Pan Radosław SIKORSKI. Szanowny Panie Marszałku,

Transkrypt

1 Szanowny Panie Marszałku, Pan Radosław SIKORSKI Warszawa, 24 października 2014 r. Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 Regulaminu Sejmu, niżej podpisani posłowie wnoszą projekt ustawy: o uregulowaniu praw byłych właścicieli do rekompensaty z tytułu nacjonalizacji nieruchomości w latach Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy upoważniamy posła Dariusza Jońskiego

2 projekt USTAWA z dnia 2014 r. o uregulowaniu praw byłych właścicieli do rekompensaty z tytułu nacjonalizacji nieruchomości w latach R o z d z i a ł 1 Przepisy ogólne Art. 1. Ustawa reguluje prawa byłych właścicieli do rekompensaty z tytułu nacjonalizacji nieruchomości w latach : 1) na podstawie przepisów: a) dekretu Naczelnika Państwa z dnia 16 grudnia 1918 r. w przedmiocie przymusowego zarządu państwowego (Dz. Pr. P. P. Nr 21, poz. 67 oraz z 1927 r. Nr 49, poz. 437), b) dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (Dz. U. Nr 50, poz. 279). c) dekretu z dnia 13 listopada 1945 r. o utworzeniu przedsiębiorstwa państwowego Film Polski (Dz. U. Nr 55, poz. 308), d) ustawy z dnia 3 stycznia 1946 r. o przejęciu na własność Państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej (Dz. U. Nr 3, poz. 17, Nr 71, poz. 389 i Nr 72, poz. 394, z 1958 r. Nr 45, poz. 224 oraz z 1969 r. Nr 13, poz. 95), e) dekretu z dnia 8 marca 1946 r. o majątkach opuszczonych i poniemieckich (Dz. U. Nr 13, poz. 87, Nr 49, poz. 279, Nr 71, poz. 389 i Nr 72, poz. 395, z 1947 r. Nr 19, poz. 77 i Nr 66, poz. 402, z 1948 r. Nr 57, poz. 454 oraz z 1969 r. Nr 13, poz. 95), 2

3 f) dekretu z dnia 7 kwietnia 1948 r. o wywłaszczeniu majątków zajętych na cele użyteczności publicznej w okresie wojny r. (Dz. U. Nr 20, poz. 138 oraz z 1949 r. Nr 65, poz. 527), g) dekretu z dnia 27 lipca 1949 r. o przejęciu na własność Państwa niepozostających w faktycznym władaniu właścicieli nieruchomości ziemskich, położonych w niektórych powiatach województwa białostockiego, lubelskiego, rzeszowskiego i krakowskiego (Dz. U. Nr 46, poz. 339 oraz z 1958 r. Nr 17, poz. 71), h) ustawy z dnia 25 lutego 1958 r. o uregulowaniu stanu prawnego mienia pozostającego pod zarządem państwowym (Dz. U. Nr 11, poz. 37 oraz z 1968 r. Nr 3, poz. 6); 2) bez podstawy prawnej lub z naruszeniem prawa; 3) zajęte od dnia 1 września 1939 r. przez okupacyjne władze niemieckie, a następnie w latach przejęte przez państwo. Art. 2. Przepisy ustawy nie mają zastosowania do nieruchomości rolnych (gruntów rolnych), o których mowa w art ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121 i 827). Art Prawo do rekompensaty przysługuje osobie fizycznej, która była właścicielem nieruchomości, w rozumieniu art ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, w dniu jej znacjonalizowania - zwanej dalej osobą uprawnioną. 2. Prawo do rekompensaty, o którym nowa w ust. 1, nie przysługuje osobie: 1) której na podstawie przepisów i zdarzeń określonych w art. 1 przysługiwały w stosunku do państw obcych uprawnienia odszkodowawcze, wynikające z umów międzynarodowych zawartych po dniu 1 stycznia 1944 r. między państwem polskim lub jego rządem a państwami obcymi lub ich rządami; 2) której mienie zostało przejęte przez państwo polskie bez odszkodowania w związku z wykonaniem Umowy Poczdamskiej i innych aktów międzynarodowych jako przysługujące Polsce reparacje wojenne; 3) która utraciła obywatelstwo polskie na podstawie dekretu z dnia 13 września 1946 r. o wyłączeniu ze społeczeństwa polskiego osób narodowości niemieckiej (Dz. U. Nr 55, poz. 310, z 1947 r. Nr 65, poz. 390 i Nr 66, poz. 404, z 1948 r. Nr 57, poz. 453 oraz z 1949 r. Nr 32, poz. 238 i Nr 65, poz. 533); 3

4 4) która utraciła obywatelstwo polskie na podstawie art. 4 pkt 3 ustawy z dnia 8 stycznia 1951 r. o obywatelstwie polskim (Dz. U. Nr 4, poz. 25). 3. Przepis ust. 2 stosuje się do spadkobierców i następców prawnych tej osoby. Art. 4. W przypadku gdy nieruchomości znacjonalizowane w latach były przedmiotem współwłasności, prawo do rekompensaty przysługuje wszystkim współwłaścicielom, spełniającym wymogi określone w art. 1, albo niektórym z nich, wskazanym przez pozostałych współwłaścicieli. Wskazanie osoby uprawnionej do rekompensaty następuje przez złożenie oświadczenia z podpisem poświadczonym notarialnie lub przed organem administracji publicznej albo przez złożenie oświadczenia w polskiej placówce konsularnej. Art. 5. W przypadku śmierci właściciela nieruchomości znacjonalizowanej w latach , prawo do rekompensaty przysługuje wszystkim spadkobiercom albo niektórym z nich, wskazanym przez pozostałych spadkobierców. Wskazanie osoby uprawnionej do rekompensaty następuje przez złożenie oświadczenia z podpisem poświadczonym notarialnie lub przed organem administracji publicznej albo przez złożenie oświadczenia w polskiej placówce konsularnej. R o z d z i a ł 2 Forma potwierdzania prawa do rekompensaty Art. 6. Prawo do rekompensaty potwierdzone na podstawie niniejszej ustawy jest niezbywalne. Art Potwierdzenie prawa do rekompensaty następuje na wniosek osoby ubiegającej się o potwierdzenie tego prawa, złożony nie później niż do dnia 31 grudnia 2018 r. 2. Po upływie wymienionego w ust. 1 terminu uprawnienie do złożenia wniosku wygasa. 3. Wniosek o potwierdzenie prawa do rekompensaty w przypadkach, o których mowa w art. 4 i 5, składa współwłaściciel lub spadkobierca, lub wskazana osoba uprawniona do rekompensaty. 4. Prawo do rekompensaty potwierdza, w drodze decyzji: 1) wojewoda właściwy ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy będącego właścicielem nieruchomości znacjonalizowanej w latach albo 4

5 2) wojewoda właściwy ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania osoby będącej właścicielem nieruchomości znacjonalizowanej w latach , jeżeli o zaliczenie ubiegają się spadkobiercy tej osoby, albo 3) wojewoda właściwy ze względu na miejsce zamieszkania jednego z wnioskodawców wskazanego przez pozostałych, jeżeli współwłaściciele nieruchomości mieszkają lub mieszkali w różnych województwach, albo 4) wojewoda właściwy ze względu na miejsce złożenia wniosku, jeżeli nie można określić właściwości zgodnie z pkt Wojewoda, do którego wpłynął wniosek o potwierdzenie prawa do rekompensaty, zawiadamia o wszczęciu postępowania wojewodów właściwych ze względu na miejsce zamieszkania pozostałych współwłaścicieli lub spadkobierców, lub wskazanych osób uprawnionych do rekompensaty. Art Do wniosku, o którym mowa w art. 7 ust. 1-3, wnioskodawca dołącza: 1) dokumenty poświadczające prawo do przejętej nieruchomości, w szczególności odpis księgi wieczystej lub inny dokument potwierdzający prawo własności nieruchomości w dniu jej przejęcia przez państwo; 2) urzędowo poświadczoną kserokopię dowodu osobistego lub innego dokumentu tożsamości. 2. Spadkobiercy, o których mowa w art. 5, dołączają do wniosku prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku. 3. Do reprezentowania osoby uprawnionej wymagane jest pełnomocnictwo szczególne w formie notarialnej. Jeżeli osobę uprawnioną reprezentuje pełnomocnik, którym jest adwokat lub radca prawny pełnomocnictwo nie wymaga formy notarialnej. Jeżeli pełnomocnictwo jest sporządzone za granicą, to powinno ono być potwierdzone przez właściwą miejscowo polską placówkę konsularną. Pełnomocnictwo wygasa z chwilą śmierci osoby reprezentowanej. Art Wojewoda, po wszczęciu postępowania, dokonuje oceny spełnienia wymogów, o których mowa w art. 3 ust. 1 i art. 4 i 5 oraz art. 7 ust. 1-3, na podstawie dowodów, o których mowa w art. 8. Pozytywna ocena następuje w drodze postanowienia. W postanowieniu wojewoda wzywa wnioskodawcę do: 1) wskazania jednej z wybranych form realizacji prawa do rekompensaty, określonej w art. 15 ust. 1; 5

6 2) wskazania numeru rachunku bankowego, w przypadku wyboru świadczenia pieniężnego realizowanego w formie przelewu; 3) dołączenia do wniosku, o którym mowa w art. 7 ust. 1, operatu szacunkowego sporządzonego przez rzeczoznawcę majątkowego, w którym została określona wartość nieruchomości znacjonalizowanych w latach ; 4) w przypadku, o których mowa w art. 8 ust. 4, dołączenia również operatu szacunkowego, w którym została określona wartość nabytego prawa własności nieruchomości albo wartość nabytego prawa użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej i wartość położonych na niej budynków, a także innych urządzeń albo lokali. 2. W przypadku niespełnienia wymogów, o których mowa w art. 3 ust. 1 i art. 4 i 5 oraz art. 7 ust. 1-3, wojewoda wydaje decyzję o odmowie potwierdzenia prawa do rekompensaty. 3. Osoby, które posiadają zaświadczenia lub decyzje potwierdzające prawo do rekompensaty wydane na podstawie odrębnych przepisów i nie zrealizowały prawa do rekompensaty, występują do wojewody, który wydał decyzję, lub do wojewody właściwego ze względu na siedzibę starosty, który wydał zaświadczenie lub decyzję, z wnioskiem o ujawnienie w rejestrze, o którym mowa w art. 20 ust. 1, wybranej formy realizacji prawa do rekompensaty zgodnie z art. 15 ust. 1. W przypadku wyboru świadczenia pieniężnego realizowanego w formie przelewu osoba uprawniona wskazuje numer rachunku bankowego. 4. Na decyzji lub zaświadczeniu, o których mowa w ust. 3, wojewoda zamieszcza adnotację o wybranej formie realizacji prawa do rekompensaty oraz o wysokości rekompensaty, określonej zgodnie z art. 15. Art Decyzja, o której mowa w art. 7 ust. 4, zawiera wskazanie: 1) osoby lub osób, którym potwierdza się prawo do rekompensaty; 2) zwaloryzowanej na dzień wydania tej decyzji wartości nieruchomości znacjonalizowanych w latach , a w przypadku, o którym mowa w art. 8 ust. 3, również wskazanie zwaloryzowanej na dzień wydania decyzji wartości nabytego prawa własności nieruchomości albo wartości nabytego prawa użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej i wartości położonych na niej budynków, a także innych urządzeń albo lokali; 3) wysokości rekompensaty określonej zgodnie z art. 14; 4) wybranej formy realizacji prawa do rekompensaty zgodnie z art. 14 ust Waloryzacji, o której mowa w ust. 1 pkt 2, dokonuje się zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2014 r. poz. 518, 659, 805, 822 i 906). 6

7 Art. 11. Organem wyższego stopnia w sprawach, o których mowa w art. 7 ust. 4 i art. 9 ust. 2, jest minister właściwy do spraw Skarbu Państwa. Art Operaty szacunkowe, o których mowa w art. 9 ust. 1 pkt 3, są sporządzane z uwzględnieniem dowodów wymienionych w art. 8 ust. 1 pkt 1 i ust W przypadku operatów szacunkowych, o których mowa w ust. 1, nie stosuje się przepisów art. 156 ust. 3 i 4 oraz art. 158 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. R o z d z i a ł 3 Określanie wartości przejętych nieruchomości i form rekompensaty Art Określenia wartości przejętych nieruchomości dokonuje się według stanu faktycznego i prawnego, z uwzględnieniem obciążeń z dnia jego przejęcia przez państwo oraz według cen z dnia wydania decyzji, o której mowa w art. 7 ust Stan prawny przejętych nieruchomości ustala się na podstawie księgi wieczystej lub zbioru dokumentów lub innych dokumentów potwierdzających prawo własności nieruchomości z chwili ich przejęcia. 3. Za dzień przejęcia nieruchomości przez państwo uważa się dzień, w którym decyzja o przejęciu stała się ostateczna, a jeżeli przejęcie nastąpiło bez takiej decyzji dzień, w którym państwo objęło nieruchomość w posiadanie. Jeżeli tej daty nie można ustalić to należy przyjąć dzień najbardziej prawdopodobny. uważa się dzień 5 marca 1958 r. 4. Jeżeli ustalenie na podstawie ust. 3 nie jest możliwe, to za dzień przejęcia Art. 14. Określenia wartości przejętych nieruchomości wraz z ich częściami składowymi dokonują rzeczoznawcy majątkowi, o których mowa w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2014 r. poz. 518, 659, 805, 822, 906 i 1200) i na zasadach określonych w tej ustawie. Art Prawo do rekompensaty jest realizowane w jednej z następujących form: 7

8 1) zaliczenia wartości nieruchomości znacjonalizowanych w latach na poczet: a) ceny sprzedaży nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa albo albo b) ceny sprzedaży prawa użytkowania wieczystego przysługującego Skarbowi Państwa, c) opłat z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowych stanowiących własność Skarbu Państwa i ceny sprzedaży położonych na nich budynków oraz innych urządzeń lub lokali, albo d) opłaty za przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa, o którym mowa w przepisach odrębnych, albo 2) świadczenia pieniężnego wypłacanego ze środków Funduszu Reprywatyzacji, o którym mowa w ustawie z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (Dz. U. z 2013 r. poz. 216 i 1643 oraz z 2014 r. poz. 598 i 612). 2. Zaliczenia wartości nieruchomości znacjonalizowanych w latach dokonuje się w wysokości równej 5 % wartości tych nieruchomości. Wysokość świadczenia pieniężnego stanowi 5 % wartości znacjonalizowanych nieruchomości. 3. W przypadku, o którym mowa w art. 8 ust. 4, wysokość zaliczanej kwoty oraz wysokość świadczenia pieniężnego, o których mowa w ust. 2, pomniejsza się o wartość nabytego prawa własności nieruchomości albo wartość nabytego prawa użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej i wartość położonych na niej budynków, a także innych urządzeń albo lokali, przez osoby, o których mowa w art. 3 ust. 1 i art. 4 i 5. Art Organy, jednostki organizacyjne i agencje, którym na podstawie odrębnych przepisów zostało powierzone wykonywanie uprawnień właścicielskich Skarbu Państwa, określając warunki zbycia nieruchomości, nie mogą wyłączyć zapłaty ceny sprzedaży nieruchomości albo opłat, o których mowa w art. 15 ust. 1 pkt 1 lit. c i d, w sposób określony w art. 15. Zapłata w takim przypadku może nastąpić wyłącznie przez osobę wskazaną w zaświadczeniu albo decyzji lub przez jej spadkobierców, którzy przedłożą zbywającemu nieruchomość postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku albo o dziale spadku oraz dowody potwierdzające spełnienie wymogów, o których mowa w art. 3 ust. 1 i art. 4 i W przypadku, o którym mowa w art. 8 ust. 4, osoba ubiegająca się o realizację prawa do rekompensaty jest obowiązana do przedłożenia dokumentów urzędowych świadczących o wartości nabytego prawa własności nieruchomości albo wartości nabytego prawa użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej i wartości położonych na niej budynków, a także innych urządzeń albo lokali, nabytego w ramach realizacji prawa do rekompensaty przez tę osobę lub przez jej poprzedników prawnych. 8

9 3. Kwota odpowiadająca wartości nieruchomości znacjonalizowanych w latach oraz kwota odpowiadająca wartości nabytych praw, o których mowa w ust. 2, podlegają waloryzacji przez podmioty, o których mowa w ust. 1, zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, na dzień realizacji prawa do rekompensaty. 4. Osobę, o której mowa w ust. 1, zwalnia się z obowiązku wniesienia wadium do wysokości kwoty nieprzekraczającej wysokości potwierdzonego prawa do rekompensaty, jeżeli dołączy do oferty pisemne zobowiązanie do uiszczenia kwoty równej wysokości niewniesionego wadium w przypadku uchylenia się od zawarcia umowy. Art. 17. W przypadku nabycia nieruchomości na zasadach określonych w ustawie nie stosuje się przepisów art , art. 68 ust. 1 2a i 4 oraz art ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami oraz nie stosuje się bonifikat, o których mowa w przepisach odrębnych. Art Wypłaty świadczenia pieniężnego, o którym mowa w art. 15 ust. 1 pkt 2, dokonuje Bank Gospodarstwa Krajowego, zwany dalej Bankiem, ze środków Funduszu Reprywatyzacji, na podstawie umowy zawartej z ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa. 2. Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa przekazuje Bankowi dane osób uprawnionych do otrzymania świadczenia pieniężnego zawarte w rejestrach, o których mowa w art. 20 ust. 1 i Wypłata świadczenia pieniężnego następuje, na wniosek osoby uprawnionej i po dokonaniu adnotacji, o której mowa w art. 19, w formie wypłaty gotówkowej w placówce Banku lub przelewu na wskazany przez osobę uprawnioną rachunek bankowy. 4. Bank po otrzymaniu danych, o których mowa w ust. 2, zawiadamia o wypłacie osoby uprawnione do otrzymania świadczenia pieniężnego. W zawiadomieniu Bank informuje o adresach swoich placówek, a także o dokumentach potrzebnych do wypłaty świadczenia pieniężnego. 5. Bank, wypłacając świadczenie pieniężne dokonuje waloryzacji zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, na dzień realizacji prawa do rekompensaty. Art Organy, jednostki organizacyjne i agencje, o których mowa w art. 16 ust. 1, oraz Bank w przypadku wypłaty świadczenia pieniężnego, w dniu realizacji prawa do rekompensaty przez osobę uprawnioną, umieszczają na zaświadczeniu lub decyzji, potwierdzających prawo do rekompensaty, adnotację o zrealizowaniu w całości albo w części tego prawa. 2. Adnotacja, o której mowa w ust. 1, zawiera: 9

10 1) datę, imię i nazwisko notariusza oraz oznaczenie aktu notarialnego sprzedaży nieruchomości lub oddania nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste; 2) datę i oznaczenie decyzji o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości; 3) położenie i oznaczenie nieruchomości; 4) wskazanie formy realizacji prawa do rekompensaty; 5) kwotę odpowiadającą wartości zrealizowanego prawa do rekompensaty oraz udział procentowy tej kwoty w wartości nieruchomości znacjonalizowanych w latach W przypadku wypłaty świadczenia pieniężnego adnotacja zawiera: 1) datę wypłaty świadczenia pieniężnego; 2) kwotę odpowiadającą wartości zrealizowanego prawa do rekompensaty oraz udział procentowy tej kwoty w wartości nieruchomości znacjonalizowanych w latach W przypadkach, o których mowa w art. 64 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, adnotacji dokonuje sąd. R o z d z i a ł 4 Rejestr realizacji rekompensat Art Wojewodowie prowadzą wojewódzkie rejestry zawierające dane dotyczące: 1) decyzji lub zaświadczeń, wydanych na podstawie niniejszej ustawy lub odrębnych przepisów, potwierdzających prawo do rekompensaty; 2) osób, którym te prawa przysługują; 3) stanu i formy realizacji tych praw. 2. Wojewodowie przekazują raz na kwartał, w terminie do końca miesiąca następującego po zakończeniu kwartału, dane zawarte w rejestrach wojewódzkich ministrowi właściwemu do spraw Skarbu Państwa, który prowadzi rejestr centralny. 3. Rejestry, o których mowa w ust. 1 i 2, są prowadzone w formie elektronicznej. 4. Rejestry, o których mowa w ust. 1 i 2, zawierają następujące dane osobowe osób, którym przysługuje prawo do rekompensaty: 10

11 1) imię i nazwisko; 2) imię ojca; 3) numer PESEL albo, gdy numer ten nie został nadany, numer paszportu, dowodu osobistego lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość; 4) adres zamieszkania. 5. Organy, jednostki organizacyjne i agencje, o których mowa w art. 16 ust. 1, są obowiązane do przekazywania wojewodom, w terminie 14 dni od dnia realizacji prawa do rekompensaty, wypisów z aktów notarialnych, a w przypadkach wymienionych w art. 15 ust. 1 pkt 1 lit. d, kopii decyzji, z których wynika zrealizowanie w całości albo w części prawa do rekompensaty, potwierdzonego zaświadczeniami albo decyzjami. Wypisy lub kopie decyzji przekazuje się wojewodom właściwym ze względu na miejsca położenia nieruchomości oraz wojewodom prowadzącym rejestry, o których mowa w ust Bank jest obowiązany do przekazywania właściwemu wojewodzie potwierdzenia wypłaty środków pieniężnych w terminie 14 dni od dnia wypłaty świadczenia pieniężnego. 7. Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa określi, w drodze rozporządzenia, wzory rejestrów, o których mowa w ust. 1 i 2, uwzględniając potrzebę sprawnego przepływu danych i kontroli realizacji praw do rekompensaty. R o z d z i a ł 5 Zmiany w przepisach obowiązujących Art. 21. W ustawie z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768, z późn. zm. 1 ) ) wprowadza się następujące zmiany: 1) w art. 6 po ust. 1 dodaje się ust. 1a w brzmieniu: 1a. Obowiązek podatkowy powstaje przy nabyciu prawa do rekompensaty, o którym mowa w ustawie z dnia... o uregulowaniu praw byłych właścicieli do rekompensaty z tytułu nacjonalizacji nieruchomości w latach (Dz. U... poz..) z chwilą wypłaty rekompensaty. ; 2) w art. 7 po ust. 6 dodaje się ust. 7 w brzmieniu: 1) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2011 r. Nr 75, poz. 398, Nr 85, poz. 458, Nr 149, poz. 887 i Nr 171, poz oraz z 2013 r. poz

12 7. Przy nabyciu prawa do rekompensaty, o którym mowa w przepisach ustawy z dnia... o uregulowaniu praw byłych właścicieli do rekompensaty z tytułu nacjonalizacji nieruchomości w latach (Dz. U... poz...) podstawę opodatkowania stanowi kwota rekompensaty wraz z waloryzacją. Art. 22. W ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm. 2 ) ) w art. 21 w ust. 1 po pkt 139 dodaje się pkt 140 w brzmieniu: 140) dochody uzyskane przez osoby uprawnione, na podstawie ustawy z dnia... o uregulowaniu praw byłych właścicieli do rekompensaty z tytułu nacjonalizacji nieruchomości w latach (Dz. U...poz..) z tytułu wypłaty rekompensaty wraz z waloryzacją. Art. 23. W ustawie z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz. U. z 2012 r. poz oraz z 2013 r. poz. 155) wprowadza się następujące zmiany: 1) w art. 6 w ust. 1 po pkt 10 dodaje się pkt 11 w brzmieniu: 11) gospodarowania nieruchomościami na cele rekompensat, o których mowa w art. 28 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia... o uregulowaniu praw byłych właścicieli do rekompensaty z tytułu nacjonalizacji nieruchomości w latach (Dz. U...poz..) na zasadach określonych odrębnymi przepisami. ; 2) w art. 20 po ust. 5c dodaje się ust. 5d w brzmieniu: 5d. Kwoty stanowiące różnicę między środkami uzyskanymi z gospodarowania mieniem Zasobu w danym roku obrotowym z tytułów, o których mowa w art. 20c ust. 1 pkt 1, a środkami wydatkowanymi na realizację zadań, o których mowa w art. 20 ust. 4 i 5, podlegają przekazaniu przez Agencję na Fundusz Reprywatyzacyjny, w terminie do dnia 30 czerwca roku następnego. ; 3) w art. 20c w ust. 1 w pkt 2 po literze e dodaje się literę f w brzmieniu: 2) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2012 r. poz. 362, 596, 769, 1278, 1342, 1448, 1529 i 1540, z 2013 r. poz. 21, 888, 1027, 1036, 1287, 1304, 1387 i 1717 oraz z 2014 r. poz. 223, 312, 567, 598, 773, 915, 1052 i

13 f) koszty wykonywania przez Agencję ustawy z dnia... o uregulowaniu praw byłych właścicieli do rekompensaty z tytułu nacjonalizacji nieruchomości w latach (Dz. U....poz. ) ; 4) w art. 24 w ust. 1 po pkt 6 dodaje się pkt 7 w brzmieniu: 7) sprzedaży nieruchomości, o których mowa w art. 28 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia... o uregulowaniu praw byłych właścicieli do rekompensaty z tytułu nacjonalizacji nieruchomości w latach (Dz. U...poz...) począwszy od dnia 1 stycznia 2010 r. w wysokości określonej w rocznym planie finansowym Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa od wejścia w życie tej ustawy. Art. 24. W ustawie z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (Dz. U. z 2013 r. poz. 216 i 1643 oraz z 2014 r. poz. 598 i 612) w art. 56 w ust. 1 w pkt 1 po lit. b dodaje się lit. ba w brzmieniu: ba) wypłatę rekompensat przyznanych na podstawie art. 7 ust. 4 ustawy z dnia.. o uregulowaniu praw byłych właścicieli do rekompensaty z tytułu nacjonalizacji nieruchomości w latach (Dz. U. poz.),. Art. 25. W ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2014 r. poz. 518, 659, 805, 822 i 906) w art. 23 dodaje się ust. 4 w brzmieniu: 4. Od wpływów uzyskanych z gospodarowania nieruchomościami Skarbu Państwa, o których mowa w ust. 1 przekazuje się 5% tych wpływów na państwowy fundusz celowy pod nazwą Fundusz Reprywatyzacyjny. Art. 26. W ustawie z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz. U. z 2013 r. poz. 743 i 984 oraz z 2014 r. poz. 496, 829, 915 i 932) w art. 25 ust. 1 otrzymuje brzmienie: 1. Dział Skarb Państwa obejmuje sprawy dotyczące gospodarowania mieniem Skarbu Państwa, w tym komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych oraz narodowych funduszy inwestycyjnych i ich prywatyzacji, a także rekompensat za przejęte przez państwo nieruchomości w latach , jak również ochrony interesów Skarbu Państwa z wyjątkiem spraw, które na mocy odrębnych przepisów przypisane są innym działom.. 13

14 Art. 27. W ustawie z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (Dz. U. z 2012 r. poz. 1282, 1448 i 1512, z 2013 r. poz. 21, 455 i 1650 oraz z 2014 r. poz. 312) w art. 2 ust. 1 pkt 1 po lit. l wpisuje się literę m w brzmieniu: m) rekompensat w rozumieniu ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2014 r. poz. 1090) oraz ustawy z dnia... o uregulowaniu praw byłych właścicieli do rekompensaty z tytułu nacjonalizacji nieruchomości w latach (Dz. U....poz. ),. Art. 28. W ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594, z późn. zm. 3 ) ) w art. 79 dodaje się ust. 3 w brzmieniu: 3. Sąd z urzędu zwraca stronie całą opłatę w przypadku umorzenia postępowania w związku ze złożeniem wniosku o rekompensatę na podstawie ustawy z dnia... o uregulowaniu praw byłych właścicieli do rekompensaty z tytułu nacjonalizacji nieruchomości w latach (Dz. U...poz..). Rozdział 6 Przepisy przejściowe i końcowe Art. 29. Do postępowań zakończonych wydaniem decyzji lub zaświadczeń potwierdzających prawo do rekompensaty stosuje się art. 145, art. 145a, art , art , art , art oraz art ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r. poz. 267 oraz z 2014 r. poz. 183 i 1195), z tym że w przypadku zaświadczeń przepisy te stosuje się odpowiednio. Art. 30. Postępowania w sprawach potwierdzenia prawa do rekompensaty wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy prowadzi się na podstawie jej przepisów. Art. 31. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2016 r. 3) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2010 r. Nr 152, poz. 1016, Nr 197, poz. 1307, z 2011 r. Nr 92, poz. 531, Nr 106, poz. 622, Nr 149, poz. 887, Nr 163, poz. 981, Nr 240, poz. 1431, z 2012 r. poz. 1101, z 2013 r. poz. 429, z 2014 r. poz. 24, 40, 528,

15 UZASADNIENIE 1. Wyjaśnienie celu projektowanej ustawy Celem projektowanej ustawy jest długo oczekiwana realizacja - w formie możliwej do udźwignięcia przez państwo - zadania publicznego polegającego na zaspokojeniu roszczeń właścicieli nieruchomości znacjonalizowanych w latach Przepisy ustawy mają także 15

16 zastosowanie do nieruchomości 4 przejętych przez państwo na terenie miasta stołecznego Warszawy na podstawie dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (Dz. U. Nr 50, poz. 279). Przedmiotowa ingerencja prawna ma trojaki wydźwięk społeczny polegający na: 1) zaspokojeniu roszczeń byłych właścicieli (w sposób adekwatny do kondycji finansowej państwa); 2) rozwiązaniu nabrzmiałego problemu dotyczącego lokatorów znacjonalizowanych nieruchomości będących ofiarami czyścicieli kamienic ; 3) ochronie przestrzeni publicznej (parków, szkół, przedszkoli, boisk, dziedzictwa narodowego, np. Królikarni) przed skutkami dzikiej reprywatyzacji. Sprawa roszczeń do budynków, zwrotów i ochrony lokatorów, którzy bronią się przed przybierającą patologiczne formy eksmisją to bolączka nie tylko Warszawy, ale także całej Polski. Problem jest szeroki. Lokatorzy boją się, że stracą mieszkania, a mieszkańcy stolicy, że zniknie ich szkoła (jak na przykład ta przy Twardej, czy park przy ulicy Szarej). Jednakże należy zaznaczać, iż wszystkim wnioskom o przyznanie rekompensaty należy bacznie się przyglądać zwłaszcza, iż dotychczasowa forma pozbywania się majątku, w szczególności przez stolicę, budzi szereg wątpliwości. Bezkrytyczne oddawanie nieruchomości rzekomo prawowitym właścicielom, którzy po kilkudziesięciu latach zgłaszają się np. po kamienice należy ocenić negatywnie. Zgodnie z konstytucyjną zasadą demokratycznego państwa prawnego i sprawiedliwości społecznej - wynikającą z art. 2 Konstytucji RP - Państwo powinno stanąć po stronie słabszych - czyli dręczonych lokatorów - a nie właścicieli kamienic, gdyż jednych krzywd nie można naprawiać następnymi krzywdami. Ponadto należy mieć na uwadze niezaprzeczalny fakt, iż Warszawa po wojnie to był ocean gruzów. Właściwie nie było żadnych kamienic, więc żądania ich zwrotu należy uznać za kuriozalne i traktować w kategoriach nadużyć finansowych na szkodę Państwa. Nacjonalizacja została dokonana w Polsce najpierw na mocy aktów normatywnych wydanych przez Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego (PKWN) i Krajową Radę Narodową (KRN), a następnie na podstawie ustaw Sejmu PRL, między innymi, takich jak: a) dekret Naczelnika Państwa z dnia 16 grudnia 1918 r. w przedmiocie przymusowego zarządu państwowego (Dz. Pr. P. P. Nr 21, poz. 67 oraz z 1927 r. Nr 49, poz. 437), 1) Zgodnie z art. art Kodeksu cywilnego nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności. 16

17 b) dekret z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (Dz. U. Nr 50, poz. 279). c) dekret z dnia 13 listopada 1945 r. o utworzeniu przedsiębiorstwa państwowego Film Polski (Dz. U. Nr 55, poz. 308), d) ustawa z dnia 3 stycznia 1946 r. o przejęciu na własność Państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej (Dz. U. Nr 3, poz. 17, Nr 71, poz. 389 i Nr 72, poz. 394, z 1958 r. Nr 45, poz. 224 oraz z 1969 r. Nr 13, poz. 95), e) dekret z dnia 8 marca 1946 r. o majątkach opuszczonych i poniemieckich (Dz. U. Nr 13, poz. 87, Nr 49, poz. 279, Nr 71, poz. 389 i Nr 72, poz. 395, z 1947 r. Nr 19, poz. 77 i Nr 66, poz. 402, z 1948 r. Nr 57, poz. 454 oraz z 1969 r. Nr 13, poz. 95), f) dekret z dnia 7 kwietnia 1948 r. o wywłaszczeniu majątków zajętych na cele użyteczności publicznej w okresie wojny r. (Dz. U. Nr 20, poz. 138 oraz z 1949 r. Nr 65, poz. 527), g) dekret z dnia 27 lipca 1949 r. o przejęciu na własność Państwa niepozostających w faktycznym władaniu właścicieli nieruchomości ziemskich, położonych w niektórych powiatach województwa białostockiego, lubelskiego, rzeszowskiego i krakowskiego (Dz. U. Nr 46, poz. 339 oraz z 1958 r. Nr 17, poz. 71), h) ustawa z dnia 25 lutego 1958 r. o uregulowaniu stanu prawnego mienia pozostającego pod zarządem państwowym (Dz. U. Nr 11, poz. 37 oraz z 1968 r. Nr 3, poz. 6). Byli właściciele i ich spadkobiercy mieli nadzieję, iż transformacja systemowa rozpoczęta w Polsce w 1989 r. będzie miała pozytywny wpływ na rozwiązanie problemu zwrotu utraconej własności i rozliczeń reprywatyzacyjnych. Jednakże mimo upływu 25 lat ich oczekiwania nie zostały zaspokojone. Wciąż trwa dyskusja o zakresie i metodach reprywatyzacji, a w szczególności o: jej zakresie przedmiotowym (mienie przejęte na własność państwa na podstawie ustaw lub dekretów z lat czy także mienie przejęte na własność państwa z naruszeniem przepisów ustaw lub dekretów z lat ), jej zakresie podmiotowym (osoby fizyczne i ich następcy prawni, czy również osoby prawne; czy powinni być to obywatele polscy na stałe mieszkający w Polsce, czy również 17

18 osoby zamieszkałe za granicą, które w momencie przejmowania mienia posiadały obywatelstwo polskie i czy warunkiem zwrotu mienia ma być przyjęcie obywatelstwa polskiego), jej formie (restytucja naturalna, mienie zamienne, rekompensata w formie bonów kapitałowych lub jako świadczenie pieniężne), a także o sposobie ustalenia wartości utraconego mienia i wysokości rekompensaty. Wprawdzie na przestrzeni ostatniego ćwierćwiecza Sejm pracował nad wieloma projektami ustaw reprywatyzacyjnych. Najwięcej, bo aż 8 projektów, zostało wniesionych w trakcie II kadencji Sejmu. Z inicjatywą ustawodawczą w przedmiotowym zakresie występowali prezydent, rząd, posłowie, senat. Problem był bliski rozwiązaniu w 2001 r. kiedy Sejm uchwalił ustawę o reprywatyzacji, jednak ówczesny Prezydent RP Aleksander Kwaśniewski zawetował ją. Kolejny próba uregulowania omawianej kwestii miała miejsce w 2008 roku (projekt ustawy o zadośćuczynieniu z tytułu krzywd doznanych w wyniku procesów nacjonalizacyjnych w latach ). Obecnie wciąż toczy się dyskusja nad kwestią rozwiązania przedmiotowego zagadnienia. Rozwiązania zaproponowane w niniejszym projekcie wydają się, jak dotąd, najbardziej realne do zrealizowania. Proponuje się, aby prawo do rekompensaty przysługiwało osobie fizycznej (lub jej spadkobiercom), która to osoba była właścicielem nieruchomości - w rozumieniu art ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121 i 827) - w dniu jej znacjonalizowania. Przepisy ustawy nie mają zastosowania do nieruchomości rolnych (gruntów rolnych), o których mowa w art Kodeksu cywilnego. Jednym z warunków przyznania rekompensaty jest posiadanie przez wyżej wymienioną osobę polskiego obywatelstwa. Rekompensata nie przysługuje osobie: 1) której przysługiwały w stosunku do państw obcych uprawnienia odszkodowawcze, wynikające z umów międzynarodowych zawartych po dniu 1 stycznia 1944 r. między państwem polskim lub jego rządem a państwami obcymi lub ich rządami; 18

19 2) której mienie zostało przejęte przez państwo polskie bez odszkodowania w związku z wykonaniem Umowy Poczdamskiej i innych aktów międzynarodowych jako przysługujące Polsce reparacje wojenne; 3) która utraciła obywatelstwo polskie na podstawie dekretu z dnia 13 września 1946 r. o wyłączeniu ze społeczeństwa polskiego osób narodowości niemieckiej (Dz. U. Nr 55, poz. 310, z 1947 r. Nr 65, poz. 390 i Nr 66, poz. 404, z 1948 r. Nr 57, poz. 453 oraz z 1949 r. Nr 32, poz. 238 i Nr 65, poz. 533); 4) która utraciła obywatelstwo polskie na podstawie art. 4 pkt 3 ustawy z dnia 8 stycznia 1951 r. o obywatelstwie polskim (Dz. U. Nr 4, poz. 25). Wymienione zasady mają również zastosowanie do spadkobierców i następców prawnych tej osoby. Projekt ustawy określa tryb potwierdzania uprawnień. Przedmiotowy zakres rekompensaty ma być realizowany w następujących formach: 1) zaliczenia wartości nieruchomości znacjonalizowanych w latach na poczet: a) ceny sprzedaży nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa albo albo b) ceny sprzedaży prawa użytkowania wieczystego przysługującego Skarbowi Państwa, c) opłat z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowych stanowiących własność Skarbu Państwa i ceny sprzedaży położonych na nich budynków oraz innych urządzeń lub lokali, albo d) opłaty za przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa, o którym mowa w przepisach odrębnych, albo 2) świadczenia pieniężnego wypłacanego ze środków Funduszu Reprywatyzacji, o którym mowa w ustawie z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (Dz. U. z 2013 r. poz. 216 i 1643 oraz z 2014 r. poz. 598 i

20 Zaliczenia wartości nieruchomości znacjonalizowanych w latach będzie dokonywane w wysokości równej 5 % wartości tych nieruchomości. Wysokość świadczenia pieniężnego będzie stanowić 5 % wartości znacjonalizowanych nieruchomości. Zatem odszkodowania ograniczono do 5 % ich pierwotnej wartości, natomiast nie ustalono ich górnego kwotowego limitu. Proponuje się, aby byli właściciele mogli otrzymać świadczenie w gotówce lub prawo do zaliczenia wartości pozostawionej nieruchomość na poczet ceny nieruchomości nabywanej od Skarbu Państwa. Przewiduje się znaczne wydłużenie okresu vacatio legis z uwagi na konieczność zabezpieczenia w budżecie państwa adekwatnych środków finansowych na realizację zakładanego celu projektowanej ustawy. 2. Przedstawienie stanu obecnego Polska pozostaje jedynym krajem byłego bloku wschodniego, któremu nie udało się jeszcze uregulować prawnie istoty, zakresu i sposobu naprawienia krzywd, wyrządzonych aktami nacjonalizacyjnymi, wydanymi z pobudek politycznych po zakończeniu II wojny światowej. Od rozpadu PRL częściowa, indywidualna naprawa krzywd odbywa się na podstawie ostatecznych decyzji administracyjnych czy prawomocnych orzeczeń sądu. Jednakże sytuacja ta dotyczy jedynie tych przypadków, gdy przejęcie mienia było bezprawne (np. brak podstawy prawnej czy przekroczenie granic nacjonalizacji). 3. Różnice między dotychczasowym a przewidywanym stanem prawnym Niewątpliwie zwrot mienia poprzednim właścicielom powinien być oparty na społecznie akceptowanych zasadach oraz uwzględniać konieczność pogodzenia różnych, często sprzecznych interesów. Przedłożony projekt odpowiada wyzwaniom, jakie przed demokratycznym państwem prawa stawia Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Przewidziane w projekcie ograniczenie wartości rekompensat dla właścicieli nieruchomości znacjonalizowanych w latach wydaje się dopuszczalne w myśl art. 1 Konstytucji RP, zgodnie z którym Rzeczypospolita jest dobrem wspólnym wszystkich obywateli. 4. Oczekiwane skutki społeczne, gospodarcze, finansowe i prawne 20

21 Należy zakładać, że uchwalenie projektowanej ustawy przyczyni się do uniknięcia wydatkowania z budżetu państwa środków na ewentualne odszkodowania zasądzane przez sądy osobom pokrzywdzonym wskutek nacjonalizacji. Wejście w życie projektowanej regulacji będzie miało pozytywne skutki społeczne. Wieloletnia zwłoka ze strony państwa dotycząca prawnego uregulowania kwestii objętej przedmiotem projektu, a także nieefektywna gospodarka mieszkaniami komunalnymi, skutkuje bowiem licznymi konfliktami społecznymi i sięganiem po pozaprawne metody odzyskiwania nieruchomości. Co gorsze, w praktyce słabo działają mechanizmy pozwalające ukarać, tzw. czyścicieli kamienic. Szwankuje zwłaszcza sprawność istniejących procedur i koordynacja działania odpowiednich służb. Problem ten ma charakter patologiczny i narasta w całej Polsce. Dotyczy zwłaszcza ludzi nieporadnych życiowo, ubogich, starszych i nierzadko schorowanych. Działający na zlecenie właścicieli kamienic ludzie mają jedno zadanie, tj. skutecznie opróżnić budynek z lokatorów. Normą jest utrudnianie życia, zastraszanie, niszczenie budynków, wywieranie presji psychicznej (plakaty z groźbami) i fizycznej (zalewanie mieszkań, rozrzucanie padliny, odcinanie wody, zamurowywanie drzwi lub okien). W dużej mierze winę za te patologie ponosi państwo. Ponadto nieuregulowany stan własnościowy wielu nieruchomości skutkuje także blokowaniem inwestycji i planowania przestrzennego. 5. Źródła finansowania, jeżeli projekt niesie obciążenia dla budżetu państwa lub jednostek samorządu terytorialnego Wejście w życie niniejszej nowelizacji ustawy spowoduje niebagatelne skutki dla budżetu państwa. Według szacunków Ministerstwa Skarbu roszczenia z tytułu nacjonalizacji nieruchomości w latach są oceniane na kwotę ok. 10 mld zł. Państwo jednak kompensację tą powinno miarkować stosownie do realnych możliwości majątkowych państwa podyktowanych potrzebami jego bezpieczeństwa, interesem publicznym i ochroną innych wartości konstytucyjnych. Zakłada się, iż rekompensaty będą wypłacane z ze środków Funduszu Reprywatyzacji, o którym mowa w ustawie z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (Dz. U. z 2013 r. poz. 216 i 1643 oraz z 2014 r. poz. 598 i 612). 21

22 6. Założenia projektów podstawowych aktów wykonawczych W związku z treścią art. 34 ust. 2 pkt 6 Regulaminu Sejmu należy wskazać, że przedmiotowy projekt ustawy przewiduje wydanie jednego aktu wykonawczego, w którym minister właściwy do spraw Skarbu Państwa określi wzory wojewódzkich rejestrów, prowadzonych przez wojewodów. Rejestry mają zawierać następujące dane dotyczące: 1) decyzji lub zaświadczeń, wydanych na podstawie projektowanej ustawy lub odrębnych przepisów, potwierdzających prawo do rekompensaty; 2) osób, którym te prawa przysługują; 3) stanu i formy realizacji tych praw. Wyżej wymienione dane wojewodowie będą przekazywać raz na kwartał, w terminie do końca miesiąca następującego po zakończeniu kwartału, ministrowi właściwemu do spraw Skarbu Państwa, który będzie prowadził prowadzi rejestr centralny. 7. Konsultacje społeczne Należy zakładać, że zgodnie z art. 34 ust. 3 Regulaminu Sejmu Marszałek Sejmu przed skierowaniem do pierwszego czytania skieruje niniejszy projekt ustawy do konsultacji w trybie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach. 8. Ocena zgodności projektu z prawem Unii Europejskiej Projekt ustawy nie jest objęty prawem Unii Europejskiej. 22