EKONOMETRIA ECONOMETRICS 3(37) 2012

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "EKONOMETRIA ECONOMETRICS 3(37) 2012"

Transkrypt

1 EKONOMERIA ECONOMERICS 3(37) 2012 Wydawnctwo Unwersytetu Ekonomcznego we Wrocławu Wrocław 2012

2 Redaktor Wydawnctwa: Aleksandra Ślwka Redaktor technczny: Barbara Łopusewcz Korektor: Barbara Cbs Łamane: Małgorzata Czupryńska Projekt okładk: Beata Dębska Publkacja dofnansowana przez Mnstra Nauk Szkolnctwa Wyższego Publkacja jest dostępna w Internece na stronach: he Central European Journal of Socal Scences and Humantes he Central and Eastern European Onlne Lbrary a także w adnotowanej bblograf zagadneń ekonomcznych BazEkonhttp://kangur.uek.krakow.pl/ bazy_ae/bazekon/nowy/ndex.php Informacje o naborze artykułów zasadach recenzowana znajdują sę na strone nternetowej Wydawnctwa Kopowane powelane w jakejkolwek forme wymaga psemnej zgody Wydawcy Copyrght by Unwersytet Ekonomczny we Wrocławu Wrocław 2012 ISSN Wersja perwotna: publkacja drukowana Druk: Drukarna OEM Nakład: 200 egz.

3 Sps treśc Wstęp... 7 Agneszka Stanmr, Różne technk prezentacj powązań kategor zmennych nemetrycznych... 9 Marcn Pełka, Aneta Rybcka, Zastosowane regresj klas ukrytych w analze danych mkroekonometrycznych Alcja Grześkowak, Anna Błaczkowska, Uwarunkowana społeczno-gospodarcze procesu kształcena gmnazjalnego na Dolnym Śląsku Opolszczyźne Marta Dzechcarz-Duda, Anna Król, Próba zastosowana modelu Mncera do oceny wpływu wyższego wykształcena na pozom wynagrodzeń Alcja Grześkowak, Analza wybranych aspektów zjawska agezmu w Europe z wykorzystanem wykresów typu bplot Beata Bal-Domańska, Justyna Wlk, Bartosz Bartnczak, Pomar postępów województw w kerunku zrównoważonego rozwoju w zakrese zdrowa publcznego Bartosz Bartnczak, Beata Bal-Domańska, Justyna Wlk, Analza porównawcza województw w zakrese wdrażana wzorców zrównoważonego transportu Grzegorz Kowalewsk, Próba konstrukcj wskaźnków złożonych w testach konunktury Arkadusz Kjek, Badane ndywdualzmu w ocene sytuacj ekonomczno- -fnansowej dzałów przetwórstwa przemysłowego Summares Agneszka Stanmr, Dfferent technques of graphcal presentaton of nonmetrc data categores Marcn Pełka, Aneta Rybcka, Applcaton of latent class regresson n the analyss of mcroeconometrcs data Alcja Grześkowak, Anna Błaczkowska, Soco-economc determnants of junor hgh school educatonal process n Lower Slesa and Opole regon Marta Dzechcarz-Duda, Anna Król, An applcaton of Mncer model n the analyss of hgher educaton nfluence on the wages level... 69

4 6 Sps treśc Alcja Grześkowak, Analyss of chosen aspects of the agesm phenomenon n Europe wth applcaton of bplots Beata Bal-Domańska, Justyna Wlk, Bartosz Bartnczak, Measurement of progress n regons towards sustanable development n publc health Bartosz Bartnczak, Beata Bal-Domańska, Justyna Wlk, Comparatve analyss of vovodeshps n the mplementaton patterns of sustanable transport Grzegorz Kowalewsk, An attempt to construct composte ndcators n economc tests Arkadusz Kjek, Indvdualsm research n the assessment economc and fnancal standng of manufacturng sectors

5 Marta Dzechcarz-Duda, Anna Król Unwersytet Ekonomczny we Wrocławu PRÓBA ZASOSOWANIA MODELU MINCERA DO OCENY WPŁYWU WYŻSZEGO WYKSZAŁCENIA NA POZIOM WYNAGRODZEŃ 1 Streszczene: Rozwój edukacj jest jednym z prorytetów poltyk Un Europejskej od początków jej stnena. W cągu ostatnch 15 lat szczególny nacsk kładzony jest na modernzację szkolnctwa wyższego, które postrzegane jest jako kluczowe dla rozwoju Un Europejskej. Postulowane reformy wymagają zman w obszarze zarządzana, jak równeż fnansowana uczeln, a szczególne odejśca od scentralzowanego fnansowana zorentowanego na zasoby w kerunku zdecentralzowanego fnansowana zorentowanego na wynk. ransformacja ta powoduje koneczność merzena efektywnośc skutecznośc szkolnctwa wyższego w różnych jego aspektach. Artykuł koncentruje sę na badanu możlwośc zastosowana modelu J. Mncera do merzena wpływu wyższego wykształcena na pozom wynagrodzeń wyznaczana tzw. prywatnej stopy zwrotu z nwestycj w edukację. Słowa kluczowe: model Mncera, prywatna stopa zwrotu z nwestycj w edukację, błąd doboru próby, korekta Heckmana. 1. Reforma szkolnctwa wyższego w Un Europejskej Rozwój edukacj jest jednym z prorytetów poltyk Un Europejskej od początków jej stnena. Koncepcje, take jak: podnoszene jakośc kształcena, budowane społeczeństwa ekonom opartych na wedzy, dostosowywane systemu edukacj do potrzeb rynku pracy, uczene sę przez całe życe czy wsperane zdobywana kwalfkacj ułatwających konkurowane w warunkach globalzacj, oraz towarzyszące m ncjatywy legslacyjne pozostają neustanne w centrum uwag Komsj Europejskej rządów poszczególnych państw członkowskch. W cągu ostatnch 15 lat szczególny nacsk kładzony jest na modernzację w obszarze szkolnctwa wyższego, którego rola postrzegana jest jako kluczowa dla rozwoju gospodark opartej na wedzy oraz stworzena warunków sprzyjających zwększenu konkurencyjnośc krajów europejskch, zwłaszcza w odnesenu do Stanów Zjednoczonych oraz azjatyckch systemów gospodarczych, w tym szczególne gospodark Chn. 1 Badane zostało przeprowadzone w ramach projektu badawczego nr 2011/01/B/HS4/02328 pt. Metody pomaru stopy zwrotu z nwestycj na edukację w szkołach wyższych.

6 Próba zastosowana modelu Mncera do oceny wpływu wyższego wykształcena Europejske reformy szkolnctwa wyższego zapoczątkowane zostały w 1998 r. Deklaracją sorbońską powołanem Europejskego Obszaru Szkolnctwa Wyższego. Ich kontynuacja następowała w postac Deklaracj bolońskej (1999 r.), dążącej do harmonzacj ujednolcena europejskego szkolnctwa wyższego sprzyjającego moblnośc studentów pracownków, Strateg lzbońskej (2000 r.), której założenem było zdobyce gospodarczej przewag konkurencyjnej mędzy nnym przez nwestycje w badana nnowacyjność, Planu modernzacj szkolnctwa wyższego (2007 r.) oraz Strateg Europa 2020 (2010 r.), zakładających zwększene lczby studentów zaradzene nedoborow kwalfkacj na rynku przez szkolnctwo wyższe, a także pobudzene badań naukowych nnowacj na rzecz wzrostu gospodarczego zatrudnena. Postulowane reformy zakładają odejśce od tradycyjnego unwersytetu typu humboldtowskego w kerunku unwersytetu przedsęborczego w celu zapewnena lepszej jakośc, efektywnośc wększej dostępnośc edukacj wyższej. 2. Koncepcja unwersytetu trzecej generacj Funkcjonujący w Europe od XIX weku model humboldtowsk staje w oblczu lcznych wyzwań współczesnego rynku edukacj badań. Zwększająca sę lczba studentów, globalzacja, gwałtowny rozwój nowych technolog dący za tym wzrost kosztów badań naukowych, powstawane specjalstycznych, nezależnych od uczeln centrów B+R, wzrost znaczena komercjalzacj przedsęborczośc spowodowały powstane nowej koncepcj funkcjonowana uczeln wyższych unwersytetu trzecej generacj (por. np. [Wssema 2009, s ]). Próbę podsumowana różnc pomędzy dwoma typam unwersytetów prezentuje tab. 1. W nowych warunkach katalog funkcj, jake pełn uczelna wyższa, ulega poszerzenu. Do tradycyjnych zadań edukacj badań naukowych dołączają m.n. komercjalzacja wynków badań, zdobywane środków fnansowych przez granty, zabegane o studentów czy współpraca z przemysłem. ransformacja unwersytetów do nowoczesnej formy wymaga zman w sposobe ch zarządzana fnansowana, a szczególne odejśca od scentralzowanego fnansowana zorentowanego na zasoby w kerunku zdecentralzowanego fnansowana zorentowanego na wynk. W tym kontekśce jednym z kluczowych zagadneń jest merzene efektywnośc dwóch głównych obszarów dzałalnośc uczeln wyższych badań naukowych edukacj tak, aby możlwe było stworzene skutecznego systemu alokacj środków (por. [Dzechcarz 2011]). Efektywność w bardzo ogólnym sense można zdefnować jako dążene do osągnęca najlepszych rezultatów przy możlwe jak najnższych kosztach. Wobec tego mara efektywnośc pownna być zestawenem korzyśc z danej dzałalnośc z nakładam na tę dzałalność. Korzyśc z badań naukowych czy też edukacj mogą być merzone z punktu wdzena różnych podmotów, np. jednostk (naukowca, studenta), uczeln, społeczeństwa, a także w różnych wymarach, np. korzyśc materalne nemateralne. Podobne nakłady mogą pochodzć od różnych podmotów

7 58 Marta Dzechcarz-Duda, Anna Król abela 1. Różnce pomędzy unwersytetem drugej trzecej generacj Obszar Charakter badań naukowych Kształcene studentów Struktura zarządzana Admnstracja Współpraca mędzynarodowa z nnym unwersytetam Moblność naukowców studentów Współpraca z przemysłem jednostkam B+R Konkurencyjność Fnansowane Unwersytet humboldtowsk (drugej generacj) Specjalstyczny, nastawony na zdobywane wedzy Nauczane skerowane na poszerzane wedzy, edukacja w ramach monodyscyplnarnych wydzałów radycyjna (rektor, senat, dzekan) Rozbudowana admnstracja centralna Wąska, unwersytety mają charakter lokalny funkcjonują w języku narodowym Newelka Ogranczona (główne stypenda staże) Nestotna; unwersytety funkcjonują w warunkach lokalnego monopolu W głównej merze z budżetu państwa, fnansowane zorentowane na zasoby Autonoma Mała Duża Źródło: opracowane własne na podstawe [Jongbloed 2010; Wssema 2009]. Unwersytet przedsęborczy (trzecej generacj) Interdyscyplnarny, syntetyczny, kreatywny, nastawony na wdrożena współpracę z przemysłem Nauczane skerowane na kompetencje umejętnośc, elastyczne śceżk edukacj, nterdyscyplnarność Nowoczesna (rada nadzorcza, zarząd) Wąska, specjalstyczna kadra Szeroka, unwersytety mają charakter kosmopoltyczny funkcjonują w języku angelskm Bardzo duża Kluczowa (klastry sec technologczne, akademcke nkubatory przedsęborczośc, spółk spn out spn off, technostarterzy) Wysoce stotna (konkurowane o studentów, naukowców, środk fnansowe) Brak bezpośrednego fnansowana z budżetu państwa, fnansowane zorentowane na wynk, duży udzał środków z grantów, opłat za studa, sprzedaży patentów know-how meć rozmaty charakter. W rezultace stworzene jednego mernka efektywnośc czy to badań naukowych czy edukacj ne jest możlwe. Dąży sę raczej do wypracowana zestawu wskaźnków, z których każdy w sposób adekwatny opsywałby jeden z aspektów efektywnośc. Szeroko rozpowszechnoną metodą merzena efektywnośc edukacj (w tym równeż wykształcena wyższego) z punktu wdzena osoby uczącej sę w wymarze materalnym jest prywatna stopa zwrotu z nwestycj w edukację (prvate rate of return to educaton), którą najogólnej można wyrazć wzorem:

8 Próba zastosowana modelu Mncera do oceny wpływu wyższego wykształcena K N r = 100%, (1) N gdze: K wartość beżąca przyszłych przepływów penężnych wynkających z uzyskana określonego pozomu edukacj, N wartość beżąca nakładów ponesonych na uzyskane określonego pozomu edukacj powększonych o koszty utraconych korzyśc. Oszacowane zarówno K, jak N nastręcza welu problemów. Jednym z nch jest zagadnene merzena wysokośc prem do wynagrodzena, jaką uzyskwał będze absolwent uczeln (tj. przyrostu wynagrodzena za pracę zwązanego z nwestycją w ukończene studów wyższych). Celem nnejszego artykułu jest próba zmerzena wpływu wyższego wykształcena na pozom wynagrodzeń oraz weryfkacja hpotezy badawczej, ż możlwe jest zmerzene pozomu zwrotu z nwestycj w edukację wyższą. 3. Model Mncera korekta Heckmana Często stosowanym w lteraturze przedmotu 2 narzędzem pozwalającym na badane wpływu osągnętego pozomu wykształcena na wynagrodzena jest model Mncera [1958; 1974] postac: ln W = X β + ε, (2) gdze: W wynagrodzene za pracę, X wektor zmennych mających wpływ na pozom wynagrodzeń, β wektor neznanych parametrów, ε składnk losowy3. Składnk macerzy X w perwotnej wersj modelu Mncera obejmowały wykształcene (początkowo wyrażone jako lczba lat edukacj, późnej równeż jako zestaw zmennych zero-jedynkowych określających pozom wykształcena) dośwadczene zawodowe (zazwyczaj wyrażone w postac welomanu kwadratowego). Podejmowano równeż próby poszerzena specyfkacj modelu o nne zmenne nezależne, take jak płeć, stanowsko, regon, welkość frmy tp 4. Założena modelu Mncera uzasadnają jego log-lnową postać (por. [Heckman n. 2003]), dodatkowo można empryczne badać adekwatność specyfkacj modelu np. za pomocą transformacj Boksa-Coksa [Box, Cox 1964]: 2 Zestawene wynków lcznych prac emprycznych można znaleźć np. w pracy [Psacharopoulos 2009]. 3 Model Mncera jest narzędzem znanym, jednakże opsanym dość dawno, stąd warto przyblżyć jego dokładną specyfkację. 4 Cekawe rozważana polskch ekonomstów dotyczące badanej problematyk można znaleźć m.n. w publkacjach K. Cchego K. Malag, Z.B. Lberdy, E. Maj B. Fedora.

9 60 Marta Dzechcarz-Duda, Anna Król α W 1 dla α 0 BW (, α) = α. ln( W ) dla α = 0 Ze względu na zmenną zależną w modelu (2) zbór danych, jak zostane użyty do estymacj modelu, ne będze próbą losową (uwzględnone zostaną tylko osoby, które otrzymują wynagrodzene za pracę, czyl tylko osoby pracujące). W efekce stneje nebezpeczeństwo wystąpena pewnych zjawsk, które mogą prowadzć do obcążena wynków estymacj. Po perwsze, wysoce prawdopodobne jest, że respondenc z wyższym wykształcenem częścej podejmują pracę, co powoduje, że w użytej do badań podpróbe pojaw sę wększy odsetek osób wykształconych nż w próbe losowej. Po druge, osoby, które decydują sę na podjęce pracy zawodowej, mogą ne tylko różnć sę od osób nepracujących charakterystykam merzalnym (takm jak wykształcene, płeć czy wek), lecz równeż wykazywać odmenność w ważnych, choć nełatwo merzalnych aspektach, np. mogą meć wysok pozom ntelgencj, posadać wyjątkowe uzdolnena, znajdować sę w sytuacj społecznej czy rodznnej, która motywuje do zarobkowana tp. Pojawene sę jednostek statystycznych w podpróbe, które ne są wykształcone, ale wykazują sę wysokm wartoścam nemerzalnych cech, które motywują do osągana wyższych zarobków, może prowadzć do nedoszacowana wpływu wykształcena na wynagrodzena (por. [Sartor 2003]). Rozwązane problemu zaproponowane jest w pracy Heckmana [1979]. Korekta Heckmana wprowadzana jest za pomocą tzw. modelu selekcj określającego prawdopodobeństwo podjęca pracy (czyl równeż prawdopodobeństwo znalezena sę w podpróbe) na podstawe wektora zmennych V: * (3) Z = V γ + µ, (4) gdze: Z* zmenna latentna, V wektor zmennych wpływających na prawdopodobeństwo podjęca pracy (np. płeć, pozom wykształcena, stan cywlny), γ wektor neznanych parametrów, µ składnk losowy. Mechanzm selekcj do podpróby jest następujący [Greene 2008, s. 886]: oraz Z = Z > Z = < 1 gdy * 0 0 gdy * Z 0 (5) PZ ( = 1 V) = Φ( V γ ), (6) gdze: Z zmenna zero-jedynkowa przyjmująca wartość 1, gdy osoba podjęła pracę, Φ dystrybuanta standardowego rozkładu normalnego.

10 Próba zastosowana modelu Mncera do oceny wpływu wyższego wykształcena Zakłada sę, że zmenna Z oraz zmenne składowe wektorów X V są obserwowalne w całym zborze danych, jednakże zmenna W wyłączne wtedy, gdy -ta osoba pracuje (tj. gdy Z = 1). Ponadto zakłada sę, że ε µ mają łączny rozkład normalny: ( εµ, ) ~ N(0,0, σ,1, ρ). Wówczas model (2) przyjmuje postać: oraz E W X Z = = E X β + ε Z > * [ln, 1] [( ) 0] = X β+ E[ ε µ > V γ] = X β+ ρσλ ( V γ) W Z > = X β+ ρσλ V γ + ξ (8) * ln 0 ( ), (7) gdze: λ stosunek funkcj gęstośc rozkładu normalnego do dystrybuanty (tzw. nverse Mlls rato): φ( V γ) λ( V γ) =. (9) Φ ( V γ ) Powyższa korekta ne jest koneczna, gdy: neobserwowalne czynnk wpływające na wynagrodzena (ujęte w składnku losowym ε ) ne są skorelowane z neobserwowalnym czynnkam wpływającym na prawdopodobeństwo podjęca pracy ( µ ), wówczas ρ = 0 ; wszystke zmenne wpływające na prawdopodobeństwo podjęca pracy (ujęte w wektorze V) są znane merzalne, wówczas można je umeścć jako zmenne nezależne w modelu wynagrodzeń; proces selekcj jest czysto losowy, wówczas w podpróbe użytej do badań błąd doboru ne występuje. Model może być oszacowany metodą najwększej warygodnośc lub w drodze opracowanej przez Heckmana dwustopnowej procedury estymacj (por. np. [Greene 2008, s. 886]. Krańcowy wpływ zmennych objaśnających (szczególne wyższego wykształcena) na wynagrodzena w modelu (8) składa sę z dwóch elementów: bezpośrednego wpływu wyrażonego za pomocą oceny parametru β k oraz wpływu λ( V γ ) na wynagrodzene: gdze: E W Z > = ( ) V γ, (10) * ln 0 βk γ k ρσ δ X k ( ) ( ) 2 = δ V γ λ ( V γ ) ( V γ ) λ ( V γ ). (11)

11 62 Marta Dzechcarz-Duda, Anna Król 4. Zbór danych W dalszej częśc artykułu dokonano próby emprycznego wyznaczena oceny wpływu faktu posadana wyższego wykształcena na pozom wynagrodzena. W tym celu zostaną wykorzystane modele (2) (8) przy różnych specyfkacjach zestawu zmennych w wektorze X. Zbór danych wykorzystanych w badanu pochodz z nemeckego badana panelowego SOEP 5 (Soco-Economc Panel Study) [Wagner n. 2007], z najnowszej 27 fal badana przeprowadzonej w 2010 r. obejmuje respondentów 6. abela 2 przedstawa wykaz zmennych wraz z ch opsem wartoścam podstawowych statystyk opsowych. abela 2. Ops zboru danych zmennych użytych w badanu Nazwa zmennej Struktura zboru danych** w % Ops zmennej (przyjmowane wartośc, Odchylene nazwy utworzonych zmennych Skala Średna* standardowe Lczba zero-jedynkowych) obserwacj (a) (b) (c) (d) (e) (f) HGEAR Wynagrodzene brutto za godznę pracy lorazowa 16,796 15, YOE Lczba lat pośwęconych na edukację lorazowa 12,341 2, szkolena (12,818) (2,745) PWE HEDU MEDU SEN FEM YPE Potencjalna lczba lat dośwadczena zawodowego, wyznaczona według wzoru PWE = AGE-YOE-6 Wyższe wykształcene (1, jeśl respondent ma wyższe wykształcene, 0 w przecwnym wypadku) Średne wykształcene (1, jeśl respondent ma średne wykształcene, 0 w przecwnym wypadku) Lczba lat pracy w frme, w której respondent jest obecne zatrudnony Płeć (1, jeśl respondent jest płc żeńskej, 0 w przecwnym wypadku) Deklarowany typ stanowska pracy (stażysta APP, specjalsta SPEC, wolny zawód/specjalsta wysokej klasy PROF, stanowsko kerowncze MAN, pozostałe OHER) lorazowa 33,298 (25,602) nomnalna (dychotomczna) nomnalna (dychotomczna) lorazowa 11,533 nomnalna (dychotomczna) nomnalna (kategoralna) (11,532) 17,615 (12,182) 10,565 (10,566) 22,30 (26,60) 77,70 (73,40) 95,78 (98,08) 4,22 (1,92) 52,44 (48,90) 47,56 (51,10) 12,74 12,17 44,69 6,74 23,66 5 Przedstawone w artykule badane ma charakter wstępny stąd wykorzystane ogólne dostępnych nemeckch danych. Przetestowane tutaj narzędza ch specyfkacja będą następne wykorzystane dla nnych zborów danych, w tym dla danych polskch. 6 Po pomnęcu brakujących odpowedz, odpowedz neprawdopodobnych oraz grupy zawodowej rolnków, których wynagrodzena są neporównywalne z nnym zawodam, jako że w dużej merze zależą od welkośc/rodzaju gospodarstwa.

12 Próba zastosowana modelu Mncera do oceny wpływu wyższego wykształcena SIZE SAUS AGE EMP Welkość frmy, w której respondent nomnalna jest obecne zatrudnony (mnej nż (kategoralna) 20 osób zatrudnonych SMALL, pomędzy 20 a 2000 osób zatrudnonych MEDIUM, węcej nż 2000 osób zatrudnonych LARGE) Stan cywlny (zamężna/żonaty MARRIED, stanu wolnego SINGLE, pozostałe OHER) nomnalna (kategoralna) Wek lorazowa 50,224 (43,703) Zatrudnene (1, jeśl respondent pracuje, 0 w przecwnym wypadku) nomnalna (dychotomczna) 17,984 (12,523) 31,66 47,29 21,05 60,27 (61,01) 24,30 (28,07) 15,43 (10,92) 56,73 43,27 * W kolumnach (d) (e) podano odpowedno średną odchylene standardowe najperw dla całej dostępnej lczby obserwacj danej zmennej, a następne (w nawasach) dla osób pracujących. W przypadku dentycznych wynków lczby w nawasach pomnęto. ** W kolumne (f) podano udzał procentowy (w całej dostępnej lczbe obserwacj dla osób pracujących) dla poszczególnych kategor zmennej w kolejnośc zgodnej z ch występowanem w kolumne (b). Źródło: opracowane własne. SOEP jest przeprowadzanym rokroczne reprezentatywnym badanem panelowym nemeckch gospodarstw domowych (ok gospodarstw ponad respondentów ndywdualnych), nadzorowanym przez Nemeck Instytut Badań Ekonomcznych (DIW Berln). Badane rozpoczęło sę w roku 1984, obecne udostępnone są jego wynk z 27 fal. Obszary zakres badana SOEP obejmują m.n. take tematy, jak struktura skład gospodarstw domowych, edukacja, zdrowe, dochody, wskaźnk satysfakcj, środowsko życa czy moblność Badane wpływu wykształcena wyższego na pozom wynagrodzeń w Nemczech w roku 2010 Punkt wyjśca przeprowadzonych badań emprycznych stanowł log-lnowy model regresj welorakej (2), który oszacowany został za pomocą Klasycznej Metody Najmnejszych Kwadratów (KMNK) 8. abela 3 prezentuje wynk estymacj modelu wynagrodzeń w pęcu różnych warantach specyfkacj wektora X, począwszy od najprostszej postac zgodnej z klasycznym rozwązanem J. Mncera (KMNK(1)), a skończywszy na rozbudowanej specyfkacj osobno ujmującej wyższe średne wykształcene (zmenne HEDU MEDU) oraz wele zmennych dodatkowych 7 Węcej nformacj można znaleźć na stronach nternetowych DIW Berln: oraz 8 Ze względu na wstępny charakter badań zastosowano metodę KMNK. Dalsze krok to poprawa adekwatnośc wybranych zmennych użyce nnych metod estymacj.

13 64 Marta Dzechcarz-Duda, Anna Król (KMNK(5)) 9. rafność wyboru log-lnowej postac funkcyjnej model została przetestowana za pomocą transformacj Boksa-Coksa, która umożlwa wybór formy funkcyjnej spośród szerokej rodzny funkcj, obejmującej szczególne postać lnową (dla α = 1) oraz log-lnową (dla α = 0 ). Dla wszystkch rozpatrywanych w badanu specyfkacj parametr α ne przekroczył wartośc 0,16, wskazując na wyraźną wyższość specyfkacj log-lnowej nad lnową. Rysunek 1 lustruje wynk poszukwana parametru α maksymalzującego logarytm funkcj warygodnośc dla dwóch spośród analzowanych model. Rys. 1. Wartośc logarytmu funkcj warygodnośc dla różnych welkośc parametru α: (a) specyfkacja KMNK (2), (b) specyfkacja KMNK (4) Źródło: opracowane własne. Uzyskane wynk estymacj modelu KMNK(1) pozwalają na stwerdzene występowana stotnego wpływu zarówno wykształcena, jak dośwadczena zawodowego na późnejsze wynagrodzena. Interpretacja ocen parametrów modelu wskazuje, że każdy dodatkowy rok pośwęcony na edukację szkolena przynos, ceters parbus, średno ok. 9,6-procentowy przyrost w wynagrodzenu za godznę brutto. Z kole dośwadczene zawodowe przynos z każdym rokem ok. 5,5-procentowy wzrost wynagrodzena, przy czym dla osób starszych przyrost ten stopnowo maleje (na co wskazuje ujemny znak oceny parametru przy kwadrace dośwadczena zmennej sq_pwe). Wszystke oceny parametrów są wysoce stotne statystyczne. 9 Właścwy dobór zmennych objaśnających jest kluczowy dla jakośc wynków. W artykule pomnęto technczne szczegóły procesu doboru zmennych. Przedstawone specyfkacje są wyrazem trudnego kompromsowego wyboru pomędzy wskazanam teor a dostępnoścą jakoścą danych statystycznych.

14 Próba zastosowana modelu Mncera do oceny wpływu wyższego wykształcena Mankamentem specyfkacj KMNK(1) wydaje sę założene, że każdy rok edukacj szkolena (nezależne od tego, czy jest to edukacja w szkole podstawowej, średnej, wyższej czy też specjalstyczne szkolene zawodowe) przynos jednakowy przyrost wynagrodzena. abela 3. Wynk estymacj modelu Mncera z wykorzystanem KMNK Zmenna zależna: ln(hgear) KMNK (1) KMNK (2) KMNK (3) KMNK (4) KMNK (5) stała 0,6323*** 10 1,784*** 1,449*** 2,166*** 2,029*** YOE 0,09682*** PWE 0,05515*** 0,05496*** 0,05483*** 0,02718*** 0,02733*** sq_pwe 0,00082*** 0,00087*** 0,00086*** 0,00046*** 0,00046*** HEDU 0,5022*** 0,4980*** 0,2948*** 0,2940*** MEDU 0,3390*** 0,1370*** SEN 0,02294*** 0,02292*** sq_sen 0,00033*** 0,00033*** FEM 0,1904*** 0,1913*** APP 0,3711*** 0,3662*** PROF 0,2657*** 0,2648*** MAN 0,3366*** 0,3361*** SMALL 0,2298*** 0,2298*** MEDIUM 0,1227*** 0,1225*** n Skor. R 2 0,2477 0,2063 0,2090 0,4124 0,4128 Źródło: oblczena własne. Kolejne dwe specyfkacje pozwalają na osobne ujęce edukacj wyższej średnej (pomnęto edukację podstawową ze względu na fakt, ż ten pozom wykształcena mają wszyscy respondenc w podpróbe) za pomocą wprowadzena zmennych zero-jedynkowych (odpowedno HEDU MEDU). Porównane wynków estymacj pokazuje względną stablność ocen parametrów przy zmennych PWE sq_pwe wobec czego nterpretacja ch wpływu na wynagrodzena pozostaje bez zman. Ujęce w modelu wyłączne zmennej HEDU skutkuje oszacowanem prem uzyskwanej przez absolwentów szkół wyższych na pozome ok. (exp(0,5022 1) 100% 65%. Jednakże poszerzona o zmenną MEDU specyfkacja KMNK(3) koryguje ten zaskakująco wysok wynk. Już ukończene szkoły średnej pozwala na uzy- 10 W tabelach 3,4 5 gwazdk oznaczają pozom stotnośc ( *** oznacza stotność na pozome 0,01; ** oznacza stotność na pozome 0,05).

15 66 Marta Dzechcarz-Duda, Anna Król skane prem w wysokośc ok. 40% 11, a prema za wyższe wykształcene to dodatkowo ok. 24%. Dwe ostatne specyfkacje są rozszerzenem model KMNK(2) KMNK(3) o szereg zmennych dodatkowych. Uzupełnene to mało na celu uwzględnene w modelu nnych znanych determnant wysokośc wynagrodzeń, aby unknąć obcążena ocen parametrów wynkającego z pomnęca ważnych zmennych objaśnających. Oceny wszystkch dodanych zmennych okazały sę stotne statystyczne, a ch znak zgodne z oczekwanam. Zmenna SEN opsująca staż pracy w obecnej frme wydaje sę przejmować wyjaśnane częśc zmennośc wynagrodzeń wcześnej ujętej w dośwadczenu zawodowym. Kobety zarabają o ok. 21% mnej nż pracujący na podobnych stanowskach, w podobnych frmach, o zblżonym pozome wykształcena dośwadczena mężczyźn. Zauważalna jest równeż herarcha wynagrodzeń zgodna z pozomem zajmowanego stanowska: stażyśc zarabają mnej od zwykłych pracownków specjalstów (o ok. 45%), natomast specjalśc wysokej klasy przedstawcele wolnych zawodów oraz menedżerowe węcej (odpowedno o ok %). W mnejszych średnch frmach zarobk są gorsze nż w frmach dużych. Pracowncy małych frm zarabają o ok. 26%, a średnch o ok. 13% mnej nż zblżone pod względem wszystkch nnych analzowanych cech osoby zatrudnone w dużych frmach. Oceny parametrów przy nteresujących z punktu wdzena nnejszego badana zmennych określających pozom wykształcena znaczne spadły. Średne wykształcene pozwala na uzyskwane wynagrodzeń o ok. 15% wyższych, natomast wykształcene wyższe wąże sę ze wzrostem zarobków o ok. 19%. W dalszej częśc badana dokonano korekty błędu doboru próby za pomocą modelu Heckmana (znanego w lteraturze przedmotu równeż jako model Heckt 12 ). Oblczena zaprezentowane w tab. 4 5 uzyskano z wykorzystanem paketu sample- Selecton napsanym przez O. oomet A. Hennngsen w środowsku R (szczegółowy ops paketu można znaleźć w pracach [oomet, Hennngsen 2008; 2012]). Wynk estymacj modelu wynagrodzeń znaczne ne różną sę od wynków estymacj KMNK, natomast w przypadku obu rozważanych warantów specyfkacj (Heckt(1)) Heckt(2)) korekta (wyrażona za pomocą oceny parametru przy zmennej λ) okazuje sę stotna statystyczne ujemna. Oznacza to, że wynk uzyskane przy zastosowanu modelu tradycyjnego Klasycznej Metody Najmnejszych Kwadratów są obcążone (nedoszacowane). Wartość korekty dla modelu Heckt(1), wyznaczona za pomocą wzoru (10), wynos ok. 0,0175, co oznacza, że prema za wyższe wykształcene może być oszacowana na pozome ok. 35%. Natomast uwzględnene wykształcena średnego korekty Heckmana, czyl specyfkacja Heckt (2), 11 Interpretacja tego wynku może budzć pewne wątplwośc ze względu na bardzo duży udzał osób ze średnm wykształcenem w analzowanej podpróbe (ok. 98%). Weryfkacja tego wynku wymagałaby powtórzena badana z wykorzystanem podpróby zblansowanej. 12 Nazwa Heckt jest zlepkem Heck pochodzącego od nazwska autora metody J.J. Heckmana oraz t od zastosowanego do opsu mechanzmu selekcj modelu probt.

16 Próba zastosowana modelu Mncera do oceny wpływu wyższego wykształcena abela 4. Wynk estymacj modelu Mncera z korektą Heckmana metodą najwększej warygodnośc model wynagrodzeń Zmenna zależna: ln(hgear) Heckt (1) Heckt (2) stała 2,195*** 2,046*** HEDU 0,2842*** 0,2829*** MEDU 0,1495*** PWE 0,02653*** 0,02667*** sq_pwe 0,00043*** 0,00043*** SEN 0,02301*** 0,02299*** sq_sen 0,00033*** 0,00033*** FEM 0,1818*** 0,1825*** APP 0,3711*** 0,3658*** PROF 0,2671*** 0,2662*** MAN 0,3367*** 0,3359*** SMALL 0,2292*** 0,2292*** MEDIUM 0,1230*** 0,1227*** λ 0,06576** 0,06858** σ 0,0499*** 0,0499*** ρ 0,13177** 0,13741** n Źródło: oblczena własne. abela 5. Wynk estymacj modelu Mncera z korektą Heckmana metodą najwększej warygodnośc model selekcj (probt) Zmenna zależna: EMP Heckt (1) Heckt (2) stała 2,675*** 2,675*** HEDU 0,52875*** 0,52872*** FEM 0,26662*** 0,26659*** AGE 0,04798*** 0,04798*** SINGLE 0,89668*** 0,89649*** MARRIED 0,10189*** 0,10201*** n Źródło: oblczena własne. pozwala na stwerdzene, że zarówno średne, jak wyższe wykształcene skutkują premą w wysokośc ok. 16% (przy korekce równej ok. 0,0182).

17 68 Marta Dzechcarz-Duda, Anna Król 6. Uwag końcowe Celem analz, których wynk przedstawa nnejszy artykuł, było zmerzene wpływu faktu posadana wyższego wykształcena na pozom wynagrodzeń. Otrzymane rezultaty stanową punkt wyjśca dla dalszych badań zmerzających do weryfkacj ewentualnej modyfkacj stnejących metod wyznaczana tzw. prywatnej stopy zwrotu z nwestycj w edukację oraz przetestowana jej przydatnośc przy merzenu efektywnośc edukacj wyższej 13. Dalsze prace pownny obrać następujące kerunk: pogłębona analza specyfkacj modelu wynagrodzeń (badane występowana zmennych pomnętych, analza wrażlwośc ocen parametrów na zmany w specyfkacj); określene metody wykorzystana wynków uzyskanych w nnejszym badanu do wyznaczana przyszłych korzyśc uzyskwanych przez absolwentów szkół wyższych; wypracowane sposobu merzena prywatnych nakładów na edukację oraz kosztów utraconych korzyśc wynkających z podjęca studów wyższych; empryczna analza przydatnośc nnych nż model Mncera metod wyznaczana prywatnej stopy zwrotu z nwestycj w edukację (np. metody NPV) ch porównane; przetestowane analzowanych metod z wykorzystanem nnych podobnych baz danych (np. Brtsh Household Panel Survey czy Dagnoza Społeczna) w układze zarówno przestrzennym, jak dynamcznym. Lteratura Box G.E.P., Cox D.R., An analyss of transformatons, Journal of the Royal Statstcal Socety. Seres B (Methodologcal) 1964, vol. 26 (2). Cchy K., Malaga K., Human Captal, echnologcal Progress and Economc Growth n Selected Countres of the European Unon, [w:] E. Panek (red.), Mathematcs n Economcs 2009, Zeszyt Naukowy UEP nr 112. Dzechcarz J., On rate of return measurement n educaton, Econometrcs 2011, no Greene W.H., Econometrc Analyss, Prentce Hall, New Jersey Heckman J.J., Sample selecton bas as a specfcaton error, Econometrca 1979, vol. 47 (1). Heckman J.J., Lochner L., odd P.E., Ffty Years of Mncer Earnngs Regressons, NBER Workng Papers (9732), Natonal Bureau of Economc Research Jongbloed B., Fundng Hgher Educaton: a Vew across Europe, European Centre for Strategc Manafement of Unverstes (ESMU), Brussels Mncer J., Investment n human captal and personal ncome dstrbuton, Journal of Poltcal Economy 1958, vol. 66 (4). Mncer J., Schoolng, Experence and Earnngs, Columba Unversty Press, New York Ważne rozważana na temat najnowszych teoretycznych propozycj w zakrese model z kaptałem ludzkm oraz kerunków dalszych badań można znaleźć w pracy [Cchy, Malaga 2009].

18 Próba zastosowana modelu Mncera do oceny wpływu wyższego wykształcena Psacharopoulos G., Returns to Investment n Hgher Educaton. A European Survey, Progress n Hgher Educaton Reform Across Europe, Center for Hgher Educaton Polcy Studes, Enschede Sartor A., An estmator for some bnary-outcome selecton models wthout excluson restrctons, Poltcal Analyss 2003, vol. 11. oomet O., Hennngsen A., Sample selecton models n R: package sampleselecton, Journal of Statstcal Software 2008, vol. 27 (7). oomet O., Hennngsen A., Package sampleselecton, Wagner G.G., Frck J.R., Schupp J., he German Soco-Economc Panel Study (SOEP) scope, evoluton and enhancements, Schmollers Jahrbuch 2007, vol. 127 (1). Wssema J.G., owards the hrd Generaton Unversty. Managng the Unversty n ranston, EE Publshntg, Cheltenham AN APPLICAION OF MINCER MODEL IN HE ANALYSIS OF HIGHER EDUCAION INFLUENCE ON HE WAGES LEVEL Summary: he development of educatonal system has been one of the prortes of the European Unon polcy snce the begnnng of ts exstence. In the course of the last 15 years partcularly strong emphass has been placed on the modernzaton of hgher educaton, whch s perceved as a key factor for the development of the European Unon. he postulated reforms requre changes both n the area of governance and fundng of unverstes, and n partcular n a shft from centralzed fundng orented on the results. hs transformaton causes the necessty for the measurement of effcency and effectveness of varous aspects of hgher unverstes actvtes. he paper focuses on the applcaton of Mncer model n the analyss of hgher educaton nfluence on the level of wages n order to determne the prvate rate of return to educaton. Keywords: Mncer model, prvate rate of return to educaton, sample selecton bas, Heckman correcton.

PRÓBA ZASTOSOWANIA MODELU MINCERA DO OCENY WPŁYWU WYŻSZEGO WYKSZTAŁCENIA NA POZIOM WYNAGRODZEŃ 1

PRÓBA ZASTOSOWANIA MODELU MINCERA DO OCENY WPŁYWU WYŻSZEGO WYKSZTAŁCENIA NA POZIOM WYNAGRODZEŃ 1 Marta Dzechcarz-Duda, Anna Król PRÓBA ZASOSOWANIA MODELU MINCERA DO OCENY WPŁYWU WYŻSZEGO WYKSZAŁCENIA NA POZIOM WYNAGRODZEŃ 1 Streszczene: Rozwój edukacj jest jednym z prorytetów poltyk Un Europejskej

Bardziej szczegółowo

Analiza rodzajów skutków i krytyczności uszkodzeń FMECA/FMEA według MIL STD - 1629A

Analiza rodzajów skutków i krytyczności uszkodzeń FMECA/FMEA według MIL STD - 1629A Analza rodzajów skutków krytycznośc uszkodzeń FMECA/FMEA według MIL STD - 629A Celem analzy krytycznośc jest szeregowane potencjalnych rodzajów uszkodzeń zdentyfkowanych zgodne z zasadam FMEA na podstawe

Bardziej szczegółowo

Regulacje i sądownictwo przeszkody w konkurencji między firmami w Europie Środkowej i Wschodniej

Regulacje i sądownictwo przeszkody w konkurencji między firmami w Europie Środkowej i Wschodniej Łukasz Goczek * Regulacje sądownctwo przeszkody w konkurencj mędzy frmam w Europe Środkowej Wschodnej Wstęp Celem artykułu jest analza przeszkód dla konkurencj pomędzy frmam w Europe Środkowej Wschodnej.

Bardziej szczegółowo

STATYSTYKA MATEMATYCZNA WYKŁAD 5 WERYFIKACJA HIPOTEZ NIEPARAMETRYCZNYCH

STATYSTYKA MATEMATYCZNA WYKŁAD 5 WERYFIKACJA HIPOTEZ NIEPARAMETRYCZNYCH STATYSTYKA MATEMATYCZNA WYKŁAD 5 WERYFIKACJA HIPOTEZ NIEPARAMETRYCZNYCH 1 Test zgodnośc χ 2 Hpoteza zerowa H 0 ( Cecha X populacj ma rozkład o dystrybuance F). Hpoteza alternatywna H1( Cecha X populacj

Bardziej szczegółowo

Kształtowanie się firm informatycznych jako nowych elementów struktury przestrzennej przemysłu

Kształtowanie się firm informatycznych jako nowych elementów struktury przestrzennej przemysłu PRACE KOMISJI GEOGRAFII PRZEMY SŁU Nr 7 WARSZAWA KRAKÓW 2004 Akadema Pedagogczna, Kraków Kształtowane sę frm nformatycznych jako nowych elementów struktury przestrzennej przemysłu Postępujący proces rozwoju

Bardziej szczegółowo

Stanisław Cichocki. Natalia Nehrebecka. Wykład 6

Stanisław Cichocki. Natalia Nehrebecka. Wykład 6 Stansław Cchock Natala Nehrebecka Wykład 6 1 1. Interpretacja parametrów przy zmennych objaśnających cągłych Semelastyczność 2. Zastosowane modelu potęgowego Model potęgowy 3. Zmenne cągłe za zmenne dyskretne

Bardziej szczegółowo

SZACOWANIE NIEPEWNOŚCI POMIARU METODĄ PROPAGACJI ROZKŁADÓW

SZACOWANIE NIEPEWNOŚCI POMIARU METODĄ PROPAGACJI ROZKŁADÓW SZACOWANIE NIEPEWNOŚCI POMIARU METODĄ PROPAGACJI ROZKŁADÓW Stefan WÓJTOWICZ, Katarzyna BIERNAT ZAKŁAD METROLOGII I BADAŃ NIENISZCZĄCYCH INSTYTUT ELEKTROTECHNIKI ul. Pożaryskego 8, 04-703 Warszawa tel.

Bardziej szczegółowo

Procedura normalizacji

Procedura normalizacji Metody Badań w Geograf Społeczno Ekonomcznej Procedura normalzacj Budowane macerzy danych geografcznych mgr Marcn Semczuk Zakład Przedsęborczośc Gospodark Przestrzennej Instytut Geograf Unwersytet Pedagogczny

Bardziej szczegółowo

Stanisław Cichocki Natalia Nehrebecka. Zajęcia 4

Stanisław Cichocki Natalia Nehrebecka. Zajęcia 4 Stansław Cchock Natala Nehrebecka Zajęca 4 1. Interpretacja parametrów przy zmennych zerojedynkowych Zmenne 0-1 Interpretacja przy zmennej 0 1 w modelu lnowym względem zmennych objaśnających Interpretacja

Bardziej szczegółowo

Proces narodzin i śmierci

Proces narodzin i śmierci Proces narodzn śmerc Jeżel w ewnej oulacj nowe osobnk ojawają sę w sosób losowy, rzy czym gęstość zdarzeń na jednostkę czasu jest stała w czase wynos λ, oraz lczba osobnków n, które ojawły sę od chwl do

Bardziej szczegółowo

W praktyce często zdarza się, że wyniki obu prób możemy traktować jako. wyniki pomiarów na tym samym elemencie populacji np.

W praktyce często zdarza się, że wyniki obu prób możemy traktować jako. wyniki pomiarów na tym samym elemencie populacji np. Wykład 7 Uwaga: W praktyce często zdarza sę, że wynk obu prób możemy traktować jako wynk pomarów na tym samym elemence populacj np. wynk x przed wynk y po operacj dla tego samego osobnka. Należy wówczas

Bardziej szczegółowo

EKONOMETRIA I Spotkanie 1, dn. 05.10.2010

EKONOMETRIA I Spotkanie 1, dn. 05.10.2010 EKONOMETRIA I Spotkane, dn. 5..2 Dr Katarzyna Beń Program ramowy: http://www.sgh.waw.pl/nstytuty/e/oferta_dydaktyczna/ekonometra_stacjonarne_nest acjonarne/ Zadana, dane do zadań, ważne nformacje: http://www.e-sgh.pl/ben/ekonometra

Bardziej szczegółowo

Analiza ryzyka jako instrument zarządzania środowiskiem

Analiza ryzyka jako instrument zarządzania środowiskiem WARSZTATY 2003 z cyklu Zagrożena naturalne w górnctwe Mat. Symp. str. 461 466 Elżbeta PILECKA, Małgorzata SZCZEPAŃSKA Instytut Gospodark Surowcam Mneralnym Energą PAN, Kraków Analza ryzyka jako nstrument

Bardziej szczegółowo

Natalia Nehrebecka. Zajęcia 4

Natalia Nehrebecka. Zajęcia 4 St ł Cchock Stansław C h k Natala Nehrebecka Zajęca 4 1. Interpretacja parametrów przy zmennych zerojedynkowych Zmenne 0 1 Interpretacja przy zmennej 0 1 w modelu lnowym względem zmennych objaśnających

Bardziej szczegółowo

Weryfikacja hipotez dla wielu populacji

Weryfikacja hipotez dla wielu populacji Weryfkacja hpotez dla welu populacj Dr Joanna Banaś Zakład Badań Systemowych Instytut Sztucznej Intelgencj Metod Matematycznych Wydzał Informatyk Poltechnk Szczecńskej 5. Parametryczne testy stotnośc w

Bardziej szczegółowo

Modele wieloczynnikowe. Modele wieloczynnikowe. Modele wieloczynnikowe ogólne. α β β β ε. Analiza i Zarządzanie Portfelem cz. 4.

Modele wieloczynnikowe. Modele wieloczynnikowe. Modele wieloczynnikowe ogólne. α β β β ε. Analiza i Zarządzanie Portfelem cz. 4. Modele weloczynnkowe Analza Zarządzane Portfelem cz. 4 Ogólne model weloczynnkowy można zapsać jako: (,...,,..., ) P f F F F = n Dr Katarzyna Kuzak lub (,...,,..., ) f F F F = n Modele weloczynnkowe Można

Bardziej szczegółowo

Stanisław Cichocki. Natalia Nehrebecka. Wykład 6

Stanisław Cichocki. Natalia Nehrebecka. Wykład 6 Stansław Cchock Natala Nehrebecka Wykład 6 1 1. Zastosowane modelu potęgowego Przekształcene Boxa-Coxa 2. Zmenne cągłe za zmenne dyskretne 3. Interpretacja parametrów przy zmennych dyskretnych 1. Zastosowane

Bardziej szczegółowo

ANALIZA PORÓWNAWCZA WYNIKÓW UZYSKANYCH ZA POMOCĄ MIAR SYNTETYCZNYCH: M ORAZ PRZY ZASTOSOWANIU METODY UNITARYZACJI ZEROWANEJ

ANALIZA PORÓWNAWCZA WYNIKÓW UZYSKANYCH ZA POMOCĄ MIAR SYNTETYCZNYCH: M ORAZ PRZY ZASTOSOWANIU METODY UNITARYZACJI ZEROWANEJ METODY ILOŚCIOWE W BADANIACH EKONOMICZNYCH Tom XVI/3, 2015, str. 248 257 ANALIZA PORÓWNAWCZA WYNIKÓW UZYSKANYCH ZA POMOCĄ MIAR SYNTETYCZNYCH: M ORAZ PRZY ZASTOSOWANIU METODY UNITARYZACJI ZEROWANEJ Sławomr

Bardziej szczegółowo

Analiza korelacji i regresji

Analiza korelacji i regresji Analza korelacj regresj Zad. Pewen zakład produkcyjny zatrudna pracownków fzycznych. Ich wydajność pracy (Y w szt./h) oraz mesęczne wynagrodzene (X w tys. zł) przedstawa ponższa tabela: Pracownk y x A

Bardziej szczegółowo

Zadane 1: Wyznacz średne ruchome 3-okresowe z następujących danych obrazujących zużyce energ elektrycznej [kwh] w pewnym zakładze w mesącach styczeń - lpec 1998 r.: 400; 410; 430; 40; 400; 380; 370. Zadane

Bardziej szczegółowo

dy dx stąd w przybliżeniu: y

dy dx stąd w przybliżeniu: y Przykłady do funkcj nelnowych funkcj Törnqusta Proszę sprawdzć uzasadnć, które z podanych zdań są prawdzwe, a które fałszywe: Przykład 1. Mesęczne wydatk na warzywa (y, w jednostkach penężnych, jp) w zależnośc

Bardziej szczegółowo

Badanie optymalnego poziomu kapitału i zatrudnienia w polskich przedsiębiorstwach - ocena i klasyfikacja

Badanie optymalnego poziomu kapitału i zatrudnienia w polskich przedsiębiorstwach - ocena i klasyfikacja Jacek Batóg Unwersytet Szczecńsk Badane optymalnego pozomu kaptału zatrudnena w polskch przedsęborstwach - ocena klasyfkacja Prowadząc dzałalność gospodarczą przedsęborstwa kerują sę jedną z dwóch zasad

Bardziej szczegółowo

Plan wykładu: Typowe dane. Jednoczynnikowa Analiza wariancji. Zasada: porównać zmienność pomiędzy i wewnątrz grup

Plan wykładu: Typowe dane. Jednoczynnikowa Analiza wariancji. Zasada: porównać zmienność pomiędzy i wewnątrz grup Jednoczynnkowa Analza Waranc (ANOVA) Wykład 11 Przypomnene: wykłady zadana kursu były zaczerpnęte z podręcznków: Statystyka dla studentów kerunków techncznych przyrodnczych, J. Koronack, J. Melnczuk, WNT

Bardziej szczegółowo

SPOŁECZNO-DEMOGRAFICZNE UWARUNKOWANIA KSZTAŁTOWANIA SIĘ WYDATKÓW ŻYWNOŚCIOWYCH W GOSPODARSTWACH DOMOWYCH W POLSCE. Marek Gałązka

SPOŁECZNO-DEMOGRAFICZNE UWARUNKOWANIA KSZTAŁTOWANIA SIĘ WYDATKÓW ŻYWNOŚCIOWYCH W GOSPODARSTWACH DOMOWYCH W POLSCE. Marek Gałązka SPOŁECZNO-DEMOGRAFICZNE UWARUNKOWANIA KSZTAŁTOWANIA SIĘ... 23 ROCZNIKI EKONOMII ROLNICTWA I ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH, T. 100, z. 1, 2013 SPOŁECZNO-DEMOGRAFICZNE UWARUNKOWANIA KSZTAŁTOWANIA SIĘ WYDATKÓW

Bardziej szczegółowo

KURS STATYSTYKA. Lekcja 1 Statystyka opisowa ZADANIE DOMOWE. www.etrapez.pl Strona 1

KURS STATYSTYKA. Lekcja 1 Statystyka opisowa ZADANIE DOMOWE. www.etrapez.pl Strona 1 KURS STATYSTYKA Lekcja 1 Statystyka opsowa ZADANIE DOMOWE www.etrapez.pl Strona 1 Część 1: TEST Zaznacz poprawną odpowedź (tylko jedna jest prawdzwa). Pytane 1 W statystyce opsowej mamy pełne nformacje

Bardziej szczegółowo

KURS STATYSTYKA. Lekcja 6 Regresja i linie regresji ZADANIE DOMOWE. www.etrapez.pl Strona 1

KURS STATYSTYKA. Lekcja 6 Regresja i linie regresji ZADANIE DOMOWE. www.etrapez.pl Strona 1 KURS STATYSTYKA Lekcja 6 Regresja lne regresj ZADANIE DOMOWE www.etrapez.pl Strona 1 Część 1: TEST Zaznacz poprawną odpowedź (tylko jedna jest prawdzwa). Pytane 1 Funkcja regresj I rodzaju cechy Y zależnej

Bardziej szczegółowo

Model oceny ryzyka w działalności firmy logistycznej - uwagi metodyczne

Model oceny ryzyka w działalności firmy logistycznej - uwagi metodyczne Magdalena OSIŃSKA Unwersytet Mkołaja Kopernka w Torunu Model oceny ryzyka w dzałalnośc frmy logstycznej - uwag metodyczne WSTĘP Logstyka w cągu ostatnch 2. lat stała sę bardzo rozbudowaną dzedzną dzałalnośc

Bardziej szczegółowo

KONSTRUKCJA OPTYMALNYCH PORTFELI Z ZASTOSOWANIEM METOD ANALIZY FUNDAMENTALNEJ UJĘCIE DYNAMICZNE

KONSTRUKCJA OPTYMALNYCH PORTFELI Z ZASTOSOWANIEM METOD ANALIZY FUNDAMENTALNEJ UJĘCIE DYNAMICZNE Adranna Mastalerz-Kodzs Unwersytet Ekonomczny w Katowcach KONSTRUKCJA OPTYMALNYCH PORTFELI Z ZASTOSOWANIEM METOD ANALIZY FUNDAMENTALNEJ UJĘCIE DYNAMICZNE Wprowadzene W dzałalnośc nstytucj fnansowych, takch

Bardziej szczegółowo

Stanisław Cichocki. Natalia Nehrebecka. Wykład 7

Stanisław Cichocki. Natalia Nehrebecka. Wykład 7 Stansław Cchock Natala Nehrebecka Wykład 7 1 1. Zmenne cągłe a zmenne dyskretne 2. Interpretacja parametrów przy zmennych dyskretnych 1. Zmenne cągłe a zmenne dyskretne 2. Interpretacja parametrów przy

Bardziej szczegółowo

65120/ / / /200

65120/ / / /200 . W celu zbadana zależnośc pomędzy płcą klentów ch preferencjam, wylosowano kobet mężczyzn zadano m pytane: uważasz za lepszy produkt frmy A czy B? Wynk były następujące: Odpowedź Kobety Mężczyźn Wolę

Bardziej szczegółowo

Minister Edukacji Narodowej Pani Katarzyna HALL Ministerstwo Edukacji Narodowej al. J. Ch. Szucha 25 00-918 Warszawa Dnia 03 czerwca 2009 r.

Minister Edukacji Narodowej Pani Katarzyna HALL Ministerstwo Edukacji Narodowej al. J. Ch. Szucha 25 00-918 Warszawa Dnia 03 czerwca 2009 r. Mnster Edukacj arodowej Pan Katarzyna HALL Mnsterstwo Edukacj arodowej al. J. Ch. Szucha 25 00-918 arszawa Dna 03 czerwca 2009 r. TEMAT: Propozycja zmany art. 30a ustawy Karta auczycela w forme lstu otwartego

Bardziej szczegółowo

Badania sondażowe. Braki danych Konstrukcja wag. Agnieszka Zięba. Zakład Badań Marketingowych Instytut Statystyki i Demografii Szkoła Główna Handlowa

Badania sondażowe. Braki danych Konstrukcja wag. Agnieszka Zięba. Zakład Badań Marketingowych Instytut Statystyki i Demografii Szkoła Główna Handlowa Badana sondażowe Brak danych Konstrukcja wag Agneszka Zęba Zakład Badań Marketngowych Instytut Statystyk Demograf Szkoła Główna Handlowa 1 Błędy braku odpowedz Całkowty brak odpowedz (UNIT nonresponse)

Bardziej szczegółowo

D Archiwum Prac Dyplomowych - Instrukcja dla studentów

D Archiwum Prac Dyplomowych - Instrukcja dla studentów Kraków 01.10.2015 D Archwum Prac Dyplomowych - Instrukcja dla studentów Procedura Archwzacj Prac Dyplomowych jest realzowana zgodne z zarządzenem nr 71/2015 Rektora Unwersytetu Rolnczego m. H. Kołłątaja

Bardziej szczegółowo

OPTYMALNE STRATEGIE INWESTYCYJNE PODEJŚCIE FUNDAMENTALNE OPTIMAL INVESTMENT STRATEGY FUNDAMENTAL ANALYSIS

OPTYMALNE STRATEGIE INWESTYCYJNE PODEJŚCIE FUNDAMENTALNE OPTIMAL INVESTMENT STRATEGY FUNDAMENTAL ANALYSIS ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ 2014 Sera: ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE z. 68 Nr kol. 1905 Adranna MASTALERZ-KODZIS Unwersytet Ekonomczny w Katowcach OPTYMALNE STRATEGIE INWESTYCYJNE PODEJŚCIE FUNDAMENTALNE

Bardziej szczegółowo

Badanie współzależności dwóch cech ilościowych X i Y. Analiza korelacji prostej

Badanie współzależności dwóch cech ilościowych X i Y. Analiza korelacji prostej Badane współzależnośc dwóch cech loścowych X Y. Analza korelacj prostej Kody znaków: żółte wyróżnene nowe pojęce czerwony uwaga kursywa komentarz 1 Zagadnena 1. Zwązek determnstyczny (funkcyjny) a korelacyjny.

Bardziej szczegółowo

Metody predykcji analiza regresji

Metody predykcji analiza regresji Metody predykcj analza regresj TPD 008/009 JERZY STEFANOWSKI Instytut Informatyk Poltechnka Poznańska Przebeg wykładu. Predykcja z wykorzystanem analzy regresj.. Przypomnene wadomośc z poprzednch przedmotów..

Bardziej szczegółowo

Analiza danych OGÓLNY SCHEMAT. http://zajecia.jakubw.pl/ Dane treningowe (znana decyzja) Klasyfikator. Dane testowe (znana decyzja)

Analiza danych OGÓLNY SCHEMAT. http://zajecia.jakubw.pl/ Dane treningowe (znana decyzja) Klasyfikator. Dane testowe (znana decyzja) Analza danych Dane trenngowe testowe. Algorytm k najblższych sąsadów. Jakub Wróblewsk jakubw@pjwstk.edu.pl http://zajeca.jakubw.pl/ OGÓLNY SCHEMAT Mamy dany zbór danych podzelony na klasy decyzyjne, oraz

Bardziej szczegółowo

MODELOWANIE LICZBY SZKÓD W UBEZPIECZENIACH KOMUNIKACYJNYCH W PRZYPADKU WYSTĘPOWANIA DUŻEJ LICZBY ZER, Z WYKORZYSTANIEM PROCEDURY KROSWALIDACJI

MODELOWANIE LICZBY SZKÓD W UBEZPIECZENIACH KOMUNIKACYJNYCH W PRZYPADKU WYSTĘPOWANIA DUŻEJ LICZBY ZER, Z WYKORZYSTANIEM PROCEDURY KROSWALIDACJI Alcja Wolny-Domnak Unwersytet Ekonomczny w Katowcach MODELOWANIE LICZBY SZKÓD W UBEZPIECZENIACH KOMUNIKACYJNYCH W PRZYPADKU WYSTĘPOWANIA DUŻEJ LICZBY ZER, Z WYKORZYSTANIEM PROCEDURY KROSWALIDACJI Wprowadzene

Bardziej szczegółowo

System Przeciwdziałania Powstawaniu Bezrobocia na Terenach Słabo Zurbanizowanych SPRAWOZDANIE Z BADAŃ Autor: Joanna Wójcik

System Przeciwdziałania Powstawaniu Bezrobocia na Terenach Słabo Zurbanizowanych SPRAWOZDANIE Z BADAŃ   Autor: Joanna Wójcik Opracowane w ramach projektu System Przecwdzałana Powstawanu Bezroboca na Terenach Słabo Zurbanzowanych ze środków Europejskego Funduszu Społecznego w ramach Incjatywy Wspólnotowej EQUAL PARTNERSTWO NA

Bardziej szczegółowo

Analiza i diagnoza sytuacji finansowej wybranych branż notowanych na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych w latach

Analiza i diagnoza sytuacji finansowej wybranych branż notowanych na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych w latach Jacek Batóg Unwersytet Szczecńsk Analza dagnoza sytuacj fnansowej wybranych branż notowanych na Warszawskej Gełdze Paperów Wartoścowych w latach 997-998 W artykule podjęta została próba analzy dagnozy

Bardziej szczegółowo

Stanisław Cichocki. Natalia Nehrebecka Katarzyna Rosiak-Lada. Zajęcia 3

Stanisław Cichocki. Natalia Nehrebecka Katarzyna Rosiak-Lada. Zajęcia 3 Stansław Cchock Natala Nehrebecka Katarzyna Rosak-Lada Zajęca 3 1. Dobrod dopasowana równana regresj. Współczynnk determnacj R 2 Dekompozycja warancj zmennej zależnej Współczynnk determnacj R 2 2. Zmenne

Bardziej szczegółowo

ANALIZA KORELACJI WYDATKÓW NA KULTURĘ Z BUDŻETU GMIN ORAZ WYKSZTAŁCENIA RADNYCH

ANALIZA KORELACJI WYDATKÓW NA KULTURĘ Z BUDŻETU GMIN ORAZ WYKSZTAŁCENIA RADNYCH Potr Mchalsk Węzeł Centralny OŻK-SB 25.12.2013 rok ANALIZA KORELACJI WYDATKÓW NA KULTURĘ Z BUDŻETU GMIN ORAZ WYKSZTAŁCENIA RADNYCH Celem ponższej analzy jest odpowedź na pytane: czy wykształcene radnych

Bardziej szczegółowo

EKONOMIA MENEDŻERSKA. Wykład 3 Funkcje produkcji 1 FUNKCJE PRODUKCJI. ANALIZA KOSZTÓW I KORZYŚCI SKALI. MINIMALIZACJA KOSZTÓW PRODUKCJI.

EKONOMIA MENEDŻERSKA. Wykład 3 Funkcje produkcji 1 FUNKCJE PRODUKCJI. ANALIZA KOSZTÓW I KORZYŚCI SKALI. MINIMALIZACJA KOSZTÓW PRODUKCJI. EONOMIA MENEDŻERSA Wykład 3 Funkcje rodukcj 1 FUNCJE PRODUCJI. ANAIZA OSZTÓW I ORZYŚCI SAI. MINIMAIZACJA OSZTÓW PRODUCJI. 1. FUNCJE PRODUCJI: JEDNO- I WIEOCZYNNIOWE Funkcja rodukcj określa zależność zdolnośc

Bardziej szczegółowo

STARE A NOWE KRAJE UE KONKURENCYJNOŚĆ POLSKIEGO EKSPORTU

STARE A NOWE KRAJE UE KONKURENCYJNOŚĆ POLSKIEGO EKSPORTU Ewa Szymank Katedra Teor Ekonom Akadema Ekonomczna w Krakowe ul. Rakowcka 27, 31-510 Kraków STARE A NOWE KRAJE UE KONKURENCYJNOŚĆ POLSKIEGO EKSPORTU Abstrakt Artykuł przedstawa wynk badań konkurencyjnośc

Bardziej szczegółowo

1.1. Uprość opis zdarzeń: 1.2. Uprościć opis zdarzeń: a) A B A Uprościć opis zdarzeń: 1.4. Uprościć opis zdarzeń:

1.1. Uprość opis zdarzeń: 1.2. Uprościć opis zdarzeń: a) A B A Uprościć opis zdarzeń: 1.4. Uprościć opis zdarzeń: .. Uprość ops zdarzeń: a) A B, A \ B b) ( A B) ( A' B).. Uproścć ops zdarzeń: a) A B A b) A B, ( A B) ( B C).. Uproścć ops zdarzeń: a) A B A B b) A B C ( A B) ( B C).4. Uproścć ops zdarzeń: a) A B, A B

Bardziej szczegółowo

Nowe europejskie prawo jazdy w celu większej ochrony, bezpieczeństwa i swobodnego przemieszczania się

Nowe europejskie prawo jazdy w celu większej ochrony, bezpieczeństwa i swobodnego przemieszczania się KOMISJA EUROPEJSKA NOTATKA Bruksela, 18 styczna 2013 r. Nowe europejske prawo jazdy w celu wększej ochrony, bezpeczeństwa swobodnego przemeszczana sę W dnu 19 styczna 2013 r., w ramach wejśca w życe trzecej

Bardziej szczegółowo

Natalia Nehrebecka. Wykład 2

Natalia Nehrebecka. Wykład 2 Natala Nehrebecka Wykład . Model lnowy Postad modelu lnowego Zaps macerzowy modelu lnowego. Estymacja modelu Wartośd teoretyczna (dopasowana) Reszty 3. MNK przypadek jednej zmennej . Model lnowy Postad

Bardziej szczegółowo

PROSTO O DOPASOWANIU PROSTYCH, CZYLI ANALIZA REGRESJI LINIOWEJ W PRAKTYCE

PROSTO O DOPASOWANIU PROSTYCH, CZYLI ANALIZA REGRESJI LINIOWEJ W PRAKTYCE PROSTO O DOPASOWANIU PROSTYCH, CZYLI ANALIZA REGRESJI LINIOWEJ W PRAKTYCE Janusz Wątroba, StatSoft Polska Sp. z o.o. W nemal wszystkch dzedznach badań emprycznych mamy do czynena ze złożonoścą zjawsk procesów.

Bardziej szczegółowo

OeconomiA copernicana 2013 Nr 3. Modele ekonometryczne w opisie wartości rezydualnej inwestycji

OeconomiA copernicana 2013 Nr 3. Modele ekonometryczne w opisie wartości rezydualnej inwestycji OeconomA coperncana 2013 Nr 3 ISSN 2083-1277, (Onlne) ISSN 2353-1827 http://www.oeconoma.coperncana.umk.pl/ Klber P., Stefańsk A. (2003), Modele ekonometryczne w opse wartośc rezydualnej nwestycj, Oeconoma

Bardziej szczegółowo

Natalia Nehrebecka. Zajęcia 3

Natalia Nehrebecka. Zajęcia 3 St ł Cchock Stansław C h k Natala Nehrebecka Zajęca 3 1. Dobroć dopasowana równana regresj. Współczynnk determnacj R Dk Dekompozycja warancj zmennej zależnej ż Współczynnk determnacj R. Zmenne cągłe a

Bardziej szczegółowo

± Δ. Podstawowe pojęcia procesu pomiarowego. x rzeczywiste. Określenie jakości poznania rzeczywistości

± Δ. Podstawowe pojęcia procesu pomiarowego. x rzeczywiste. Określenie jakości poznania rzeczywistości Podstawowe pojęca procesu pomarowego kreślene jakośc poznana rzeczywstośc Δ zmerzone rzeczywste 17 9 Zalety stosowana elektrycznych przyrządów 1/ 1. możlwość budowy czujnków zamenających werne każdą welkość

Bardziej szczegółowo

Zjawiska masowe takie, które mogą wystąpid nieograniczoną ilośd razy. Wyrazów Obcych)

Zjawiska masowe takie, które mogą wystąpid nieograniczoną ilośd razy. Wyrazów Obcych) Statystyka - nauka zajmująca sę metodam badana przedmotów zjawsk w ch masowych przejawach ch loścową lub jakoścową analzą z punktu wdzena nauk, do której zakresu należą.

Bardziej szczegółowo

KRZYWA BÉZIERA TWORZENIE I WIZUALIZACJA KRZYWYCH PARAMETRYCZNYCH NA PRZYKŁADZIE KRZYWEJ BÉZIERA

KRZYWA BÉZIERA TWORZENIE I WIZUALIZACJA KRZYWYCH PARAMETRYCZNYCH NA PRZYKŁADZIE KRZYWEJ BÉZIERA KRZYWA BÉZIERA TWORZENIE I WIZUALIZACJA KRZYWYCH PARAMETRYCZNYCH NA PRZYKŁADZIE KRZYWEJ BÉZIERA Krzysztof Serżęga Wyższa Szkoła Informatyk Zarządzana w Rzeszowe Streszczene Artykuł porusza temat zwązany

Bardziej szczegółowo

Stanisław Cichocki. Natalia Nehrebecka. Wykład 6

Stanisław Cichocki. Natalia Nehrebecka. Wykład 6 Stansław Cchock Natala Nehrebecka Wykład 6 1 1. Zastosowane modelu potęgowego Model potęgowy Przekształcene Boxa-Coxa 2. Zmenne cągłe za zmenne dyskretne 3. Interpretacja parametrów przy zmennych dyskretnych

Bardziej szczegółowo

Problemy jednoczesnego testowania wielu hipotez statystycznych i ich zastosowania w analizie mikromacierzy DNA

Problemy jednoczesnego testowania wielu hipotez statystycznych i ich zastosowania w analizie mikromacierzy DNA Problemy jednoczesnego testowana welu hpotez statystycznych ch zastosowana w analze mkromacerzy DNA Konrad Furmańczyk Katedra Zastosowań Matematyk SGGW Plan referatu Testowane w analze mkromacerzy DNA

Bardziej szczegółowo

Próba wyjaśnienia regionalnego zróżnicowania międzypłciowej luki płacowej w Polsce

Próba wyjaśnienia regionalnego zróżnicowania międzypłciowej luki płacowej w Polsce Studa Regonalne Lokalne Nr 3(49)/2012 ISSN 1509 4995 Tymon Słoczyńsk* Próba wyjaśnena regonalnego zróżncowana mędzypłcowej luk płacowej w Polsce W artykule opsano regonalne zróżncowane mędzypłcowej luk

Bardziej szczegółowo

SZTUCZNA INTELIGENCJA

SZTUCZNA INTELIGENCJA SZTUCZNA INTELIGENCJA WYKŁAD 15. ALGORYTMY GENETYCZNE Częstochowa 014 Dr hab. nż. Grzegorz Dudek Wydzał Elektryczny Poltechnka Częstochowska TERMINOLOGIA allele wartośc, waranty genów, chromosom - (naczej

Bardziej szczegółowo

Polityka dywidend w spółkach notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie w latach 1994 2002

Polityka dywidend w spółkach notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie w latach 1994 2002 Joanna Wyrobek Akadema Ekonomczna w Krakowe Poltyka dywdend w spółkach notowanych na Gełdze Paperów Wartoścowych w Warszawe w latach 1994 2002 1. Cel badań Celem badań była analza poltyk wypłaty dywdend

Bardziej szczegółowo

BADANIE STABILNOŚCI WSPÓŁCZYNNIKA BETA AKCJI INDEKSU WIG20

BADANIE STABILNOŚCI WSPÓŁCZYNNIKA BETA AKCJI INDEKSU WIG20 Darusz Letkowsk Unwersytet Łódzk BADANIE STABILNOŚCI WSPÓŁCZYNNIKA BETA AKCJI INDEKSU WIG0 Wprowadzene Teora wyboru efektywnego portfela nwestycyjnego zaproponowana przez H. Markowtza oraz jej rozwnęca

Bardziej szczegółowo

D Archiwum Prac Dyplomowych - Instrukcja dla opiekunów/promotorów/recenzentów

D Archiwum Prac Dyplomowych - Instrukcja dla opiekunów/promotorów/recenzentów D Archwum Prac Dyplomowych - Instrukcja dla opekunów/promotorów/recenzentów Kraków 13.01.2016 r. Procedura Archwzacj Prac Dyplomowych jest realzowana zgodne z zarządzenem nr 71/2015 Rektora Unwersytetu

Bardziej szczegółowo

ZASTOSOWANIE ANALIZY HARMONICZNEJ DO OKREŚLENIA SIŁY I DŁUGOŚCI CYKLI GIEŁDOWYCH

ZASTOSOWANIE ANALIZY HARMONICZNEJ DO OKREŚLENIA SIŁY I DŁUGOŚCI CYKLI GIEŁDOWYCH Grzegorz PRZEKOTA ZESZYTY NAUKOWE WYDZIAŁU NAUK EKONOMICZNYCH ZASTOSOWANIE ANALIZY HARMONICZNEJ DO OKREŚLENIA SIŁY I DŁUGOŚCI CYKLI GIEŁDOWYCH Zarys treśc: W pracy podjęto problem dentyfkacj cykl gełdowych.

Bardziej szczegółowo

ZRÓŻNICOWANIE ROZWOJU EKONOMICZNEGO POWIATÓW POLSKI WSCHODNIEJ

ZRÓŻNICOWANIE ROZWOJU EKONOMICZNEGO POWIATÓW POLSKI WSCHODNIEJ Studa Materały. Mscellanea Oeconomcae Rok 19, Nr 4/2015, tom I Wydzał Zarządzana Admnstracj Unwersytetu Jana Kochanowskego w Kelcach Zntegrowane podejśce do spójnośc rola statystyk publcznej Paweł Dykas

Bardziej szczegółowo

Natalia Nehrebecka Stanisław Cichocki. Wykład 10

Natalia Nehrebecka Stanisław Cichocki. Wykład 10 Natala Nehrebecka Stansław Cchock Wykład 10 1 1. Testy dagnostyczne 2. Testowane prawdłowośc formy funkcyjnej modelu 3. Testowane normalnośc składnków losowych 4. Testowane stablnośc parametrów 5. Testowane

Bardziej szczegółowo

PORÓWNANIE METOD PROSTYCH ORAZ METODY REGRESJI HEDONICZNEJ DO KONSTRUOWANIA INDEKSÓW CEN MIESZKAŃ

PORÓWNANIE METOD PROSTYCH ORAZ METODY REGRESJI HEDONICZNEJ DO KONSTRUOWANIA INDEKSÓW CEN MIESZKAŃ PORÓWNANIE METOD PROSTYCH ORAZ METODY REGRESJI HEDONICZNEJ DO KONSTRUOWANIA INDEKSÓW CEN MIESZKAŃ Radosław Trojanek Katedra Inwestycj Neruchomośc Unwersytet Ekonomczny w Poznanu e-mal: r.trojanek@ue.poznan.pl

Bardziej szczegółowo

Stanisław Cichocki. Natalia Nehrebecka. Wykład 11

Stanisław Cichocki. Natalia Nehrebecka. Wykład 11 Stansław Cchock Natala Nehrebecka Wykład 11 1 1. Testowane hpotez łącznych 2. Testy dagnostyczne Testowane prawdłowośc formy funkcyjnej: test RESET Testowane normalnośc składnków losowych: test Jarque-Berra

Bardziej szczegółowo

ZESZYTY NAUKOWE INSTYTUTU POJAZDÓW 5(96)/2013

ZESZYTY NAUKOWE INSTYTUTU POJAZDÓW 5(96)/2013 ZESZYTY NAUKOWE NSTYTUTU POJAZDÓW 5(96)/2013 Hubert Sar, Potr Fundowcz 1 WYZNACZANE MASOWEGO MOMENTU BEZWŁADNOŚC WZGLĘDEM OS PODŁUŻNEJ DLA SAMOCHODU TYPU VAN NA PODSTAWE WZORÓW DOŚWADCZALNYCH 1. Wstęp

Bardziej szczegółowo

ANALIZA WPŁYWU OBSERWACJI NIETYPOWYCH NA WYNIKI MODELOWANIA REGIONALNEJ WYDAJNOŚCI PRACY

ANALIZA WPŁYWU OBSERWACJI NIETYPOWYCH NA WYNIKI MODELOWANIA REGIONALNEJ WYDAJNOŚCI PRACY STUDIA I PRACE WYDZIAŁU NAUK EKONOMICZNYCH I ZARZĄDZANIA NR 36, T. 1 Barbara Batóg *, Jacek Batóg ** Unwersytet Szczecńsk ANALIZA WPŁYWU OBSERWACJI NIETYPOWYCH NA WYNIKI MODELOWANIA REGIONALNEJ WYDAJNOŚCI

Bardziej szczegółowo

Statystyka Opisowa 2014 część 2. Katarzyna Lubnauer

Statystyka Opisowa 2014 część 2. Katarzyna Lubnauer Statystyka Opsowa 2014 część 2 Katarzyna Lubnauer Lteratura: 1. Statystyka w Zarządzanu Admr D. Aczel 2. Statystyka Opsowa od Podstaw Ewa Waslewska 3. Statystyka, Lucjan Kowalsk. 4. Statystyka opsowa,

Bardziej szczegółowo

Propozycja modyfikacji klasycznego podejścia do analizy gospodarności

Propozycja modyfikacji klasycznego podejścia do analizy gospodarności Jacek Batóg Unwersytet Szczecńsk Propozycja modyfkacj klasycznego podejśca do analzy gospodarnośc Przedsęborstwa dysponujące dentycznym zasobam czynnków produkcj oraz dzałające w dentycznych warunkach

Bardziej szczegółowo

Ocena jakościowo-cenowych strategii konkurowania w polskim handlu produktami rolno-spożywczymi. dr Iwona Szczepaniak

Ocena jakościowo-cenowych strategii konkurowania w polskim handlu produktami rolno-spożywczymi. dr Iwona Szczepaniak Ocena jakoścowo-cenowych strateg konkurowana w polskm handlu produktam rolno-spożywczym dr Iwona Szczepanak Ekonomczne, społeczne nstytucjonalne czynnk wzrostu w sektorze rolno-spożywczym w Europe Cechocnek,

Bardziej szczegółowo

3.1. ODZIAŁYWANIE DŹWIĘKÓW NA CZŁOWIEKA I OTOCZENIE

3.1. ODZIAŁYWANIE DŹWIĘKÓW NA CZŁOWIEKA I OTOCZENIE 3. KRYTERIA OCENY HAŁASU I DRGAŃ Hałas to każdy dźwęk nepożądany, przeszkadzający, nezależne od jego natury, kontekstu znaczena. Podobne rzecz sę ma z drganam. Oba te zjawska oddzałują nekorzystne na człoweka

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁY I STUDIA. Zeszyt nr 286. Analiza dyskryminacyjna i regresja logistyczna w procesie oceny zdolności kredytowej przedsiębiorstw

MATERIAŁY I STUDIA. Zeszyt nr 286. Analiza dyskryminacyjna i regresja logistyczna w procesie oceny zdolności kredytowej przedsiębiorstw MATERIAŁY I STUDIA Zeszyt nr 86 Analza dyskrymnacyjna regresja logstyczna w procese oceny zdolnośc kredytowej przedsęborstw Robert Jagełło Warszawa, 0 r. Wstęp Robert Jagełło Narodowy Bank Polsk. Składam

Bardziej szczegółowo

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Raciborzu

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Raciborzu Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Racborzu KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmotu: Termnologa ekonomczna prawncza 2. Kod przedmotu: FGB-23 3. Okres ważnośc karty: 2015-2018 4. Forma kształcena: studa perwszego

Bardziej szczegółowo

FOLIA POMERANAE UNIVERSITATIS TECHNOLOGIAE STETINENSIS Folia Pomer. Univ. Technol. Stetin. 2010, Oeconomica 280 (59), 13 20

FOLIA POMERANAE UNIVERSITATIS TECHNOLOGIAE STETINENSIS Folia Pomer. Univ. Technol. Stetin. 2010, Oeconomica 280 (59), 13 20 FOLIA POMERANAE UNIVERSITATIS TECHNOLOGIAE STETINENSIS Fola Pomer. Unv. Technol. Stetn. 2010, Oeconomca 280 (59), 13 20 Iwona Bą, Agnesza Sompolsa-Rzechuła LOGITOWA ANALIZA OSÓB UZALEŻNIONYCH OD ŚRODKÓW

Bardziej szczegółowo

) będą niezależnymi zmiennymi losowymi o tym samym rozkładzie normalnym z następującymi parametrami: nieznaną wartością 1 4

) będą niezależnymi zmiennymi losowymi o tym samym rozkładzie normalnym z następującymi parametrami: nieznaną wartością 1 4 Zadane. Nech ( X, Y ),( X, Y ), K,( X, Y n n ) będą nezależnym zmennym losowym o tym samym rozkładze normalnym z następującym parametram: neznaną wartoścą oczekwaną EX = EY = m, warancją VarX = VarY =

Bardziej szczegółowo

PODSTAWA WYMIARU ORAZ WYSOKOŚĆ EMERYTURY USTALANEJ NA DOTYCHCZASOWYCH ZASADACH

PODSTAWA WYMIARU ORAZ WYSOKOŚĆ EMERYTURY USTALANEJ NA DOTYCHCZASOWYCH ZASADACH PODSTAWA WYMIARU ORAZ WYSOKOŚĆ EMERYTURY USTALANEJ NA DOTYCHCZASOWYCH ZASADACH Z a k ł a d U b e z p e c z e ń S p o ł e c z n y c h Wprowadzene Nnejsza ulotka adresowana jest zarówno do osób dopero ubegających

Bardziej szczegółowo

ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 687 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 48 2011

ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 687 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 48 2011 ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 687 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 48 2011 MACIEJ TURAŁA Katedra Zarządzana Mastem Regonem Wydzał Zarządzana Unwersytet Łódzk MECHANIZM RÓWNOWAŻENIA

Bardziej szczegółowo

ZESZYTY NAUKOWE INSTYTUTU POJAZDÓW 2(88)/2012

ZESZYTY NAUKOWE INSTYTUTU POJAZDÓW 2(88)/2012 ZESZYTY NAUKOWE INSTYTUTU POJAZDÓW (88)/01 Hubert Sar, Potr Fundowcz 1 WYZNACZANIE ASOWEGO OENTU BEZWŁADNOŚCI WZGLĘDE OSI PIONOWEJ DLA SAOCHODU TYPU VAN NA PODSTAWIE WZORU EPIRYCZNEGO 1. Wstęp asowy moment

Bardziej szczegółowo

PROGNOZOWANIE SPRZEDAŻY Z ZASTOSOWANIEM ROZKŁADU GAMMA Z KOREKCJĄ ZE WZGLĘDU NA WAHANIA SEZONOWE

PROGNOZOWANIE SPRZEDAŻY Z ZASTOSOWANIEM ROZKŁADU GAMMA Z KOREKCJĄ ZE WZGLĘDU NA WAHANIA SEZONOWE STUDIA I PRACE WYDZIAŁU NAUK EKONOMICZNYCH I ZARZĄDZANIA NR 36 Krzysztof Dmytrów * Marusz Doszyń ** Unwersytet Szczecńsk PROGNOZOWANIE SPRZEDAŻY Z ZASTOSOWANIEM ROZKŁADU GAMMA Z KOREKCJĄ ZE WZGLĘDU NA

Bardziej szczegółowo

MODELE COPULA M-GARCH O ROZKŁADACH NIEZMIENNICZYCH NA TRANSFORMACJE ORTOGONALNE

MODELE COPULA M-GARCH O ROZKŁADACH NIEZMIENNICZYCH NA TRANSFORMACJE ORTOGONALNE Mateusz Ppeń Unwersytet Ekonomczny w Krakowe MODELE COPULA M-GARCH O ROZKŁADACH NIEZMIENNICZYCH NA TRANSFORMACJE ORTOGONALNE Wprowadzene W analzach emprycznych przeprowadzonych z wykorzystanem welorównanowych

Bardziej szczegółowo

0 0,2 0, p 0,1 0,2 0,5 0, p 0,3 0,1 0,2 0,4

0 0,2 0, p 0,1 0,2 0,5 0, p 0,3 0,1 0,2 0,4 Zad. 1. Dana jest unkcja prawdopodobeństwa zmennej losowej X -5-1 3 8 p 1 1 c 1 Wyznaczyć: a. stałą c b. wykres unkcj prawdopodobeństwa jej hstogram c. dystrybuantę jej wykres d. prawdopodobeństwa: P (

Bardziej szczegółowo

WSHiG Karta przedmiotu/sylabus

WSHiG Karta przedmiotu/sylabus WSHG Karta przedmotu/sylabus KIERUNEK SPECJALNOŚĆ TRYB STUDIÓW SEMESTR Turystyka Rekreacja Zarządzane marketng Stacjonarny / nestacjonarny I / I stopna Nazwa przedmotu ELEMENTY PRAWA GOSPODARCZEGO ZM_MKPR_S_8

Bardziej szczegółowo

Mikroekonometria 13. Mikołaj Czajkowski Wiktor Budziński

Mikroekonometria 13. Mikołaj Czajkowski Wiktor Budziński Mkroekonometra 13 Mkołaj Czajkowsk Wktor Budzńsk Symulacje Analogczne jak w przypadku cągłej zmennej zależnej można wykorzystać metody Monte Carlo do analzy różnego rodzaju problemów w modelach gdze zmenna

Bardziej szczegółowo

Wpływ modernizacji gospodarki w sferze działalności proekologicznej na jakość środowiska naturalnego w Polsce w układzie regionalnym

Wpływ modernizacji gospodarki w sferze działalności proekologicznej na jakość środowiska naturalnego w Polsce w układzie regionalnym 194 Dr Marcn Salamaga Katedra Statystyk Unwersytet Ekonomczny w Krakowe Wpływ modernzacj gospodark w sferze dzałalnośc proekologcznej na jakość środowska naturalnego w Polsce w układze regonalnym WPROWADZENIE

Bardziej szczegółowo

MODELOWANIE PROCESU PODEJMOWANIA DECYZJI PRZEZ RADĘ POLITYKI PIENIĘŻNEJ

MODELOWANIE PROCESU PODEJMOWANIA DECYZJI PRZEZ RADĘ POLITYKI PIENIĘŻNEJ Ewa Dzwok Unwersytet Ekonomczny w Katowcach MODELOWANIE PROCESU PODEJMOWANIA DECYZJI PRZEZ RADĘ POLITYKI PIENIĘŻNEJ Wprowadzene Rozwój rynku fnansowego nese ze sobą koneczność jego sterowana nadzorowana

Bardziej szczegółowo

Za: Stanisław Latoś, Niwelacja trygonometryczna, [w:] Ćwiczenia z geodezji II [red.] J. Beluch

Za: Stanisław Latoś, Niwelacja trygonometryczna, [w:] Ćwiczenia z geodezji II [red.] J. Beluch Za: Stansław Latoś, Nwelacja trygonometryczna, [w:] Ćwczena z geodezj II [red.] J. eluch 6.1. Ogólne zasady nwelacj trygonometrycznej. Wprowadzene Nwelacja trygonometryczna, zwana równeż trygonometrycznym

Bardziej szczegółowo

O PEWNYM MODELU POZWALAJĄCYM IDENTYFIKOWAĆ K NAJBARDZIEJ PODEJRZANYCH REKORDÓW W ZBIORZE DANYCH KSIĘGOWYCH W PROCESIE WYKRYWANIA OSZUSTW FINANSOWYCH

O PEWNYM MODELU POZWALAJĄCYM IDENTYFIKOWAĆ K NAJBARDZIEJ PODEJRZANYCH REKORDÓW W ZBIORZE DANYCH KSIĘGOWYCH W PROCESIE WYKRYWANIA OSZUSTW FINANSOWYCH Mateusz Baryła Unwersytet Ekonomczny w Krakowe O PEWNYM MODELU POZWALAJĄCYM IDENTYFIKOWAĆ K NAJBARDZIEJ PODEJRZANYCH REKORDÓW W ZBIORZE DANYCH KSIĘGOWYCH W PROCESIE WYKRYWANIA OSZUSTW FINANSOWYCH Wprowadzene

Bardziej szczegółowo

Stanisław Cichocki. Natalia Nehrebecka. Wykład 7

Stanisław Cichocki. Natalia Nehrebecka. Wykład 7 Stansław Cchock Natala Nehrebecka Wykład 7 . Zmenne dyskretne Kontrasty: efekty progowe, kontrasty w odchylenach Interakcje. Przyblżane model nelnowych Stosowane do zmennych dyskretnych o uporządkowanych

Bardziej szczegółowo

ANALIZA PREFERENCJI SŁUCHACZY UNIWERSYTETU TRZECIEGO WIEKU Z WYKORZYSTANIEM WYBRANYCH METOD NIESYMETRYCZNEGO SKALOWANIA WIELOWYMIAROWEGO

ANALIZA PREFERENCJI SŁUCHACZY UNIWERSYTETU TRZECIEGO WIEKU Z WYKORZYSTANIEM WYBRANYCH METOD NIESYMETRYCZNEGO SKALOWANIA WIELOWYMIAROWEGO Artur Zaborsk Unwersytet Ekonomczny we Wrocławu ANALIZA PREFERENCJI SŁUCHACZY UNIWERSYTETU TRZECIEGO WIEKU Z WYKORZYSTANIEM WYBRANYCH METOD NIESYMETRYCZNEGO SKALOWANIA WIELOWYMIAROWEGO Wprowadzene Od ukazana

Bardziej szczegółowo

WSHiG Karta przedmiotu/sylabus. Prawo

WSHiG Karta przedmiotu/sylabus. Prawo WSHG Karta przedmotu/sylabus KIERUNEK SPECJALNOŚĆ TRYB STUDIÓW SEMESTR Turystyka Rekreacja Obsługa Ruchu Turystycznego, Hotelarstwo Gastronoma, Zarządzane Marketng, Gastronom, Turystyce Rekreacj Stacjonarny

Bardziej szczegółowo

WPŁYW PARAMETRÓW DYSKRETYZACJI NA NIEPEWNOŚĆ WYNIKÓW POMIARU OBIEKTÓW OBRAZU CYFROWEGO

WPŁYW PARAMETRÓW DYSKRETYZACJI NA NIEPEWNOŚĆ WYNIKÓW POMIARU OBIEKTÓW OBRAZU CYFROWEGO Walenty OWIECZKO WPŁYW PARAMETRÓW DYSKRETYZACJI A IEPEWOŚĆ WYIKÓW POMIARU OBIEKTÓW OBRAZU CYFROWEGO STRESZCZEIE W artykule przedstaono ynk analzy nepenośc pomaru ybranych cech obektu obrazu cyfroego. Wyznaczono

Bardziej szczegółowo

WERYFIKACJA EKONOMETRYCZNA MODELU CAPM II RODZAJU DLA RÓŻNYCH HORYZONTÓW STÓP ZWROTU I PORTFELI RYNKOWYCH

WERYFIKACJA EKONOMETRYCZNA MODELU CAPM II RODZAJU DLA RÓŻNYCH HORYZONTÓW STÓP ZWROTU I PORTFELI RYNKOWYCH SCRIPTA COMENIANA LESNENSIA PWSZ m. J. A. Komeńskego w Leszne R o k 0 0 8, n r 6 TOMASZ ŚWIST* WERYFIKACJA EKONOMETRYCZNA MODELU CAPM II RODZAJU DLA RÓŻNYCH HORYZONTÓW STÓP ZWROTU I PORTFELI RYNKOWYCH

Bardziej szczegółowo

WSHiG Karta przedmiotu/sylabus. Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych. Studia stacjonarne 16 godz. Studia niestacjonarne 30 godz.

WSHiG Karta przedmiotu/sylabus. Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych. Studia stacjonarne 16 godz. Studia niestacjonarne 30 godz. WSHG Karta przedmotu/sylabus KIERUNEK SPECJALNOŚĆ TRYB STUDIÓW SEMESTR Turystyka Rekreacja Zarządzane marketng Stacjonarny / nestacjonarny III/I stopna Nazwa przedmotu Wymar godznowy poszczególnych form

Bardziej szczegółowo

Semestr zimowy Brak Nie

Semestr zimowy Brak Nie KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angelskm Obowązuje od roku akademckego 2015/2016 Z-ID-702 Semnarum praca dyplomowa Semnar and Dplom Thess A. USYTUOWANIE MODUŁU

Bardziej szczegółowo

Oligopol dynamiczny. Rozpatrzmy model sekwencyjnej konkurencji ilościowej jako gra jednokrotna z pełną i doskonalej informacją

Oligopol dynamiczny. Rozpatrzmy model sekwencyjnej konkurencji ilościowej jako gra jednokrotna z pełną i doskonalej informacją Olgopol dynamczny Rozpatrzmy model sekwencyjnej konkurencj loścowej jako gra jednokrotna z pełną doskonalej nformacją (1934) Dwa okresy: t=0, 1 tzn. frma 2 podejmując decyzję zna decyzję frmy 1 Q=q 1 +q

Bardziej szczegółowo

MINISTER EDUKACJI NARODOWEJ

MINISTER EDUKACJI NARODOWEJ 4 MINISTER EDUKACJI NARODOWEJ DWST WPZN 423189/BSZI13 Warszawa, 2013 -Q-4 Pan Marek Mchalak Rzecznk Praw Dzecka Szanowny Pane, w odpowedz na Pana wystąpene z dna 28 czerwca 2013 r. (znak: ZEW/500127-1/2013/MP),

Bardziej szczegółowo

METODA UNITARYZACJI ZEROWANEJ Porównanie obiektów przy ocenie wielokryterialnej. Ranking obiektów.

METODA UNITARYZACJI ZEROWANEJ Porównanie obiektów przy ocenie wielokryterialnej. Ranking obiektów. Opracowane: Dorota Mszczyńska METODA UNITARYZACJI ZEROWANEJ Porównane obektów przy ocene welokryteralnej. Rankng obektów. Porównane wybranych obektów (warantów decyzyjnych) ze względu na różne cechy (krytera)

Bardziej szczegółowo

METODY PLANOWANIA EKSPERYMENTÓW. dr hab. inż. Mariusz B. Bogacki

METODY PLANOWANIA EKSPERYMENTÓW. dr hab. inż. Mariusz B. Bogacki Metody Planowana Eksperymentów Rozdzał 1. Strona 1 z 14 METODY PLANOWANIA EKSPERYMENTÓW dr hab. nż. Marusz B. Bogack Marusz.Bogack@put.poznan.pl www.fct.put.poznan.pl/cv23.htm Marusz B. Bogack 1 Metody

Bardziej szczegółowo

Klasyfkator lnowy Wstęp Klasyfkator lnowy jest najprostszym możlwym klasyfkatorem. Zakłada on lnową separację lnowy podzał dwóch klas mędzy sobą. Przedstawa to ponższy rysunek: 5 4 3 1 0-1 - -3-4 -5-5

Bardziej szczegółowo

Evaluation of estimation accuracy of correlation functions with use of virtual correlator model

Evaluation of estimation accuracy of correlation functions with use of virtual correlator model Jadwga LAL-JADZIAK Unwersytet Zelonogórsk Instytut etrolog Elektrycznej Elżbeta KAWECKA Unwersytet Zelonogórsk Instytut Informatyk Elektronk Ocena dokładnośc estymacj funkcj korelacyjnych z użycem modelu

Bardziej szczegółowo