także główny trakt życia dla pokoleń Europejczyków. Jego ora et labora - módl się i pracuj - ukazuje podstawowe wymiary naszego kontynentu. Wobec licznych zagrożeń opcji laickich i ich agresywnego antychrześcijaństwa nie można zapomnieć o pytaniu Jana Pawła II postawionym w Wilnie: Czy można zamknąć przestrzeń myśli na horyzonty Tajemnicy? Tajemnica jest - i domaga się odkrycia.3 A jest to Tajemnica Odkupienia i kultury odkupionej. W tej perspektywie dziś pragniemy odczytywać wszystkie wymiary osobistej i narodowej odpowiedzialności za kulturę. 2. JAK ŻYĆ ODPOWIEDZIALNIE W NIEODPOWIEDZIALNYM ŚWIECIE? Człowiek z racji swego człowieczeństwa winien być kimś odpowiedzialnym. Jest to odpowiedzialność najpierw przed własnym sumieniem, przed Bogiem i przed innymi ludźmi. Odpowiedzialność za życie, w jego ramach za media, jest jednym z rodzajów odpowiedzialności czynnej. Znaczy to, że człowiek zarówno w swym esse, jak i w swym szeroko rozumianym operari jest prawdziwy, to znaczy nie zakłamany w swym słowie, w swym świadectwie bycia człowiekiem i w swym milczeniu (milczenie bowiem też może być aprobatą zła!). Karol Wojtyła, poczynając od pism literackich aż do wykładów i to nie tylko lubelskich jest przekonany, że o odpowiedzialności można mówić z różnych punktów widzenia. Szeroko mówi na ten temat w Miłości i odpowiedzialności. Nie jest w tym podejściu do życia i do wartości ludzkiego słowa odosobniony. W tej perspektywie personalistycznej chociaż na różnych poziomach kwestią tą zajmuje się wielu współczesnych myślicieli. Chodzi o to, jak żyć odpowiedzialnie w nieodpowiedzialnym świecie?4 Warto zwrócić uwagę na to, że Emanuel Levinas podobnie zresztą jak Wojtyła - mawiał, iż odpowiedzialność jest tym, co najsilniej kształtuje mnie jako człowieka (...). Jestem człowiekiem, dlatego, że ponoszę odpowiedzialność za siebie i innych. Nikt w tym nie może mnie zastąpić ani wyręczyć, nikt nie może za mnie ponosić odpowiedzialności.5 Sprawa zatem odpowiedzialności jawi się jako jedna z najpoważniejszych w moralności ludzkiej i chrześcijańskiej. Z tego powodu mówimy zatem Odpowiedzialność za moralne wymiary kultury na emigracji o różnych rodzajach odpowiedzialności. Mamy do czynienia z pociąganiem do odpowiedzialności (jest to przeważnie odpowiedzialność prawna). Mamy do czynienia z bardziej podstawowym działaniem odpowiedzialnym albo nieodpowiedzialnym (odpowiedzialność moralna). Jeszcze głębsze jest o ponoszenie odpowiedzialności za bycie i stawanie się człowiekiem (odpowiedzialność metafizyczna). Najczęściej dziś w naukach o człowieku mówi często w oderwaniu od odpowiedzialności metafizycznej i moralnej o odpowiedzialności społecznej czy o braniu na siebie odpowiedzialności (odpowiedzialność psychospołeczna). Wszystkie rodzaje odpowiedzialności człowiek jako istota transcendująca siebie skupiają się w powołaniu do odpowiedzialności wiecznej, czyli odpowiedzialności religijnej. Człowiek jest istotą dialogiczną i komunikacyjną.6 Warto przypomnieć to, co na temat odpowiedzialności mówi Karol Wojtyła i Wojciech Chudy. Karol Wojtyła w swych pismach, a także w osobistym 1. H. Carrier, Ewangelia i kultury. Od Leona XIII do Jana Pawła II, Rzym 1990; E. Cassirer, Esej o człowieku. Wstęp do filozofii kultury, Warszawa 1998; Ch. D. Cochrane, Chrześcijaństwo i kultura antyczna, Pax, Warszawa 1960; G. Colzani, Fede e cultura, un difficile discernimento, RCI 81 (2000) nr 1. s A. Drożdż, Wstęp do teologii kultury, Kraków 2000, s Cyt. za W. Niewęglowski, Podróż do samego siebie, Warszawa 1998, s. 145nn. 4. Por. A. Wuwer (red). Jak żyć odpowiedzialnie w nieodpowiedzialnym świecie?, Katowice Piekary E. Levinas, Etyka i Nieskończony. Rozmowy z Philipp em Nemo, tłum. pol. B. Opolska-Kokoszka, Kraków 1991, s. 14nn. 6. Por. szerzej M. Drożdż, Osoba i media, Biblos, Tarnów WIADOMOŚCI nr 494 (listopad 2012) WIADOMOŚCI nr 494 (listopad 2012) 15

9 świadectwie życia, jest świadom, iż już sama etymologia słowa odpowiedzialność wskazuje, że człowiek jako istota wezwana - komuś zawsze odpowiada.7 W tym odpowiadaniu ważną rolę pełni ludzkie słowo. Słowo Boga jest zawsze prawdziwe ludzkie zaś może być albo prawdziwe, albo zakłamane. Wezwany słowem i zobowiązany człowiek - dialogicznie i komunikacyjnie powinien dawać zawsze sensowną, czyli prawdziwą i nie manipulowaną odpowiedź. O odpowiedzialności możemy zatem mówić z tego powodu, że człowiek jest istotą transcendującą, przekraczająca samą siebie, czyli otwartą na inne osoby i na świat wartości. Odpowiedzialności nie można rozumieć po kantowsku, tak jak to często objawia się w codziennym życiu, jako szczególnego musu i ciężaru. Kiedy mówimy o fundamentalnych przestrzeniach ludzkiej odpowiedzialności, to trzeba mieć na uwadze także i to, że odpowiedzialność jest drogą ludzkiej nadziei i radości życia. A. Saint-Exupery mówi, że być człowiekiem - to właśnie być odpowiedzialnym, a M. Buber głosi, że odpowiedzialność jest pępowiną łączącą nas ze światem.8 Cała Biblia jest doskonałym przykładem osób zmagających się ze swą odpowiedzialnością i nieodpowiedzialnością. Można powiedzieć, że to właśnie Biblia najbardziej uniwersalnie określa człowieka z perspektywy jego odpowiedzialności.9 Ta perspektywa pozostaje wciąż aktualna. Człowiek potrzebuje etosu, by być sobą pisze J. Kard. Ratzinger. Ale ethos ten wymaga wiary w stworzenie i nieśmiertelność, to znaczy wymaga obiektywizmu powinności i nieodwołalności odpowiedzialności i spełnienia. Niemożność istnienia bytu ludzkiego, który by się od tego odciął, jest pośrednim dowodem na prawdziwość wiary chrześcijańskiej i jej nadziei. Ta nadzieja jest ratunkiem dla ludzi, również - a raczej: właśnie dzisiaj. Chrześcijanin ma prawo być zadowolony ze swej wiary. Bez dobrej nowiny wiary byt ludzki na dłuższą metę nie może istnieć. Radość wiary jest jego odpowiedzialnością: w tym momencie naszej historii powinniśmy uchwycić ją z nową odwagą PRÓBA DIAGNOZY DZISIEJSZEJ SYTUACJI Jan Paweł II w przemówieniu do biskupów polskich Ad limina w 1993 roku w Rzymie mówi: W dzisiejszych czasach fundamentalnego znaczenia nabiera posługa Kościoła wobec ludzkiej kultury. Kultura stanowi niezbędne środowisko życia i rozwoju człowieka oraz całych społeczeństw i narodów. Widzimy to wyraźnie na przykładzie naszej historii ojczystej, kiedy to Naród zniewolony i przez długie dziesiątki lat pozbawiony struktur własnej państwowości, przetrwał dzięki swojej kulturze (por. przemówienie w UNESCO, 1980 r.). Kościół w dziedzinie troski o kulturę zapisał w historii wiele wspaniałych rozdziałów. Dotyczy to również naszej historii najnowszej. Pamiętamy o roli Kościoła na tym polu w czasach dyktatury komunistycznej, kiedy to naszą polską kulturę chciano za wszelką cenę pozbawić tych korzeni, z których wyrosła, to znaczy korzeni chrześcijańskich. Pamiętamy o roli tygodni kultury chrześcijańskiej organizowanych w diecezjach, a nawet w poszczególnych parafiach - jak one w tamtych trudnych czasach umacniały ducha Narodu i poczucie jego tożsamości. Dzisiaj, w dobie głębokich przemian we wszystkich prawie dziedzinach życia społecznego w Polsce, także kultura znalazła się w stanie kryzysu i zachwiania w sferze najbardziej podstawowych wartości. Jak to zgodnie podkreślaliście, drodzy Bracia, w swoich relacjach, nasilają się znowu systematyczne ataki pewnych środowisk na wartości chrześcijańskie, na korzenie naszej kultury. Spór o polską kulturę trwa więc w dalszym ciągu, a nawet pod wieloma względami się nasilił. Dlatego zdecydowanego głosu Kościoła i jego wysiłku ewangelizacyjnego w tej dziedzinie nie może zabraknąć. Szczególnie obszar środków masowego przekazu wymaga wzmożonej troski ewangelizacyjnej Kościoła, jako jeden z owych współczesnych areopagów, o czym pisałem szerzej w Encyklice Redemptoris missio (n. 37). Ważną rolę mają tutaj do odegrania prasa oraz programy radiowe i telewizyjne o inspiracji autentycznie chrześcijańskiej. Jest to szczególne pole apostolatu katolików świeckich, zwłaszcza zaś dziennikarzy i twórców katolickich. Należy tutaj podkreślić z całym naciskiem prawo Kościoła do dostępu do środków społecznego przekazu. Jest to dzisiaj narzędzie ewangelizacji o fundamentalnym znaczeniu.11 W encyklice Redemptoris missio Jan Paweł II pod- 7. Fakt bycia człowiekiem to fakt niezwykle tajemniczy i trudny w analizie. Bardzo łatwo uprościć go do kilku aspektowych i krzywdzących definicji. Odkryta dialogalność ludzkiego istnienia w specyficzny sposób odsłania interesujący nas temat od - powiadania i odpowiedzialności. Dla poszerzenia problemu zobacz: A. Scola, Osoba ludzka. Antropologia teologiczna (Amateca 15), Poznań 2005; Cz. Bartnik, Personalizm, Lublin 2000; Tenże, Bóg i ateizm, Lublin 2002; M. A. Krąpiec, Kim jest człowiek, w: Wprowadzenie do filozofii, Lublin 1999, s. 269nn.; K. Wojtyła, O istocie człowieka, Lublin 1999, s. l5nn.; Jan Paweł II, Fides et ratio, Rzym 1998, nr 24nn; S. Kowalczyk, Zarys filozofii człowieka, Sandomierz 1990; S. Mycek, Człowiek i odpowiedzialność, Sandomierz Por. także A. Kolose, Odpowiedzialność społeczna dzisiaj, Kraków Cyt. za J. Filek, Ontologizacja odpowiedzialności, Kraków 1996, s Trzeba zauważyć, że pojęciem i fenomenem odpowiedzialności zajmowali się tacy myśiciela jak Sokrates, Arystoteles, Seneka, św, Augustyn, św. Tomasz, a w czasach nam bliższych W. Weischedel, D. Bonhoeffer, G. Picht6, R. Ingarden, W. Schulz. Por J. Patoćka, Heidegger, tłum. km, Znak, 1974, nr 6 (240), s ; Georg Picht, Philosophie der Verantwortung, Hrsg. C. Eisenbart, Stuttgart 1985 oraz Die Erahrung der Zeit - Gedenkschrift fur Georg Picht, Hrsg. Ch. Link, Stuttgart 1984; G. Picht, Pojęcie odpowiedzialności, tłum. K. Michalski, w: G. Picht, Odwaga utopii, wyb. K. Maurin, Warszawa 1981, s. 238; R. Ingarden, Książeczka o człowieku, Kraków 1972 oraz tenże, Wykłady z etyki, Warszawa J. Ratzinger, Czas przemian w Europie, M, K raków 2005, s. 34. kreśla także i to, że pierwszym areopagiem współczesnym jest świat środków przekazu, który jednoczy ludzkość i czyni z niej, jak to się określa, światową wioskę. Środki społecznego przekazu osiągnęły takie znaczenie, że dla wielu są głównym narzędziem informacyjnym i formacyjnym, przewodnikiem i natchnieniem w zachowaniach indywidualnych, rodzinnych, społecznych. Przede wszystkim, nowe pokolenia wzrastają w świecie uwarunkowanym przez mass-media. Areopag ten został, być może, nieco zaniedbany. Na ogół uprzywilejowane bywają inne narzędzia ewangelicznego przepowiadania i formacji, podczas gdy środki społecznego przekazu pozostawia się inicjatywie jednostek czy małych grup, a do programu duszpasterskiego wchodzą one tylko drugorzędnie. Zaangażowanie w dziedzinie środków społecznego przekazu nie ma jednak wyłącznie na celu zwielokrotnienia przepowiadania. Chodzi o fakt głębszy, gdyż sama ewangelizacja współczesnej kultury zależy w wielkiej mierze od ich wpływu. Nie wystarcza zatem używać ich do szerzenia orędzia chrześcijańskiego i Magisterium Kościoła, ale trzeba włączyć samo orędzie w tę nową kulturę, stworzoną przez nowoczesne środki przekazu. Jest to problem złożony, gdyż kultura ta rodzi się bardziej jeszcze aniżeli z przekazywanych treści, z samego faktu, że istnieją nowe sposoby przekazu z nowymi językami, nowymi technikami, nowymi postawami psychologicznymi. Mój Poprzednik Paweł VI mówił, że rozdźwięk między Ewangelią a kulturą jest bez wątpienia dramatem naszych czasów, i dziedzina środków przekazu potwierdza w pełni ten osąd ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA KULTURĘ OJCZYSTĄ Kościół i naród jest rzeczywistością najściślej ze sobą złączoną. Jest to w przypadku Polski ponad tysiącletnia historia, poczynają od Chrztu w 966 roku, aż do ewangelizacji narodu prowadzonej przez Jana Pawła II. Oznacza to, że święci są tymi ludźmi, którzy najgłębiej utrwalają zręby kultury ojczystej. Ponadto powszechnie uznaje się to, że naród przetrwał burze dziejowe dzięki kulturze chrześcijańskiej. O jego losach decydowała chrześcijańska tożsamość kulturowa. Czytając papieski list Tertio millenio adveniente można budować nadzieję, robiąc sobie rachunek sumienia. Winston Churchil miał kiedyś powiedzieć: Jest niewiele cnót, których Polacy nie posiadają, i niewiele pomyłek i wad, których udałoby się im uniknąć. Ważne słowa. Jednym z pierwszych, który przeszczepił słowo kultura z języka niemieckiego na grunt polski był obok C.K. Norwida bł. Edmund Bojanowski, mówiący wiele o cywilizacji, ale i o potrzebie wychowania estetycznego polegające na ochronie najcenniejszych wartości. Dzięki narodowi i jego dziedzictwu możemy uczestniczyć w kulturze ogólnoludzkiej. Kultura narodowa jest niejako filtrem, który ją nam przekształca i przybliża, dzięki niej również możemy mieć swój wkład w ogólnoludzki dorobek kulturowy, możemy go wzbogacać naszymi doświadczeniami. Nadając bowiem dorobkowi tej kultury specyficzny charakter narodowy, bogacimy go przez to samo i przyczyniamy się do ukształtowania jego pełni. Suwerenność kulturowa narodu jest więc równie ważna, jak suwerenność osoby, bo naród kształtuje kulturowe oblicze osoby. Każdy naród czyni to w inny sposób i dlatego właśnie członkowie różnych narodów w całkowicie inny sposób przeżywają swoją narodowość.13 Mówiąc o chrześcijańskiej kulturze narodu można wymieniać wszystkie najwybitniejsze dzieła inspirowane chrześcijaństwem (np. Qvo vadis H. Sienkiewicza, Pasja K. Pendereckiego czy kolędy), ale i pomniki architektury (np. Cmentarz Łyczakowski we Lwowie, katedra oliwska, organy leżajskie itp). Przede wszystkim jednak należy wymienić chrześcijańskiego ducha narodu (jak to określali P. Semenenko, B. Jański, C.K. Norwid) i wartości chrześcijańskie, jakimi ludzie żyją na co dzień (uczciwość, czystość sumienia, solidarność społeczna, macierzyństwo, rodzina itp). W dziele pt. Z rozważań nad kulturą ojczystą kard. S. Wyszyński wymienia wiele elementów kultury narodowej. 6. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA NARÓD JAKO ŚWIĘTE BUDOWANIE Według kardynała S. Wyszyńskiego naród to przede wszystkim święte budowanie. Naród jest organizowaniem i mobilizowaniem energii, jest ciągłą młodością, bo nie pozwala się zestarzeć. Narody bogate i zasobne, które nie mają już nic do odbudowywania, grzęzną w marazmie, jak gdyby w jakimś błocie i zda się - tracą już przed sobą cel życia. My jesteśmy w szczęśliwszym położeniu i dlatego też nie będziemy płakać, wątpić ani załamywać dłoni. Przeciwnie - zmobilizujemy serca, które miłują tę ziemię ojczystą, zmobilizujmy rozumy, które pracą 11. Jan Paweł II, Przemówienie do biskupów polskich Ad limnia w Rzymie, Kościół wobec nowych zadań, nr Jan Paweł II, Enc. Redmeptoris missio, nr J. Majka, Państwo - pospolita rzecz suwerennego narodu, w: Ethos 1 (1988) nr 4. s S. kard. Wyszyński, Z rozważań nad kultura ojczystą, Warszawa 1998, s naszych profesorów, inżynierów i młodzieży akademickiej dźwigną upadłe zabytki polskie. Zmobilizujmy najlepsze wole wszystkich dzieci Narodu, was, braci robotnicza, i was, matki kochane! Przygotowujecie nam pracą swoją, cierpieniem i ofiarą tych, którzy w przyszłość Polski patrzeć będą młodymi oczyma. Jesteśmy narodem młodym i musimy mieć ambicje młodości! 14 Jaka była recepcja słowa kultura na gruncie polskim? W Polsce rozważano zawsze problem kultury mówiąc o świętym budowaniu w znaczeniu dobrego wychowania człowieka. Podkreślano też ogromne znaczenie tajemnicy ( misterium fascinosum i misterium tremendum ). Podkreślano, że natura nie wyczerpuje rzeczywistości. Jednym z bardziej znaczących miejsc kultury, obok domu rodzinnego ( zagrody ) i świątyni, były cmentarze. Długa jest zatem droga prowadząca ludzi przez wychowanie ich do życia w domu i w świątyni. Towarzyszyło temu wychowanie do kultury, która nie przemija. Ważną rolę odgrywają w tym zachowania ludzi na cmentarzach. Synod Rzymski z 1059 roku nakazywał w czasie budowania kościołów zostawianie wokół nich przestrzeni grzebalnej o szerokości do 60 kroków i 30 kroków wokół kaplicy. Zmarli mieli zatem - najdosłowniej - spoczywać w cieniu kościoła. Przez całe stulecia też cmentarze miały sankcje pól świętych. Na grobach stawiano krzyże, a w księgach umarłych kolejno notowano umierających zarówno biednych, jak i bogatych. Cmentarze pozostawały formalnymi śladami wiary i kultury, dokumen tującymi zwłaszcza cztery prawdy: szlachetności i świętości ciała ludzkiego przeznaczonego ostatecznie do zmartwychwstania, prawo ogólnego i wiecznego braterstwa, nieśmiertelność duszy oraz tajemnicę obcowania świętych. Przykościelne cmentarze były przez wieki na ogół nieduże. Dopiero w XVIII i XIX stuleciu pojawiały się wielkie nekropolie. Nowe cmentarze, często pozamiejskie zindywidualizowały kult zmarłych. Nagrobne inskrypcje, betonowe grobowce nieraz bardziej pokazują ślady hierarchii społecznej, zamożności rodziny, niż prawdę o wdzięczności bliskich i wiarę w zmartwychwstanie. Kiedyś synod sieradzki w 1233 groził ekskomuniką za znieważenia cmentarza. Wiele polskich synodów nakazywało grodzenie miejsc pochówku. Synod płocki uczył lud modlenia się za zmarłych w czasie każdorazowego przechodzenia przez cmentarz, w Dzień Zaduszny, w uroczystość Zmartwychwstania i w wigilię Bożego Narodzenia. Synod wło- 16 WIADOMOŚCI nr 494 (listopad 2012) WIADOMOŚCI nr 494 (listopad 2012) 17

10 dawski zabraniał wypasu bydła, synod warmiński w 1610 zakazywał suszenia na nich bielizny, zaś synod kijowski w 1762 roku nie zezwalał na odbywanie targów. Takie było nasze ustawiczne budowanie. Takie było nasze ustawiczne wychowanie. Takie było nasze trwanie w Kościele. Kultura bowiem scala w sobie wszystkie elementy życia doczesnego i wiecznego. 7. ODPOWIEDZIALNOŚĆ CZYLI JAK KARMIĆ DZIECI NARODU? W przemówieniu do ogólnopolskiej pielgrzymki pisarzy i pracowników literatury kard. S. Wyszyński powiedział: Gdy zasiądziesz do biurka redakcyjnego, zanurzaj swoje pióro w słońcu duszy i pisz promieniami słonecznymi. Gdy jesteś w bibliotece i podajesz książkę, patrz uważnie w duszę i w oczy, byś wiedział, co komu podawać. Nie każdemu daje się jednakową dawkę lekarstwa, bo gdy jednemu pomoże, innemu może zaszkodzić. Bądźcie uważni, zwłaszcza w służbie i obsłudze książką. Można ludzi łatwo książką zabić. Niekiedy bywa ona lekką, ale jej cios może być śmiertelny. Podawajcie zdrową strawę na waszych dłoniach, by ręka wasza nikomu trucizny nie podawała. Baczcie na to w pracy, w księgarni czy w bibliotece, gdziekolwiek was obowiązki i powołanie postawiło. Służcie promieniami słońca, a unikajcie błota! Jeśli ktoś lubuje się błocie, niech czuwa, by nikogo nim nie opryskał i nie pobrudził. Jest jednak nadzieja, że i takiemu człowiekowi błoto się wreszcie sprzykrzy. Czuwajcie więc, jako macie delikatnie chodzić koło wszystkich, którzy przyjdą do was z przekonaniem, że u was mogą się pożywić. Zbadajcie bacznie wasze spichlerze, jakiego rodzaju ziarno przechowuje; może jest ono już zatęchłe i nieużyteczne! Oczyśćcie spichlerze, zgromadźcie pożywne ziarno i zdrowe chleby, ażeby ci, co do was przychodzą, nie widzieli płonnej figi czy zatrutej strawy.15 W tym duchu należy również odczytywać całą współczesną kulturę narodową, zwłaszcza kulturę medialną. Okazuje się, że najważniejsze jest to, co łączy. A łączy nas zawsze tylko dobro. Zło łączyć nie może. Kultura duchowa i materialna jest jakąś ojcowizną i jakąś świętą matką, która nieustannie wychowuje. Z tego ducha wyrasta solidarność i to, co się nazywa jednością narodu. Kard. S. Wyszyński tak to ujmuje: Ale powiecie: jakże bolesne są nieraz tematy życia codziennego! I wtedy na rany przykłada się maści kojące i leje oliwę pokoju, aby nie po wierzchu leczyć Córę Syjońską, lecz od wewnątrz. W obecnym, niezwykle położeniu naszej Ojczyzny, musimy być podporą i siłą, światłem i pociechą, podtrzymaniem i podźwignięciem wszystkim cierpiącym, udręczonym, kuszonym, słabym i chwiejącym się. Jest to bardzo trudne zadanie, ale jakże ważne! Nie wiemy jeszcze, jakich doświadczeń i dowodów miłości zażąda od nas Bóg w trudnej sytuacji, w jakiej Naród trwa i walczy. Dobiega przecież dwadzieścia lat naszych zmagań. Może na początku niejeden z nas myślał, że i roku nie przetrwa, a przetrwał tyle lat! Bo gdzie jest wielka miłość, tam ona nie umiera, choćby się zdawało, że już się wyczerpuje. A nam potrzeba takiej miłości.16 Po latach doświadczeń okazuje się jeszcze mocniej, że solidarność i ojcowizna jest rzeczywistością moralną i kulturową. Nie ulega wątpliwości, że Solidarności nie można traktować jako pomostu, który był potrzeby dla przejścia od totalitarnego państwa do demokracji. Ojciec Święty nazywa ją stylem oraz narzędziem polityki, która chce dążyć do prawdziwego rozwoju człowieka.17 Co to jednak znaczy? Jan Paweł II odpowiada: Solidarność jest to mocna i trwała wola angażowania się na rzecz dobra wspólnego, czyli dobra wszystkich i każdego, wszyscy bowiem jesteśmy naprawdę odpowiedzialni za wszystkich. Jest to zarazem droga do pokoju i rozwoju.18 Wychodząc z uniwersalnego dla chrześcijaństwa braterstwa i świadectwa heroicznej miłości bliźniego, Jan Paweł II następująco podsumuje także maryjny wymiar naszej kultury: Dziś święto Matki Bożej z Jasnej Góry. Może żaden inny dzień w roku nie odsłania w takim stopniu szczególnego rysu duszy polskiej. Historia potwierdziła to wielokrotnie, że jesteśmy zdolni do zawierzenia. Potwierdziły to zwłaszcza chwile trudne w dziejach. Potwierdziła to obrona Jasnej Góry w XVII wieku i cud nad Wisłą w naszym stuleciu. Potwierdzają to również dziesięciolecia ostatnie. Zawierzenie mówi o wewnętrznym otwarciu, o transcendentnym wymiarze człowieczeństwa. Odzwierciedla się w nim przeświadczenie o takim ładzie, w którym dobro odnosi ostateczne zwycięstwo. Nie daj się złu zwyciężyć, ale zło dobrem zwyciężaj! (Rz 12,21). Na Jasną Górę przychodzimy z tym wielowiekowym już depozytem naszego zawierzenia do Matki Boga i ludzi, które jest dziedzictwem całych pokoleń. Trzeba dziś zawierzyć ten nowy etap polskiego życia, bytu całego społeczeństwa. Tych, którzy mają w nim szczególną odpowiedzialność. Ale trzeba zawierzyć całą naszą zbiorową odpowiedzialność, abyśmy jej podołali, każdy, każda, wszyscy. Zawierzenie świadczy o tym, że chcemy trwać w przymierzu, które Bóg zawarł z całą rodziną narodów i z nami w Chrystusie KWESTIE SZCZEGÓŁOWE Jest ich dużo. Można je próbować wyliczyć i wtedy na czoło wybija się to, że: a) Kultura jest tym, co stanowi o duchowym wymiarze ludzkiej egzystencji, które świadczą o prymacie tego, co duchowe w człowieku - tego, co odpowiada godności jego umysłu, woli i serca - ażeby nie ulec ponownie potwornej alienacji zbiorowego zła, które zawsze gotowe jest posłużyć się zasobami materii w wyniszczającej walce ludzi przeciwko ludziom i narodów przeciw narodom.20 b) Kultura jest właściwym sposobem,,istnienia i bytowania człowieka. Człowiek bytuje zawsze na sposób, jakiejś kultury sobie właściwej, która z kolei stwarza pomiędzy ludźmi właściwą dla nich więź, stanowiąc o międzyludzkim i społecznym charakterze ludzkiego bytowania. Stąd też w jedności kultury, jako właściwego sposobu istnienia człowieka, bierze zarazem początek wielość kultur, wśród których człowiek bytuje. W tej wielości człowiek rozwija się, nie tracąc istotnego kontaktu z jednością kultury jako podstawowego i istotnego wymiaru swego istnienia i bytowania.21 c) Człowiek, który w widzialnym świecie jest jedynym ontycznym podmiotem kultury, jest też jedynym właściwym jej przedmiotem i celem. Kultura jest tym, przez co człowiek staje się bardziej człowiekiem: bardziej jest. Na tym także opiera się owo kapitalne rozróżnienie pomiędzy tym czym człowiek jest, a tym co posiada. Genus humanum arte et ratione vivit...22 d) Doświadczenie różnych epok, nie wyłączając 15. S. kard. Wyszyński, Z rozważań nad kultura ojczysta, Warszawa 1998, s S. kard. Wyszyński, Z rozważań nad polską kulturą, dz. cyt. s ChL SRS 39. Por. T. Gocłowski, Czas Solidarności - czas przełomu, w: Ethos 1990 nr 11-12, s. 65n. 19. Jan Paweł II, Polska powinna wejść do Europy zachowując własną tożsamość, w: Ethos 1990 nr s Jan Paweł II, W Imię przyszłości kultury. Przemówienie w UNESCO, Paryż 2 czerwca 1980, nr Jan Paweł II, W Imię przyszłości kultury. Przemówienie w UNESCO, Paryż 2 czerwca 1980, nr Por. św. Tomasz, Komentarz do Analityk Arystotelesa, Jan Paweł II, W Imię przyszłości kultury. Przemówienie w UNESCO, Paryż 2 czerwca 1980, nr Jan Paweł II, W Imię przyszłości kultury. Przemówienie w UNESCO, Paryż 2 czerwca 1980, nr Jan Paweł II, W Imię przyszłości kultury. Przemówienie w UNESCO, Paryż 2 czerwca 1980, nr 8 naszej, przemawia za tym, ażeby o kulturze myśleć i mówić przede wszystkim w konstytutywnym związku z samym człowiekiem, a dopiero wtórnie i pośrednio w związku z całym światem jego wytworów. Nie zmienia to w niczym faktu, że zjawisko kultury orzekamy na podstawie tychże wytworów - przez co też równocześnie wnioskujemy o człowieku. Ta kolejność - typowe a posteriori poznawcze, zawiera w sobie podstawę do ustalenia zależności ontyczno-przyczynowych w kierunku odwrotnym. Człowiek i tylko człowiek, jest sprawcą i twórcą kultury; człowiek i tylko człowiek, w niej się wyraża i w niej się potwierdza.23 e) Człowiek rozwija się nie inaczej, jak przez kulturę chrześcijańską. Tym samym uczłowiecza samego siebie i otoczenie, staje się człowiekiem poniekąd w nim samym: w człowieku, który wyraża się i obiektywizuje w kulturze. Ten człowiek przez kulturę, jest jeden, cały i niepodzielny. Jest podmiotem i sprawcą kultury. Nie sposób myśleć o nim wówczas tylko jako o wypadkowej wszystkich warunków jego bytowania, np. jako o wypadkowej panujących w danej epoce stosunków produkcji.24 f) Istnieje ów fundamentalny związek Ewangelii, czyli orędzia Chrystusa i Kościoła z człowiekiem w samym jego człowieczeństwie. Ten bowiem związek jest kulturotwórczy od samych podstaw. Ażeby tworzyć kulturę, trzeba do końca i integralnie widzieć, człowieka jako szczególną, samoistną wartość, jako podmiot związany z osobową transcendencją. Trzeba tego człowieka afirmować dla niego samego, nie dla jakichkolwiek innych racji czy względów - jedynie dla niego samego! Trzeba tego człowieka po prostu miłować dlatego, że jest człowiekiem trzeba wymagać dla niego miłości ze względu na szczególną godność, jaką posiada. Otóż, ten zespół treści należy do samej istoty ewangelicznego orędzia Chrystusa i posłannictwa Kościoła, bez względu na wszystko, co w tej sprawie wypowiedziały krytyczne. umysły, oraz czego dokonały różne prądy niechętne religii w ogóle; a chrześcijaństwu w szczególności. I dlatego bywaliśmy już nieraz w ciągu dziejów i jesteśmy także współcześnie świadkami bardzo znamiennego procesu-zjawiska. Tam, gdzie zlikwidowano odnośne instytucje, tam; gdzie odebrano prawo obywatelstwa treściom i dziełom zrodzonym z religijnej, a w szczególności z chrześcijańskiej inspiracji, ludzie w sposób pozainstytucjonalny odnajdują w nowy sposób te treści, poprzez dokonywaną w prawdzie i w wewnętrznym trudzie konfrontację pomiędzy tym, czym jest ich własne człowieczeństwo, a tym, co zawiera się w treści chrześcijańskiego orędzia.25 g) Żaden człowiek, żadne państwo ani żaden system na świecie nie mogą pozostać obojętnymi wobec geografii głodu i olbrzymich zagrożeń, które nastąpią, jeśli cały kierunek polityki gospodarczej, a zwłaszcza: hierarchia inwestycji, nie zmieni się w sposób zasadniczy i radykalny. 26 h) Stoimy dziś wobec sytuacji religijnej znacznie zróżnicowanej i zmiennej: narody są w fazie przemian; rzeczywistości społeczne i religijne, które niegdyś były jasne i określone, dziś przeobrażają się w sytuacje złożone. Wystarczy pomyśleć o niektórych zjawiskach, takich jak urbanizacja, masowe migracje, przemieszczanie się uchodźców, dechrystianizacja krajów od dawna chrześcijańskich, zaznaczający się wpływ Ewangelii i wartości ewangelicznych w krajach o znacznej większości niechrześcijańskiej, ale też, mnożenie się mesjanizmów i sekt religijnych. Ta radykalna zmiana sytuacji religijnych i społecznych utrudnia konkretne zastosowanie pewnych rozróżnień i kategorii kościelnych, do których byliśmy przyzwyczajeni. Już przed Soborem mówiło się o pewnych metropoliach czy ziemiach chrześcijańskich, że stały się krajami misyjnymi, a z biegiem lat sytuacja z pewnością nie uległa poprawie. Z drugiej strony, dzieło misyjne dało obfite owoce we wszystkich częściach świata, w związku z czym istnieją Kościoły rozwinięte, nieraz tak mocne i dojrzałe, że z powodzeniem mogą zadbać o potrzeby swych własnych wspólnot i wysyłać także osoby poświęcające się ewangelizacji do innych. Kościołów i na inne terytoria.27 i) Żyjemy w szerokich areopagach misji. W związku z tym gorąco zachęcam teologów i tych wszystkich, którzy oddają się szerzeniu chrześcijańskiej myśli, by coraz bardziej służyli misjom i w ten sposób odnajdywali głęboki sens swej ważnej pracy na słusznej drodze, jaką wyznacza sentire cum Ecclesia. Trudności wewnętrzne i zewnętrzne nie powinny skłaniać nas do pesymizmu czy bezczynności. Liczy się tak tutaj, jak w każdej innej dziedzinie życia chrześcijańskiego ufność płynąca z wiary, to znaczy z pewności, że nie my jesteśmy głównymi podmiotami misji, ale Jezus Chrystus i Jego Duch. My jesteśmy tylko współpracownikami i kiedy uczyniliśmy wszystko, co w naszej mocy, winniśmy mówić: Słudzy nieużyteczni jesteśmy, wykonaliśmy to, co powinniśmy wykonać (Łk 17, 10).28 ks. prof. dr hab. Alojzy Drożdż 25. Jan Paweł II, W Imię przyszłości kultury. Przemówienie w UNESCO, Paryż 2 czerwca 1980, nr Jan Paweł II, W Imię przyszłości kultury. Przemówienie w UNESCO, Paryż 2 czerwca 1980, nr Jan Paweł II, Enc. Redemptoris missio, nr Jan Paweł II, Enc. Redemptoris missio, nr 36. KSIĘŻÓWKA ZAKOPANE dnia Komunikat Prasowy W dniach października 2012 r. odbyło się w Domu Rekolekcyjnym Konferencji Episkopatu Polski Księżówka w Zakopanem doroczne zebranie plenarne Polskiej Rady Duszpasterskiej Europy Zachodniej, na które przybyli Księża Rektorzy, Duchowni, Siostry Zakonne i Świeccy z Europy. Obradom przewodniczył ks. bp Wiesław Lechowicz, Delegat Konferencji Episkopatu Polski ds. Duszpasterstwa Emigracji Polskiej. Tegoroczny temat spotkania brzmiał: Zachowanie i promowanie kultury chrześcijańskiej w duszpasterstwie polonijnym. W związku z przypadającą w tym roku 20. rocznicą powołania Polskiej Rady Duszpasterskiej Europy Zachodniej wspomniano działaczy PRDEZ szczególnie przypomniano zasługi ks. abp Szczepana Wesołego, który powołał Radę do istnienia, oraz zmarłego w 2004 r. śp. Olgierda Stepana, wieloletniego wiceprzewodniczącego Rady. W trakcie obrad, wysłuchano dwóch referatów: dr. Andrzeja Pawłowskiego i ks. prof. dr. hab. Alojzego Drożdża poświęconych wymiarom kultury chrześcijańskiej w życiowej przestrzeni polskich emigrantów. Delegaci zgodnie podkreślali, że zachowanie i promowanie kultury chrześcijańskiej jest nierozerwalnie związane z poziomem wiary, a zatem między innymi jest uzależnione od aktywności duszpasterskiej. Wśród różnych form duszpasterskich szczególną uwagę poświęcono duszpasterstwu małżeństw i rodzin oraz młodzieży. Zebrani uczestnicy w zdecydowany sposób podkreślili znaczenie ośrodków Polskich Misji Katolickich, które stanowią wypróbowaną strukturę pracy duszpasterskiej, służąc nie tylko zachowaniu wiary, ale i chrześcijańskiej tożsamości Polaków w Europie. Uczestnicy obrad wzięli także udział w uroczystościach fatimskich w Sanktuarium Matki Bożej na Krzeptówkach. Ustalono, że następne zebranie Rady odbędzie się w październiku 2013 r. w Budapeszcie. Ks. Krzysztof Tyliszczak SChr Sekretarz Generalny 18 WIADOMOŚCI nr 494 (listopad 2012) WIADOMOŚCI nr 494 (listopad 2012) 19

11 Niedziela Misyjna jest dniem solidarności w całym Kościele powszechnym. Wpisuje się w rozpoczęty niedawno Rok Wiary i w przesłanie o nowej ewangelizacji towarzyszące trwającemu w Rzymie synodowi biskupów. Będziemy obchodzić ją 21 października pod hasłem Głosić wiarę z radością. Upamiętnienie 50. rocznicy rozpoczęcia Soboru Watykańskiego II, otwarcie Roku Wiary i Synod Biskupów poświęcony nowej ewangelizacji potwierdzają wolę Kościoła angażowania się z większą odwagą i zapałem w missio ad gentes, aby Ewangelia dotarła aż na krańce ziemi pisze Ojciec Święty w orędziu na Światowy Dzień Misyjny. Benedykt XVI podkreśla, jak ważne i potrzebne są nowe formy przekazywania Słowa Bożego. Dodaje, że wszystkie wspólnoty Kościoła muszą czuć się zobowiązane do tego, by głosić Ewangelię. Bardzo wielu kapłanów, zakonników i zakonnic ze wszystkich części świata, wielu świeckich, a nawet całe rodziny opuszczają rodzime kraje, własne wspólnoty lokalne i udają się do innych Kościołów, aby dawać świadectwo i głosić imię Chrystusa, w którym ludzkość znajduje zbawienie pisze w orędziu Ojciec Święty i zachęca do tego, by świadczyć o Chrystusie całym swoim życiem. Jak podkreśla Benedykt XVI, narzędziem współpracy w powszechnej misji Kościoła w świecie są Papieskie Dzieła Misyjne. Dzięki ich działalności głoszenie Ewangelii staje się także spieszeniem z pomocą bliźniemu, sprawiedliwością względem najuboższych - zaznacza. Dyrektor krajowy Papieskich Dzieł Misyjnych ks. W dniu 21 października 2012 r. w Zuchwilu odbyły się uroczystości związane z 195. rocznicą śmierci gen. Tadeusza Kościuszki, który zmarł 15 października 1817 roku w Solothurn (niem. - nazwa spolszczona: Solura). Zabalsamowane ciało kilka miesięcy później przewieziono do Polski, natomiast wnętrzności uroczyście pochowano na cmentarzu przy Kościele Świętego Marcina w Zuchwilu. Krótko potem na grobie postawiono pomnik, który stoi do dziś. Stało się już tradycją, że corocznie, w kolejną rocznicę śmierci Tadeusza Kościuszki, składamy hołd Naczelnikowi. Również Amerykanie doceniają zasługi naszego Rodaka dla Stanów Zjednoczonych i czczą Jego pamięć. Tegoroczne obchody miały wyjątkowo uroczysty charakter. Patronat objęło Towarzystwo Kościuszkowskie w Solothurn i Polska Misja Katolicka w Zuchwilu. Koordynatorem przebiegu uroczystości był prof. Jan Sroka. Oficjalnymi gośćmi byli: Attaché Obrony Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej w Bernie, pan pułkownik William Langan z osobami towarzyszącymi, Attaché Obrony Rzeczpospolitej Polskiej, pan komandor Andrzej Tratkiewicz z osobami towarzyszącymi, Wójt Gminy Zuchwil, pan Gilbert Ambühl-Christen, Zastępca Prezydenta Obywatelskiej Gminy Zuchwil, pan Hugo Ziegler, Zastępca Przewodniczącego Rady Parafii Rz. Katolickiej p.w. Św. Marcina w Zuchwilu, pan Hans Spichiger wraz z Małżonką, Kustosz Muzeum pan Benedykt Drewnowski. Ksiądz prof. Krzysztof Wojtkiewicz, koordynator Polskiej Misji Katolickiej w Szwajcarii, nie mogąc wziąć osobiście udziału w uroczystościach, przesłał uczestnikom list z pozdrowieniami. Podobnie uczynił Wikariusz Generalny Diecezji Bazylea, Ks. Arno Stadelmann. Media były reprezentowane przez fotoreportera gazety Solothurner Zeitung. Przebieg uroczystości: Spotkanie przy grobie na placu przykościelnym w Zuchwilu o godzinie Sygnał trąbki na rozpoczęcie. Powitanie gości przez koordynatora i zaproszenie do wysłuchania Hymnu Konfederacji Szwajcarii. Słowo do uczestników i modlitwa ks. Grzegorza Piotrowskiego. Odegranie hymnu USA. Odegranie hymnu RP. Złożenie wieńca przez attaché USA i RP. Odegranie utworu Śpij, Kolego, a w tym grobie, niech się Polska przyśni Tobie. Msza Święta w kościele odprawiona przez fot. Jerzy Miłosz Ks. Grzegorza Piotrowskiego. (Liturgia i śpiewy w trzech językach). Poczęstunek w sali parafialnej. Po oficjalnej duchowej części spotkania - coś dla ciała, czyli apero. W sali przykościelnej prawie wszyscy uczestnicy biorący udział w uroczystościach delektowali się czerwonym lub białym winem oraz innymi pysznościami. Zarówno Polacy, W hołdzie Naczelnikowi jak i Szwajcarzy, w przyjemnym nastroju prowadzili długie, owocne rozmowy na różne tematy. Była to świetna okazja, by lepiej się poznać, wymienić poglądy, spostrzeżenia i numery telefonów. To polsko-szwajcarskie spotkanie trwało do późnych godzin wieczornych. Teresa Ackermann Składamy Serdeczne podziękowania: głównemu sponsorowi apero Towarzystwu Kościuszkowskiemu, kabaretowi TrzyNaStu z Winterthuru za wypożyczenie nagłośnienia, Panu Jerzemu Miłoszowi za oprawę fotograficzną. Już teraz serdecznie zapraszamy na następne uroczystości W hołdzie Naczelnikowi za rok w trzecią niedzielę października Komitet organizacyjny uroczystości: Jan Sroka, Teresa Ackermann, Jerzy Miłosz Niedziela Misyjna W pierwszą sobotę miesiąca 6 października 2012 r. odbył się szósty etap pielgrzymki diecezji Lozanna Genewa Fryburg szlakiem św. Jakuba. Pielgrzymka rozpoczęła się w St. Prex Mszą Świętą, celebrowaną pod przewodnictwem biskupa Charlesa Morerod, i zakończyła nieszporami w Gland, prowadzonymi przez wikariusza generalnego diecezji - Alaina Chardonnens. Tomasz Atłas przywołuje przed Niedzielą Misyjną i całym Tygodniem Misyjnym również słowa Ojca Świętego z listu Porta fidei zapowiadającego Rok Wiary. Dziś potrzeba bardziej przekonującego zaangażowania kościelnego na rzecz nowej ewangelizacji, aby na nowo odkryć radość w wierze i odnaleźć entuzjazm w przekazywaniu wiary napisał Benedykt XVI. Ks. Atłas zaznacza, że Papieskie Dzieła Misyjne chcą pośredniczyć w duchowym i materialnym wsparciu misyjnego dzieła Kościoła oraz w odkrywaniu na nowo Jezusa jako Zbawiciela. Materiały liturgiczne na Tydzień Misyjny koncentrują się w tym roku na różnych aspektach wiary i tajemnicy głoszenia Ewangelii. Zwracają m.in. uwagę na to, że każdy jest wezwany do ewangelizowania oraz na rolę Maryi, która jest zawsze z głoszącymi Ewangelię. Zachęcają też do włączenia się w ewangelizację świata modlitwą różańcową, m.in. poprzez tworzenie róż różańcowych na Facebooku. Tę wspaniałą trasę długości około 20 km, wśród winnic i plantacji kiwi, z widokiem na jezioro lśniące w słońcu, przebyło także liczne grono Polaków, z dziesięciomiesięcznym Arkadiuszem na czele, wędrującym w nosidle u taty. Uduchowieni i radośni śpiewaliśmy pieśni religijne, a także odmówiliśmy litanię loretańską i różaniec wynagradzający Niepokalanemu Sercu Maryi (Szwajcarzy w swych wiadomościach internetowych sympatycznie zaznaczają ten polski akcent). Pielgrzymka nasza już przyniosła potrójne owoce: zostaliśmy umocnieni wewnętrznie na dalsze bycie świadkami naszego Pana, nawiązaliśmy przyjacielskie kontakty ze Szwajcarami i innymi narodowościami (np. z Chinką), osobiście pobłogosławił nam - jako wspólnocie polskiej - biskup Morerod. Jeśli będzie to w planach Bożych, za rok, 5 października siódmy etap: Gland Coppet. Zachęcamy do wzięcia udziału. W Światowym Dniu Misyjnym we wszystkich parafiach świata, również tych najbiedniejszych, ofiary składane na tacę są przeznaczane na Fundusz Solidarności Papieskiego Dzieła Rozkrzewiania Wiary. Sekretarz krajowy tego dzieła ks. Bogdan Michalski podkreśla, że środki trafiają nie tylko do polskich misjonarzy, ale do wszystkich posługujących na terenach misyjnych. Obecnie na świecie jest 1095 terytoriów misyjnych podlegających Kongregacji Ewangelizacji Narodów. episkopat.pl ks. Rafał Leśniczak Szlakiem św. Jakuba 20 WIADOMOŚCI nr 494 (listopad 2012) WIADOMOŚCI nr 494 (listopad 2012) 21

12 Zanim opiszę - przepiękną dla mnie polonijną imprezę w Szwajcarii, chciałabym podzielić się na wstępie pewną myślą Otóż, życie jest krajobrazem, wiele się w nim zmienia. Dziś jesteśmy razem, a jutro zostaną wspomnienia. One to właśnie powodują, że tak chętnie wracamy do przeżytych wydarzeń, zwyczajnych i niezwyczajnych dni, do pięknych chwil, które długo zachowujemy w sercu. Dla mnie właśnie takim wielkim wydarzeniem i jakże pięknym wspomnieniem było i pozostanie, uczestniczenie w pewną słoneczną niedzielę 19 sierpnia 2012 r., w polonijnej majówce w Hunzenschwil pod patronatem Rady Duszpasterskiej kościoła PMK w Aarau. Ta sierpniowa majówka była dla mnie prawdziwą ucztą, nie skoki, czy puszczając ręcznie zrobione najróżniejsze statki i łódeczki. Zaczęło się oficjalnie od Mszy św. o godz , odprawionej przez ks. Dariusza Buciora przybyłego do Szwajcarii po doktorat z teologii pastoralnej. Oczywiście miałam okazję poznać i porozmawiać z księdzem by m.in. się dowiedzieć, że pochodzi z okolic Zamościa. Atmosfera Mszy była dla mnie jedyna w swoim rodzaju: na powietrzu, przy skromnym stole ustawionym na nieco wyższym pagórku, część liturgii słowa w języku niemieckim (bo mimo, że większość stanowili Polacy, to są tutaj przecież rodziny polsko-niemieckie, polsko-szwajcarskie, itp.), każdy miał poza śpiewnikiem przygotowany cały tekst mszy wraz z czytaniami i śpiewem bystro wodo, bystro wodzicko, czy Gdzie strumyk płynie z wolna w końcu to góry, a opodal przepływał strumyk. Ale też takie szlagiery jak: Góralu, czy ci nie żal, czy też patriotyzmy jak: O mój rozmarynie, czy Hej, hej ułani. Oczywiście były też przeboje dziecięce (czy tak jak dla nas pokolenia latków, raczej z lat dziecinnych), a więc: Miś Uszatek, Domowe Przedszkole, Tik-tak itp. Nawet śpiewaliśmy piosenkę z filmu Czterech pancerni i pies oraz wspomnieniowo-nostalgiczne Upływa szybko życie, czyli Tak niedawno żeśmy się spotkali. A na zakończenie wszyscy odśpiewali Apel Jasnogórski i szczęśliwie udali się do swoich domów. Zabawa była po prostu super!!! Tak pozytywnie naładowałam swoje akumulatory, że myślenie o Moja szwajcarska Majówka Witaj szkoło! Rozpoczęcie roku szkolnego w PMK Zurych tylko dla ciała, ale przede wszystkim dla ducha. A że jak mówili organizatorzy od kilku lat, maj nie popisuje się pogodą, stąd powstał pomysł organizowania jej właśnie w sierpniu. No i tym razem dzięki Bożej Opatrzności - pogoda i frekwencja dopisały rewelacyjnie! Należy tutaj dodać, że program imprezy dostosowano do wszystkich jej uczestników, a więc zarówno kilkuletnich maluchów, nieco doroślejszych starszaków, jak i dorosłych. Było więc wesoło a nawet śmiesznie (zwłaszcza, jak niektóre pociechy skąpały się w strumyku), ale też poważnie i dostojnie (w trakcie Mszy Świętej), jak też niesamowicie miło i swojsko, gdy wspólnie biesiadowaliśmy przy ognisku wyśpiewując nasze polskie szlagiery nie tylko ogniskowe! A zatem, odbywało się to w lesie, w sąsiedztwie niewielkiego strumienia, z którego najliczniej korzystały dzieci, zwyczajnie taplając się w nim jak i w błocie lub urządzając nawet w niemieckim. Była to więc bardzo skromna i prosta w swojej oprawie Msza św., ale za to jaka bogata w przeżycia z pewnością dla mnie! Na zakończenie ks. Dariusz odmówił modlitwę w intencji kierowców, udzielił błogosławieństwa i dokonał poświęcenia wszystkich aut. Potem była tzw. część nieoficjalna, ale wykonana jak najbardziej po Bożemu nad czym czuwał oraz uczestniczył ks. Dariusz. A zatem wspólne grillowanie, nieustające rozmowy i towarzyszący konieczny element takich uczt - wielkie śpiewanie, a może raczej polskie i jakże swojskie biesiadowanie na wesoło. I wcale w tym, aby było wesoło, nie pomagały napoje bynajmniej wyskokowe! Wyśpiewywaliśmy więc równie biesiadne, ale nie tylko przeboje: Hej, Sokoły obowiązkowo, Szła dzieweczka, czy Głęboka studzienka koniecznie, Płonie ognisko i szumią knieje nie mogło zabraknąć, przecież byliśmy w lesie, Hej pozostałych wówczas tygodniach mojej terapii było bardziej pozytywne. Bo ja z pewnością - byłam jedyną Polką w tym gronie szwajcarskiej Polonii, która przyjechała do tego kraju na leczenie. Dlatego obecność na tak cudnym spotkaniu, dała mi niesamowicie dużo sił i ogromnie wiele dobrej energii do dalszej walki z chorobą. Jestem więc niezmiernie wdzięczna tym wszystkim kochanym Rodakom, dzięki którym mogłam tam być i przeżyć te wszystkie niezapomniane dla mnie chwile. Pozwolę sobie zakończyć moje wspomnienie szwajcarskiej Majówki słowami, że: Są ludzie i czasy, o których się nie zapomina. Jeżeli zapomnicie, że jestem pamiętajcie, że byłam. Birr, dnia 5 września 2012 r. Agnieszka Mazur-Śledzińska fot. Małgorzata Czech-Fink Celem Polskiej Misji Katolickiej w Szwajcarii od czasów jej zarania, czyli roku 1950, było zapewnienie opieki duszpasterskiej Polakom przebywającym na emigracji w Szwajcarii. Dużą część Polonii stanowią rodziny z dziećmi. Jednym z najważniejszych zadań duszpasterskich jest prowadzenie katechezy, która odbywa się w języku polskim. Naturalne jest więc połączenie jej z rozwijaniem znajomości języka ojczystego oraz historii Polski. Przywiązanie do religii katolickiej, zachowanie mowy ojców i pamięci historycznej jest charakterystycznym rysem Polaka, tak więc nie ma nic dziwnego w tym, że rodzicom zależy na uzupełnieniu edukacji dzieci, jaka ma miejsce przeważnie w szkołach szwajcarskich, o tradycyjnie polskie elementy. Pragnieniom tym stara się wyjść naprzeciw Polska Misja Katolicka, która w niedzielne przedpołudnia organizuje zajęcia w polskiej szkole. Nauka w szkole bazuje na trzech filarach: katechezie, lekcjach języka polskiego oraz historii Polski. Profesjonalna kadra nauczycielska, pomimo wszelakich trudności lokalowych, organizacyjnych oraz ograniczeń czasowych, dokłada wszelkich starań, aby przekazać dzieciom solidne podstawy wiedzy religijnej i patriotycznej, na których można budować poczucie przynależności do wspólnoty religijnej i narodowej. Uroczyste rozpoczęcie roku szkolnego 2012/2013 miało miejsce 16 września. Dzieci wraz z obecnymi nauczycielami i rodzicami rozpoczęły go Mszą Świętą, którą odprawił ks. Artur Cząstkiewicz. Specjalna homilia, pobłogosławienie tornistrów i przyborów szkolnych, wspólny śpiew przy ołtarzu, wszystko to w atmosferze radości z nieodłącznym uśmiechem na twarzy rodziców i ich pociech. Posługą muzyczną służyli państwo Ewa i Tadeusz Kadłubowscy wraz z przyjaciółmi ze wspólnoty grupy Odnowy w Duchu Świętym. Mamy nadzieję, że uśmiechy na twarzy naszych dzieci będą obecne przez cały czas trwania roku szkolnego. Niech uczą się i wzrastają w miłości Boga i naszej życzliwości. Niech mądrość Boża będzie im przewodniczką w drodze ku dojrzałości. Naszym zaś zadaniem jest wspierać ich rozwój w wierze katolickiej i poczuciu polskiego patriotyzmu. Tomasz Lenart Do informacji Rodziców: Szkolny Punkt Konsultacyjny im. Wacława Micuty w Genewie zatrudnia panią katechetkę na dwie godziny w tygodniu. Część zajęć odbywa się we środę przy szkole, część - w niedzielę przy parafii św. Teresy. W ten sposób szkoła zapewnia dzieciom zajęcia z religii wg następującego planu: I i III środa miesiąca gimnazjum 1 godzina, Grand-Saconnex II i IV środa miesiąca klasa III 1 godzina, Meyrin I i III niedziela miesiąca klasa II 2 godziny, kościół św. Teresy z możliwością przeniesienia zajęć do Meyrin w środy Przyjmujemy także dzieci, które obecnie nie są uczniami SPK. Wszelkie informacje na stronie szkoły: 22 WIADOMOŚCI nr 494 (listopad 2012) WIADOMOŚCI nr 494 (listopad 2012) 23

13 Czyściec jeszcze jedna szansa po śmierci? LISTOPADOWE REFLEKSJE TEOLOGICZNE Wstęp W zadumie listopadowej nad grobami naszych najbliższych sięgamy pamięcią do czasu, kiedy żyli oni na ziemi, do wspólnie spędzonych chwil. Dość często jednak pojawia się pytanie, szczególnie u człowieka wierzącego: Jaki jest los pośmiertny naszych najbliższych? Co się z nimi teraz dzieje? Czy są już zbawieni, czy jeszcze nie? Jeśli nie, to w jakim znajdują się stanie? Nie dopuszczamy do siebie myśli, aby ktokolwiek został potępiony. Wiedząc jednakże, że ziemskie życie ludzkie nie jest doskonałe i pełno w nim błędów i grzechów, to pytamy się, czy jest dla człowieka jakaś szansa po śmierci? Wprawdzie wiara nas uczy, ze Bóg dał nam całe życie, abyśmy przygotowali się do wieczności, pokutując i żałując za popełnione zło, to jednak pewne grzechy idą z człowiekiem na tamten świat. I co wówczas? Przecież nie można zobaczyć najświętszego Boga, mając na duszy jeszcze skazy grzechowe. Myślimy wówczas, że Bóg w swoim nieskończonym miłosierdziu daje nam pewną szansę, która nazywamy czyśćcem. Co to za szansa i dla kogo? 1. Powszechność idei czyśćca Czyściec jako stan pośmiertny jest przedmiotem nauki i refleksji teologicznej Kościoła. Ale jako idea oczyszczenia pośmiertnego był on i jest obecny fot. Izabella Wadołowska także poza religią katolicką. Można powiedzieć, że w postaci zalążkowej myśl o nim przewijała się już w prastarych religiach. W religiach mezopotamskich np. istniała idea przechodzenia niektórych dusz ze społeczności potępionych do społeczności niebiańskich, w Indiach od dawna znane jest prawo reinkarnacji. Poza tym istniała wiara w apokatastazę jako zakończenie starej i rozpoczęcie nowej wiecznej fazy życia, która do dziś znajduje tu i ówdzie swoich zwolenników. W starożytnym Izraelu znana była idea Szeolu jako miejsca przebywania dusz ludzi zmarłych, przy czym przebywanie to było na różnych poziomach, w zależności od jakości życia moralnego w czasie ziemskim. Od VI w. przed Chrystusem zaś rozwinął się pogląd o możliwości oczyszczenia po śmierci dla pewnej kategorii grzeszników (por. Za 13,9). Prawdopodobnie od II wieku przed Chrystusem, szczególnie w literaturze pozakanonicznej i rabinackiej, rozwijano naukę, że dusze sprawiedliwych są w miejscach szczęśliwych, natomiast dusze grzeszników, w zależności od popełnionych grzechów, ponoszą kary stosowne do rodzajów grzechów. Jednakże dla tych grzeszników, których grzechy nie były ciężkie, istniała nadzieja, że po upływie pewnego czasu mogą być uwolnieni od swoich kar w Szeolu i że przejdą na łono Abrahama. Można więc powiedzieć, iż wierzono, że po śmierci istnieją niejako trzy stany: dla niesprawiedliwych, dla sprawiedliwych i oczyszczających się. Ciekawy i zarazem znamienny pozostaje fakt, że religie uzależniają pośmiertny los człowieka od stanu jego moralności. 2. Idea czyśćca w objawieniu biblijnym Nauka o czyśćcu przez długie wieki nie była rozwijana systematycznie, toteż ani prawosławni, ani protestanci nie przyjmują jej, twierdząc, że nie ma ona podstaw biblijnych. Natomiast w nauce Kościoła Katolickiego znalazła ona swoje trwałe miejsce dzięki konsekwentnej nauce Magisterium. Na jakie miejsca biblijne powołują się teolodzy katoliccy, uzasadniając słuszność stanu czyśćcowego? Wskażmy te najczęściej przytaczane. W Starym Testamencie klasycznym tekstem jest fragment z 2 Księgi Machabejskiej, opisujący postawę Judy na widok zabitych w wojnie z Gorgiaszem żołnierzy izraelskich. Postanowił on złożyć ofiarę za grzechy poległych żołnierzy, bowiem miał nadzieję, że ofiara wyjedna miłosierdzie u Boga i zmarli zmartwychwstaną do życia wiecznego: Gdyby bowiem nie był przekonany, że ci zabici nie zmartwychwstaną, to modlitwa za zmarłych byłaby czymś zbędnym i niedorzecznym (2 Mch 12,42-44). Jaka myśl wypływa z tego tekstu? Otóż taka, że odpuszczenie grzechów po śmierci może nastąpić przez zadośćuczynienie ze strony ludzi żyjących. Z kolei z Nowego Testamentu: niektórzy Ojcowie Kościoła wskazywali na tekst z Ewangelii Mateusza: Jeśli ktoś powie słowo przeciw Synowi Człowieczemu, będzie mu odpuszczone, lecz jeśli powie przeciwko Duchowi Świętemu, nie będzie mu odpuszczone, ani w tym wieku, ani w przyszłym (Mt 12,32). Tutaj zawarta jest myśl, że jakieś grzechy mogą być odpuszczone w przyszłym wieku, tzn. po zakończeniu życia. Inne teksty, jak Mt 5,26 i Łk 12,59 czynią aluzję do więzienia, z którego się nie wyjdzie, dopóki nie spłaci się długu. Według interpretacji Tertuliana owym więzieniem jest czas między śmiercią a zmartwychwstaniem. Odwołajmy się jeszcze do jednego tekstu, z listu św. Pawła do Koryntian (1 Kor 3, 12-15). Apostoł nawiązuje do motywu ognia oczyszczającego, przez który ma przejść człowiek. Główny sens tego tekstu (w nawiązaniu do Szkoły Szamaja) jest taki, że po śmierci jakaś część ludzkości, która nie była w pełni sprawiedliwa, ani też nie odwróciła się całkiem od Boga, będzie poddana działaniu ognia oczyszczającego. Oczywiście, dziś nie rozumie się owego ognia dosłownie jako fizycznego, lecz jako osądzające, przemieniające i uzdrawiające działanie zmartwychwstałego Chrystusa. 3. Recepcja czyśćca w Kościele W duchowym życiu Kościoła, już od II wieku, myśl o czyśćcu zawarta była w różnych formach modlitw, jakie chrześcijanie zanosili do Boga za zmarłych. Wiązano to z pokutną praktyką Kościoła. Sądzono przy tym, że nawet po śmierci możliwe jest dopełnienie pokuty, ponieważ przystęp do Boga może mieć człowiek oczyszczony i święty. Duże zasługi w rozwoju idei czyśćca położył św. Jan Chryzostom (+407), przyjmując stan pośredni między śmiercią a zmartwychwstaniem ciał. Uczył też o wstawiennictwie świętych i zbawionych za ludzi żyjących oraz żyjących za zmarłych przez Eucharystię, modlitwę i jałmużnę. Czyściec stał się ulubionym tematem teologów średniowiecznych, począwszy od Paschazjusza Radbertusa (+859). Ale na ogół pojmowano go dość płytko. Stan czyśćca przedstawiany był jako poprawczak o charakterze czysto penitencjarnym i karno-represyjnym, choć wierzono, że owi zmarli mają pewną nadzieję na zbawienie. Nieporadne sformułowania teologiczne starały się poprawiać sobory, które dotykały tego zagadnienia, jak Sobór Lyoński I (1245), Lyoński II (1274), Florencki (1439) oraz Trydencki ( ), który naukę o czyśćcu ujął bardzo zwięźle: Istnieje czyściec, a dusze tam zatrzymane są wspomagane wstawiennictwem wiernych, zwłaszcza zaś miłą Bogu Ofiarą Ołtarza. Później, dopiero na Soborze Watykańskim II potwierdzono wcześniejsze orzeczenia. Najnowszy Katechizm Kościoła podtrzymał naukę o istnieniu czyśćca oraz o możliwości wstawiania się za zmarłych w czyśćcu: Ci, którzy umierają w łasce i przyjaźni z Bogiem, ale nie są jeszcze całkowicie oczyszczeni, chociaż są już pewni swego zbawienia wiecznego, przechodzą po śmierci oczyszczenie, by uzyskać świętość konieczną do wejścia do radości Boga (KKK 1054) oraz Wierząc w komunię świętych, Kościół poleca zmarłych miłosierdziu Bożemu i ofiaruje im pomoc, szczególnie Ofiarę eucharystyczną (KKK 1055). Istotą nauki o czyśćcu jest okazanie miłosierdzia Bożego dla człowieka po śmierci, by mógł on zostać uwolniony od kar czasowych za odpuszczone grzechy śmiertelne i od nieodpokutowanych grzechów powszednich. Mamy tu zawartą odpowiedź, dla kogo jest to pośmiertna szansa. Otóż dla takiego człowieka który odszedł z tego świata bez grzechu śmiertelnego. Stąd płynie jednocześnie przestroga, by w tym ziemskim życiu troszczyć się o swój los pośmiertny. Bóg przeznaczył człowieka do wieczności, ale nie zmusza go do niego, lecz zaprasza. Zaproszenie zaś może zostać przyjęte, albo odrzucone (!). Odrzuca się je przez trwałe odwrócenie się od Boga i lekceważenie Jego świętej woli. 4. Znaczenie nauki o czyśćcu Wbrew odrzucaniu nauki o czyśćcu ze strony chrześcijan niekatolików, Kościół katolicki widzi w niej wielką łaskę Boga. Chrystus przyszedł na świat, aby oddać swoje życie za zbawienie wszystkich ludzi. Jest więc mu drogi każdy człowiek. Nikt nie został przeznaczony do potępienia, lecz wszyscy do zbawienia. Niemniej nie dzieje się to automatycznie, jak sądzą niektórzy. Prawdą jest to, że zostaliśmy odkupieni darmową łaską Chrystusa na krzyżu. Ale to był początek procesu zbawczego, do którego każdy został zaproszony. Trzeba więc przyjąć tę łaskę i żyć nią całe życie. Zbawienie nie dokona się bez naszego udziału. Bóg niejako uzależnił dar życia wiecznego od naszej postawy wiary i moralności. Bo tylko takie życie jest właściwą odpowiedzią na zaproszenie Boga do wiecznego życia. W przeciwnym przypadku, gdyby Bóg miał zbawić człowieka mimo jego sprzeciwu i niemoralnego życia, byłoby to sprzeczne z Jego stwórczym zamysłem, że każdy człowiek ma wolną wolę i podejmuje wolne decyzje. Czyżby Bóg miał zbawiać człowieka wbrew jego woli? On traktuje serio postawę człowieka. Okazuje człowiekowi swoje miłosierdzie w procesie pokutnym przez całe życie. Tylko grzech śmiertelny stanowi niepokonalną przeszkodę. Jeśli jednak człowiek umiera, nie trwając w grzechu śmiertelnym, to nawet po śmierci Bóg okazuje mu swoje miłosierdzie, czego wyrazem jest właśnie czyściec. Jest on zatem wielkim darem Boga! Wprawdzie doświadcza się tam niezmierzonej odległości od świętości Boga, ale zarazem trwa nadzieja na wieczne szczęście. W czyśćcu nie podejmuje się już fundamentalnej decyzji za lub przeciw Bogu, lecz człowiek przygotowuje się przez oczyszczenie na wieczne gody weselne z Bogiem i ze świętymi. Warto o tym wszystkim pamiętać wówczas, kiedy modlimy się za zmarłych. Możemy bowiem pomóc im swoimi modlitwami, by zostali przyjęci do grona świętych i szczęśliwych w komunii z Bogiem. Ale myśl o czyśćcu jest zaadresowana również i do nas, aby nie stracić z oczu prawdziwego celu życia. Czyściec jest dla wszystkich wyrazem miłosierdzia Bożego, ale też i ostrzeżeniem przed wiecznym potępieniem. ks. Krzysztof Wojtkiewicz 24 WIADOMOŚCI nr 494 (listopad 2012) WIADOMOŚCI nr 494 (listopad 2012) 25

14 Informacja z zebrania Zarządu Stowarzyszenia Przyjaciół Polskiej Misji Katolickiej Dnia 22 września br. w siedzibie PMK w Marly odbyło się pierwsze zebranie zarządu Stowarzyszenia z udziałem ks. prof. Krzysztofa Wojtkiewicza, koordynatora PMK od 1 września br. W zebraniu brał także udział ks. Łukasz Szczygielski od lipca br. stypendysta Stowarzyszenia. Zebranie pozwoliło obu księżom na dokładne zapoznanie się z celem istnienia Stowarzyszenia, zarządem, liczbą członków i sympatyków, formą działania i perspektywami na przyszłość. Ks. Krzysztof Wojtkiewicz przedstawił szczegółowo nową sytuację, w jakiej się znalazł, będąc odtąd koordynatorem PMK z 20% swojego angażu przeznaczonym na ten cel. Wrześniowy numer Wiadomości PMK opisuje tę zmianę szczegółowo i jej konsekwencje dla nas wszystkich. W tej sytuacji widać jeszcze wyraźniej jak bardzo opatrznościowe i dla przyszłości nieodzowne jest nasze Stowarzyszenie. 20% funkcji koordynatora nie będzie w stanie pokryć pracy, jaką wykonywali dotychczasowi rektorzy PMK. Pomoc księdza-stypendysty ( prawej ręki koordynatora) jest i będzie konieczna, stąd nasze dla niego stypendium jest tym bardziej cenne. Zebraliśmy już wprawdzie fundusze na pokrycie stypendium w 2013 roku, jednakże zarząd niepokoi się strukturą wpływów. Do tej pory bowiem 7% członków/sympatyków stowarzyszenia zapewnia 90% wszystkich wpłat. Starsi emigranci odchodzą do Pana, wielu spośród założycielskich 300 członków Stowarzyszenia przeprowadziło się lub wyjechało nie podając nowych adresów, więc zwrotów naszych apeli z przekazami wpłat mamy coraz więcej. Cieszymy się wszyscy, że Marly jest znowu uznane za siedzibę koordynatora Polskiej Misji, że powróciło do swej historycznej roli pełnionej już od 62 lat. Nie możemy być jednak spokojni o przyszłość naszej Misji, o owocną działalność we wszystkich ośrodkach bez naszego wspólnego zaangażowania; z jednej strony polegającego na uczestnictwie w życiu naszych lokalnych wspólnot, ale też nie zapominając o tej istotnej roli jaką pełniła i dalej pełnić będzie Misja w Marly. Obecny na naszym zebraniu z racji urzędu Prezes Fundacji Ojca J. M. Bocheńskiego przedstawił historię i działalność Fundacji aż do ostatniego remontu w 2010 r. odnowienia pomieszczeń i kaplicy w Marly. Materialna troska o budynki i funkcjonowanie Marly jest zasługą Fundacji. Wsparcie osobowe księdza koordynatora przez naszych stypendystów pozostanie naszym zadaniem. Na skutek służbowego powrotu do Polski opuści nas też pani Jolanta Głogowska, przewodnicząca Komisji Rewizyjnej Stowarzyszenia. Zarząd liczy, że intensywniej niż dotąd będziemy mówić o naszym Stowarzyszeniu we wszystkich ośrodkach i przy każdej okazji. Bo przecież, chociaż składka statutowa została ustanowiona przez walne zebranie założycielskie na 50 frs. rocznie, to cieszy nas każde wsparcie, także to niższe, gdyż świadczy ono o przywiązaniu i współodpowiedzialności tych, których sytuacja ekonomiczna nie pozwala na więcej. Dziękujemy serdecznie naszym członkom i sympatykom-sponsorom za ich szczodrość. Kilku z nich jest już członkami honorowymi i według statutu są zwolnieni z opłacania składek, a dotychczas to oni właśnie pozwalają nam funkcjonować. Zarząd ma nadzieję, że będzie nas kilkakrotnie więcej i że przyszłość naszej Polskiej Misji Katolickiej w Szwajcarii będziemy kształtować razem. Wszyscy, którym leży na sercu podtrzymanie naszej Misji przez poparcie naszego Stowarzyszenia, mogą nawiązać z nami kontakt pisząc na adres Misji. Na koniec zebrania przesłaliśmy życzenia zdrowia naszemu Prezesowi panu Andrzejowi Fornalskiemu. za Zarząd dr Andrzej Pazera 26 WIADOMOŚCI nr 494 (listopad 2012) WIADOMOŚCI nr 494 (listopad 2012) 27

15 Dnia 15 września A.D po raz trzeci przeszedł ulicami Zurychu Marsz dla życia. W kilkutysięcznym pochodzie wzięli licznie udział Polacy z Polskiej Misji Katolickiej w Szwajcarii oraz grupa polskiej młodzieży z Podkarpacia, z okolic Rzeszowa. Ludzie stworzeni zostali do życia w grupie, w społeczeństwie. Razem mogą więcej osiągnąć, skutecznie się bronić, budować, cieszyć się, ale także łatwiej im znosić trudy i przetrwać ciężkie czasy. Gromadzimy się razem przy okazji narodzin potomstwa, chrzcin, uroczystości pierwszej komunii świętej, ślubu, a u kresu życia człowieka, przy głowie umierającego czy towarzysząc ciału zmarłej osoby w jego ostatniej drodze. Ludzie zbierają się razem jeszcze z innego powodu, aby móc zamanifestować swoje poglądy, wyrazić swoje poparcie, lub aby przeciw komuś lub czemuś zaprotestować, a także po to by oddawać Bogu chwałę. Procesja podczas uroczystości Bożego Ciała, droga krzyżowa czy radosne maszerowanie dla uczczenia faktu Zmartwychwstania Chrystusa są przepięknymi znakami żywej wiary ludzi o otwartych na Boga sercach. Są też i inne pochody, nie tak już radosne, raczej smutne, żałosne, żenujące lub wręcz straszne czy wręcz groźne. Korowody śmierci, smutku i beznadziei daleko bardziej przerażające niż te ze średniowiecznych obrazów. Marsze nazistów reaktywujących satanistyczne obrzędy pogańskie, których szczytem było zorganizowane na skalę przemysłową ludobójstwo holokaust podludzi - Żydów, Słowian, Cyganów i innych grup uznanych przez rasę panów za niegodnych życia na tej ziemi. Jak pamiętamy, były pochody z okazji tzw. Święta Pracy, do udziału w których komunistyczna władza, rzekomo ludowa, zmuszała robotników. Zinstytucjonalizowany, ateistyczny socjalizm klasowy, nie mniej zbrodniczy niż hitlerowski narodowy socjalizm, niemało trudu zadawał sobie, aby co roku urządzać manifestację poparcia i uwielbienia dla jedynie słusznego systemu i jego cynicznych, krwawych architektów. Maszerując dla życia Wydawać by się mogło, że czasy marszów śmierci minęły bezpowrotnie. Niestety, tak nie jest. Lucyfer nieustannie zmienia taktykę i środki, ale jego cele pozostają niezmienne od czasu jego upadku. Celem szatana jest śmierć człowieka, śmierć w rozpaczy, samotności, bezsensie, beznadziei i w oddzieleniu od Boga Dawcy życia. Św. Augustyn jest autorem słynnego zdania Kochaj, i rób co chcesz. Pewien znany satanista praktyk, Alister Crowley, wyrzucił z tego zdania miłość i stworzył inne, zakłamane Rób, co chcesz!, które jest streszczeniem szatańskiego modelu antyżycia i antyczłowieczeństwa. I tak mamy tłumy naćpanych lub pijanych ludzi sunących w rytm konwulsyjnych rytmów za platformami obsługiwanymi przez egotycznych kapłanów kultu techno trans. Mamy pornograficzne parady tęczowych aktywistów, którzy manifestowania swoich nieuporządkowanych moralnie i niezgodnych z naturą popędów, używają do walki o jakieś urojone prawa. Mamy też młodociane sieroty po komunie, których credo to agresja, ślepa demolka i burdy uliczne. Nie trudno zauważyć, że głównym celem natarcia sił zła jest rodzina. Niszcząc rodzinę niszczy się społeczeństwo, dokonuje dekompozycji całych narodów. Dobrze rozumieli to hitlerowcy. Doktor Erhard Wetzel, ekspert III Rzeszy ds. polityki ludnościowej, napisał w Berlinie, dnia 27 kwietnia 1942r. następujące zdania: Wszystkie środki, które służą ograniczeniom rozrodczości, powinny być tolerowane albo popierane. Spędzanie płodu musi być na całym obszarze Polski niekarane. Środki służące do spędzania płodu i środki zapobiegawcze mogą być w każdej formie publicznie tolerowane, przy czym nie może to pociągać za sobą jakichkolwiek policyjnych konsekwencji. Przeciwko instytucjom i osobom, które trudnią się zawodowo spędzaniem płodu, nie powinny być wszczynane policyjne dochodzenia. (...) Poprzez środki propagandy, a w szczególności przez prasę, radio, kino, ulotki, krótkie broszury, odczyty uświadamiające itp. należy stale wpajać w ludność myśl, jak szkodliwą rzeczą jest posiadanie wielu dzieci. Powinno się wskazywać koszty, jakie dzieci powodują, mówić, co można by zdobyć dla siebie za te wydatki. Można wskazywać na wielkie niebezpieczeństwa dla zdrowia, które mogą grozić kobiecie przy porodzie itp. (Zeszyty Oświęcimskie, 1958, s. 41). Echa tych słów pobrzmiewają w prawodawstwie nowoczesnych krajów dopuszczających zabijanie nienarodzonych dzieci w łonach ich matek, zwane eufemistycznie aborcją. Każdego roku na całym świecie miliony istnień ludzkich padają ofiarami ohydnego i odrażającego przemysłu aborcyjnego. W samej tylko Szwajcarii, przez ostatnią dekadę dokonano egzekucji nienarodzonych, niewinnych dzieci. Pochodną tzw. aborcji jest eutanazja oraz eugeniczne eksperymenty na ludzkich embrionach. Niemy krzyk ofiar rzezi nienarodzonych jest zagłuszany medialnym jazgotem sił lewicy, feministek oraz innych mocno podejrzanych środowisk opiniotwórczych. Dlatego też grupy ludzi w różnych krajach, którym na sercu leży naturalne prawo do życia człowieka od jego poczęcia aż do naturalnej śmierci, organizują marsze w jego obronie. Ze względów bezpieczeństwa, tegoroczny marsz odbywał się zmienioną trasą. Pogoda dopisała. Ilość uczestników podwoiła się, zaś tych, którzy usiłowali zakłócić jego przebieg znacznie spadła. Bojówki lewackie nie były też tak agresywne jak rok wcześniej. Być może chuligani nie odważyli się stawić czoła dobrze uzbrojonym i zorganizowanym oddziałom policji lub najzwyczajniej w świecie pokusa relaksującego wyjazdu poza miasto była silniejsza od ideowej zadymy. Uczestnicy mieli okazję do wspólnej, ekumenicznej modlitwy, wysłuchania krótkiego koncertu oraz świadectwa kobiety, która dwukrotnie w swym życiu przerwała życie, które nosiła pod swoim sercem. Tegoroczny marsz pokazał, że nawet w skrajnie zateizowanym i skomercjalizowanym społeczeństwie są jeszcze ludzie, którzy znajdują czas, chęci i odwagę cywilną, aby stanąć w obronie niezbywalnego i podstawowego prawa człowieka do życia od poczęcia aż do naturalnej śmierci. Tomasz Lenart 28 WIADOMOŚCI nr 494 (listopad 2012) WIADOMOŚCI nr 494 (listopad 2012) 29

16 pod patronatem Ośrodka Polskiej Misji Katolickiej w Bazylei i Ambasadora RP w Bernie JE Pana Jarosława Starzyka DORADZTWO PRAWNE W JĘZYKU POLSKIM Prawo administracyjne Prawo cywilne Prawo pracy Zeznania podatkowe Pisanie podań i wniosków Mgr Karolina Januszko LL.M Mgr Anna Das LL.M Zahnarztpraxis med. dent. Andreas Loboda STOMATOLOG O DUŻYM DOŚWIADCZENIU ZAWODOWYM oferuje szerokie spektrum usług: stomatologia zachowawcza (wypełnienia kompozytowe lub ceramiczne) stomatologia dziecięca nowoczesna implantologia (augmentacja kości Guided-tissue-regeneration, Sinuslift) chirurgia stomatologiczna i oralna (usuwanie zębów mądrości, resekcja wierzchołka korzenia, wycięcie wędzidełka wargi,...) traumatologia (szynowanie zębów, replantacja lub repozycja zębów,...) endodoncja (leczenia kanałowe) periodontologia (leczenie chorób przyzębia) protetyka stomatologiczna (protezy częściowe lub całkowite, korony, mosty, inlay,...) stomatologia estetyczna (wybielanie zębów, veneer,...) profilaktyka i higiena stomatologiczna (usuwanie kamienia nazębnego, instrukcje) dysfunkcje i myoartropatie szczękowe ortodoncja (możliwa współpraca ze specjalistą ortodontem) Szwajcarska jakość, przystępne ceny, mówimy po polsku. Pierwsza konsultacja za darmo. Szybkie terminy. Serdecznie zapraszamy rodaków. Alte Bahnhofstrasse 3, 9100 Herisau aloboda@gmx.ch Tel Praxis Tel po polsku Lider przewozów międzynarodowych Nowa linia do Szwajcarii Z 6 miast w Szwajcarii: Bern, Fribourg, Geneve, Lausanne, Sankt Gallen, Zürich do 180 miast w Polsce Oferujemy: - komfortowe autokary Setra, - osobę pilota na pokładzie, - stałą dostępność miejsc, - wysoki standard obsługi, - atrakcyjne ceny, - zniżki dla Stałych Klientów. Rezerwacje: tel. Szwajcaria: tel. Polska: , Biuro Reklamy dla Wiadomości PMK Grupa PK Sp. z o.o Warszawa, ul. Filomatów 43 tel , fax Osoba kontaktowa: Katarzyna Windorpska tel k.windorpska@pk.pl POLSKA MISJA KATOLICKA w SZWAJCARII Adres redakcji: 12 Chemin des Falaises, 1723 Marly/Fribourg, Suisse. Tel.: 026/ , Fax: 026/ Konto poczt.: pmk1950@gmail.com Redaktor naczelny: Zespół redakcyjny: ks. dr hab. prof. US Krzysztof Wojtkiewicz Beata Daniluk (korekta), ks. Łukasz Szczygielski ks. Artur Cząstkiewicz, ks. Dariusz Bucior Skład komputerowy: Izabella Wądołowska Impression: Mission Catholique Polonaise 1723 Marly Redakcja nie zwraca materiałów nie zamówionych. Za treść ogłoszeń odpowiada ogłaszający. Abonament: dobrowolna ofiara zdjęcie na okładce: Izabella Wadołowska 30 WIADOMOŚCI nr 494 (listopad 2012) WIADOMOŚCI nr 494 (listopad 2012) 31

17