Studium wykonalności zakres dokumentu

Transkrypt

1 INFRASTRUKTURA I SRODOWISKO NARODOWA STRATEGIA SPÓJNOSCI Studium wykonalności zakres dokumentu Edyta Stankiewicz, Robert Markiewicz Departament I i II Osi Działanie 2.1. PO IiŚ Narodowy Narodowy Fundusz Fundusz Ochrony Ochrony Środowiska Środowiska i Gospodarki i Gospodarki Wodnej Wodnej

2 I Oś PO Infrastruktura i Środowisko Gospodarka wodno ściekowa w aglomeracjach powyŝej 15 tys. RLM WyposaŜenie (do końca 2015r.) aglomeracji powyŝej 15 tys. RLM w systemy kanalizacji, oczyszczalnie ścieków zgodnie z wymogami dyrektywy 91/271/EWG w sprawie oczyszczania ścieków komunalnych

3 Studium wykonalności Cel: przeprowadzenie analiz dotyczących wykonalności technicznej, formalno prawnej i finansowej projektu, słuŝących do podjęcia decyzji o realizacji inwestycji i wielkości wsparcia z Funduszu Spójności. Wnioski i rekomendacje dla decyzji i działań, jakie powinny podjąć strony zaangaŝowane w projekt, muszą być wyjaśnione i przekonująco uzasadnione. Studium powinno się rozpoczynać krótkim streszczeniem pokazującym dane projektu uzupełnione wnioskami i zaleceniami, które będą następnie szczegółowo omówione i uzasadnione w dalszej części opracowania.

4 Studium wykonalności 1. Przedstawienie i ocena stanu technicznego gospodarki wodno ściekowej 2. Analiza i prognoza popytu 3. Analiza opcji - ustalenie zakresu rzeczowego i planu inwestycyjnego przedsięwzięcia 4. Analiza instytucjonalna - ocena obecnego systemu instytucjonalnego, analiza i wybór rozwiązań instytucjonalnych w okresie realizacji i eksploatacji przedsięwzięcia 5. Opis przedsięwzięcia 6. Analiza oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko 7. Plan wdroŝenia przedsięwzięcia, w tym harmonogram jego realizacji

5 Studium wykonalności 8. Analiza finansowa dla obliczenia wysokości dotacji z Funduszu Spójności 9. Plan finansowania przedsięwzięcia 10. Plan finansowy przedsięwzięcia analiza jego trwałości 11. Analiza ryzyka i analiza wraŝliwości 12. Analiza społecznych kosztów i korzyści (ocena ekonomicznej efektywności przedsięwzięcia)

6 Przedstawienie i ocena obecnego stanu gospodarki wodno-ściekowej Ocena jakościowa Opis i ocena funkcjonowania systemu pod względem technicznym oraz spełnienia wymogów prawa Ocena ilościowa Opis zapotrzebowania na usługi i ocena jego realizacji Wynik Identyfikacja problemów, określenie zapotrzebowania na usługi, określenie potrzeb, w tym inwestycyjnych i szczegółowych celów przedsięwzięcia

7 Przedstawienie obecnego stanu gospodarki wodno-ściekowej Wielkość aglomeracji % zwodociągowania jakość wody dostarczanej klientowi ZuŜycie wody na własne potrzeby Straty w sieci Wiek i stan techniczny urządzeń Opis technologii uzdatniania wody Awaryjność systemu % skanalizowania Jakość ścieków oczyszczonych Infiltracja Wiek i stan techniczny urządzeń Opis technologii oczyszczania ścieków Awaryjność systemu Jakość ścieków przemysłowych zrzucanych do systemu zbiorczego Gospodarka osadami

8 Ocena obecnego stanu gospodarki wodno-ściekowej Jakość wody uzdatnianej/dostarczanej odbiorcom spełnia/ nie spełnia wymogów prawa Wtórne zanieczyszczenie wody w sieci Przerwy w dostawie wody w dzielnicy X latem Brak urządzeń pomiaru jakości ścieków Wysokie zuŝycie własne / straty wody w sieci Jakośćścieków odprowadzanych do odbiornika nie spełnia wymogów prawa UciąŜliwości zapachowe Nieuporządkowana gospodarka osadami ściekowymi

9 Analiza i prognoza popytu Stan istniejący Liczba mieszkańców aglomeracji Wskaźnik zwodociągowania SprzedaŜ wody dla gospodarstw domowych Jednostkowe zuŝycie wody SprzedaŜ wody dla przemysłu i pozostałych odbiorców Wskaźnik skanalizowania Ilość ścieków dostarczanych przez gospodarstwa domowe Ilość ścieków dostarczanych przez przemysł i pozostałych dostawców Prognoza Prognoza demograficzna Prognoza jednostkowego zuŝycia Nowe podłączenia Rozwój przemysłu

10 Analiza opcji (1) Cele analizy opcji Określenie sposobu realizacji celów przedsięwzięcia przy najniŝszym koszcie dla całego społeczeństwa. Analiza opcji jest decydująca dla właściwej identyfikacji zakresu inwestycji i wyboru najbardziej opłacalnego rozwiązania technicznego. Analiza opcji powinna być wykonana na wczesnym etapie przygotowania projektu.

11 Analiza opcji (2) Etap 1 Analiza istotnych i technicznie wykonalnych sposobów realizacji przedsięwzięcia gwarantujących spełnienie przepisów prawa polskiego i UE. Przykłady budowa systemu odprowadzania ścieków wraz z własną oczyszczalnią lub rezygnacja z własnej OŚ i budowa kolektora odprowadzającego ścieki do oczyszczalni w sąsiedniej miejscowości Etap 2 Porównanie szczegółowych wykonalnych rozwiązań technologicznych

12 Analiza opcji (3) Ustalenie zakresu sieci kanalizacyjnej Dla projektów planowanych do dofinansowania z FS i EFRR analizę przeprowadzona zgodnie z Metodyką zatwierdzoną przez MŚ dotyczącą sporządzania map aglomeracji oraz wyznaczania w ramach aglomeracji zakresu sieci. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska w sprawie sposobu wyznaczenia obszaru i granic aglomeracji przy wyznaczaniu granic aglomeracji bierze się pod uwagę wskaźnik koncentracji mierzony jako stosunek przewidywanej do obsługi przez system kanalizacji zbiorczej liczby mieszkańców aglomeracji i niezbędnej do realizacji długości sieci kanalizacyjnej (wskaźnik ten nie moŝe być mniejszy niŝ 120 osób na 1 km kanalizacji). Zasięg sieci kanalizacyjnych determinuje obszar inwestycji dotyczących zaopatrzenia w wodę.

13 Narzędzie do analizy opcji: Analiza opcji (4) Analiza efektywności kosztowej w oparciu o wskaźnik dynamicznego kosztu jednostkowego (ang. DGC). DGC pokazuje jaki jest koszt uzyskania jednostki efektu ekologicznego np. 8 zł za oczyszczenie 1 m³. W analizie brany jest pod uwagę koszt inwestycyjny i eksploatacyjny. Wyliczenie DGC pozwala na wybór najtańszego rozwiązania.

14 Plan inwestycyjny przedsięwzięcia 1) Inwestycje rozwojowe i modernizacyjne a) Projekt FS b) inne inwestycje rozwojowe i modernizacyjne 2) Inwestycje odtworzeniowe a) inwestycje odtworzeniowe w ramach Projektu FS b) inwestycje odtworzeniowe dotyczące innych inwestycji c) inwestycje odtworzeniowe dla istniejącego majątku (poza Projektem FS)

15 Struktura instytucjonalna Ocena obecnego systemu instytucjonalnego, w tym: struktury własności majątku, podmiotu odpowiedzialnego za eksploatację ww. majątku, efektywności funkcjonowania systemu, systemu opłat za usługi, wdroŝenia w praktyce zasady zanieczyszczający płaci. Analiza i wybór rozwiązań instytucjonalnych w okresie realizacji i eksploatacji przedsięwzięcia. Określenie formy i struktury beneficjenta projektu

16 Analiza oddziaływania na środowisko Określenie wpływu przedsięwzięcia na środowisko (efekt ekologiczny) Potwierdzenie zgodności z wymogami wspólnotowego i krajowego prawa ochrony środowiska Przeprowadzenie postępowań w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, zgodnie z Ustawą Prawo ochrony środowiska i Dyrektywą 85/337/EWG (z późniejszymi zmianami) Konsultacje społeczne Odpowiednie udokumentowanie przeprowadzonych postępowań

17 Plan wdroŝenia przedsięwzięcia harmonogram prac przygotowawczych w tym projektowych i uzyskiwania decyzji administracyjnych postępowanie w sprawie oddziaływania na środowisko proponowany zakres i typ umów (usługi, dostawy, roboty) harmonogram ogłaszania przetargów i realizacji robót harmonogram zawierania umowy o dofinansowanie projektu

18 Analiza finansowa dla obliczenia wysokości dotacji z Funduszu Spójności (1) Metoda róŝnicowa, czyli projekcja finansowa wariantów: - z realizacją przedsięwzięcia oraz - bez realizacji przedsięwzięcia a następnie odjęcie wynikowych przepływów pienięŝnych dla obu wariantów w celu uzyskania przepływów dla wyodrębnionego przedsięwzięcia Uwaga: w przypadku inwestycji typu green field wariant z realizacją przedsięwzięcia charakteryzuje się przepływami pienięŝnymi identycznymi, jak wyodrębnione przedsięwzięcie

19 Analiza finansowa dla obliczenia wysokości dotacji z Funduszu Spójności (2) Nowa metoda kalkulacji poziomu dofinansowania z FS (r): dotychczasowy wzór: r = (C-R)/C nowa metoda: r = 85 % x (C-R)/C gdzie: C R suma zdyskontowanych całkowitych wydatków inwestycyjnych suma zdyskontowanych przychodów netto generowanych w wyniku realizacji przedsięwzięcia

20 Analiza finansowa dla obliczenia wysokości dotacji z Funduszu Spójności (3) - dyskontowanie Kalkulacja obecnej wartości przyszłych wpływów, jak i wydatków Zakładając 8 % stopę dyskontową, obecna wartość: poniesionego za 3 lata wydatku inwestycyjnego w kwocie 1000 wynosi: 1000 / (1,08)³ uzyskanego za 5 lat przychodu w wysokości 2000 wynosi: 2000 / (1,08) Jeśli wydatki w wysokości 1000, 2000, 3000 poniesiono przez 3 kolejne lata począwszy od przyszłego roku, to: C = 1000/1, /1,08² /1,08³

21 Analiza finansowa dla obliczenia wysokości dotacji z Funduszu Spójności (4) przychody netto generowane przez projekt Przychód netto w roku X: [Przychody ze sprzedaŝy - Koszty działalności operacyjnej bez amortyzacji] w wariancie z realizacją przedsięwzięcia minus [Przychody ze sprzedaŝy - Koszty działalności operacyjnej bez amortyzacji] w wariancie bez realizacji przedsięwzięcia Wartość obu nawiasów: niemniejsza niŝ wielkość amortyzacji w kaŝdym z wariantów Przychód netto w roku X (róŝnica wartości obu nawiasów): co do zasady niemniejszy niŝ wartość amortyzacji w roku X od wytworzonego w ramach przedsięwzięcia majątku

22 Analiza finansowa dla obliczenia wysokości dotacji z Funduszu Spójności (5) przychody netto generowane przez projekt Wartość rezydualna przedsięwzięcia (uwzględniana w ostatnim roku analizy) - równa wartości netto środków trwałych wytworzonych w ramach projektu, z uwzględnieniem odtworzeń tych środków trwałych Wartość netto - wartość początkowa (brutto) pomniejszona o sumę odpisów amortyzacyjnych w okresie analizy

23 Analiza finansowa dla obliczenia wysokości dotacji z Funduszu Spójności (6) - ograniczanie przychodów netto generowanych przez projekt Jeśli wydatki za doprowadzanie wody i odbiór ścieków przekraczają w danym roku 3 % dochodu do dyspozycji, to na potrzeby badania luki finansowej i efektywności przedsięwzięcia kalkulacja przychodów ze sprzedaŝy pochodzących od gospodarstw domowych w danym roku oparta na cenach usług odpowiadających poziomowi 3 % obciąŝenia dochodu do dyspozycji

24 Analiza finansowa dla obliczenia wysokości dotacji z Funduszu Spójności (7) od czego zaleŝy poziom dofinansowania? ZaleŜność poziomu dofinansowania od stopy dyskontowej: współcz. dofin. a stopa dysk. (śr. amortyz. 2%) 66,00% współcz. dofinans 64,00% 62,00% 60,00% 58,00% 56,00% 54,00% 5,0% 6,0% 7,0% 8,0% 9,0% 10,0% stopa dyskontow a w %

25 Analiza finansowa dla obliczenia wysokości dotacji z Funduszu Spójności (8) od czego zaleŝy poziom dofinansowania? Wartość przychodów netto generowanych przez projekt - te zaleŝne od: ewentualnego przekraczania przez wydatki za doprowadzanie wody i odbiór ścieków 3 % dochodu do dyspozycji wielkości odpisów amortyzacyjnych - te zaleŝne od: przyjętych stawek amortyzacyjnych wartości początkowej (brutto) środków trwałych NiŜsza ww. wartość początkowa to: - niŝsze odpisy, a więc i przychody (korzystny efekt) - niŝszy poziom wydatków inwestycyjnych (a więc takŝe C, niekorzystny efekt) efekty się znoszą

26 Analiza finansowa dla obliczenia wysokości dotacji z Funduszu Spójności (9) od czego zaleŝy poziom dofinansowania? ZaleŜność poziomu dofinansowania od średniej stawki amortyzacyjnej: współcz. dofin. a śr. amortyz. (stopa 8 %) współcz. dofinans 68,00% 66,00% 64,00% 62,00% 60,00% 58,00% 56,00% 54,00% średnia amortyzacja w %

27 Analiza finansowa dla obliczenia wysokości dotacji z Funduszu Spójności (10) konsekwencje nowej metody wyliczania poziomu dofinansowania z FS Konieczność modyfikacji montaŝu finansowego przedsięwzięcia, zapewnienia większego wkładu krajowego, w tym o charakterze zwrotnym Wzrost poziomów: zadłuŝenia i obsługi długu Niebezpieczeństwo ograniczania zakresu rzeczowego, np. przy przekraczaniu przez JST progów wynikających z ustawy o finansach publicznych

28 Analiza finansowa dla obliczenia wysokości dotacji z Funduszu Spójności (11) konsekwencje nowej metody wyliczania poziomu dofinansowania z FS Dla przedsięwzięć posiadających Studium Wykonalności sporządzone wg dotychczasowych zasad: powtórna weryfikacja podstawowych załoŝeń projektu W odniesieniu do 44 przedsięwzięć, które w latach uzyskały dofinansowanie z FS, średni poziom dotacji wyniósł 70,5 % Zastosowanie nowej metody kalkulacji poziomu dofinansowania z FS spowodowałoby spadek średniego poziomu dofinansowania do 59,9 %

29 Plan finansowania przedsięwzięcia (1) Cel: po obliczeniu wysokości dotacji z FS zaprezentowanie struktury i źródeł finansowania kosztów kwalifikowanych i niekwalifikowanych z podziałem na lata sporządzenie projekcji wysokości dostępnych środków własnych Beneficjenta zaplanowanie wysokości niezbędnego finansowania zewnętrznego o charakterze zwrotnym (kredyty, poŝyczki) Spółki prawa handlowego: projekcja rachunku przepływów pienięŝnych: wysokość generowanej nadwyŝki finansowej (zysk netto oraz amortyzacja) Jednostki samorządu terytorialnego: projekcja wpływów i wydatków: tabela 6 części C Wniosku o dofinansowanie ze środków krajowych dla JST

30 Plan finansowania przedsięwzięcia (2) MoŜliwość przyjęcia i naleŝytego zabezpieczenia kredytów i poŝyczek, np.: gwarancja bankowa poręczenie gminy sądowy zastaw rejestrowy na udziałach Beneficjenta umowa cesji wierzytelności z rachunku bieŝącego oświadczenie o poddaniu się rygorowi egzekucji z zobowiązań Spółki prawa handlowego skumulowane saldo przepływów pienięŝnych w kaŝdym roku większe od zera wysokość wskaźnika pokrycia obsługi długu >1,2

31 Plan finansowania przedsięwzięcia (3) Jednostki samorządu terytorialnego art. 169 ustawy o finansach publicznych łączna kwota rat kredytów i poŝyczek wraz z odsetkami, wykupywanych papierów wartościowych emitowanych przez JST, potencjalnych spłat kwot wynikających z poręczeń i gwarancji nie moŝe przekroczyć 15 % planowanych dochodów JST ww. zapisu nie stosuje się do: emitowanych papierów wartościowych, kredytów i poŝyczek zaciągniętych w związku z umową zawartą z podmiotem dysponującym środkami pochodzącymi ze źródeł zagranicznych, niepodlegających zwrotowi poręczeń i gwarancji udzielonych samorządowym osobom prawnym realizującym zadania JST z wykorzystaniem ww. środków

32 Plan finansowania przedsięwzięcia (4) Jednostki samorządu terytorialnego art. 170 ustawy o finansach publicznych łączna kwota długu JST nie moŝe przekroczyć 60 % dochodów ogółem tej jednostki w roku budŝetowym wyjątek: ww. zapisu nie stosuje się do emitowanych papierów wartościowych, kredytów i poŝyczek zaciągniętych w związku z umową zawartą z podmiotem dysponującym środkami pochodzącymi ze źródeł zagranicznych, niepodlegających zwrotowi powyŝszy wyjątek nie ma zastosowania po zakończeniu programu, projektu lub zadania realizowanych z ww. środków oraz otrzymaniu refundacji dokonanych wydatków

33 Plan finansowy przedsięwzięcia analiza jego trwałości (1) NaleŜy: uwzględnić załoŝenia makroekonomiczne i zalecany okres analizy, przedstawić i ocenić kondycję finansową podmiotów funkcjonujących na obszarze objętym realizacją przedsięwzięcia (za ostatnie trzy lata), przedstawić szczegółowo załoŝenia prognoz finansowych podmiotów uczestniczących w realizacji przedsięwzięcia (beneficjent, operator, poŝyczkobiorca, poręczyciel itp.), w tym dotyczących: o przychodów ze sprzedaŝy prognozowanych w oparciu o załoŝenia i przyjęte szacunki cen (kalkulowane w oparciu o obowiązujące przepisy prawa, mając na uwadze analizę zdolności mieszkańców do ponoszenia wydatków za świadczone usługi),

34 Plan finansowy przedsięwzięcia analiza jego trwałości (2) o o o o o kosztów rodzajowych (w tym odrębnie amortyzacja w oparciu o łączny plan inwestycyjny zawierający plan inwestycyjny przedsięwzięcia oraz pozostałe zadania rozwojowe i odtworzeniowe, niezbędne dla zachowania zdolności systemu do trwałego funkcjonowania) pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych przychodów i kosztów finansowych kapitału obrotowego netto prognozy poŝyczek i kredytów zaciąganych w ramach finansowania przedsięwzięcia (dotyczy takŝe finansowania pomostowego) oraz pozostałych przedstawić ostateczną prognozę budŝetu (JST) lub sprawozdań finansowych (dla spółek - zgodnie z ustawą o rachunkowości)

35 Analiza ryzyka i analiza wraŝliwości (1) Jakościowa analiza ryzyka Beneficjent powinien ocenić prawdopodobieństwo (jako niskie, średnie, wysokie) faktycznego wystąpienia danego ryzyka Przykłady zagroŝeń: 20% przekroczenie budŝetu inwestycji podczas wdraŝania projektu 10% spadek popytu na usługi w ciągu 2 lat po zakończeniu realizacji projektu 10% wzrost najbardziej decydującego kosztu eksploatacyjnego

36 Analiza ryzyka i analiza wraŝliwości (2) Ilościowa analiza wraŝliwości: naleŝy identyfikować główne czynniki ryzyka, uzasadnić, które z nich są istotne i zweryfikować wyniki analizy finansowej (w tym saldo cash flow) uwzględniając podstawowy i pesymistyczny scenariusz makroekonomiczny Przykład: weryfikacja wyników analizy, przy: spadku o 10% popytu na usługi przy podstawowym zestawie załoŝeń makroekonomicznych spadku o 10% popytu na usługi przy pesymistycznym zbiorze załoŝeń makroekonomicznych

37 Analiza społecznych kosztów i korzyści (ocena ekonomicznej efektywności przedsięwzięcia) Projekty o kosztach powyŝej 25 mln Euro: niezbędna kalkulacja ENPV (ekonomicznej zaktualizowanej wartości netto) i ERR (ekonomicznej wewnętrznej stopa zwrotu) Projekty o kosztach poniŝej 25 mln Euro: w przygotowanym przez stronę polską projekcie Wytycznych do przygotowania inwestycji ( ) pełna analiza kosztów i korzyści społecznych została ograniczona do oceny jakościowej i ilościowej naleŝy wymienić i opisać wszystkie istotne środowiskowe, ekonomiczne i społeczne skutki projektu oraz (jeśli to moŝliwe) ująć je ilościowo (np. wielkość rocznego zmniejszenia emisji zanieczyszczeń w tonach, liczba nowych zatrudnionych)

38 Dziękujemy za uwagę Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ul. Konstruktorska 3a Warszawa