Warszawa, maj 2011 r.

Transkrypt

1 SPRAWOZDANIE Z WDRAśANIA PROGRAMU OPERACYJNEGO KAPITAŁ LUDZKI w 21 ROKU Warszawa, maj 211 r.

2 SPIS TREŚCI 1. Informacje wstępne Przegląd realizacji programu operacyjnego w okresie objętym sprawozdaniem Realizacja i analiza postępów Analiza jakościowa... 5 Analiza postępu w realizacji celu głównego i celów strategicznych Programu... 7 Analiza postępów w procesie kontraktacji i wydatkowania Cross-financing Certyfikacja wydatków Płatności z Komisji Europejskiej Zmiany w dokumentach programowych Przygotowanie i zmiany wzorów dokumentów dla beneficjentów Prace nad kryteriami wyboru projektów Prace nad przygotowaniem/ zmianą programów pomocowych Realizacja projektów ponadnarodowych i innowacyjnych w PO KL Realizacja działań na rzecz grup znajdujących się w szczególnej sytuacji Realizacja załoŝeń Strategii Lizbońskiej Realizacja załoŝeń Strategii EUROPA Strategia UE dla Regionu Morza Bałtyckiego Realizacja zaleceń i rekomendacji Komisji Europejskiej Rekomendacje i plany IZ w zakresie dalszego przebiegu realizacji Programu Informacja nt. podziału wykorzystania funduszy wg kategorii interwencji Pomoc w podziale na grupy docelowe Pomoc ponownie wypłacona lub wykorzystana Informacja na temat zgodności z przepisami wspólnotowymi Czynności kontrolne zapewniające zgodność realizacji PO KL z przepisami wspólnotowymi Zasada równości szans Zasada partnerstwa Napotkane znaczące problemy oraz podjęte środki zaradcze Zmiany w kontekście realizacji Programu Zmiany społeczno-gospodarcze Zmiany w kontekście przeciwdziałania negatywnym skutkom powodzi Zmiany legislacyjne Zasadnicze modyfikacje w rozumieniu art. 57 Rozporządzenia nr 183/ Komplementarność pomocy z innymi instrumentami wsparcia Uzgodnienia dotyczące systemu monitorowania Monitorowanie Ewaluacja Krajowy System Informatyczny (KSI SIMIK 7-13)

3 2.7.4 Podsystem Monitorowania Europejskiego Funduszu Społecznego 27 (PEFS 27) Komitet Monitorujący PO KL Krajowa rezerwa wykonania pomocy Postęp wdraŝania Programu wg Priorytetów PRIORYTET I Zatrudnienie i integracja społeczna PRIORYTET II Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw oraz poprawa stanu zdrowia osób pracujących PRIORYTET III Wysoka jakość systemu oświaty PRIORYTET IV Szkolnictwo wyŝsze i nauka PRIORYTET V Dobre rządzenie PRIORYTET VI Rynek pracy otwarty dla wszystkich PRIORYTET VII Promocja integracji społecznej PRIORYTET VIII Regionalne kadry gospodarki PRIORYTET IX Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach Analiza wdraŝania Programu w ujęciu regionalnym (profile regionalne) PRIORYTET X Pomoc techniczna Programy współfinansowane z EFS - spójność i koncentracja wsparcia Zintegrowany Pakiet Wytycznych na rzecz Wzrostu i Zatrudnienia Krajowy Plan Działań na rzecz Zatrudnienia Krajowy Program Zabezpieczenie Społeczne i Integracja Społeczna na lata Programy EFRR/Fundusz Spójności: DuŜe projekty Pomoc techniczna Promocja i informacja

4 SPRAWOZDANIE ROCZNE Z WDRAśANIA PROGRAMU OPERACYJNEGO 1. Informacje wstępne PROGRAM OPERACYJNY Cel: Cel 1 Konwergencja Kwalifikowany obszar: kraj Okres programowania: Numer programu (CCI): CCI 27 PL 51 PO 1 SPRAWOZDANIE ROCZNE/ KOŃCOWE Z WDRAśANIA PROGRAMU Nazwa programu: Program Operacyjny Kapitał Ludzki Rok sprawozdawczy: 21 Data zaakceptowania sprawozdania przez Komitet Monitorujący: 4

5 2. Przegląd realizacji programu operacyjnego w okresie objętym sprawozdaniem 2.1 Realizacja i analiza postępów Analiza jakościowa Program Operacyjny Kapitał Ludzki (PO KL) realizuje cel główny Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia (NSRO), wpisując się przede wszystkim w drugi cel horyzontalny, tj. poprawę jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej. PO KL realizuje ten cel za pośrednictwem celu głównego Programu, jakim jest: wzrost poziomu zatrudnienia i spójności społecznej. Ponadto, PO KL przyczynia się do realizacji celu pierwszego NSRO dotyczącego poprawy jakości funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowy mechanizmów partnerstwa, celu czwartego NSRO obejmującego wsparcie przedsiębiorstw i podnoszenie kwalifikacji ich pracowników, celu piątego NSRO odnoszącego się do przeciwdziałania marginalizacji regionów (w zakresie rozwoju społecznego) oraz celu szóstego NSRO, zakładającego wsparcie obszarów wiejskich. Cel główny PO KL osiągany będzie poprzez realizację poniŝszych celów strategicznych: 1. podniesienie poziomu aktywności zawodowej oraz zdolności do zatrudnienia osób bezrobotnych i biernych zawodowo, 2. zmniejszenie obszarów wykluczenia społecznego, 3. poprawa zdolności adaptacyjnych pracowników i przedsiębiorstw do zmian zachodzących w gospodarce, 4. upowszechnienie edukacji społeczeństwa na kaŝdym etapie kształcenia przy równoczesnym zwiększeniu jakości usług edukacyjnych i ich silniejszym powiązaniu z potrzebami gospodarki opartej na wiedzy, 5. zwiększenie potencjału administracji publicznej w zakresie opracowywania polityk i świadczenia usług wysokiej jakości oraz wzmocnienie mechanizmów partnerstwa, 6. wzrost spójności terytorialnej. PO KL finansowany jest w 85% z Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) oraz w 15% ze środków krajowych. Na realizację Programu przewidziano EUR, w tym wkład finansowy EFS stanowi EUR. Alokacja wykorzystywana jest w ramach dziesięciu Priorytetów realizowanych równolegle na poziomie centralnym (Priorytety I-V, X) oraz regionalnym (Priorytety VI-IX): Priorytet I: Zatrudnienie i integracja społeczna, Priorytet II: Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw oraz poprawa stanu zdrowia osób pracujących, Priorytet III: Wysoka jakość systemu oświaty, Priorytet IV: Szkolnictwo wyŝsze i nauka, Priorytet V: Dobre rządzenie, Priorytet VI: Rynek pracy otwarty dla wszystkich, Priorytet VII: Promocja integracji społecznej, Priorytet VIII: Regionalne kadry gospodarki, Priorytet IX: Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach, Priorytet X: Pomoc techniczna. W 21 r. odnotowano wyraźny postęp rzeczowy w realizacji wszystkich obszarów wsparcia w ramach Programu. Przede wszystkim warto wskazać na kontynuację wzrostu wykonania wskaźników w komponencie regionalnym PO KL. Natomiast mniej korzystnie przedstawia się sytuacja w odniesieniu do działań wdraŝanych centralnie. Wpływ na stosunkowo niewielki postęp rzeczowy w realizacji wskaźników komponentu centralnego ma niski poziom wydatkowania środków w obszarach wsparcia Priorytetów I-V. 5

6 Podobnie jak w latach poprzednich, równieŝ w 21 r. pozytywnie wyróŝnia się stopień realizacji wsparcia w obszarze zatrudnienia. Wysoki poziom zaawansowania wdraŝanych działań dotyczy przede wszystkim Priorytetu VI Rynek pracy otwarty dla wszystkich. Niemniej, równieŝ w przypadku Priorytetu I Zatrudnienie i integracja społeczna moŝna mówić o istotnym postępie rzeczowym. DuŜą popularnością wśród beneficjentów cieszy się wsparcie osób bezrobotnych w postaci środków na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Dotację na uruchomienie działalności gospodarczej otrzymało blisko 97 tys. osób, co stanowi 97% wartości docelowej. Warto równieŝ podkreślić, iŝ ponad 4 tys. kluczowych pracowników publicznych słuŝb zatrudnienia zakończyło udział w szkoleniach w systemie pozaszkolnym (99%), natomiast w szkoleniach organizowanych w ramach projektów Priorytetu I kwalifikacje podniosło blisko 1,3 tys. pracowników (3%). W odniesieniu do projektów realizowanych w obszarze edukacji moŝna wskazać istotny postęp w stosunku do poprzedniego okresu sprawozdawczego. Przede wszystkim naleŝy podkreślić niesłabnące zainteresowanie działaniami na rzecz ośrodków wychowania przedszkolnego. Dotychczas wsparcie w ramach Programu uzyskało blisko 2,6 tys. ośrodków przedszkolnych, co stanowi 13% wartości docelowej. Niemniej, ze względu na znaczące zróŝnicowanie regionalne w zakresie dostępu do opieki przedszkolnej oraz wciąŝ niski poziom upowszechnienia edukacji przedszkolnej, w opinii IZ PO KL naleŝy kontynuować przedmiotową formę wsparcia. Jednocześnie, programy rozwojowe ukierunkowane na zmniejszenie dysproporcji w osiągnięciach uczniów wdroŝyło ponad 2,2 tys. szkół i placówek kształcenia zawodowego (74%). NaleŜy jednak dodać, iŝ wciąŝ w niewystarczającym stopniu nawiązywana jest współpraca szkół z sektorem biznesu liczba szkół współpracujących z przedsiębiorstwami w zakresie wdraŝania programów rozwojowych wynosi 842 (37%). Ocena stanu wdraŝania w obszarze integracji społecznej jest bardziej złoŝona. Z jednej strony, naleŝy podkreślić potrzebę obniŝenia wartości docelowych mierników odnoszących się do osób zagroŝonych wykluczeniem społecznym uczestniczących w projektach systemowych ośrodków pomocy społecznej i powiatowych centrów pomocy rodzinie, głównie ze względu na zmianę populacji osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej, jak równieŝ ze względu na długotrwały charakter wsparcia (dotychczas działaniami aktywnej integracji objęto blisko 16 tys. klientów pomocy społecznej, co stanowi 17% celu). Z drugiej strony uwagę zwraca wysokie nadwykonanie wskaźników w zakresie ekonomii społecznej. Wydaje się, iŝ niedoszacowane zostały potrzeby niniejszego sektora na etapie programowania wsparcia. Do końca 21 r. ze środków EFS skorzystało ponad 4,5 tys. podmiotów ekonomii społecznej, natomiast wartość została określona na poziomie 35. Podobnie jak w obszarze zatrudnienia, równieŝ naleŝy wskazać na wysoką aktywność kluczowych pracowników instytucji pomocy społecznej w zakresie podnoszenia kwalifikacji. W systemie pozaszkolnym kwalifikacje podniosło ponad 15,8 tys. pracowników socjalnych (93%). Jeśli chodzi o obszar adaptacyjności pracowników i przedsiębiorstw, warto zwrócić uwagę na znaczący postęp w komponencie regionalnym w zakresie wsparcia szkoleniowego osób pracujących. Udział w projektach szkoleniowych do końca okresu sprawozdawczego zakończyło blisko 251 tys. osób pracujących (125% wartości docelowej). Ponadto, w projektach wdraŝanych centralnie, wsparciem w ramach projektów szkoleniowych zostało objętych ponad 46 tys. przedsiębiorstw, co stanowi 77% wartości docelowej. 6

7 Analiza postępu w realizacji celu głównego i celów strategicznych Programu PoniŜszy opis realizacji celów Programu opiera się o informacje zawarte w załączniku nr 1 do sprawozdania. Cel główny Poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej W odniesieniu do wskaźników monitorowania celu głównego, nie odnotowano znaczącej zmiany w stosunku do 29 r. Wskaźnik zatrudnienia osób w wieku lat ogółem nie zmienił się i wynosi 59,3% w stosunku do wartości bazowej określonej na poziomie 54,5% oraz wartości docelowej określonej na poziomie 6%. Pomimo, iŝ spadek poziomu zatrudnienia odnotowano w państwach UE- 27 (o,4 p.p.), sytuacja na polskim rynku pracy w kontekście zatrudnienia nadal odbiega od średniej dla krajów UE-27 (64,2%). Warto podkreślić, iŝ w przypadku kobiet występuje niewielki wzrost wskaźnika zatrudnienia w kraju do 53% (o,2 p.p.), a w odniesieniu do sytuacji męŝczyzn moŝna mówić o nieznacznym pogorszaniu sytuacji (o,5 p.p.) wartość wskaźnika wynosi 65,6%. Tym samym, róŝnica między wskaźnikiem zatrudnienia męŝczyzn i kobiet zmniejszyła się z 13,3 do 12,6 p.p. Porównanie poziomu zatrudnienia w poszczególnych regionach kraju uwzględniono w analizie realizacji celu strategicznego 6. Rys. 1. Wskaźnik zatrudnienia osób w wieku lata w latach % 6% 5% WD: 6% WD: 57% WD: 64% 4% 3% 2% 57% 59% 59% 59% 51% 52% 53% 53% 64% 66% 66% 66% 1% % ogółem kobiety mężczyźni Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS (BAEL) W przypadku wskaźnika zagroŝenia ubóstwem relatywnym naleŝy wskazać na wzrost wskaźnika dotyczącego kobiet o,7 p.p. ZagroŜenie ubóstwem kobiet kształtuje się na poziomie 17,4%. Natomiast w przypadku męŝczyzn wartość wskaźnika wynosi 16,9%, co oznacza spadek o,1 p.p. Poziom zagroŝenia ubóstwem relatywnym w Polsce (17,1%) jest wyŝszy od średniej dla wszystkich państw członkowskich UE, który w 29 r. wynosił 16,3%. Cel strategiczny 1 Podniesienie poziomu aktywności zawodowej oraz zdolności do zatrudnienia osób bezrobotnych i biernych zawodowo Poziom zatrudnienia zmniejszył się w porównaniu z 29 r. w przypadku osób w wieku lata (o,5 p.p.). Jednak w odniesieniu do kobiet wartość wskaźnika wynosi 71,7%, co oznacza niewielki wzrost (o,1 p.p.). miernika dla męŝczyzn wynosi 83,6% (spadek o 1,1 p.p.). Spadek poziomu zatrudnienia dotyczył takŝe osób młodych (15-24 lata). Poziom zatrudnienia zmniejszył się w porównaniu z 29 r. (o,5 pkt.), jednak większy spadek dotyczył kobiet (1,1 p.p.) niŝ męŝczyzn (,1 p.p.). Jeśli chodzi o grupę osób w wieku lata, to naleŝy wskazać na poprawę sytuacji. Wskaźnik zatrudnienia osób starszych wzrósł o 1,7 p.p. i wynosi 34%. Wyraźna, korzystna zmiana dotyczy sytuacji kobiet w tej grupie wiekowej wartość wskaźnika wynosi 24,2%, co oznacza wzrost o 2,3 p.p. Natomiast wskaźnik zatrudnienia męŝczyzn wynosi 45,3% (wzrost o 1 p.p.). Jednak w porównaniu do państw UE-27, sytuacja osób starszych na rynku pracy w Polsce nadal znacząco odbiega od średniej dla wszystkich krajów członkowskich (46,3%). Na wykresie poniŝej zaprezentowano wartości wskaźnika zatrudnienia wg wieku w latach w odniesieniu do wartości docelowej określonej w Programie. 7

8 Rys. 2. Wskaźnik zatrudnienia wg wieku w latach % 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % 75% 78% 78% 77% 8% 35% 26% 27% 27% 26% 3% 32% 32% 34% 35% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS (BAEL) Na uwagę zasługuje dość znaczące obniŝenie tzw. wskaźnika obciąŝenia powiatowych urzędów pracy, mierzonego liczbą klientów przypadających na jednego doradcę zawodowego. W porównaniu z 29 r., kiedy odnotowano znaczący wzrost obciąŝenia urzędów pracy związany ze wzrostem bezrobocia, wartość wskaźnika zmniejszyła się o 16% osiągając poziom klientów przypadających na jednego doradcę. Natomiast w stosunku do sytuacji z 27 r., obciąŝenie urzędów pracy zmniejszyło się o blisko połowę. Jednocześnie naleŝy zaznaczyć, iŝ wartość określona na poziomie 1 77 klientów została zrealizowana. Cel strategiczny 2 Zmniejszenie obszarów wykluczenia społecznego W 21 r. odnotowano nieznaczny wzrost poziomu zatrudnienia osób niepełnosprawnych (o,5 p.p.) w porównaniu z 29 r. Na uwagę zasługują dość znaczne rozbieŝności w poziomie zatrudnienia według płci. Relatywnie wysokiemu wzrostowi poziomu zatrudnienia niepełnosprawnych kobiet o 1,1 p.p. towarzyszył niewielki spadek poziomu zatrudnienia męŝczyzn (,2 p.p.). Brak danych na poziomie UE-27 uniemoŝliwia porównanie sytuacji niepełnosprawnych w kraju do innych państw członkowskich. Rys. 3. Wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w latach % 25% 2% 15% 1% 5% 23% 18% 2% 2% 21% 15% 16% 17% 19% 19% 27% 21% 23% 22% 22% % ogółem kobiety mężczyźni Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS (BAEL) Pomimo osiągnięcia zakładanego poziomu długookresowego bezrobocia (3%), naleŝy wskazać na wzrost natęŝenia zjawiska w stosunku do roku poprzedniego (o,4 p.p.). miernika w 21 r. wynosiła 2,5% (wg BAEL). Na uwagę zasługuje zmniejszenie rozpiętości między poziomem bezrobocia długotrwałego kobiet i męŝczyzn z,6 p.p. w 29 r. do,4 p.p. w 21 r. Natomiast 8

9 według danych EUROSTAT w 21 r. stopa bezrobocia długookresowego w kraju wyniosła 3% (wzrost o,5 p.p. w porównaniu do 29 r.) i była niŝsza od średniej dla UE-27 o,8 p.p. (3,8%) 1. Jeśli chodzi o wskaźnik dot. osób w wieku lat Ŝyjących w gospodarstwach domowych, w których Ŝadna dorosła osoba nie pracuje, moŝna mówić o utrzymaniu poziomu miernika z 29 r. (wzrost o,1 p.p.). W 21 r. 1,3% osób Ŝyło w gospodarstwach domowych bez osób pracujących. Podobnie jak w latach poprzednich, odsetek ten jest wyŝszy dla kobiet (11,4%) niŝ męŝczyzn (9,2%). Ze względu na brak danych z krajów członkowskich dotyczących natęŝenia zjawiska w 21 r. warto wskazać, iŝ w 29 r. odsetek osób w wieku lat Ŝyjących w gospodarstwach domowych, w których Ŝadna dorosła osoba nie pracuje w kraju (1,2%) był zbliŝony do średniej dla krajów UE-27 (1,1%). NaleŜy równieŝ podkreślić, iŝ w Polsce poziom miernika w 29 r. wzrósł zaledwie o,1 p.p., podczas gdy w państwach UE-27 wzrósł o,9 p.p. Jednocześnie, odnotowano dość znaczący spadek wartości wskaźnika obciąŝenia dla instytucji pomocy społecznej, mierzonego liczbą klientów przypadających na jednego pracownika socjalnego. W 21 r. wskaźnik spadł do poziomu 181 osób w porównaniu z 21 w 27 r. oraz wartością bazową wskaźnika Wskaźnik praktycznie osiągnął poziom wartości docelowej (18 osób). Cel strategiczny 3 Poprawa zdolności adaptacyjnych pracowników i przedsiębiorstw do zmian zachodzących w gospodarce W 21 r. zaobserwowano wzrost poziomu wskaźnika dotyczącego kształcenia ustawicznego odsetek osób w wieku lata uczących się i dokształcających w ogólnej liczbie ludności wynosi 5,3%. Upowszechnienie kształcenia zwiększyło się zarówno w przypadku kobiet (o,8 p.p.), jak i męŝczyzn (o,5 p.p.). Tym samym dysproporcja między udziałem kobiet w kształceniu ustawicznym a udziałem męŝczyzn pozostała na poziomie sprzed roku. Brak danych dotyczących kształcenia ustawicznego w 21 r. w krajach członkowskich uniemoŝliwia porównanie do średniej UE-27. Jednak naleŝy się spodziewać, iŝ dystans dzielący Polskę od pozostałych krajów członkowskich nie zmniejszył się znacząco (w 29 r. wynosił 4,6 p.p.). Na uwagę zasługuje jednak fakt, iŝ wskaźnik osiągnął najwyŝszy poziom w całym okresie pomiaru. Rys. 4. Udział osób w wieku lat uczących się i dokształcających w ogólnej liczbie ludności w tym wieku w latach ,% 5,8% 5,6% 5,4% 5,2% 5,% 4,8% 4,6% 4,4% 4,2% 4,% 5,9% 5,5% 5,3% 5,2% 5,1% 5,1% 4,7% 4,7% 4,7% 4,8% 4,2% 4,3% ogółem kobiety mężczyźni Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS (BAEL) Jeśli chodzi o relację bezrobotnych zarejestrowanych, którzy opuścili rejestr w związku z podjęciem nie subsydiowanego zatrudnienia w danym roku w stosunku do przeciętnej liczby osób bezrobotnych w danym roku, poziom tego miernika wzrósł w stosunku do 29 r. o 1,3 p.p. osiągając wartość 48,3%, w tym 45,7% w przypadku kobiet i 51,1% w przypadku męŝczyzn. Wzrost wykonania wskaźnika wynika głównie z poprawy sytuacji męŝczyzn (o 2,6 p.p.). Jednocześnie zwiększyła się róŝnica w poziomie tego wskaźnika według płci z 2,9 p.p. w 29 r. do 5,4 p.p. w 21 r. 1 Wg EUROSTAT stopa bezrobocia długookresowego obliczana jest jako udział bezrobotnych poszukujących pracy 12 miesięcy lub dłuŝej w liczbie ludności aktywnej zawodowo 9

10 Analizując strukturę zatrudnienia według sektorów gospodarki, zgodnie ze wskazanymi w Programie kierunkami zmian, zaobserwowano wzrost udziału osób zatrudnionych w usługach rzędu 1,3 p.p. na rzecz spadku udziału osób zatrudnionych w rolnictwie o,4 p.p. oraz zmniejszenia udziału pracujących w przemyśle o,9 p.p. Porównując do poziomu bazowego, udział zatrudnionych w rolnictwie spadł o 4,5 p.p. Jeśli taka tendencja utrzyma się w kolejnych latach wdraŝania Programu moŝliwe będzie osiągnięcie docelowej struktury zatrudnienia w poszczególnych sektorach określonej w PO KL. Strukturę pracujących w latach przedstawiono na wykresie poniŝej. Rys. 5. Struktura pracujących według sektorów gospodarki w latach % 8% 6% 4% 2% % 53,4% 54,1% 55,6% 56,9% 62,% 29,2% 31,9% 31,1% 3,2% 26,% 17,4% 14,% 13,3% 12,9% 12,% wartość wartość rolnictwo przemysł usługi Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS (BAEL) Cel strategiczny 4 Upowszechnienie edukacji społeczeństwa na kaŝdym etapie kształcenia przy równoczesnym zwiększeniu jakości usług edukacyjnych i ich silniejszym powiązaniu z potrzebami gospodarki opartej na wiedzy Analizując wskaźniki celu strategicznego 4 odnotowano dość wyraźną zmianę struktury wykształcenia ludności w wieku lat. Udział osób z wykształceniem wyŝszym wzrósł bowiem o ponad 1,7 p.p. (19,8%), natomiast odsetek osób z wykształceniem średnim spadł o,8 p.p. (62,4%). Tym samym przekroczona została wartość udziału osób z wykształceniem wyŝszym (17%). Jeśli chodzi o zmiany w strukturze absolwentów szkół wyŝszych, w roku akademickim 29/21 odnotowano wzrost udziału absolwentów kierunków matematycznych, przyrodniczych i technicznych o,2 p.p. Odsetek kobiet nie zmienił się i pozostał na poziomie 1,2%, podczas gdy wartość miernika dla męŝczyzn wzrosła do 31,5% (o,6 p.p). Tym samym osiągnięto wartość docelową w odniesieniu do odsetka męŝczyzn będących absolwentami kierunków matematycznych, przyrodniczych i technicznych (31%). Rys. 6. Absolwenci szkół wyŝszych na kierunkach matematycznych, przyrodniczych i technicznych w latach % 35% 3% 25% 2% 15% 1% 5% % 34% 32% 31% 32% 31% 22% 19% 18% 17% 18% 11% 11% 1% 1% 13% wartość ogółem kobiety mężczyźni Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Analizując kwestię jakości szkolnictwa wyŝszego, naleŝy zauwaŝyć, Ŝe wzrósł odsetek kierunków ocenionych przez Państwową Komisję Akredytacyjną jako wyróŝniające 2 osiągając poziom 2%. 2 PKA dokonując oceny jakości kształcenia przyznaje cztery stopnie ocen, tj. negatywną, warunkową, pozytywną i wyróŝniającą. 1

11 Porównanie danych z rokiem poprzednim jest jednak niemoŝliwe z uwagi na fakt, iŝ zgodnie ze Statutem Państwowej Komisji Akredytacyjnej (PKA) oceny wyróŝniające mogą zostać przyznane po dokonaniu oceny wszystkich lub przewaŝającej części uczelni prowadzących dany kierunek studiów w ramach danej kadencji PKA (koniec III kadencji nastąpi w 211 r.). Zgodnie z danymi PKA, odnotowano jednak stały wzrost liczby ocen pozytywnych (z 76% w okresie do 87% w latach 28-21) przy spadku liczby ocen warunkowych, co świadczy o coraz wyŝszym poziomie usług edukacyjnych i sukcesywnej poprawie jakości kształcenia w szkolnictwie wyŝszym. Zaobserwowano natomiast zwiększenie zainteresowania kształceniem zawodowym. Odsetek absolwentów szkół prowadzących kształcenie zawodowe kończących się maturą w relacji do wszystkich szkół ponadgimnazjalnych kończących się maturą wzrósł w stosunku do 27 r. o 4,1 p.p., osiągając wartość 3,5%. Natomiast o 2,5 p.p. wzrósł udział absolwentów zasadniczych szkół zawodowych w ogólnej liczbie wszystkich absolwentów szkół ponadgimnazjalnych i wynosi 15,9%. W obszarze kształcenia na poziomie gimnazjalnym, odnotowano wzrost odsetka uczniów, którzy uzyskali w ramach egzaminu gimnazjalnego najniŝsze wyniki w części matematyczno-przyrodniczej oraz humanistycznej. W 21 r. wskaźnik dla części matematyczno-przyrodniczej wyniósł 21% i był wyŝszy o 1 p.p. w porównaniu z wynikami za 29 r. W przypadku części humanistycznej wzrost równieŝ wynosi 1 p.p., co oznacza, Ŝe najniŝsze wyniki uzyskało 6% uczniów. Natomiast jeśli chodzi o wyniki badania PISA warto wskazać, iŝ znacznie obniŝył się odsetek uczniów z niskim osiągnięciami w czytaniu ze zrozumieniem (14,9%) oraz w matematyce (2,4%). Jednocześnie osiągnięto wartość docelową dotyczącą czytania ze zrozumieniem ogółem oraz na wsi. Jeśli chodzi o matematykę, to osiągnięty wynik na wsi (24,6%) jest bardzo bliski celowi określonemu na poziomie 24,4%. Szczegóły wskazano na wykresie poniŝej. Rys. 7. Wyniki badania PISA uczniowie z niskimi osiągnięciami w czytaniu ze zrozumieniem i matematyce 3,% 25,% 2,% 15,% 1,% 5,% 22,% 16,8% 29,% 21,7% 2,4% 14,9% 24,6% 24,4% 17,7% 17,8% 15,2% 19,8%,% ogółem wieś ogółem wieś ogółem wieś 21 matematyka czytanie ze zrozumieniem Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Opracowania MEN PISA Wyniki badania 29 w Polsce Na poziomie edukacji przedszkolnej odnotowano wyraźny wzrost odsetka dzieci w wieku 3-5 lat uczęszczających do ośrodków wychowania przedszkolnego na obszarach wiejskich do 43%, tj. o 5,5 p.p. w porównaniu z 29 r. Doszło tym samym do przekroczenia docelowej wartości tego wskaźnika określonej na poziomie 3%. Wzrost odsetka dzieci uczestniczących w edukacji przedszkolnej wiąŝe się bezpośrednio z realizacją projektów w ramach Priorytetu IX PO KL, w ramach którego wsparciem objęto ponad 15% dzieci w wieku 3-5 lat na obszarach wiejskich. Jednocześnie naleŝy podkreślić, iŝ upowszechnienie edukacji przedszkolnej dla dzieci w wieku 4 lat w Polsce (64%) nadal niekorzystnie odbiega od poziomu dla UE-27 (9%). W porównaniu z danymi za 29 r. zaobserwowano pogorszenie sytuacji młodych kobiet na rynku pracy w porównaniu z poziomem bezrobocia osób po 24 roku Ŝycia. Wzrosła bowiem relacja stopy bezrobocia osób w wieku lata do stopy bezrobocia osób lata. W przypadku młodych męŝczyzn poziom miernika zmniejszył się, co wskazuje na relatywne obniŝenie się poziomu bezrobocia wśród męŝczyzn w wieku lata. 11

12 Cel strategiczny 5 Zwiększenie potencjału administracji publicznej w zakresie opracowywania polityk i świadczenia usług wysokiej jakości oraz wzmocnienie mechanizmów partnerstwa W ramach celu strategicznego 5 zaobserwowano zwiększenie poziomu wskaźnika dot. percepcji korupcji z 5 do 5,3, co świadczy o zmniejszeniu poziomu postrzeganej korupcji. W chwili obecnej brak jest danych na temat postrzegania korupcji w pozostałych krajach w 21 r. Niemniej warto przypomnieć, iŝ wartość wskaźnika w 29 r. (5) uplasowała Polskę na 49. miejscu spośród 18 krajów uwzględnionych w corocznym badaniu Transparency International. Jeśli chodzi o jakość stanowionego prawa, w 29 r. wystąpił wzrost z poziomu,8 do,93 wskaźnika jakości stanowionego prawa mierzonego przez Bank Światowy. Poziom wskaźnika był wyŝszy od średniej dla krajów nadbałtyckich i Europy Wschodniej (,6), niemniej plasował się na poziomie poniŝej wartości dla krajów takich jak Węgry (1,26), Czechy (1,9), Estonia (1,47). Jednocześnie miernik ten był zdecydowanie niŝszy od średniej dla państw członkowskich OECD (1,47). Natomiast jeśli chodzi o odsetek środków przekazanych stowarzyszeniom i fundacjom z budŝetu na finansowanie lub dofinansowanie zadań zleconych przez jednostki samorządu terytorialnego, to poziom środków nie zmienił się w stosunku do 29 r. i wynosi,7%, tym samym był wyŝszy od wartości bazowej o,1 p.p. Rys. 8. Wybrane wskaźniki monitorowania celu strategicznego 5 w latach 27-29/ ,2 4,6 5 5,3 5,77,8,93 b.d wartość Jakość stanowionego prawa Wskaźnik percepcji korupcji Źródło: Wskaźnik Percepcji Korupcji Transparency International Jakość stanowionego prawa Bank Światowy Cel strategiczny 6 Wzrost spójności terytorialnej Analizując kwestię spójności terytorialnej, w 21 r. zaobserwowano nieznaczny wzrost regionalnego zróŝnicowania wskaźnika zatrudnienia mierzonego współczynnikiem zmienności z poziomu 4% do 4,1 %, przy czym, analogicznie do lat poprzednich, większe zróŝnicowanie odnotowano w przypadku kobiet (5,1%). Wskaźnik zatrudnienia według województw wahał się w przedziale 54% i 64%. Na wykresie poniŝej przedstawiono poziom zatrudnienia według województw w podziale na płeć. Rys. 9. Wskaźnik zatrudnienia osób w wieku lata wg płci w 21 r. 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % 64% 65% 64% 52% 49% 54% 63% 51% 68% 66% 55% 53% 7% 59% 67% 5% 63% 52% 63% 55% 67% 64% 64% 63% 7% 52% 51% 54% 49% 52% 58% 57% 59% 57% 61% 6% 64% 59% 58% 59% 59% 57% 59% 56% 61% 54% dolnośląskie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie ogółem mężczyźni kobiety opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińsko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie 59% 48% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS (BAEL) 12

13 W 21 r. najniŝszym poziomem zatrudnienia cechowały się województwa zachodniopomorskie, warmińsko-mazurskie, lubuskie, śląskie i kujawsko-pomorskie, gdzie wskaźnik zatrudnienia nie przekroczył 57%. NajwyŜsze róŝnice w poziomie zatrudnienia męŝczyzn i kobiet odnotowano natomiast w województwie wielkopolskim (17 p.p.) i opolskim (16 p.p.). Warto wskazać na znaczące zmniejszenie zróŝnicowania stopy bezrobocia (wg BAEL), które z poziomu 18,5 zmalało do 13 i oscyluje wokół zakładanego celu (15). Zmniejszenie regionalnych dysproporcji w zakresie bezrobocia naleŝy ocenić pozytywnie. Podobnie jak w latach poprzednich, regionalne zróŝnicowanie stopy bezrobocia jest niŝsze dla kobiet (12) niŝ męŝczyzn (16). NajwyŜszą stopę bezrobocia według BAEL odnotowano w 29 r. w województwie zachodniopomorskim (12,3%), natomiast najniŝszą na Mazowszu (7,4%). Stopa bezrobocia dla całego kraju wzrosła w stosunku do 29 r. o ok. 1,4 p.p. i wynosi 9,6%. Na wykresie poniŝej przedstawiono stopę bezrobocia według województw. Mapa 1. Stopa bezrobocia w 21 r. Stopa bezrobocia w 21 r. 11,3 do 12,3 (12) 1,5 do 11,3 (6) 9,7 do 1,5 (12) 9,2 do 9,7 (6) 7,4 do 9,2 (12) 3,2 Zmiana w stosunku do 29 r. Zachodniopomorskie 12.3% Lubuskie 1.5% Dolnośląskie 11.3% Pomorskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie 8.8% 9.3% Opolskie 9.7% 1.6% Łódzkie 9.2% Śląskie Warmińsko-Mazurskie 9.1% Małopolskie Mazowieckie Świętokrzyskie 9.1% 9.7% 12% 7.4% Podlaskie 1.3% Lubelskie 9.9% Podkarpackie 11.6% Źródło: Opracowanie własne na podstawie GUS (BAEL) W kontekście spójności terytorialnej naleŝy równieŝ wskazać na regionalne zróŝnicowanie wyników gimnazjalnych w zakresie przeciętnego wyniku egzaminu gimnazjalnego, które w 21 r. wzrosło do poziomu 3,3 z części humanistycznej (o 1,1 p.p.) i zmniejszyło się do poziomu 2,9 w części matematyczno-przyrodniczej (o,1 p.p.). Ponadto warto wskazać na wyrównywanie się poziomu przedsiębiorczości w poszczególnych regionach w 21 r. Regionalne zróŝnicowanie przedsiębiorczości mierzone liczbą jednostek nowo zarejestrowanych w rejestrze REGON na 1 tys. ludności zmniejszyło się z 17,1 w 29 r. do 16,5 w 21 r. PO KL w kontekście realizacji celów Strategii Europa 22 Warto przyjrzeć się jak wygląda sytuacja w Polsce pod względem celów Strategii Europa 22 w zakresie wskaźników dotyczących rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu (inclusive growth). Wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 2-64 lata w Polsce w 21 r. wynosił 64,6% (cel 71%) w stosunku do średniej dla UE-27 na poziomie 68,6%. Podobnie jak w większości państw członkowskich (poza Litwą), w kraju występuje niŝsze zatrudnienie kobiet (57,7%) niŝ męŝczyzn (71,6%). W Polsce 13

14 dysproporcja ta wynosi 13,9 p.p. na niekorzyść kobiet (13 p.p. w UE-27). PoniŜej przedstawiono sytuację w kontekście zatrudnienia osób w wieku 2-64 lata w poszczególnych województwach. Rys. 1. Wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 2-64 lata w IV kwartale 21 r. 8% 71% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % ŁÓDZKIE MAZOWIECKIE MAŁOPOLSKIE ŚLĄSKIE LUBELSKIE PODKARPACKIE PODLASKIE ŚWIĘTOKRZYSKIE LUBUSKIE WIELKOPOLSKIE ZACHODNIOPOMORSKIE ogółem kobiety mężczyźni cel dla Polski DOLNOŚLĄSKIE OPOLSKIE KUJAWSKO-POMORSKIE POMORSKIE WARMIŃSKO-MAZURSKIE Źródło: Opracowanie własne na podstawie GUS (BAEL) Warto zauwaŝyć, iŝ Ŝadne województwo nie osiągnęło celu określonego na poziomie 71%. Niemniej, w województwie mazowieckim wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 2-64 lata wynosi 7%. Najmniej korzystnie sytuacja przedstawia się w województwie zachodniopomorskim, zarówno w odniesieniu do zatrudnienia ogółem (6%) jak i w podziale na płeć (kobiety 53%, męŝczyźni 67%). Natomiast w części województw występuje poziom zatrudnienia męŝczyzn przekraczający określony cel (łódzkie, mazowieckie, małopolskie, śląskie, lubuskie, wielkopolskie, opolskie, pomorskie). Jednocześnie w zakresie zmniejszenia zjawiska wykluczenia społecznego w kontekście ubóstwa, Polska pozostaje w niekorzystnej sytuacji w stosunku do państw UE-27. W 29 r. 27,8% mieszkańców kraju było zagroŝonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym, co oznacza natęŝenie zjawiska przekraczające średnią dla państw członkowskich o 4,7 p.p. Jeśli chodzi o osoby Ŝyjące w gospodarstwach domowych o małej intensywności pracy, to w Polsce wartość miernika wyniosła w 29 r. 6,9% w stosunku do 9% w UE-27. Natomiast wskaźnik zagroŝenia ubóstwem po transferach socjalnych wynosił 17,1% i był wyŝszy od średniej dla wszystkich krajów członkowskich o,8 p.p. Jednocześnie wartość trzeciego podwskaźnika dotyczącego osób w szczególnie trudnej sytuacji materialnej wyniosła 15% znacząco przekraczając średni poziom dla UE-27 (8,1%). PowyŜsze wskazuje na wciąŝ stosunkowo powszechnie występujące w Polsce zjawisko zagroŝenia ubóstwem. Analiza postępów w procesie kontraktacji i wydatkowania Analiza procesu kontraktacji Projekty realizowane w ramach Programu Kapitał Ludzki cieszą się bardzo duŝym zainteresowaniem wśród beneficjentów. Odzwierciedla to zarówno osiągnięty poziom zakontraktowanych, jak i wydatkowanych środków, a co za tym idzie stopień wykorzystania dostępnej alokacji na lata Stopień zakontraktowanych środków w odniesieniu do alokacji wyniósł na koniec grudnia 21 r. 56,3%, zaś wydatkowanie kształtowało się na poziomie 26,6% 3. 3 Szczegółowe informacje dot. wydatków w ramach cross-financingu w podziale na poszczególne priorytety zawarto w załączniku nr 2 do sprawozdania. 14

15 Rys. 11. Dynamika stanu wdraŝania POKL (w okresie od IV kwartału 28 r. do 31 grudnia 21 r.) wykorzystanie alokacji (%) 24% 2% 16% 12% 8% 4% % IV kw. 28 r. 59% 62,8% 12,4% 14,1% 1,9% % I kw. 29 2,8%,6% II kw. 29 r. 95,6% 121,3% 2,4% 25,8% 4,4% 2,3% III kw. 29 7,2% 4,6% IV kw. 29 r. 13,1% 156,3% 33,7% 38,7% 1,4% 175% 21,9% 44,5% 5,3% 211,8% 56,3% 13,2% 16,2% 2,6% 26,6% 7,7% 9,9% 13,1% 15,6% I kw. 21 II kw. 21 r. III kw. 21 IV kw. 21 r. 21% wartość ogółem wniosków po ocenie formalnej wartość środków publicznych w ramach podpisanych umów/ wydanych decyzji wartość wydatków kwalifikowalnych objętych wnioskami o płatność (z wyłączeniem wydatków prywatnych) wartość wydatków certyfikowanych do KE Źródło: Obliczenia własne na podstawie KSI SIMIK 7-13 (wg stanu na 31/12/1) PowyŜszy wykres obrazuje dynamikę wdraŝania PO KL w poszczególnych kwartałach, począwszy od IV kwartału 28 r. Stosunkowo wysoki wzrost wykonania alokacji w odniesieniu do wniosków o dofinansowanie, które uzyskały pozytywną ocenę formalną (np. róŝnica pomiędzy II a III kwartałem 21 r. wyniosła aŝ 26,9 pkt. proc.) świadczy o bardzo duŝym zainteresowaniu ze strony potencjalnych beneficjentów, a takŝe o coraz lepszej jakości wniosków o dofinansowanie realizacji projektów. Zarówno poziom kontraktacji, jak i wydatkowania systematycznie wzrastały w poszczególnych kwartałach. Niemniej naleŝy podkreślić stosunkowo wysoki wzrost poziomu wydatkowania pomiędzy trzecim a czwartym kwartałem 21 r. aŝ o 6 pkt. proc. RównieŜ w odniesieniu do poziomu wydatków certyfikowanych do Komisji Europejskiej zanotowano duŝy przyrost (o 5,4 pkt. proc.). Rys. 12. Poziom wykorzystania alokacji w stosunku do wartości wniosków o dofinansowanie po ocenie formalnej wg Priorytetów PO KL (%) 35% 3% 315,% 25% 285,2% 283,2% 2% 212,5% 233,9% PO KL; 211,8% 15% 174,4% 183,% 1% 115,3% 134,7% 5% 54,% % Priorytet I Priorytet II Priorytet III Priorytet IV Priorytet V Priorytet VI Priorytet VII Priorytet VIII Priorytet IX Priorytet X Źródło: Obliczenia własne na podstawie KSI SIMIK 7-13 (wg stanu na 31/12/1) Do 31 grudnia 21 r. w ramach całego Programu pozytywną ocenę formalną uzyskało blisko 11 tys. wniosków o wartości ogółem blisko 24,2 mld EUR 4, co stanowi 211,8% wszystkich środków finansowych przeznaczonych na lata Spośród wszystkich wniosków poprawnych pod względem formalnym, w wyniku weryfikacji merytorycznej zatwierdzono ponad 39,3 tys. wniosków o wartości ogółem ponad 9,6 mld EUR. 4 W sprawozdaniu zastosowano kurs euro Europejskiego Banku Centralnego z dnia 3 grudnia 21r., tj. 1 EUR = 3,965 PLN 15

16 Biorąc pod uwagę proces kontraktacji w PO KL do końca 21 r. zawarto blisko 23 tys. umów o dofinansowanie realizacji projektów o łącznej wartości środków publicznych blisko 6,3 mld EUR (w tym 5,5 mld EUR EFS), co stanowi 56,3% alokacji przeznaczonej na lata W bieŝącym okresie sprawozdawczym zawarto umowy z beneficjentami o wartości ponad 2,3 mld EUR (2,1 mld EUR EFS), co w porównaniu z 29 r. daje wzrost poziomu wykorzystania alokacji w ramach całego PO KL pod względem wartości zawartych umów i wydanych decyzji o 22,6 pkt. proc. W ramach komponentu centralnego zawarto ponad 1,8 tys. umów/decyzji na kwotę środków publicznych ogółem ponad 2,2 mld EUR (w tym 1,9 mld EUR EFS). Tym samym stopień wykorzystania alokacji na lata wyniósł 57,3%, o 14 pkt. proc. więcej niŝ na koniec poprzedniego okresu sprawozdawczego. Do końca 21 r. najwyŝszy poziom zakontraktowanych środków w odniesieniu do alokacji osiągnięto w Priorytecie II Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw oraz poprawa stanu zdrowia osób pracujących (64%) oraz Priorytecie I Zatrudnienie i integracja społeczna (63,2%). Natomiast najniŝszy poziom kontraktacji zanotowano w Priorytecie V Dobre rządzenie (48,5%)5 i Priorytecie III Wysoka jakość systemu oświaty (49,7%). Niemniej uwzględniając przeniesienie 15 mln EUR alokacji z Priorytetu III do Priorytetu IX na realizację projektów w zakresie indywidualizacji nauczania w klasach I-III szkół podstawowych, poziom kontraktacji w Priorytecie III PO KL stanowi 58,6% środków przeznaczonych na lata W komponencie regionalnym do końca grudnia 21 r. zawarto blisko 21,1 tys. umów o dofinansowanie realizacji projektów o łącznej wartości środków publicznych ogółem blisko 3,9 mld EUR (w tym 3,4 mld EUR EFS). Stopień wykorzystania alokacji na lata pod względem wartości zawartych umów wyniósł 56,3% (tj. wzrost o 25,3 pkt. proc. w stosunku do poprzedniego okresu sprawozdawczego). Podobnie jak w poprzednim okresie sprawozdawczym najszybciej w komponencie regionalnym wdraŝany był Priorytet VI Rynek pracy otwarty dla wszystkich, w którym stopień wykorzystania alokacji przewidzianej na lata wyniósł 7,1%. W pozostałych Priorytetach tego komponentu stopień zakontraktowanych środków w odniesieniu do alokacji w ramach Priorytetów VII-IX ukształtował się na niŝszym poziomie średnio około 5%. Rys. 13. Poziom zakontraktowanych środków w stosunku do alokacji wg Priorytetów PO KL (%) 8% 7% 6% 5% 4% 3% 46,7% 63,2% 64,% 57,8% 28,1% 49,7% 46,2% 62,5% 32,3% 48,5% 4,1% 7,1% 23,2% 44,1% 25,2% 49,9% 26,2% 55,% 28,7% 47,5% PO KL 21 r. 56,3% PO KL 29 r. 33,7% 2% 1% % Priorytet I Priorytet II Priorytet III Priorytet IV Priorytet V Priorytet VI Priorytet VII Priorytet VIII Priorytet IX Priorytet X Poziom kontraktacji w stosunku do alokacji na 29 r. Poziom kontraktacji w stosunku do alokacji na 21 r. Źródło: Obliczenia własne na podstawie KSI SIMIK 7-13 (wg stanu na 31/12/1) Dokonując porównania z poprzednim okresem sprawozdawczym najwyŝszy wzrost wykorzystania dostępnej alokacji odnotowano w Priorytecie VI Rynek pracy otwarty dla wszystkich (o 3 pkt. proc.) oraz Priorytecie IX Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach (o 28,8 pkt. proc.). 5 dane uwzględniają środki rezerwy MRR w ramach alokacji finansowej Priorytetu V PO KL 16

17 NajniŜszą dynamikę wzrostu wykonania alokacji na lata zanotowano w Priorytecie II Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw oraz poprawa stanu zdrowia osób pracujących (o 6,2 pkt. proc.). Niemniej, sytuacja ta nie budzi niepokoju ze względu na fakt, iŝ wykorzystanie alokacji w tym Priorytecie naleŝy do najwyŝszych w Programie. Mapa 2. Poziom zakontraktowanych środków w stosunku do alokacji w ramach komponentu regionalnego Programu (%) Pomorskie 58% Warmińsko-Mazurskie Zachodniopomorskie 64.5% 62.7% Kujawsko-Pomorskie 62.6% Podlaskie 5.7% Lubuskie 57.5% Wielkopolskie 4.2% Mazowieckie 49.1% Łódzkie 62,7 do 67 61,3 do 62,7 55,7 do 61,3 49,8 do 55,7 4,2 do 49,8 Dolnośląskie 59.4% Opolskie 58% 55.7% Świętokrzyskie 61.3% Śląskie 49.8% Małopolskie 67% Lubelskie 59.4% Podkarpackie 63.6% Źródło: Obliczenia własne na podstawie KSI SIMIK 7-13 (wg stanu na 31/12/1) Analizując proces kontraktacji na poziomie poszczególnych regionów najwyŝszy poziom wykorzystania dostępnej alokacji występuje w Małopolsce (67%), na Warmii i Mazurach (64,5%) oraz Podkarpaciu (63,6%). Natomiast najniŝszy poziom wykorzystania alokacji odnotowano, podobnie jak na koniec 29 r., w największych województwach, tj.: wielkopolskim (4,2%) i mazowieckim (49,1%). Natomiast pod względem liczby zawartych umów w komponencie regionalnym PO KL zdecydowanym liderem jest Mazowsze, w którym do końca 21 r. podpisano blisko 2,5 tys. umów o dofinansowanie realizacji projektów w ramach Priorytetów VI-IX PO KL. NaleŜy przy tym podkreślić, iŝ region otrzymał największą kwotę środków przeznaczonych na realizację projektów w ramach Programu. RównieŜ województwa: łódzkie i śląskie znajdują się w czołówce regionów, w których podpisano największą liczbę umów odpowiednio 1,8 tys. i 1,9 tys. Natomiast najmniej umów zawarto w województwach: lubuskim (717), opolskim (753) oraz zachodniopomorskim (837). 17

18 Mapa 3. Liczba umów zawartych w ramach komponentu regionalnego PO KL Pomorskie Zachodniopomorskie Kujawsko-Pomorskie 1276 Warmińsko-Mazurskie 1165 Podlaskie 875 Lubuskie 717 Wielkopolskie 1647 Mazowieckie 245 Łódzkie 1 65 do do do do do 99 Dolnośląskie 1244 Opolskie Świętokrzyskie 987 Śląskie 191 Małopolskie 1439 Lubelskie 1634 Podkarpackie 1319 Źródło: Obliczenia własne na podstawie KSI SIMIK 7-13 (wg stanu na 31/12/1) Struktura beneficjentów według formy prawnej Analizując strukturę beneficjentów Programu pod względem formy prawnej, moŝna zidentyfikować główne grupy podmiotów korzystających ze wsparcia PO KL. Wśród beneficjentów wsparcia EFS (z podpisanych do końca 21 r. prawie 23 tys. umów o dofinansowanie) najliczniej znalazły się jednostki samorządu terytorialnego (ponad 9,3 tys. umów), organizacje non profit (ponad 5,6 tys.), przedsiębiorstwa (blisko 5,5 tys.), uczelnie i jednostki naukowe (blisko 2 tys.) oraz organy administracji rządowej (blisko 37). Udział beneficjentów w kontraktacji dostępnej puli środków wskazuje na największą aktywność podmiotów ze szczebla administracji lokalnej właściwie identyfikujących potrzeby społeczności, w których funkcjonują. Ponadto, wysoki udział jednostek samorządu terytorialnego wiąŝe się z duŝym udziałem instytucji rynku pracy (Publiczne SłuŜby Zatrudnienia) oraz instytucji pomocy społecznej w realizacji Programu. PoniŜszy diagram kołowy prezentuje strukturę beneficjentów w projektach PO KL wg głównych kategorii form prawnych. 18

19 Rys. 14. Struktura beneficjentów według głównych kategorii form prawnych (%) Uczelnie i jednostki naukowe; 8,7% Inne;,3% Przedsiębiorstw a; 24,% Jednostki samorządu terytorialnego; 4,8% Organizacje non profit; 24,6% Organy administracji rządowej; 1,6% Źródło: Opracowanie własne na podstawie KSI SIMIK 7-13 (wg stanu na 31/12/1) Analizując dokładniej strukturę beneficjentów w ww. kategoriach, obserwujemy z większą dokładnością aktywność określonych podmiotów w pozyskiwaniu środków EFS. PoniŜszy wykres wskazuje na udział głównych grup beneficjentów we wsparciu PO KL wg formy prawnej na podstawie liczby podpisanych umów o dofinansowanie. TuŜ za aktywnymi samorządami, które na koniec okresu sprawozdawczego podpisały ponad 4% umów o dofinansowanie, największy udział w kontraktacji w Programie przypadł stowarzyszeniom (15,4%) i osobom fizycznym prowadzącym działalność gospodarczą (9,6%). Rys. 15. Udział głównych grup beneficjentów w ogólnej liczbie beneficjentów według formy prawnej (%) 45,% 4,% 35,% 3,% 25,% 2,% 4,8% 15,% 1,% 5,%,% Jednostki samorządu terytorialnego 15,4% Stowarzyszenia 9,6% 9,4% Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą 6,8% 5,% Spółki z o.o. Fundacje Uczelnie wyższe Źródło: Opracowanie własne na podstawie KSI SIMIK 7-13 (wg stanu na 31/12/1) Biorąc pod uwagę wielkość przedsiębiorstw zaangaŝowanych w realizację projektów, największy udział przypadł beneficjentom - mikroprzedsiębiorcom, którzy podpisali blisko 3 tys. umów o dofinansowanie. Na drugiej pozycji znalazły się małe przedsiębiorstwa, z ponad 1,5 tys. podpisanych umów, duŝe i średnie firmy (odpowiednio 592 i 36 umów). PoniŜszy diagram kołowy przedstawia strukturę beneficjentów - przedsiębiorstw na podstawie liczby podpisanych umów o dofinansowanie. 19

20 Rys. 16. Struktura beneficjentów przedsiębiorstw, którzy podpisali umowy o dofinansowanie realizacji projektów w ramach PO KL (%) Średnie przedsiębiorstwa; 6,5% Duże przedsiębiorstwa; 1,8% Mikroprzedsiębior stwa; 54,2% Małe przedsiębiorstwa; 28,5% Źródło: Opracowanie własne na podstawie KSI SIMIK 7-13 (wg stanu na 31/12/1) Pod względem wartości podpisanych umów o dofinansowanie, największą pulę zakontraktowały jednostki samorządu terytorialnego (ponad 2,5 mld EUR). Przedsiębiorstwa i jednostki naukowe podpisały umowy o dofinansowanie na kwoty 1,2 mld EUR oraz 1,1 mld EUR, natomiast organy administracji rządowej i organizacje non profit zakontraktowały odpowiednio,9 mld EUR oraz,8 mld EUR. PoniŜszy wykres przedstawia strukturę podpisanych umów o dofinansowanie według formy prawnej beneficjentów wsparcia na koniec okresu sprawozdawczego. Rys. 17. Struktura podpisanych umów o dofinansowanie wg formy prawnej beneficjentów (%) Uczelnie i jednostki naukowe; 16,2% Przedsiębiorstwa; 18,% Inne;,2% Jednostki samorządu terytorialnego; 39,5% Organizacje nonprofit; 12,2% Organy administracji rządowej; 13,9% Źródło: Opracowanie własne na podstawie KSI SIMIK 7-13 (wg stanu na 31/12/1) 2

21 Analiza procesu wydatkowania Do końca 21 r. w ramach całego PO KL uznano za kwalifikowalne na podstawie zatwierdzonych wniosków o płatność wydatki o wartości ponad 2,9 mld EUR w części środków publicznych (w tym 2,6 mld EUR EFS). Tym samym poziom wykorzystania alokacji na lata w ramach zatwierdzonych wniosków o płatność w Programie wyniósł 26,6%. W odniesieniu do sprawozdania za 29 r. nastąpił wyraźny wzrost stopnia wydatkowanych środków w relacji do alokacji tj. o 16,2 pkt. proc. W ramach komponentu centralnego uznano za kwalifikowalne w części środków publicznych wydatki w wysokości ponad 69,9 mln EUR (w tym 521,5 mln EUR EFS), co stanowi zaledwie 15,9% realizacji alokacji na lata dla tego komponentu. NiŜszy niŝ w komponencie regionalnym poziom wydatkowania środków utrzymuje się od dłuŝszego czasu, ze względu na realizację w tym komponencie wieloletnich projektów systemowych. Analogicznie jak w przypadku kontraktacji, najwyŝszy stopień wykorzystania alokacji na lata odnotowano w Priorytecie II Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw oraz poprawa stanu zdrowia osób pracujących (25,3%), najniŝszy zaś w Priorytecie III Wysoka jakość systemu oświaty (1,3%). W komponencie regionalnym od początku realizacji Programu zatwierdzono wnioski o płatność na kwotę ponad 2,2 mld EUR (w tym 2 mld EUR EFS), co stanowi 32,4% alokacji Podobnie, jak w przypadku kontraktacji, zdecydowanie najwyŝszy poziom wydatkowania osiągnięto w Priorytecie VI Rynek pracy otwarty dla wszystkich 52,5% realizacji alokacji (blisko 1,2 mld EUR, w tym 1 mld EUR EFS). Rys. 18. Poziom wydatkowania w stosunku do alokacji w ramach poszczególnych Priorytetów PO KL na koniec 29 r. i 21 r. (%) 6% 5% 52,5% 4% 3% 2% 1% 8,5% 17,5% 7,8% 25,3% 1,3% 2,9% 2,9% 14,8% 4,8% 13,6% 26,1% 1,% 26,9% 21,2% 21,1% 5,8% 5,6% 14,3% 28,3% PO KL 21 r. 26,6% PO KL 29 r. 1,4% % Priorytet I Priorytet II Priorytet III Priorytet IV Priorytet V Priorytet VI Priorytet VII Priorytet VIII Priorytet IX Priorytet X Poziom wydatkowania w stosunku do alokacji na koniec 29 r. Poziom wydatkowania w stosunku do alokacji na koniec 21 r. Źródło: Obliczenia własne na podstawie KSI SIMIK 7-13 (wg stanu na 31/12/1) Porównując poziom wydatkowania w relacji do alokacji na koniec poprzedniego i bieŝącego okresu sprawozdawczego, naleŝy zauwaŝyć, iŝ najwyŝszy wzrost dynamiki procesu wydatkowania środków wystąpił w Priorytecie VI Rynek pracy otwarty dla wszystkich (o 26,4 pkt. proc.), Priorytecie II Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw oraz poprawa stanu zdrowia osób pracujących (o 17,5 pkt. proc) oraz Priorytecie VII Promocja integracji społecznej (o 16,9 pkt. proc.). 21

22 Mapa 4. Poziom wydatkowania w stosunku do alokacji w ramach komponentu regionalnego Programu (%) Pomorskie 58% Warmińsko-Mazurskie Zachodniopomorskie 64.5% 62.7% Podlaskie Kujawsko-Pomorskie 5.7% 62.6% Lubuskie 57.5% Wielkopolskie 4.2% Mazowieckie 49.1% Łódzkie 55.7% Lubelskie Dolnośląskie 59.4% 59.4% Opolskie 58% Śląskie Świętokrzyskie 61.3% 62,7 do 67 61,3 do 62,7 58 do 61,3 55,7 do 58 4,2 do 55,7 49.8% Małopolskie 67% Podkarpackie 63.6% Źródło: Obliczenia własne na podstawie KSI SIMIK 7-13 (wg stanu na 31/12/1) Biorąc pod uwagę zróŝnicowanie regionalne najwyŝszy poziom wydatkowania, podobnie jak w poprzednim okresie sprawozdawczym, wystąpił w województwie warmińsko-mazurskim 44,2% i zachodniopomorskim 42,4%. Wśród regionów o wysokim poziomie wykorzystania alokacji moŝna wyróŝnić równieŝ województwa: opolskie (41,4%) oraz podkarpackie (4,1%), charakteryzujące się jednocześnie wysokim poziomem zakontraktowanych środków. Natomiast najniŝsze wydatkowanie odnotowano w województwach: mazowieckim (23,2%), wielkopolskim (23,3%), małopolskim (27,4%) oraz lubuskim (28,3%). Jednocześnie naleŝy zwrócić uwagę na Małopolskę, gdzie pomimo najwyŝszego w kraju stopnia kontraktacji (67%), poziom rozliczenia wydatków jest jednym z najniŝszych w komponencie regionalnym. Do końca 21 r. poziom wydatków certyfikowanych do Komisji Europejskiej wyniósł 21% alokacji przeznaczonej na lata Rys. 19. Poziom certyfikacji w stosunku do alokacji wg Priorytetów PO KL (%) 45% 4% 41,5% 35% 3% 25% 2% 15% 22,9% 13,7% 12,7% 21,% 16,1% 16,% 23,3% Ogółem PO KL 21,% 1% 9,6% 5% 3,1% % Priorytet I Priorytet II Priorytet III Priorytet IV Priorytet V Priorytet VI Priorytet VII Priorytet VIII Priorytet IX Priorytet X Wydatki certyfikowane do KE Wydatki certyfikowane do KE - ogółem PO KL Źródło: Obliczenia własne na podstawie KSI SIMIK 7-13 (wg stanu na 31/12/1) 22