Darmowy fragment

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Darmowy fragment www.bezkartek.pl"

Beata Stefaniak
8 lat temu
Przeglądów:

2 Jakosc tlumacz rozdz.qxd 24/3/09 10:58 Page 2

4 Jakosc tlumacz rozdz.qxd 24/3/09 10:58 Page IV JakoÊç i ocena t umaczenia pod redakcjà Andrzeja Kopczyƒskiego i Magdaleny Kizeweter Copyright by the authors and for this edition by Wydawnictwo SWPS Academica, Warszawa 2009 All rights reserved. Wszelkie prawa zastrze one. Kopiowanie w ca oêci lub we fragmentach jakàkolwiek technikà bez pisemnej zgody wydawcy zabronione Edytor wydania: Andrzej ab dzki Korekta: Agnieszka Kiliƒska Projekt ok adki: Piotr el Projekt typograficzny, amanie i przygotowanie do druku: Mater Redakcja techniczna: Ma gorzata Chmielewska ISBN Wydanie I Wydawca: Wydawnictwo Szko y Wy szej Psychologii Spo ecznej Academica ul. Chodakowska 19/ Warszawa tel. (+48 22) academica@swps.edu.pl

Warszawa 2009 All rights reserved. Wszelkie prawa zastrze one.

5 Jakosc tlumacz rozdz.qxd 24/3/09 10:58 Page V SPIS TREÂCI Wst p ROZDZIA I Ogólne problemy oceny t umaczenia ANDRZEJ KOPCZY SKI Kryteria jakoêci i oceny t umaczenia PIOTR BLUMCZY SKI O jakoêciowej przewadze przek adu nad orygina em IZABELA SZYMA SKA Functional assessment in literary translation MAGDALENA KIZEWETER Przepis na przypis o przypisach na podstawie wybranych przek adów angloj zycznej literatury pi knej na j zyk polski EWA KOÂCIA KOWSKA-OKO SKA Quality and criteria of its evaluation in conference interpreting MAGDALENA BART OMIEJCZYK JakoÊç w asnego oraz cudzego t umaczenia symultanicznego w ocenie studentów ROZDZIA II T umaczenie specjalistyczne IZABELA J DRZEJOWSKA Specyfika przek adu tekstów prawnych a wybory t umacza na przyk adzie angielskich t umaczeƒ tekstów ustaw JOANNA GRZYBEK Pragmatyczne i kulturowe aspekty oceny t umaczenia dokumentów z zakresu prawa cywilnego

........... 23 MAGDALENA KIZEWETER Przepis na przypis o przypisach na podstawie wybranych przek adów angloj zycznej literatury pi knej na j zyk polski.

6 Jakosc tlumacz rozdz.qxd 24/3/09 10:58 Page VI VI Wst p DANUTA KIERZKOWSKA i ZOFIA RYBI SKA Ocena jakoêci t umaczenia kandydata na t umacza przysi g ego PAWE D. MADEJ T umaczenie napisów filmowych i jego weryfikacja MARTA PIKOR-NIEDZIA EK Cultural and pragmatic aspects of translating National Geographic articles BARRY KEANE On translating Anna Stanis awska s Transakcja, albo Opisanie ca ego ycia jednej sieroty, przez a osne treny od tej e samej pisane roku ROZDZIA III B dy w t umaczeniu KRZYSZTOF HEJWOWSKI Klasyfikacja b dów t umaczeniowych teoria i praktyka

........ 114 MARTA PIKOR-NIEDZIA EK Cultural and pragmatic aspects of translating National Geographic articles.

7 Jakosc tlumacz rozdz.qxd 24/3/09 10:58 Page 7 WST P Niniejsza ksià ka jest zbiorem artyku ów na temat jakoêci oraz oceny t umaczenia zebranych z inicjatywy redaktorów wydania. W ten sposób przedstawiamy poglàdy i opinie wielu specjalistów z dziedziny t umaczenia z ca ej Polski na jeden z tematów interesujàcych Êrodowisko t umaczy, a niezbyt cz sto podejmowanych kompleksowo. Tradycjà naukowà w humanistyce jest raczej próba opisania danego zjawiska, a rzadziej zjawiska poddawane sà ocenie w obawie przed subiektywizmem. I rzeczywiêcie: wydajàc jakiekolwiek opinie na temat danego zjawiska, trudno pozbyç si subiektywizmu. Ale czy to jest a taka wada? Nie bójmy si osobistych opinii, je eli dysponujemy w aêciwymi argumentami. Owszem, nale y dà yç do wypracowania generalizacji i obiektywnych kryteriów. Humanistyka, która z trudem daje si kodyfikowaç, narzuca nam dodatkowy wymóg argumentacja nie tylko musi byç logiczna, ale równie elegancko przedstawiona. Bo w humanistyce liczy si pi kne s owo. Mamy nadziej, e niektóre ze wspomnianych wymogów w niniejszym wydaniu artyku ów zosta y spe nione. Materia zosta podzielony na trzy dzia y: 1. Ogólne problemy oceny t umaczenia, gdzie podj to problemy kryteriów jakoêci w ró nych typach t umaczenia: t umaczenie pisemne i ustne, literackie, nieliterackie, relacje orygina u do t umaczenia. 2. T umaczenie specjalistyczne, gdzie przymiotnik specjalistyczne odnosi si zarówno do specjalistycznej dziedziny, którà si t umaczy, jak równie do specjalnych problemów zwiàzanych z tego typu t umaczeniem. 3. B dy w t umaczeniu. Analiza b dów jest nieod àcznym elementem oceny t umaczenia. Poza swojà oczywistà szkodliwoêcià, b dy mogà równie s u yç jako narz dzie badaƒ nad procesami t umaczeniowymi, gdy odkrywajà sposób myêlenia t umacza. Mamy nadziej, e niniejsza ksià ka b dzie stanowiç po yteczny wk ad do dyskusji nad coraz bardziej popularnà dziedzinà, którà jest dziê t umaczenie. Andrzej Kopczyƒski Magdalena Kizeweter

Tradycjà naukowà w humanistyce jest raczej próba opisania danego zjawiska, a rzadziej zjawiska poddawane sà ocenie w obawie przed subiektywizmem.

8 Jakosc tlumacz rozdz.qxd 24/3/09 10:58 Page 8

9 Jakosc tlumacz rozdz.qxd 24/3/09 10:58 Page 9 OGÓLNE PROBLEMY OCENY T UMACZENIA ROZDZIA 1 KRYTERIA JAKOÂCI I OCENY T UMACZENIA ANDRZEJ KOPCZY SKI Szko a Wy sza Psychologii Spo ecznej, Warszawa Zacznijmy od definicji jakoêci. Istniejà co najmniej dwie takie definicje. JakoÊç to stopieƒ doskona oêci dzie a. Przy tej definicji nale y sobie zadaç pytanie, co to jest ta doskona oêç? Czy istniejà uniwersalne twierdzenia na temat jakoêci t umaczenia? (np. t umaczenie, aby by o dobre, musi byç takie a takie). JakoÊç to stopieƒ zgodnoêci dzie a z przyj tà normà. Wed ug tej definicji nale y okreêliç, co to jest ta norma. Mo e wynika ona z samej definicji t umaczenia? Rozpatrzmy kilka takich definicji. Jean-René Ladmiral (1979) twierdzi, e t umaczenie to ka da postaç mediacji mi dzyj zykowej pozwalajàcej na wymian informacji mi dzy u ytkownikami ró nych j zyków. Jest to podejêcie pragmatyczne t umaczenie rozpatrywane jest w kontekêcie komunikacyjnym. Aleksander Ludskanow (1973) twierdzi, e t umaczenie to przekszta cenie znaków, z których sk ada si dany komunikat, jednego kodu w znaki innego kodu z zachowaniem informacji inwariantnej. Jest to uj cie semiotyczne, gdzie jakoêç mierzy si stopieniem zachowania informacji inwariantnej. Pytanie: co to jest ta informacja inwariantna? Olgierd A. Wojtasiewicz (1957) definiuje t umaczenie jako operacj, która polega na sformu owaniu w pewnym j zyku odpowiednika wypowiedzenia sformu owanego uprzednio w innym j zyku. JakoÊç mierzona jest tu odpowiednioêcià t umaczenia. Pytanie: co to jest ten odpowiednik? Eugene A. Nida (1964) twierdzi, e t umaczenie polega na odtworzeniu w j zyku przek adu komunikatu zawartego w j zyku êród owym za pomocà najbli szego i najbardziej naturalnego odpowiednika

jakoêci. Istniejà co najmniej dwie takie definicje. JakoÊç to stopieƒ doskona oêci dzie a. Przy tej definicji nale y sobie zadaç pytanie, co to jest ta doskona oêç?

10 Jakosc tlumacz rozdz.qxd 24/3/09 10:58 Page Rozdzia 1 Ogólne problemy oceny t umaczenia nade wszystko w odniesieniu do sensu, a nast pnie w odniesieniu do stylu. JakoÊç mierzona jest tu odpowiednioêcià plus kryteria treêci i formy. PodkreÊlony jest prymat treêci nad formà. KRYTERIUM TREÂCI I FORMY T UMACZENIA TreÊç a forma to odwieczny problem i kontrowersja we wszelkich dyskusjach nad t umaczeniem. Ju staro ytni Grecy i Rzymianie mówili bàdê o t umaczeniu s owo do s owa, bàdê sens do sensu. Przez d ugie lata uwa ano, e dobre t umaczenie to takie, które oddaje treêç orygina u, a nie jego form. Formy nie oddaje si z powodów j zykowych (nieprzekraczalne ró nice mi dzy j zykami) czy kontekstualnych (ró ne wersje w zale noêci od uwarunkowaƒ t umaczenia, patrz poni ej poj cia kongruencji i korespondencji/odpowiednioêci). Wa noêç tych dwóch elementów zale y te od typu t umaczonego tekstu. Typy tekstów wg Kathariny Reiss (1977). Oparte na funkcjach Karla Bühlera (1934) obracajàcych si wokó poj ç: JA TO TY. JA: wyra amy w asnà osobowoêç, szczególnie emocje: funkcja ekspresywna. TO: informujemy o Êwiecie zewn trznym: funkcja informatywna. TY: próbujemy wp ynàç na ciebie lub ci zmieniç: funkcja apelatywna. Stàd teksty ekspresywne, informatywne i apelatywne. W tekstach ekspresywnych wyra amy emocje i cz sto zwiàzane z nimi efekty estetyczne (szczególnie w literaturze, poezji). W tych tekstach forma staje si bardzo wa na i niekiedy góruje nad treêcià, dlatego zmiana treêci w t umaczeniu mo e byç uzasadniona: np. w oryginale wiersza mówi si o kwiatkach, a w t umaczeniu o ptaszkach, bo rymujà si one w j zyku docelowym. Jednym s owem: teksty literackie dopuszczajà zmian treêci ze wzgl du na efekty estetyczne. Podobnie jest z tekstami apelatywnymi, gdzie liczy si efekt. Na przyk ad, reklama takich samych towarów, gdzie liczy si ich kupno, dopuszcza zmiany treêci i tonu reklamy w zale noêci od charakteru odbiorców: gdy adresatem sà dzieci, wa ny jest prosty j zyk, kolory, obrazki itp. Zatem w tekstach informatywnych (w tym naukowych), gdzie liczy si prawda, a nie efekt, treêç ma znaczenie kapitalne, forma natomiast mniejsze.

KRYTERIUM TREÂCI I FORMY T UMACZENIA TreÊç a forma to odwieczny problem i kontrowersja we wszelkich dyskusjach nad t umaczeniem.

Podobne dokumenty

Darmowy fragment

Darmowy fragment Darmowy fragment Darmowy fragment Aleksandra Fila-Jankowska Samoocena autentyczna co ukrywamy sami przed sobà Copyright by the author and for this edition by Wydawnictwo SWPS Academica,