NARZĄD WZROKU I. NARZĄD WZROKU

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "NARZĄD WZROKU I. NARZĄD WZROKU"

Transkrypt

1 NARZĄD WZROKU I. NARZĄD WZROKU Człowiek w ciągu całego swojego życia pozostaje w kontakcie z otaczającym go środowiskiem, które wpływa na przebieg procesów życiowych. Aby organizm nasz mógł prawidłowo funkcjonować, musi ciągle odbierać informacje pochodzące z otoczenia i wnętrza własnego organizmu i na podstawie tych sygnałów dokonać oceny środowiska i odpowiednio zareagować. Te informacje docierają do nas za pomocą receptorów (odbiorników), którymi są specjalne komórki czuciowe, czyli zmysłowe lub nagie zakończenia dośrodkowych włókien nerwowych. Komórki receptorowe reagują na zmiany środowiska zewnętrznego i wnętrza organizmu. Receptory są wrażliwe na określony typ bodźców, pod wpływem których (np. światła, dźwięku) ulegają pobudzeniu i wytwarzają impulsy, które docierają do mózgu i tutaj poddawane są dokładnej analizie otrzymane informacje. Receptory odbierające bodźce z otoczenia, można podzielić na odległościowe i kontaktowe. Receptory odległościowe odbierają bodźce pochodzące od obiektów znajdujących się w pewnej odległości od nas. Zalicza się tutaj: narząd wzroku, słuchu i węchu. Receptory kontaktowe odbierają informacje od obiektów działających bezpośrednio na nasze ciało. Zalicza się tutaj receptory: języka (reagujące na podniety smakowe) i skórne (takie jak dotyku, ucisku, bólu, ciepła i zimna). Wiele z receptorów jest zgrupowanych w organy zwane narządami zmysłów. Do narządów zmysłów należą: v narząd wzroku (oko) v narząd słuchu i równowagi (ucho) v narząd dotyku (receptory w skórze) v narząd węchu (jama nosowa) v narząd smaku (język i jama ustna)

2 II. Budowa i działanie narządu wzroku 1) Elementy składowe narządu wzroku i ich funkcje Narząd wzroku stanowią oko i narządy dodatkowe. Do oka należy gałka oczna związana z nerwem wzrokowym. Narządy dodatkowe obejmują aparat ruchowy gałki ocznej, aparat ochronny i narząd łzowy. a) Gałka oczna jest położona w oczodole; ma kształt nieco spłaszczonej kuli. Największa jej część wypełnia ciało szkliste- przezroczysta, galaretowata masa. Ściana gałki ocznej składa się z trzech błon: - twardówki, naczyniówki i siatkówki. Twardówka jest błoną zewnętrzną gałki ocznej, pełni funkcję ochronną oraz ze względu na swoją budowę (tkanka łączna włóknista) utrzymuje stały kulisty kształt gałki ocznej. Wyróżniamy twardówkę nieprzezroczystą, tzw. białkówkę i twardówkę przezroczystą czyli rogówkę, leżącą w przedniej części gałki, która przepuszcza i załamuje promienie świetlne. Do rogówki przyczepione są mięśnie oczne, które poruszają gałką oczną. Rogówka nie zawiera naczyń krwionośnych, jest natomiast obficie unerwiona, co czyni ją bardzo wrażliwą na wszelkie ciała obce (kurz, piasek), dym, gazy oraz wysychanie. Przy podrażnieniach rogówki odruchowo zamykają się powieki i dochodzi do łzawienia (odruch obronny). Przednia część gałki ocznej oraz wewnętrzna część powiek pokryta jest błoną śluzową, zwaną spojówką. Jest ona tak samo jak rogówka wrażliwa na wszelkiego rodzaju podrażnienia, np. zbyt ostre światło, tarcie oczu brudnymi rękami. Czynniki te mogą prowadzić do wystąpienia stanów zapalnych, których nie należy lekceważyć. Naczyniówka jest błoną środkową gałki ocznej; zawiera dużą ilość naczyń krwionośnych włosowatych, które dostarczają do oka składniki odżywcze i tlen. Błona ta zawiera warstwę ciemnego barwnika, melaniny, która pochłania nadmiar światła. Ku przodowi naczyniówka przechodzi w tęczówkę, otaczającą czarny, znajdujący się na środku otwór- źrenicę. Tęczówka zawdzięcza swoją nazwę dużej rozmaitości zabarwienia (od żółtej, przez zieloną, niebieską, fiołkową do brązowej lub prawie czarnej). Większość noworodków ma oczy niebieskie, ponieważ melanina w tęczówce wytworzona jest nieco później. Jeśli człowiek ma niewiele barwnika, jego oczy są niebieskie lub zielone. Należy podkreślić, że proces rozszerzania się i zwężania źrenicy zachodzi bez udziału naszej woli, przy udziale mięśni gładkich znajdujących się w tęczówce. Przy słabym oświetleniu lub w ciemności źrenica może rozszerzyć się nawet do 7-8 mm średnicy. Przy silnym świetle (w jasny słoneczny dzień) źrenice są silne zwężone (nawet do 2-3 mm lub mniej) by nie dopuścić nadmiaru światła do siatkówki oka. Źrenice zwężają się pod wpływem emocji, strachu, bólu. Proces przystosowania do widzenia w różnych warunkach świetlnych nazywa się adaptacją oka. W przedniej części oka, za tęczówką, znajduje się soczewka. Ma ona kształt owalny, który zmienia się w zależności od odległości, w jakiej znajduje się oglądany przedmiot. Jej uwypuklenie powoduje silniejsze załamywanie się promieni świetlnych, co umożliwia widzenie z bliska, spłaszczenie zaś soczewki umożliwia widzenie z daleka. Zmiany wypukłości soczewki, czyli zdolność przystosowywania się oka do oglądania przedmiotów z różnych odległości (z bliska i daleka) nosi nazwę akomodacji. Siatkówka stanowi warstwę światłoczułą, która wyściela wewnętrzną powierzchnię gałki ocznej. Posiada ona bardzo skomplikowaną budowę, składa się z wielu warstw, wśród których znajduje się warstwa komórek wrażliwych na światło i barwy. Te komórki

3 światłoczułe są receptorami wzrokowymi (fotoreceptory) i są nimi pręciki i czopki. Pręciki są komórkami wydłużonymi, wrażliwymi na stopień natężenia światła (obraz czarno- biały). Mają większy udział w widzeniu o wzroku. Czopki są komórkami o kształcie buteleczek, wrażliwe na barwy. Mają większy udział w widzeniu przy pełnym oświetleniu. Czopki są rozmieszczone głównie w plamce żółtej siatkówki, gdzie promienie świetlne są najdokładniej skupione. Natomiast pręciki są rozmieszczone w siatkówce obwodowo, poza plamką żółtą. Wadą czopków jest to, że są prawie 100- razy mniej czułe na światło niż pręciki. Liczba pręcików w siatkówce człowieka (120 milionów) jest większa niż czopków (około 6 milionów). Największe zagęszczenie czopków występuje w plamce żółtej, która jest miejscem najbardziej wrażliwym siatkówki na światło. Natomiast miejscem całkowicie niewrażliwym na światło i barwę jest plamka ślepa, która nie zawiera ani pręcików ani czopków. Znajduje się ona w miejscu wyjścia nerwu wzrokowego z gałki ocznej. W fotoreceptorach siatkówki znajdują się różne barwniki, które pod wpływem światła ulegają rozpadowi (w pręcikach występuje barwnik- rodopsyna, a w czopkachjodopsyna). Zadaniem tych barwników wzrokowych jest pochłanianie energii świetlnej w postaci porcji światła, czyli fotonu (kwantu), która podrażnia (pobudza) komórki receptorowe (pręciki i czopki) do wytworzenia impulsów nerwowych, które docierają do mózgu. b) Narządy dodatkowe oka i ich funkcje Aparat ruchowy składa się z mięśni zewnętrznych oka, które umożliwiają ruchy gałki ocznej. Sprawność tych mięśni pozwala nam ocenić głębię obrazu i widzenie trójwymiarowe (stereoskopowe) obserwowanych przedmiotów. Widzenie trójwymiarowe możliwe jest dzięki widzeniu obuocznemu. Każde oko widzi inaczej ten sam przedmiot, a nasz mózg łączy te obrazy w jedną całość. Aparat ochronny oka obejmuje powieki wraz z rzęsami. Powieki chronią oczy przed urazami mechanicznymi i zbyt silnym światłem. Ponadto stanowią ochronę przed wysychaniem, ciałami obcymi i bakterii. Podobną rolę pełnią też rzęsy, zatrzymując cząsteczki kurzu i pyłu. Narząd łzowy składa się z gruczołów łzowych i dwóch kanalików łzowych. Łzy są wydzieliną gruczołów łzowych złożoną głównie z wody, niewielkich ilości soli kuchennej oraz substancji bakteriobójczych. Łzy zwilżają rogówkę, umożliwiając jej zachowanie przejrzystości, oraz chronią oko przed zarazkami chorobotwórczymi. 2) Mechanizm widzenia Promienie świetlne odbite od otaczających nas przedmiotów, które obserwujemy, przechodzą najpierw przez rogówkę, potem światło przechodzi przez soczewkę i ciało szkliste. Promienie padające na rogówkę i soczewkę załamują się i skupiają w ognisku leżącym na siatkówce. Obraz jaki powstaje na siatkówce, jest rzeczywisty, pomniejszony i odwrócony. Rolą ośrodka wzrokowego mózgu (znajduje się w płacie potylicznym kory mózgowej) jest właściwa interpretacja odbieranego obrazu i jego odwrócenie. Zanim sygnały nerwowe opuszczą oko i podążą nerwem wzrokowym do mózgu, zostają wstępnie obrobione i przetworzone przez komórki nerwowe siatkówki, które otrzymały surowe dane ze światłoczułych czopków i pręcików. Powstający obraz zostaje najpierw podzielony na części składowe lub cechy, takie jak zarys, kształt, barwa i ruch. Składniki te są następnie analizowane przez odrębne struktury pola wzrokowego kory mózgowej. Pole to składa wszystkie elementy w całość i porównuje otrzymany obraz z naszymi wspomnieniami i doświadczeniem, rozpoznaje go i nadaje mu sens. Proces ten zachodzi

4 w ciągu ułamka sekundy i powtarza się wielokrotnie podczas obserwacji jakiegoś zdarzenia. 3) Wady wzroku Większość ludzi widzi prawidłowo (posiada oczy miarowe), to znaczy, że u nich promienie świetlne skupiają się dokładnie na siatkówce. Coraz więcej ludzi ma wady wzroku, które głównie związane są z zaburzeniami budowy gałki ocznej, zmiana promienia krzywizny rogówki i utratą zdolności akomodacyjnych soczewki. Do najczęściej spotykanych wad wzroku należą: krótkowzroczność, dalekowzroczność, astygmatyzm i daltonizm. Krótkowzroczność Przyczyną krótkowzroczności jest wydłużona gałka oczna lub zbyt wypukła soczewka. Wówczas powstaje obraz przed siatkówką. Przy krótkowzroczności obraz przedmiotów odległych jest niewyraźny i zatarty, a jedynie przedmioty bliskie są widziane wyraźnie. Do korekcji tej wady stosuje się soczewki wklęsłe, które odchylają promienie na zewnątrz, skupiając je na siatkówce. Dalekowzroczność (nadwzroczność) Przyczyną tej wady jest skrócona gałka oczna lub zbyt płaska soczewka. Wówczas powstaje obraz za siatkówką, co utrudnia ostre widzenie przedmiotów bliskich. Do korekcji tej wady stosuje się soczewki wypukłe. Astygmatyzm (niezborność oka) Przyczyną niezborności oka jest nieprawidłowa krzywizna rogówki lub soczewki. Wada ta przejawia się zniekształceniem obrazu, ponieważ promienie świetlne skupiają się w dwóch lub więcej ogniskach na siatkówce. Do wyrównania tej wady stosuje się soczewki cylindryczne. Odbieranie obrazów Promienie świetlne przechodzące przez rogówkę i źrenicę ulegają załamaniu przez soczewkę, która skupia je na siatkówce. Zgodnie z prawami optyki, obraz oglądanego przedmiotu wytworzony na siatkówce jest rzeczywisty, pomniejszony i odwrócony. Bodźce wzrokowe są przenoszone za pośrednictwem nerwu wzrokowego do ośrodka wzrokowego znajdującego się w płacie potylicznym kory mózgowej. Tam właśnie następuje właściwa interpretacja odbieranego obrazu i jego odwrócenie. Widzenie przestrzenne (trójwymiarowe) jest możliwe dzięki widzeniu obuocznemu. Każde oko widzi inaczej ten sam przedmiot, a dopiero mózg łączy te obrazy w całość.

5 CHOROBY OCZU CHOROBY POWIEK 1. Gradówka- gradówka jest to guzek w powiece, który rozwija się w gruczole tarczkowym. Powstaje on na skutek przewlekłego zapalenia, które powoduje zablokowanie przewodu odprowadzającego wydzielinę z gruczołu tarczkowego. Wydzielina ta podtrzymuje stan zapalny i w konsekwencji rozpycha ścianki gruczołu. Guzek składa się z włóknistej torebki, która wypełniona jest galaretowatą masą. Skóra w tej okolicy często jest zaczerwieniona i nabrzmiała. Małe gradówki często ulegają samoistnemu wchłonięciu. Wyleczenie jest możliwe tylko w początkowym okresie choroby. W okresie rozwoju choroby usunięcie guzka jest możliwe jedynie metodą chirurgiczną. Zabieg taki nie jest bolesny, nie pozostawia też żadnych blizn. 2. Jęczmień- jest to ropne zapalenie gruczołów powiekowych, które powstaje w konsekwencji zapalenia gruczołu łojowego przyrzęsowego bądź tarczkowego. Jęczmień najczęściej spowodowany jest gronkowcem, który tworzy różnej wielkości guzek w powiece. Skóra wokół jęczmienia jest zazwyczaj zaczerwieniona i zapuchnięta. Niekiedy obrzęk zajmuje całą powiekę, co powoduje trudności w otwieraniu oka. Choroba ta przeważnie utrzymuje się przez kilka dni. Początkowo jęczmień dość szybko się powiększa, a następnie pęka. Wraz z tym dolegliwości stopniowo ustępują. Leczenie- głównym celem leczenia jest niedopuszczenie do tego, by proces zapalny ulegał rozszerzeniu. W związku z tym stosuje się okłady rozgrzewające z ziół. Aby wyeliminować powtórne zakażenie spojówki i brzegi powiek koniecznie powinny być zakroplone 10 % roztworem sulfacetamidu. W sytuacji, kiedy występuje podwyższona temperatura ciała stosuje się antybiotyki. W absolutnie żadnym przypadku nie należy wygniatać jęczmienia, gdyż może to doprowadzić do zapalenia tkanki oczodołu. W leczeniu stosuje się następujące zioła i ich mieszanki: liść babki lancetowatej- wykazuje on działanie przeciwzapalne, ściągające i zmniejszające przekrwienie; kwiat nagietka lekarskiego- ma on właściwości bakteriobójcze, przeciwzapalne, grzybobójcze i ochronne; ziele nostrzyka żółtego- poprawia on ukrwienie i przepływ chłonki; wykazuje także działanie przeciwzapalne; koszyczek rumianku pospolitego- działa przeciwzapalnie i przeciwalergicznie; ziele skrzypu polnego- działa ściągająco i przeciwzapalnie; ziele serdecznika pospolitego- działanie ściągające i przeciwbakteryjne;

6 Zapobieganie- polega na przestrzeganiu zasad higieny ( mycie rąk, twarzy, zabezpieczanie oka przed działaniem kurzu i pyłu). Przeciwwskazane są w przypadku choroby kąpiele w naturalnych i sztucznych zbiornikach wodnych. 3. Zapalenie brzegów powiek- choroba ta bardzo często występuje łącznie z zapaleniem spojówek. Przebieg zapalenia jest na ogół przewlekły. Przyczyną schorzenia może być praca w niesprzyjającym środowisku (pełnym kurzu, dymu, zanieczyszczeń), uczulenie na substancje chemiczne czy pyłki kwiatowe, wady wzroku. Częstotliwość wystąpienia zapalenia związana jest z indywidualnymi właściwościami skóry. Objawy- należą do nich głównie uczucie swędzenia i pieczenia. Poza tym brak jest innych dolegliwości. Chory zazwyczaj reaguje głównie ze względów estetycznych, gdyż w przypadku choroby brzegi powiek są zaczerwienione i spuchnięte. Leczenie- polega przede wszystkim na usunięciu przyczyny. Tylko w taki sposób można oczekiwać, że choroba zostanie w zupełności wyleczona. W przeciwnej sytuacji- nawet po wyeliminowaniu objawów- choroba może powrócić. W przypadkach ostrych stosuje się maści przeciwzapalne, antybiotyki, kortykosteroidy. Brzegi powiek powinny być także dokładnie oczyszczone ze strupów i łusek. W przypadku pieczenia i obrzęku zaleca się także okłady ziołowe. Ważne jest włączenie do diety witamin A, B, C. Zaleca się także spożywanie cebuli, czosnku oraz marchwi, które działają wspomagająco w trakcie leczenia. 4. Nieprawidłowe ustawienie powiek- powieki generalnie służą do ochrony gałki ocznej. W tym celu muszą wewnętrzną powierzchnią przylegać do gałki, a wielkość i ruchy muszą być prawidłowe. Wszelkie nieprawidłowości budowy powieki czy jakiekolwiek odchylenia od normy powodują zaburzenia prawidłowej roli. Może to zarazem być przyczyną zmian chorobowych. W przypadku zbyt krótkich powiek (zmiana wrodzona) część spojówki jest ciągle odsłonięta, co może prowadzić do jej zapalenia. Nierówne brzegi powiek mogą trzeć przednią warstwę gałki i wywoływać zapalenie spojówek. 5. Zawinięcie powieki do wewnątrz- taka sytuacja jest przyczyną drażnienia przedniej powierzchni oka. W rezultacie przyczynia się to do powstania owrzodzenia. Takie ustawienie powieki wynika najczęściej z różnych zmian chorobowych- po jaglicy, oparzeniach czy pęcherzycy. Leczenie ma charakter operacyjny. 6. Wywinięcie powieka na zewnątrz- jest to spowodowane takimi sytuacjami jak w powyżej przedstawionym przypadku (czyli po oparzeniach, zapaleniach, urazach mechanicznych). Powoduje to przykre dolegliwości, które mogą być usunięte wyłącznie operacyjnie. 7. Opadnięcie powiek- nazywane także ptozą. Może występować jedno lub obustronnie. Stan taki spowodowany jest niedorozwojem bądź uszkodzeniem mięśnia, który odpowiada za podnoszenie powieki. Opadnięcie powieki najczęściej jest wadą wrodzoną, może też być konsekwencją urazu. W przypadku, gdy zmiana taka ma charakter

7 wrodzony, leczenie ma formę operacyjną. Zabieg taki powinien być przeprowadzony możliwie szybko - w pierwszym lub drugim roku życia dziecka. 8. Nowotwory powiek- mogą to być nowotwory łagodne albo złośliwe; Wśród nowotworów łagodnych dość często na powiekach występuje naczyniak.( są to czerwone twory, które mogą przybierać różne kształty i wielkość), brodawczak, włókniaki, rogi skórne. Usuwane są za pomocą zabiegu chirurgicznego. Natomiast jeśli chodzi o nowotwory złośliwe to na powiekach występują raki. Na początku choroby mają one niewielki kształt, później guzki rozrastają się i ulegają rozpadowi. Tworzą przy tym owrzodzenia, mogą atakować sąsiednie tkanki. Leczenie polega na wycięciu guzka metodą operacyjną. Czasem wykorzystuje się naświetlanie promieniami Roentgena. Przy wczesnym rozpoznaniu istnieje duża szansa na całkowite wyleczenie. W przypadku późnego podjęcia leczenia- rezultaty nie zawsze są dobre. 9. Nadmierne mruganie- jest to zaburzenie, które spowodowane jest przeważnie stanem zapalnym powiek, spojówek albo rogówki. U dzieci często nadmierne mruganie jest przejawem nadmiernej pobudliwości nerwowej. Leczenie polega na usunięciu przyczyny i stosowaniu łagodnych środków uspokajających. 10. Kurcz powiek- jest to mimowolny, obustronny skurcz mięśnia okrężnego oka. W wielu przypadkach nie da się jednoznacznie ustalić przyczyny. Powodem mogą być zmiany zapalne powiek lub spojówek. Leczenie powinno mieć charakter przyczynowy, zalecane są także leki uspokajające. CHOROBY WORECZKA ŁZOWEGO 1. Zapalenie woreczka łzowego- jest to stosunkowo częsta choroba oka. Podstawowym objawem jest łzawienie oczu, co często jest spowodowane trudnościami w odpływie łez z oka do nosa. Przeszkoda może wystąpić w dowolnej części aparatu odprowadzającego. Zazwyczaj jednak dotyczy woreczka łzowego i jego zapalenia. W takim przypadku wyścielająca woreczek łzowy błona śluzowa staje się obrzmiała i zgrubiała. Taki stan utrudnia- czy wręcz uniemożliwia- prawidłowe odprowadzanie łez do nosa. W rezultacie nadmiar łez gromadzi się w woreczku łzowym, a ten ulega rozszerzeniu ( a nart pęknięciu). Zapalenie tego typu jest najczęściej spowodowane zakażeniem na tle bakteryjnym i jego przebieg jest przewlekły. Skóra w okolicy woreczka zazwyczaj pozostaje niezmieniona. Przy uciskaniu na tę część z punktów łzowych wypływa ropa. Jeśli stan ropny zaatakuje otaczające tkanki powstaje stan zapalny, zwany ropowicą woreczka łzowego. Zapalenie woreczka łzowego jest dużym zagrożeniem dla oka. Rezultatem choroby mogą być częste zapalenia spojówek, wrzody rogówki, a nawet trwałe upośledzenie wzroku. Dlatego też już przy pierwszych niepokojących objawach konieczna jest wizyta u specjalisty. W leczeniu stosuje się preparaty do przepłukiwania woreczka łzowego oraz antybiotyki. W przypadku zaawansowanego stopnia choroby wskazane jest leczenie operacyjne. CHOROBY SPOJÓWEK 1. Ostre zapalenie spojówek- choroba ta na ogół powstaje nagle i trwa od kilku do kilkunastu dni. Przyczyną zapalenia są bakterie, wirusy, grzyby, a także pyły, dymy,

8 związki chemiczne, pyłki kwiatowe. Czasami także jest to promieniowanie nadfioletowe, lampa kwarcowa, wada wzroku, przemęczenie oczu, praca przy złym oświetleniu. Podstawowe objawy to uczucie obecności obcego ciała pod powieką, pieczenie, swędzenie, kłucie, nadmierne łzawienie, światłowstręt. Spojówki przy tym są także przekrwione, zaczerwienione. W worku spojówkowym może pojawić się ropna lub wodnista wydzielina. Leczenie- w ostrym zapaleniu spojówek stosuje się roztwory antybiotyków lub sulfonamidów. Ogromne znaczenie ma także usuwanie wydzieliny z worka spojówkowego. Do jego przepłukiwania można stosować roztwór boraksu, soli fizjologicznej czy naparu rumianku. W zapaleniu spowodowanym działaniem promieniowania nadfioletowego, rentgenowskiego, przemęczeniem oczu czy brakiem okularów leczenie ma charakter przyczynowy i objawowy. 2. Przewlekłe zapalenie spojówek-choroba ta należy do najczęściej spotykanych chorób oczu. Przyczyny - najczęściej są to różnego typu ogniska zapalne w organizmie. Ponadto przewlekłe zapalenie spojówek może być wywołane mechanicznym drażnieniem spojówek czy drażnieniem wywołanym przez substancje chemiczne. Objawy o charakterze subiektywnym bardzo często są o wiele większe od stwierdzonych zmian chorobowych. Chory najczęściej skarży się na pieczenie, swędzenie, piasek w oczach, światłowstręt. W lekarskim badaniu na ogół stwierdza się przekrwienie spojówek powiek, niewielką wydzielinę w worku spojówkowym. Przebieg choroby ma charakter przewlekły. Leczenie- polega przede wszystkim na zlokalizowaniu i usunięciu przyczyny. Objawowo stosuje się krople ściągające, okłady na powieki, środki bakteriobójcze. Zapobieganie- polega przede wszystkim na przestrzeganiu zasad higieny. 3. "Suche" zapalenie spojówek- zapalenie spojówek może mieć także charakter suchy. Wynika to z braku dostatecznej ilości łez. Taki stan jest dość często obserwowany u ludzi starszych, a w razie braku rozpoznania może ciągnąć się przez dość długi okres czasu. Przyczyną tego typu zapalenia jest zmniejszone wydzielanie łez, które z kolei wynika z zaniku komórek wydzielniczych gruczołów łzowych. Zmniejszona ilość łez w worku łzowym nie jest w stanie w dostateczny sposób nawilżyć spojówkę i rogówkę. Powoduje to w konsekwencji złuszczenie nabłonka i wystąpienie przykrych dolegliwości. Objawy- w subiektywnym odczuciu mają one dość nieprzyjemny i ciężki charakter. Chorzy skarżą się najczęściej na pieczenie, swędzenie, uczucie "piasku" pod powiekami, występowanie

9 wydzieliny w kąciku oczu. Obiektywnie najczęściej stwierdza się niewielkie przekrwienie spojówki gałki i powiek, czasem też drobne pyłki na rogówce i brzegach powiek. Właściwe rozpoznanie tego rodzaju zapalenia stwierdzić można jedynie na podstawie oznaczenia stanu wydzielania łez. W leczeniu stosuje się wkraplanie do worka spojówkowego kropel nawilżających. Ujemną stroną leczenia jest konieczność stosowania kropli przez bardzo długi czas. 4. Zapalenie uczuleniowe spojówek i powiek- zapalenie tego rodzaju zalicza się do reakcji alergicznych późnych. Choroba atakuje zarówno powieki jak i spojówki, choć silniejsze są dolegliwości ze strony spojówki. Tam też rozwinąć się może nadwrażliwość na określone alergeny, która w konsekwencji powoduje stany zapalne. o Objawy zapalenia alergicznego to przede wszystkim uczucie swędzenia, łzawienie, obrzęk powiek, przekrwienie spojówek, obrzęk spojówek. Chorobę najczęściej powoduje nadwrażliwość na lek, kosmetyki, proszki czy płyny do prania. Objawy powstają po kilku dniach od uaktywnienia się alergenu. Leczenie polega za zlokalizowaniu i wyeliminowaniu czynnika wywołującego alergię. Objawowo stosuje się leki odczulające. 5. Zapalenie rzeżączkowe spojówek u noworodków- choroba ta powstaje w rezultacie zakażenia oczu dziecka w czasie porodu, gdy matka cierpi na rzeżączkę. Zapalenie to występuje w 2,3 dniu życia dziecka. W celu wyeliminowania takiej sytuacja wszystkie noworodki mają zakraplane oczy 1 % roztworem azotanu srebra. 6. Zapalenie pryszczkowe spojówek i rogówki- tego rodzaju zapalenie występuje głównie u dzieci, które chorowały na zakażenie gruźlicze bądź mają kontakt z chorym na gruźlicę. Zapalenie pryszczkowe jest konsekwencją uczulenia nie tylko na prątki gruźlicze, ale też na wszelkie drobnoustroje. Czynnikami, które przyczyniają się do zapalenia jest także nieodpowiednia dieta, nieprzestrzeganie zasad higieny osobistej. Podstawowe znaczenie ma leczenie ogólne. 7. Zapalenie kąpielowe spojówek- zapalenie kąpielowe jest najczęściej konsekwencją kąpieli we wszelkich basenach, jeziorach czy stawach, (czyli miejsca, z którego korzysta duża ilość osób). Przyczyną choroby są wirusy. Dolegliwość mija najczęściej po upływie kilkunastu dni i nie pozostawia trwałych śladów. 8. Nieżyt wiosenny spojówek- choroba ta występuje najczęściej u dzieci (głównie chłopców). Nieżyt wiosenny ma podłoże alergiczne, trwa on kilka miesięcy. Jest to schorzenie dość trudne i uporczywe. Oprócz stosowania leków zaleca się także osłanianie oczu przed światłem i pyłami.

10 CHOROBY ZAKAŹNE SPOJÓWEK I ROGÓWKI 1. Jaglica- jest to choroba zakaźna, przy czym do zakażenia dochodzi najczęściej we wczesnych latach życia. Jaglicę wywołują wirusy, zmiany zaś są widoczne przede wszystkim w spojówce. Powstają w nich swoiste grudki, które kształtem przypominają jagły. W cięższych przypadkach choroba atakuje także powieki, gruczoł łzowy, woreczek łzowy. W niektórych sytuacjach może dojść do trwałego upośledzenia wzroku. 2. Epidemiczne zapalenie spojówek i rogówki- jest to także choroba wirusowa, którą wywołują adenowirusy. Źródłem zakażenia są łzy i wydzielina spojówkowa chorych. Zapalenie to przenosi się w bardzo łatwy sposób, zarówno przez kontakt bezpośredni jak i przez zainfekowane przedmioty. Niekiedy nawet u osób zdrowych, u których brak objawów chorobowych, można stwierdzić występowanie wirusa. Okres wylęgania wirusa wynosi od 3 do kilkunastu dni. Objawy- choroba może zaczynać się ogólnymi objawami, jak złe samopoczucie, bóle głowy, katar, podwyższona temperatura ciała. Bardzo szybko jednak zaczyna się obserwować objawy, które dotyczą bezpośrednio oczu. Pojawia się łzawienie, pieczenie, obrzęk oczu, uczucie ciała obcego. Szybko rozwija się ostre zapalenie spojówek. Pojawia się dodatkowo obrzęk i przekrwienie spojówki. Zmianom tym może towarzyszyć powiększenie gruczołów chłonnych przedusznych. Objawy zapalne po kilku dniach zaczynają stopniowo ustępować, mogą jednak pojawić się zmiany rogówkowe. Mają one najczęściej postać nacieków na powierzchniowej warstwie rogówki. Leczenie- podaje się roztwory sulfonamidów oraz antybiotyki. Dodatkowo także preparaty zmniejszające przekrwienie i obrzęk. W okresie zmian w rogówce konieczne są leki kortyzonowi. W celu zapobiegania należy unikać kontaktu z osobami chorymi, przestrzegać zasad higienicznego trybu życia. CHOROBY ROGÓWKI 1. Zapalenie rogówki- może to być zapalenie powierzchniowe bądź głębokie. Poważnym problemem jest w takim przypadku owrzodzenie rogówki. Cechuje się ono tworzeniem ubytków w objętej chorobą rogówce. Większość stanów zapalnych rogówki wywołują bakterie i wirusy, a niekiedy grzyby. Zapalenie rogówki oraz owrzodzenie są bardzo poważnymi schorzeniami, które mogą doprowadzić nawet do trwałego upośledzenia wzroku. W zapaleniu rogówki głównym objawem jest światłowstręt, łzawienie, osłabienie ostrości wzroku, ból głowy, uczucie ciała obcego pod powiekami. Występuje także zaczerwienienie powiek, przekrwienie spojówek, zmętnienie w rogówce. Zmętnienie to przybiera postać szarej plamki, której wielkość i kształt może być różny. Niekiedy zmiany chorobowe obejmują także tęczówkę. W

11 takim przypadku występują dodatkowe, charakterystyczne dla zapalenia tęczówki, objawy. Zapalenie tego typu należy do ciężkich i poważnych chorób oka. Rokowania na ogół są pozytywne, ale choroba wymaga szybkiego rozpoznania i fachowego leczeni. Schorzenie to jest jednak długotrwałe i może pozostawić trwałe ślady w postaci zmętnień (ich nasilenie jest różne- od niewielkiej mgiełki po całkowite zmętnienie rogówki). Charakter leczenia uzależniony jest od przyczyny, która wywołała zapalenie. Generalnie jednak stosuje się antybiotyki, sulfonamidy, preparaty kortyzonowe. W celu zmniejszenia łzawienia i dyskomfortu stosuje się kompresy rozgrzewające, okłady ziołowe. W cięższych przypadkach zaleca się leczenie ogólne- witaminy, leki przeciwzapalne. 2. Zapalenie nieżytowe rogówki- zwane jest także wrzodem nieżytowym lub brzeżnym. Zapalenie tego rodzaju jest konsekwencją ostrego lub podostrego zapalenia spojówek. Po wyleczeniu zostaje zmętnienie, które jednak nie powoduje uszkodzenia wzroku. 3. Zapalenie pryszczkowe- występuje zazwyczaj łącznie z zapaleniem pryszczkowym spojówki. Zapalenie to spotyka się prawie wyłącznie u dzieci. Cechuje się ono tworzeniem się nacieków w części przedżrenicznej. Po wyleczeniu pozostają blizny, które mogą powodować wady wzroku. 4. Zapalenie drzewkowate- jest to postać opryszczkowa, często spotykana jesienią i wiosną. Wywołują ją wirusy, co powoduje powstawanie w nabłonku rogówki pęcherzyków. Przyjmują one postać rozgałęzionego drzewa, stąd nazwa. Pęcherzyki te szybko pękają i powodują ubytki nabłonka rogówki. W zapaleniu tym występują silne bóle oka, światłowstręt, wzmożone łzawienie. Choroba trwa dość długo, może pozostawić trwałe uszkodzenia. 5. Zapalenie miąższowe-występuje ono najczęściej na tle kiły wrodzonej. Badanie krwi wykazuje dodatni odczyn serologiczny, stwierdza się także inne objawy kiły rodzonej. Do objawów należy osłabienie słuchu, siodełkowaty nos, rozpadliny wokół ust, zmiany w kościach i w stawach. Zapalenie miąższowe występuje przede wszystkim między 7 a 15 rokiem życia, rzadziej później. Jest to choroba bardzo ciężka, przewlekła, pozostawiająca trwałe upośledzenie widzenia. 6. Zapalenie tarczowe-zwane jest także krążkowym. Wywoływane jest przez wirusy, a często jest to powikłanie po zapaleniu typu drzewkowatego. Gałka jest raczej mało podrażniona, ale w rogówce stwierdza się szare, rozległe naciecze. Towarzysząco występuje zapalenie tęczówki. Choroba ta ma charakter ciężki, nawrotowy. Pozostawia trwałe uszkodzenia wzroku. 7. Wrzód pełzający rogówki- jest to najcięższa choroba rogówki. Wywołują ją bakterie, zwane pneumokokami. Wrzód taki powoduje szaro- żółty naciek,który szybko się rozszerza. Może on nawet spowodować przebicie rogówki i wypłynięcie cieczy z komory przedniej. W skrajnej sytuacji może dojść do wypadnięcia tęczówki, zrostów tęczówki z rogówką. Najważniejsze znaczenie ma jak najszybsze rozpoznanie i podjęcie leczenia. Im szybciej podjęte zostaną właściwe kroki, tym szansa na jak najmniejsze zmiany.

12 8. Zapalenie rogówki porażenne- jest to zaburzenie, które powstaje w skutek uszkodzenia nerwów czuciowych rogówki. Podstawowe objawy to brak odruchów obronnych rogówki, rzadkie mruganie, niedostateczne zwilżanie rogówki. Leczenie jest wyłącznie operacyjne. 9. Zapalenie rogówki z niedomykalnością powieki- największa niedomykalność jest konsekwencją porażenia nerwu twarzowego. Może to być spowodowane bliznami pourazowymi czy wytrzeszczem gałki ocznej. Odkryta rogówka jest więc narażona na wysychanie. Leczenie jest przyczynowe. CHOROBY BŁONY NACZYNIOWEJ GAŁKI OCZNEJ 1. Zapalenie błony naczyniowej-może dotyczyć każdej z trzech jej części lub przebiegać równocześnie we wszystkich. Zapalenie to powodują drobnoustroje lub ich toksyny, może też powstać n skutek alergii. Najczęstsze przyczyny to ogniska zapalne w samym organizmie, głównie zapalenia przyzębowe, ropne, zapalenie zatok. Inne przyczyny to choroby zakaźne, gośćcowe, niewłaściwa przemiana materii, urazy tępe. Zapalenie całej błony naczyniowej występuje dość rzadko, częściej stwierdza się zmiany w jej przednim lub tylnym odcinku. 2. Zapalenie tęczówki i ciała rzęskowego- w przypadku takiej choroby podstawowe objawy to łzawienie, światłowstręt, ból głowy, ból gałki ocznej. Dodatkowo gałka oczna jest przekrwiona, a rogówka przymglona. Obserwuje się także zwężenie źrenicy i przekrwienie tęczówki. W oku stwierdza się wysięk zapalny, który niekiedy powoduje przyklejenie się tęczówki do soczewki. Prowadzi to do zrostów, a to może utrudniać odpływ cieczy z komory tylnej do przedniej. Oko staje się twarde, powstaje także jaskra Zapalenie tęczówki i ciała rzęskowego trwa od 2 do 6 tygodni. Często występują nawroty, możliwe są trwałe zmiany i uszkodzenie wzroku. Leczenie powinno mieć miejsce w szpitalu, gdyż może to zmniejszyć prawdopodobieństwo trwałych zmian. Istotne jest też kontrolowanie przebiegu choroby oraz ogólnego stanu zdrowia. Leczenie przede wszystkim musi uwzględniać przyczynę, ogólnie stosuje się antybiotyki, salicylany, witaminy, leki odczulające. 3. Zapalenie naczyniówki- w takim przypadku gałka oczna stwarza wrażenie normalnej. O nieprawidłowym stanie zdrowia świadczą zaburzenia widzenia. Rozpoznanie i diagnozę można postawić wyłącznie na podstawie badania dna oka. Stwierdza się wówczas białawe ogniska w naczyniówce oraz zmiany w ciele szklistym. Choroba ma długotrwały przebieg, często obserwuje się nawroty. Ogniska zapalne goją się, ale pozostają blizny. Miejsca pokryte bliznami nie są zdolne do odbioru wrażeń wzrokowych. Zależnie

13 więc od miejsca i wielkości ognisk bliznowatych powstają mniejsze bądź większe ubytki w polu widzenia. Leczenie zależy od przyczyny, która wywołała chorobę. Dodatkowo stosuje się leczenie ogólne, przeciwzapalne. CHOROBY SIATKÓWKI I NERWU WZROKOWEGO 1. Choroby zapalne siatkówki- choroby tego typu najczęściej spowodowane są procesami typu ogólnego, które mają miejsce w organizmie. Na ogół mają one związek z ogniskami zapalnymi w naczyniówce, które atakują także siatkówkę. W zależności od przyczyny jak i umiejscowienia powodują różne typy zaburzeń. Często dochodzi do zmian trwałych, które upośledzają wzrok. W leczeniu stosuje się terapię przyczynową oraz przeciwzapalną. 2. Odwarstwienia siatkówki- jest to bardzo ciężka choroba oka, brak odpowiedniego leczenia prowadzi nieuchronnie do całkowitej ślepoty. Nawet w przypadku całkowitego wyleczenia pozostają konsekwencje (słabsze widzenie, zmniejszona ostrość, ubytki w polu widzenia). Nie mniej jednak wczesne wykrycie i podjęcie właściwego leczenia są szansą na mniejsze odwarstwienie siatkówki. Choroba ta polega na tym, że oddzielają się od siebie warstwy wewnętrzna od barwnikowej. Możemy w związku z tym wskazać na odwarstwienie pierwotne oraz wtórne. Ten drugi rodzaj jest wynikiem chorób. Pierwsze objawy to przede wszystkim mroczki przed oczami i różnego rodzaju plamki. W późniejszym etapie chory ma wrażenie, że przed okiem jest "zasłona", może wystąpić nagła ślepota. W badaniu okulistycznym stwierdza się na dnie oka pofałdowanie i uniesienie siatkówki. Obserwuje się też zmiany w wyglądzie naczyń oraz otwory w siatkówce. W odwarstwieniu pierwotnym otwory te są główną przyczyną odwarstwienia się siatkówki. Leczenie w przypadku odwarstwienia wtórnego ma charakter przyczynowy, w odwarstwieniach pierwotnych- jest to zabieg operacyjny. Celem operacji jest trwałe przyłożenie do podłoża odwarstwionej siatkówki. 3. Zapalenie nerwu wzrokowego- jest to bardzo ciężka i poważna choroba. Może być spowodowana zakażeniem typu bakteryjnego lub wirusowego. Niekiedy też do takiego zapalenia dochodzi na skutek ostrego lub przewlekłego zatrucia szkodliwymi substancjami. Zakażenie występuje na skutek ognisk zakażenia, spotykane jest też w przebiegu chorób zakaźnych. Przyczyną ostrych zatruć wywołujących zapalenie nerwu wzrokowego są przede wszystkim alkohol metylowy, związki ołowiu. W zatruciach przewlekłych są to alkohol etylowy, tytoń, związki ołowiu, dwusiarczek węgla. Objawy to przede wszystkim osłabienie ostrości wzroku, zmiany w polu widzenia. Mogą występować także bóle przy ruchach oka.

14 Leczenie powinno być przeprowadzane w szpitalu. W miarę możliwości stosuje się leczenie przyczynowe. Podaje się także środki przeciwzapalne, witaminy, preparaty przeciwalergiczne. NOWOTWORY NARZĄDU WZROKU 1. Czerniak- jest to nowotwór złośliwy, który powstaje w błonie naczyniowej oka. Tworzenie się czerniaka może mieć miejsce w dowolnej części błony naczyniowej. Najczęściej ma ono jednak miejsce w naczyniówce. Wczesne rozpoznanie tego nowotworu ma miejsce wtedy, gdy dotyczy tęczówki. Czerniak ciała rzęskowego może przez długi okres czasu pozostać nierozpoznany. W pierwszym etapie choroby czerniak naczyniówki i ciała rzęskowego nie daje żadnych objawów. Czerniak umiejscowiony w okolicy plamki powoduje zaburzenie widzenia i może być rozpoznany stosunkowo wcześnie. W specjalistycznym badaniu wykrywa się guz, który unosi siatkówkę. Jest on dość mocno odgraniczony, zawiera także dużą ilość barwnika. Na każdym etapie choroby czerniak może dawać przerzuty do wątroby, mózgu czy skóry. Leczenie jest dosyć trudne. Czerniak jest niewrażliwy na promieniowanie X. Jedynym rozwiązaniem jest zabieg operacyjny. Jeśli czerniak występuje wewnątrz oka i nie przechłodzi przez twardówkę konieczne jest usunięcie gałki ocznej. W sytuacji, gdy nowotwór rozprzestrzeni się na zewnątrz twardówki konieczne jest usunięcie także otaczających tkanek. U chorych z niewielkimi czerniakami naczyniówki można zastosować foto- lub laserokoagulację. 2. Siatkówczak- to nowotwór, który występuje tylko i wyłącznie u małych dzieci. Jest on bardzo złośliwy, powstaje zaś jeszcze w okresie życia płodowego. Jego rozwój ma miejsce jednak w pierwszych kilku latach życia dziecka. Pierwsze objawy to wystąpienie w obrębie źrenicy biało- żółtego odblasku. Źrenica jest przy tym rozszerzona. Oko robi wrażenie niewidzącego- stan taki nazywany jest "ślepym kocim okiem". Bywa, że oko wygląda na niezmienione, a rodzice udają się po poradę ze względu na zez. Leczenie siatkówczaka jest trudne, żeby uratować życie dziecka najczęściej konieczne jest usunięcie gałki ocznej. Jeśli nowotwór zostanie wykryty we wczesnym stadium możliwe jest wyleczenie przy zastosowaniu terapii zachowawczej. Polega ona na zastosowaniu izotopów radioaktywnych, chemioterapii albo fotokoagulacji. 3. Rak- występuje przeważnie na powiekach, rzadziej w spojówce czy rogówce. Przerzuty z innych narządów obserwuje się także w błonie naczyniowej oka.

15 INNE CHOROBY 1. Zaćma / katarakta- jest to choroba, która polega na zmętnieniu soczewki. Najczęściej spotyka się kataraktę starczą, która dotyczy głównie osób po 60 roku życia. 2. Zaćma starcza- choroba ta cechuje się stopniową utratą wzroku. Proces ten ma charakter powolny. Dotyczy na ogół obu oczu, choć początkowo występuje tylko w jednym oku. Odczuwalnym objawem jest stopniowe pogarszanie się zdolności widzenia. Sama gałka oczna jest blada, ale zewnętrznie wydaje się być niezmieniona. W wyniku specjalistycznego badania stwierdza się występowanie zmętnienia w obrębie źrenicy. Chorzy najczęściej uskarżają się na ciemną plamkę czy mgłę przed okiem. Wzrok jednak ulega stopniowemu osłabieniu, aż w końcu dochodzi do ślepoty. Jedynym skutecznym sposobem leczenia jest zabieg operacyjny. W celu wyeliminowania do minimum powikłań w czasie zabiegu konieczne jest dokładne przebadanie pacjenta. Warunkiem koniecznym do podjęcia zabiegu jest to, że chory ma poczucie światła, prawidłowego rzutowania i rozpoznawania barw. Niezbędna jest także jałowość worka spojówkowego. Sama operacja polega na usunięciu zmętniałej soczewki. 3. Zaćma wrodzona- spotykana jest najczęściej u małych dzieci. Niekiedy już u noworodka rozpoznaje się zmętnienie soczewki, w innych przypadkach zmętnienie wykrywa się w pierwszych latach życia dziecka. Zaćma wrodzona powstaje w życiu płodowym jako konsekwencja zaburzeń rozwojowych soczewki bądź tkanek otaczających. Powodem mogą być także choroby matki w okresie ciąży czy jej niewłaściwe odżywianie. W takich przypadkach bardzo ważne jest wczesne wykrycie i zastosowanie zabiegu operacyjnego. 4. Jaskra- jest to choroba, która wynika z zaburzeń przepływu cieczy wodnistej w gałce ocznej. To z kolei prowadzi do wzrostu ciśnienia śródocznego i następnie do upośledzenia nerwu wzrokowego. Ciśnienie to mierzy się za pomocą tonometrów, a określa w mm słupa rtęci. Normalne ciśnienie śródgałkowe wynosi od 14 do 20 mmhg. Jeśli ciśnienie to jest podwyższone działa to ujemnie na tkankę oka. Doprowadza to stopniowo do zaniku elementów nerwowych i zmniejsza pole widzenia. Konsekwencją może być nawet całkowita utrata wzroku. 5. Jaskra wtórna- powstaje ona w trakcie trwania innej choroby oka. Dochodzi wówczas do podwyższenia ciśnienia śródgałkowego. Objawy choroby mogą być różne, zależą one od objawów choroby podstawowej. Leczenie ma na uwadze przede wszystkim leczenie choroby podstawowej, stosuje się także leczenie objawowe. 6. Jaskra pierwotna- czyli grupa chorób, w przebiegu których obserwuje się podwyższone ciśnienie śródgałkowe. Do jaskry pierwotnej zaliczamy jaskrę z zamknięcia kąta przesączania, jaskrę prostą, jaskrę wrodzoną. 7. Jaskra z zamknięcia kąta przesączenia- zwana jest też ostrym napadem jaskry. Powstaje najczęściej nieoczekiwanie i nagle, najczęściej w nocy bądź po dłuższym okresie przebywania w ciemności. Zamknięcie się kąta przesączania uniemożliwia prawidłowy odpływ cieczy wodnistej z oka. W rezultacie powoduje to duży wzrost ciśnienia śródgałkowego. Chorzy skarżą się także na bóle głowy, oka, zmniejszenia widzenia,

16 nudności, ogólne złe samopoczucie. Podstawowe znaczenie ma jak najszybsze rozpoznanie choroby i zastosowanie odpowiedniego leczenia. Natychmiast należy obniżyć ciśnienie śródgałkowe. W trakcie specjalistycznego badania stwierdza się stwardnienie gałki, występuje przekrwienie spojówek, rogówka jest przymglona. Dodatkowo także źrenica jest znacznie rozszerzona. Ostrość widzenia ulega znacznemu pogorszeniu. W sytuacji, gdy podejrzewa się ostry napad jaskry konieczna jest natychmiastowa fachowa pomoc lekarska. Należy podać choremu środki uspokajające i przeciwbólowe. W następnej kolejności konieczne są leki zmniejszające ciśnienie. Jeśli leczenie zachowawcze nie daję pożądanych rezultatów należy przeprowadzić zabieg operacyjny. Polega on na wycięciu kawałka tęczówki, co ułatwi odpływ cieczy z oka. W czasie obserwacji podejmuje się decyzje, co do dalszego leczenia. 8. Jaskra prosta- powstaje jako konsekwencja zmian w kącie przesączania. Zmiany te powodują trudności w odpływie płynu z oka, a to wywołuje okresowe bądź ciągłe podwyższenie ciśnienia śródgałkowego. W początkowym etapie choroby występują czasowe zamglenia wzroku, a z czasem obserwują występowanie kół tęczowych przy patrzeniu na świecące przedmioty. Bardzo często choroba wykrywana jest przy okazji badań kontrolnych lub chorobach zupełnie innego typu. Jaskra prosta wyróżnia się niewielkim wzrostem ciśnienia śródgałkowego, które mają miejsce okresowo bądź ciągle. W dalszym etapie trwania choroby chory obserwuje zawężenie pola widzenia. Ostrość wzroku jest raczej normalna, ale także ulega stopniowemu pogorszeniu. W leczeniu podstawową sprawą jest obniżenie ciśnienia śródgałkowego do właściwego poziomu. Robi się to za pomocą środków farmakologicznych, a niekiedy także operacyjnie. Jaskra prosta jest schorzeniem przewlekłym. 9. Zez- przyczyny występowania zeza są bardzo różne. Najczęściej jednak jest on spowodowany wadą wzroku. Zdarzają się takie sytuacje, kiedy zez istnieje od urodzenia ze względu na nieprawidłowe warunki budowy anatomicznej okolic oczodołów. Generalnie jednak zez powstaje w trzecim lub czwartym roku życia dziecka, a towarzyszy on wadzie wzroku. Duży wpływ na powstanie zeza ma także ogólny stan zdrowia dziecka. Zezy często obserwuje się u dzieci pobudliwych i nerwowych. Czynnikiem wywołującym tę chorobę może być choroba gorączkowa, szok nerwowy. Niekiedy zez jest wynikiem ślepoty albo znacznego upośledzenia wzroku. Jeśli rodzice zaobserwują u dziecka zeza powinni niezwłocznie zasięgnąć porady specjalisty. Warunkiem powodzenia w leczeniu jest bowiem jak najszybsza diagnoza lekarska. W przypadku zeza,

17 który nie jest leczony może spowodować to upośledzenie widzenia zezującego oka. Zez jest to nieprawidłowe ustawienie oczu. W czasie patrzenia tylko jedno oko patrzy na obserwowany przedmiot, a drugie nie bierze udziału w tej czynności. URAZY OKA 1. Urazy mechaniczne- tego rodzaju urazy są spotykane przede wszystkim przy pracy w przemyśle. Powodują je różne odpryski bądź ciała obce odrzucane z dużą siłą. W przypadku urazu mechanicznego uszkodzeniu może ulec każda część oka i lub aparatu ochronnego. W zależności od rodzaju, wielkości i siły uderzenia odprysku spotyka się mniej lub bardziej poważne urazy. Uszkodzenia te podzielić można na powierzchniowe i głębokie. Bardzo ważne jest, by w zawodach, które łączą się z ryzykiem takiego urazu, stosować działania zapobiegające. Chodzi tu przede wszystkim o zabezpieczanie własnego ciała kaskiem, okularami ochronnymi czy maską. 2. Urazy powierzchniowe-są to takie urazy, które naruszają aparat ochronny oka lub części powierzchniowe. Nie dochodzi przy tym do przebicia ściany gałki ocznej. Generalnie są to urazy lekkie, mało groźne. Nie mniej jednak wskazane i konieczne jest podjęcie odpowiednich kroków. Urazy tego rodzaju są najczęściej spowodowane różnymi obcymi ciałami. Najczęściej jest to ziarnko piasku, włos, drobinka kurzu. Nawet najmniejsze ciało obce powoduje ból oka, światłowstręt, łzawienie, mruganie. Brzegi powiek są zaczerwienione, wzmożone mruganie i łzawienie bardzo często powoduje wypłynięcie ciała obcego. W sytuacji mocniejszego wbicia się ciała obcego może dojść do podrażnienia rogówki czy nawet zapalenia spojówki. W przypadku urazu powierzchniowego należy dokładnie obejrzeć spojówki i sklepienie górne oka. Ciało obce znajdujące się w worku spojówkowym można wyciągnąć przy pomocy chusteczki czy wacika. Jeśli nie uda się usunąć ciała obcego należy nałożyć na oko opatrunek i możliwie jak najszybciej udać się do okulisty. Ważne jest jak najszybsze usunięcie ciała obcego, gdyż dłuższe podrażnieni może wywołać poważne konsekwencje. Po wyjęciu ciała obcego ból i wszystkie dolegliwości ustępują. Pamiętać jednak trzeba, że w rogówce pozostaje ranka, której nie wolno zabrudzić. 3. Urazy głębokie- czyli takie urazy, które niszczą i przebijają zewnętrzną warstwę oka. Tego typu uszkodzenia powstają najczęściej przez duże odpryski ciał obcych, które uszkadzają głębsze części oka. Przebieg choroby i jej konsekwencje są zależne od rodzaju i głębokości uszkodzenia. Leczenie w przypadku urazu głębokiego- jak najszybsze zabezpieczenie oka i przewiezienie poszkodowanego do szpitala.

18 Obce ciało metalowe usuwa się najczęściej za pomocą magnesu. Bardzo często w takich przypadkach nie da się uratować oka. 4. Urazy termiczne i chemiczne- działanie wysokiej temperatury przyczynia się do ścięcia białka tkankowego, a w konsekwencji też do martwicy. Podobne skutki wywołuje działanie kwasów i zasad. Oparzenie powoduje zmiany w skórze powiek, także w spojówce, rogówce oraz twardówce. Przy bardzo poważnych oparzeniach uszkodzeniu mogą ulec także głębsze części oka. W takim przypadku w spojówce mogą powstać białe ogniska martwicze. Rogówka zaś staje się sucha, niewrażliwa na dotyk. Może dojść nawet do przebicia rogówki i twardówki i wypłynięcia gałki ocznej. Przy niewielkich oparzeniach zazwyczaj obserwuje się przekrwienie spojówek oraz zmętnienie rogówki. Konsekwencją oparzeń są przede wszystkim blizny, zrosty powiek, zmętnienie rogówki, trwałe uszkodzenie wzroku. W sytuacji oparzenia oka konieczna jest natychmiastowa i fachowa pomoc. Tylko szybkie i właściwe działanie może uchronić poszkodowanego przed groźnymi konsekwencjami. Podstawowe znaczenie ma jak najszybsze usunięcie z oka drażniącej substancji, można to zrobić zapałką, chusteczką, wacikiem. Następnie trzeba przemyć szparę powiekową wodą, mlekiem czy jakimś płynem. Płukanie należy powtarzać przez kilkanaście minut. Kolejnym krokiem jest jak najszybsza fachowa pomoc lekarska. Warto na koniec wspomnieć, że podstawową sprawą w chorobach oczu (jak w zasadzie w każdych) jest zapobieganie i profilaktyka. Tylko w taki sposób można uchronić się przed chorobą albo wykryć ją na wczesnym etapie. Profilaktyka w okulistyce polega przede wszystkim na zapobieganiu chorobom oczu przez odpowiednie działania. Chodzi tu o prawidłową dietę, przestrzeganie zasad higieny, unikanie kontaktu z osobami chorymi. Po drugie istotne jest zmniejszania prawdopodobieństwa wystąpienia trwałego kalectwa. Można to osiągnąć poprzez szybkie reagowanie na wszelkie nieprawidłowości i przeprowadzenie, nawet profilaktycznych, badań. Oprócz chorób oka występują także wady wzroku. Do najczęściej spotykanych zalicza się: krótkowzroczność- wadę tę wyrównuje się poprzez wklęsłe soczewki; dalekowzroczność- wada ta wyrównywana jest soczewkami wypukłymi; astygmatyzm- polega na zniekształceniu widzianego obrazu; dla wyrównania tej wady stosuje się soczewki cylindryczne; daltonizm- zaburzenia w rozpoznawaniu barw; DALTONIZM niedowidzenie barw czerwonej i zielonej lub ślepota na te barwy. Schorzenie związane z niedoborem barwników wzrokowych, wywołane: 1. chorobami lub urazami narządów wzroku, 2. recesywnymi genami, sprzężonymi z chromosomami X (cechy sprzężone z płcią). Daltonizm. Schorzenie to zwiane

19 jest z zaburzeniem widzenia barw i może być nabyte lub dziedziczne. Chory cierpiący na daltonizm nie widzi barw czerwonych i zielonych. Są też odmiany tej wady-daltonizm na barwę zielona, czerwona a czasem na fioletową. Przyczyną tego schorzenia jest upośledzenie lub niedorozwój receptorów światła-czopków. Zlokalizowane są na siatkówce oka czopki odbierają bodźce świetlne i przekazują je do mózgu. Człowiek postrzega barwy w zakresie białego światła widzialnego (od nm ) a czopki są przystosowane do odbierania fal o tej długości. Gdy na siatkówce brakuje czopków odpowiedzialnych za odbieranie fali odpowiadającej czerwonej barwie-oko takie nie widzi barwy czerwonej. Przyczyną daltonizmu nabytego może być uszkodzenie nerwu wzrokowego lub choroby siatkówki. Choroba ta z reguły nie obniża ostrości widzenia, choć silna ślepota na barwy może do tego prowadzić. W całej populacji ludzkiej na daltonizm dziedziczony genetycznie cierpi około 8% mężczyzn i ok. 0.5% kobiet. Schorzenie to opisał po raz pierwszy angielski fizyk i chemik- J.Dalton, który sam cierpiał na ślepotę na kolory. To od jego nazwiska wzięła się nazwa daltonizm. Laserowa korekcja wad wzroku Dla wszystkich, którzy nie chcą lub nie mogą nosić okularów, medycyna znalazła nowe rozwiązanie - chirurgia refrakcyjna. Jest to nowy kierunek w mikrochirurgii okulistycznej mający na celu zredukować lub całkowicie usunąć wady wzroku. Najbardziej skutecznymi i bezpiecznymi metodami korekcji są zabiegi z zastosowaniem lasera excimerowego. Z najczęściej stosowanych metod przy zastosowaniu lasera excimerowego jest metoda LASIK. Przy tej metodzie zastosowanie lasera excimerowego służy do zmiany krzywizny rogówki tak aby mogła ona właściwie ogniskować obraz na siatkówce. Przy pomocy metody LASIK można skorygować: krótkowzroczność nadwzroczność astygmatyzm kombinacje tych wad Zabieg LASIK jest wykonywany w dwóch podstawowych etapach:

20 Po znieczuleniu miejscowym oka, za pomocą urządzenia zwanym mikrokeratomem wykonuje się precyzyjne, poziome niepełne nacięcie rogówki tak aby utworzyć płatek. Płatek delikatnie zostaje odchylony na bok aby odsłonić głębszą warstwę rogówki. Po odchyleniu płatka, sterowana przez chirurga wiązka lasera, działa na odsłonięte głębsze warstwy rogówki. W ciągu kilkunastu sekund laser modeluje kształt rogówki zmieniając jej moc optyczną. Po zakończeniu działania lasera odchylony płatek zostaje umieszczony na pierwotnym miejscu. Zabieg wykonuje się raz na zawsze. Tylko u osób po czterdziestym roku życia z przyczyn fizjologicznych - trzeba dobrać okulary do czytania. Materiał został pobrany: Poradnik med. pod red. K. Janickiego Świat Wiedzy Repetytorium maturzysty J. Fuerst wyd. GREG Vademecum Maturalne Biologia wyd. Operon

Temat: Budowa i działanie narządu wzroku.

Temat: Budowa i działanie narządu wzroku. Temat: Budowa i działanie narządu wzroku. Oko jest narządem wzroku. Umożliwia ono rozróżnianie barw i widzenie przedmiotów znajdujących się w różnych odległościach. Oko jest umiejscowione w kostnym oczodole.

Bardziej szczegółowo

Zmysł wzroku Narząd wzroku Zdolność układu nerwowego do odbierania bodźców świetlnych i przetwarzania ich w mózgu na wrażenia wzrokowe jest określana jako zmysł wzroku. Anatomiczną postacią tego zmysłu

Bardziej szczegółowo

Tajemnice świata zmysłów oko.

Tajemnice świata zmysłów oko. Tajemnice świata zmysłów oko. Spis treści Narządy zmysłów Zmysły u człowieka Oko Budowa oka Model budowy siatkówki Działanie oka Kolory oczu Choroby oczu Krótkowzroczność Dalekowzroczność Astygmatyzm Akomodacja

Bardziej szczegółowo

Urazy. Zebrała i opracowała Maria Sałamacha

Urazy. Zebrała i opracowała Maria Sałamacha Urazy Zebrała i opracowała Maria Sałamacha Zagrożenia w domu i w szkole Krwotoki i krwawienia Leczenie oparzeń Nie wolno bagatelizować żadnych objawów jego uszkodzenia,

Bardziej szczegółowo

8. Narządy zmysłów. 1. Budowa i działanie narządu wzroku. 2. Ucho narząd słuchu i równowagi. 3. Higiena oka i ucha

8. Narządy zmysłów. 1. Budowa i działanie narządu wzroku. 2. Ucho narząd słuchu i równowagi. 3. Higiena oka i ucha 8. Narządy zmysłów 1. Budowa i działanie narządu wzroku 2. Ucho narząd słuchu i równowagi 3. Higiena oka i ucha 4. Zmysły powonienia, smaku i dotyku Senses the ability to perceive information from the

Bardziej szczegółowo

OKO BUDOWA I INFORMACJE. Olimpia Halasz xd Bartosz Kulus ; x

OKO BUDOWA I INFORMACJE. Olimpia Halasz xd Bartosz Kulus ; x OKO BUDOWA I INFORMACJE Olimpia Halasz xd Bartosz Kulus ; x OCZY - narządy receptorowe umożliwiające wykrywanie kierunku padania światła i jego intensywności oraz, wraz ze wzrostem złożoności konstrukcji,

Bardziej szczegółowo

Jeden z narządów zmysłów. Umożliwia rozpoznawanie kształtów, barw i ruchów. Odczytuje moc i kąt padania światła. Bardziej wyspecjalizowanie oczy

Jeden z narządów zmysłów. Umożliwia rozpoznawanie kształtów, barw i ruchów. Odczytuje moc i kąt padania światła. Bardziej wyspecjalizowanie oczy I CO MU ZAGRAŻA Jeden z narządów zmysłów. Umożliwia rozpoznawanie kształtów, barw i ruchów. Odczytuje moc i kąt padania światła. Bardziej wyspecjalizowanie oczy pozwalają np. widzieć w ciemności. Zewnętrzne

Bardziej szczegółowo

ØYET - OKO ROGÓWKA (HORNHINNEN)

ØYET - OKO ROGÓWKA (HORNHINNEN) ØYET - OKO ROGÓWKA (HORNHINNEN) Błona (hinne) ta to okno oka na świat. Ma 5 mm grubości i składa się z 5 warstw. Warstwa zewnętrzna to nabłonek (epitelet). Chroni on oko przed uszkodzeniem i zapewnia gładką

Bardziej szczegółowo

Temat 3. 1.Budowa oka 2.Widzenie stereoskopowe 3.Powstawanie efektu stereoskopowe 4.Stereoskop zwierciadlany

Temat 3. 1.Budowa oka 2.Widzenie stereoskopowe 3.Powstawanie efektu stereoskopowe 4.Stereoskop zwierciadlany Temat 3 1.Budowa oka 2.Widzenie stereoskopowe 3.Powstawanie efektu stereoskopowe 4.Stereoskop zwierciadlany Budowa oka oko + narządy dodatkowe Oko = gałka oczna + nerw wzrokowy Narządy dodatkowe = Aparat

Bardziej szczegółowo

Wady i choroby oczu i uszu

Wady i choroby oczu i uszu Wady i choroby oczu i uszu Oko miarowe Większość osób ma oczy miarowe, to znaczy takie, które prawidłowo skupiają promienie świetlne na siatkówce. Niektórzy mają jednak oczy niemiarowe. Związane z tym

Bardziej szczegółowo

Przebieg jaskry często jest bezobjawowy lub skąpoobjawowy. Do objawów charakterystycznych zalicza się:

Przebieg jaskry często jest bezobjawowy lub skąpoobjawowy. Do objawów charakterystycznych zalicza się: Jaskra Jaskra należy do grupy chorób, których wspólną cechą jest postępujące uszkodzenie nerwu wzrokowego. Charakteryzują ją zmiany morfologiczne w tarczy nerwu wzrokowego, ubytki w polu widzenia oraz

Bardziej szczegółowo

KRÓTKOWZROCZNOŚĆ NADWZROCZNOŚĆ ASTYGMATYZM PRESBYOPIA WADY WZROKU SIATKÓWKA SOCZEWKA ROGÓWKA TĘCZÓWKA CIAŁO SZKLISTE

KRÓTKOWZROCZNOŚĆ NADWZROCZNOŚĆ ASTYGMATYZM PRESBYOPIA WADY WZROKU SIATKÓWKA SOCZEWKA ROGÓWKA TĘCZÓWKA CIAŁO SZKLISTE WADY WZROKU KRÓTKOWZROCZNOŚĆ NADWZROCZNOŚĆ ASTYGMATYZM PRESBYOPIA SOCZEWKA SIATKÓWKA ROGÓWKA TĘCZÓWKA CIAŁO SZKLISTE KRÓTKOWZROCZNOŚĆ Krótkowzroczność jest zazwyczaj spowodowana zbyt długą gałką oczną.

Bardziej szczegółowo

Depilacja laserowa laserowe usuwanie owłosienia

Depilacja laserowa laserowe usuwanie owłosienia Depilacja laserowa laserowe usuwanie owłosienia USTUPSKA-KUBECZEK Katarzyna Mechanizm działania światła lasera na mieszek włosowy i włos Laser stosowany do zabiegów depilacji działa powierzchownie, nie

Bardziej szczegółowo

Retinopatia cukrzycowa

Retinopatia cukrzycowa Retinopatia cukrzycowa Retinopatia cukrzycowa jest w krajach rozwiniętych jedną z głównych przyczyn ślepoty. Rozwija się u znacznej liczby pacjentów długo chorujących na cukrzycę, która może być przyczyną

Bardziej szczegółowo

ZWIĄZEK DYSLEKSJI Z WADAMI WIDZENIA. TERESA MAZUR

ZWIĄZEK DYSLEKSJI Z WADAMI WIDZENIA. TERESA MAZUR ZWIĄZEK DYSLEKSJI Z WADAMI WIDZENIA. TERESA MAZUR WSTĘP Widzenie to proces zachodzący w mózgu dzięki pracy skomplikowanego układu wzrokowego. Tylko prawidłowy rozwój tego układu pozwala nam w pełni korzystać

Bardziej szczegółowo

Czerwcowe spotkania ze specjalistami. Profilaktyka jaskry. Marek Rzendkowski Pryzmat-Okulistyka, Gliwice

Czerwcowe spotkania ze specjalistami. Profilaktyka jaskry. Marek Rzendkowski Pryzmat-Okulistyka, Gliwice Czerwcowe spotkania ze specjalistami Profilaktyka jaskry Marek Rzendkowski Pryzmat-Okulistyka, Gliwice Gliwice, czerwiec 2018 Co robić żeby czegoś nie przeoczyć?... - Wada wzroku - okulary - Jaskra ważna

Bardziej szczegółowo

Temat: Higiena i choroby układu oddechowego.

Temat: Higiena i choroby układu oddechowego. Temat: Higiena i choroby układu oddechowego. 1. Sprawność układu oddechowego - ważnym czynnikiem zdrowotnym. a) zanieczyszczenia powietrza Pyły miedzi, aluminium, żelaza, ołowiu, piaskowe, węglowe, azbestowe,

Bardziej szczegółowo

Zaburzenia ustawienia i ruchomości gałek ocznych, zez czyli strabismus

Zaburzenia ustawienia i ruchomości gałek ocznych, zez czyli strabismus Zez Zaburzenia ustawienia i ruchomości gałek ocznych, zez czyli strabismus Wodzenie oczami we wszystkich możliwych kierunkach, warunkujące obser wację przedmiotów i obiektów ruchomych w szeroko rozumianym

Bardziej szczegółowo

6.2. Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dotyczącego produktu leczniczego DUOKOPT przeznaczone do wiadomości publicznej

6.2. Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dotyczącego produktu leczniczego DUOKOPT przeznaczone do wiadomości publicznej 6.2. Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dotyczącego produktu leczniczego DUOKOPT przeznaczone do wiadomości publicznej 6.2.1. Podsumowanie korzyści wynikających z leczenia Co to jest T2488? T2488

Bardziej szczegółowo

Zapalenie ucha środkowego

Zapalenie ucha środkowego Zapalenie ucha środkowego Poradnik dla pacjenta Dr Maciej Starachowski Ostre zapalenie ucha środkowego. Co to jest? Ostre zapalenie ucha środkowego jest rozpoznawane w przypadku zmian zapalnych w uchu

Bardziej szczegółowo

Dodatek 1. C f. A x. h 1 ( 2) y h x. powrót. xyf

Dodatek 1. C f. A x. h 1 ( 2) y h x. powrót. xyf B Dodatek C f h A x D y E G h Z podobieństwa trójkątów ABD i DEG wynika z h x a z trójkątów DC i EG ' ' h h y ' ' to P ( ) h h h y f to ( 2) y h x y x y f ( ) i ( 2) otrzymamy to yf xy xf f f y f h f yf

Bardziej szczegółowo

f = -50 cm ma zdolność skupiającą

f = -50 cm ma zdolność skupiającą 19. KIAKOPIA 1. Wstęp W oku miarowym wymiary struktur oka, ich wzajemne odległości, promienie krzywizn powierzchni załamujących światło oraz wartości współczynników załamania ośrodków, przez które światło

Bardziej szczegółowo

PROGRAM WCZESNEGO WYKRYWANIA ZABURZEŃ WIDZENIA PROWADZĄCYCH DO INWALIDZTWA WZROKOWEGO SKIEROWANY DO DZIECI W WIEKU 1-6 LAT

PROGRAM WCZESNEGO WYKRYWANIA ZABURZEŃ WIDZENIA PROWADZĄCYCH DO INWALIDZTWA WZROKOWEGO SKIEROWANY DO DZIECI W WIEKU 1-6 LAT PROGRAM WCZESNEGO WYKRYWANIA ZABURZEŃ WIDZENIA PROWADZĄCYCH DO INWALIDZTWA WZROKOWEGO SKIEROWANY DO DZIECI W WIEKU 1-6 LAT Joanna Sowińska-Szkocka Zespół Poradni Okulistycznych SPS ZOZ ZDROJE Cele programu

Bardziej szczegółowo

Wady refrakcji u niemowląt, dzieci i młodzieży.

Wady refrakcji u niemowląt, dzieci i młodzieży. Anna Gotz-Więckowska Wady refrakcji u niemowląt, dzieci i młodzieży. Katedra Okulistyki i Klinika Okulistyczna UM w Poznaniu Kierownik: Prof.UM dr hab. Jarosław Kocięcki Rozwój narządu wzroku Precyzyjny

Bardziej szczegółowo

Jedynym obecnie znanym sposobem leczenia jaskry jest obniżanie ciśnienia wewnątrzgałkowego

Jedynym obecnie znanym sposobem leczenia jaskry jest obniżanie ciśnienia wewnątrzgałkowego Jacek P. Szaflik Katedra i Klinika Okulistyki II Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. n. med. Jacek P. Szaflik Jaskra jest chorobą nieuleczalną Jednak

Bardziej szczegółowo

Korekcja wad wzroku. zmiana położenia ogniska. Aleksandra Pomagier Zespół Szkół nr1 im KEN w Szczecinku, klasa 1BLO

Korekcja wad wzroku. zmiana położenia ogniska. Aleksandra Pomagier Zespół Szkół nr1 im KEN w Szczecinku, klasa 1BLO Korekcja wad wzroku zmiana położenia ogniska Aleksandra Pomagier Zespół Szkół nr im KEN w Szczecinku, klasa BLO OKULISTYKA Dział medycyny zajmujący się budową oka, rozpoznawaniem i leczeniem schorzeń oczu.

Bardziej szczegółowo

Struktury oka, które odgrywają rolę w mechanizmie powstawania jaskry:

Struktury oka, które odgrywają rolę w mechanizmie powstawania jaskry: Jaskra podstawowe informacje Oko budowa Twardówka Siatkówka Nerw wzrokowy Ciecz wodnista Rogówka Tęczówka Mięśnie oka Źrenica Soczewka Ciało rzęskowe Ciało szkliste Struktury oka, które odgrywają rolę

Bardziej szczegółowo

soczewka, leży ona poza tęczówką i jest drugą w kolejności strukturą załamującą światło, przy czym jej kształt przez długi okres życia jest zmienny

soczewka, leży ona poza tęczówką i jest drugą w kolejności strukturą załamującą światło, przy czym jej kształt przez długi okres życia jest zmienny Wzrok Jak Widzimy? Wzrok - jeden z pięciu zmysłów, polega on na rozpoznawaniu kształtów, barw oraz natężenia światła. Głównym narządem wzroku jest oko, które posiada aparaty ochronne w postaci brwi, rzęs,

Bardziej szczegółowo

uszkodzenie tkanek spowodowane rozszerzeniem lub zwężeniem zamkniętych przestrzeni gazowych, wskutek zmian objętości gazu w nich zawartego.

uszkodzenie tkanek spowodowane rozszerzeniem lub zwężeniem zamkniętych przestrzeni gazowych, wskutek zmian objętości gazu w nich zawartego. Barotrauma uszkodzenie tkanek spowodowane rozszerzeniem lub zwężeniem zamkniętych przestrzeni gazowych, wskutek zmian objętości gazu w nich zawartego. Podział urazów ciœnieniowych płuc zatok obocznych

Bardziej szczegółowo

28 Choroby infekcyjne

28 Choroby infekcyjne 28 Choroby infekcyjne Ludzki wirus upośledzenia odporności (HIV)/zespół nabytego upośledzenia odporności (AIDS) Retinopatia związana z ludzkim wirusem upośledzenia odporności Retinopatia HIV to rodzaj

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie do technologii HDR

Wprowadzenie do technologii HDR Wprowadzenie do technologii HDR Konwersatorium 2 - inspiracje biologiczne mgr inż. Krzysztof Szwarc krzysztof@szwarc.net.pl Sosnowiec, 5 marca 2018 1 / 26 mgr inż. Krzysztof Szwarc Wprowadzenie do technologii

Bardziej szczegółowo

NARZĄD WZROKU

NARZĄD WZROKU NARZĄD WZROKU Oko można porównać do kamery cyfrowej, wyposażonej w: system soczewek (rogówka, soczewka, ciało szkliste) automatyczną regulację ostrości obrazu (akomodacja) automatyczną regulację przesłony

Bardziej szczegółowo

Zapobieganie rozwojowi niedowidzenia wczesne wykrywanie wad wzroku i zeza u dzieci

Zapobieganie rozwojowi niedowidzenia wczesne wykrywanie wad wzroku i zeza u dzieci Załącznik Nr 1 do Umowy Nr z dnia Program profilaktyczny Zapobieganie rozwojowi niedowidzenia wczesne wykrywanie wad wzroku i zeza u dzieci Łódź, kwiecień 2008 Podstawa prawna: - art. 35 oraz art. 54 ustawy

Bardziej szczegółowo

Zaćma. Sandra Zuziak 2013-07-29

Zaćma. Sandra Zuziak 2013-07-29 Zaćma Sandra Zuziak 1 Zaćma zajmuje pierwsze miejsce w rankingu przyczyn ślepoty we współczesnym świecie wg statystyk Światowej Organizacji Zdrowia www.korektorzdrowia.pl 2 Definicja Zaćma (łac. cataracta)

Bardziej szczegółowo

17. Który z rysunków błędnie przedstawia bieg jednobarwnego promienia światła przez pryzmat? A. rysunek A, B. rysunek B, C. rysunek C, D. rysunek D.

17. Który z rysunków błędnie przedstawia bieg jednobarwnego promienia światła przez pryzmat? A. rysunek A, B. rysunek B, C. rysunek C, D. rysunek D. OPTYKA - ĆWICZENIA 1. Promień światła padł na zwierciadło tak, że odbił się od niego tworząc z powierzchnią zwierciadła kąt 30 o. Jaki był kąt padania promienia na zwierciadło? A. 15 o B. 30 o C. 60 o

Bardziej szczegółowo

Wirus HPV przyczyny, objawy i leczenie

Wirus HPV przyczyny, objawy i leczenie Wirus HPV przyczyny, objawy i leczenie Spis treści: 1. 2. 3. 4. 5. Informacje ogólne Przyczyny Objawy Leczenie Rodzaje HPV Informacje ogólne Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV Human Papilloma Virus) stanowi

Bardziej szczegółowo

METODY BADAŃ W OKULISTYCE

METODY BADAŃ W OKULISTYCE Dr med. Joanna Wąsiewicz-Rager Wywiad okulistyczny przyczyna zgłoszenia się do okulisty przebyte choroby narządu wzroku urazy gałki ocznej wywiad dotyczący wieku dziecięcego-zezy dotychczasowa korekcja

Bardziej szczegółowo

Temat 3. 1.Budowa oka 2.Widzenie stereoskopowe 3.Powstawanie efektu stereoskopowe 4.Stereoskop zwierciadlany

Temat 3. 1.Budowa oka 2.Widzenie stereoskopowe 3.Powstawanie efektu stereoskopowe 4.Stereoskop zwierciadlany Temat 3 1.Budowa oka 2.Widzenie stereoskopowe 3.Powstawanie efektu stereoskopowe 4.Stereoskop zwierciadlany Budowa oka oko + narządy dodatkowe Oko = gałka oczna + nerw wzrokowy Narządy dodatkowe = Aparat

Bardziej szczegółowo

Choroby bydła: co robić, gdy oczy szwankują?

Choroby bydła: co robić, gdy oczy szwankują? .pl https://www..pl Choroby bydła: co robić, gdy oczy szwankują? Autor: dr hab. inż. Maciej Adamski Data: 24 lutego 2018 Choć efektywność produkcji w stadach bydła zależy od wielu czynników, podstawowym

Bardziej szczegółowo

- 1 - OPTYKA - ĆWICZENIA

- 1 - OPTYKA - ĆWICZENIA - 1 - OPTYKA - ĆWICZENIA 1. Promień światła padł na zwierciadło tak, że odbił się od niego tworząc z powierzchnią zwierciadła kąt 30 o. Jaki był kąt padania promienia na zwierciadło? A. 15 o B. 30 o C.

Bardziej szczegółowo

Siarczan polikarboksymetyloglukozy RGTA Wyrób medyczny. Informacja dla pacjenta

Siarczan polikarboksymetyloglukozy RGTA Wyrób medyczny. Informacja dla pacjenta Siarczan polikarboksymetyloglukozy RGTA Wyrób medyczny Informacja dla pacjenta CZYM JEST ROGÓWKA? Rogówka to przejrzysta przednia część oka, przypominająca okno w kształcie kopuły. Jej powierzchnię pokrywa

Bardziej szczegółowo

Okulistyka. Klasyfikuj prace: Pielęgniarstwo okulistyczne w WY 158.

Okulistyka. Klasyfikuj prace: Pielęgniarstwo okulistyczne w WY 158. WW Okulistyka Klasyfikuj prace: Pielęgniarstwo okulistyczne w WY 158. WW 1-100 Wydawnictwa informacyjne i ogólne WW 101-290 Oko WW 101-113 Anatomia. Fizjologia. Higiena WW 140-160 Choroby. Postrzeganie

Bardziej szczegółowo

Dr hab.n.med. Lidia Puchalska-Niedbał. II Katedra i Klinika Okulistyki Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie

Dr hab.n.med. Lidia Puchalska-Niedbał. II Katedra i Klinika Okulistyki Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie Wykrywanie wad i schorzeń narządu wzroku wśród uczniów klas II szkół podstawowych w Szczecinie projekt polityki zdrowotnej finansowany przez Miejski Urzęd Gminy Szczecin Dr hab.n.med. Lidia Puchalska-Niedbał

Bardziej szczegółowo

Formularz zgłoszeniowy na badanie kwalifikacyjne do mikropolaryzacji mózgu

Formularz zgłoszeniowy na badanie kwalifikacyjne do mikropolaryzacji mózgu Formularz zgłoszeniowy na badanie kwalifikacyjne do mikropolaryzacji mózgu Data... Poniższe schorzenia zazwyczaj nie stanowią przeciwwskazania do zastosowania mikropolaryzacji. Proszę zatem o udzielenie

Bardziej szczegółowo

OPARZENIA TERMICZNE I CHEMICZNE

OPARZENIA TERMICZNE I CHEMICZNE OPARZENIA TERMICZNE I CHEMICZNE EDUKACJA DLA BEZPIECZEŃSTWA Opracował: mgr Mirosław Chorąży Co to jest oparzenie? Oparzenie - uszkodzenie powierzchni skóry, głębiej położonych tkanek lub nawet narządów

Bardziej szczegółowo

Zagrożenia na stanowisku pracy i dobór środków ochrony indywidualnej ochrona oczu (cz. 1)

Zagrożenia na stanowisku pracy i dobór środków ochrony indywidualnej ochrona oczu (cz. 1) Zagrożenia na stanowisku pracy i dobór środków ochrony indywidualnej ochrona oczu (cz. 1) Źródła i rodzaje zagrożeń oczu Najczęstsze źródła i rodzaje zagrożeń oczu, które występują na stanowisku pracy.

Bardziej szczegółowo

Zadanie 1. Dokoocz zdanie wybierając odpowiedz spośród podanych *A-F].Do aparatu ochronnego oka zalicza się :

Zadanie 1. Dokoocz zdanie wybierając odpowiedz spośród podanych *A-F].Do aparatu ochronnego oka zalicza się : Narządy zmysłu Arkadiusz Pikora Zadanie 1. Dokoocz zdanie wybierając odpowiedz spośród podanych *A-F].Do aparatu ochronnego oka zalicza się : A.Powieki B. Naczyniówkę C. Twardówkę D. Spojówkę E. Soczewkę

Bardziej szczegółowo

Jakie są przyczyny uszkodzenia słuchu?

Jakie są przyczyny uszkodzenia słuchu? Jakie są przyczyny uszkodzenia słuchu? Pruszewicz według kryterium etiologicznego podzielił zaburzenia słuchu u dzieci na trzy grupy: 1. głuchota dziedziczna i wady rozwojowe, 2. głuchota wrodzona, 3.

Bardziej szczegółowo

PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdffactory www.pdffactory.pl/ Agata Miłaszewska 3gB

PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdffactory www.pdffactory.pl/ Agata Miłaszewska 3gB Agata Miłaszewska 3gB rogówka- w części centralnej ma grubość około 0,5 mm, na obwodzie do 1 mm, zbudowana jest z pięciu warstw, brak naczyń krwionośnych i limfatycznych, obfite unerwienie, bezwzględny

Bardziej szczegółowo

PROFILAKTYKA PRZECIW GRYPIE

PROFILAKTYKA PRZECIW GRYPIE PROFILAKTYKA PRZECIW GRYPIE Koordynator profilaktyki : mgr piel. Anna Karczewska CELE: zwiększanie świadomości pacjenta na temat szczepionek przeciwko grypie zapobieganie zachorowań na grypę zapobieganie

Bardziej szczegółowo

Młodzieńcze Idiopatyczne Zapalenie Stawów

Młodzieńcze Idiopatyczne Zapalenie Stawów www.printo.it/pediatric-rheumatology/pl/intro Młodzieńcze Idiopatyczne Zapalenie Stawów Wersja 2016 2. RÓŻNE POSTACI MIZS 2.1 Czy istnieją różne postaci tej choroby? Istnieje kilka postaci MIZS. Różnią

Bardziej szczegółowo

Optyka geometryczna - soczewki Tadeusz M. Molenda Instytut Fizyki US

Optyka geometryczna - soczewki Tadeusz M. Molenda Instytut Fizyki US Optyka geometryczna - soczewki Tadeusz M. Molenda Instytut Fizyki US Budowa oka 1. twardówka 2. naczyniówka 3. kanał Schlemma 4. wyrostek rzęskowy 5. rogówka 6. tęczówka 7. źrenica 8. komora przednia oka

Bardziej szczegółowo

NOWOTWORY SKÓRY. W USA około 20% populacji zachoruje nowotwory skóry.

NOWOTWORY SKÓRY. W USA około 20% populacji zachoruje nowotwory skóry. NOWOTWORY SKÓRY Nowotwory skóry są zmianami zlokalizowanymi na całej powierzchni ciała najczęściej w miejscach, w których nastąpiło uszkodzenie skóry. Najważniejszym czynnikiem etiologicznym jest promieniowanie

Bardziej szczegółowo

WIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY TYPU C PROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ HCV

WIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY TYPU C PROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ HCV WIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY TYPU C PROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ HCV Wątroba to największy i bardzo ważny narząd! Produkuje najważniejsze białka Produkuje żółć - bardzo istotny czynnik w procesie trawienia

Bardziej szczegółowo

Przyczyny zaniku nerwu wzrokowego są następujące:

Przyczyny zaniku nerwu wzrokowego są następujące: JASKRA Na jaskrę cierpi 67 milionów ludzi na świecie, a ponad 6 milionów jest z tego powodu całkowicie niewidomych. Na czym polega to schorzenie? W prawidłowym oku odbywa się stale krążenie płynu śródocznego,

Bardziej szczegółowo

Kąpiel kwasowęglowa sucha

Kąpiel kwasowęglowa sucha Kąpiel kwasowęglowa sucha Jest to zabieg polegający na przebywaniu w komorze do suchych kąpieli w CO2 z bezwodnikiem kwasu węglowego. Ciało pacjenta (z wyłączeniem głowy) jest zamknięte w specjalnej komorze,

Bardziej szczegółowo

Czerniak nowotwór skóry

Czerniak nowotwór skóry Czerniak nowotwór skóry Co to jest czerniak? Czerniak jest nowotworem złośliwym skóry. Wywodzi się z melanocytów komórek pigmentowych wytwarzających barwnik zwany melaniną, który sprawia, że skóra ciemnieje

Bardziej szczegółowo

PROMIENIOWANIE SŁONECZNE

PROMIENIOWANIE SŁONECZNE moduł II foliogram 1 PROMIENIOWANIE SŁONECZNE CIEPLNE (podczerwone) NADFIOLETOWE WIDZIALNE RADIOWE RENTGENOWSKIE CZĄSTECZKOWE >> NIE DOCIERA DO POWIERZCHNI ZIEMI W ISTOTNEJ ILOŚCI moduł II foliogram 2

Bardziej szczegółowo

Kod zdrowia dla początkujących Zuchwałych 1 : 2,5-3,5 : 0,5-0,8

Kod zdrowia dla początkujących Zuchwałych 1 : 2,5-3,5 : 0,5-0,8 // Kod zdrowia dla początkujących Zuchwałych 1 : 2,5-3,5 : 0,5-0,8 Białko 1 : Tłuszcz 2,5-3,5 : Węglowodany 05-0,8 grama na 1 kilogram wagi należnej i nie przejmuj się kaloriami. Po kilku tygodniach dla

Bardziej szczegółowo

I. TEST SPRAWDZAJĄCY WIELOSTOPNIOWY : BODŹCE I ICH ODBIERANIE

I. TEST SPRAWDZAJĄCY WIELOSTOPNIOWY : BODŹCE I ICH ODBIERANIE I. TEST SPRAWDZAJĄCY WIELOSTOPNIOWY : BODŹCE I ICH ODBIERANIE INSTRUKCJA Test składa się z 28 pytań. Pytania są o zróżnicowanym stopniu trudności, ale ułożone w takiej kolejności aby ułatwić Ci pracę.

Bardziej szczegółowo

Zapobieganie rozwojowi niedowidzenia wczesne wykrywanie wad wzroku i zeza u dzieci

Zapobieganie rozwojowi niedowidzenia wczesne wykrywanie wad wzroku i zeza u dzieci Załącznik do Uchwały Nr Zarządu Województwa Łódzkiego z dnia Program profilaktyczny Zapobieganie rozwojowi niedowidzenia wczesne wykrywanie wad wzroku i zeza u dzieci Łódź, 2013 rok 1. Podstawa prawna:

Bardziej szczegółowo

Prosta i skuteczna, nowa metoda leczenia jaskry

Prosta i skuteczna, nowa metoda leczenia jaskry Implant XEN Nowa skuteczna metoda leczenia jaskry Dla osób, u których ciśnienie w gałce ocznej jest zbyt wysokie pomimo stosowania kropli przeciwjaskrowych Obniża ciśnienie wewnątrz gałki ocznej, aby zapobiec

Bardziej szczegółowo

PORADNIK DLA OPIEKUNÓW OSÓB STARSZYCH

PORADNIK DLA OPIEKUNÓW OSÓB STARSZYCH PORADNIK DLA OPIEKUNÓW OSÓB STARSZYCH Co mam zrobić gdy podopieczny skarży się na boleści? Co zrobić gdy zachoruje? Jak opiekować się osobą z Alzheimerem, Demencją czy inna chorobą? Jakie problemy mogą

Bardziej szczegółowo

WOJEWÓDZKA KOMISJA KONKURSU PRZYRODNICZEGO

WOJEWÓDZKA KOMISJA KONKURSU PRZYRODNICZEGO WOJEWÓDZKA KOMISJA KONKURSU PRZYRODNICZEGO ZADANIA NA ETAP SZKOLNY KONKURSU PRZYRODNICZEGO W ROKU SZKOLNYM 2009/2010 Instrukcja dla uczestników Konkursu 1. Test musi być rozwiązywany samodzielnie. 2. Test

Bardziej szczegółowo

MAM HAKA NA CHŁONIAKA

MAM HAKA NA CHŁONIAKA MAM HAKA NA CHŁONIAKA CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA Chłoniaki są to choroby nowotworowe, w których następuje nieprawidłowy wzrost komórek układu limfatycznego (chłonnego). Podobnie jak inne nowotwory, chłoniaki

Bardziej szczegółowo

Jaskra Klasyfikacja: 1. Jaskra pierwotna:

Jaskra Klasyfikacja: 1. Jaskra pierwotna: Jaskra Zespół chorób oka, które prowadzą do postępującego i nieodwracalnego uszkodzenia nerwu wzrokowego i komórek zwojowych siatkówki, co powoduje uszkodzenie lub utratę wzroku. Choroba ta może spotkać

Bardziej szczegółowo

Zmysły. Wzrok 250 000 000. Węch 40 000 000. Dotyk 2 500 000. Smak 1 000 000. Słuch 25 000. Równowaga?

Zmysły. Wzrok 250 000 000. Węch 40 000 000. Dotyk 2 500 000. Smak 1 000 000. Słuch 25 000. Równowaga? Zmysły Rodzaj zmysłu Liczba receptorów Wzrok 250 000 000 Węch 40 000 000 Dotyk 2 500 000 Smak 1 000 000 Słuch 25 000 Równowaga? Fale elektromagnetyczne Wzrok Informacje kształt zbliżony do podstawowych

Bardziej szczegółowo

Podziękowania. Przedmowa do wydania polskiego Skróty. Rozdział 1. Powieki 1

Podziękowania. Przedmowa do wydania polskiego Skróty. Rozdział 1. Powieki 1 v Podziękowania Przedmowa Przedmowa do wydania polskiego Skróty xii xiii xiv xv Rozdział 1. Powieki 1 Rzęsy.................................................. 2 Przewlekłe zapalenie brzegów powiek.......................

Bardziej szczegółowo

Fizjologia czlowieka seminarium + laboratorium. M.Eng. Michal Adam Michalowski

Fizjologia czlowieka seminarium + laboratorium. M.Eng. Michal Adam Michalowski Fizjologia czlowieka seminarium + laboratorium M.Eng. Michal Adam Michalowski michal.michalowski@uwr.edu.pl michaladamichalowski@gmail.com michal.michalowski@uwr.edu.pl https://mmichalowskiuwr.wordpress.com/

Bardziej szczegółowo

Jesteśmy tym czym oddychamy?

Jesteśmy tym czym oddychamy? Jesteśmy tym czym oddychamy? Jak działają płuca Najczęstsze choroby płuc Dr med. Piotr Dąbrowiecki Wojskowy Instytut Medyczny Polska Federacja Stowarzyszeń Chorych na Astmę Alergię i POCHP ANATOMIA UKŁADU

Bardziej szczegółowo

Regulacja nerwowo-hormonalna. 1. WskaŜ strzałkami na rysunku gruczoły i napisz ich nazwy: przysadka mózgowa, tarczyca, jajniki, nadnercza.

Regulacja nerwowo-hormonalna. 1. WskaŜ strzałkami na rysunku gruczoły i napisz ich nazwy: przysadka mózgowa, tarczyca, jajniki, nadnercza. Regulacja nerwowo-hormonalna 1. WskaŜ strzałkami na rysunku gruczoły i napisz ich nazwy: przysadka mózgowa, tarczyca, jajniki, nadnercza. 2. Zaznacz nazwę struktury, która koordynuje działalność wszystkich

Bardziej szczegółowo

BADANIE ZMYSŁU WZROKU

BADANIE ZMYSŁU WZROKU BADANIE ZMYSŁU WZROKU Badanie Ślepej Plamki Mariottea macula ceca Tarcza nerwu wzrokowego (discus nervi optici) ( Drugi nerw czaszkowy N.Opticus (II) Miejsce na siatkówce całkowicie niewrażliwe na bodźce

Bardziej szczegółowo

STOMATOLOGIA ZACHOWAWCZA

STOMATOLOGIA ZACHOWAWCZA STOMATOLOGIA ZACHOWAWCZA Stomatologia zachowawcza- zajmuje się metodami zachowania naturalnych właściwości zębów, które zostały utracone na skutek działania bodźców zewnętrznych. Najgroźniejszym z nich

Bardziej szczegółowo

Żel antycellulitowy ŻEL ANTYCELLULITOWY. Czym jest cellulit? INFORMACJE OGÓLNE

Żel antycellulitowy ŻEL ANTYCELLULITOWY. Czym jest cellulit? INFORMACJE OGÓLNE Czym jest cellulit? cellulit= skórka pomarańczowa = nierównomierne rozmieszczenie tkanki tłuszczowej, wody i produktów przemiany materii w tkankach skóry, widoczne wgłębienia i guzkowatość skóry, występująca

Bardziej szczegółowo

SIRIO GŁĘBOKA STYMULACJA KAWITACYJNA

SIRIO GŁĘBOKA STYMULACJA KAWITACYJNA SIRIO GŁĘBOKA STYMULACJA KAWITACYJNA BTL Polska Sp. z o.o. ul. Leonidasa 49 02-239 Warszawa tel. 22 667 02 76 fax 22 667 95 39 btlnet@btlnet.pl www.btlnet.pl Wszystkie prawa zastrzeżone. Pomimo tego, że

Bardziej szczegółowo

A18.5 Gruźlica oka. Wyłączenie: następstwa jaglicy (B94.0) A71.0 Początkowe stadium jaglicy. Włączenie: Podejrzenie jaglicy A71.

A18.5 Gruźlica oka. Wyłączenie: następstwa jaglicy (B94.0) A71.0 Początkowe stadium jaglicy. Włączenie: Podejrzenie jaglicy A71. A18.5 Gruźlica oka Włączenie: Gruźlicze zapalenie:naczyniówki i siatkówki (H32.0) Włączenie: Gruźlicze zapalenie:blaszki nadtwardówkowej (H19.0) Włączenie: Gruźlicze zapalenie:śródmiąższowe rogówki (H19.2)

Bardziej szczegółowo

Zakażenia wywołane przez paciorkowce z grupy A. Informacje dla pacjentów

Zakażenia wywołane przez paciorkowce z grupy A. Informacje dla pacjentów Zakażenia wywołane przez paciorkowce z grupy A. Informacje dla pacjentów Health Protection Scotland Co to są zakażenia wywołane przez paciorkowce z grupy A? Paciorkowce z grupy A (ang. Group A Streptococcus,

Bardziej szczegółowo

Powiedz rakowi: NIE!!!

Powiedz rakowi: NIE!!! Powiedz rakowi: NIE!!! Internetowe wydanie gazetki ekologicznej NR 5- wrzesień 2015 W V numerze naszej gazetki poruszymy: Nawyki żywieniowe dzisiejszych nastolatków, czyli domowe pizzerki Kleszcze, czyli

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO. Bocheńska Lecznicza Sól Jodowo-Bromowa 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY

CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO. Bocheńska Lecznicza Sól Jodowo-Bromowa 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Bocheńska Lecznicza Sól Jodowo-Bromowa 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY Produkt leczniczy zawiera sól jodowo-bromową, w tym jodki nie mniej

Bardziej szczegółowo

LASER KTP. CZAJOWSKA Justyna 32D

LASER KTP. CZAJOWSKA Justyna 32D LASER KTP CZAJOWSKA Justyna 32D WSTĘP Lasery coraz częściej są stosowne we współczesnej medycynie. Efekt oddziaływania światła laserowego na organizm jest wypadkową właściwości fizycznych światła lasera

Bardziej szczegółowo

AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Powikłania cukrzycy Retinopatia

AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Powikłania cukrzycy Retinopatia AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Powikłania cukrzycy Retinopatia PRZEWLEKŁE POWIKŁANIA CUKRZYCY Cukrzyca najczęściej z powodu wieloletniego przebiegu może prowadzić do powstania tak zwanych

Bardziej szczegółowo

ZESPÓŁ SUCHEGO OKA. Zadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata

ZESPÓŁ SUCHEGO OKA. Zadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata ZESPÓŁ SUCHEGO OKA Zespól suchego oka (ZSO) jest nieprawidłowością filmu łzowego wynikającą z niedoboru łez lub nadmiernego parowania, powodującą uszkodzenie powierzchni między- powiekowej oka, skutkującą

Bardziej szczegółowo

BADANIE WZROKU TO WIĘCEJ NIŻ KOREKCJA

BADANIE WZROKU TO WIĘCEJ NIŻ KOREKCJA BADANIE WZROKU TO WIĘCEJ NIŻ KOREKCJA Badanie wzroku Oczy to okno, przez które widać ogólny stan Twojego zdrowia Oczy ujawniają dużo więcej informacji na temat naszego stanu zdrowia niż tylko to, jaką

Bardziej szczegółowo

Uzależnienia. Nabyta silna potrzeba zażywania jakiejś substancji.

Uzależnienia. Nabyta silna potrzeba zażywania jakiejś substancji. Uzależnienia Nabyta silna potrzeba zażywania jakiejś substancji. Termin uzależnienie jest stosowany głównie dla osób, które nadużywają narkotyków, alkoholu i papierosów. Używki Wszystkie używki stanowią

Bardziej szczegółowo

Dr n. med. Anna Prokop-Staszecka Dyrektor Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II

Dr n. med. Anna Prokop-Staszecka Dyrektor Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II Dr n. med. Anna Prokop-Staszecka Dyrektor Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II Przewodnicząca Komisji Ekologii i Ochrony Powietrza Rady Miasta Krakowa Schorzenia dolnych dróg oddechowych

Bardziej szczegółowo

METODA DUET. Sulcoflex Trifocal. Soczewka wewnątrzgałkowa. & procedura DUET. Elastyczne rozwiązanie pozwalające przywrócić wzrok

METODA DUET. Sulcoflex Trifocal. Soczewka wewnątrzgałkowa. & procedura DUET. Elastyczne rozwiązanie pozwalające przywrócić wzrok METODA DUET Elastyczne rozwiązanie pozwalające przywrócić wzrok Najszczęśliwsi pacjenci to tacy, którzy dobrze znają dostępne możliwości Co roku na całym świecie wykonywanych jest 27 mln operacji zaćmy

Bardziej szczegółowo

WYCHŁODZENIE I ODMROŻENIE

WYCHŁODZENIE I ODMROŻENIE WYCHŁODZENIE I ODMROŻENIE ZAPAMIETAJ!!! TEKST POGRUBIONY LUB PODKREŚLONY JEST DO ZAPAMIĘTANIA Opracował: mgr Mirosław Chorąży Wychłodzenie i odmrożenia Temperatura 36 C. to stan normalny organizmu ludzkiego.

Bardziej szczegółowo

Mam Haka na Raka. Chłoniak

Mam Haka na Raka. Chłoniak Mam Haka na Raka Chłoniak Nowotwór Pojęciem nowotwór określa się niekontrolowany rozrost nieprawidłowych komórek w organizmie człowieka. Nieprawidłowość komórek oznacza, że różnią się one od komórek otaczających

Bardziej szczegółowo

Jaki kolor widzisz? Doświadczenie pokazuje zjawisko męczenia się receptorów w oku oraz istnienie barw dopełniających. Zastosowanie/Słowa kluczowe

Jaki kolor widzisz? Doświadczenie pokazuje zjawisko męczenia się receptorów w oku oraz istnienie barw dopełniających. Zastosowanie/Słowa kluczowe 1 Jaki kolor widzisz? Abstrakt Doświadczenie pokazuje zjawisko męczenia się receptorów w oku oraz istnienie barw Zastosowanie/Słowa kluczowe wzrok, zmysły, barwy, czopki, pręciki, barwy dopełniające, światło

Bardziej szczegółowo

Soczewki konstrukcja obrazu. Krótkowzroczność i dalekowzroczność.

Soczewki konstrukcja obrazu. Krótkowzroczność i dalekowzroczność. Soczewki konstrukcja obrazu Krótkowzroczność i dalekowzroczność. SOCZEWKA jest to przezroczyste ciało ograniczone powierzchniami kulistymi Soczewki mogą być Wypukłe Wklęsłe i są najczęściej skupiające

Bardziej szczegółowo

EGZEMPLARZ ARCHIWALNY m OPIS OCHRONNY PL 60179

EGZEMPLARZ ARCHIWALNY m OPIS OCHRONNY PL 60179 RZECZPOSPOLITA POLSKA EGZEMPLARZ ARCHIWALNY m OPIS OCHRONNY PL 60179 WZORU UŻYTKOWEGO Y1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (2lJ Numer zgłoszenia: 110171 @ Data zgłoszenia: 18.10.1999 5i) Intel7:

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY SUBSTANCJI CZYNNYCH

CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY SUBSTANCJI CZYNNYCH CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA WŁASNA PRODUKTU LECZNICZEGO PIMAFUCORT (10 mg + 10 mg + 3500 I.U.)/g, maść 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY SUBSTANCJI CZYNNYCH Jeden gram maści zawiera 10

Bardziej szczegółowo

Zadanie Prewencja pierwotna nowotworów finansowane przez ministra zdrowia w ramach Narodowego programu zwalczania chorób nowotworowych.

Zadanie Prewencja pierwotna nowotworów finansowane przez ministra zdrowia w ramach Narodowego programu zwalczania chorób nowotworowych. EDUKACYJNO-INFORMACYJNY PROGRAM PROFILAKTYKI NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH SKÓRY SKÓRA POD LUPĄ MATERIAŁ EDUKACYJNY DLA NAUCZYCIELI SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH 2014 Zadanie Prewencja pierwotna nowotworów finansowane

Bardziej szczegółowo

Podstawowe informacje o chorobach i raku gruczołu krokowego

Podstawowe informacje o chorobach i raku gruczołu krokowego W TROSCE O PACJENTA CHOREGO NA RAKA GRUCZOŁU KROKOWEGO Ogólnopolski program edukacyjny Podstawowe informacje o chorobach i raku gruczołu krokowego Program realizowany pod patronatem Polskiego Towarzystwa

Bardziej szczegółowo

WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI

WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI Elżbieta Adamkiewicz-Drożyńska Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii Początki choroby nowotworowej u dzieci Kumulacja wielu zmian genetycznych

Bardziej szczegółowo

Własności optyczne materii. Jak zachowuje się światło w zetknięciu z materią?

Własności optyczne materii. Jak zachowuje się światło w zetknięciu z materią? Własności optyczne materii Jak zachowuje się światło w zetknięciu z materią? Właściwości optyczne materiału wynikają ze zjawisk: Absorpcji Załamania Odbicia Rozpraszania Własności elektrycznych Refrakcja

Bardziej szczegółowo

2. Plan wynikowy klasa druga

2. Plan wynikowy klasa druga Plan wynikowy klasa druga budowa i funkcjonowanie ciała człowieka ział programu Materiał kształcenia L.g. Wymagania podstawowe Uczeń: Kat. Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: Kat. Pozycja systematyczna 3

Bardziej szczegółowo

Zwroty R. ToxInfo Consultancy and Service Limited Partnership www.msds-europe.com Tel.: +36 70 335 8480

Zwroty R. ToxInfo Consultancy and Service Limited Partnership www.msds-europe.com Tel.: +36 70 335 8480 Zwroty R R1 - Produkt wybuchowy w stanie suchym. R2 - Zagrożenie wybuchem wskutek uderzenia, tarcia, kontaktu z ogniem lub innymi źródłami zapłonu. R3 - Skrajne zagrożenie wybuchem wskutek uderzenia, tarcia,

Bardziej szczegółowo

Najczęstsze choroby błony śluzowej nosa i zatok. Poradnik dla pacjenta Dr Grzegorz Warkowski

Najczęstsze choroby błony śluzowej nosa i zatok. Poradnik dla pacjenta Dr Grzegorz Warkowski Najczęstsze choroby błony śluzowej nosa i zatok Poradnik dla pacjenta Dr Grzegorz Warkowski 1. Błona śluzowa nosa i zatok. Budowa i znaczenie dla organizmu Bariera przeciw zakażeniom i zanieczyszczeniom

Bardziej szczegółowo

Kręgozmyk, choroba Bechterowa, reumatyzm stawów, osteoporoza

Kręgozmyk, choroba Bechterowa, reumatyzm stawów, osteoporoza Kręgozmyk, choroba Bechterowa, reumatyzm stawów, osteoporoza Kręgozmyk (spondylolisteza) - jest to zsunięcie się kręgu do przodu (w kierunku brzucha) w stosunku do kręgu położonego poniżej. Dotyczy to

Bardziej szczegółowo