ZAŁOŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY I MIASTA GRÓJEC - OPRACOWANE NA LATA (PROJEKT)

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "ZAŁOŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY I MIASTA GRÓJEC - OPRACOWANE NA LATA 2012-2027 (PROJEKT)"

Transkrypt

1 ZAŁOŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY I MIASTA GRÓJEC - OPRACOWANE NA LATA (PROJEKT) Grójec 2012

2 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy i Miasta Grójec opracowane przez: Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowo-Handlowe BaSz przy współpracy: Urzędu Gminy i Miasta w Grójcu

3 Spis treści I. INFORMACJE OGÓLNE PODSTAWY PRAWNE OPRACOWANIA ZAŁOŻEŃ DO PLANU CEL I ZAKRES OPRACOWANIA POLITYKA ENERGETYCZNA PAŃSTWA/REGIONU ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE ENERGIA ODNAWIALNA OGÓLNE INFORMACJE II. CHARAKTERYSTYKA GMINY I MIASTA GRÓJEC INFORMACJE OGÓLNE SYTUACJA DEMOGRAFICZNA INFRASTRUKTURA BUDOWLANA CHARAKTERYSTYKA INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ SFERA GOSPODARCZA III. ZAOPATRZENIE W ENERGIĘ CIEPLNĄ CHARAKTERYSTYKA STANU OBECNEGO OCENA STANU OBECNEGO. CELE PODSTAWOWE ZAMIERZENIA INWESTYCYJNE PROGNOZA ZAPOTRZEBOWANIA MOCY I ENERGII CIEPLNEJ ZESTAWIENIE NOŚNIKÓW CIEPŁA PRZEDSIĘWZIĘCIA RACJONALIZUJĄCE UŻYTKOWANIE CIEPŁA IV. ZAOPATRZENIE W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ CHARAKTERYSTYKA STANU OBECNEGO OCENA STANU OBECNEGO. CELE PODSTAWOWE PROGNOZA ZAPOTRZEBOWANIA NA MOC I ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ ZAMIERZENIA MODERNIZACYJNE I INWESTYCYJNE TERENY ROZWOJOWE GMINY I MIASTA GRÓJEC (POD ZABUDOWĘ MIESZKANIOWĄ JEDNORODZINNĄ I WIELORODZINNĄ ORAZ DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZO-USŁUGOWĄ) LOKALNE NADWYŻKI ORAZ ZASOBY PALIW I ENERGII V. ZAOPATRZENIE W PALIWA GAZOWE CHARAKTERYSTYKA STANU OBECNEGO OCENA STANU OBECNEGO. CELE PODSTAWOWE PROGNOZA ZAPOTRZEBOWANIA NA PALIWA GAZOWE I MOŻLIWOŚCI ROZWOJU SIECI GAZOCIĄGOWEJ ZAMIERZENIA INWESTYCYJNE VI. PRZEDSIĘWZIĘCIA RACJONALIZUJĄCE UŻYTKOWANIE CIEPŁA, ENERGII ELEKTRYCZNEJ I PALIW GAZOWYCH ORAZ MOŻLIWOŚCI STOSOWANIA ŚRODKÓW POPRAWY EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ PRZEDSIĘWZIĘCIA RACJONALIZUJĄCE UŻYTKOWANIE CIEPŁA, ENERGII ELEKTRYCZNEJ I PALIW GAZOWYCH MOŻLIWOŚCI STOSOWANIA ŚRODKÓW POPRAWY EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ VII. MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA ISTNIEJĄCYCH NADWYŻEK I LOKALNYCH ZASOBÓW PALIW I ENERGII, Z UWZGLĘDNIENIEM ENERGII ELEKTRYCZNEJ I CIEPŁA WYTWARZANYCH W ODNAWIALNYCH ŹRÓDŁACH 3

4 ENERGII, ENERGII ELEKTRYCZNEJ I CIEPŁA UŻYTKOWEGO WYTWARZANYCH W KOGENERACJI ORAZ ZAGOSPODAROWANIA CIEPŁA ODPADOWEGO Z INSTALACJI PRZEMYSŁOWYCH WSTĘP MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA I ZASTOSOWANIA ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII HYDROENERGETYKA ENERGIA WIATRU ENERGIA SŁONECZNA CIEPŁO GEOTERMALNE BIOGAZ BIOMASA WYTWARZANIE ENERGII W SKOJARZENIU OCENA MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA NADWYŻEK ENERGII CIEPLNEJ ORAZ ENERGII ODPADOWEJ ZE ŹRÓDEŁ PRZEMYSŁOWYCH ISTNIEJĄCYCH NA TERENIE GMINY I MIASTA GRÓJEC PODSUMOWANIE: VIII. WSPÓŁPRACA Z INNYMI GMINAMI IX. PODSUMOWANIE, WNIOSKI, ZALECENIA STAN ŚRODOWISKA NATURALNEGO JAKOŚĆ POWIETRZA ZAOPATRZENIE W CIEPŁO ZAOPATRZENIE W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ ZAOPATRZENIE W GAZ X. WYKAZ MATERIAŁÓW WYKORZYSTANYCH PRZY OPRACOWANIU XI. MAPA GMINY I MIASTA GRÓJEC XII. ZAŁĄCZNIKI

5 I. Informacje ogólne 1.Podstawy prawne opracowania Założeń do planu... Niniejsze Założenia do planu... opracowane są w oparciu o art.7, ust. 1 pkt 3 ustawy o samorządzie gminnym oraz art. 18 i 19 ustawy Prawo energetyczne. Wyciągi z wymienionych ustaw zamieszczone są poniżej. Wyciąg z ustawy z dnia 08 marca 1990 Ustawa o Samorządzie Gminnym (Dz. U Nr 142 poz z późn. zmianami) Art Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy: 1. ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej, 2. gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego, 3. wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz, 3a) działalności w zakresie telekomunikacji, 4. lokalnego transportu zbiorowego, 5. ochrony zdrowia, 6. pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych, 6a) wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, 7. gminnego budownictwa mieszkaniowego, 8. edukacji publicznej, 9. kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami, 10. kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych, 11. targowisk i hal targowych, 12. zieleni gminnej i zadrzewień, 13. cmentarzy gminnych, 14. porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego, 15. utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych, 16. polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej, 17. wspierania i upowszechniania idei samorządowej, w tym tworzenia warunków do działania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania programów pobudzania aktywności obywatelskiej; 5

6 18. promocji gminy, 19. współpracy i działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873, z późn. zm.), 20. współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw. Wyciąg z ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 Prawo energetyczne (Dz. U nr 89 poz. 625 z późn. zmianami) Prawo energetyczne to bazowy dokument prawny dla gospodarki energetycznej, który określa jej kierunki i mechanizmy działania, powołuje również Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowa. Poniżej zamieszczono zapisy ustawy odnoszące się do zadań gminy i opracowania planów energetycznych: Art. 17. Samorząd województwa uczestniczy w planowaniu zaopatrzenia w energię i paliwa na obszarze województwa w zakresie określonym w art. 19 ust. 5 oraz bada zgodność planów zaopatrzenia w energię i paliwa z polityką energetyczną państwa. Art Do zadań własnych gminy w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe należy: 1) planowanie i organizacja zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy; 2) planowanie oświetlenia miejsc publicznych i dróg znajdujących się na terenie gminy; 3) finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg publicznych znajdujących się na terenie gminy. 4) planowanie i organizacja działań mających na celu racjonalizację zużycia energii i promocję rozwiązań zmniejszających zużycie energii na obszarze gminy. 2. Gmina realizuje zadania, o których mowa w ust. 1, zgodnie z: 1) miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku takiego planu - z kierunkami rozwoju gminy zawartymi w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy; 2) odpowiednim programem ochrony powietrza przyjętym na podstawie art. 91 ustawy z dnia 7 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (jeśli istnieje). 3. Przepisy ust. 1 pkt 2 i 3 nie mają zastosowania do autostrad i dróg ekspresowych w rozumieniu przepisów o autostradach płatnych. Art Wójt (burmistrz, prezydent miasta) opracowuje projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, zwany dalej projektem założeń. 2. Projekt założeń sporządza się dla obszaru gminy co najmniej na okres 15 lat i aktualizuje co najmniej raz na 3 lata. 6

7 3. Projekt założeń powinien określać: 1) ocenę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe; 2) przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych; 3) możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii elektrycznej i ciepła użytkowego wytwarzanych w kogeneracji oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych; 3a) możliwości stosowania środków poprawy efektywności energetycznej w rozumieniu ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej; 4) zakres współpracy z innymi gminami. 4. Przedsiębiorstwa energetyczne udostępniają nieodpłatnie wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) plany, o których mowa w art. 16 ust. 1, w zakresie dotyczącym terenu tej gminy oraz propozycje niezbędne do opracowania projektu założeń. 5. Projekt założeń podlega opiniowaniu przez samorząd województwa w zakresie koordynacji współpracy z innymi gminami oraz w zakresie zgodności z polityką energetyczną państwa. 6. Projekt założeń wykłada się do publicznego wglądu na okres 21 dni, powiadamiając o tym w sposób przyjęty zwyczajowo w danej miejscowości. 7. Osoby i jednostki organizacyjne zainteresowane zaopatrzeniem w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy mają prawo składać wnioski, zastrzeżenia i uwagi do projektu założeń. 8. Rada Gminy uchwala założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, rozpatrując jednocześnie wnioski, zastrzeżenia i uwagi zgłoszone w czasie wyłożenia projektu założeń do publicznego wglądu. Art W przypadku, gdy plany przedsiębiorstw energetycznych nie zapewniają realizacji założeń, o których mowa w art. 19 ust. 8, wójt (burmistrz, prezydent miasta) opracowuje projekt planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, dla obszaru gminy lub jej części. Projekt planu opracowywany jest na podstawie uchwalonych przez radę tej gminy założeń i winien być z nim zgodny. 2. Projekt planu, o którym mowa w ust. 1, powinien zawierać: 1) propozycje w zakresie rozwoju i modernizacji poszczególnych systemów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, wraz z uzasadnieniem ekonomicznym; 1a) propozycje w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii i wysokosprawnej kogeneracji; 1b) propozycje stosowania środków poprawy efektywności energetycznej w rozumieniu ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej; 2) harmonogram realizacji zadań; 7

8 3) przewidywane koszty realizacji proponowanych przedsięwzięć oraz źródło ich finansowania. 3. (uchylony). 4. Rada gminy uchwala plan zaopatrzenia, o którym mowa w ust W celu realizacji planu, o którym mowa w ust. 1, gmina może zawierać umowy z przedsiębiorstwami energetycznymi. 6. W przypadku gdy nie jest możliwa realizacja planu na podstawie umów, rada gminy - dla zapewnienia zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe - może wskazać w drodze uchwały tę część planu, z którą prowadzone na obszarze gminy działania muszą być zgodne. 2. Cel i zakres opracowania Celem opracowania jest diagnoza obecnych potrzeb energetycznych i sposób ich zaspokajania na terenie gminy i miasta, określenie potrzeb energetycznych oraz źródeł ich pokrycia do 2027r. z uwzględnieniem planowanego rozwoju gminy. Zakres Założeń do planu wynika bezpośrednio z ustawy Prawo energetyczne (Dz. U. Nr 153 poz z 2003r. z późn. zmianami) i obejmuje: - ocenę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, - przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych, - możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzględnieniem skojarzonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych, - możliwości stosowania środków poprawy efektywności energetycznej w rozumieniu ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej; - zakres współpracy z innymi gminami. Powyższe zagadnienia omówione zostaną odrębnie dla ciepłownictwa (rozdział III), elektroenergetyki (rozdział IV) i gazownictwa (rozdział V). Współpraca z innymi gminami przedstawiona będzie w rozdziale VIII. Planowanie energetyczne pozostaje w ścisłym związku z innymi planami i strategiami rozwoju tworzonymi przez gminę, planami przedsiębiorstw energetycznych oraz innych uczestników rynku energetycznego, tj.: studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy i miasta, miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, strategią rozwoju gminy i miasta, programem ochrony środowiska; planami energetycznych operatorów sieciowych (przesyłowych i dystrybucyjnych) oraz innych przedsiębiorstw energetycznych działających na terenie miasta; 8

9 planami odbiorców ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych, wspólnot mieszkaniowych, itp. 3. Polityka energetyczna państwa/regionu założenia programowe Strategia państwa kształtująca najważniejsze kierunki rozwoju polskiej energetyki zarówno w perspektywie krótkoterminowej, jak i do 2030 roku, przyjęta została przez Radę Ministrów w dniu 10 listopada 2009 roku, w dokumencie Polityka energetyczna Polski do 2030 roku. Podstawowe kierunki polityki energetycznej państwa, zgodnie z zapisami w/w dokumentu, obejmują: poprawę efektywności energetycznej; wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii; dywersyfikację struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej; rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw; rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii; ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko. Dla każdego ze wskazanych kierunków sformułowane są cele główne, w zależności od potrzeb cele szczegółowe, działania wykonawcze, sposób ich realizacji wraz z odpowiedzialnymi podmiotami oraz przewidywane efekty. Plan działań polityki energetycznej: Kierunek: Poprawa efektywności energetycznej: Cele główne: dążenie do utrzymania zeroenergetycznego wzrostu gospodarczego, tj. rozwoju gospodarki następującego bez wzrostu zapotrzebowania na energię pierwotną; konsekwentne zmniejszenie energochłonności polskiej gospodarki do poziomu UE-15. Kierunek: Wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii: Cele główne: racjonalne i efektywne gospodarowanie złożami węgla, znajdującymi się na terytorium RP; zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego kraju poprzez dywersyfikację źródeł i kierunków dostaw gazu ziemnego; zwiększenie stopnia dywersyfikacji źródeł dostaw ropy naftowej, rozumianej jako uzyskanie ropy naftowej z różnych regionów świata, od różnych dostawców z wykorzystaniem alternatywnych szlaków transportowych; budowę magazynów ropy naftowej i paliw płynnych o pojemnościach zapewniających utrzymanie ciągłości dostaw, w szczególności w sytuacjach kryzysowych; zapewnienie ciągłego pokrycia zapotrzebowania na energię przy uwzględnieniu maksymalnego możliwego wykorzystania krajowych zasobów oraz przyjaznych środowisku technologii. 9

10 Kierunek: Dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej: Cel główny: przygotowanie infrastruktury dla energetyki jądrowej i zapewnienie inwestorom warunków do wybudowania i uruchomienia elektrowni jądrowych opartych na bezpiecznych technologiach, z poparciem społecznym i z zapewnieniem wysokiej kultury bezpieczeństwa jądrowego na wszystkich etapach: lokalizacji, projektowania, budowy, uruchomienia, eksploatacji i likwidacji elektrowni jądrowych. Kierunek: Rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw: Cele główne: wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w finalnym zużyciu energii co najmniej do poziomu 15% w 2020 roku oraz dalszy wzrost tego wskaźnika w latach następnych; osiągnięcie w 2020 roku 10% udziału biopaliw w rynku paliw transportowych, oraz zwiększenie wykorzystania biopaliw II generacji; ochronę lasów przed nadmiernym eksploatowaniem, w celu pozyskania biomasy oraz zrównoważone wykorzystanie obszarów rolniczych na cele OZE, w tym biopaliw, tak aby nie doprowadzić do konkurencji pomiędzy energetyką odnawialną i rolnictwem oraz zachować różnorodność biologiczną; wykorzystanie do produkcji energii elektrycznej istniejących urządzeń piętrzących stanowiących własność Skarbu Państwa; zwiększenie stopnia dywersyfikacji źródeł dostaw oraz stworzenie optymalnych warunków do rozwoju energetyki rozproszonej opartej na lokalnie dostępnych surowcach. Kierunek: Rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii: Cel główny: zapewnienie niezakłóconego funkcjonowania rynków paliw i energii, a przez to przeciwdziałanie nadmiernemu wzrostowi cen. Kierunek: Ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko: Cele główne: ograniczenie emisji CO 2 do 2020 roku przy zachowaniu wysokiego poziomu bezpieczeństwa energetycznego; ograniczenie emisji SO 2 i NO x oraz pyłów (w tym PM10 i PM2,5) do poziomów wynikających z obecnych i projektowanych regulacji unijnych; ograniczenie negatywnego oddziaływania energetyki na stan wód powierzchniowych i podziemnych; minimalizacja składowania odpadów poprzez jak najszersze wykorzystanie ich w gospodarce; zmiana struktury wykorzystania energii w kierunku technologii niskoemisyjnych. W dokumencie do głównych narzędzi realizacji polityki energetycznej zalicza się również działania samorządów terytorialnych w tym: ustawowe działania uwzględniające priorytety polityki energetycznej państwa, m. in. poprzez zastosowanie partnerstwa publiczno prawnego (PPP); zhierarchizowane planowanie przestrzenne, zapewniające realizację priorytetów polityki energetycznej, planów zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe gmin oraz planów rozwoju przedsiębiorstw energetycznych. 10

11 Najważniejsze działania wspomagające przewidziane do realizacji na szczeblu regionalnym i lokalnym: dążenie do oszczędności paliw i energii w sektorze publicznym poprzez realizację działań określonych w Krajowym Planie Działań na rzecz efektywności energetycznej; maksymalizacja wykorzystania istniejącego lokalnie potencjału energetyki odnawialnej, zarówno do produkcji energii elektrycznej, ciepła, chłodu, produkcji skojarzonej, jak również do wytwarzania biopaliw ciekłych i biogazu; zwiększenie wykorzystania technologii wysokosprawnego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej w układach skojarzonych, jako korzystnej alternatywy dla zasilania systemów ciepłowniczych i dużych obiektów w energię; rozwój scentralizowanych lokalnie systemów ciepłowniczych, który umożliwia osiągnięcie poprawy efektywności i parametrów ekologicznych procesu zaopatrzenia w ciepło oraz podniesienia lokalnego poziomu bezpieczeństwa energetycznego; modernizacja i dostosowanie do aktualnych potrzeb odbiorców sieci dystrybucji energii elektrycznej, ze szczególnym uwzględnieniem modernizacji sieci wiejskich i sieci zasilających tereny charakteryzujących się niskim poborem energii; rozbudowa sieci dystrybucji gazu ziemnego na terenach słabo zgazyfikowanych, w szczególności terenach północno-wschodniej Polski; wspieranie realizacji w obszarze gminy inwestycji infrastrukturalnych o strategicznym znaczeniu dla bezpieczeństwa energetycznego i rozwoju kraju, w tym przede wszystkim budowy sieci przesyłowych, infrastruktury magazynowej, kopalni surowców energetycznych oraz dużych elektrowni systemowych. Zadania szczegółowe na lata przyporządkowane gminom, jako podmiotom odpowiedzialnym za ich wdrożenie obejmują (zgonie z Programem działań wykonawczych na lata ): Rozważenie możliwości wprowadzenia w planach zagospodarowania przestrzennego obowiązku przyłączenia się do sieci ciepłowniczej dla nowych inwestycji realizowanych na terenach, gdzie istnieje taka sieć praca ciągła; Wykorzystanie obowiązków w zakresie przygotowania planów zaopatrzenia gmin w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe do zastępowania wyeksploatowanych rozdzielonych źródeł wytwarzania ciepła jednostkami kogeneracyjnymi praca ciągła. Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej stanowi realizację zapisu art. 14 ust. 2 Dyrektywy 2006/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia 2006r. w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych, a zaproponowane w nim środki i działania posłużą oszczędności energii o zakładane 9% w stosunku do średniego zużycia energii finalnej z lat cel indykatywny. Dokument określa cel indykatywny w zakresie oszczędności energii na rok 2016, który ma być osiągnięty w ciągu dziewięciu lat począwszy od 2008 roku, zgodnie z art. 4 w/w dyrektywy. 15 kwietnia 2011 roku została uchwalona Ustawa o efektywności energetycznej, która jest podstawowym narzędziem do realizacji określonego celu w zakresie efektywności energetycznej. Plan określa również tzw. pośredni krajowy cel w zakresie oszczędności energii, który ma charakter orientacyjny i stanowi ścieżkę dochodzenia do osiągnięcia celu przewidzianego na 2016r., umożliwiając ocenę postępu w jego realizacji. Ponadto 11

12 w dokumencie przedstawiono zarys środków oraz wynikających z nich działań realizowanych bądź planowanych na szczeblu krajowym, służących do osiągnięcia krajowych celów indykatywnych w przewidywanym okresie. Krajowy Plan Działań w zakresie energii ze źródeł odnawialnych (przyjęty przez Radę Ministrów 7 grudnia 2010r.). Cel krajowy do 2020 roku w zakresie udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto wynosi 15%, natomiast w zakresie udziału odnawialnych źródeł w sektorze transportowym 10%. W zakresie rozwoju OZE w obszarze elektroenergetyki przewiduje się przede wszystkim rozwój źródeł opartych na energii wiatru oraz biomasie. W obszarze ciepłownictwa i chłodnictwa przewiduje się utrzymanie dotychczasowej struktury rynku, przy uwzględnieniu geotermii oraz energii słonecznej. Prognozy dotyczące zużycia poszczególnych nośników energii do 2020 roku: spadek zużycia węgla; wzrost zużycia o 11% produktów naftowych, o 11% gazu ziemnego, o 40,5% energii odnawialnej, 17,9% zapotrzebowania na energię elektryczną. W dniu 13 lipca 2010r. Rada Ministrów przyjęła dokument Kierunki rozwoju biogazowni rolniczych w Polsce w latach , który zakłada, że w każdej gminie do 2020 roku powstanie średnio jedna biogazownia wykorzystująca biomasę pochodzenia rolniczego przy założeniu posiadania przez gminę odpowiednich warunków do uruchomienia tego typu przedsięwzięcia przewiduje się, że biogazownie będą powstawać w gminach wiejskich oraz w tych gdzie występują duże zasoby areału, z którego można pozyskać biomasę. Dodatkowymi dokumentami kierunkującymi projekt Założenia do planu, są: Dyrektywa 2004/8/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004r. Celem dyrektywy jest wzrost sprawności produkcji energii elektrycznej poprzez zwiększenie równoczesnego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej we wspólnym procesie technologicznym, jak najbliżej miejsca jej zużycia, tj. odbiorcy końcowego (kogeneracja rozproszona). Rozwój skojarzonych systemów produkcji energii możliwy jest na obszarach objętych scentralizowanym systemem zaopatrzenia w ciepło i związany jest bezpośrednio z rozbudową sieci ciepłowniczych. Dyrektywa 2009/28/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2009r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych. Głównym założeniem dyrektywy, która jest elementem pakietu klimatycznego UE, jest zobligowanie Państwa Członkowskiego do promowania, zachęcania i wspierania inwestycji i rozwoju na rynku odnawialnych źródeł energii. Dyrektywa również wymaga usprawnienia i ułatwienia procedur administracyjnych w odniesieniu do realizacji inwestycji w źródła energii odnawialnej. Cel ilościowy dla Polski to osiągnięcie 15% udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto w 2020 roku. Wskazany udział OZE w bilansie energetycznym jest obowiązkowy, tj. prawnie wiążący pod sankcją karną. 12

13 Ustawa z dnia 21 listopada 2008r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów ( nowelizacja z 2010 roku zmieniająca regulacje ustawowe dotyczące premii kompensacyjnej Dz. U. Nr 76, poz. 493) Ustawa określa zasady udzielania wsparcia finansowego przedsięwzięć termomodernizacyjnych i remontowych mających na celu m.in. zmniejszenie zapotrzebowania na energię dostarczaną na potrzeby ogrzewania i podgrzewania wody użytkowej oraz ogrzewania budynków mieszkalnych, zmniejszenie strat energii pierwotnej w lokalnych sieciach ciepłowniczych oraz zasilających je lokalnych źródłach ciepła, wykonanie przyłącza technicznego do scentralizowanego źródła ciepła, zamianę źródeł energii na źródła odnawialne lub zastosowanie wysokosprawnej kogeneracji. Przewidzianą formą wsparcia jest premia termomodernizacyjna, remontowa lub kompensacyjna na spłatę kredytu. Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011r. o efektywności energetycznej Ustawa o efektywności energetycznej jest wdrożeniem Dyrektywy WE z 2006 roku (2006/32/WE) w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych i ma obowiązywać do końca 2016r. Na ten czas wyznaczono również krajowy cel w zakresie oszczędnego gospodarowania energią, tj. obniżenie do 2016 roku co najmniej o 9% średniorocznego krajowego zużycia energii (okresem odniesienia są lata ). Poza tym ustawa wyznacza zadania dla jednostek sektora publicznego (w tym jednostek samorządowych) w zakresie efektywności energetycznej, które zobowiązano do stosowania co najmniej dwóch środków poprawy efektywności energetycznej z katalogu zawartego w ustawie (art. 10, ust. 2). Środkiem poprawy efektywności energetycznej jest: 1) umowa, której przedmiotem jest realizacja i finansowanie przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej; 2) nabycie nowego urządzenia, instalacji lub pojazdu, charakteryzujących się niskim zużyciem energii oraz niskimi kosztami eksploatacji; 3) wymiana eksploatowanego urządzenia, instalacji lub pojazdu na urządzenie, instalację lub pojazd, o których mowa w pkt 2, albo ich modernizacja; 4) nabycie lub wynajęcie efektywnych energetycznie budynków lub ich części albo przebudowa lub remont użytkowanych budynków, w tym realizacja przedsięwzięcia termomodernizacyjnego ( ); 5) sporządzenie audytu energetycznego w rozumieniu ustawy ( ) dla obiektu o powierzchni użytkowej powyżej 500m 2, których jednostka sektora publicznego jest właścicielem lub zarządcą. Jednostka sektora publicznego winna informować o stosowanych środkach poprawy efektywności energetycznej na swojej stronie internetowej lub w inny sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości. Sektor energetyczny w dokumentach strategicznych: Narodowy Plan Rozwoju na lata zakłada: usprawnienie infrastruktury energetycznej, zwiększenie energii produkowanej w układzie skojarzonym, 13

14 zwiększenie energii wytworzonej z odnawialnych źródeł energii, poprawę efektywności energetycznej gospodarki, unowocześnienie sektora energetycznego, rozwój systemów przemysłowych i połączeń transgranicznych, wspieranie rozwoju rozproszonych i lokalnych rynków paliw i energii. Zgodnie z diagnozą zawartą w dokumencie Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia wspierające wzrost gospodarczy i zatrudnienie stan techniczny krajowej elektroenergetycznej sieci przesyłowej nie stanowi zagrożenia dla bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej do odbiorców. Wymaga natomiast sukcesywnej modernizacji i przebudowy. (...) Stan techniczny gazowych rurociągów przesyłowych należy ocenić jako dobry, a ich rozbudowa stworzyła możliwości przesyłania paliwa z różnych punktów systemu przesyłowego. Nadal jednak jest zorientowany w linii Wschód-Zachód, co oznacza, że Polska uzależniona jest infrastrukturalnie od dostaw gazu ze Wschodu. Niska dywersyfikacja źródeł dostaw gazu ziemnego oraz ograniczone możliwości jego magazynowania stwarzają główne zagrożenie dla bezpieczeństwa energetycznego, którego nie są w stanie bez wsparcia finansowego rozwiązać mechanizmy rynkowe. W przypadku ropy naftowej mimo niedostatecznej dywersyfikacji źródeł dostaw odpowiednia infrastruktura umożliwiająca dostawy drogą morską sprawia, że zagrożenie bezpieczeństwa dostaw jest mniejsze. W przeciwieństwie do sieci przesyłowej gorzej prezentuje się stan sieci dystrybucyjnych. Nie rozwijały się one w takim samym tempie, jak sieci przesyłowe i w rezultacie nadal wiele miejscowości w Polsce nie jest objętych systemem przewodowego dostarczania gazu. Szczególnie zła jakość sieci dystrybucji energii elektrycznej występuje na terenach wiejskich. Budowa sieci dystrybucji energii elektrycznej na terenach wiejskich miała miejsce często jeszcze w latach 50- i 60-tych, co powoduje, że znaczna ich część uległa już zużyciu eksploatacyjnemu. Przedsiębiorstwa energetyczne nie dokonują inwestycji w tym obszarze ze względu na ich nierentowność. Dodatkowo, w efekcie trwających na tych terenach procesów rozwojowych, stale zwiększa się zapotrzebowanie na energię elektryczną oraz wymagania, co do jej jakości. Straty i różnice bilansowe energii elektrycznej stanowią prawie 10% energii wytworzonej brutto. Redukcja strat sieciowych dokonana poprzez wzrost efektywności przesyłu i dystrybucji energii przekładać się będzie na wymierną oszczędność paliw i zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska. W ramach szczegółowego celu horyzontalnego NSRO budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski, zakłada się m.in.: dywersyfikację źródeł energii oraz ograniczenie negatywnej presji sektora energetycznego na środowisko naturalne. Polityka energetyczna województwa mazowieckiego Udział samorządu województwa w planowaniu energetycznym obejmuje: planowanie zaopatrzenia w energię i paliwa na obszarze województwa; opiniowanie planów rozwoju przedsiębiorstw energetycznych działających na obszarze województwa; 14

15 opiniowanie gminnych projektów założeń do planów zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną i paliwa gazowe. Zapisy programowe Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata w zakresie energetyki uwzględnione zostały w Priorytecie 4 Środowisko, zapobieganie zagrożeniom i energetyka, Działanie: 4.3 Ochrona powietrza, energetyka. Cel działania to poprawa jakości powietrza, zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego oraz zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Potrzeba realizacji działania wynika z konieczności ograniczenia emisji zanieczyszczeń do atmosfery oraz zwiększenia udziału OZE (odnawialnych źródeł energii) w produkcji energii. W ramach Priorytetu IV planowane jest m.in. wsparcie działań zmierzających do ochrony powietrza, poprzez modernizację systemów ciepłowniczych, źródeł wytwarzania ciepła i energii oraz termomodernizacje budynków. Promowane są przede wszystkim: inwestycje w technologie wykorzystujące alternatywne źródła energii w szczególności ze źródeł odnawialnych, inwestycje w zakresie kogeneracji o wysokiej sprawności, w szczególności ze źródłami energii z OZE, w tym również gazu, inwestycje służące ograniczeniu nadmiernego zużycia paliw i poprawie sprawności energetycznej, inwestycje dotyczące rozbudowy i modernizacji infrastruktury elektroenergetycznej w celu zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego regionu, inwestycje umożliwiające przyłączenie OZE do sieci elektroenergetycznej, inwestycje służące rozbudowie sieci gazowych na obszarach wiejskich. Uzasadnieniem dla realizacji inwestycji w ramach tego priorytetu jest diagnoza systemu energetycznego, tj.: zły stan infrastruktury energetycznej, który stwarza zagrożenie dla bezpieczeństwa energetycznego regionu i stanowi poważne bariery w rozwoju przedsiębiorstw; malejąca ilość surowców energetycznych na świecie, która wymusza konieczność ograniczenia ich zużycia oraz szukanie nowych, alternatywnych źródeł energii, w tym źródeł odnawialnych. Działania w odnawialne źródła energii oraz poprawa istniejącej infrastruktury elektroenergetycznej zwiększą poziom sprawności energetycznej i zagwarantują bezpieczeństwo dostaw energii w regionie. Dokument Program Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego na lata z uwzględnieniem perspektywy do 2014r. (przyjęty Uchwałą Nr 19/07 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia r.) wskazując kierunki działań zmierzające do realizacji celów ochrony środowiska, w tym celu nadrzędnego: ochrona walorów przyrodniczych i poprawa standardów środowiska zakłada również działania z zakresu polityki energetycznej, ujęte w celu głównym 6.2. Zrównoważone wykorzystanie materiałów, wody i energii oraz rozwój proekologicznych form działalności gospodarczej: Cel długoterminowy: Kontynuacja działań związanych z poprawą jakości powietrza atmosferycznego. Cel strategiczny do 2014 r.: Osiągnięcie standardów jakości powietrza atmosferycznego. 15

16 Kierunki działań: Ograniczenie emisji zanieczyszczeń z dużych źródeł spalania paliw pozwolenia zintegrowane; Eliminowanie węgla jako paliwa w kotłowniach lokalnych i gospodarstwach domowych; Zwiększanie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w szczególności energii geotermalnej i biomasy; Promocja ekologicznych nośników energii; Konsekwentna realizacja programów ochrony powietrza podejmowanych w wyniku kolejnych rocznych ocen jakości powietrza; Przygotowanie założeń rozwoju śródlądowego transportu wodnego na terenie województwa. Cel długoterminowy: Zrównoważone wykorzystanie energii. Cel strategiczny do 2014 r.: Zmniejszenie energochłonności gospodarki i wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Kierunki działań: Promocja najlepszych dostępnych technik (BAT) w zakresie zmniejszenia materiałochłonności i odpadowości produkcji; Wspieranie podmiotów gospodarczych w zakresie racjonalnego gospodarowania zasobami środowiska; Upowszechnianie wykorzystywania odnawialnych źródeł energii; Promocja podmiotów gospodarczych posiadających certyfikaty i znaki jakości; Promocja ekologicznych nośników energii; Zwiększanie wykorzystania odnawialnych źródeł energii; Wzmocnienie struktur zarządzania środowiskowego. Głównym celem polityki zagospodarowania przestrzennego województwa określonym w zakresie systemów energetycznych, zgodnie z dokumentem Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego to zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego, rozumianego jako pokrycie bieżącego i perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców na paliwa i energię przy zachowaniu wymagań ochrony środowiska. Cele szczegółowe to przede wszystkim zaspokojenie potrzeb odbiorców w zakresie planowanego zapotrzebowania na moc i energię (pewność zasilania, wysokie standardy dostarczanej energii, możliwości przyłączenia do sieci potencjalnych przyszłych odbiorców), dostosowanie systemów przesyłowych gazu i ropy naftowej do planowanych zmian w strukturze zużycia energii pierwotnej i prognozowanego wzrostu zapotrzebowania na te nośniki energii. Z punktu widzenia osiągania strategicznych celów rozwoju województwa mazowieckiego realizowane będą działania obejmujące: - dostosowanie głównych źródeł energii do wymagań UCTE oraz wymagań ochrony środowiska poprzez modernizację obejmującą elektrownię Kozienice, Zespół Elektrowni Ostrołęka, elektrociepłownię Żerań w Warszawie; - poprawę niezawodności zasilania krajowego systemu energetycznego i zwiększenie możliwości tranzytowych na kierunki Wschód-Zachód oraz zwiększenie sprawności technicznej i pewności zasilania w obszarze aglomeracji warszawskiej oraz regionu poprzez rozbudowę i modernizację systemu energetycznego, w tym uzupełnienie wokół Warszawy 16

17 elektroenergetycznej sieci przesyłowej wysokiego napięcia o warszawski półpierścień południowy oraz planowana linia przesyłowa WN Miłosna-Siedlce (Ujrzanów); - dopuszczanie przebudowy istniejących linii elektroenergetycznych o napięciu 220 kv na linie o napięciu 400 kv lub na linie wielotorowe (wielonapięciowe); - uzyskanie nowych połączeń z krajowym układem przesyłowym gazu zwiększającym wydajność techniczną systemu poprzez rozbudowę gazociągów wysokiego ciśnienia, w tym w obszarze aglomeracji warszawskiej (m.in. DN 700 Rembelszczyzna-Kawęczyn, Kawęczyn- Świerk, DN 700 Ciechanów-Nasielsk, Nasielsk-Błonie oraz na południu DN 500 Wronów- Radom-Piotrków Trybunalski; - dostosowanie systemów przesyłowych ropy do planowanych zmian w strukturze zużycia energii pierwotnej oraz prognozowanego wzrostu zapotrzebowania na produkty ropy naftowej poprzez m.in. budowę rurociągów przesyłowych (planowany rurociąg Morze Kaspijskie- Brody-Gdańsk); - poprawa pewności zasilania systemu rozdzielczo-odbiorczego i dostosowanie istniejących obiektów sieciowych do wymagań ochrony środowiska poprzez modernizację i budowę linii przesyłowych i stacji 110/15 kv oraz modernizację sieci średniego i niskiego napięcia ze szczególnym wskazaniem obszarów wschodniej i północnej części województwa; - rozwój alternatywnych, odnawialnych źródeł energii ze szczególnym uwzględnieniem biomasy i wody oraz wód geotermalnych, energii wiatru i słońca. 4. Energia odnawialna ogólne informacje Zgodnie z ustawą Prawo energetyczne odnawialne źródło energii (OZE) to źródło wykorzystujące w procesie przetwarzania energię wiatru, promieniowania słonecznego, geotermalną, fal, prądów i pływów morskich, spadku rzek oraz energię pozyskiwaną z biomasy, biogazu wysypiskowego, a także biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu składowanych szczątek roślinnych i zwierzęcych. W przypadku odnawialnych źródeł energii zakłada się inwestycje w każdą gałąź tej dziedziny energetycznej: 1. Biomasa wykorzystanie technologii pozwalających na jej zgazowanie oraz przetwarzanie na paliwa ciekłe; racjonalne korzystanie z biogazu pochodzącego z wysypisk śmieci, oczyszczalni ścieków i innych odpadów; 2. Energetyka wiatrowa wykorzystanie tego niekonwencjonalnego źródła zarówno na lądzie jak i morzu; 3. Energetyka wodna inwestycje w MEW (Małe Elektrownie Wodne) oraz w większe instalacje nieszkodliwe dla środowiska; 4. Energia geotermalna propagowanie pomp ciepła oraz wykorzystania wód termalnych; 5. Energia słońca pozyskiwanie energii przy użyciu kolektorów słonecznych oraz systemów fotowoltaicznych. Ustawa Prawo energetyczne w zakresie OZE reguluje: - szczególne zasady związane z przyłączaniem do sieci oraz przesyłem energii elektrycznej wytworzonej przez przedsiębiorstwa energetyczne wykorzystujące OZE; - zasady sprzedaży energii elektrycznej wytworzonej przez przedsiębiorstwa energetyczne wykorzystujące OZE; 17

18 - wydawanie i obrót świadectwami pochodzenia (tzw. zielone świadectwa) wydawanymi dla energii uzyskanej z odnawialnych źródeł energii. Prawo energetyczne przewiduje po stronie przedsiębiorstw energetycznych posiadających koncesję w zakresie obrotu energią elektryczną oraz które sprzedają energię elektryczną konsumentom używającym jej dla własnych potrzeb na terenie Polski, obowiązek zakupu energii elektrycznej, wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii. Obowiązek zakupu odnosi się również do energii cieplnej. Rozwój OZE jest jednym z priorytetów wymienionych w dokumencie Polityka Energetyczna Polski do 2030 roku. Cele ilościowe i warunki konieczne dla rozwoju odnawialnych źródeł energii to: Wzrost udziału OZE w końcowym zużyciu energii z 7,2% w 2007r. do 15% w 2020r. i 20% w 2030r.; Wzrost wykorzystania biopaliw z 1% w 2005r. do 10% w 2020r.; Ochrona zasobów leśnych, promocja roślin energetycznych; Budowa przynajmniej jednej biogazowni rolniczej w każdej gminie; Wsparcie dla produkcji urządzeń do wytwarzania energii z OZE; Utrzymanie systemu wsparcia dla wytwarzania energii elektrycznej z OZE oraz wprowadzenie nowych systemów wsparcia dla ciepła z OZE; Stworzenie warunków dla rozwoju farm wiatrowych na morzu; Bezpośrednie wsparcie dla budowy nowych instalacji wytwórczych i sieci dla OZE. W/w dokument przewiduje mechanizmy, które mają zachęcać do rozwoju odnawialnych źródeł energii, tj.: - zwolnienie energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii z akcyzy, - świadectwa pochodzenia (tzw. zielone świadectwa) i inne mechanizmy wspierające przedsiębiorstwa wytwarzające energię pochodzącą z OZE. Prawa majątkowe wynikające ze świadectwa pochodzenia są zbywalne i stanowią towar giełdowy, - ulgi podatkowe, - wsparcie projektów OZE z funduszy UE i ochrony środowiska. Inwestorzy planujący realizację projektów dotyczących OZE mogą wnioskować o środki z funduszy europejskich, jak również z narodowych funduszy przeznaczonych na ochronę środowiska. W szczególności, w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko dostępne są środki z Funduszu Spójności. Istnieje również możliwość ubiegania się o dotacje z regionalnych programów operacyjnych. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oferuje środki finansowe, w ramach których mogą być realizowane projekty dotyczące OZE. Szerszą charakterystykę poszczególnych źródeł energii odnawialnej wraz z odniesieniem do możliwości rozwoju i pozyskania energii w oparciu o zasoby lokalne Gminy i Miasta Grójec przedstawiono w dalszej części opracowania. 18

19 II. Charakterystyka Gminy i Miasta Grójec 1. Informacje ogólne Gmina Grójec położona jest w centralnej Polsce, w południowo-zachodniej części województwa mazowieckiego, w odległości około 45 km od stolicy kraju Warszawy. Administracyjnie należy do powiatu grójeckiego i graniczy z gminami wiejskimi: Pniewy, Belsk Duży, Jasieniec, Chynów (powiat grójecki) oraz gminą miejsko-wiejską Tarczyn i gminą wiejską Prażmów (powiat piaseczyński). W skład gminy wchodzi miasto Grójec oraz 39 sołectw. Grójec jest miastem powiatowym, obejmującym swoim zasięgiem 10 gmin. Gmina Grójec zajmuje powierzchnię 120,64 km 2 co stanowi 9,5% powierzchni powiatu pod względem wielkości Grójec jest 7 gminą w powiecie. Grójec to wielofunkcyjny ośrodek miejski skupiający najważniejsze urzędy i instytucje o zasięgu lokalnym oraz subregionalnym zarówno w zakresie ochrony zdrowia, oświaty, kultury, jak i administracji, handlu, bankowości, ubezpieczeń, sądownictwa, itd. Istotnym atutem gminy jest położenie na trasie ważnych linii komunikacyjnych. Grójec leży na skrzyżowaniu drogi krajowej nr 7 Gdańsk Warszawa Kraków oraz drogi krajowej nr 50 relacji Ciechanów Płońsk Wyszogród Sochaczew Żyrardów Mszczonów Grójec - Góra Kalwaria Kołbiel - Mińsk Mazowiecki Łochów - Ostrów Mazowiecka. Z ważniejszych szlaków komunikacyjnych można wymienić jeszcze drogę wojewódzką DW728 (Grójec-Nowe Miasto nad Pilicą Końskie Łopuszno - Jędrzejów) i drogę DW722 (Piaseczno Lesznowola - Grójec). Przez gminę przebiega niewykorzystywana obecnie kolej wąskotorowa Nowe Miasto n/pilicą Piaseczno, która może stanowić atrakcję turystyczną obszaru i jednocześnie służyć jako środek komunikacyjny. Gmina Grójec to przede wszystkim rejon sadowniczy, położona jest w ukształtowanym grójecko-wareckim rejonie specjalizacji sadowniczej o znaczeniu krajowym. W ogólnej strukturze użytkowania gruntów Gminy i Miasta Grójec (wg GUS 2005r.) największy udział procentowy mają sady zajmujące 4695 ha, co stanowi około 39% ogólnej powierzchni przedmiotowego obszaru. Dominujący rodzaj użytkowania gruntów jakim jest sadownictwo w znaczący sposób zdominowały krajobraz gminy. Duży obszar zajmują również grunty orne (3673 ha), stanowiące około 30% powierzchni gminy. Lasy i grunty leśne z powierzchnią 1330 ha zajmują około 11% powierzchni gminy, natomiast pozostałe grunty, czyli grunty zabudowane i zurbanizowane (tereny osiedlowe, przemysłowe, drogi, tereny kolejowe i inne tereny zabudowane), wody oraz nieużytki z powierzchnią 1455 ha zajmują około 12% powierzchni gminy i miasta. Terytorialny podział gminy wydzielił jednostki pomocnicze sołectwa, obejmujące 41 miejscowości oraz miasto Grójec. Zestawienie sołectw pod względem zajmowanej powierzchni oraz liczby posesji przedstawia poniższa tabela: 19

20 Lp. Sołectwo Powierzchnia Liczba posesji sołectwa (ha) 1. Bikówek 308, Chudowola 98, Częstoniew 101, Częstoniew Kolonia 412, Dębie 162, Duży Dół 112, Falęcin 512, Głuchów 182, Gościeńczyce 266, Grudzkowola 261, Janówek 150, Kępina 184, Kobylin 210, Kociszew 137, Kośmin 200, Krobów 200, Las Lesznowolski 93, Lesznowola 408, Lisówek 86, Maciejowice 151, Marianów 74, Mieczysławówka 130, Mięsy 195, Mirowice Parcela 222, Mirowice Wieś 205, Pabierowice 284, Piekiełko 78, Podole 243, Skurów 155, Słomczyn 275, Szczęsna 127, Uleniec 406, Wola Krobowska 233, Wola Worowska 131, Worów 290, Wólka Turowska 152, Wysoczyn 51, Zakrzewska Wola 74, Zalesie 431, Załącze 103, Żyrówek 81, Grójec 540,99 ok *wg danych Urzędu Gminy i Miasta Grójec Układ terytorialny poszczególnych sołectw charakteryzuje się znacznym zróżnicowaniem. Najmniejszymi powierzchniowo sołectwami (poniżej 100 ha) są: Wysoczyn, Marianów, Zakrzewska Wola, Piekiełko, Żyrówek, Lisówek, Las Lesznowolski oraz Chudowola. Największymi sołectwami o powierzchni powyżej 400 ha są: Falęcin, Zalesie, Częstoniew Kolonia, Lesznowola oraz Uleniec. Występujące na danym terenie warunki naturalne (fizjograficzne), tj. ukształtowanie i rzeźba terenu, rodzaj podłoża, stosunki wodne, klimat, zasoby świata roślinnego i zwierzęcego, 20

21 umożliwią podział i kwalifikowanie poszczególnych obszarów dla potrzeb planowania i zagospodarowania przestrzennego. W obecnym układzie funkcjonalno-przestrzennym zagospodarowania oraz sposobie użytkowania terenu Gmina i Miasto Grójec podzielona została na główne strefy polityki przestrzennej, odpowiadające określonym kategoriom przeznaczenia terenu, wyznaczonym w Studium uwarunkowań. Wydzielone strefy to: Strefa A obejmuje miasto Grójec w jego granicach administracyjnych i częściowo tereny sąsiadujących sołectw, które są traktowane jako potencjalne, miejskie tereny rozwojowe. Strefa B obejmuje obszar intensywnego sadownictwa zajmującego środkową, zachodnią i południową część gminy. W jej obręb wchodzą sołectwa: Uleniec, Bikówek, Załącze, Zalesie, Worów, Wola Worowska, Grudzkowola, Piekiełko, Kępinia, Skurów, Wólka Turowska, Pabierowice, Krobów, Kociszew (część zachodnia), Wola Krobowska (część zachodnia), Marianów, Janówek, Mieczysławówka, Kobylin, Szczęsna, Kośmin (część południowa), Maciejowice, Zakrzewska Wola (część zachodnia), Lesznowola (część południowa). Znajdujące się na terenie miasta sady zajmujące południową i wschodnią jego część, zaliczone zostały do strefy A. Stefa C obejmuje obszar, na którym dominuje rolnictwo uprawowe, zajmujące wschodnią i północną część gminy. W jej obręb wchodzą sołectwa: Falęcin, Częstoniew Kolonia, Częstoniew, Kociszew (część wschodnia), Wola Krobowska (część wschodnia), Mięsy, Słomczyn (część północna), Lisówek, Żyrówek, Gościeńczyce, Mirowice Parcela (część północna), Mirowice Wieś, Lesznowola (część północna), Duży Dół, Las Lesznowolski, Podole. Strefa D obejmuje tereny położone po obu stronach rzeki Jeziorki, na których dominują łąki, stawy rybackie, lasy ochronne, wodochronne z rezerwatem Łęgacz nad Jeziorką oraz obszary pól uprawnych i fragmenty sadów. W jej obręb wchodzą sołectwa: Głuchów, Zalesie (część północna), Lesznowola (część południowa), Kośmin (część północna), Mirowice Parcela (część południowo-wschodnia), Gościeńczyce (część północna). Strefa E obejmuje teren sołectwa Słomczyn, bez jego północnej części, wchodzącej w obręb Strefy C strefa aktywności gospodarczej. Zgodnie z podziałem fizycznogeograficznym wg J. Kondrackiego, obszar gminy położony jest w granicach podprowincji Nizin Środkowopolskich, na pograniczu dwóch makroregionów Niziny Środkowomazowieckiej oraz Wzniesień Południowomazowieckich, w obrębie mezoregionu Równina Warszawska. Większość terytorium gminy cechuje się rzeźbą równinną i niskofalistą, co wpływa korzystnie na rozwój rolnictwa. Jedynie w strefach krawędziowych doliny Jeziorki i jej dopływów, na zboczach zdenudowanych wzgórz (północna i południowo-zachodnia część gminy) oraz ozów istnieją duże spadki terenu w granicach 10 12%. Poza tymi obszarami panują dogodne warunki do uprawy mechanicznej oraz nie występuje także zagrożenie erozją. Zdecydowana większość obszaru gminy charakteryzuje się korzystnymi warunkami geologiczno-inżynierskimi dla budownictwa, są to głównie obszary wysoczyzny polodowcowej, na których głębokość wody gruntowej przekracza 2 m. Tereny o niekorzystnych warunkach inżynierskich utrudniających budownictwo to obszary gruntów słabonośnych (organicznych i mineralno-organicznych) 21

22 występujących w dolinach i zagłębieniach o słabym odpływie lub bezodpływowych, niekorzystne są również tereny wytworzone z osadów ilastych i mułkowatych. Przez teren gminy przepływają: rzeka Jeziorka, Kraska i Molnica oraz cieki nie nazwane - strumienie. Rzeki Jeziorka i Kraska posiadają II klasę czystości. Klimat gminy jest typowym dla środkowej Polski i charakteryzuje się przenikaniem cech klimatu kontynentalnego i oceanicznego oraz znaczną zmiennością stanów pogody (zwłaszcza wiosną). Lokalne cechy warunków klimatycznych scharakteryzowane zostały następująco: średnia temperatura roczna 7,7 0 C, średnia temperatura najcieplejszego miesiąca (lipiec) +18,9 0 C, średnia temperatura najzimniejszego miesiąca (styczeń) 3,6 0 C, liczba dni mroźnych o max temperaturze doby poniżej 0 0 C od 30 do 50 dni w roku, średni okres zalegania pokrywy śnieżnej dni, średnia suma opadów rocznych 540 mm, parowanie terenowe powyżej 500 mm rocznie, średni okres wegetacyjny dni, przewaga wiatrów zachodnich (często bywają również wiatry południowo-zachodnie). 2. Sytuacja demograficzna Według danych GUS ( w 2010 roku teren Gminy i Miasta Grójec zamieszkiwało osób, w tym w mieście osoby. Wskaźnik średniej gęstości zaludnienia dla gminy kształtuje się na poziomie 198 osób/km 2, przy średniej dla powiatu grójeckiego 77 osób/km 2 oraz dla województwa mazowieckiego 147 osób/km 2. Mieszkańcy gminy stanowią 24,7% ogółu mieszkańców powiatu grójeckiego oraz 0,45% mieszkańców województwa. Przebieg procesów demograficznych determinuje również zróżnicowany w poszczególnych grupach wiekowych współczynnik feminizacji oraz struktura ludności według wieku. Zestawienia podstawowych wielkości oraz mierników charakteryzujących sytuację oraz przebieg procesów demograficznych na terenie Gminy i Miasta Grójec pokazano poniżej. Liczba mieszkańców gminy w latach : Rok Liczba mieszkańców w tym miasto * Dane GUS - (stan na koniec roku) Z powyższego zestawienia wynika, iż na przestrzeni ostatnich lat zaobserwować można stały wzrost liczby mieszkańców głównie za sprawą dodatniego salda migracji. Obserwuje się również postępujący wzrost liczby ludności zamieszkującej miasto Grójec. W latach liczba mieszkańców miasta wzrosła o 467 osób. 22

23 Liczba mieszkańców Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy i Miasta Grójec Ludność Gminy i Miasta Grójec w latach liczba ludności gmina liczba ludności miasto Stopień koncentracji ludności w poszczególnych sołectwach uzależniony jest od jego wielkości, położenia, rodzaju pełnionej funkcji oraz zagospodarowania terenu. Dane statystyczne dotyczące stanu zaludnienia sołectw gminy oraz miasta Grójec zestawiono w poniższej tabeli (wg danych Urzędu Gminy - stan na r.): Lp. Sołectwo Liczba ludności Gęstość zaludnienia (os./km 2 ) 1. Bikówek 207 ~67 2. Chudowola 38 ~39 3. Częstoniew 64 ~63 4. Częstoniew Kolonia 360 ~87 5. Dębie 100 ~62 6. Duży Dół 154 ~ Falęcin 244 ~48 8. Głuchów 494 ~ Gościeńczyce 231 ~ Grudzkowola 162 ~ Janówek 114 ~ Kępina 178 ~ Kobylin 447 ~ Kociszew 187 ~ Kośmin 250 ~ Krobów 363 ~ Las Lesznowolski 69 ~ Lesznowola 753 ~ Lisówek 82 ~ Maciejowice 136 ~ Marianów 109 ~147 23

24 22. Mieczysławówka 102 ~ Mięsy 120 ~ Mirowice Parcela 329 ~ Mirowice Wieś 26. Pabierowice 225 ~ Piekiełko 39 ~ Podole 314 ~ Skurów 217 ~ Słomczyn 233 ~ Szczęsna 301 ~ Uleniec 371 ~ Wola Krobowska 230 ~ Wola Worowska 339 ~ Worów 281 ~ Wólka Turowska 94 ~ Wysoczyn 14 ~ Zakrzewska Wola 50 ~ Zalesie 301 ~ Załącze 82 ~ Żyrówek 50 ~ Grójec ~2885 * według danych Urzędu Gminy i Miasta Największy wskaźnik gęstości zaludnienia na 1 km 2 posiadają sołectwa Głuchów, Wola Worowska oraz Szczęsna, odpowiednio 270 osób/km 2, 257 osób/km 2 oraz 237 osób/km 2. Najniższe wskaźniki notuje się w sołectwach: Wysoczyn, Chudowola, Falęcin oraz Piekiełko poniżej 50 osób/km 2. W kształtowaniu wielkości zaludnienia zasadnicze znaczenie odgrywają takie czynniki, jak: przyrost naturalny, saldo migracji, współczynnik feminizacji oraz struktura wiekowa ludności. W odniesieniu do Gminy i Miasta Grójec wskaźniki opisujące sytuację oraz zmiany demograficzne można uznać za charakterystyczne dla ogółu gmin powiatu grójeckiego. Dane statystyczne w zakresie podstawowych czynników kształtujących lokalną sytuację demograficzną przedstawiono w poniższych zestawieniach: Ruch naturalny ludności w latach : Wyszczególnienie: Przyrost naturalny ogółem w tym: mężczyźni kobiety Urodzenia żywe na 1000 ludności 11,1 12,5 13,8 12,6 11,4 Zgony na 1000 ludności 10,9 9,7 10,2 10,8 9,8 Przyrost naturalny na 1000 ludności 0,2 2,7 3,6 1,8 1,6 Saldo migracji * dane GUS - Przyrost naturalny określając tendencję rozwoju populacji obszaru gminy na przestrzeni ostatnich lat miał wartość dodatnią, osiągając maksimum w roku osób; liczba urodzeń żywych na 1000 ludności oraz liczba zgonów na 1000 ludności utrzymuje się mniej więcej na tym samym poziomie, z niewielkimi wahaniami. 24

25 Struktura ludności gminy i miasta, według ekonomicznej grupy wieku w wybranych latach: Wyszczególnienie: Wiek przedprodukcyjny (0-17lat): Wiek produkcyjny: Wiek poprodukcyjny: 2000 rok w liczbach bezwzględnych w odsetkach 22,4 63,5 14, rok w liczbach bezwzględnych w odsetkach 20,4 65,4 14, rok w liczbach bezwzględnych w odsetkach 20,1 64,3 15,6 * dane GUS - Struktura ludności gminy pod względem wieku (według danych GUS) przedstawia się następująco: 22,4% ogółu mieszkańców stanowią osoby w wieku przedprodukcyjnym (0-17 lat), 63,5% osoby w wieku produkcyjnym, 14,1% osoby w wieku poprodukcyjnym. Dla powiatu grójeckiego struktura ludności według ekonomicznych grup wieku przedstawia się następująco: 19,8% stanowią osoby w wieku przedprodukcyjnym, 63,1% w wieku produkcyjnym, 17,1% w wieku poprodukcyjnym, natomiast dla województwa: 18,6% stanowią osoby w wieku przedprodukcyjnym, 63,6% w wieku produkcyjnym i 17,8% w wieku poprodukcyjnym. Z powyższego zestawienia wynika, iż na terenie gminy (na tle województwa i powiatu) można zaobserwować proces starzenia się społeczeństwa rokrocznie zwiększający się udział ludności w wieku poprodukcyjnym. Obciążenie demograficzne, czyli udział osób utrzymywanych na 100 osób pracujących odzwierciedla zmiany, jakie można obserwować w ostatnim czasie i jakie będą się nasilać w przyszłości. Wielkość wskaźnika obciążenia demograficznego dla Gminy i Miasta Grójec w latach przedstawia poniższe zestawienie: Wyszczególnienie: Ludność w wieku nieprodukcyjnym na 53,0 53,2 54,3 54,9 55,6 100 osób w wieku produkcyjnym Ludność w wieku poprodukcyjnym na 71,5 73,5 74,7 75,7 77,8 100 osób w wieku przedprodukcyjnym Ludność w wieku poprodukcyjnym na 22,1 22,5 23,2 23,7 24,3 100 osób w wieku produkcyjnym * dane GUS - Obserwowane zmiany dotyczą przede wszystkim stopniowego wzrostu liczby osób niepracujących (dzieci i osób starszych) przypadających na osoby pracujące, co wynika przede wszystkim z wysokiego odsetka ludności w wieku poprodukcyjnym. Relacje pomiędzy grupą nieprodukcyjną (ludność w wieku przedprodukcyjnym oraz poprodukcyjnym) a grupą ludności w wieku produkcyjnym w analizowanym okresie ulegały nieznacznym wahaniom. Im wyższa wartość wskaźnika tym sytuacja mniej korzystna, dlatego należy stwierdzić, że sytuacja stopniowo się pogarsza. Na terenie gminy współczynnik obciążenia ludnością nieprodukcyjną w 2010 roku wyniósł 55,6%. Oznacza to, że na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało ponad 55 osób w wieku nieprodukcyjnym 25

26 (przedprodukcyjnym i poprodukcyjnym). Dodatkowo wśród osób w wieku nieprodukcyjnym ponad 50% stanowiły osoby w wieku poprodukcyjnym, jest to niekorzystnym zjawiskiem zarówno demograficznym, jak i gospodarczym Ludność wg ekonomicznych grup wieku w latach ludność w wieku przedprodukcyjnym ludność w wieku produkcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym Podsumowanie sytuacji demograficznej Gminy i Miasta Grójec Analiza demograficzna liczby ludności zamieszkującej Gminę i Miasto Grójec na przestrzeni ostatnich lat wykazuje wyraźny wzrost. Zmiany te są następstwem dwóch zjawisk demograficznych - dodatniego przyrostu naturalnego i dodatniego salda migracji. Wzrost przepływów ludności wiąże się zarówno z ograniczeniem popytu na pracę w dużych miastach, co stało się czynnikiem zatrzymującym (lub skłaniającym do powrotu) ludność na obszarach wiejskich, jak i z celami rezydencjalnymi (mieszkańcy dużych miast, zgodnie z tendencją europejską przeprowadzają się na obszary wiejskie funkcjonalnie związane z miastem w poszukiwaniu zdrowszych warunków życia). Analizując dane statystyczne należy zaznaczyć, iż na przedmiotowym terenie, tak jak w innych obszarach wiejskomiejskich Polski obserwuje się postępujący proces starzenia się społeczeństwa, niewielki wzrost udziału ludności w wieku przedprodukcyjnym, względnie stały z niewielkimi odchyleniami udział ludności w wieku produkcyjnym oraz niewielki wzrost w wieku poprodukcyjnym. Prognoza liczby ludności do 2027 roku Według opracowanej przez Główny Urząd Statystyczny Prognozy ludności na lata województwo mazowieckie należy do tzw. województw napływowych tzn. takich, dla których liczba mieszkańców będzie systematycznie rosnąć. Przewiduje się, że zmiany te będą wynikiem dodatniego wskaźnika migracji ludności na pobyt stały, przy nieznacznie ujemnej stopie przyrostu naturalnego. Zjawisko znacznego napływu ludności zewnętrznej 26

27 obserwowane jest od kilku lat na terenie województwa. Prognoza dla powiatów i miast na prawie powiatu oraz podregionów na lata zakłada stały, lecz niewielki wzrost zasobów ludzkich na obszarze podregionu warszawskiego zachodniego oraz stały niewielki spadek ludności zamieszkującej powiat grójecki spowodowany odpływem ludności wiejskiej. Dane statystyczne GUS dotyczące prognozy liczby ludności przedstawia poniższa tabela: Wyszczególnienie: Do roku: Województwo mazowieckie Podregion warszawski zachodni ogółem, w tym miasto obszary wiejskie Powiat grójecki ogółem, w tym miasto obszary wiejskie * wg Prognoza ludności na lata , Prognoza dla powiatów i miast na prawie powiatu oraz podregionów na lata www.stat.gov.pl Opierając się na powyższej prognozie, jak również na przedstawionych wyżej zmianach demograficznych Gminy i Miasta Grójec sformułowano następującą prognozę ludności, która wykorzystana zostanie na potrzeby niniejszego opracowania: Wyszczególnienie: Gmina i Miasto Grójec, w tym miasto obszary wiejskie * obliczenia własne prognoza ma charakter szacunkowy Do roku: Infrastruktura budowlana Czynnikiem wpływającym na standard życia ludności danego obszaru są warunki mieszkaniowe. Istniejące warunki mieszkaniowe w gminie są zbliżone do warunków mieszkaniowych w kraju. Polityka gminy w zakresie budownictwa mieszkaniowego polega zarówno na działaniach doraźnych, tj. wydawaniu pozwoleń na budowę, jak i długofalowych, zmierzających do uporządkowania spraw związanych z planowaniem przestrzennym. Gmina sporządziła i wprowadza szereg zmian w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, zmierzających do zwiększenia obszaru przeznaczonego pod budownictwo mieszkaniowe. Zabudowa mieszkaniowa Według danych GUS stan na koniec 2010 roku, w gminie znajdują się 9424 mieszkania o łącznej powierzchni użytkowej m 2, w tym w mieście 6543 mieszkania o powierzchni użytkowej m 2. Na jedno mieszkanie o przeciętnej wielkości 70,3 m 2 przypada średnio 2,54 osoby (wskaźniki dla powiatu grójeckiego ogółem wynoszą odpowiednio 77,2 m 2 i 2,86 osoby, dla województwa mazowieckiego 69,3 m 2 i 2,58 osoby). W skład jednego mieszkania wchodzą przeciętnie 3,5 izby, co daje wartość 27

28 Przeciętna Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy i Miasta Grójec 0,72 osoby na jedną izbę. Statystyczny mieszkaniec gminy Grójec ma do swojej dyspozycji 27,6 m 2 powierzchni mieszkaniowej. Sytuacja mieszkaniowa ludności gminy ulega systematycznej poprawie, jest to wynikiem przyrostu nowych mieszkań, o wyższym standardzie. Warunki mieszkaniowe na terenie gminy Grójec w porównaniu do warunków przeciętnych w powiecie i w województwie przedstawia poniższe zestawienie (dane za 2010 rok): Wyszczególnienie: Gmina Grójec Powiat grójecki Województwo mazowieckie liczba izb w mieszkaniu: 3,5 3,64 3,52 liczba osób na 1 mieszkanie: 2,54 2,86 2,58 liczba osób na 1 izbę: 0,72 0,78 0,73 pow. użytkowa 1 mieszkania (m 2 ): 70,3 77,2 69,3 pow. użytkowa na 1 osobę (m 2 ): 27,6 26,9 26,8 * dane GUS - obliczenia własne Z powyższego wynika, iż na tle województwa i powiatu, gmina dysponuje podobnymi zasobami mieszkaniowymi pod względem warunków zamieszkania do przeciętnych na terenach powiatu i województwa. Stosunki własnościowe w sferze mieszkalnictwa na terenie gminy praktycznie nie zmieniają się. Większość zasobów mieszkaniowych jest własnością osób fizycznych oraz spółdzielni mieszkaniowych, odpowiednio 63% ogółu zasobów oraz 20,8%. Jest to sytuacja charakterystyczna dla gmin wiejsko-miejskich. Komunalny zasób mieszkaniowy kształtuje się na poziomie 10% substancji mieszkaniowej Gminy i Miasta Grójec. Około 1,9% zasobów mieszkaniowych jest własnością zakładów pracy, a 1,4% to mieszkania Grójeckiego Towarzystwa Budownictwa Społecznego. Zasoby mieszkaniowe według form własności (dane za 2007 rok) przedstawia poniższa tabela: Wyszczególnienie/Właściciel Mieszkania Izby Pow. użytkowa Przeciętna pow. użytkowa (w m 2 ) mieszkania (w m 2 ) Zasoby gminy (komunalne) ,1 Zakłady pracy ,3 Osoby fizyczne ,3 Spółdzielnie mieszkaniowe ,5 Pozostałe podmioty ,4 Zasoby GTBS ,1 * dane GUS - obliczenia własne 28

29 Zasoby mieszkaniowe według form własności 2,86% 1,44% 9,93% 20,79% 1,85% Zasoby gminy (komunalne) Zakłady pracy Osoby fizyczne Spółdzielnie mieszkaniowe Pozostałe podmioty Zasoby GTBS 63,13% Na terenie gminy, w Grójcu przy ul. Laskowej 6 funkcjonuje Zakład Gospodarki Komunalnej, będący jednostką budżetową Miasta i Gminy Grójec. Do zadań Zakładu należy m.in. administrowanie i utrzymanie komunalnych zasobów mieszkaniowych i lokali użytkowych oraz budynków przyjętych w administrację zleconą. Wykaz komunalnych zasobów mieszkaniowych oraz lokali użytkowych przedstawia poniższe zestawienie: Adres nieruchomości: Liczba mieszkań/lokali użytkowych Pow. użytkowa (w m 2 ) 29 Średnia powierzchnia użytkowa mieszkania/lokalu (w m 2 ) Budynki komunalne mieszkaniowe, będące własnością gminy ul. Armii Krajowej ,01 39,00 - ul. Armii Krajowej ,04 50,00 - ul. Armii Krajowej 6a 2 40,00 20,00 - ul. Armii Krajowej 6b 5 147,43 29,48 - ul. Armii Krajowej ,80 26,16 współwłasność ul. Armii Krajowej 10a 3 95,76 31,92 - ul. Armii Krajowej 10b 4 101,00 25,25 - ul. Armii Krajowej ,19 42,05 współwłasność ul. Armii Krajowej 13a 6 198,30 39,66 - ul. Armii Krajowej ,20 30,01 - ul. Armii Krajowej 22a - ul. Armii Krajowej ,96 32,19 - ul. Jana Pawła II ,60 41,94 - ul. Lewiczyńska ,80 27,96 - ul. Mogielnica ,61 30,84 - ul. Mogelnicka ,00 25,00 - ul. Mszczonowska ,30 36,86 - ul. Mszczonowska 23a 6 178,30 29,71 - ul. Mszczonowska 23c 8 171,82 21,48 - ul. Niepodległości 7b ,98 27,36 - ul. Niepodległości ,36 45,47 współwłasność ul. Niepodległości 9a 5 133,90 26,78 współwłasność Uwagi

30 ul. Niepodległości ,38 35,73 - ul. Niepodległości ,71 36,21 - ul. Piłsudskiego ,00 34,50 - ul. Piłsudskiego 17a 5 177,90 35,58 - ul. Piłsudskiego ,53 25,91 - ul. Piłsudskiego ,96 31,41 współwłasność ul. Piłsudskiego ,43 29,13 - ul. Piłsudskiego ,15 41,63 - ul. Piłsudskiego 94a ,55 40,72 współwłasność ul. Piłsudskiego 94d ,67 40,72 - ul. Piłsudskiego 94e ,35 41,58 - ul. Piłsudskiego 94f ,94 39,81 współwłasność ul. Piotra Skargi 1a 3 147,10 49,03 - ul. Piotra Skargi ,20 24,65 - ul. Piotra Skargi ,40 32,36 - ul. Piotra Skargi ,68 28,81 - Plac Wolności ,23 31,47 współwłasność Plac Wolności ,40 29,28 - ul. Polna ,16 56,86 - Poświętne ,60 19,15 - Poświętne 3a 4 106,50 26,62 - ul. Starostokowa ,65 22,05 - ul. Szpitalna ,33 22,77 - ul. Wybickiego ,49 33,77 - Częstoniew Kolonia 59a ,22 36,62 - Głuchów ul. Parkingowa ,83 57,91 - Głuchów ul. Okrężna ,63 26,38 - Gościeńczyce ,14 33,10 - Kobylin 37b 3 151,18 50,39 - Kośmin 35a 4 142,50 35,62 - Lesznów ul. Grójecka ,58 29,79 - Lesznów ul. Krótka ,44 36,57 - Mirowice ul. Parkowa ,82 25,61 - Pabierowice ,54 35,94 - Skurów ,55 35,76 - Wola Worowska 20a 2 130,00 65,00 - Wola Worowska ,38 32,92 - Wola Worowska 76a 3 136,00 45,33 - RAZEM ,48 # # Budynki komunalne (lokale użytkowe), będące własnością gminy ul. Armii Krajowej ,55 116,77 - ul. Armii Krajowej ,10 43,05 - ul. Armii Krajowej ,86 36,96 - ul. Armii Krajowej ,40 22,80 - ul. Armii Krajowej ,40 20,40 - ul. Jatkowa 2a 2 99,00 49,5 - ul. Kościelna ,80 28,80 - ul. Mogielnicka ,60 73,60 - ul. Mszczonowska ,70 30,70 - ul. Mszczonowska 23a 2 119,30 59,65 - ul. Niepodległości 7b 2 114,83 57,41 - ul. Niepodległości ,56 132,85 współwłasność ul. Piłsudskiego ,74 42,87 współwłasność Plac Wolności ,80 42,60 - Plac Wolności ,80 26,40 współwłasność Lesznów ul. Grójecka ,00 66,00 - RAZEM ,70 # # 30

31 Budynki wspólnot mieszkaniowych (mieszkania) z udziałem gminy lub inny stan prawny ul. Armii Krajowej 4a 1 39,60 39,60 wspólnota ul. Armii Krajowej ,90 33,76 wspólnota ul. Armii Krajowej ,57 35,39 wspólnota ul. Armii Krajowej 8a ,05 23,25 wspólnota ul. Armii Krajowej ,69 44,79 wspólnota ul. Armii Krajowej ,95 27,35 stan nieuregulowany ul. Kościelna ,60 42,40 grunt Skarbu Państwa ul. Kościelna ,16 22,57 wspólnota ul. Kościelna 8/ ,67 34,81 grunt Skarbu Państwa ul. Laskowa ,50 25,52 wspólnota ul. Laskowa 2a ,00 62,15 właściciele prywatni +grunt Skarbu Państwa ul. Laskowa 2b ,70 40,21 wspólnota ul. Laskowa ,20 44,15 wspólnota ul. Lewiczyńska ,10 33,01 wspólnota ul. Lewiczyńska ,07 45,07 wspólnota ul. Mogielnicka ,97 27,09 wspólnota ul. Mogielnicka ,90 39,58 wspólnota ul. Niepodległości ,02 31,93 wspólnota ul. Orzeszkowej ,45 51,23 wspólnota ul. Orzeszkowej ,00 55,00 wspólnota ul. Piłsudskiego ,40 36,86 wspólnota ul. Piłsudskiego ,00 48,00 grunt Skarbu Państwa ul. Piłsudskiego ,42 28,07 grunt Skarbu Państwa ul. Piłsudskiego 59a ,94 40,82 wspólnota ul. Piłsudskiego 94b ,16 40,34 wspólnota ul. Piłsudskiego 94c ,44 40,22 wspólnota ul. Piotra Skargi ,57 49,64 wspólnota ul. Piotra Skargi ,01 47,67 wspólnota Plac Wolności ,35 27,76 wspólnota ul. Polna ,42 43,48 wspólnota ul. Polna 5a 3 107,42 35,81 wspólnota ul. Środkowa ,18 41,01 wspólnota ul. Starostwo 1a 6 270,20 45,03 wspólnota ul. Wybickiego ,40 44,46 wspólnota ul. Zatylna ,40 32,28 wspólnota Bilkówek 21A 3 136,79 45,59 wspólnota Bilkówek 21B 1 70,00 70,00 wspólnota RAZEM ,20 # # Budynki wspólnot z udziałem gminy lub inny stan prawny (lokale użytkowe) ul. Armii Krajowej ,62 55,94 wspólnota ul. Armii Krajowej ,53 37,17 stan nieuregulowany ul. Laskowa ,80 77,80 wspólnota ul. Laskowa 2b 1 63,00 63,00 wspólnota ul. Mogielnicka ,00 16,00 wspólnota ul. Niepodległości ,30 40,43 wspólnota Plac Wolności ,82 67,82 # Plac Wolności ,50 20,25 wspólnota RAZEM ,57 # # *wg danych Urzędu Miejskiego w Grójcu 31

32 Wykaz budynków Spółdzielni Mieszkaniowej Samopomoc w Grójcu: Adres budynku Liczba mieszkań Powierzchnia użytkowa mieszkań(m 2 ) 32 Liczba lokali użytkowych Powierzchnia użytkowa lokali użytkowych (m 2 ) Osiedle Polna bl ,14 0 0,00 Osiedle Polna bl ,46 0 0,00 Osiedle Polna bl ,51 0 0,00 Osiedle Polna bl ,03 0 0,00 Osiedle Polna bl ,47 0 0,00 Osiedle Polna bl ,64 0 0,00 Osiedle Polna bl ,27 0 0,00 Osiedle Polna bl ,23 0 0,00 Osiedle Polna bl ,01 0 0,00 Osiedle Polna Pawilon A 0 0, ,12 Osiedle Polna bl ,67 0 0,00 Jana Pawła II ,22 0 0,00 Jana Pawła II 5A ,50 0 0,00 Niepodległości , ,49 Niepodległości 7A ,00 0 0,00 Niepodległości ,00 0 0,00 Niepodległości ,00 0 0,00 Niepodległości 13A ,88 0 0,00 Niepodległości ,00 0 0,00 Niepodległości ,50 0 0,00 Niepodległości , ,91 Piłsudskiego , ,85 Piłsudskiego 6A ,45 0 0,00 Piłsudskiego 6B , ,40 Olimpijska ,56 0 0,00 Mszczonowska ,00 0 0,00 Starostwo ,00 0 0,00 Starostwo , ,46 Mogielnicka , ,05 Mszczonowska , ,20 Mszczonowska 35A ,45 0 0,00 Mszczonowska 35B ,45 0 0,00 Mszczonowska 35C ,45 0 0,00 Mogielnicka ,25 0 0,00 Mogielnicka 30A ,10 0 0,00 Mogielnicka 30B ,73 0 0,00 Mogielnicka 30C ,50 0 0,00 Mogielnicka 30E ,25 0 0,00 Piłsudskiego ,33 0 0,00 Kasztanowa ,31 0 0,00 Kasztanowa ,34 0 0,00 Kasztanowa , ,73 Osiedle Polna Pawilon C 0 0, ,39 Osiedle Polna Pawilon B 0 0, ,01 Mogielnicka 30D Biuro 0 0, ,23 S.M. SAMOPOMOC RAZEM , ,84 * dane Spółdzielni Mieszkaniowej Samopomoc

33 Wykaz wspólnot mieszkaniowych zarządzanych przez Grójeckie Towarzystwo Budownictwa Społecznego: Adres budynku Liczba mieszkań/lokali Powierzchnia użytkowa(m 2 ) Wspólnota Mieszkaniowa - Lewiczyńska ,27 Wspólnota Mieszkaniowa - Laskowa 2B ,39 Wspólnota Mieszkaniowa - Laskowa ,54 Wspólnota Mieszkaniowa - Starostwo 1A ,87 Wspólnota Mieszkaniowa - Środkowa ,47 Wspólnota Mieszkaniowa - Polna ,72 Wspólnota Mieszkaniowa - Mogielnicka ,38 Wspólnota Mieszkaniowa - Zatylna ,7 Wspólnota Mieszkaniowa - Laskowa ,77 Wspólnota Mieszkaniowa Drogowców ,74 Wspólnota Mieszkaniowa Piłsudskiego ,40 RAZEM ,25 * dane GTBS Zmiany w zasobach mieszkaniowych gminy i miasta w latach przedstawia poniższe zestawienie: Wyszczególnienie Liczba mieszkań w tym miasto: Liczba izb, w tym miasto: Przeciętna liczba izb w mieszkaniu, w tym miasto: 3,47 3,36 3,47 3,35 3,49 3,36 3,49 3,36 3,50 3,36 Powierzchnia użytkowa (w m 2 ), w tym miasto: Przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania (w m 2 ), w tym miasto: 68,6 62,3 69,3 63,0 70,2 63,5 70,1 63,2 70,3 63,3 Przeciętna powierzchnia użytkowa na 1 osobę (w m 2 ), w tym miasto: 25,5 24,6 26,2 25,3 26,9 25,8 27,4 26,5 27,6 26,8 * dane GUS - obliczenia własne Z analizy powyższych informacji wynika, że Gmina i Miasto Grójec, podobnie jak tereny województwa, z każdym rokiem cechuje poprawa warunków mieszkaniowych. W porównaniu do 2006 roku, jakość i komfort mieszkań zarówno gminy jak i miasta uległ nieznacznemu, ale sukcesywnemu podwyższeniu. Nastąpił wzrost przeciętnej powierzchni użytkowej jednego mieszkania o 1,7 m 2 (w mieście o 1 m 2 ) oraz przeciętnej powierzchni użytkowej mieszkania na jedna osobę o 2,1 m 2 (w mieście o 2,2 m 2 ). Korzystne zmiany warunków mieszkaniowych determinuje przyrost nowych mieszkań, szczególnie w ramach budownictwa indywidualnego oraz z przeznaczeniem na sprzedaż lub wynajem, o dużej powierzchni użytkowej i wysokim standardzie zamieszkania jak również sukcesywne podwyższanie stanu technicznego budynków już istniejących, w tym stosowanie nowoczesnych technologii i materiałów (np. w wyniku remontów i termomodernizacji). 33

34 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy i Miasta Grójec Zasoby mieszkaniowe Gminy i Miasta Grójec Liczba mieszkań ogółem Liczba mieszkań - miasto Zasoby mieszkaniowe, podział do 2002 roku według okresu budowy - dane Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań: Okres budowy Ogółem: Wyszczególnienie: Powierzchnia użytkowa (w m 2 ) 34 Średnia powierzchnia użytkowa mieszkania (w m 2 ) przed , , , , , * ,4 *łącznie z będącymi w budowie Obiekty budowlane oddane do użytkowania w latach : Wyszczególnienie: Razem Mieszkania oddane do użytkowania ogółem: izby powierzchnia użytkowa (m 2 ): - komunalne: izby powierzchnia użytkowa (m 2 ) - indywidualne: izby powierzchnia użytkowa (m 2 ) - przeznaczone na sprzedaż lub wynajem: izby powierzchnia użytkowa (m 2 ) Budynki nowe oddane do użytkow. ogółem: mieszkalne niemieszkalne powierzchnia użytkowa nowych budynków niemieszkalnych (m 2 ) kubatura nowych budynków ogółem (m 3 ) # kubatura nowych budynków mieszkalnych (m 3 ) # * dane GUS - obliczenia własne

35 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy i Miasta Grójec Łącznie w latach na terenie Gminy i Miasta Grójec oddano do użytku 1368 mieszkań (komunalne, przeznaczone na sprzedaż lub wynajem i indywidualne) o przeciętnej powierzchni użytkowej jednego mieszkania wynoszącej około 92 m 2. Ponadto w analizowanym okresie oddano do użytkowania 674 nowe budynki, w tym 562 to budynki mieszkalne. Analizując budynki pod względem okresu budowy należy stwierdzić, że około 11% ogólnych zasobów stanowią budynki najstarsze, 22% - budynki wybudowane w latach oraz około 49% budynki wzniesione w latach Podział zasobów mieszkaniowych, ze względu na wielkość powierzchni użytkowej, przedstawia się następująco: 6% to budynki najstarsze, 12% - budynki z okresu oraz 55% budynki z okresu Budynki powstałe po 1988 roku i znajdujące się potencjalnie w najlepszym stanie technicznym stanowią około 35% wszystkich budynków. Budynki mieszkalne nowe, oddane do użytku po 2002 roku to około 18% zasobów mieszkaniowych gminy. Zasoby mieszkaniowe wg okresu budowy przed okres budowy liczba budynków mieszkalnych 35

36 Zasoby mieszkaniowe wg powierzchni użytkowej przed okres budowy ogólna powierzchnia użytkowa w m2 Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania w m , ,4 92, ,9 43,1 58, przed okres budowy średnia powierzchnia użytkowa 1 mieszkania w m2 36

37 Powyższe dane statystyczne pozwalają scharakteryzować mieszkalnictwo na terenie Gminy i Miasta Grójec: - zastosowane technologie w budynkach zmieniały się wraz z upływem czasu i rozwojem technologii wykonania materiałów budowlanych i wykończeniowych. Począwszy od najstarszych budynków, w których zastosowano mury wykonane z cegły wraz z drewnianymi stropami, kończąc na budynkach najnowocześniejszych, gdzie zastosowano dobre ocieplenie przegród budowlanych materiałami termoizolacyjnymi; - istnieją budynki starsze, w których zostały wykonane prace remontowe i termomodernizacyjne (ocieplenie stropodachów, ocieplenie ścian szczytowych i osłonowych, wymiana okien na zespolone, modernizacja instalacji grzewczej); - wiele budynków wymaga termomodernizacji i remontu, co pozwoli na zaoszczędzenie energii cieplnej w tych budynkach; - o sytuacji mieszkaniowej i jakości warunków mieszkaniowych świadczy również stopień wyposażenia w instalacje techniczno-sanitarne. Dane statystyczne zamieszczono w tabeli: Wyszczególnienie: Liczba mieszkań Udział % 2010* rok: Miasto Wieś Miasto Wieś Miasto i obszary wiejskie Wodociąg ,6 24,4 90,9 Łazienka ,6 21,2 82,8 Centralne ogrzewanie ,3 20,1 79,0 Gaz sieciowy ,4 19,8 78,2 2002** rok # Gmina # Wodociąg ,9 Kanalizacja ,5 Ciepła woda bieżąca ,8 Gaz z sieci ,1 Gaz z butli ,5 Sposób ogrzewania CO zbiorowe ,4 Sposób ogrzewania CO ,4 indywidualne Sposób ogrzewania - piece ,0 * dane GUS - ** Narodowy Spis Powszechny Stan wyposażenia mieszkań w podstawowe urządzenia komunalne ulega systematycznej poprawie. Według danych GUS w 2010 roku ponad 91% budynków na terenie gminy i miasta wyposażonych jest w wodociąg, około 83% budynków mieszkalnych posiada łazienkę, natomiast 79% centralne ogrzewanie. Sytuacja na rynku mieszkaniowym, przy znikomym udziale starych budynków, wzmacnia zapotrzebowanie na nowe tereny mieszkaniowe. Rozwój funkcji mieszkaniowej na terenie gminy i miasta zależy w głównej mierze od zapotrzebowania i zasobności mieszkańców oraz nowych osiedleńców. Intensywny rozwój mieszkalnictwa przewiduje się w północnej części gminy, co wynika z położenia w bliskiej odległości od aglomeracji warszawskiej. Istnieje również możliwość budowy nowych mieszkań w innych obrębach gminy, która jest kontynuacją dotychczasowej zabudowy. 37

38 Budynki użyteczności publicznej, obiekty przemysłowe, handel i usługi: W Grójcu swoją siedzibę ma Urząd Gminy i Miasta, Starostwo Powiatowe, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Powiatowy Urząd Pracy, Sąd Rejonowy, Prokuratura, Urząd Skarbowy, Komenda Powiatowa Policji, Komenda Powiatowa Straży Pożarnej, Miejsko- Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, Powiatowe Centrum Medyczne. Na terenie gminy i miasta funkcjonują 3 przedszkola, 7 szkół podstawowych, 2 gimnazja, 7 szkół średnich oraz 2 szkoły wyższe. W zakresie służby i ochrony zdrowia na terenie gminy i miasta działają Powiatowe Centrum Medyczne w Grójcu szpital o 12 oddziałach - dwóch wewnętrznych i po jednym: ginekologicznym i położnictwa, noworodków, dermatologicznym, neurologicznym, pediatrycznym, chirurgicznym, anestezjologicznym oraz intensywnej opieki medycznej, 2 przychodniach specjalistycznych - psychiatrycznej i leczenia odwykowego oraz 6 pracowniach i aptece szpitalnej, Pogotowie Ratunkowe będące samodzielną placówką transportu medycznego, Przychodnia Rejonowa w Grójcu złożona z poradni internistycznych, pediatrycznych i stomatologicznych, Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej o charakterze przychodni pierwszego kontaktu, pracownie analiz lekarskich, prywatne gabinety lekarskie oferujące porady z zakresu chorób wewnętrznych, ginekologii i położnictwa, stomatologii zachowawczej i protetyki dentystycznej, pediatrii i ortopedii, urologii, NZOZ Zielmed, NZOZ Medicus, NZOZ Medycyna Analizy oraz NZOZ Medycyna Rodzinna. Funkcje kulturalne pełni Grójecki Ośrodek Kultury, kino Grójeckiego Ośrodka Kultury, Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna im. Wacława Skarbimira Laskowskiego w Grójcu, natomiast funkcje z zakresu sportu, turystyki i rekreacji pełni Grójecki Ośrodek Sportu Mazowsze, który dysponuje krytą pływalnią, halą sportową, stadionami oraz terenami rekreacyjno sportowymi i usługowo-hotelowymi (Zajazd Stadion ). Działalność usługowa i handlowa służąca zaspokojeniu podstawowych potrzeb mieszkańców zlokalizowana jest na terenie całej gminy i miasta, są to głównie obiekty handlowo usługowe funkcjonujące zarówno w połączeniu z zabudową mieszkaniową jak również jako samodzielne budynki wolnostojące. W zakresie działalności gospodarczej obszar zarówno gminy, jak i całego powiatu zdominowany jest przez podmioty związane z produkcją, przechowalnictwem i przetwórstwem owoców. Ponadto na terenie gminy i miasta funkcjonują placówki naukowe i badawczo-rozwojowe związane z rozwojem działalności rolniczej: Regionalne Centrum Doradztwa Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich w Radomiu, Zakład Doradztwa w Grójcu oraz Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie, Rybacki Zakład Doświadczalny Żabieniec, Obiekt Hodowlany Kośmin. W Grójcu ma także siedzibę Związek Sadowników Rzeczpospolitej. 4. Charakterystyka infrastruktury technicznej Zaopatrzenie w wodę Cały obszar gminy jest zwodociągowany, wg danych GUS 2010 długość czynnej sieci rozdzielczej wynosi 367 km. Na terenie gminy funkcjonuje 6 komunalnych ujęć wody zaopatrujących w wodę mieszkańców zarówno gminy jak i miasta Grójec: 38

39 1) ujęcie Starostokowa 4 studnie o łącznej wydajności maksymalnej 3800m 3 /d, a średniodobowa produkcja wynosi około 1800 m 3 /d i zaspokaja potrzeby około 70% odbiorców na terenie miasta oraz jednostki osadnicze: Janówek, Słomczyn, Kobylin, Szczęsna. Woda jest dostarczona odbiorcom w zabudowie jednorodzinnej i zagrodowej, odbiorcom w zabudowie wielorodzinnej oraz dla przemysłu; 2) ujęcie Kępnia 2 studnie o łącznej wydajności maksymalnej 2400 m 3 /d przy średniodobowej produkcji wody 1120 m 3 /d i zaspokajając potrzeby około 70% odbiorców miasta oraz jednostki osadnicze: Kępnia, Grudzkowola, Skurów. Woda jest dostarczona odbiorcom w zabudowie wielorodzinnej oraz w zabudowie jednorodzinnej i zagrodowej; 3) ujęcie Zdrojowa 1 studnia o wydajności 1141m 3 /d, pracuje okresowo w czasie zwiększonego zapotrzebowania wody; 4) ujęcie Wola Worowska 1 studnia o maksymalnej wydajności 267m 3 /d, przy średniodobowej produkcji wody 153 m 3 /d, zaspokaja potrzeby miejscowości: Wola Worowska, Zalesie, Bikówek i Uleniec. Ujęcie zaopatruje odbiorców w zabudowie zagrodowej i jednorodzinnej; 5) ujęcie Kośmin 1 studnia o maksymalnej wydajności 889m 3 /d i zaopatruje miejscowości: Kośmin, Lesznowola, Maciejowice, Lisówek, Mirowice Parcela, Duży Dół oraz Podole i Głuchów. Średniodobowa produkcja wody wynosi 380m 3 /d zaopatrując odbiorców indywidualnych oraz w zabudowie wielorodzinnej; 6) ujęcie Mirowce 1 studnia o maksymalnej wydajności 100m³/d i zaopatruje w wodę odbiorców w miejscowościach: Mirowice Wieś i Chudowola. Kanalizacja Komunalny system kanalizacji sanitarnej obejmuje obszar miasta Grójec, obejmując swym zasięgiem zurbanizowane tereny miasta. Sieć kanalizacyjna o długości 53,6 km obsługuje mieszkańców, w tym w mieście (dane GUS za 2010 rok). Ścieki z obsługiwanych obszarów odprowadzane są do mechaniczno biologicznej oczyszczalni ścieków w Grójcu zlokalizowanej przy drodze do Piaseczna, na lewym brzegu Molnicy, gdzie odprowadzane są oczyszczone ścieki. Istniejąca przepustowość oczyszczalni wynosi przy pogodzie bezdeszczowej Q maxd =5980m 3 /d, przy pogodzie deszczowej Q maxd =10500m 3 /d. Ponadto na obszarze gminy funkcjonuje jeszcze pięć mechaniczno biologicznych oczyszczalni ścieków. Dwie funkcjonują w Głuchowie (o przepustowości 700 m 3 /d i 2457 m 3 /d), dwie w Lesznowoli (o przepustowości 25m 3 /d i 53 m 3 /d) oraz w Uleńcu 70 m 3 /d). Na terenie gminy realizowany jest program przydomowych oczyszczalni ścieków, obecnie wykonano już ponad 80 takich obiektów. Zaopatrzenie w ciepło Opis stanu zaopatrzenia w ciepło zamieszczono w rozdziale III niniejszego opracowania. Elektroenergetyka Opis stanu systemu elektroenergetycznego zamieszczono w rozdziale IV niniejszego opracowania. 39

40 Gazyfikacja Opis stanu zaopatrzenia gminy i miasta w gaz sieciowy oraz perspektywy rozwoju sieci uwzględnione zostały w rozdziale V niniejszego opracowania. Unieszkodliwianie odpadów komunalnych Na terenie Gminy i Miasta Grójec powstają zarówno odpady komunalne jak i odpady przemysłowe wytwarzane przez zakłady przemysłowe i rzemieślnicze. Do źródeł wytwarzania odpadów komunalnych należą gospodarstwa domowe oraz obiekty infrastruktury tj.: handel, usługi, rzemiosło, obiekty turystyczne, targowiska. Istotnym elementem wpływającym na skład oraz jakość odpadów komunalnych jest charakter danego obszaru. Z reguły tereny wiejskie wykazują odpady z mniejszym udziałem materii organicznej, a także papieru, co jest konsekwencją segregowania odpadów w indywidualnych posesjach z przeznaczeniem na kompost (m.in. odpady kuchenne, z upraw polowych, przydomowych ogrodów) oraz do spalania w warunkach domowych (tektura, papier, itp.). System zbiórki odpadów komunalnych na terenie miasta obejmuje 100% mieszkańców. Odpady niesegregowane gromadzone są w kontenerach KP-7 lub pojemnikach zbiorczych o mniejszej pojemności rozmieszczonych przy posesjach. Ponadto na terenie gminy i miasta funkcjonuje system selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych; szkła, papieru oraz plastiku. Na terenie gminy, w Częstoniewie około 6 km na wschód od centrum Grójca znajduje się składowisko odpadów. Jego powierzchnia całkowita wynosi 3, 08 ha, pojemności natomiast 550 tys. m 3. Obiekt planowany jest do zamknięcia i rekultywacji (2012 rok). Obecnie odpady z terenu gminy będą wywożone do sortowni śmieci w Radomiu-Wincentowie. Komunikacja Gmina zlokalizowana jest ok. 45 km od Warszawy połączonej z nią traktem komunikacyjnym (droga Nr 7 sklasyfikowana jako droga ekspresowa E 77 Gdańsk Warszawa Radom Kraków Chyże) zapewniającym bardzo luksusowy i szybki transport do i z stolicy Polski. Tak niewielka odległość od najbardziej konkurencyjnego i rozwojowego ośrodka miejskiego w naszym kraju stwarza bardzo atrakcyjne warunki dla Grójca. Przez teren gminy Grójec przebiegają, stanowiące szkielet komunikacyjny całego powiatu grójeckiego, drogi krajowe: Nr 7 Gdańsk-Warszawa Radom-Kraków Chyżne (granica państwa) i Nr 50 Sochaczew Grójec Góra Kalwaria-Mińsk Mazowiecki oraz drogi wojewódzkie: Nr 730 Skurów Warka, Nr 728 Końskie Grójec, Nr 722 Grójec Piaseczno. 5. Sfera gospodarcza Życie gospodarcze miasta i gminy ściśle związane jest z sadowniczo usługowym charakterem regionu. Grójec to stolica europejskiego jabłka z rozwiniętą bazą logistyczną na rynek krajowy i rynki zagraniczne. Na terenie gminy Grójec dobrze prosperują grupy producenckie oraz firmy zajmujące się przechowalnictwem oraz szeroko rozpowszechnioną logistyką. Są to między innymi: Nasz Sad Pabierowice, Alwa Maciejowice, Profisad Bikówek, Inter-Trade Załącze, Pol-Agro ul. Armii Krajowej w Grójcu. Mimo, iż Grójec kojarzony jest głównie jako stolica jabłka, to także na terenie gminy występują duże zakłady o charakterze przemysłowym: 40

41 - ZTS ZCS Polska Sp. z o.o. ul. Laskowa 29a, - Zakład Produkcji Rolnej MIROPASZ s. j. Rosiak Lucyna i Wilczyński Marek Mirowice 1, - JADAR PTE Oddział w Grójcu ul. Spółdzielcza 2, - Chemiczna Spółdzielnia Pracy Technochemia ul. Fabryczna 3, - Spółdzielnia Pracy Przyszłość ul. Skargi 37, - Cukiernicza Spółdzielnia Inwalidów JEDNOŚĆ ul Piłsudskiego 32, - ESI Distribution Dar Natury Sp. z o. o. Częstoniew Kolonia, - Faurecia Fotele Samochodowe Sp. z o. o. ul. Spółdzielcza 4, - PETER RENZ Ltd. Sp. z o.o. ul. Armii Krajowej 43, - Kon-Vin Zakład Produkcyjny Sp. z o. o. Głuchów, - Huta Szkła KAROLINA ul. Kobylińska 10, - Autopolmozbyt Sp. z o. o Stacja Obsługi i Sprzedaży Samochodów ul. Armii Krajowej 47, - Ferma Drobiu Ryszard Prokop Dębie 16, - Gospodarstwo Rolne Ferma Drobiu Zygmunt Szwech Uleniec 32, - Giełda samochodowa w Słomczynie. Sytuacja społeczno-gospodarcza na terenie Gminy i Miasta Grójec, podobnie jak na terenie całego kraju, podlega ustawicznym przemianom, z głównym ukierunkowaniem na rozwój małych i średnich przedsiębiorstw prywatnych w branży usług i małej produkcji nieprzemysłowej. Na terenie Gminy i Miasta Grójec na koniec roku 2010 zanotowanych w rejestrze regon było 3535 podmiotów gospodarki narodowej, w tym 3466 w sektorze prywatnym. Wśród wszystkich podmiotów, aż 98% należało do sektora prywatnego. Z ogólnej liczby firm działających w sektorze prywatnym na terenie gminy dominują podmioty prowadzone przez osoby fizyczne 80%; spółki prawa handlowego stanową 8% ogólnej liczby podmiotów. Spółdzielnie, fundacje, stowarzyszenia oraz organizacje społeczne stanowią ok. 5% podmiotów. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w systemie Regon w latach przedstawia poniższe zestawienie: Wyszczególnienie: Podmioty gospodarcze ogółem: Sektor publiczny ogółem: w tym: państwowe i samorządowe jednostki prawa budżetowego: Sektor prywatny ogółem: w tym: osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą: spółki handlowe: spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego: spółdzielnie: fundacje stowarzyszenia i organizacje społeczne * dane GUS

42 III. Zaopatrzenie w energię cieplną 1. Charakterystyka stanu obecnego Ważnym elementem planowania energetycznego jest określenie wielkości zapotrzebowania na ciepło w danym regionie. Mieszkańcy gminy Grójec korzystają z energii cieplnej poprzez system zakładowych, komunalnych, osiedlowych (spółdzielczych) i indywidualnych kotłowni. Gmina Grójec, obok Warki i Mogielnicy, posiada najbardziej rozwinięty system zaopatrzenia sieciowego w powiecie. Na terenie Grójca funkcjonuje miejska ciepłownia o mocy 14,5 MW obsługująca mieszkańców miasta. Ponadto potrzeby cieplne przedmiotowego obszaru pokrywane są za pomocą rozproszonych lokalnych kotłowni zlokalizowanych bezpośrednio przy odbiorcach ciepła. Kotłownie lokalne są własnością różnych podmiotów i instytucji, w tym zakładów przemysłowych, przedsiębiorstw, placówek służby zdrowia, szkół, spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych oraz gminy i miasta (w zarządzie Zakładu Gospodarki Komunalnej). W miejscowościach wiejskich gminy dominuje budownictwo jednorodzinne z własnymi indywidualnymi źródłami ciepła wbudowanymi u poszczególnych odbiorców. Wszystkie obiekty i mieszkania na terenie wiejskim oraz w części miasta są zasilane w ciepło, na potrzeby grzewcze oraz na przygotowanie ciepłej wody użytkowej, z własnych indywidualnych źródeł. W związku z powyższym brak jest szczegółowych danych odnośnie mocy, rodzaju czy wieku poszczególnych źródeł ciepła. Ze względu na to, że wszystkie piece lub kotłownie indywidualne zasilają tylko obiekty, w których są zainstalowane, należy zakładać, że są to źródła ciepła o mocach rzędu kilku kilowatów, a w nielicznych przypadkach, gdy kotłownia ogrzewa większy obiekt (szkoły, urzędy itp.) istnieją źródła ciepła o mocach kilkudziesięciu kilowatów. Kotłownie działają głównie w oparciu o miał, węgiel, gaz i olej opałowy. Na terenie Gminy i Miasta Grójec energia cieplna wykorzystywana jest: do ogrzewania pomieszczeń i przygotowania ciepłej wody użytkowej w budownictwie mieszkaniowym; do przygotowania posiłków w gospodarstwach domowych; na potrzeby zakładów przemysłowych (ogrzewanie, c.w.u., technologia); do ogrzewania pomieszczeń i przygotowania c.w.u. i na potrzeby technologiczne (w kuchniach) w szkołach oraz innych obiektach usługowych i użyteczności publicznej. Głównym źródłem ciepła dla miasta jest ciepłownia miejska zlokalizowana przy ul. Sportowej 3 w Grójcu, której właścicielem jest Gmina Grójec. Ciepłownia tak jak i cały system ciepłowniczy miasta od sierpnia 2005 roku (na okres 10 lat) jest dzierżawiona przez spółkę Energetyka Cieplna miasta Skarżysko-Kamienna Sp. z o.o. Energetyka Cieplna miasta Skarżysko-Kamienna Sp. z o.o. działa na rynku ciepłowniczym już od 1974r. Swą działalnością obejmuje regiony na terenie województwa świętokrzyskiego, mazowieckiego, łódzkiego oraz podlaskiego. Spółka dostarcza konkurencyjne i przyjazne środowisku ciepło do odbiorców indywidualnych oraz przemysłu i handlu w sposób, który umożliwia racjonalne jego użytkowanie. Spółka podejmuje działania mające na celu przyłączenie nowych odbiorców do systemu ciepłowniczego. Prace związane z modernizacją 42

43 i rozbudową systemu grzewczego służą temu, by kolejni odbiorcy mogli w pełni korzystać z przyjaznego środowisku systemu ciepłowniczego. Klientami Spółki są: odbiorcy zasilani z sieci cieplnych - mieszkańcy budynków wielorodzinnych na terenie miast Skarżysko-Kamienna, Starachowice, Grójec, Drzewica, Sokółka, odbiorcy poza zasięgiem sieci ciepłowniczej - mieszkańcy budynków wielorodzinnych znajdujących się poza zasięgiem sieci ciepłowniczej, zasilani w energię cieplną wytwarzaną w oparciu o gaz bądź olej opałowy, klienci indywidualni instytucje, zakłady produkcyjne posiadające własne źródła ciepła i/lub sieci ciepłownicze oddający je w eksploatację firmie zewnętrznej w celu optymalizacji kosztów zaopatrzenia w energię cieplną, spółki ciepłownicze, inwestorzy nieposiadający własnych biur projektowych bądź pracowników posiadających wiedzę i doświadczenie z zakresu projektowania sieci i węzłów ciepłowniczych, instalacji sanitarnych oraz wykonywania audytu energetycznego. Głównym polem działania Energetyki Cieplnej miasta Skarżysko-Kamienna Sp. z o.o. w zakresie energii cieplnej jest produkcja, przesył i dystrybucja ciepła sieciowego. Ciepło sieciowe jest jednym z możliwych sposobów ogrzewania domów, mieszkań i lokali użytkowych. Ciepło sieciowe w aglomeracji miejskiej jest najtańszym źródłem ciepła, to również ogromne bezpieczeństwo, komfort i wygoda użytkowania. Spółka Energetyka Cieplna miasta Skarżysko-Kamienna w ramach strategii kompleksowej obsługi oferuje również szereg usług z zakresu projektowania, doradztwa i eksploatacji instalacji i urządzeń takich jak: usuwanie awarii i naprawa węzłów cieplnych, regulacja parametrów pracy węzłów cieplnych, doradztwo i projektowanie techniczno-inżynieryjne na terenie całej Polski, opracowanie audytu energetycznego budynków, projektowanie instalacji sanitarnych i ciepłowniczych, badanie laboratoryjne opału. Głównym udziałowcem spółki Energetyka Cieplna miasta Skarżysko-Kamienna jest EPS Polska Holding Sp. z o.o. (63,85% udziałów), natomiast drugim udziałowcem jest Gmina Skarżysko-Kamienna 36,15% kapitału zakładowego. Ciepłownia miejska W ciepłowni miejskiej w Grójcu zainstalowane są trzy kotły węglowe o łącznej mocy zainstalowanej 15,5 MW. Szczegółowe dane dotyczące źródeł ciepła zwiera poniższa tabela: Nazwa urządzenia KOCIOŁ 1 KOCIOŁ 2 KOCIOŁ 3 Typ WR WR WR 2,5-014 Nr fabryczny Nr ewid. UDT Parametry 1,6 MPa/150 0 C 1,6 MPa/150 0 C 1,6 MPa/150 0 C Moc [MW] 5,8 5,8 2,9 Rok budowy/remontu 1976/ / /2005 Stan urządzenia dobry dobry dobry Rodzaj paliwa miał węglowy miał węglowy miał węglowy *Dane Energetyka Cieplna miasta Skarżysko-Kamienna Sp. z o.o. 43

44 Energetyka Cieplna miasta Skarżysko-Kamienna Sp. z o.o. eksploatuje na terenie miasta sieć ciepłowniczą wysokoparametrową o parametrach obliczeniowych 130/70 0 C oraz sieć czteroprzewodową niskoparametrową. Siecią tą dostarczana jest energia cieplna do odbiorców na potrzeby centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej. Ciśnienie dyspozycyjne w źródle jest na poziomie około 1,6 MPa. Na terenie Grójca jest 7802,5 m sieci cieplnej, w tym: ,7 m sieci kanałowej wysokoparametrowej, ,3 m sieci preizolowanej wysokoparametrowej, - 285,5 m sieci preizolowanej niskoparametrowej. Sieć cieplna preizolowana jest w stanie bardzo dobrym, natomiast sieć wykonana w technologii tradycyjnej w stanie ogólnym złym, sukcesywnie poddawana jest wymianie. Z miejskiej sieci ciepłowniczej zasilane są węzły indywidualne i grupowe, co i cwu, w części opomiarowane, z wymiennikami typu JAD. Zestawienie węzłów cieplnych oraz odbiorców zawiera poniższa tabela: Lp. Adres odbiorcy Różnica temp. Tz/Tp (co) Moc zamówiona [kw] Qco Qcw 44 Razem moc zamówiona [kw] Wymiennikownia URZĄD GMINY I MIASTA 1 ul. Laskowa 2A 90/70 96,00-96,00 Laskowa 2A 2 ul. Piłsudskiego 45 90/70 67,00-67,00 Laskowa 2A 3 ul. Piłsudskiego 47 90/70 96,00-96,00 Laskowa 2A 4 ul. Niepodległości 7B 130/70 98,00-98,00 5 ul. Niepodległości 9 130/70 10,00-100,00 6 ul. Mszczonowska /70 41,60 53,50 95,10 7 ul. Polna 17 Dom Nauczyciela 130/70 40,00-40,00 Razem Urząd Gminy i Miasta 538,60 53,50 592,10 ZESPÓŁ ADMINISTRACYJNY PLACÓWEK OŚWIATOWYCH 8 ul. Laskowa 8 90/70 101,00-101,00 Laskowa 2A 9 Publiczna Szkoła Podstawowa nr 2 ul. Polna 17a 10 Publiczne Gimnazjum ul. Polna /70 162,00 23,00 185,00 130/70 287,00 40,00 327,00 Razem ZAPO 550,00 63,00 613,00 GRÓJECKI OŚRODEK SPORTU MAZOWSZE 11 Hala 130/70 70,00 30,00 100,00 12 Basen 130/70 225,00 75,00 300,00 13 Stadion 130/70 35,00 15,00 50,00 Razem GOS 330,00 120,00 450,00 ZESPÓŁ ZARZADCÓW NIERUCHOMOŚCI WOJSKOWEJ AGENCJI NIERUCHOMOŚCI 14 ul. Mogielnicka /70 228,00 45,00 273,00 15 ul. Mszczonowska /70 73,60 19,00 92,60 Razem ZZN WAN 301,60 64,00 365,60 STAROSTWO POWIATOWE 16 ul. Piłsudskiego /70 125,00 8,00 133,00 17 ul. Piłsudskiego 59B 130/70 38,00-38,00 18 Samodzielny Publiczny Zakład 130/70 240,00 93,00 333,00 Opieki Zdrowotnej ul. Skargi 10 Razem Starostwo Powiatowe 403,00 101,00 504,00 MIEJSKO-GMINNY OŚRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ 19 ul. Niepodległości 6A 130/70 45,00 3,00 48,00 Razem M-GOPS 45,00 3,00 48,00 GRÓJECKIE TOWARZYSTWO BUDOWNICTWA SPOŁECZNEGO 20 ul. Lewczyńska 12 90/70 69,00-69,00 Starostwo 1A

45 21 ul. Laskowa 2B 90/70 43,00-43,00 Laskowa 2A 22 ul. Laskowa 4 90/70 63,32 30,00 93,32 Laskowa 2A 23 ul. Starostwo 1A 130/70 79,00-79,00 Starostwo 1A 24 ul. Środkowa 2 90/70 64,00-64,00 Starostwo 1A 25 ul. Polna 5 130/70 47,40-47,40 26 ul. Mogielnicka /70 108,00-108,00 27 ul. Zatylna 5 130/70 78,00-78,00 28 ul. Laskowa 2 90/70 69,00-69,00 Laskowa 2A 29 Wspólnota Mieszkaniowa 130/70 70,00-70,00 Drogowców 2 ul. Drogowców 5 30 Wspólnota Mieszkaniowa 130/70 64,10-64,10 ul. Piłsudskiego 11 Razem GTBS 754,82 30,00 784,82 INNI ODBIORCY 31 Wspólnota Mieszkaniowa 130/70 60,00-60,00 ul. Piłsudskiego Prokuratura Rejonowa 130/70 20,00-20,00 ul. Niepodległości Grójecki Ośrodek Kultury 130/70 60,00-60,00 ul. Piłsudskiego 1 34 Spółdzielnia Mieszkaniowa 130/70 141,00 29,00 208,00 Zacisze ul. Polna 3a 35 Spółdzielnia Mieszkaniowa 130/70 151,00-180,00 Jabłuszko ul. Niepodległości Spółdzielnia Ogrodnicza 130/70 235,00-235,00 ul. Mogielnicka Telekomunikacja Polska 130/70 74,00-74,00 ul. Niepodległości 8 38 ZEORK ul. Mogielnicka /70 133,00-133,00 39 PPHU Pewel ul. Bankowa 1 130/70 69,00 60,00 129,00 40 RUCH ul. Piłsudskiego /70 24,00-24,00 Laskowa 2A 41 Poczta Polska Niepodległości 6 130/70 71,00-71,00 42 GDDKiA ul. Niepodległości /70 40,00-40,00 43 AGROSIMEX ul. Mogielnicka /70 29,00-29,00 Polna 44 PPH Polmark 130/70 45,00-45,00 ul. Mogielnicka Wspólnota Mieszkaniowa 130/70 65,00-65,00 ul. Drogowców 2 46 Wspólnota Mieszkaniowa 130/70 104,00-104,00 ul. Lewiczyńska Wspólnota Mieszkaniowa 130/70 114,00-114,00 ul. Piłsudskiego 59A 48 K. Lichosik ul. Starostwo 6 130/70 11,00-11,00 49 Publiczna Szkoła Podstawowa 130/70 438,00 77,00 515,00 nr 1 ul. Piłsudskiego Ako-Kowalczyk 130/70 120,00-120,00 51 Wspólnota Mieszkaniowa 130/70 112,00-112,00 ul. Mogielnica 1 52 Powiatowy Urząd Pracy 130/70 80,00 54,80 134,80 53 Prymus AGD W.J. Ślażyccy 130/70 56,00-56,00 54 Szymański Zdzisław 130/70 25,00-25,00 55 Sąd i Prokuratura 130/70 275,00-275,00 56 Bank Spółdzielczy 130/70 48,00-48,00 57 ELEA 130/70 240,00-240,00 Razem Inni , ,80 SPÓŁDZIELNIA MIESZKANIOWA SAMOPOMOC 58 Osiedle Polna 1 130/70 183,00 46,00 229,00 45

46 59 Osiedle Polna 2 130/70 183,00 40,00 223,00 60 Osiedle Polna 3 130/70 183,00 38,00 221,00 61 Osiedle Polna 4 130/70 191,00 49,00 240,00 62 Osiedle Polna 5 130/70 93,00 25,00 118,00 63 Osiedle Polna 6 130/70 93,00 23,00 116,00 64 Osiedle Polna 7 130/70 94,00 20,00 114,00 65 Osiedle Polna 8 130/70 94,00 19,00 113,00 66 Osiedle Polna 9 130/70 99,00 12,00 111,00 67 Osiedle Polna /70 283,00 74,00 357,00 68 Pawilon B 130/70 44,00 0,00 44,00 69 Pawilon C 130/70 40,00 0,00 40,00 70 Jana Pawła 5 C-1 W-1 130/70 188,00 42,00 230,00 71 Jana Pawła 5 C-1 W-2 130/70 93,00 27,00 120,00 72 Niepodległości 19 C-2 W-1 130/70 140,00 35,00 175,00 73 Niepodległości 19 C-2 W-2 130/70 115,00 22,00 137,00 74 Jana Pawła 5a C-3 W-1 130/70 169,00 45,00 214,00 75 Jana Pawła 5a C-3 W-1 130/70 112,00 30,00 142,00 76 Niepodległości 17 C-4 W-1 130/70 112,00 33,00 145,00 77 Niepodległości 17 C-4 W-2 130/70 169,00 50,00 219,00 78 Niepodległości 15 C-5 130/70 86,00 16,00 102,00 79 Niepodległości 13 C-6 130/70 140,00 36,00 176,00 80 Niepodległości 11 C-7 130/70 86,00 26,00 112,00 81 Niepodległości 7 130/70 298,00 22,00 320,00 82 Niepodległości 7a C-8 130/70 94,00 20,00 114,00 83 Piłsudskiego 6 130/70 180,00 62,00 242,00 84 Piłsudskiego 6a 130/70 148,00 46,00 194,00 85 Piłsudskiego 6b 130/70 199,00 25,00 224,00 86 Mogielnicka /70 206,00 20,00 226,00 87 Mogielnicka 30a 130/70 278,00 96,00 374,00 88 Mogielnicka 30b 130/70 222,00 75,00 297,00 89 Mogielnicka 30c 130/70 214,00 54,00 268,00 90 Mogielnicka 30e 130/70 216,00 65,00 281,00 91 Mogielnicka 30d baza 130/70 64,00 0,00 64,00 92 Mszczonowska /70 115,00 0,00 115,00 93 Mszczonowska /70 88,00 10,00 98,00 94 Mszczonowska 35b 130/70 221,00 58,00 279,00 95 Starostwo 2 130/70 68,00 0,00 68,00 96 Starostwo /70 70,00 8,00 78,00 Razem Spółdzielnia Mieszkaniowa Samopomoc 5671, , ,00 *dane Energetyka Cieplna miasta Skarżysko-Kamienna sp. z o.o. Produkcję oraz sprzedaż ciepła dla odbiorców w latach przedstawia poniższa tabela: Rok Produkcja ciepła [GJ] Sprzedaż ciepła [GJ] , , , , , , , , , ,58 *dane Energetyka Cieplna miasta Skarżysko-Kamienna sp. z o.o. Z powyższego wynika, iż od kilku lat rośnie produkcja i sprzedaż ciepła wytwarzanego przez spółkę Energetyka Cieplna miasta Skarżysko-Kamienna wykorzystywanego poprzez sieć ciepłowniczą w celu ogrzewania budynków oraz wody użytkowej dla odbiorców z terenu miasta Grójec. Obecnie moc zamówiona ciepła wynosi 13425,32 kw, w tym: centralne 46

47 ogrzewanie 11434,02 kw oraz ciepła woda użytkowa 1991,3 kw. Poniższa tabela obrazuje ilości mocy zamówionej przez głównych odbiorców ciepła w taryfie GA z terenu Grójca: Odbiorca Moc zamówiona co [kw] cuw [kw] co+cuw [kw] Urząd Miasta i Gminy 538,60 53,50 592,10 Zespół Adm. Placówek Oświatowych 101,00 0,00 101,00 Grójecki Ośrodek Sportu Mazowsze 330,00 120,00 540,00 Zespół Zarządców Nieruchomości Wojskowej 301,60 64,00 365,60 Agencji Nieruchomości Starostwo Powiatowe 463,00 101,00 564,00 Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej 45,00 3,00 48,00 Grójeckie Towarzystwo Budownictwa 754,82 30,00 784,82 Społecznego Inni 3229,00 350, ,80 Spółdzielnia Mieszkaniowa Samopomoc 5671, , ,00 RAZEM 11434, , ,32 * dane Energetyka Cieplna miasta Skarżysko-Kamienna sp. z o.o. Zużycie paliwa i energii elektrycznej przez ciepłownię miejską w latach przedstawia poniższe zestawienie: Rok Zużycie paliwa [w Mg] Zużycie energii elektrycznej [kwh] , , , , , , , , , ,00 *dane Energetyka Cieplna miasta Skarżysko-Kamienna sp. z o.o. Odbiorcy ciepła na terenie miasta Grójec zgodnie z 10 rozporządzenia taryfowego w zależności od źródła ciepła i od miejsca dostarczenia ciepła oraz uwzględniając zróżnicowane uzasadnionych kosztów ponoszonych przez przedsiębiorstwo, przydzieleni zostali do grupy taryfowej GA (czyli odbiorców dla których ciepło wytarzane jest w węglowym źródle ciepła, zlokalizowanym w Grójcu przy ul. Sportowej 3 i jest przesyłane siecią ciepłowniczą do węzłów cieplnych odbiorców) oraz grupy taryfowej GB (czyli odbiorców dla których ciepło wytarzane jest w węglowym źródle ciepła, zlokalizowanym w Grójcu przy ul. Sportowej 3 i jest przesyłane siecią ciepłowniczą do indywidualnych węzłów cieplnych eksploatowanych przez przedsiębiorstwo). Obowiązująca od lipca 2011r. taryfa ciepła dla Energetyki Cieplnej miasta Skarżysko-Kamienna Sp. z o.o. zatwierdzona została Decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 15 lipca 2011r. nr OŁO (25)/2011/291/IX/MG. Wysokość cen i stawek opłat dla odbiorców grupy taryfowej GA i GB dla miasta Grójec przedstawiają poniższe tabele (w cenach netto): 47

48 * w zakresie wytwarzania ciepła: # jednostka miary cena cena za zamówioną moc cieplną zł/mw/m-c 6458,32 zł/mw/rok 77499,78 cena ciepła zł/gj 28,35 cena nośnika ciepła zł/m 3 16,99 * w zakresie przesyłania i dystrybucji ciepła: grupa stawki opłat za usługi przesyłowe odbiorców stawki opłat stałych stawki opłat zmiennych zł/mw/m-c netto zł/mw/rok zł/gj GB 1 583,38 6, ,53 GA 2 927,51 12, ,14 Zmiany procentowe cen ciepła na przestrzeni ostatnich 4 lat: rok wzrost cen o 3,754%, rok wzrost cen o 12,000%, rok wzrost cen o 4,000%, rok wzrost cen o 10,690%. Zaopatrzenie w ciepło Spółdzielnia Mieszkaniowa Samopomoc Największym odbiorcą ciepła sieciowego na terenie miasta jest Spółdzielnia Mieszkaniowa Samopomoc. Budynki zasilane są z systemu ciepłowniczego ciepłowni miejskiej, którego dystrybucją i przesyłem zajmuje się spółka Energetyka Cieplna miasta Skarżysko-Kamienna Sp. z o.o.. Obecnie wszystkie sieci są własnością Gminy Grójec. Część budynków należących do spółdzielni ogrzewana jest z własnych kotłowni. Są to obiekty przy: - ul. Kasztanowej 28 2 piece gazowe typu JUBAN o mocy 2x280 kw, - ul. Kasztanowej 3 piec gazowy typu VALIANT o mocy 172 kw, - ul. Kasztanowej 1 2 piece typu JUBAN Gaz o mocy 230 kw i 170 kw, - ul. Piłsudskiego 80 2 piecie gazowe typu JUBAN GAZ 2x50 kw. Spółdzielnia Mieszkaniowa SAMOPOMOC nie prowadzi sprzedaży ciepła dla odbiorców z terenu miasta Grójec. Całkowita roczna produkcja ciepła w poszczególnych latach okresu wynosiła: 5676 GJ w 2005 roku, 9186 GJ w 2006 roku, 6892 GJ w 2007 roku, 6912 GJ w 2008 roku, 7383 GJ w 2009 roku, 7708,80 GJ w 2010 roku. Obecnie spółdzielnia nie korzysta ani też nie planuje realizacji inwestycji w kierunku wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Podstawowe informacje dotyczące zużycia ciepła bloków należących do spółdzielni przedstawia poniższa tabela (dane za 2010 rok): 48

49 Adres budynku Zużycie ciepła w skali roku w GJ c.o. c.w.u. Osiedle Polna bl ,87 628,00 Osiedle Polna bl ,17 542,00 Osiedle Polna bl ,37 592,00 Osiedle Polna bl.4 975,60 609,00 Osiedle Polna bl.5 463,25 387,00 Osiedle Polna bl.6 566,89 421,00 Osiedle Polna bl.7 546,28 254,00 Osiedle Polna bl.8 529,74 408,00 Osiedle Polna bl.9 707,96 333,00 Osiedle Polna Pawilon A Osiedle Polna bl ,39 925,00 Jana Pawła II ,00 933,00 Jana Pawła II 5A 1542,00 760,00 Niepodległości ,00 726,00 Niepodległości 7A 492,24 253,00 Niepodległości ,81 244,00 Niepodległości ,00 690,00 Niepodległości 13A Niepodległości ,79 260,00 Niepodległości ,30 873,00 Niepodległości ,00 831,00 Piłsudskiego ,00 758,00 Piłsudskiego 6A 996,00 357,00 Piłsudskiego 6B 904,00 407,00 Olimpijska 3 indywidualne piecyki gazowe co+cw Mszczonowska ,81 piecyki cw Starostwo 2 657,00 piecyki cw Starostwo ,00 193,00 Mogielnicka ,00 573,00 Mszczonowska ,13 343,00 Mszczonowska 35A Mszczonowska 35B Mszczonowska 35C 1099, ,00 Mogielnicka , ,00 Mogielnicka 30A Mogielnicka 30B 1318, ,00 Mogielnicka 30C 1199,00 814,00 Mogielnicka 30E 1221,00 595,00 Piłsudskiego 80 kotłownia piec gazowy piecyki cw Kasztanowa 1 Kotłownia piece gazowe Kasztanowa 3 Kasztanowa 28 Osiedle Polna Pawilon C 376,00 0,00 Osiedle Polna Pawilon B 423,77 0,00 Mogielnicka 30D Biuro S.M. 808,12 0,00 SAMOPOMOC RAZEM 7708,80 *dane spółdzielni 49

50 Zużycie paliwa (gazu) przez kotłownie w poszczególnych latach okresu oraz przewidywane zapotrzebowanie na gaz w latach przedstawia poniższe zestawienie: Wyszczególnienie Zużycie gazu w latach oraz zapotrzebowanie na gaz w latach (w m 3 ) Kasztanowa Kasztanowa Kasztanowa Piłsudskiego *dane spółdzielni Zaopatrzenie w ciepło budynki użyteczności publicznej oraz pozostałe budowle Dane dotyczące zaopatrzenia w ciepło budynków użyteczności publicznej zlokalizowanych na terenie Gminy i Miasta Grójec przedstawia poniższa tabela: Nazwa obiektu/budynku Publiczna Szkoła Podstawowa nr 3 w Grójcu, ul. Armii Krajowej 34 Powierzchnia użytkowa budynku (m 2 ) 50 Moc źródła kw Publiczna Szkoła Podstawowa w Bikówku ,5 kw Publiczna Szkoła Podstawowa w Częstoniewie Publiczna Szkoła Podstawowa w Lesznowoli Liceum Ogólnokształcące im. Piotra Skargi w Grójcu, ul. Poświętne 17 Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Armii Krajowej Obwodu Głuszec Grójec ul. Skargi 12 Publiczne Przedszkole nr 4 w Grójcu, ul. Okrężna 1a Publiczne Przedszkole Prowadzone przez Zgromadzenie Córek Maryi Niepokalanej w Grójcu, ul. Mogielnicka 15 Niepubliczne Przedszkole Klub Przedszkolaka, ul. Zacisze 15 Lesznowola Niepubliczna Rzemieślnicza Szkoła Zawodowa Cechu Rzemiosł Różnych w Grójcu ul. POW 4 Dom Pomocy Społecznej dla Osób Przewlekle Chorych Psychicznie w Lesznowoli, ul. Grójecka 1 Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna ul. Mogielnica 67 Zakład Wodociągów i Kanalizacji ul. Starostokowa 6 Dział Techniczny kw kw 1.307,2 230 kw 170 kw 3.979,75 2x208 kw kw 827 2x30 kw 200 b.d , kw 24 kw CO 2x160 kw c.w.u.160 kw warzelne kotły 3x13 kw 24 kw 35 kw 350 7,5 kw Oczyszczalnia ścieków Kobylin 1D kw Urząd Skarbowy Grójec ul. Skargi x70 kw PKS Sp. z o.o. Grójec ul. Laskowa 26 Warsztat x 210 kw Źródło ciepła/rodzaj paliwa kotłownia gazowa kotłownia gazowa kotłownia gazowa kotłownia gazowa kotłownia gazowa kotłownia gazowa kotłownia gazowa kotłownia gazowa kotłownia węglowa kotłownia gazowa kotłownia gazowa kotłownia gazowa kotłownia gazowa kotłownia olejowa kotłownia gazowa kotłownia gazowa Zużycie opału/ciepła (w skali roku) m³ m³ m³ m³ m³ m³ m³ m³ b.d m³ m m³ m litrów m m³

51 Nazwa obiektu/budynku Powierzchnia Źródło Zużycie Moc użytkowa ciepła/rodzaj opału/ciepła budynku (m 2 źródła ) paliwa (w skali roku) PKS Sp. z o.o. Grójec ul. Laskowa 26 kotłownia kw Biurowiec gazowa m³ PKS Sp. z o.o. Grójec ul. Laskowa 26 kotłownia kw Dworzec gazowa m³ kotłownia Areszt Śledczy Grójec ul. Armii Krajowej ,8 200 kw gazowa m³ Hotel Zacisze ul. Orzeszkowej 27 Grójec kw gaz 3,5 kw węgiel b.d. Hotel Centrum Al. Niepodległości 3 Grójec kw kotłownia gazowa m³ Hotel Wiktoriański kotłownia ,5 kw ul. Ks. Piotra Skargi 39 Grójec gazowa m³ Kościół p.w. Miłosierdzia Bożego ul. Jana Pawła II 24 Kościół p.w. Bł. Honorata Koźmińskiego Lesznowola plebania 441 m 2 70 kw m 3 kotłownia budynek kościoła gazowa 445 m 2 90 kw m 3 plebania 198 m 2 kotłownia b.d m 3 gazowa budynek kościoła 312 m 2 Pozostałe budynki, w tym przedsiębiorstwa Dom Nauczyciela w Bikówku kw Dom Nauczyciela w Bikówku II kw Dom Nauczyciela Lesznowola 249,64 48 kw Zakład Produkcji Rolnej MIROPASZ s.j. Mirowice FAURECIA Grójec ul. Spółdzielcza 4 Chemiczna Spółdzielnia Pracy TECHNOCHEMIA Grójec ul. Fabryczna 3 Cukiernicza Spółdzielnia Inwalidów JEDNOŚĆ Grojec ul. Piłsudskiego 32 KON-VIN Głuchów ul. Leśna 3 ZTS ZCS Polska sp. z o.o. ul. Laskowa 29a JADAR PTE Grójec ul. Armii Krajowej m 2 + produkcja m 2 + produkcja m 2 Budynek R&D Center m 2 Magazyn Vectura m 2 + produkcja m 2 + produkcja 1500 m 2 + produkcja b.d. hale produkcyjne i magazyny bez ogrzewania 4,3 MW Gaz ogrzewanie: 816 kw; 814 kw; 230 kw; 940 kw Gaz produkcja: 758 kw; 600 kw; 890 kw; Olej ogrzewanie 940 kw ogrzewanie 170 kw 200 kw 294 kw c.o. 490 kw spalarka tlenku etylenu 2x2,1 MW 28 kw i 300 kw dla c.o. 3x1,4 MW produkcja piec parowy OR5 2 szt. piec wodny WR5 ogrzewane maleńkie biuro kotłownia gazowa kotłownia gazowa kotłownia gazowa miał węglowy kotłownia gazowa + olej opałowy kotłownia gazowa kotłownia olejowa kotłownia gazowa kotły gazowoolejowe (olej jako rezerwa) kotłownia olejowa kotłownia opalana miałem energia elektryczna NN *dane Urzędu Gminy i Miasta (zamieszono budynki, o których była możliwość pozyskania informacji) m³ m³ m³ b.d m 3 gazu kg oleju opałowego m 3 gazu kg oleju opałowego m m 3 gazu 997 ton oleju opałowego ton b.d. 51

52 Charakterystyka budynków komunalnych zasobów mieszkaniowych, stanowiących własność gminy zamieszczona jest w poniższej tabeli: Adres Liczba Stan techniczny budynku/ Sposób ogrzewania mieszkańców potrzeby modernizacyjne Armii Krajowej 2 lokale użytkowe elektryczne po remoncie Armii Krajowej 4 27 węgiel, drewno po remoncie Armii Krajowej 6 23 węgiel, drewno po remoncie Armii Krajowej 6a 3 węgiel, drewno # Armii Krajowej 6b 12 węgiel, drewno # Armii Krajowej węgiel, drewno do remontu Armii Krajowej 10a 9 węgiel, drewno do remontu Armii Krajowej 10b 13 węgiel, drewno do remontu Armii Krajowej13 13 węgiel, drewno # Armii Krajowej13a 15 węgiel, drewno # Armii Krajowej węgiel, drewno do remontu Armii Krajowej 22a 15 węgiel, drewno do remontu Armii Krajowej 24 lokale użytkowe gaz # Armii Krajowej węgiel, drewno do remontu Jana Pawła II gaz indywidual. ocieplony Kościelna 11 lokale użytkowe gaz # Lewiczyńska węgiel, drewno # Mogielnicka 8 23 węgiel, drewno # Mogielnicka 17 3 węgiel, drewno do rozbiórki Mszczonowska 23 - sieć cieplna ocieplony Mszczonowska 23a 14 węgiel, drewno # Mszczonowska 23c 15 węgiel, drewno # Niepodległości 7b 51 sieć cieplna do termomodernizacji Niepodległości 9 14 sieć cieplna # Niepodległości 9a 12 sieć cieplna # Niepodległości węgiel, drewno # Niepodległości węgiel, drewno # Piłsudskiego gaz indywidual. do remontu Piłsudskiego 17a 13 gaz indywidual. do remontu Piłsudskiego 18 9 węgiel, drewno # Piłsudskiego sieć cieplna # Piłsudskiego sieć cieplna do remontu Piłsudskiego węgiel, drewno # Piłsudskiego 94a 52 gaz indywidual. ocieplony Piłsudskiego 94d 42 gaz indywidual. ocieplony Piłsudskiego 94e 56 gaz indywidual. ocieplony Piłsudskiego 94f 55 gaz indywidual. ocieplony Piotra Skargi 4 12 węgiel, drewno do rozbiórki Piotra Skargi 5 23 węgiel, drewno do remontu Piotra Skargi 9 15 węgiel, drewno do remontu Plac Wolności 4 - węgiel, drewno do remontu Plac Wolności 5 15 węgiel, drewno do remontu Polna 17 - sieć cieplna do termomodernizacji Poświętne 3 7 węgiel, drewno do rozbiórki Poświętne 3a 12 gaz indywidual. # Starostokowa 1 18 węgiel, drewno # Szpitalna 6 6 węgiel, drewno # Wybickiego 5 31 gaz indywidual. ocieplony Częstoniew Kol. 59a 38 gaz indywidual. # Częstoniew Kol. 59b - gaz indywidual. ocieplony Głuchów Parkingowa 6 10 węgiel, drewno do remontu 52

53 Głuchów Okrężna 5 9 węgiel, drewno do rozbiórki Gościeńczyce węgiel, drewno # Kobylin 37b 9 węgiel, drewno # Kośmin 35a 4 węgiel, drewno do rozbiórki Lesznowola Grójecka 6 - gaz centralne ocieplony Lesznowola Krótka 2 - gaz centralne do termomodernizacji Mirowice Parkingowa 2 9 węgiel, drewno do remontu Pabierowice węgiel, drewno do remontu Skurów węgiel, drewno # Wola Worowska 20a 8 gaz indywidual. do termomodernizacji Wola Worowska węgiel, drewno # Wola Worowska 76a 8 węgiel, drewno # *wg danych Urzędu Gminy i Miasta Grójec Na terenie gminy funkcjonuje Grójeckie Towarzystwo Budownictwa Społecznego, które jako spółka powołane zostało przez Gminę Grójec, będącą jedynym jej właścicielem i udziałowcem, w celu realizacji przy pomocy pozyskanych preferencyjnych kredytów przedsięwzięć budowlanych z mieszkaniami przeznaczonymi na wynajem, co przyczynia się do poprawy sytuacji mieszkaniowej na przedmiotowym terenie. Podstawowa działalność spółki polega na budowie domów mieszkalnych pod wynajem i ich eksploatacji. Ponadto GTBS świadczy usługi w zakresie zarządzania nieruchomościami wspólnot mieszkaniowych, które nie stanowią własności Spółki. Obecnie Towarzystwo zarządza 22 budynkami wielorodzinnymi wspólnot mieszkaniowych, które są położone w na terenie Grójca. Dane dotyczące zaopatrzenia w ciepło z ciepłowni miejskiej budynków należących do w/w spółki, jak również zarządzanych przez nią zlokalizowanych na terenie Gminy i Miasta Grójec przedstawia poniższa tabela: Adres budynku Sposób zasilania w ciepło Zużycie ciepła w skali roku w GJ c.o. c.w.u. Lewiczyńska 12 ciepłownia miejska 967,50 - Laskowa 2B ciepłownia miejska 602,54 - Laskowa 4 ciepłownia miejska 702,32 185,09 Starostwo 1A ciepłownia miejska 478,29 - Środkowa 2 ciepłownia miejska 891,01 - Polna 5 ciepłownia miejska 412,80 - Mogielnicka 10 ciepłownia miejska 653,87 - Zatylna5 ciepłownia miejska 605,24 - Laskowa 2 ciepłownia miejska 368,37 - Wspólnota Mieszkaniowa ciepłownia miejska 599,96 - Drogowców 5 Wspólnota Mieszkaniowa ciepłownia miejska 452,94 - Piłsudskiego 11 *dane GTBS sp. z o.o. Ponadto w trzech zarządzanych przez GTBS wspólnotach mieszkaniowych posiadających własne kotłownie do celów grzewczych i wytwarzania cwu wykorzystywany jest gaz ziemny. Przybliżone roczne wartości zużycia tego paliwa przedstawia się następująco: - Wspólnota Mieszkaniowa Orzeszkowej m 3, - Wspólnota Mieszkaniowa Orzeszkowej m 3, - Wspólnota Mieszkaniowa Piotra Skargi m 3. 53

54 Podobnie we wspólnotach mieszkaniowych zlokalizowanych przy ulicy: Brzozowej 15, Piłsudskiego 94b i Piłsudskiego 94c.W większości pozostałych budynków gaz ziemny wykorzystywany jest do wytwarzania cwu indywidualnymi podgrzewaczami gazowymi. Aktualne zapotrzebowanie mocy i energii cieplnej Wielkość zapotrzebowania ciepła u odbiorcy została określona dla gminy i miasta przyjmując następujące kategorie odbiorców: budownictwo mieszkaniowe: jednorodzinne i wielorodzinne; budynki użyteczności publicznej (oświata i szkolnictwo, ośrodki sportowe, budynki komunalne - administracyjne, przedsiębiorstwa gminne itp.); produkcja, usługi komercyjne i wytwórczość (sklepy, hurtownie, składy, zakłady produkcyjne itp.). Dokonane zostało również uporządkowanie zapotrzebowania ciepła w zależności od sposobu jego pokrycia, wyróżniając przy tym następujące kategorie: system ciepłowniczy - obejmuje odbiorców zaopatrywanych w ciepło z systemu ciepłowniczego Energetyka Cieplna miasta Skarżyska-Kamienna sp. z. o.o., gaz sieciowy - obejmuje kotłownie lokalne i indywidualne opalane gazem sieciowym; ogrzewania węglowe - obejmuje kotłownie z kotłami opalanymi węglem oraz w odniesieniu do mieszkań ogrzewanych indywidualnie obejmuje mieszkania z ogrzewaniem etażowym (opalanym węglem) lub piecami kaflowymi; inne paliwo - obejmuje ogrzewanie przy wykorzystaniu jako paliwa: oleju opałowego, gazu płynnego, energii elektrycznej, biomasy, biogazu lub innego paliwa. Na terenie Gminy i Miasta Grójec ponad 60% stanowi budownictwo indywidualne oraz wielorodzinne (spółdzielnie mieszkaniowe, wspólnoty mieszkaniowe), natomiast reszta to zasoby komunalne miasta, zakładów pracy oraz pozostałe podmioty. Powierzchnia ogrzewana budynków na przedmiotowym terenie, według ich funkcji przedstawia się następująco (dane GUS, UGiM, jednostek samorządowych itp.): zabudowa mieszkaniowa indywidualna m 2, zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna (bloki spółdzielni mieszkaniowej, wspólnot mieszkaniowych oraz zakładów pracy ) m 2 zasoby komunalne m 2, budynki użyteczności publicznej zlokalizowane na terenie gminy i miasta m 2, obiekty pod działalność gospodarczą: - będące własnością osób fizycznych m 2, - będące własnością osób prawnych m 2, zasoby GTBS m 2, pozostałe obiekty (szacunkowo) m 2. Założenia (stan obecny): około 35% budynków mieszkalnych wybudowano po 1990 roku (przyjmuje się, że z zastosowaniem energooszczędnych technologii). Budynki nowe to około 40% całkowitej powierzchni użytkowej (oraz kubatury) mieszkań w gminie (większy metraż); przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania wybudowanego po 1990 roku wynosi około m 2, 54

55 budynki użytkowane na terenie gminy powstawały w różnym okresie, zgodnie z przepisami i normami obowiązującymi w okresie ich budowy. Ponieważ nie jest możliwe w sposób wiarygodny ustalić wieku budynków, przyjęto wskaźniki przeciętnego rocznego zużycia energii cieplnej na ogrzanie 1m 2 budynku wielorodzinnego w wysokości 315 kwh/m 2. Odpowiada to jednostkowemu zapotrzebowaniu mocy 0,05 kw/m 2 ; zapotrzebowanie ciepła dla budynku jednorodzinnego określono analogicznie, lecz przyjmując wyższy wskaźnik jednostkowego zapotrzebowania ciepła w wielkości 0,07 kw/m 2 ; wskaźniki zapotrzebowania na ciepło zależne są od wieku budynku, gdyż pewne technologie budowlane zmieniały się w określony sposób w czasie. W przybliżonym stopniu można przypisać budynkom o określonym wieku wskaźnik zużycia energii. Orientacyjne wskaźniki zapotrzebowania na ciepło w zależności od wieku budynku przedstawia poniższa tabela: Budynki budowane w latach Średni wskaźnik zużycia energii cieplnej (kwh/m 2 a) do po * zapotrzebowanie ciepła dla budynków handlowych i usługowych określono jak dla budynków jednorodzinnych; zapotrzebowanie ciepła dla obiektów użyteczności publicznej określono wg mocy zainstalowanej w kotłowniach; roczne zużycie energii na ogrzewanie w zabudowie mieszkaniowej (jednorodzinnej i wielorodzinnej) określono na poziomie od 500 do 650 MJ/m 2 /rok; wskaźnik średniego zużycia wody określono na poziomie 80 dm 3 /mieszkańca/dobę, co daje około MJ/mieszkańca/rok. W obliczeniach całkowitego zużycia ciepła na potrzeby przygotowania ciepłej wody użytkowej w gospodarstwach domowych przyjęto średnią wartość zużycia równą 4000MJ/mieszkańca/rok. W budynkach pozostałych, tj. obiektach użyteczności publicznej oraz dla podmiotów gospodarczych (handel, usługi) zapotrzebowanie na ciepłą wodę przyjęto w wysokości 10% zapotrzebowania na ogrzewanie. Uwzględniając powyższe założenia i wielkości szacunkowe, aktualne zapotrzebowanie na moc cieplną na terenie gminy i miasta oszacowano na 64,4 MW, natomiast roczne zużycie energii cieplnej oszacowano na około 920,2 TJ, w tym zużycie energii na ogrzewanie 811,4 TJ, a na przygotowanie ciepłej wody 108,8 TJ. Największy udział w ogólnym zapotrzebowaniu na ciepło ma budownictwo mieszkaniowe jednorodzinne około 50% (32,4 MW). W dalszej kolejności występują odbiorcy z grupy działalności gospodarczej 29% w zapotrzebowaniu mocy oraz budynki mieszkalne wielorodzinne - 7% (4,9 MW). Szczegółowe informacje zawierają poniższe tabele. 55

56 Roczne zapotrzebowanie na ciepło w gminie: Wyszczególnienie: (MW) Budynki mieszkalne jednorodzinne 32,4 Budynki mieszkalne wielorodzinne 4,9 Zasoby komunalne 1,6 Budynki GTBS 0,5 Budynki sfery działalności gospodarczej 18,7 Budynki użyteczności publicznej 2,8 Pozostałe budynki 3,5 RAZEM 64,4 * obliczenia własne Roczne zużycie energii na ogrzewanie i przygotowanie ciepłej wody: Wyszczególnienie: (TJ/a) CO 811,4 CWU 108,8 RAZEM 920,2 * obliczenia własne Aktualne roczne zapotrzebowanie na moc cieplną na terenie Gminy i Miasta Grójec 4,35% 5,43% 29,04% 0,78% 50,31% Budynki mieszkalne jednorodzinne Budynki mieszkalne wielorodzinne Zasoby komunalne Budynki GTBS Budynki sfery działalności gospodarczej Budynki użyteczności publicznej Pozostałe budynki 2,48% 7,61% 56

57 2. Ocena stanu obecnego. Cele podstawowe Mieszkańcy gminy niepodłączeni do ciepła sieciowego korzystają z indywidualnych systemów grzewczych, które są źródłem znacznej emisji substancji wpływających negatywnie na zdrowie człowieka i środowisko przyrodnicze (m.in.: CO, SO 2, NO x, pyły, zanieczyszczenia organiczne itd.). Negatywny efekt wynika z funkcjonowania niskosprawnych urządzeń grzewczych oraz spalania paliw złej jakości (zasiarczony, zapopielony i niskokaloryczny węgiel, muły węglowe, a w szczególności odpady z gospodarstw domowych. Wprowadzanie do powietrza zanieczyszczeń z palenisk domowych przez osoby fizyczne nie podlega żadnym ograniczeniom prawnym, organizacyjnym czy ekonomicznym. Osoby ogrzewające mieszkania (w budynkach istniejących, inaczej jest przy budowie np. nowych domów jednorodzinnych, gdzie źródło ciepła musi spełniać wymogi ochrony środowiska) nie muszą uzyskiwać zgody na funkcjonowanie pieców domowych, nie podlegają kontroli w zakresie wielkości emisji i nie wnoszą opłat za korzystanie ze środowiska, nie podlegają także kontroli w zakresie rodzaju i jakości spalanych paliw. Ponieważ w przeważającej części za emisję zanieczyszczeń do powietrza (np. pyłu PM10) odpowiadają indywidualne paleniska węglowe, ich likwidacja ma priorytetowe znaczenie. Obecnie jednym z głównych rozwiązań, uzasadnionych ekonomicznie i ekologicznie, jest stosowanie czystych technologii spalania węgla. Kotły nowej generacji, oparte na technice dolnego i górnego spalania w części złoża, można zaliczyć do grupy urządzeń grzewczych realizujących technologię czystego spalania węgla. Natomiast możliwości korzystania z energii odnawialnej w indywidualnych systemach grzewczych są raczej ograniczone ze względu na bariery finansowe i techniczne. Indywidualne gospodarstwa domowe mają wielkie możliwości ochrony powietrza atmosferycznego poprzez oszczędzanie energii. Jednym z podstawowych działań, mających na celu ograniczenie zużycia energii cieplnej przez mieszkańców jest termomodernizacja budynków poprzez docieplanie ścian, wymianę lub doszczelnienie okien i drzwi zewnętrznych. Większość budynków nie posiada bowiem dostatecznej izolacji termicznej, co jest główną przyczyną nadmiernej straty ciepła. W uproszczeniu można przyjąć, że ochrona cieplna budynków wybudowanych przed 1981 roku jest słaba, przeciętna w budynkach z lat , dobra w budynkach powstałych w latach i bardzo dobra w budynkach zbudowanych po 1995 r. Energochłonność wynika zatem z niskiej izolacyjności cieplnej przegród zewnętrznych, a więc ścian, dachów i podłóg. Duże straty ciepła powodują także okna, które na ogół są nieszczelne i niskiej jakości. Kolejną ważną przyczyną dużego zużycia paliw i energii, a tym samym wysokich kosztów za ogrzewanie jest niska sprawność układu grzewczego. Wynika to przede wszystkim z niskiej sprawności samego źródła ciepła (kotła), ale także ze złego stanu technicznego instalacji wewnętrznej, która zwykle jest rozregulowana, a rury źle izolowane i podobnie jak grzejniki zarośnięte osadami stałymi. Ponadto brak jest możliwości łatwej regulacji i dostosowania zapotrzebowania ciepła do zmieniających się warunków pogodowych (automatyka kotła) i potrzeb cieplnych w poszczególnych pomieszczeniach (przygrzejnikowe zawory termostatyczne). Sprawność domowej instalacji grzewczej można podzielić na 4 główne składniki: 57

58 1. Sprawność samego źródła ciepła (kotła, pieca) - można przyjąć, że im starszy kocioł tym jego sprawność jest mniejsza, natomiast sprawność np. pieców ceramicznych (kaflowych) jest o około połowę mniejsza niż dla innych kotłów. 2. Sprawność przesyłania wytworzonego w źródle (kotle) ciepła do odbiorników (grzejniki) - jeżeli pomieszczenie ogrzewane jest np. piecem ceramicznym strat przesyłu nie ma, gdyż źródło ciepła znajduję się w tym samym pomieszczeniu. W przeciwnym wypadku (np. kocioł w piwnicy) przesyłanie ciepła następuje za pomocą wody w przewodach (rurach). Brak izolacji rur oraz wieloletnia eksploatacja instalacji bez jej płukania z pewnością powodują obniżenie jej sprawności. 3. Sprawność wykorzystania ciepła, która związana jest m.in. z usytuowaniem grzejników w pomieszczeniu. 4. Sprawność instalacji dająca możliwość regulacji systemu grzewczego - takie elementy jak przygrzejnikowe zawory termostatyczne w połączeniu z nowoczesnymi grzejnikami o małej bezwładności (szybko się wychładzają i szybko nagrzewają) oraz automatyka kotła (np. pogodowa) pozwalają nawet trzykrotnie zmniejszyć stratę regulacji w stosunku do instalacji starej. Ocenę stanu obecnego zaopatrzenia w ciepło na terenie Gminy i Miasta Grójec wykonano metodą analizy SWOT: Mocne strony: Wysoki wskaźnik zgazyfikowania Zmodernizowane/ekologiczne systemy grzewcze w większości budynków użyteczności publicznej Stopniowe przeprowadzanie inwestycji polegających na termomodernizacji budynków racjonalizacja potrzeb cieplnych Zaspokojenie potrzeb odbiorców w zakresie dostępności paliw bezpieczeństwo energetyczne Wykonane prace termomodernizacyjne w większości budynków wielorodzinnych Istniejące rezerwy mocy Ciepłownia miejska Szanse: Rozwój odnawialnych źródeł energii w oparciu o lokalne zasoby Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców Słabe strony: Obecność tradycyjnych źródeł ciepła bazujących na węglu i produktach węglopochodnych Znaczny udział źródeł tzw. niskiej emisji w pokrywaniu potrzeb cieplnych Niska aktywność inwestorów i gospodarstw domowych w kwestii wykorzystania OZE Brak środków finansowych na modernizację domowych instalacji grzewczych oraz ocieplanie budynków przez mieszkańców (wysokie bezrobocie, ubożenie społeczności lokalnej) Generalnie rosnące ceny wszystkich nośników ciepła, a zwłaszcza najmniej szkodliwych dla środowiska, np. energii elektrycznej Zagrożenia: Zanieczyszczenie środowiska piece węglowe w większości budynków powodują znaczną emisję pyłów, tlenków węgla, siarki i popiołów 58

59 Dostępność nowych technologii racjonalizujących zużycie ciepła w gospodarstwach domowych Pozyskanie środków zewnętrznych (kredyt preferencyjny, granty bezzwrotne) na popularyzację i dofinansowanie instalacji wykorzystujących odnawialne źródła energii wśród mieszkańców Polityka cenowa zachęcająca do zmian tradycyjnego sposobu ogrzewana na ogrzewanie ekologiczne Rosnące koszty wykorzystania proekologicznych nośników energii na potrzeby grzewcze (gaz, energia elektryczna) brak stabilnej polityki cenowej na rynku paliw energetycznych Niewystarczające środki na modernizację instalacji grzewczych (w tym montaż wysokosprawnych kotłów) oraz ograniczanie strat ciepła poprzez prace termomodernizacyjne w zabudowie prywatnej. Podstawowe cele Gminy i Miasta Grójec w zakresie zaopatrzenia w energię cieplną: Kontynuacja prac inwestycyjnych z zakresu termomodernizacji budynków gminnych wraz z modernizacją instalacji grzewczych i źródeł ciepła; Analiza możliwości i opłacalności wykorzystania alternatywnych źródeł energii dla potrzeb pozyskania energii cieplnej, dążenie do pozyskania środków współfinansujących inwestycje energetyczne z funduszy zewnętrznych, w tym Unii Europejskiej; Budowa świadomości ekologicznej mieszkańców w zakresie racjonalnego gospodarowania ciepłem, w tym również dążenie do zminimalizowania zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego (w postaci pyłów i gazów); Dążenie do zastępowania konwencjonalnych źródeł energii innowacyjnymi sposobami zalecanymi przez politykę energetyczna Polski; Rozpowszechnianie informacji o odnawialnych źródłach energii i ich efektywnym wykorzystaniu dla potrzeb ciepłowniczych (podniesienie świadomości rolników z zakresu odnawialnych źródeł energii, które mogłyby być wykorzystywane w domach i gospodarstwach oraz promocja wykorzystania odnawialnych źródeł energii jako sposobu na: ochronę środowiska, ograniczenie kosztów utrzymania gospodarstw domowych i przedsiębiorstw oraz źródło dodatkowych dochodów, jak również jako sposób na prowadzenie własnej działalności gospodarczej (plantacje roślin energetycznych); Upowszechnianie termomodernizacji budynków mieszkalnych oraz możliwości skorzystania z ułatwień finansowych wynikających z ustawy o wspieraniu przedsięwzięć termomodernizacyjnych i remontów. 3. Zamierzenia inwestycyjne Na terenie miasta nie planuje się budowy nowych zbiorczych systemów ciepłowniczych. Zadania inwestycyjne z zakresu gospodarki cieplnej obejmować będą głównie prace modernizacyjne sieci ciepłowniczej polegające na wymianie sieci na preizolowaną, prace modernizacyjne źródeł ciepła wraz ze zmianą paliw oraz technologii wytwarzania energii oraz prace z zakresu termomodernizacji budynków (ocieplanie przegród budowlanych, wymiana stolarki okiennej i drzwiowej, modernizacja wewnętrznej instalacji c.o.). 59

60 Obecnie dzierżawca ciepłowni miejskiej - Spółka Energetyka Cieplna miasta Skarżysko- Kamienna - nie planuje żadnych inwestycji związanych z modernizacją infrastruktury ciepłowniczej na terenie Grójca. Brak jest również planów inwestycyjnych związanych z wykorzystaniem do celów energetycznych odnawialnych źródeł energii. Główna sieć ciepłownicza nie wykorzystuje całej zainstalowanej mocy cieplnej, jedynie około 65% - dostawca ciepła dysponuje więc rezerwami mocy cieplnej pozwalającymi na podłączenia nowych odbiorców. Modernizacja i rozbudowa sieci ciepłowniczej pozwoliłaby na zagospodarowanie nadmiernego potencjału ciepłowni i pozwoliła na obniżenie kosztów wytwarzania ciepła oraz wyłączenia z eksploatacji kilku kotłowni lokalnych zmniejszając emisję zanieczyszczeń do atmosfery. Obecnie brak jest planów w tym kierunku. Według informacji otrzymanych od Urzędu Gminy i Miasta realizowane są zadania inwestycyjne związane z modernizacją sieci ciepłowniczej na terenie Grójca. W 2011 roku została wymieniona sieć cieplna z kanałowej na preizolowaną na terenie osiedla Polna wraz z budowa węzłów cieplnych kompaktowych w blokach mieszkalnych tego osiedla. W latach planowana jest inwestycja polegająca na przebudowie sieci cieplnej na osiedlu Targowica. Ważnym etapem w zakresie zracjonalizowania potrzeb cieplnych budynków są inwestycje z zakresu termomodernizacji, tj. ocieplenia ścian zewnętrznych i stropów, wymiany okien, modernizacji systemów wentylacji. Za działania efektywne należy uznać przeprowadzone w ostatnich latach prace inwestycyjne z zakresu termomodernizacji budynków i modernizacji systemów grzewczych w budynkach użyteczności publicznej, czy budynkach administrowanych przez Spółdzielnię Mieszkaniową Samopomoc oraz wspólnoty mieszkaniowe. Zestawienie inwestycji zrealizowanych oraz planowanych do realizacji (na najbliższe 3 lata) przedstawia poniższe zestawienie: 60

61 Grójeckie Towarzystwo Budownictwa Społecznego oraz wspólnoty mieszkaniowe: Adres budynku * WM Wspólnota Mieszkaniowa Wymiana okien Wykonane: Ocieplenie ścian Prace termomodernizacyjne: Planowane na najbliższe 3 lata: Ocieplenie stropu Wymiana Ocieplenie Ocieplenie stropu nad ostat. kondyg. okien ścian nad ostat. kondyg. WM Lewiczyńska WM Laskowa 2B WM Laskowa WM Starostwo 1A WM Środkowa WM Polna WM Mogielnicka WM Zatylna WM Laskowa WM Drogowców 5 + częściowe WM Piłsudskiego (obiekt zabytkowy) WM Armii Krajowej WM Lewiczyńska WM Piłsudskiego 94B WM Piłsudskiego 94C WM Piłsudskiego 94A WM Armii Krajowej WM Orzeszkowej WM Piłsudskiego WM Piłsudskiego WM Mszczonowska Blok ul. Piotra Skargi WM Mogielnicka 1 likwidacja kotłowni węglowej - ciepło z kotłowni miejskiej) zrealizowane * informacje GTBS oraz UGiM Grójec Adres budynku Spółdzielnia Mieszkaniowa Samopomoc : Wymiana okien Wykonane: Ocieplenie ścian Prace termomodernizacyjne: Planowane na najbliższe 3 lata: Ocieplenie stropu Wymiana Ocieplenie nad ostat. kondyg. okien ścian 61 Ocieplenie stropu nad ostat. kondyg. Osiedle Polna bl Osiedle Polna bl Osiedle Polna bl Osiedle Polna bl Osiedle Polna bl Osiedle Polna bl Osiedle Polna bl Osiedle Polna bl Osiedle Polna bl Osiedle Polna bl Jana Pawła II Jana Pawła II 5A Niepodległości Niepodległości 7A Niepodległości Niepodległości Niepodległości 13A Niepodległości Niepodległości Niepodległości Piłsudskiego

62 Piłsudskiego 6A Piłsudskiego 6B Piłsudskiego Olimpijska Mszczonowska Starostwo Starostwo Mogielnicka Mszczonowska Mszczonowska 35A Mszczonowska 35B Mszczonowska 35C Mogielnicka Mogielnicka 30A Mogielnicka 30B Mogielnicka 30C Mogielnicka 30E Kasztanowa Kasztanowa Kasztanowa * informacje spółdzielni mieszkaniowej Adres budynku Budynki użyteczności publicznej: Prace termomodernizacyjne: Wykonane: Planowane na najbliższe 3 lata: Wymiana Ocieplenie Ocieplenie stropu Wymiana Ocieplenie okien ścian nad ostat. kondyg. okien ścian Szpital w Grójcu ul. Skargi Liceum Ogólnokształcące ul Poświętne 17 Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych ul. Skargi 12 Publiczne Gimnazjum w Grójcu Zespół Szkół Specjalnych ul. Polna Szkoła Podstawowa nr 1 w Grójcu Szkoła Podstawowa w Lesznowoli Szkoła Podstawowa w Częstoniewie Sala Gimnastyczna Szkoły Podstawowej w Bukówku * informacje Urzędu Gminy i Miasta 62 Ocieplenie stropu nad ostat. kondyg W budownictwie indywidualnym powinno się systematycznie eliminować kotłownie na paliwa stałe. Z uwagi na czystość atmosfery proponuje się przeprowadzanie wszystkich inwestycji z zakresu modernizacji systemów ciepłowniczych w oparciu o nowe rozwiązania technologiczne, ograniczające zanieczyszczenia pochodzące ze spalania poszczególnych mediów grzewczych. Racjonalizacja systemów ogrzewania przeprowadzana łącznie z działaniami termomodernizacyjnymi przyczyni się do poprawy warunków cieplnych, a tym samym pozwoli ograniczyć ilość spalanego paliwa (tzw. efekt oszczędnościowy). Przed

63 przystąpieniem do termomodernizacji budynku warto przeprowadzić audyt energetyczny, który pozwoli prawidłowo zweryfikować potrzeby cieplne budynku oraz dobrać optymalne rozwiązania techniczne. 4. Prognoza zapotrzebowania mocy i energii cieplnej Przedstawiona prognoza zapotrzebowania mocy i energii cieplnej ma charakter szacunkowy i opiera się na ogólnie dostępnych danych statystycznych (dane GUS, informacje zawarte w Narodowym Spisie Powszechnym Ludności i Mieszkań, dane z Urzędu Gminy i Miasta Grójec, spółdzielni mieszkaniowej, wspólnot mieszkaniowych, ciepłowni miejskiej) oraz wskaźnikach energetycznych. Osoby ogrzewające mieszkania w budynkach istniejących, nie muszą uzyskiwać zgody na funkcjonowanie pieców domowych, nie podlegają kontroli w zakresie wielkości emisji i nie wnoszą opłat za korzystanie ze środowiska, nie podlegają także kontroli w zakresie rodzaju i jakości spalanych paliw. Władze gminne nie dysponują danymi na temat wielkości i struktury zużycia energii cieplnej w obiektach wyposażonych w źródła indywidualne, dlatego też przedstawiona prognoza opiera się również na danych statystycznych oraz wskaźnikach zaopatrzenia w ciepło. Prognoza zapotrzebowania mocy i energii cieplnej do roku 2027: Założenia do prognozy Aktualnie średnia powierzchnia użytkowa mieszkania, przypadająca na mieszkańca gminy wynosi 27,6 m 2, przy przeciętnej wielkości jednego mieszkania równej 70,3 m 2. W latach wybudowano i oddano do użytkowania łącznie 1368 mieszkań o całkowitej powierzchni użytkowej równiej m 2, co daje przeciętną wielkość nowego mieszkania równą 91,9 m 2. W w/w latach powstało 112 budynków niemieszkalnych o łącznej powierzchni m 2 (średnia powierzchnia budynku 333,5 m 2 ); Aktualne zapotrzebowanie na ciepło w skali całego obszaru gminy i miasta wynosi 64,4 MW; Obliczone na podstawie szacunków roczne zużycie energii na ogrzewanie i przygotowanie ciepłej wody określono na poziomie 920,2 TJ (w tym c.o. 811,4 TJ i c.w.u. 108,8 TJ); Obliczenia zapotrzebowania na moc cieplną do ogrzewania budynków i przygotowania ciepłej wody użytkowej, dla budownictwa mieszkaniowego przeprowadzono w oparciu o wskaźnik przeciętnego rocznego zużycia energii na ogrzewanie 1 m 2 budynku, przyjęty jako prognoza do 2027 roku w wysokości 130 kwh/m 2. Jednostkowe zapotrzebowanie ciepła wyniesie zatem 0,037 kwh/m 2 ; Zapotrzebowanie ciepła na przygotowanie ciepłej wody użytkowej określono na tych samych zasadach jak dla stanu istniejącego; Dodatkowo przyjmuje się szacunkowy wskaźnik zmniejszenia zapotrzebowania w stosunku do roku 2010 na ciepło w wyniku termomodernizacji budynków mieszkalnych: 5% do roku 2017, 10% do roku 2022 oraz 15% do roku 2027; Zapotrzebowanie mocy i energii cieplnej prognozowano według trzech scenariuszy, zależnie od wielkości inwestycji mieszkaniowych. Zakładając jednocześnie, że perspektywiczny przyrost zasobów mieszkaniowych na terenie gminy i miasta zapewni 63

64 zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych wynikających z przyjętego rozwoju demograficznego. Scenariusz I tempo przyrostu liczby nowych mieszkań będzie na poziomie połowy aktualnego rocznego przyrostu; Scenariusz II zostanie zachowane aktualne tempo przyrostu liczby nowych mieszkań; Scenariusz III (optymistyczny) wzrośnie tempo przyrostu liczby nowych mieszkań, których powierzchnia może wynieść maksymalnie do 8000 m 2. SCENARIUSZ I Przyrost wynikający ze Zmniejszenie wynikające # zwiększenia liczby budynków z termomodernizacji Suma (stan obecny + przyrosty) Moc (MW) 1,03 2,03 4,08-2,91-5,72-8,74 62,52 60,71 59,74 Energia (TJ) 8,99 15,9 21,91-18,77-27,12-31,84 910,42 908,98 892,27 SCENARIUSZ II # Przyrost wynikający ze zwiększenia liczby budynków Zmniejszenie wynikające z termomodernizacji Suma (stan obecny + przyrosty) Moc (MW) 2,06 4,06 8,16-2,91-5,72-8,74 63,55 62,74 63,82 Energia (TJ) 17,98 31,8 43,82-18,77-27,12-31,84 919,41 924,88 932,18 SCENARIUSZ III Przyrost wynikający ze Zmniejszenie wynikające # zwiększenia liczby budynków z termomodernizacji Suma (stan obecny + przyrosty) Moc (MW) 3,62 7,14 14,76-2,91-5,72-8,74 65,11 65,82 70,42 Energia (TJ) 31,64 55,96 75,64-18,77-27,12-31,84 933,07 949,04 964,00 5. Zestawienie nośników ciepła Największy udział w zaspokajaniu potrzeb energetycznych Gminy i Miasta Grójec ma paliwo stałe, tj. węgiel kamienny i produkty przeróbki węgla. Na kolejnym miejscu w strukturze wykorzystania paliw dla potrzeb grzewczych jest gaz ziemny (około 35%), pozostałe paliwa w tym głównie drewno (wykorzystywane łącznie z paliwami węglowymi w kotłach uniwersalnych), olej opałowy około 10%. Energia elektryczna wykorzystywana jest przede wszystkim do przygotowywania ciepłej wody, spowodowane jest to stosunkowo niskimi nakładami inwestycyjnymi wykonania instalacji grzewczej i zazwyczaj jest to jedyna obecnie alternatywa wykonania instalacji ciepłej wody użytkowej. 64

65 6. Przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła Zapotrzebowanie na energię cieplną, na przestrzeni najbliższych lat, powinno sukcesywnie spadać. Wynika to z możliwości wprowadzania nowych technologii, charakteryzujących się znacznie lepszymi współczynnikami przenikania ciepła U. Normy, określające maksymalną wartość tego współczynnika, ulegały następującym zmianom (dla budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej): Rodzaj przegrody budowlanej Ściana zewnętrzna PN-64/B PN-74/B PN-82/B Współczynnik U PN-91/B Rozporządzenie z 2002 r. Rozporządzenie z 2008 r. 1,16 1,16 0,75 0,55 0,3 0,45 0,3 Stropodach 0,87 0,7 0,45 0,3 0,3 0,25 Okno zespolone 3,5 2,9 2,6 2,6 2,0 2,6 Drzwi zewnętrzne 3,5 2,9 2,5 3,0 2,6 2,6 * dla budynków mieszkalnych ** dla budynków zamieszkania zbiorowego 1,7-1,8* 1,8-2,6** Zarówno w budynkach użyteczności publicznej jak i w mieszkaniach można podjąć działania, które przyczynią się do poprawy ich bilansu cieplnego. Do działań tych należy zaliczyć np.: ocieplanie stropodachów, ścian zewnętrznych, stropów piwnic; wymiana okien i drzwi; modernizacja instalacji grzewczych; zamontowanie zaworów termostatycznych, podzielników ciepła, liczników sterowania automatycznego. 65

66 IV. Zaopatrzenie w energię elektryczną 1. Charakterystyka stanu obecnego Zaopatrzenie w energię elektryczną jest podstawowym czynnikiem niezbędnym dla egzystencji ludności, jednak użytkowanie energii wywiera największy szkodliwy wpływ na środowisko spośród wszystkich rodzajów aktywności człowieka na Ziemi. Jest to wynikiem zarówno ogromnej ilości zużywanej energii, jak i istoty przemian energetycznych, którym energia musi być poddawana w celu dostosowania do potrzeb odbiorców. Zaopatrzenie terenu Gminy i Miasta Grójec w energię elektryczną odbywa się z krajowego systemu elektroenergetycznego. Gmina leży w zasięgu działania Spółki Polskie Sieci Elektroenergetyczne Centrum S.A.. Operatorem systemu dystrybucyjnego działającym w zasięgu terytorialnym Gminy i Miasta Grójec jest PGE Dystrybucja S.A. Oddział Skarżysko-Kamienna (Rejonowy Zakład Energetyczny Grójec), wchodząca w skład Grupy Energetycznej PGE Polska Grupa Energetyczna S.A.. Przedstawiona poniżej charakterystyka i ocena systemu elektroenergetycznego oparta została na informacjach uzyskanych od w/w spółki oraz informacjach zawartych w dokumentach strategicznych gminy i miasta. Na obszarze Gminy i Miasta Grójec nie ma obiektów elektroenergetycznych, tj. linii i stacji o napięciu 220kV i wyższym będących w eksploatacji PSE Centrum S.A. Gmina i Miasto Grójec zasilane jest w energię elektryczną liniami o napięciu 110kV w oparciu o główny punkt zasilania GPZ Grójec, który wyposażony jest w trzy transformatory 110/15kV o mocach 25 MVA każdy. Transformatory te pracują przemiennie. Wykorzystanie mocy transformatorów, zainstalowanych w GPZ kształtuje się na poziomie 40%. GPZ Grójec połączona jest z systemem elektroenergetycznym 110kV liniami Warka - Grójec oraz Piaseczno - Grójec. Infrastruktura przesyłowa na napięciu 15kV zrealizowana jest przeważnie w technologii napowietrznej. Przy modernizacjach i rozbudowie sieci średniego napięcia standardem staje się stosowanie sieci napowietrznej izolowanej, której zaletą jest mniejsza (w stosunku do sieci tradycyjnej) podatność na zwarcia, co ma szczególne znaczenie na terenach zalesionych. Dane dotyczące infrastruktury energetycznej na terenie gminy i miasta (wg Rejonowego Zakładu Energetycznego Grójec) przedstawia poniższe zestawienie: długość linii napowietrznych 15kV 157 km, w tym: z przewodami izolowanymi typu PAS 1,8 km, z kablem typu Excel 3x10/10 2,3 km, z kablem typu AXCES 3x70 0,1 km, linii dwunapięciowych 1,4 km, długość linii kablowych SN 32,3 km, w tym z izolacją papierową 20,5 km, z izolacją z polietylenu sieciowanego 18,9 km, z kablem Excel 0,5 km, długość napowietrznych linii niskiego napięcia 0,4 kv 251,5 km, w tym 61,2 km z przewodami izolowanymi, długość kablowych linii niskiego napięcia 0,4 kv 60,2 km. Dostawa i dystrybucja energii ze stacji Grójec odbywa się za pośrednictwem sieci rozdzielczej kablowo-napowietrznej średniego napięcia 15kV wyposażonej w lokalne stacje transformatorowe rozdzielcze 15/0,4kV. Ze stacji tych energia doprowadzana jest dalej liniami niskiego napięcia napowietrznymi lub kablowymi. Nieliczni odbiorcy zasilani są bezpośrednio liniami średniego napięcia. Lokalizacja stacji, a także moc znamionowa 66

67 transformatorów jest ściśle powiązana z zapotrzebowaniem energii elektrycznej na danym obszarze. Teren Gminy i Miasta Grójec zasilany jest za pomocą 214 stacji transformatorowych, w tym napowietrznych słupowych 155 szt. oraz wnętrzowych 59 szt. Moc znamionowa transformatorów zainstalowanych w poszczególnych stacjach na ogół jest dostosowana do występujących potrzeb lub przewyższa te potrzeby. Istniejące typy stacji umożliwiają w miarę potrzeby wymianę transformatorów na jednostki o większej mocy. Rozmieszczenie stacji zależne jest od potrzeb energetycznych, które warunkuje wielkość osiedli osadniczych oraz rodzaj odbiorców. Ogólną charakterystykę stacji transformatorowych 15/0,4kV zlokalizowanych na przedmiotowym terenie przedstawia poniższa tabela: Lp. Nazwa stacji/miejscowość Moc stacji Własność (kva) STACJE NAPOWIETRZNE 1 Bikówek PGE 2 Bikówek 2 63 PGE 3 Bikówek PGE 4 Bikówek 4 Pawlak 63 PGE 5 Chudowola 63 PGE 6 Cierniówka PGE 7 Cierniówka 2 Na Skarpie 100 PGE 8 Cierniówka PGE 9 Częstoniew 1 40 PGE 10 Częstoniew 2 63 PGE 11 Częstoniew 3 40 PGE 12 Dębie 1 63 PGE 13 Dębie PGE 14 Dębie PGE 15 Duży Dół 1 40 PGE 16 Duży Dół PGE 17 Duży Dół 3 63 PGE 18 Duży Dół 4 40 PGE 19 Falęcin 1 63 PGE 20 Falęcin 2 50 PGE 21 Falęcin 3 50 PGE 22 Falęcin 4 30 PGE 23 Głuchów PGE 24 Głuchów PGE 25 Głuchów 3 Nadleśnictwo 63 PGE 26 Głuchów 4 Działki 63 PGE 27 Głuchów 5 40 PGE 28 Gościeńczyce 1 40 PGE 29 Gościeńczyce 2 50 PGE 30 Gościeńczyce 3 40 PGE 31 Gościeńczyce 4 63 PGE 32 Grójec Dz Krobowskie 100 PGE 33 Grójec Graniczna PGE 34 Grójec Graniczna 2 40 PGE 35 Grójec Krańcowa 250 PGE 36 Grojec Mogielnicka Wiadukt 63 PGE 37 Grojec Ogrodowa 250 PGE 38 Grójec Osiedle Mszczonowska 63 PGE 39 Grójec PKP 100 PGE 40 Grójec Przeskok 63 PGE 67

68 41 Grójec Wilczogórska 100 PGE 42 Grójec Wodociągi 160 PGE 43 Grójec Worowska PGE 44 Grójec Worowska 2 40 PGE 45 Grójec Worowska 3 63 PGE 46 Grójec WSO 400 PGE 47 Grójec Zastacyjna 40 PGE 48 Grójec Zbyszewska 160 PGE 49 Grudzkowola Nowa 1 63 PGE 50 Grudzkowola Nowa 2 40 PGE 51 Grudzkowola Piekiełko 1 63 PGE 52 Grudzkowola Piekiełko 2 63 PGE 53 Janówek 1 40 PGE 54 Janówek 2 63 PGE 55 Kącin 63 PGE 56 Kępina PGE 57 Kępina 2 63 PGE 58 Kępina 3 GS 100 PGE 59 Kępina 4 63 PGE 60 Kępina Krześniak 63 PGE 61 Kobylin 1 63 PGE 62 Kobylin PGE 63 Kobylin3 160 PGE 64 Kobylin4 63 PGE 65 Kociszew 63 PGE 66 Kociszew PGR 75 PGE 67 Kośmin PGR 250 PGE 68 Kośmin Wieś 63 PGE 69 Krobowska Wola 1 30 PGE 70 Krobowska Wola 2 63 PGE 71 Krobów PGE 72 Krobów 2 63 PGE 73 Krobów 3 63 PGE 74 Krobów SGGW 100 PGE 75 Lesznowola PGE 76 Lesznowola PGE 77 Lesznowola PGE 78 Lesznowola 4 75 PGE 79 Lesznowola 5 63 PGE 80 Lesznowola 6 40 PGE 81 Lesznowola PGE 82 Lesznowolski Las 1 40 PGE 83 Lesznowolski Las 2 40 PGE 84 Lisówek 63 PGE 85 Maciejowice PGE 86 Maciejowice PGE 87 Marianów k/grójca 30 PGE 88 Mięsy PGE 89 Mięsy 2 40 PGE 90 Mirowice PGE 91 Mirowice 2 63 PGE 92 Mirowice 3 63 PGE 93 Mirowice 4 ZU 400 PGE 94 Mirowice 5 Reszka 400 PGE 95 Mirowice PGE 96 Pobierowice 1 50 PGE 97 Pobierowice PGE 68

69 98 Podole PGE 99 Podole 2 50 PGE 100 Podole 3 63 PGE 101 Podole 5 63 PGE 102 Słomczyn 1 63 PGE 103 Słomczyn 2 63 PGE 104 Szczęsna PGE 105 Szczęsna 2 30 PGE 106 Szczęsna 3 50 PGE 107 Szczęsna PGE 108 Szczęsna 5 63 PGE 109 Turowska Wola 100 PGE 110 Uleniec PGE 111 Uleniec PGE 112 Uleniec PGE 113 Uleniec 4 Domasiewicz 63 PGE 114 Uleniec 5 Kot 40 PGE 115 Uleniec 6 Przybytniak 100 PGE 116 Uleniec PGR 160 PGE 117 Wola Worowska 160 PGE 118 Worów PGE 119 Worów 2 40 PGE 120 Worów 3 Stacja Paliw 63 PGE 121 Worów 4 40 PGE 122 Wysoczyn 63 PGE 123 Zakrzewska Wola 63 PGE 124 Zalesie k/grójca 1 30 PGE 125 Zalesie k/grójca 2 63 PGE 126 Zalesie k/grójca PGE 127 Zalesie k/grójca 4 40 PGE 128 Zalesie k/grójca Parcela 1 63 PGE 129 Zalesie k/grójca Parcela 2 40 PGE 130 Zalesie Żwirownia 20 PGE 131 Załącze 100 PGE 132 Żyrówek 1 40 PGE 133 Żyrówek 2 63 PGE 134 Grójec Auto Michał 50 Obca 135 Grójec BMB 63 Obca 136 Grójec CPN 630 Obca 137 Grójec ERKAR 250 Obca 138 Grójec Polmozbyt 160 Obca 139 Grójec Viands 250 Obca 140 Grójec Woźniak 250 Obca 141 Kępina ELSAD 160 Obca 142 Kępina Ujęcie Wody 100 Obca 143 Maciejowice 3 Krzyżanowski 160 Obca 144 Mirowice 6 Reszka 630 Obca 145 Pobierowice Nasz Sad 630 Obca 146 Podole 4 0 Obca 147 Podole Obca 148 Podole Obca 149 Słomczyn Giełda Obca 150 Słomczyn STRABAG 0 Obca 151 Wola Worowska Jadar 160 Obca 152 Wola Worowska PHS 250 Obca 153 Wola Worowska PT-RENZ 100 Obca 154 Wola Worowska STW 250 Obca 69

70 STACJE WNĘTRZOWE 1 Częstoniew JW. 250 PGE 2 Grojec Armii Krajowej 160 PGE 3 Grójec Centrum T PGE 4 Grójec Centrum T PGE 5 Grójec Centrum T PGE 6 Grojec Drogowców 400 PGE 7 Grójec Głogowa 250 PGE 8 Grójec Hotel 250 PGE 9 Grojec Inwalidzka 400 PGE 10 Grójec Jędrny Las 250 PGE 11 Grójec Kotłownia 250 PGE 12 Grójec Młyn 400 PGE 13 Grójec Mogielnicka T PGE 14 Grójec Mszczonowska PGE 15 Grójec Mszczonowska 2 T PGE 16 Grójec Mszczonowska 2 T PGE 17 Grójec Niepodległości 250 PGE 18 Grójec Olimpijska 250 PGE 19 Grójec Orzeszkowej 250 PGE 20 Grójec Osiedle Wojskowe 250 PGE 21 Grójec Piekarnia 250 PGE 22 Grójec Piłsudskiego 630 PGE 23 Grójec PKS 315 PGE 24 Grójec Poczta 400 PGE 25 Grójec Polna PGE 26 Grójec Polna PGE 27 Grójec Przedszkole 400 PGE 28 Grójec PT PGE 29 Grójec RUSW 400 PGE 30 Grójec Sady PGE 31 Grójec Sady PGE 32 Grójec Sąd 400 PGE 33 Grójec Skargi PGE 34 Grójec Skargi PGE 35 Grójec Stadion 400 PGE 36 Grójec Szkoła 250 PGE 37 Grójec Walecznych 250 PGE 38 Grójec Wybickiego 250 PGE 39 Grójec Zatylna 400 PGE 40 Grójec Zdrojowa 250 PGE 41 Lesznowola JW. 400 PGE 42 Ogrodzieniec JW. 250 PGE 43 Słomczyn Giełda PGE 44 Słomczyn JW. 160 PGE 45 Częstoniew RSP 400 Obca 46 Głuchów Okęcie 400 Obca 47 Głuchów ZPK 1 0 Obca 48 Głuchów ZPK 2 0 Obca 49 Grójec DECO-BRUK 630 Obca 50 Grójec ELEA 400 Obca 51 Grójec FSO 4300 Obca 52 Grójec Oczyszczalnia Ścieków 800 Obca 53 Grójec Szpital 400 Obca 54 Grójec Vectura 250 Obca 55 Krobów RZD 250 Obca 56 Wola Worowska Bertrand Faure 630 Obca 70

71 57 Wola Worowska Bertrand PZO Obca 58 Wola Worowska PZGS 250 Obca 59 Wola Worowska Technochemia 800 Obca 60 Zalesie Żwirownia Łęgacz 400 Obca * wg informacji PGE Dystrybucja S.A. Oddział Skarżysko-Kamienna Rejonowy Zakład Energetyczny Grójec System rozliczeń za energię elektryczną prowadzony jest na podstawie taryfy opłat, która dzieli odbiorców na poszczególne grupy taryfowe, według takich kryteriów jak: poziom napięcia zasilania w miejscu dostarczania energii, wartość mocy umownej, liczba stref czasowych oraz rodzaj stref czasowych. Rozróżnia się następujące główne grupy taryfowe: Grupa A odbiorcy zasilani z sieci elektroenergetycznych wysokiego napięcia; Grupa B odbiorcy zasilani z sieci elektroenergetycznych średniego napięcia; Grupa C odbiorcy zasilani z sieci elektroenergetycznych niskiego napięcia (nie wyższych od 1kV), są to np. odbiorcy przemysłowi, obiekty sfery publicznej; Grupa S odbiorcy zasilani z sieci elektroenergetycznych niskiego napięcia o mocy umownej nie większej niż 12 kw, z rozliczeniem jednostrefowym za świadczoną usługę dystrybucji lub o mocy umownej nie większej niż 6 kw, zasilanych z sieci elektroenergetycznych niskiego napięcia; Grupa G odbiorcy zasilani z sieci elektroenergetycznych niezależnie od poziomu napięcia i wielkości mocy umownej, odbiorcy zużywający energię na potrzeby m.in. gospodarstw domowych oraz pomieszczeń gospodarczych, związanych z prowadzeniem gospodarstw domowych (pomieszczeń piwnicznych, garaży, strychów o ile nie jest w nich prowadzona działalność gospodarcza); lokali o charakterze zbiorowego mieszkania; mieszkań rotacyjnych, mieszkań pracowników placówek dyplomatycznych i zagranicznych przedstawicieli; domów letniskowych, kempingowych i altan w ogródkach działkowych; oświetlenia w budynkach mieszkalnych; Grupa R odbiorcy przyłączeni do sieci, niezależnie od poziomu napięcia znamionowego sieci, których instalacje nie są wyposażone w układy pomiarowo-rozliczeniowe. Szczegółowe zasady i kryteria kwalifikowania odbiorców do danej grupy taryfowej zawiera Taryfa dla usług dystrybucji energii elektrycznej PGE Dystrybucja S.A. Charakterystyka odbioru energii elektrycznej oraz pobierana moc decydują o przyporządkowaniu odbiorcy do danej grupy taryfowej, w której rozliczana jest sprzedaż energii elektrycznej. Odbiorcy energii elektrycznej rozliczani są jako: - odbiorcy bytowo-komunalni (gospodarstwa domowe) oraz inni odbiorcy o małym i średnim zużyciu energii elektrycznej, - odbiorcy o dużym zużyciu energii elektrycznej. Podstawowe informacje o liczbie odbiorców zasilanych na średnim i niskim napięciu na terenie Gminy i Miasta Grójec w latach przedstawia poniższa tabela: ROK Poziom napięcia (SN; nn) Taryfa (B, C, G) Liczba odbiorców (szt.) 2009 SN B 20 nn C 1548 G SN B 21 nn C 1561 G

72 2011 SN B 21 nn C 1587 G * wg PGE Dystrybucja S.A. Oddział Skarżysko-Kamienna Rejonowy Zakład Energetyczny Grójec Odbiorcy energii elektrycznej na terenie gminy zasilani są głównie z sieci niskiego napięcia, i rozliczani według taryf G i C. W 2011 roku ilość tzw. drobnych odbiorców wynosiła 12358, co stanowi ponad 99% wszystkich użytkowników energii elektrycznej w gminie i mieście. Są to głównie gospodarstwa domowe (zabudowa mieszkaniowa), zabudowa letniskoworekreacyjnych, placówki handlowo-usługowe, drobna wytwórczość, obiekty gminne (szkoły, ośrodki zdrowia, budynki OSP) oraz oświetlenie dróg i miejsc publicznych. Energia elektryczna dostarczana jest wszystkim odbiorcom na tradycyjne cele przygotowania posiłków, przygotowania wody użytkowej, napędu urządzeń elektrycznych, oświetlenia. W niewielkim stopniu energia elektryczna używana jest do ogrzania pomieszczeń. Wspólną cechą tych odbiorców jest zmienność poboru energii elektrycznej w okresie doby i w okresie poszczególnych pór roku. Odbiorcy zasilani na napięciu 15kV z sieci średnich napięć (rozliczani według taryfy B) są nieliczni i stanowią tzw. duży odbiór energii elektrycznej. Wielkość zużycia energii elektrycznej przez większych odbiorców (taryfa B) uzależniona jest od procesu produkcyjnego danego zakładu. Ogółem zużycie energii elektrycznej w grupach taryfowych dla odbiorców indywidualnych ( C i G ) w roku 2011 wynosiło około 30279MWh, natomiast zużycie energii elektrycznej przez odbiorców tak zwanego wielkiego odbioru wyniosło w tym samym roku około 4483MWh. Z powyższych danych wynika, że głównym odbiorcą energii elektrycznej na terenie gminy jest sektor tzw. małego odbiorcy (odbiorcy zasilani z sieci nn) zużycie przez odbiorców nn stanowi około 87% całkowitego zużycia energii elektrycznej. W tabelach poniżej zamieszczono informacje dotyczące zużycia energii elektrycznej w Gminie i Mieście Grójec z podziałem na charakter odbioru, zgodnie z informacjami uzyskanymi od Rejonowego Zakładu Energetycznego Grójec: ROK Poziom napięcia (SN; nn) Taryfa (B, C, G) Sprzedaż energii elektrycznej (MWh) 2009 SN B 4208 nn C 9876 G SN B 4251 nn C 9942 G SN B 4483 nn C G * wg PGE Dystrybucja S.A. Oddział Skarżysko-Kamienna Rejonowy Zakład Energetyczny Grójec OŚWIETLENIE ULICZNE Na podstawie ustawy Prawo energetyczne (art. 18 ust. 1) do zadań własnych gminy w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną należy między innymi planowanie oświetlenia miejsc publicznych i dróg, znajdujących się na terenie gminy i miasta oraz finansowanie tego oświetlenia. 72

73 Na terenie Gminy i Miasta Grójec zainstalowanych jest łącznie 2708 szt. opraw oświetlenia ulicznego o mocy 407 kw. Punkty oświetlające w około 80% stanowią energooszczędne oprawy sodowe. Zużycie energii elektrycznej do zasilania oświetlenia ulicznego w 2010 roku wyniosło kwh, w tym około 60%, czyli kwh, to zużycie energii elektrycznej na oświetlenie miasta Grójec. Szczegółowe informacje dotyczące zużycia energii elektrycznej na oświetlenie ulic zawiera poniższa tabela: Miesiąc Zużycie energii elektrycznej na oświetlenie ulic i dróg na terenie (kwh): Zużycie ogółem (kwh) miasta gminy styczeń , , ,00 luty , , ,00 marzec , , ,50 kwiecień , , ,50 maj , , ,00 czerwiec ,00 806, ,00 lipiec ,00 0, ,00 sierpień , , ,00 wrzesień ,00 361, ,00 październik , , ,00 listopad ,00 0, ,00 grudzień , , ,00 RAZEM , , ,00 wg danych Urzędu Gminy i Miasta Grójec Zestawienie urządzeń oświetleniowych na terenie gminy przedstawia poniższa tabela (stan na marzec 2010rok według informacji z Urzędu Gminy i Miasta Grójec): 73

74 Numer obwodu Numer licznika Opcja 1t/2t AR/AL. AT/kA 125R 250R 400R 500R 70S 100S 150S 250S 400S Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy i Miasta Grójec Lp. Teren/droga ulica Miejsce pomiaru Rodzaj i ilość opraw Moc [kw] Ilość opraw AR/1t Mogielnicka, Osiedle Targowica MST w Mogielnica T3 SM za RZE , AR/2t Mszczonowska, Wilczogórska, Targowa 1/RK-10 (trzy krzyże-cmentarz) , AL/1t Mszczonowska osiedle stacja Mszczonowska T , AR/1t Mszczonowska osiedle stacja Mszczonowska T , AR/2t* Worowska SON sł Nr 4 ze stacji Worowska , AR/1t Piotra Skargi stacja Skargi , AR/1t Park Tadeusza Kościuszki słup przy wejściu do parku od , ka/1t Poświętne, Bankowa, Okrężna, Urocza, Cicha, Szkolna, Zdrojowa, Relaksowa, Sybiraków Skargi 28/RK-10 róg Bankowej i Poświętnej , AR/1t Laskowa, Olimpijska, Sienkiewicza stacja PKS , AR/1t Mogielnicka (Zbiorcza) stacja trafo Wiadukt , AL/1t Sienkiewicza, Konopnicka, Orzeszkowej, JPII stacja Szkoła , AR/1t Piłsudskiego, Słoneczna, Laskowa, stacja Piłsudskiego ,98 56 Zbyszewska ka/1t* POW, Wiatraczna, Matejki, Piłsudskiego, 2/RPK-10 POW (Bank Bise) ,77 94 Kopernika ka/1t JPII, Mickiewicza, Różana, Słowackiego, 31/RK-10 Jana Pawła II , Asnyka, Leśmiana, Norwida, Żeromskiego AR/1t Osiedle Centrum MSTw20/630 Centrum T , AR/1t Osiedle Centrum MSTw20/630 Centrum T , AR/1t Osiedle Centrum MSTw20/630 Centrum T , ka/2t Niepodległości, Pocztowa, Rynek, JPII, Mszczonowska, Zatylna, Starostokowa, Lewiczyńska, Pocztowa, Krótka, Kościelna, AR/2t Niepodległości, Graniczna, Drogowców, Jabłoniowa AR/2t Walecznych, Kochanowskiego, Baśniowa, 23 Miła, Piękna, Spacerowa, 1/RK-10 przed Urzędem Poczty ,50 53 w MSTw20/ ,13 62 Niepodległości w MStw Walecznych ,90 43 Szymanowskiego, Mała AR/2t Głogowa, Lipowa, Batalionów Nastazji Głogowa ,40 49 Chłopskich, Armii Ludowej AR/1t Drogowców, Batalionów Chłopskich, w WSTP Drogowców , Gwardzistów, Lewiczyńska, Sportowa AL/1t Osiedle Polna MSTw20/630 Polna , AL/1t Osiedle Polna MSTw20/630 Polna ,00 10

75 AR/1t Dobryszew/p34-106, Worów/dr. gm. nr 78 1/RK-10 przy trafo Wilczogórska , AR/2t Bagno, Ogrodowa, Skrzetuskiego, słup 27 ul. Wołodyjowskiego ,48 23 Stokowa, Wołodyjowskiego Fk/1t Zastacyjna 3/P-10 ul. Zastacyjna , AR/2t* Osiedle Mszczonowska / dr gm. nr 78 słup nr 17 niedaleko trasy TIR , AR/1t Osiedle Sady (strona W) MSTw20/630 Sady , AL./1t Osiedle Sady (strona E) MSTw20/630 Sady , AR/2t Niepodległości 28/K-12 przy MST w Niepodległości , AR/1t Janówek droga krajowa nr 50 słup nr , AR/2t Kącin stara droga krajowa nr 50 w stacji STSa20/250 Kącin , AR/2t* Janówek droga krajowa nr 50 słup nr , AR/2t Słomczyn była droga krajowa nr 50 stacja Słomczyn , AR/2t* Słomczyn dr. pow , dr. gm. nr 11 słup nr 5/ Słomczyn , Fk/1t Żyrówek dr. gm. nr 10 słup nr 1 Żyrówek I , AR/2t* Falęcin dr. Pow. nr słup nr 1 Falęcin , AR/1t Wola Krobowska dr pow. nr słup nr 9/1 przy dr. pow , AR/1t ul. Zbyszewska stacja Zbyszewska II , AR/1t Działki Krobowskie w stacji Działki Krobowskie , AR/2t* Wólka Turowska dr. pow słup nr 3 Wólka Turowska , AR/2t* Grudzkowola dr. gm. nr 19 i pow. nr słup nr 16 Grudzkowola , AR/2t* Skurów dr. gm. nr 12 1/RN-10 od stacji w kierunku N , AR/1t ul. Wąska słup nr 10 Cierniówka , AR/1t Worów dr. pow w stacji Worów , AR/2t* Wola Worowska dr gm. 46 i 46a 31/RR-10 (przy drodze powiatowej) , AR/2t* Wola Worowska dr gm. 46 i 46a 6/PP-10 (sołtys) , AR/2t* Wysoczyn dr. gm. nr 12 słup nr 1 Wysoczyn , AR/2t* Zalesie dr. gm. nr 13 i 14 słup nr 37 Zalesie II , AR/1t Uleniec / dr. pow , dr gm. 55 i 52 2/ZN-10 Uleniec koło oczyszczalni , AR/1t Bikówek dr gm. nr 51 w stacji Bikówek , AR/2t Kobylin dr gm. nr /P-10 /Kobylin II , AR/1t Kobylin dr. woj. nr /PP-10 /Kobylin , AR/1t Kobylin dr. woj. nr 722 słup nr 78/Kobylin II (Barszcz) , Fk/1t Kobylin dr. woj. nr 722 w stacji Kobylin , Fk/1t Kobylin Grójec ul. Kobylińska słup nr 38/ Kobylin , Fk/1t Maciejowice dr. pow. nr STS Maciejowice I , Fk/1t Maciejowice dr pow. nr STS Maciejowice II , AR/1t Lisówek dr pow. nr STS Lisówek , AR/1t Kośmin dr. gm. nr 4 słup nr 9 / Kośmin , AR/1t* Lesznowola dr gm. nr 3 słup przed stacją Lesznowola II , AR/1t Lesznowola dr gm. nr 3 stacja Lesznowola , AR/1t Lesznowola dr. gm. nr 4 w stacji trafo Lesznowola IV ,

76 AR/2t* Las Lesznowolski/dr. gm. nr 1 słup nr 1 / Las Lesznowolski , AR/1t Mirowice dr gm.nr 1 stacja Mirowice , AR/1t Chudowola/dr. gm. nr 1 w stacji Chudowola , AR/1t Głuchów/ dr gm. nr 12 w stacji Głuchów , AR/1t Głuchów / dr. gm. nr 12 stacja Głuchów , AR/2t* Kobylin III/ d.r gm. nr 63 62/PP-10 (gospodarstwo nr 16) , AR/2t* Lewiczyńska (za obwodnicą) słup nr , AR/1t Lesznowola I/ Kośmin słup nr 2/ Kośmin , AR/1t Kępina dr. gm. nr 18 stacja trafo Kępina , AR/2t* Szczęsna (wylot na E7) słup nr 9/RDP , AR/1t Mirowice dr. woj. nt 722 stacja Mirowice , AR/1t Mirowice dr. woj. nr 722 stacja Mirowice , AR/1t Uleniec dr. pow. nr stacja Uleniec , AR/1t Krobowska - Przeskok stacja Przeskok , AR/2t* Piekiełko dr. gm. nr 20 słup nr 7/ Piekiełko , AL/2t* Kępina SKR dr. pow słup nr , AR/1t Zalesie dr. gm. nr13 słup nr 17/ Zalesie III , Fk/1t Szczęsna dr. gm. nr 5, nr 70 i nr 71 stacja Szczęsna , Fk/1t Bikówek dr. gm. nr 16 słup nr 7/ Bikówek , AR/1t Kociszew dr. pow. nr w stacji Kociszew , AR/1t Krobów - Kociszew/dr. pow. nr w b.d , AR/2t Pabierowice dr gm. nr 22, 44 i 45 w stacji Pabierowice , AR/2t Załącze dr. gm. nr 7 10/P-10/ Załącze , AR/1t Mięsy/dr. pow. nr słup nr 55/ Mięsy , Fk/1t Mięsy Siwów dr gm. nr , AR/1t Duży Dół/g38 w stacji Duży Dół , Fk/1t Częstoniew dr. gm. nr , Fk/1t Marianów dr. gm. nr 23 słup nr 6/ Marianów , AR/1t Częstoniew Kolonia dr. pow. nr i słup nr 16 dr. gm. nr ,77 18 dr. gm. nr 6 i Grudzkowola dr. gm. nr , AR/2t* Mieczysławówka/dr. gm /PP-10 (p. Łoski) , AR/1t Gościeńczyce/ dr. pow. nr 722 i dr. gm. nr 10 słup nr 1 dr gm. nr , AR/1t Wola Zakrzewska dr. gm. nr 59 stacja Wola Zakrzewska , AR/1t Uleniec dr. pow. nr słup nr 38/STS Uleniec , AR/1t* Częstoniew dr. gm. nr , AR/1t Bikówek/ dr. pow. nr i gm. nr 16 1/P-10 dr. gm. nr 16 przy szkole , AR/1t Uleniec/dr. gm. nr , AR/1t Szczęsna/ul. Armii Krajowej , AL/1t Gościeńczyce 40 Gościeńczyce , AT/1t* Częstoniew/dr. gm. nr 6 słup nr 22/ Częstoniew ,

77 AL/2t* Pabierowice dr. gm. nr 22 i nr 44 słup nr 1/ Pabierowice , Falęcin dr. gm. nr 11 słup , AR/2t Pabierowice/dr. wojewódzka nr 730 słup , AR/2t Kępina dr. gm. nr 56 (Lewiczyńska ogródki) słup nr , AR/2t Kośmin PGR dr. gm. nr 4 słup nr 28/1 przy torach , AR/2t Kociszew PGR/dr. gm. nr 9 słup nr 2/ Kociszew PGR , AR/2t Grudzkowola/dr. gm. nr 25 słup nr 7/1/ Grudzkowola , AR/2t Worów dr. pow słup nr 9/ Worów , AR/1t Szczęsna ul. Fabryczna , Duży Dół dr. gm. nr 38 słup koło sołtysa , Kobylin targowisko złącze przy drodze wojewódzkiej , Wola Krobowska dr. gm. nr 24 i nr 25 w stacji Wola Krobowska , Żyrówek słup nr 45/ Żyrówek ,30 2 RAZEM t lub 2t SON pracujący jako jedno (1) lub dwu (2) taryfowy A zegar zainstalowany: AR zegar astronomiczny RABIT AT zegar astronomiczny THEBAN AL zegar astronomiczny LEGRAND Fk fotokomórka (przekaźnik zmierzchowy) ka zegar astronomiczny pracujący w kaskadzie * skrzynka oświetlenia ulicznego wymieniona na nową 77

78 2. Ocena stanu obecnego. Cele podstawowe. Zaopatrzenie w energię elektryczną odbiorców z terenu gminy i miasta realizowane jest przez PGE Dystrybucja S.A. Oddział Skarżysko-Kamienna Rejonowy Zakład Energetyczny Grójec. Przedsiębiorstwo to systematycznie prowadzi modernizację sieci oraz urządzeń elektroenergetycznych w celu zapewnienia jak najlepszych warunków zasilania dla obecnych odbiorców oraz prace inwestycyjne mające na celu stworzenie warunków do zasilania nowych odbiorców zgodnie z potrzebami rozwojowymi gminy i miasta. Dzięki właściwym zabiegom eksploatacyjnym oraz prowadzonym remontom i modernizacjom ogólny stan urządzeń i linii zasilających w energię elektryczną, na terenie gminy i miasta jest dostateczny i zapewnia dostawę energii elektrycznej bez uciążliwych zakłóceń. Ocena stanu obecnego systemu elektroenergetycznego na terenie Gminy i Miasta Grójec wykonana metodą analizy SWOT: Mocne strony: Pewne źródło zasilania terenu po stronie stacji systemowych 110/15 kv; Stosunkowo dobrze rozwinięta sieć 15 kv; Zadawalający stan techniczny większości elementów i urządzeń systemu sieci; Dogodne warunki dla rozbudowy sieci; Istniejący system zasilania gminy, zaspakajający obecne i perspektywiczne potrzeby elektroenergetyczne odbiorców (przy założeniu standardowych przerw w dostarczaniu energii). Szanse: Sprawny system wymiany informacji pomiędzy Gminą a Zakładem Energetycznym, w zakresie nowych terenów inwestycyjnych wymagających uzbrojenia w energię elektroenergetyczną; Podejmowanie działań na rzecz reelektryfikacji wsi; Słabe strony: Ponadnormatywne spadki napięcia odczuwalne w niektórych rejonach gminy; Wymagające modernizacji/wymiany elementy konstrukcji sieci elektroenergetycznej; Wysoka energochłonność części punktów oświetlenia ulicznego (około 20% opraw to oprawy rtęciowe). Zagrożenia: Niewspółmierność działań inwestycyjnych w zakresie modernizacji/odtworzenia przestarzałych i wyeksploatowanych elementów sieci w stosunku do potrzeb; Bardzo wysokie koszty inwestycyjne energetyki odnawialnej. Rozwój odnawialnych źródeł energii oraz produkcji energii w skojarzeniu; Środki zewnętrzne na rozwój i modernizację sieci elektroenergetycznych, w tym na ograniczenie strat technicznych związanych z przesyłem energii. 78

79 Podstawowe cele Gminy i Miasta Grójec w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną: zapewnienie ciągłości dostaw energii elektrycznej o właściwych parametrach do wszystkich miejscowości w gminie - koordynacja działań Samorządu lokalnego z Zakładem Energetycznym, zaangażowanie w planowanie energetyczne; doprowadzenie sieci energetycznej do terenów przewidzianych pod inwestycje (budownictwo mieszkaniowe, działalność gospodarczą, rekreację itp.) według studium uwarunkowań i miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego; konserwacja i rozbudowa linii oświetlenia drogowego, w kontekście poprawy jakości oświetlenia i zminimalizowania energochłonności lamp oświetleniowych. 3. Prognoza zapotrzebowania na moc i energię elektryczną Do czynników kształtujących wielkość zapotrzebowania na energię elektryczną należą przede wszystkim: aktywność gospodarcza, rozumiana jako wielkość produkcji i usług oraz aktywność społeczna, czyli liczba mieszkań, standard i komfort życia mieszkańców, cena, w odniesieniu do możliwości wykorzystania innych nośników energii (np. do ogrzewania pomieszczeń) oraz oszczędności; energochłonność produkcji i usług oraz zużycie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych (energochłonność) do przygotowania posiłków, c.w.u., oświetlenia, napędu sprzętu gospodarstwa domowego, itp. W okresie do 2027 roku zakłada się wzrost zużycia energii elektrycznej do przygotowania posiłków, ogrzewania pomieszczeń i przygotowania ciepłej wody użytkowej. Wzrost ten uwarunkowany jest wyposażeniem gospodarstw domowych w odpowiednie urządzenia, stanem sieci elektrycznej niskiego napięcia i instalacji elektrycznych w budynkach oraz względami ekonomicznymi. Wysoka cena energii elektrycznej nie sprzyja wykorzystaniu jej do omawianych celów (szczególnie do ogrzewania pomieszczeń). Jednak zalety energii elektrycznej jako wygodnego i czystego źródła energii powodują, że pewna część odbiorców wybierze ten sposób ogrzewania i przygotowania posiłków. Prognoza zapotrzebowania na energię elektryczną założenia ogólne: 1) zapotrzebowanie na energię elektryczną dla odbiorców indywidualnych dotyczy głównie oświetlenia, napędu sprzętu gospodarstwa domowego i ewentualnie wytwarzania c.w.u. Energia elektryczna konsumowana przez gospodarstwa domowe, tj. wykorzystywana na cele socjalno-bytowe stanowi obecnie mniejszy odbiór i taka struktura zużycia utrzymana zostanie w okresie prognozy; 2) wykorzystanie energii elektrycznej do celów grzewczych jest i będzie w najbliższym czasie marginalne; 3) całkowite zużycie energii elektrycznej na poziomie gminy i miasta w 2011 roku wyniosło MWh, w tym: przez odbiorców zasilanych z poziomu niskiego napięcia (grupa taryfowa G) MWh, przez odbiorców zasilanych z poziomu niskiego napięcia (grupa taryfowa C) MWh, przez odbiorców zasilanych z poziomu średniego (grupa taryfowa B) MWh, 79

80 4) średnie zużycie energii przez klientów grupy G wynosi około 890 kwh/odbiorca/rok, 5) roczne zużycie energii elektrycznej na oświetlenie uliczne i drogowe wynosi około 1861 MWh. Szacunkowo przyjęto, iż zużycie energii na ten cel kształtować się będzie na tym samym poziomie - około 1900 MWh (z jednej strony rozwój gminy, powstawanie nowych ulic spowoduje wzrost zużycia energii na oświetlenie średnio o około 15%, natomiast z drugiej strony wymiana opraw oświetleniowych na energooszczędne obniży koszty związane z oświetleniem drogowym). Dodatkowo przyjęto, że rozwój gminy i miasta w zakresie gospodarczym będzie się odbywał zgodnie ze wskaźnikami rozwoju makroekonomicznego całego kraju. Prognozy dotyczące zużycia energii elektrycznej w Polsce (według Polityki energetycznej Polski do 2030 roku ) wskazują, że zapotrzebowanie na energię elektryczną (w stosunku do roku bazowego 2006) wzrastać będzie w średniorocznym tempie zbliżonym do 2,3%, przy czym przyrosty będą relatywnie niższe w pierwszym okresie 10-letnim prognozy. Uwzględniając informacje otrzymane z zakładu energetycznego oraz powyższe założenia i uwagi proponuje się wariantową prognozę zapotrzebowania na energię elektryczną na terenie Gminy i Miasta Grójec: Wariant I przyjęto wyłącznie założenia i prognozy uwzględniające skutki spowolnienia gospodarczego, a także realizację polityki energetycznej Unii Europejskiej, w tym pakietu klimatyczno energetycznego zawarte w dokumencie Polityka energetyczna Polski do 2030 roku ; Wariant II uwzględnia prognozy zawarte w dokumencie Polityka energetyczna Polski do 2030 roku oraz obserwowane w ostatnim okresie zmiany zapotrzebowania na energię elektryczną na terenie gminy i miasta w oparciu o przyrost nowych odbiorców, tempo zagospodarowywania terenów inwestycyjnych przewidzianych pod zabudowę mieszkaniową, rekreację i działalność gospodarczą. Wyniki prognozy w zależności od przyjętego wariantu: 2010 Wariant (MWh) # (MWh) (MWh) (MWh) Wariant I Wariant II

81 Zużycie energii w MWh Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy i Miasta Grójec Wyniki prognozy zapotrzebowania na energię elektryczną (w MWh) Wariant I Wariant II Wariant I Wariant II Szacunkowe zmiany zużycia energii elektrycznej według wariantów w 2011 i 2027 roku (w MWh) Wariant I Wariant II 81

82 Szacunkowa wielkość zużycia energii elektrycznej zależna będzie od rozwoju gospodarczego gminy i miasta oraz poziomu życia mieszkańców w przyszłości. W okresie perspektywistycznym przyrost zapotrzebowania na energię elektryczną dotyczy: - odbiorców indywidualnych wywołany rozwojem budownictwa mieszkaniowego, który będzie się odbywał poprzez budowę domów jednorodzinnych oraz wielorodzinnych, stałym przyrostem liczby urządzeń elektrycznych wykorzystywanych w gospodarstwach domowych (sprzęt agd, rtv, komputery itp.) oraz przewidywanym wzrostem wykorzystania energii elektrycznej do ogrzewania; - podmiotów gospodarczych, w tym: usług, rzemiosła i obiektów użyteczności publicznej, które powstaną w dostosowaniu do rozwoju budownictwa; wydaje się jednak, że w tej dziedzinie nie nastąpi zbyt duży przyrost zapotrzebowania energii, ponieważ osiągnięty został pewien stan nasycenia w tym zakresie; pozostałych form działalności gospodarczej wywołany rozwojem istniejących i powstawaniem nowych podmiotów; określenie potrzeb perspektywistycznych jest niezwykle trudne, ponieważ nie znane są rodzaje działalności gospodarczej, które mogą się pojawić na terenie gminy i miasta; mając jednak na uwadze tendencje do wprowadzania nowoczesnych, energooszczędnych technologii założono, że przyrost ten nie będzie wysoki w stosunku do stanu obecnego; - gospodarki komunalnej przewiduje się znaczny wzrost zapotrzebowania - wzrośnie zapotrzebowanie energii związane z rozbudową infrastruktury technicznej. Wzrost zapotrzebowania na energię będzie częściowo zrekompensowany zmniejszeniem jej zużycia w wyniku modernizacji i wprowadzania energooszczędnych urządzeń. Prognozy zapotrzebowania na energię elektryczną, tak jak i na ciepło, gaz ziemny, obarczone są zwykle niepewnością ze względu na niemożliwy do precyzyjnego określenia poziom zmian cen nośników energii. Zmiany cen nośników mogą wpływać zarówno na wielkość zużycia energii, jak i na strukturę zużycia przez odbiorców poszczególnych nośników energii. W przedstawionej prognozie (Wariant II) uwzględniono dotychczasowe tendencje rozwoju społeczno-gospodarczego gminy i miasta obserwowane na przestrzeni ostatnich lat, w tym przede wszystkim zmiany demograficzne, rozwój budownictwa mieszkaniowego, sferę działalności gospodarczej. 4. Zamierzenia modernizacyjne i inwestycyjne Zamierzenia inwestycyjne wyznaczone na szczeblu krajowym i regionalnym to przede wszystkim przeprowadzenie działań usprawniających stan infrastruktury energetycznej, w tym zapewnienie właściwego dostępu do zaopatrzenia ludności i podmiotów gospodarczych w energię elektryczną oraz poprawę jej jakości. Zgodnie z informacjami uzyskanymi od przedsiębiorstwa energetycznego Polskie Sieci Elektroenergetyczne Centrum S.A. Plan rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na energię elektryczną na lata zakłada budowę 2- torowej elektroenergetycznej linii o napięciu 400 kv relacji Kozienice-Ołtarzew. Inwestycja ta ujęta została również w aktualizowanej obecnie przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju Z uwagi na istotne znaczenie dla 82

83 rozwoju gospodarczego regionu oraz poprawę bezpieczeństwa zasilania w energię elektryczną planuje się budowę przedmiotowej linii 400 kv jako inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym. Dla nowoprojektowanej linii 400 kv wydzielony zostanie pas technologiczny o szerokości 70 metrów (po 35 metrów w obie strony od osi linii) oraz ustanowione zostaną następujące wytyczne dotyczące użytkowania terenu w pasie technologicznym w/w linii 400 kv: 1) W pasie technologicznym linii: należy uzgadniać warunki zagospodarowania terenu oraz lokalizację wszelkich obiektów z Właścicielami linii; ustala się zakaz realizacji obiektów budowlanych przeznaczonych na stały pobyt ludzi, tj.: - zakazuje się lokalizowania budynków mieszkalnych i budynków użyteczności publicznej typu szkoła, szpital, internat, żłobek, przedszkole i podobne oraz innych budynków użyteczności publicznych takich jak ogród publiczny, plac targowy, ogródki działkowe, cmentarz, teren koszar itd., - zakazuje się lokalizowania miejsc stałego przebywania ludzi w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, turystyczną, rekreacyjną, Dopuszcza się odstępstwo od tej zasady za zgoda właściciela linii, na warunkach przez niego określonych; nie wolno tworzyć hałd, nasypów w pasie technologicznym linii oraz sadzić roślinności wysokiej pod linią i w odległości 6,5 m od rzutu poziomego skrajnego przewodu fazowego (w świetle koron) dla linii 400 kv, 2) Teren w pasie technologicznym linii nie może być kwalifikowany jako teren przeznaczony pod budowę mieszkaniową ani jako teren związany z działalnością gospodarczą. 3) Wszelkie zmiany w kwalifikacji terenu w obrębie pasa technologicznego linii i w jego najbliższym sąsiedztwie powinny być zaopiniowane przez Właściciela linii; 4) Zalesienia terenów rolnych w pasie technologicznym linii mogą być przeprowadzone w uzgodnieniu z Właścicielem linii, który określi maksymalną wysokość sadzonych drzew i krzewów; 5) Lokalizacja budowli zawierających materiały niebezpieczne pożarowo, stacji paliw i stref zagrożonych wybuchem oraz farm wiatrowych w pasie technologicznym jest zakazana, a w sąsiedztwie pasa technologicznego linii wymaga dodatkowych uzgodnień z Właścicielem linii; 6) Dopuszcza się ewentualną budowę elektroenergetycznych linii wielotorowych, wielonapięciowych po trasie istniejących linii elektroenergetycznych 400 kv. Obecnie istniejąca linia elektroenergetyczna zostanie w takim przypadku poddana rozbiórce przed realizacją nowych linii. Dopuszcza się także odbudowę, rozbudowę, przebudowę i nadbudowę istniejących linii oraz linii, które w przyszłości zostaną ewentualnie wybudowane na ich miejscu. Realizacja inwestycji po trasie istniejących linii nie wyłącza możliwości rozmieszczania słupów oraz podziemnych, naziemnych lub nadziemnych obiektów i urządzeń niezbędnych do korzystania z linii w innych niż dotychczasowe miejscach. 7) W razie lokalizacji elektrowni wiatrowych w pobliżu linii elektroenergetycznej najwyższych napięć, musza być spełnione wymagania: odległość turbiny wiatrowej od linii elektroenergetycznej najwyższych napięć NN, określana jako odległość najbardziej skrajnego elementu turbiny wiatrowej (krańców 83

84 łopat turbiny) od osi linii, nie może być mniejsza niż trzykrotna długość średnicy koła (3xd) zataczanego przez łopaty turbiny wiatrowej. Odległość turbiny wiatrowej od linii elektroenergetycznych najwyższych napięć W najbliższych latach Rejonowy Zakład Energetyczny w Grójcu planuje realizację następujących zadań inwestycyjnych na przedmiotowym terenie: * rok Przebudowa sieci elektroenergetycznej w miejscowości Wysoczyn, 2. Wymiana przewodów w linii nn w miejscowości Uleniec, 3. Budowa wnętrzowej stacji trafo przy ul. Orzeszkowej w Grójcu; * rok Przebudowa sieci elektroenergetycznej w miejscowości Grudzkowola, 2. Przebudowa sieci elektroenergetycznej w miejscowości Wola Zakrzewska, 3. Przebudowa linii 15 kv Grójec-Drwalew. Przeprowadzenie kompleksowych działań usprawniających stan infrastruktury energetycznej, w tym zapewnienie właściwego dostępu do zaopatrzenia ludności i podmiotów gospodarczych w energię elektryczną oraz poprawę jej jakości uznaje się za działania niezbędne dla rozwoju przedmiotowego obszaru, w tym dla rozwoju mieszkalnictwa, działalności gospodarczej oraz przyciągnięcia atrakcyjnych inwestycji. Ponadto funkcjonujący na terenie gminy Zakład Tapicerki Samochodowej ZTS-ZCS Polska Sp. z o.o. w najbliższym okresie planuje modernizację układów pomiarowych oraz wymianę linii WN na odcinku o długości około 300 m, łączącej dwie stacje transformatorowe na terenie zakładu. 84

85 5.Tereny rozwojowe Gminy i Miasta Grójec (pod zabudowę mieszkaniową jednorodzinną i wielorodzinną oraz działalność gospodarczo-usługową) Rozwój nowego budownictwa na terenie Gminy i Miasta Grójec wiąże się z planowaniem zaopatrzenia w energię rozwijających się terenów. Zgodnie z prawem energetycznym jest to zadanie własne gminy, którego realizacji za przyzwoleniem gminy podjąć się mają odpowiednie przedsiębiorstwa energetyczne. Rozwój systemów energetycznych ukierunkowany na pokrycie zapotrzebowania na energię na nowych terenach rozwoju powinien charakteryzować się: - zasadnością ekonomiczną działań inwestycyjnych, czyli zgodnością działań z zasadą samofinansowania się przedsięwzięcia. Powinny być realizowane takie inwestycje, które dadzą możliwość spłaty nakładów inwestycyjnych w cenie energii, jaką będzie można sprzedać dodatkowo. Nie powinny być wprowadzane równolegle w obszar rozwoju różne systemy energetyczne, np. jedno jako źródło ogrzewania a drugie jako źródło ciepłej wody użytkowej i ogrzewania kuchennego. - zasadnością eksploatacyjną, czyli minimalizacją przyszłych kosztów eksploatacyjnych, która w przyszłości stworzy przyszłemu odbiorcy energii warunki do zakupu energii za cenę atrakcyjną rynkowo. Zaopatrzenie obszarów gminy i miasta w nośniki energii Zaopatrzenie w ciepło Nowa zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna ze względu na planowany charakter nowej zabudowy jako główny nośnik energii dla ogrzewania przyjmuje się gaz sieciowy (miasto) oraz kotłownie indywidualne opalane węglem. Dopuszcza się również możliwość wykorzystania gazu płynnego, oleju opałowego, biomasy, energii elektrycznej oraz węgla spalanego w kotłach niskoemisyjnych; Nowa zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna podstawowym nośnikiem energii do ogrzewania będzie system ciepłowniczy; w przypadku braku opłacalności rozbudowy systemu ciepłowniczego zaleca się budowę lokalnej kotłowni opalanej gazem ziemnym; Nowa zabudowa gospodarczo-usługowa ze względu na lokalizację nowej zabudowy jako główny nośnik energii dla ogrzewania przyjmuje się gaz sieciowy. Dopuszcza się również możliwość wykorzystania gazu płynnego, oleju opałowego, biomasy, energii elektrycznej oraz węgla spalanego w kotłach niskoemisyjnych; Zaopatrzenie w energię elektryczną Dostawcą energii elektrycznej dla odbiorców zlokalizowanych na obszarze gminy i miasta będzie PGE Dystrybucja S.A. Oddział Skarżysko-Kamienna Rejonowy Zakład Energetyczny Grójec przy koordynacji działań ze strony gminy. Zaopatrzenie w gaz Zadania związane z zaopatrzeniem nowych terenów gminy i miasta w gaz ziemny zajmować się będzie Mazowiecka Spółka Gazownictwa sp. z o.o. Oddział Zakład Gazowniczy Radom, przy koordynacji działań ze strony gminy. 85

86 Charakterystyka terenów przewidzianych do zainwestowania oraz wielkości szacunkowe zapotrzebowania na energię: Lokalizacja (miasto/sołectwo) Powierzchnia terenu 86 Wskaźnik charakterystyczny* Maksymalne zapotrzebowanie mocy [MW] ** Zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna Grójec około 42 ha ,3 Zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna Grójec około 160 ha ,7 Kępina około 35 ha 280 1,3 Krobów około 42 ha 300 1,4 Kociszew około 26 ha 200 0,9 Wola Krobowska około 21 ha 180 0,8 Skurów około 20 ha 180 0,8 Pabierowice około 45 ha 350 1,6 Wólka Turowska około 30 ha 250 1,2 Piekiełko około 32 ha 270 1,3 Grudzkowola około 70 ha 500 2,3 Częstoniew około 67 ha 490 2,3 Częstoniew Kolonia około 30 ha 250 1,2 Falęcin około 42 ha 300 1,4 Mięsy około 17 ha 150 0,7 Marianów około 23 ha 200 0,9 Słomczyn około 49 ha 440 2,1 Kobylin około 41 ha 290 1,4 Maciejowice około 21 ha 180 0,8 Lisówek około 19 ha 180 0,8 Szczęsna około 27 ha 200 0,9 Kośmin około 32 ha 270 1,3 Zakrzewska Wola około 7 ha 60 0,3 Lesznowola około 82 ha 710 3,3 Lisówek około 11 ha 90 0,4 Gościeńczyce około 33 ha 270 1,3 Żyrówek około 5 ha 50 0,2 Mirowice około 53 ha 440 2,1 Chudowola około 12 ha 100 0,5 Padole około 29 ha 250 1,2 Głuchów około 27 ha 200 0,9 Duży Dół około 12 ha 100 0,5 Las Lesznowolski około 5 ha 50 0,2 Wysoczyn około 7 ha 60 0,3 Wola Worowska około 13 ha 100 0,5 Bikówek około 35 ha 280 1,3 Zalesie około 61 ha 530 2,5 Worów około 23 ha 190 0,9 Uleniec około 43 ha 300 1,4 Działalność gospodarczo-usługowa o profilu nieuciążliwym dla środowiska Strefa gospodarcza Słomczyn około 150 ha - działalność gospodarcza i usługowa około 55 ha - zależnie od rodzaju działalności gosp. zależnie od rodzaju oferowanych usług

87 Budownictwo rekreacyjno-wypoczynkowe i letniskowe Głuchów około 40 ha 350 1,2 Wysoczyn około 15 ha 150 0,6 Minimalną wielkość działki budowlanej przyjęto na podstawie Zmiany do studium uwarunkowań oraz Miejscowych planów * szacunkowa ilość mieszkań/budynków mieszkalnych ** moc określono szacunkowo celem oszacowania przyszłego rynku energii elektrycznej, przy założonym współczynniku jednoczesności wg normy N SEP-E-002 Przy założeniu mocy przyłączeniowej o wartości od 12,5 kw (dla budynków wielorodzinnych z centralnym zaopatrzeniem w ciepłą wodę) do 16 kw (dla pojedynczej działki przeznaczonej pod zabudowę jednorodzinną łączna moc wynikająca z iloczynu liczby działek i przypisanych im mocy przyłączeniowych (z uwzględnieniem współczynnika jednoczesności) oszacowana została na maksymalnym poziomie 85 MW (dla budownictwa wielorodzinnego 33,8 MW). Wskazane, szacunkowe zapotrzebowanie mocy obliczono przy założeniu zagospodarowania terenów pod budownictwo mieszkaniowe w całości - wyniki dotyczą całkowitych potrzeb energetycznych rozpatrywanego obszaru. Obecne tempo przyrostu nowych budynków mieszkalnych (a tym samym odbiorców energii elektrycznej) kształtuje się na przeciętnym poziomie 94 obiektów rocznie, co stanowi o ruchu budowlanym oraz stosunkowo długim okresie pełnego zagospodarowania tych terenów, wykraczającym poza ramy czasowe niniejszego opracowania. Perspektywa rozwoju rozdzielczej sieci SN i nn, wiązać się będzie z tempem zagospodarowania poszczególnych obszarów, rodzajem i liczbą nowych odbiorców oraz lokalizacją inwestycji. Indywidualne budownictwo mieszkaniowe rozwija się również na działkach rozproszonych, bądź poprzez dogęszczenie terenów już zainwestowanych. Nie oszacowano wielkości zapotrzebowania mocy elektrycznej przez potencjalnych nowych inwestorów w zakresie usług i działalności gospodarczej ze względu na brak obecnie możliwości określenia potencjalnego inwestora oraz struktury prowadzonej działalności. Faktyczne potrzeby w zakresie powstawania nowych obiektów handlowo-usługowych zweryfikuje rynek. Rozwój tego sektora będzie adekwatny do przyrostu liczby mieszkańców w nowym budownictwie mieszkaniowym. Lokalizację terenów rozwojowych przewidzianych pod rozwój budownictwa mieszkaniowego (jednorodzinnego i wielorodzinnego), letniskowego oraz działalność gospodarczo-usługową przedstawia załącznik graficzny do niniejszego dokumentu. 6. Lokalne nadwyżki oraz zasoby paliw i energii Na terenie Gminy i Miasta Grojec nadwyżką energii elektrycznej pozwalającą na przyłączenie nowych odbiorców dysponuje Rejonowy Zakład Energetyczny Grójec (PGE Dystrybucja S.A. Oddział Skarżysko-Kamienna). 87

88 V. Zaopatrzenie w paliwa gazowe 1. Charakterystyka stanu obecnego Gaz sieciowy jest obecnie jednym z podstawowych nośników energetycznych przyjaznych dla środowiska, znajdujących coraz szersze zastosowanie. Używany jest przede wszystkim na potrzeby bytowe, grzewcze i przemysłowe. W coraz większym zakresie gaz wykorzystywany jest jako alternatywny rodzaj paliwa stosowany w kotłowniach produkujących ciepło, wypierając paliwa stałe, charakteryzujące się w procesie spalania wysokim stopniem emisji szkodliwych związków do środowiska naturalnego. Dystrybucją gazu dla Gminy i Miasta Grójec zajmuje się Mazowiecka Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. w Warszawie. Obszar działania Mazowieckiej Spółki Gazownictwa Sp. z o.o. pokrywa północno-wschodnią część Polski, o powierzchni 87 tys. km 2, co stanowi około 28% powierzchni Polski - obszar województwa mazowieckiego, łódzkiego, podlaskiego oraz częściowo warmińsko-mazurskiego, lubelskiego i świętokrzyskiego. Na tym obszarze znajduje się 761 miejscowości, w tym 120 miast, włączając w to aglomerację Warszawy i Łodzi. Głównymi odbiorcami gazu są odbiorcy indywidualni, którzy stanowią około 98% wszystkich odbiorców spółki i około 53% całkowitej sprzedaży gazu. Odbiorcy biznesowi stanowią około 2% ogółu klientów, nabywających około 34% całkowitej sprzedaży gazu przez spółkę. Ponad 70% dystrybuowanego gazu przez MSG Sp. z o.o. przypada na odbiorców z Warszawy i okolic, 22% na Łódź i okolice, a pozostałe 7% na Białystok i okolice. Spółka zajmuje się głównie rozprowadzaniem gazu niskiego i średniego ciśnienia. Spółka obsługuje 1,5 mln odbiorców, a łączna długość sieci przesyłowych i rozdzielczych wynosi ponad 26 tys. km. W chwili obecnej Spółka prowadzi swoją działalność poprzez sześć oddziałów terenowych - Zakłady Gazownicze: Białystok, Ciechanów, Łódź, Mińsk Mazowiecki, Radom, Warszawa, których działalność koordynuje i nadzoruje Oddział Zarząd Przedsiębiorstwa w Warszawie. Wsparcie wszystkich jednostek organizacyjnych Spółki w zakresie usług teleinformatycznych prowadzi Oddział IT w Warszawie. W skali powiatu obszar Gminy i Miasta Grójec wyróżnia wysoki wskaźnik zgazyfikowania (źródło danych GUS 2010r.) określony jako liczba osób korzystających z instalacji gazowej w stosunku do ogółu mieszkańców. Dostęp do gazu ziemnego posiadają wszystkie gminy powiatu, jednak stopień rozbudowy sieci w poszczególnych obszarach jest zróżnicowany. Największy wskaźnik zgazyfikowania notuje się na terenie Gminy i Miasta Grójec (80,4%), najmniejszy w Gminie Warka (11,8%), brak gazyfikacji na terenie Gminy Nowe Miasto nad Pilicą. 88

89 Ludność korzystająca z sieci (w % ogółu) Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy i Miasta Grójec Wskaźnik zgazyfikowania poszczególnych gmin powiatu grójeckiego 90,0% 80,0% 70,0% 71,2% 70,4% 80,4% 60,0% 50,0% 45,9% 42,0% 49,7% 45,6% 40,0% 33,8% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% 0,0% Belsk Duży Błędów Chynów Goszczyn Grójec Jasieniec Mogielnica Nowe Miasto nad Pilicą Pniewy 11,8% Warka System zasilania Gminy i Miasta Grójec jest oparty o gazociąg dystrybucyjny WC DN300 relacji Lubienia Sękocin poprzez stacje I-go stopnia w miejscowości Kopana (Gmina Tarczyn) oraz stację II-go stopnia w miejscowości Goszczyn (Gmina Goszczyn). Na przedmiotowym terenie Mazowiecka spółka Gazownictwa Oddział Zakład Gazowniczy Radom posiada: - sieć wysokiego ciśnienia długości 24,2 km, - sieć średniego ciśnienia długości 187 km, - przyłącza gazowe długości 139 km (3296 szt. przyłączy). Przebieg gazociągów przesyłowych oraz rozdzielczych na terenie Gminy i Miasta Grójec przedstawia załączona mapa. Analizując miasto pod względem dostępności gazu ziemnego, należy zauważyć, iż znaczna część Grójca pokryta jest siecią gazową. Jedynie trzy obszary miasta nie mają zapewnionej jeszcze dostawy gazu ziemnego, jest to: - obszar miasta ograniczony ulicami Armii Krajowej, Kobylińskiej oraz rzeki Molnicy, - obszar miasta ograniczony ulicami Graniczną, Słowackiego oraz POW, - obszar miasta ograniczony ulicami Mogielnicką, Kasztanową, Batalionów Chłopskich i Brzozową. Obecnie około 80% ludności gminy i miasta korzysta z sieci gazowej. Biorąc pod uwagę ilość gospodarstw domowych będących odbiorcami gazu należy zauważyć, iż ponad 75% gospodarstw domowych przypada na gospodarstwa zlokalizowane w mieście. Z poniższego zestawienia wynika, iż w ostatnich latach spada zużycie gazu wykorzystywanego na cele ogrzewania mieszkań, w stosunku do 2005 roku zużycie to spadło o około 55%. 89

90 Stan infrastruktury gazowej dla gminy i miasta na przestrzeni ostatnich 5 lat przedstawia poniższe zestawienie (wg GUS, stan na konie roku): Wyszczególnienie Długość czynnej sieci gazowej ogółem (m) Długość czynnej sieci gazowej przesyłowej (m) Długość czynnej sieci gazowej rozdzielczej (m) Czynne przyłącza do budynków mieszkalnych i niemieszkalnych (szt.) Odbiorcy gazu (gospodarstwa domowe) Odbiorcy gazu ogrzewający mieszkania (gospodarstwa domowe) Odbiorcy gazu w mieście Grójec (gospodarstwa domowe) Zużycie gazu ogółem (w tys. m 3 ) 5762,0 5810,5 6121,6 6409,8 7388,9 Zużycie gazu na ogrzewanie mieszkań 4783,9 4279,8 4399,8 4601,2 2684,9 (w tys. m 3 ) Ludność korzystająca z sieci gazowej (szt.) * Wyżej przedstawiona tabela zawiera m.in. informacje o zużyciu gazu przez gospodarstwa domowe. Należy zauważyć, iż na przedmiotowym terenie, powoli, ale systematycznie przybywa odbiorców gazu, szczególnie na terenie miasta, który to gaz wykorzystywany jest przede wszystkim do przygotowywania posiłków oraz c.w.u. Ponadto szacuje się, że na terenie gminy i miasta pozostali użytkownicy gazu (przemysł, usługi, handel itd.) zużywają około 5000 tys. m 3 gazu, co stanowi około 40% całkowitego zużycia gazu. Odbiorcy przedmiotowego obszaru zasilani są gazem wysokometanowym typu E (dawniej GZ-50). Parametry dystrybuowanego gazu są zgodne z Polską Normą PN-C E. Charakterystyczne dane gazu typu E ( * ciepło spalania - zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 2 lipca 2010r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu gazowego - nie mniejsze niż 34,0 MJ/m 3 Taryfa jednakże stanowi, że nie może być mniejsze niż 38,0 MJ/m 3, za standardową przyjmując wartość 39,5 MJ/m 3, * wartość opałowa - nie mniejsza niż 31,0 MJ/m 3, * przykładowy skład: metan (CH 4 ) - około 97,8%, etan, propan, butan - około 1%, azot (N 2 ) - około 1%, dwutlenek węgla (CO 2 ) i reszta składników - 0,2%. Skład gazu może podlegać niewielkim wahaniom w zależności od źródła pochodzenia. Za dostarczony gaz ziemny oraz świadczone usługi przesyłowe odbiorcy rozliczani są według cen i stawek opłat właściwych dla grup taryfowych. Podział odbiorców na grupy taryfowe dokonywany jest w zależności od poziomu kosztów uzasadnionych ponoszonych przez 90

91 przedsiębiorstwo energetyczne w związku z dostarczaniem paliw gazowych do odbiorców, na podstawie następujących kryteriów: - rodzaju paliwa gazowego, - wielkości i charakterystyki poboru paliwa gazowego w miejscach jego odbioru, - systemu rozliczeń, - miejsc dostarczania lub odbioru paliwa gazowego, - zakresu świadczonych usług. Kryteria te określone są w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 6 grudnia 2008 roku w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie paliwami gazowymi (Dz. U. Nr 28, poz. 165). Taryfy dla paliw gazowych zatwierdzane są przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki ( 2. Ocena stanu obecnego. Cele podstawowe. Głównym dystrybutorem i dostawcą gazu ziemnego jest Mazowiecka Spółka Gazownictwa sp. z o.o. Oddział Zakład Gazowniczy Radom, który w celu poprawy stanu technicznego oraz pewności i bezpieczeństwa dostaw gazu dla obecnych i przyszłych odbiorców, jak również stworzenia warunków do zasilania nowych odbiorców, prowadzi systematycznie prace modernizacyjno-remontowe sieci i urządzeń gazowniczych oraz prace budowlane zgodne z planami rozwojowymi gminy i miasta. Układ przesyłu gazu ziemnego tj. gazociągi wysokiego i stacje redukcyjno-pomiarowe I-go stopnia posiada znaczne rezerwy przesyłowe stanowiące o możliwości technicznej pokrycia pełnego zapotrzebowania na gaz ziemny odbiorców z obszaru gminy i miasta. Również układ dystrybucji gazu ziemnego na przedmiotowym obszarze posiada duże rezerwy przepustowości stwarzające możliwość podłączenia nowych odbiorców. Ocena stanu obecnego systemu gazowniczego na terenie Gminy i Miasta Grójec wykonana została metodą analizy SWOT: Mocne strony: Możliwość dostarczenia gazu w ilościach niezbędnych dla kompleksowej gazyfikacji gminy. Słabe strony: Wysokie koszty przyłącza gazowego Wzrastające ceny gazu Dobry stan techniczny istniejącej sieci gazowej Rezerwy przepustowości stwarzające możliwość podłączenia nowych odbiorców Rezerwy przesyłowe stanowiące o możliwości technicznej pokrycia pełnego zapotrzebowania na gaz ziemny odbiorców z przedmiotowego terenu Szanse: Pewność dostaw gazu Zwiększające się zapotrzebowanie na gaz Zagrożenia: Wysokie koszty przyłącza gazowego dla większości rodzin. 91

92 ziemny Wykorzystanie gazu sieciowego do ogrzewania mieszkań Utrzymujące się niekorzystne relacje cenowe ogrzewania za pomocą gazu sieciowego w stosunku do tradycyjnych nośników energii Celem podstawowym Gminy i Miasta Grójec w zakresie zaopatrzenia w gaz ziemny jest prowadzenie monitoringu zapotrzebowania na inwestycje gazociągowe na przedmiotowym terenie, kontynuacja działań modernizacyjnych sieci oraz dalsza rozbudowa sieci gazowej. 3. Prognoza zapotrzebowania na paliwa gazowe i możliwości rozwoju sieci gazociągowej Polityka energetyczna Polski do 2030 roku zakłada, że do roku 2030 nastąpi sukcesywny wzrost krajowego zużycia energii finalnej. Całkowite zapotrzebowanie na energię finalną wzrośnie o 31%, przy czym największy wzrost ponad 90% przewidywany jest w sektorze usług; natomiast w sektorze przemysłu wzrost ten wyniesie ponad 30%. W horyzoncie prognozy przewiduje się wzrost finalnego zużycia gazu ziemnego o około 35%, energii elektrycznej o 64% oraz energii odnawialnej bezpośredniego zużycia o 45%. Prognozowany wzrost zapotrzebowania na energię pierwotną w okresie do 2030 roku wynosi ok. 27%, przy czym wzrost ten nastąpi głównie po 2020 roku ze względu na wyższe bezwzględnie przewidywane wzrosty PKB oraz wejście elektrowni jądrowych o niższej sprawności wytwarzania energii elektrycznej niż w źródłach węglowych. Udział energii odnawialnej w całkowitym zużyciu energii pierwotnej wzrośnie z poziomu około 6% w 2010 roku do 11% w 2020 roku i 12% w 2030 roku. Prognoza zapotrzebowania na gaz ziemny założenia ogólne: 1) na koniec 2010 roku z dostaw gazu sieciowego korzystało 7690 odbiorców, jakimi są gospodarstwa domowe, 2) zużycie gazu w 2010 roku przez gospodarstwa domowe kształtowało się na poziomie 7 388,9 tys. m 3, 3) około 5000 tys. m 3 gazu w skali roku zużywane jest przez przemysł, usługi i handel, 4) w okresie prognozy nie przewiduje się istotnych ograniczeń wynikających z dostępu do zasobów gazu ziemnego. Zgodnie z zapisami dokumentu Polityka energetyczna Polski do 2030 roku mogące wystąpić ograniczenia czasowe dotyczące możliwego tempa wzrostu dostaw wynikają z logistyki kontraktów importowych i inwestycji sieciowych, 5) normatywne wskaźniki wielkości zużycia gazu ziemnego dla poszczególnego odbioru kształtują się na przeciętnym poziomie: ~przygotowanie posiłków 57m 3 /osobę/rok; ~przygotowanie c.w.u. 128,5 m 3 /osobę/rok; ~ogrzewanie pomieszczeń: budownictwo jednorodzinne 15-20m 3 /m 2 powierzchni użytkowej/rok; budownictwo wielorodzinne 8m 3 /m 2 powierzchni użytkowej/rok. 6) w szacunkach zapotrzebowania na gaz (szczególnie w długoterminowej perspektywie czasowej) uwzględniono zamierzenia polityki energetycznej państwa, w której duży nacisk kładzie się na możliwość pozyskania energii ze źródeł niekonwencjonalnych (chociażby na potrzeby c.w.u). 92

93 13875, , , ,8 w tys. m , ,4 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy i Miasta Grójec Dodatkowo założono, że tendencje demograficzne utrzymają się na dotychczasowym poziomie, zwiększy się liczba gospodarstw domowych, korzystająca z gazu do celów grzewczych (również dzięki zmniejszeniu kosztów ogrzewania po termomodernizacji budynków), postęp wpłynie na podwyższenie stopy życiowej społeczeństwa oraz zwiększy komfort użytkowania nośników energii, w tym gazu oraz nastąpi przyrost zużycia gazu ziemnego przez odbiorców instytucjonalnych. Szacunkowe zapotrzebowanie na gaz ziemny na terenie Gminy i Miasta Grójec (w tys. m 3 ) przedstawia poniższa tabela: Wariant do roku 2017 do roku 2022 do roku 2027 Podstawowy ,6 tys. m ,6 tys. m ,4 tys. m 3 Efektywnościowy ,6 tys. m ,9 tys. m ,8 tys. m 3 Powyższe prognozy wynikają z przewidywanego sukcesywnego zmniejszania się udziału paliw węglowych w produkcji ciepła na rzecz paliw gazowych i energii elektrycznej. W wariancie Efektywnościowym uwzględniono większe wykorzystanie odnawialnych źródeł energii. Prognozowane zużycie gazu ziemnego dla Gminy i Miasta Grójec według wariantów do roku 2017 do roku 2022 do roku 2027 podstawowy efektywnościowy 4. Zamierzenia inwestycyjne Biorąc pod uwagę strategiczne cele rozwoju Gminy i Miasta Grójec zakłada się rozbudowę systemu sieci gazowych w obszarach przewidzianych do zurbanizowania. Należy przewidzieć poprawę pewności zasilania sieci gazowej poprzez dostosowanie istniejących sieci do wymagań ochrony środowiska oraz modernizację i budowę nowych sieci. Gazyfikacja obszarów gminy i miasta nie objętych siecią gazową przez przedsiębiorstwo gazownicze będzie możliwa, jeśli zaistnieją techniczne i ekonomiczne warunki budowy odcinków sieci gazowych. W przypadku braku możliwości budowy odcinków sieci gazowych, zgodnie z art. 7 pkt 1 Ustawy Prawo Energetyczne, gazyfikacja obszarów może 93

94 być realizowana na warunkach określonych w odrębnych umowach zawartych pomiędzy przedsiębiorstwem gazowniczym a gminą bądź odbiorcą. Linia ogrodzeń powinna przebiegać w odległości minimum 1 metra od gazociągu w rzucie poziomym. Dla budownictwa jednorodzinnego szafki gazowe (otwierane od ulicy) powinny być zlokalizowane w linii ogrodzeń, a w pozostałych przypadkach w miejscu uzgodnionym z zarządzającym siecią gazową. W liniach rozgraniczających gminnych dróg publicznych oraz dróg niepublicznych, należy zarezerwować trasy dla projektowanej sieci gazowej. Warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe określa: - dla gazociągów wybudowanych w dniu 12 grudnia 2001 roku oraz po tym terminie Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 lipca 2001roku (Dz. Nr 97, poz. 1055); - dla gazociągów wybudowanych przed 12 grudnia 2001 r. Rozporządzenie Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 14 listopada 1995 r. (Dz. U. Nr 139, 686). Finansowanie inwestycji (gazociągi i przyłącza) odbywa się w całości ze środków własnych przedsiębiorstwa gazowniczego, odbiorca ponosi jedynie opłatę przyłączeniową określoną w aktualnie obowiązującej Taryfie dla usług dystrybucji paliw gazowych MSG sp. z o.o. W latach Mazowiecka Spółka Gazownictwa sp. z o.o. Oddział Zakład Gazowniczy Radom przewiduje na obwodnicy Grojca przebudowę gazociągu WC DN300 relacji Sękocin Lubienia na długości około 6 km. 94

95 VI. Przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych oraz możliwości stosowania środków poprawy efektywności energetycznej 1.Przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych Racjonalizacja użytkowania ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych sprowadza się do poprawy efektywności ekonomicznej wykorzystania nośników energii przy jednoczesnej minimalizacji szkodliwego oddziaływania na środowisko. Osiągnięcie tego celu możliwe jest przez realizację działań: W sferze źródeł ciepła: 1) modernizacja źródeł ciepła z obniżeniem wskaźników zanieczyszczeń część budynków na terenie gminy i miasta ogrzewana jest za pomocą instalacji grzewczych bazujących na paliwach stałych, tj. węgiel i koks. Sprawność urządzeń grzewczych wynosi odpowiednio: -od 20-25% dla pieców węglowych, -od 50-60% dla kotłów węglowych, -od 87-88% dla kotłów gazowych. Modernizacja źródeł ciepła przynosi nie tylko efekt ekonomiczny, ale również znacząco wpływa na emisję zanieczyszczeń gazowych do atmosfery. Porównanie kosztów wytworzenia 1GJ ciepła dla różnych rodzajów nośnika energii przy założonym zapotrzebowaniu 15 kw przedstawia poniższe zestawienie: # Gaz Olej opałowy Energia elektryczna Zapotrzebowanie mocy cieplnej: - na ogrzewanie (kw) na c.w.u. (kw) Średni czas wykorzystania mocy Roczne zapotrzebowanie energii cieplnej (GJ/rok) 2100 h Gaz ziemny Olej Ekoterm Licznik jednotaryfowy Kaloryczność paliwa 35 MJ/m 3 42,6 MJ/kg Sprawność ogrzewania 88% 88% 97% Roczne zużycie paliwa (zużycie energii) 3900 m dm kwh Cena paliwa (netto) Taryfa W-3 2,34 zł/dm 3 Licznik jednotaryfowy (taryfa G12) Jednostkowy koszt ciepła (zł/gj) 75,77 zł 134,9 zł 160,2 zł 2) wykorzystanie nowoczesnych kotłów węglowych, 3) podejmowanie działań modernizacyjnych kotłowni, 4) popieranie przedsięwzięć prowadzących do wykorzystywania energii odpadowej oraz skojarzonego wytwarzania ciepła, 5)wykonywanie wstępnych analiz techniczno-ekonomicznych dotyczących możliwości wykorzystania lokalnych źródeł energii odnawialnej, W sferze użytkowania ciepła: 95

96 1) podejmowanie działań modernizacyjnych i termomodernizacyjnych obiektów gminnych zarządzanie energią, 2) efektywne wykorzystanie wyprodukowanego ciepła poprzez promowanie przedsięwzięć związanych ze zwiększeniem efektywności wykorzystania energii cieplnej (termomodernizacja i termorenowacja oraz wyposażenie w elementy pomiarowe i regulacyjne zużycia energii, wykorzystywanie ciepła odpadowego), 3) popieranie i promowanie indywidualnych działań właścicieli lokali polegających na przechodzeniu (w użytkowaniu na cele grzewcze i sanitarne) na czystsze rodzaje paliwa, energię elektryczną, energię ze źródeł odnawialnych itp.: gmina powinna promować i wspierać działania w tym zakresie, np. stosując ulgi podatkowe dla inwestorów, którzy przewidują zastosowanie ekologicznych i efektywnych źródeł energii, W sferze użytkowania energii elektrycznej: Zwiększenie efektywności wykorzystania energii elektrycznej - ograniczanie zużycia energii elektrycznej może być realizowane na poziomie: Zakładu Energetycznego modernizacja stacji transformatorowych i linii przesyłowych, Zarządcy dróg oraz gminy- energooszczędne oświetlenie uliczne oraz na poziomie użytkownika wprowadzanie energooszczędnego oświetlenia pomieszczeń, modernizacja bądź wymiana energochłonnych urządzeń gospodarstwa domowego, przesuwanie poboru energii na godziny poza szczytem energetycznym. Potencjał ekonomiczny racjonalizacji zużycia energii elektrycznej w gospodarstwach domowych różni się znacznie w zależności od sposobu użytkowania energii elektrycznej. Jego wielkość szacuje się następująco: od 10% do 25% w oświetleniu, napędach artykułów gospodarstwa domowego, pralkach, chłodziarkach i zamrażarkach, kuchniach elektrycznych; od 25% do 40% dodatkowo dla zużycia energii elektrycznej do ogrzewania pomieszczeń. Główne kierunki racjonalizacji to powszechna edukacja i dostęp do informacji o energooszczędnych urządzeniach elektroenergetycznych. W przypadku ogrzewania pomieszczeń potencjał tkwi w termomodernizacji mieszkań i budynków. W sferze użytkowania gazu: 1) racjonalne wykorzystanie paliwa gazowego w indywidualnych gospodarstwach domowych, poprzez oszczędność gazu w zakresie przygotowywania posiłków, przygotowywania ciepłej wody użytkowej, 2) oszczędne gospodarowanie paliwem gazowym w zakresie ogrzewania mieszkań poprzez stosowanie nowoczesnych kotłów o dużej sprawności oraz prace termomodernizacyjne, których efektem będzie zmniejszenie zużycia gazu. 2. Możliwości stosowania środków poprawy efektywności energetycznej Efektywność energetyczna to racjonalne wykorzystanie energii, które w ogólnym bilansie opłaci się przedsiębiorstwom, gospodarce kraju oraz ludności, bowiem energia zaczyna być towarem deficytowym, który należy szanować, oszczędzać i efektywnie wykorzystywać. Według opracowanej przez GUS oceny efektywności wykorzystania energii w ostatnim dziesięcioleciu, należy zauważyć, iż w ostatnich 20 latach w Polsce dokonał się znaczący, jeden z największych w Europie, postęp w zakresie efektywnego wykorzystania energii. Największą dynamikę poprawy efektywności energetycznej odnotowany został w przemyśle 96

97 maszynowym i środkach transportu oraz spożywczym i tekstylnym. Najwolniej poprawa zachodziła w przemyśle hutniczym, papierniczym, drzewnym i chemicznym. Spadek zużycia energii wynika głównie z realizacji programów modernizacyjnych i restrukturyzacji gospodarki. Efekty przynosi również wdrażanie programów efektywności energetycznej oraz urynkowienie cen energii. Przyjęta przez polski Sejm Ustawa o efektywności energetycznej jest wdrożeniem Dyrektywy WE z 2006 roku (2006/32/WE) w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych, określa cel w zakresie oszczędności energii i ustanawia mechanizmy wspierające oraz system monitorowania i gromadzenia niezbędnych danych. Ustawa zakłada obniżenie do 2016 roku co najmniej o 9% średniorocznego krajowego zużycia energii finalnej w stosunku do okresu Cel ma zostać osiągnięty poprzez działania służące zmniejszeniu zużycia energii, podwyższeniu sprawności jej wytwarzania oraz ograniczeniu strat w przesyle i dystrybucji. Wejście w życie nowych regulacji prawnych ma przyczynić się do zmniejszenia energochłonności polskiej gospodarki, a w konsekwencji do racjonalizacji cen energii oraz zwiększenia konkurencyjności polskich przedsiębiorstw. Wśród priorytetów nowe przepisy wskazują także na zmniejszenie szkodliwego oddziaływania sektora energetycznego na środowisko oraz poprawę bezpieczeństwa energetycznego kraju. Szacowany wzrost cen energii, wynikający z przyjęcia regulacji ma wynieść od 1,5 do 2%. Jednocześnie jednak, jak wskazano w uzasadnieniu projektu ustawy, uzyskane redukcje zużycia energii stworzą oszczędności znacznie przewyższające koszty wdrożenia nowych przepisów. Integralnym elementem ustawy o efektywności energetycznej jest system białych certyfikatów jako mechanizm rynkowy prowadzący do uzyskania wymiernych oszczędności energii w trzech obszarach, tj.: - zwiększenia oszczędności energii przez odbiorców końcowych, - zwiększenia oszczędności energii przez urządzenia potrzeb własnych, - zmniejszenia strat energii elektrycznej, ciepła i gazu ziemnego w przesyle i dystrybucji. Firmy sprzedające energię elektryczną, gaz ziemny i ciepło będą zobligowane do pozyskania określonej liczby certyfikatów w zależności od wielkości sprzedawanej energii. Wprowadzanie zasad efektywności energetycznej polega z jednej strony na świadomym i racjonalnym wykorzystywaniu energii (co dotyczy również indywidualnych odbiorców końcowych), z drugiej na zastosowaniu takich technologii, które pozwolą produkować, przesyłać i wykorzystywać energię przy jak najmniejszym poziomie strat. W/w ustawa wyznacza również zadania dla jednostek sektora publicznego (w tym jednostek samorządowych) w zakresie efektywności energetycznej, które zobowiązano do stosowania co najmniej dwóch środków poprawy efektywności energetycznej z katalogu zawartego w ustawie (art. 10, ust. 2). Środkiem poprawy efektywności energetycznej jest: 1) umowa, której przedmiotem jest realizacja i finansowanie przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej; 2) nabycie nowego urządzenia, instalacji lub pojazdu, charakteryzujących się niskim zużyciem energii oraz niskimi kosztami eksploatacji; 3) wymiana eksploatowanego urządzenia, instalacji lub pojazdu na urządzenie, instalację lub pojazd, o których mowa w pkt. 2, albo ich modernizacja; 97

98 4) nabycie lub wynajęcie efektywnych energetycznie budynków lub ich części albo przebudowa lub remont użytkowanych budynków, w tym realizacja przedsięwzięcia termomodernizacyjnego ( ); 5) sporządzenie audytu energetycznego w rozumieniu ustawy z dnia 21 listopada 2008r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów eksploatowanych budynków ( ) o powierzchni użytkowej powyżej 500m 2, których jednostka sektora publicznego jest właścicielem lub zarządcą. Art Ustawy o efektywności energetycznej określa rodzaje przedsięwzięć, które w szczególności służą poprawie efektywności energetycznej: 1) izolacja instalacji przemysłowych, 2) przebudowa lub remont budynków, 3) modernizacja: a) urządzeń przeznaczonych do użytku domowego, b) oświetlenia, c) urządzeń potrzeb własnych, d) urządzeń i instalacji wykorzystywanych w procesach przemysłowych, e) lokalnych sieci ciepłowniczych i lokalnych źródeł ciepła, 4) odzysk energii w procesach przemysłowych, 5) ograniczenie: a) przepływów mocy biernej, b) strat sieciowych w ciągach liniowych, c) strat w transformatorach, 6) stosowanie do ogrzewania lub chłodzenia obiektów energii wytworzonej we własnych lub przyłączonych do sieci odnawialnych źródłach energii, w rozumieniu ustawy z dnia 10 kwietnia 1997r. prawo Energetyczne, ciepła użytkowego w kogeneracji, w rozumieniu ustawy z dnia 10 kwietnia 1997r. Prawo energetyczne, lub ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych. Jednostka sektora publicznego winna informować o stosowanych środkach poprawy efektywności energetycznej na swojej stronie internetowej lub w inny sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości. Do zadań własnych gminy należy m.in. planowanie i organizacja zapotrzebowania w ciepło. Gmina realizuje to zadanie zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego lub kierunkami rozwoju gminy zawartymi w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Jednostki samorządu terytorialnego są właścicielami różnego rodzaju obiektów publicznych takich jak szkoły, ośrodki zdrowia, domy kultury, budynki administracyjne itp., w odniesieniu, do których możliwe jest wprowadzenie różnego rodzaju przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej. W przypadku Gminy i Miasta Grójec przedsięwzięcia wpływające na poprawę efektywności energetycznej na terenie gminy będą obejmować głównie wymianę lub modernizację źródeł ciepła w administrowanych budynkach oraz prace termomodernizacyjne. Środki służące poprawie efektywności energetycznej odniesieniu do możliwości zastosowania w budynkach należących do gminy: 98

99 1. Przebudowa lub remont użytkowanych budynków, w tym realizacja przedsięwzięcia termomodernizacyjnego w rozumieniu ustawy z dnia 21 listopada 2008r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów ( nowelizacja z czerwca2010 roku zmieniająca regulacje ustawowe dotyczące premii kompensacyjnej Dz. U. Nr 76, poz. 493) oraz modernizacja źródeł ciepła Kompleksowe prace termomodernizacyjne obejmujące wymianę okien i drzwi, ocieplenie ścian zewnętrznych oraz stropu nad ostatnią kondygnacją zostały przeprowadzone w większości budynków gminnych (poziom zaawansowania prac termomodernizacyjnych budowlanych szacuje się na około 85%). Budynki, w których w ciągu najbliższych trzech lat planuje się przeprowadzenie prac termomodernizacyjnych zamieszczone zostały w rozdziale III pkt.3. Przedsięwzięcie termomodernizacyjne w tych obiektach należy prowadzić na podstawie audytu energetycznego, który określi techniczną możliwość prowadzenia prac oraz rodzaj usprawnień niezbędnych dla optymalizacji energetycznej budynku. Znacznych nakładów inwestycyjnych w zakresie kompleksowej termomodernizacji wymagają także komunalne zasoby mieszkaniowe, budynki te są w większości złym stanie technicznym. Termomodernizacja budynku obejmuje zarówno zmiany budowlane jak również zmiany w systemie ogrzewania obiektów, które w budynkach gminnych mogą prowadzić do: - zwiększenia sprawności pracy systemu poprzez płukanie chemiczne instalacji w celu usunięcia osadów i przywrócenia pełnej drożności rurociągów, uszczelnienie instalacji, zastosowanie indywidualnych odpowietrzników na pionach, wymianę grzejników (nowe grzejniki o większym stopniu sprawności i efektywności) oraz dostosowanie instalacji c.o. do zmniejszonych potrzeb cieplnych pomieszczeń; - zmniejszenia strat ciepła na sieci poprzez izolowanie rur przechodzących przez pomieszczenia nieogrzewane; - racjonalnego użytkowania ciepła poprzez zainstalowanie zaworów termostatycznych przy grzejnikach, umożliwiających regulację temperatury w pomieszczeniach. Ocenę ilościową efektów działań termomodernizacyjnych przedstawia poniższe zestawienie: Rodzaj usprawnienia Oszczędność energii cieplnej Wprowadzenie w węźle cieplnym automatyki pogodowej oraz urządzeń regulacyjnych 5-15% Wprowadzenie hermetyzacji instalacji i izolowanie przewodów, przeprowadzenie regulacji hydraulicznej i zamontowanie zaworów 10-25% termostatycznych we wszystkich pomieszczeniach Wprowadzenie podzielników kosztów 10% Wprowadzenie ekranów zagrzejnikowych 2-3% Uszczelnienie okien i drzwi zewnętrznych 5-8% Wymiana okien na okna o niższym U (współczynniku przenikania) i większej szczelności 10-15% Ocieplenie zewnętrznych przegród budowlanych (ścian, dachu, 10-25% stropodachu) * Termomodernizacja Budynków. Poradnik Inwestora Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. Warszawa oraz Raport Specjalny URSA Analiza źródeł ciepła budynków gminnych pokazuje, iż kotłownie własne to głównie kotłownie gazowe. Zadaniem dla gminy, w zakresie racjonalizacji potrzeb energetycznych zarządzanych obiektów, jest kontrolowanie sprawności grzewczej zainstalowanych kotłów, 99

100 które po okresie amortyzacji należy poddać modernizacji ukierunkowanej na minimalizację zużycia energii i kosztów eksploatacji. Sprawność wykorzystania gazu uzależniona jest od cech urządzeń oraz od sposobu ich eksploatacji. Dlatego też w przypadku wytwarzania ciepła w kotłach gazowych efekt racjonalizacji można uzyskać poprzez wymianę urządzeń na jednostki nowsze technicznie. Zastosowanie nowoczesnych kotłów gazowych w miejsce jednostek charakteryzujących się prostą konstrukcją, przestarzałą technologią (atmosferyczne palniki inżektorowe, zapalanie za pomocą dyżurnego palnika, przestarzała automatyka) daje wyraźne oszczędności energii pierwotnej (nawet powyżej 30%). Modernizację istniejących kotłowni gazowych należy prowadzić w oparciu o kotły opalane gazem ziemnym, po przeprowadzeniu szczegółowej analizy potrzeb i doboru rozwiązań uwzględniając następujące zagadnienia: optymalny dobór kotła lub kotłów, wybór kotła o odpowiedniej konstrukcji, wybór optymalnego układu regulacji, dostosowanego do ilości i rodzaju zastosowanych kotłów oraz charakteru odbiorcy ciepła, wybór układu technologicznego kotłowni dostosowanego do charakteru odbiorcy, określenie i dobór urządzeń i osprzętu niezbędnego do prawidłowego funkcjonowania kotłowni, określenie obliczeniowego zużycia paliwa w sezonie grzewczym, bądź w roku w przypadku kotłowni dwufunkcyjnych. 2. Modernizacja oświetlenia ulicznego w kierunku wykorzystania odnawialnych źródeł energii (oświetlenie hybrydowe) bądź w kierunku zastępowania lamp sodowych lampami LED. Nowoczesne LED-owe oprawy oświetleniowe zapewniają: - oszczędność energii elektrycznej (do około 60%), - naturalną barwę światła, co podnosi bezpieczeństwo ruchu i komfort z korzystania z przestrzeni publicznych, - brak substancji niebezpiecznych (RoHS) 3. Rozwój odnawialnych źródeł energii alternatywnym rozwiązaniem w sytuacji stale rosnących cen energii jest modernizacja istniejących źródeł ciepła w kierunku zastosowania nowoczesnych rozwiązań na bazie odnawialnych źródeł energii. Możliwe do zastosowania w obiektach gminnych OZE to: kotłownie na biomasę, pompy ciepła i kolektory słoneczne. Obecnie najbardziej uzasadnione są przedsięwzięcia polegające na montażu instalacji systemu solarnego celem wspomagania produkcji c.w.u. 4. Modernizacja ciepłowni miejskiej w kierunku wprowadzenia kogeneracji, tj. równoczesnego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej. Produkcja ciepła w układzie skojarzonym z produkcją energii elektrycznej daje poprawę efektywności ekologicznej i ekonomicznej przetwarzania energii pierwotnej paliw. Obowiązek zakupu produkowanej w takich układach energii elektrycznej daje szansę na ograniczenie wpływu kosztów wymaganych inwestycji na cenę ciepła. Planowanie i wdrażanie działań związanych z modernizacją systemowych źródeł ciepła stanowi obowiązek obsługujących je podmiotów obecnie ciepłownia miejska jest dzierżawiona przez Spółkę Energetyka Cieplna miasta Skarżysko-Kamienna. Dla gminy istotne jest takie stymulowanie i ukierunkowanie działań spółki, które przyniesie minimalizację kosztów ze strony przeciętnego obywatela i da efekt w postaci trwałego i ekologicznego rozwiązania technicznego. 100

101 Przewidywany okres realizacji inwestycji sprzyjających poprawie efektywności energetycznej budynków należących do gminy zależy od możliwości finansowych budżetu oraz wiąże się z koniecznością pozyskania wsparcia finansowego (dotacji) ze źródeł zewnętrznych, w tym funduszy Unii Europejskiej. Samorząd gminy uzależnia stosowanie przedstawionych wyżej środków poprawy efektywności energetycznej od dostępności instrumentów służących ich finansowaniu. Opierając się o bazę MURE, czyli wykaz istniejących i planowanych środków mających na celu poprawę efektywności energetycznej w krajach UE (w takich sektorach, jak gospodarstwa domowe, transport, przemysł, działania horyzontalne, sektor usług), w naszym kraju wprowadzono następujące instrumenty poprawy efektywności energetycznej: Fundusz Termomodernizacji, Minimalne standardy efektywności energetycznej urządzeń AGD, Standardy ochrony cieplnej budynków zgodnie z Rozporządzeniem Ministerstwa Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002r. (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.) w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, System świadectw energetycznych budynków, Promowanie racjonalnego wykorzystania energii w budynkach mieszkalnych, Usługi doradcze i informacyjne prowadzone przez lokalne i regionalne agencje energetyczne, Program Priorytetowy Odnawialne źródła energii Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki wodnej program dopłat do zakupu i montażu kolektorów słonecznych dla osób indywidualnych. 101

102 VII. Możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii elektrycznej i ciepła użytkowego wytwarzanych w kogeneracji oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych 1. Wstęp Zgodnie z ustawą Prawo energetyczne Projekt założeń (art. 19, pkt 3) powinien określać m. in. wykorzystanie istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii elektrycznej i ciepła użytkowego wytwarzanych w kogeneracji oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych. Odnawialne źródło energii (OZE) to według ustawy Prawo energetyczne (art. 3 pkt 20): źródło wykorzystujące w procesie przetwarzania energię wiatru, promieniowania słonecznego, geotermalną, fal, prądów i pływów morskich, spadku rzek oraz energię pozyskiwaną z biomasy, biogazu wysypiskowego, a także biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu składowanych szczątek roślinnych i zwierzęcych. Zasoby energii odnawialnej (rozpatrywane w skali globalnej) są nieograniczone, jednak ich potencjał jest rozproszony, stąd koszty wykorzystania znacznej części energii ze źródeł odnawialnych, są wyższe od kosztów pozyskiwania i przetwarzania paliw organicznych, jak również jądrowych. Dlatego też, udział alternatywnych źródeł w procesach pozyskiwania, przetwarzania, gromadzenia i użytkowania energii jest niewielki. Z dniem 25 czerwca 2009r. weszła w życie Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych obligująca Państwa Członkowskie UE do promowania, zachęcania i wspierania inwestycji w źródła energii odnawialnej. W załączniku I do w/w dyrektywy zapisany został dla Polski 15% udział energii ze źródeł odnawialnych liczony w stosunku do finalnego zużyciu energii w 2020r. Zgodnie z założeniami polityki energetycznej państwa władze gminne, w jak najszerszym zakresie, powinny uwzględnić źródła odnawialne w pozyskiwaniu energii, w tym ich walory ekologiczne i gospodarcze dla swojego terenu. Z reguły energetyka odnawialna to niewielkie jednostki wytwórcze zlokalizowane blisko odbiorcy, bazujące na lokalnie dostępnych surowcach, istotne dla podniesienia bezpieczeństwa energetycznego skali lokalnej. Do najważniejszych korzyści wynikających z wykorzystania odnawialnych źródeł energii zalicza się: rozwój gospodarczy regionu, aktywizacja lokalnej społeczności wykorzystanie nadwyżek słomy na cele energetyczne, możliwości zagospodarowania odłogów, ugorów i wprowadzanie dodatkowego źródła dochodów dla rolników, np. poprzez uprawę roślin energetycznych; zwiększenie upraw przemysłowych, powstanie wyspecjalizowanych podmiotów zajmujących się zbiorem lub dostaw biomasy itp.; ograniczenie emisji zanieczyszczeń, w szczególności dwutlenku węgla wdrożenie przedsięwzięć opartych na wykorzystaniu paliw ekologicznych może przynieść wymierne korzyści z zakresu ochrony środowiska, zmiana paliwa w dużych kotłowniach czy 102

103 likwidacja indywidualnych źródeł węglowych, powodujących tzw. niska emisję zmniejszy uciążliwość życia mieszkańców; obniżenie kosztów pozyskania energii odnawialne źródła charakteryzują się niższymi kosztami zmiennymi, np. koszt zł/gj biomasy (drewna, słomy) jest niższy niż węgla, gazu czy oleju opałowego; powstanie dodatkowych miejsc pracy na poziomie lokalnym zatrudnienie przy produkcji i przygotowaniu biopaliw, w obsłudze przedsiębiorstw inwestujących w OZE daje kilkakrotnie więcej miejsc pracy niż w energetyce tradycyjnej; promowanie regionu jako czystego ekologicznie w szczególności ma to znaczenie w regionach, gdzie przewiduje się rozwój funkcji rekreacyjno-wypoczynkowych; wzrost bezpieczeństwa w skali lokalnej i do poprawy zaopatrzenie w energię do wzmacniania bezpieczeństwa w skali lokalnej i do poprawy zaopatrzenia w energię w szczególności terenów o słabej infrastrukturze energetycznej, np. rozwój lokalnego systemu rozdzielczego energii elektrycznej związanego z wprowadzeniem mocy z małych elektrowni wodnych. Ze względu na fakt, że odnawialne źródła energii to stosunkowo nowe zagadnienie i nie zawsze dobrze znane, poniżej przedstawiono krótką charakterystykę, poszczególnych rodzajów/źródeł energii wraz z odniesieniem do możliwości wykorzystania nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii na terenie Gminy i Miasta Grójec. 2. Możliwości wykorzystania i zastosowania odnawialnych źródeł energii 2.1. Hydroenergetyka Polska nie posiada zbyt dobrych warunków do rozwoju energetyki wodnej przyjmuje się, że hydroenergetyczne zasoby techniczne wynoszą około 13,7 tys. GWh na rok, z czego ponad 45% przypada na rzekę Wisłę. Udział energetyki wodnej w krajowej produkcji energii elektrycznej wynosi obecnie około 1,1%. Z zasady i możliwości rozwój małej energetyki wodnej nie jest związany z potrzebami systemu elektroenergetycznego państwa, ale ma wyłącznie charakter lokalny. Technologia małych elektrowni wodnych obejmuje pozyskiwanie energii z cieków wodnych, przy czym maksymalną moc zainstalowaną w pojedynczej lokalizacji określa się na około 5 MW (w rzeczywistości większość elektrowni ma moc zainstalowaną rzędu kilkuset kw). Rola małych elektrowni wodnych jako odnawialnych źródeł, może być ważna nie tylko z punktu widzenia wytwarzania energii elektrycznej, ale także dla regulacji stosunków wodnych (zwiększenie retencji wód powierzchniowych polepsza warunki uprawy roślin) oraz środowiska. Osią hydrograficzną województwa mazowieckiego jest rzeka Wisła, cały teren znajduje się w dorzeczu tej rzeki. Sieć rzeczna województwa charakteryzuje się dużą ilością cieków wodnych o małych przepływach, które okresowo w sezonie upałów wysychają. Duże ilości wody prowadzi jedynie Wisła i jej główne dopływy, tj. Narew i uchodzący do niej Bug oraz Pilica. O potencjale energetycznym rzek decyduje przepływ i możliwości piętrzenia. Województwo mazowieckie posiada kilka rzek o znaczących przepływach, jest to: Narew, Bug, Pilica, Bzura, Wkra, Omulew, Orzyc, Radomka, Skrwa Prawa, Iłżanka, lecz najczęściej o płaskich dolinach, co uniemożliwia uzyskanie korzystnych spadów. Według szacunków 103

104 zasoby hydroenergetyczne rzek na obszarze województwa mazowieckiego wynoszą około 13,5MW, przy możliwości produkcji ponad 65 GWh. Najlepsze warunki zagospodarowania hydroenergetycznego posiadają rzeki: Radomka, Wkra, Skrwa Prawa, Orzyc, Iłżanka, Liwiec. Na obszarze województwa (wg Programu możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii dla Województwa Mazowieckiego) jest 21 elektrowni wodnych, o mocy zainstalowania 21,45 MW, w tym elektrownie zaliczane do MEW 1,45 MW. Większość elektrowni przyłączonych jest do systemu energetycznego, tylko nieliczne wykorzystywane są na potrzeby własne. Największa elektrownia znajduje się nad Zalewem Zegrzyńskim Dębe o mocy 20 MW, natomiast pozostałe to obiekty o mocy poniżej 250 kw. Elektrownie wodne na obszarze województwa mazowieckiego przedstawia poniższe zestawienie: Lokalizacja Rzeka (km) Moc Wielkość prod. elektr. Uwagi (MW) (MWk/rok) Dębe Narew 21, Nadolnik Skrwa Prawa 77,9 0, Radotki Skrwa Prawa 9,0 0,088 0 obecnie nie wykorzystywana Maszewo - 0, wylot z miejskiej oczyszczalni ścieków Płock - 0, wylot z oczyszczalni ścieków PKN Orlen Soczewka Skrwa Lewa 2,6 0, Gąsewo Motława 7,1 0,002 b.d. Kalinowiec Liwiec 35,3 0, Smrock Orzyc 13,0 0,1 - Brudnice Wkra 0, Lubowidz Wkra 0, Bolęcin Wkra 38,7 0, Kamion Rawka 32,7 0,1 277 Piaseczno Radomka 1,16 0, Piastów Radomka 30,0 0, Gulin Radomka 51,0 0, Zameczek Radomka 56,1 0, Domaniów Radomka 64,8 0, Wymysłów Radomka 0,03 40 Borowiec Drzewiczka 1,0 0, Tokary Toczna 6,0 0,015 elektrownia pracująca na potrzeby własne właściciela Ludwinów Rządza 0,004 elektrownia pracująca na potrzeby własne właściciela *Źródło Program możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii dla Województwa Mazowieckiego Możliwości budowy elektrowni wodnych na terenie Gminy i Miasta Grójec Gmina Grójec położona jest na lewym brzegu Wisły, w zlewni II rzędu rzeki Jeziorki. Najważniejszymi ciekami przepływającymi przez teren Gminy Grójec są Jeziorka wraz z jej dopływem Kraską oraz Molnica (dopływ Kraski). Długość Jeziorki wynosi 66,3 km, powierzchnia zlewni 975,3 km 2. Rzeka swe źródła bierze we wsi Dębiny Osuchowskie w Gminie Mszczonów w powiecie żyrardowskim. Na terenie powiatu grójeckiego Jeziorka przepływa z zachodu na wschód przez Gminę Pniewy (miejscowości Wilczoruda, Jeziora, 104

105 Przęsławice), a następnie Grójec (Głuchów, Kośmin, Gościeńczyce) gdzie przyjmuje wody rzeki Kraski i zmienia swój bieg w kierunku na północ. Kraska jest prawym dopływem Jeziorki i na całej swej długości pozostaje w obrębie powiatu grójeckiego. Powierzchnia jej zlewni wynosi 136,9 km 2. Rozpoczyna swój bieg w Małej Wsi w Gminie Belsk Duży płynąc w kierunku na wschód, a następnie przez teren Gminy Jasieniec, gdzie we wsi Wola Boglewska zmienia kierunek na północny. Tam też, poprzez kanał, zasilana jest wodami przepływającej w odległości około 2 km na południowy wschód rzeki Czarnej. W okolicach Żyrowa na pograniczu Gmin Grójec i Chynów Kraska łączy się ze swym lewym dopływem Molnicą, która jest krótkim, podrzędnym ciekiem o długości 18 km i powierzchni zlewni 10,4 km 2. Wypływa ona z okolic Wilczogóry, płynie przez północne dzielnice Grójca, następnie przez Janówek, Kobylin i Słomczyn, kończąc swój bieg w dolinie rzeki Kraski. Na terenie gminy nie istnieje obecnie żadna Mała elektrownia wodna MEW. Precyzyjne określenie możliwości i skali potencjalnego wykorzystania cieków wodnych dla obiektów małej energetyki wodnej na terenie gminy wymaga przeprowadzenie szczegółowych lokalnych badań, których charakter wykracza poza granice niniejszego opracowania. Zakłada się, że wykorzystanie energii spadu wód na terenie gminy realizowane będzie głównie przez inwestorów indywidualnych przy wsparciu informacyjnym i mecenacie ze strony Gminy i Miasta Grójec. Według informacji zawartych w Programie możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii dla Województwa Mazowieckiego na przedmiotowym terenie potencjalnym miejscem lokalizacji MEW jest miejscowość Lesznowola na rzece Jeziorce Energia wiatru Ruch powietrza atmosferycznego (wiatr) jest zjawiskiem powszechnym i wykorzystywanym przez ludzi na ich użytek już od tysięcy lat. Szacuje się, że globalny potencjał energii wiatru jest równy obecnemu zapotrzebowaniu na energię elektryczną. Obiektywne cechy i specyficzne właściwości energetyki wiatrowej czynią ją wyjątkowym i wymagającym źródłem energii dla inwestorów, operatorów sieci elektroenergetycznej oraz planistów i społeczności lokalnych. Identyfikacja cech i warunków rozwoju energetyki wiatrowej: bardzo wysoka zależność wydajności elektrowni wiatrowej od prędkości wiatru; nierównomierny rozkład zasobów energii wiatru na obszarze kraju warunki wiatrowe są znacznie zróżnicowane na obszarze całego kraju zasoby energii wiatru pokazano na poniższej mapie. 105

106 Według opracowanych i opublikowanych przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej map wietrzności dla obszaru Polski wynika, że tereny uprzywilejowane pod względem zasobów energii wiatru to przede wszystkim wybrzeże Morza Bałtyckiego (a szczególnie jego środkowa, najbardziej wysunięta na północ część od Koszalina po Hel oraz wyspa Uznam), Suwalszczyzna, środkowa Wielkopolska i Mazowsze, Beskid Śląski i Żywiecki, Pogórze Dynowskie i Bieszczady. Dodatkowo istnieje szereg innych mniejszych obszarów, gdzie lokalne warunki klimatyczne i terenowe szczególnie sprzyjają rozwojowi energetyki wiatrowej, np. okolice Kielc; skomplikowane metody oceny zasobów zarówno w mikroskali (dla pojedynczej inwestycji), jak i w mezoskali (np. dla całego kraju); brak możliwości transportu nośnika energii, rozproszone źródło - konwersja energii wiatru w energię elektryczną lub inną formę energii użytecznej, jest w sposób naturalny związana z miejscem występowania jej zasobów. Wiąże się to z dodatkowym problemem dostępu do sieci elektroenergetycznej o odpowiednich parametrach technicznych i powiązania rozwoju sieci z rozkładem zasobów energii wiatru. Ponadto budowa elektrowni wiatrowych jest ograniczona stanem zagospodarowania terenów, a ze względu na ograniczenia środowiskowe możliwa na obszarach niezabudowanych, przeważnie na gruntach rolnych; trudno przewidywalne parametry ruchowe (moc chwilowa) elektrowni wiatrowych w okresie krótkoterminowym (do 48 godz.). 106

107 Prędkość wiatru, a więc i energia, jaką można z niego czerpać, ulega zmianom dziennym, miesięcznym i sezonowym. Zarówno w cyklu dobowym, jak i sezonowym (lato-zima) obserwuje się korzystną zbieżność między prędkością wiatru, a zapotrzebowaniem na energię. W przypadku energii wiatru opłacalne jest budowanie siłowni wiatrowych w obszarach o najkorzystniejszych warunkach wiatrowych, a produkcja energii elektrycznej w sprzężeniu z istniejącą siecią elektroenergetyczną. Dotychczasowe badania dowiodły, że aby opłacalne było wykorzystanie elektrowni wiatrowych (przy obecnych zasadach konkurencyjności w odniesieniu do innych źródeł energii), przy obiektach dużej mocy (np. powyżej 30 kw), niezbędne jest występowanie średnich rocznych prędkości wiatru powyżej 5,5 m/s na wysokości wirnika elektrowni wiatrowych. Średnie roczne prędkości wiatru w Polsce wynoszą 3,8 m/s w zimie i 2,8 m/s latem. Prędkości powyżej 4 m/s występują na wysokości ponad 25 m w większej części kraju, natomiast prędkości powyżej 5 m/s tylko na niewielkim jej obszarze na wysokości powyżej 50 m (wg H. Lorenc). Małe siłownie wiatrowe pracujące na tzw. sieć wydzieloną np. dla celów grzewczych w małych gospodarstwach rolnych, mogą być stosowane dla prędkości wiatru powyżej 3m/s. Pomimo, że wydajność silnika wiatrowego zależy przede wszystkim od prędkości wiatru, istotne znaczenie mają również warunki lokalizacji obiektu w terenie, gdyż brak swobodnego przepływu wiatru wydatnie ogranicza pracę wirnika, jeśli jest on instalowany na stosunkowo niskich wysokościach (np. wieżach o wysokości do 12m). Prędkość wiatru w poszczególnych strefach przedstawia poniższe zestawienie: Rejon Średnia prędkość wiatru na wys. 20m n.p.g. (m/s) I 5-6 II 4,5-5 III 4-4,5 IV, V, VI warunki niekorzystne i tereny wyłączone, w<4 Według opracowanych dla obszaru Polski stref energetycznych wiatru (źródło Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej) województwo mazowieckie leży w rejonie uznawanym za korzystny lub bardzo korzystny pod względem zasobów wiatru i potencjału technicznego dla budowy małych elektrowni wiatrowych. Około 50% województwa posiada potencjał energetyczny wiatru na poziomie powyżej 1250kWh/rok/m 2 Oprócz dużych systemowych farm wiatrowych na terenie województwa mogą być instalowane elektrownie autonomiczne małej mocy np. dla potrzeb rolnictwa, pompownie wiatrowe. Obszary preferowane dla rozwoju małej energetyki wiatrowej zajmują zachodnią i środkową część województwa, szczególnie powiaty: płocki, płoński, mławski, ciechanowski, grójecki oraz garwoliński. Obecnie na terenie województwa znajduje się kilkanaście siłowni wiatrowych, a jedynie elektrownia w Rembertowie o mocy 250kW podłączona jest do Krajowego Systemu Energetycznego. Wykorzystanie siły wiatru można uznać za najbardziej rozwojowe wśród wszystkich źródeł energii odnawianej. Według Programu możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii dla Województwa Mazowieckiego planowana jest budowa elektrowni wiatrowych m.in. na terenie gminy: Grudusk o mocy 72MW (powiat ciechanowski), Wyszogród o mocy 20MW (powiat płocki), Garwolin o mocy 12MW (powiat garwoliński), Dąbrowa Kozłowska o mocy 1,5MW (powiat radomski), Maszewo o mocy 1MW (powiat płocki), Bodzanów o mocy 0,9MW (powiat płocki), Arynów o mocy 0,75MW 107

108 (powiat miński), Wygoda o mocy 0,6MW (powiat garwoliński), Zielona o mocy 0,55MW (powiat żuromiński) oraz Szydłowo i Ćwiklin o mocy 0,2MW, Pamiętna o mocy 0,1MW, Klwatka i Wilczy Targ o mocy 0,095MW. Zgodnie z planami zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego podstawowym uwarunkowaniem dla lokalizacji energetyki wiatrowej jest zarówno możliwość odbioru wytworzonej energii przez system energetyczny, jak również ochrona terenów o wysokich walorach przyrodniczych i kulturowych. Możliwości wykorzystania energii wiatru na terenie Gminy i Miasta Grójec Według podziału prof. H. Lorenc, Gmina i Miasto Grójec położony jest w zasięgu tzw. III korzystnej strefy energetycznej wiatru. Przynależność terenu do tej strefy energetycznej stanowi o dużych możliwościach efektywnej pracy siłowni wiatrowej. Z 1 km 2 powierzchni ziemi, nawet przy mało sprzyjających warunkach wietrznych, można uzyskać średnią moc około kW i odpowiednio średnią roczną produkcję energii od 500MWh do 1600MWh. Prędkość wiatru, a więc i energia, jaką można z niej czerpać, ulega zmianom dziennym, miesięcznym i sezonowym. Aby uzyskać 1 MW mocy, wirnik turbiny powinien mieć średnicę około 50 metrów. Ze względu na wielkość konstrukcji elektrownie wiatrowe wymagają stosunkowo dużej powierzchni. Elektrownia o mocy 1 MW potrzebuje ok. 1 ha powierzchni ziemi. Między innymi dlatego umiejscawiane są z dala od większych miejscowości. Inny problem stanowi hałas wytwarzany przez pracującą elektrownię, pochodzący z obracających się łopat wirnika. Jest to dźwięk o małym natężeniu, ale monotonny i długotrwale oddziałujący na człowieka. Strefą ochronną powinien być objęty obszar ok. 500 m wokół masztu elektrowni. Teoretycznie na terenie gminy, jak i na terenie całego powiatu grójeckiego istnieją możliwości pozyskania energii z wiatru, jednak dla potwierdzenia opłacalności dużych inwestycji niezbędne są pomiary średniej rocznej i sezonowych wielkości energii wiatru oraz zasobów energii wiatru (w m/s), dla wskazanych wysokości zawieszenia wirnika turbiny wiatrowej na danym terenie. Funkcjonowanie małych przydomowych siłowni wiatrowych, przy spełnieniu podstawowych warunków lokalizacji, tj. montaż urządzenia z dala od zwartych zabudowań, drzew oraz innych obiektów ograniczających siłę wiatru, daje wysoki wskaźnik pewności opłacalności inwestycji. Pozyskanie kilkuprocentowego udziału pokrycia miejscowych potrzeb elektroenergetycznych przez pozyskanie energii wiatru ma atuty: gospodarcze - poprzez poprawę wykorzystania w miejscu pracy linii energetycznych średnich i niskich napięć; społeczne np. aktywizacja terenów słabo zaludnionych o ubogich glebach oraz ekologiczne brak emisji i składowania substancji szkodliwych. Koncepcje z zakresu budowy elektrowni wiatrowych w chwili obecnej mogą być interesujące dla potencjalnych inwestorów, ponieważ zgodnie z ustawą Prawo Energetyczne (art. 9a) przedsiębiorstwa energetyczne są obowiązane do zakupu energii elektrycznej wytwarzanej w tego rodzaju urządzeniach (w odnawialnych źródłach energii). 108

109 2.3. Energia słoneczna Energia promieniowania słonecznego, rozumiana jako równomierny strumień energii emitowany przez Słońce, to z punktu widzenia ekologii najbardziej atrakcyjne źródło energii odnawialnej (brak efektów ubocznych, szkodliwych emisji oraz zubożenia naturalnych zasobów w trakcie wykorzystywania). Praktyczne możliwości pozyskiwania energii słonecznej uzależnione są od warunków klimatycznych, które na terenie Polski nacechowane są dużą różnorodnością i specyfiką, co wynika głównie ze ścierania się wpływu dwóch odmiennych frontów atmosferycznych: atlantyckiego i kontynentalnego. Roczna gęstość promieniowania słonecznego na płaszczyznę poziomą waha się w granicach kWh/m 2, przeciętna liczba godzin słonecznych (tzw. usłonecznienie) w ciągu roku to około 1600 godzin na rok, przy czym wartość maksymalna występuje w Gdyni 1671 godz./rok, a minimalna w Katowicach i wynosi 1234 godz./rok. Rozkład sum promieniowania na jednostkę powierzchni płaskiej * Średnioroczne sumy promieniowania słonecznego całkowitego padającego na jednostkę powierzchni poziomej w kwh/m 2 Warunki meteorologiczne charakteryzują się nierównomiernym rozkładem promieniowania słonecznego w cyklu rocznym, w którym dominuje sześć miesięcy sezonu wiosenno-letniego blisko 80% całkowitej sumy nasłonecznienia przypada na miesiące na przestrzeni kwiecień wrzesień. Strumień promieniowania słonecznego docierający do powierzchni Ziemi dzieli się na trzy składowe, tj. promieniowanie bezpośrednie - pochodzi od widocznej tarczy słonecznej, promieniowanie rozproszone - powstaje w wyniku wielokrotnego załamania na składnikach atmosfery; promieniowanie odbite - powstaje w skutek odbić od elementów krajobrazu i otoczenia. Warto zauważyć, że w ciągu dwóch tygodni Słońce wypromieniowuje na powierzchnię ziemską tyle energii, ile ludzkość jest w stanie wykorzystać w ciągu całego 109

110 roku. W Polsce generalnie istnieją dobre warunki do wykorzystania energii promieniowania słonecznego przy dostosowaniu typu systemów i właściwości urządzeń wykorzystujących tę energię do charakteru, struktury i rozkładu w czasie promieniowania słonecznego. Podstawowe metody i systemy konwersji promieniowania słonecznego w energię słoneczną, dzielimy na: - kolektory i inne systemy solarne konwersja fototermiczna (cieplna) polegająca na przemianie energii promieniowania słonecznego w energię cieplną; - układy fotowoltaniczne, hybrydowe i podobne z modułami ogniw fotowoltaicznych konwersja fotoelektryczna (fotowoltaiczna) polegająca na przemianie energii promieniowania słonecznego w energię elektryczną. W polskich warunkach klimatycznych stosowanie urządzeń wykorzystujących energię słoneczną do produkcji energii elektrycznej uznaje się za nieopłacalne. Najbardziej rozpowszechnioną technologią aktywnego pozyskiwania energii słonecznej są instalacje (głównie kolektory płaskie) do podgrzewania wody użytkowej (c.w.u.). Dla zapewnienia przygotowania c.w.u. dla jednej osoby potrzeba średnio od 1do 1,5 m 2 kolektora słonecznego. W polskich warunkach klimatycznych 1m 2 kolektora słonecznego pozwala uzyskać od 300 kwh do 500 kwh energii rocznie. Z punktu widzenia wykorzystania energii promieniowania słonecznego w kolektorach płaskich najistotniejszymi parametrami są roczne wartości nasłonecznienia (insolacji) - wyrażające ilość energii słonecznej padającej na jednostkę powierzchni płaszczyzny w określonym czasie. Przy wartości nasłonecznienia w okresie wiosenno-letnim na poziomie 950 do 1050 kwh/m 2, zapotrzebowanie na c.w.u. może być pokryte przez energię słoneczną maksymalnie w ok. 85%, a w skali roku na poziomie 60%. Przeciętnie przez okres 220 dni w roku woda może być podgrzana do temperatury około 50 0 C. Opłacalność stosowania kolektorów słonecznych w produkcji ciepłej wody użytkowej, uzależniona jest od poziomu zapotrzebowania oraz wielkości cen energii pozyskiwanej ze źródeł konwencjonalnych. Za szczególnie rentowne uznaje się wykorzystanie kolektorów słonecznych do produkcji ciepłej wody dla hoteli, pensjonatów, ośrodków wypoczynkowych, pól namiotowych, basenów i obiektów sportowych wykorzystywanych w lecie oraz dla zakładów przemysłowych zużywających duże ilości ciepłej wody. 110

111 Średnie usłonecznienie w Polsce, godziny/rok Województwo mazowieckie, w skali kraju, charakteryzuje się stosunkowo korzystnymi warunkami nasłonecznienia średnioroczne sumy nasłonecznienia dla województwa kształtują się na poziomie od w zachodniej części, do na wschodzie. Większość obszaru województwa charakteryzuje się rocznym całkowitym promieniowaniem w granicach MJ/m 2, jedynie w zachodniej części przekracza 3800 MJ/m 2, natomiast w rejonie warszawskim, ze względu na przemysłowe zanieczyszczenia powietrza wartości są mniejsze. Możliwe do pozyskania zasoby określa się na poziomie TJ, przy nieznacznym wykorzystaniu w stanie obecnym wolne zasoby to ciągle blisko 100% istniejącego potencjału. Istnieje duże zainteresowanie jednostek samorządu terytorialnego w zakresie możliwości wykorzystania energii solarnej. Według rejonizacji Polski pod względem możliwości wykorzystania energii słonecznej, województwo mazowieckie znajduje się w zasięgu rejonu centralnego (RIII), jedynie wschodnia część województwa do rejonu wschodniego (RII). Uśredniony potencjał energii użytecznej (w kwh/m 2 ) w w/w rejonach w ciągu roku przedstawia się następująco: Rejon Rok I-XII Półrocze letnie IV-IX w tym Sezon letni IV-VIII Półrocze zimowe X-III RII RIII *według: Tymiński Jerzy Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w Polsce do 2030 roku. Aspekt energetyczny i ekologiczny, Warszawa 1997 W warunkach klimatycznych panujących w województwie przede wszystkim zaleca się wykorzystanie energii słonecznej w sezonie letnim do podgrzewania wody użytkowej 111

112 (budownictwo mieszkaniowe, szpitale, ośrodki wypoczynkowe itp.), w suszarnictwie oraz podgrzewania wody w basenach kąpielowych. W przypadku wykorzystania całorocznie energii słonecznej zaleca się stosowanie układów skojarzonych, np. z pompami ciepła. Wykorzystanie energii słonecznej do suszenia plonów jest szczególnie polecane, ze względu na wymagana niewielką temperaturę i zbieżność okresu suszenia z okresem maksymalnego nasłonecznienia województwa (maj-wrzesień) Zasoby techniczne promieniowania słonecznego w odniesieniu do technologii służących do pozyskiwania energii promieniowania słonecznego są dość kłopotliwe do oszacowania, ze względu na jego powszechną dostępność. Żadna bowiem obiektywna przeszkoda nie utrudnia pozyskiwania w jakimkolwiek miejscu województwa mazowieckiego i teoretycznie wszystkie dostępne zasoby teoretyczne, można pozyskiwać z zależną od technologii efektywnością. W przypadku energii promieniowania słonecznego najlepszym miernikiem zasobów technicznych jest w związku z tym określenie ilości energii użytecznej, którą można pozyskać z jednostki powierzchni kolektora promieniowania lub z jednostki powierzchni terenu zajmowanego przez instalację. Natomiast ilość energii, jaką można pozyskać przy takim charakterze zasobów teoretycznych, zależy tak naprawdę tylko od tego jak duża powierzchnia absorpcyjna zostanie zainstalowana i czy będziemy w stanie pozyskaną energię wykorzystać. Energia elektryczna nie stanowi w tym kontekście problemu, bowiem można ją przesłać na dowolne odległości, ale energia termiczna musi być wykorzystana lokalnie. Na terenie województwa powstało wiele inwestycji związanych z energetyką słoneczną w chwili obecnej zainstalowano kolektory słoneczne o łącznej powierzchni ponad 1000m 2 (najwięcej przedsięwzięć zrealizowano w powiecie płockim). Kolektory słoneczne na terenie województwa wykorzystuje się przede wszystkim do podgrzewania ciepłej wody użytkowej, sporadycznie na potrzeby rolnicze (suszenie plonów), a bardzo rzadko instalowane są ogniwa fotowoltaiczne. Możliwości wykorzystania energii słonecznej na terenie Gminy i Miasta Grójec Na terenie miasta możliwe jest pozyskanie słonecznej energii cieplnej o charakterze zdecentralizowanym, realizowane głównie dla potrzeb przygotowywania c.w.u. w instalacjach pracujących cały rok, zarówno w domach mieszkalnych, jak i w budynkach użyteczności publicznej. Energię słoneczną zaleca się stosować przede wszystkim w okresie letnim, a w pozostałym okresie w skojarzeniu z innymi źródłami. W rachunku ekonomicznym opłacalność stosowania kolektorów słonecznych do podgrzewania wody użytkowej dla potrzeb gospodarstw domowych jest mała. Warto jednak wziąć pod uwagę podstawowe korzyści ze stosowania systemu solarnego, tj.: oszczędność energii niezbędnej do ogrzania wody użytkowej nawet do 60% w ciągu roku, uniezależnienie się od podwyżek cen nośników energii, wykorzystanie energii w pełni ekologicznej, bez emisji dwutlenku węgla (CO 2 ), tlenków azotu i siarki, wzrost wartości nieruchomości, żywotność i trwałość systemu, ponad 20 lat, łatwość montażu w istniejącej zabudowie i nowych obiektach, prosta obsługa, możliwość automatycznej regulacji temperatur możliwość montażu instalacji kolektora na ścianach i dachach budynków lub w ich otoczeniu, 112

113 oszczędność czasu związana z automatyzacją podgrzewania wody. Całkowity koszt inwestycji dla typowej czteroosobowej rodziny, w zależności od rodzaju kolektorów słonecznych oraz producenta, to około 8-12 tys. PLN. Wymagana minimalna pojemność zbiornika ciepłej wody dla czteroosobowej rodziny powinna wynosić 200 L. Zazwyczaj zbiorniki na ciepłą wodę (zasobniki ciepłej wody) wyposażone są w grzałkę elektryczną lub podwójną wężownicę umożliwiającą zimą ogrzewanie wody za pomocą kotła centralnego ogrzewania. Prosty szacunkowy okres zwrotu poniesionych nakładów, w oparciu o uzyskane w kolejnych latach oszczędności konwencjonalnego nośnika energii, jest długi i sięga 7-10 lat. Przy ocenie opłacalności inwestycji należy uwzględnić również konkretne warunki zamontowania układów solarnych oraz indywidualne preferencje odbiorców. Kolektory słoneczne mogą być wykorzystywane na terenach, gdzie rozwinięty jest przemysł szklarniowy lub w indywidualnych szklarniach - prace kolektorów słonecznych można skojarzyć z wężownicami grzejnymi z tworzyw sztucznych, umieszczonymi w gruncie pod uprawami. Przy odpowiednim zbilansowaniu potrzeb cieplnych dla określonej uprawy, ciepło skumulowane w wężownicy w ciągu dnia byłoby w nocy oddawane do gruntu ułatwiając w nim jednocześnie ruch wilgoci ku górze i przyspieszając wiosenną wegetację danej rośliny (od połowy marca do połowy maja). Kolektory słoneczne umożliwiają również w prosty sposób podwyższenie temperatury wody studziennej z C do C, co jest korzystne dla efektów uprawy roślin. Na terenach z rozwiniętym sadownictwem i warzywnictwem (w gospodarstwach o powierzchni 8 ha, w tym sadów o powierzchni 4 ha) możliwe jest wykorzystanie energii słonecznej pozyskiwanej w kolektorach w suszarniach tunelowych do suszenia warzyw i owoców. Aktualnie na terenie gminy i miasta instalacje do pozyskiwania energii słonecznej nie są rozpowszechnione. Zakłada się, że w związku z rosnącym zainteresowaniem społecznym, wykorzystanie energii słonecznej będzie wzrastać, ograniczy się jednak do stosowania kolektorów słonecznych do produkcji ciepłej wody, których opłacalność jest największa. Niecelowym wydaje się być montowanie instalacji z kolektorami słonecznymi w obiektach, które nie są użytkowane w sezonie letnim, kiedy to występuje największe w naszych warunkach klimatycznych promieniowanie słoneczne (wykorzystanie kolektorów) - tj. np. w budynkach szkolnych. Na potrzeby podgrzewania ciepłej wody użytkowej na terenie szpitala w Grójcu została zamontowana instalacja solarna RE Solar 30AL/2xHSR2-500/R1.200 (październik 2002 rok). Inwestycja polegała na montażu 30 kolektorów PE 200S AL o powierzchni czynnej 51,9 m 2, dwóch zbiorników c.w.u. HSR2, zespołu pompowego ZPZ 25-80/4bar/200 oraz różnicowego regulatora temperatury Alpa Solar 1. * Instalacja solarna Szpital w Grójcu 113

114 2.4. Ciepło geotermalne Energia geotermalna to wewnętrzne, naturalne ciepło Ziemi nagromadzone w skałach oraz w wodach wypełniających pory i szczeliny skalne, które można wykorzystać przede wszystkim na potrzeby produkcji energii elektrycznej, energii cieplnej (poprzez ciepłownie geotermalne i pompy ciepła) oraz w balneologii. Wody geotermalne zalegają pod powierzchnią prawie 80% terytorium Polski, jednak ich temperatura jest stosunkowo niska i na znacznych obszarach nie przekracza C. Przyjmuje się, że przy wysokich temperaturach ( C) opłacalne jest wykorzystanie zasobów wód geotermalnych do produkcji energii elektrycznej, przy niższych temperaturach wchodzi w rachubę pozyskanie do celów ciepłowniczych, klimatyzacyjnych, wytwarzania ciepłej wody użytkowej w systemach miejskich i przemysłowych oraz do celów rekreacyjnych. Zasoby cieplne wód geotermalnych w Polsce to według szacunków około 4 mld Mg t.p.u. (4 miliony ton paliwa umownego). Oszacowanie potencjału energii geotermalnej możliwej do uzyskania wiąże się z koniecznością oceny zasobów eksploatacyjnych, tj. przeprowadzenia próbnych odwiertów, które wymagają wysokich nakładów finansowych. Wielkość zasobów eksploatacyjnych wód geotermalnych sprowadza się do udokumentowania realnej i racjonalnej możliwości eksploatacji wód z określoną wydajnością w ustalonym lub nieograniczonym przedziale na danym terenie. Przy ocenie wielkości zasobów eksploatacyjnych i możliwości budowy instalacji geotermalnych należy wziąć pod uwagę następujące uwarunkowania (według W.Góreckiego, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Akademia Górniczo- Hutnicza, Kraków): - energia uzyskana z wód geotermalnych może być wykorzystywana w miejscach wydobywania wód. Zasoby eksploatacyjne będą więc ograniczone do rejonów miast i miejscowości, rejonów przemysłowych, rolniczych i rekreacyjno-wypoczynkowych; - ze względu na znaczną kapitałochłonność inwestycji geotermalnych, lokalny rynek ciepłowniczy powinien być bardzo atrakcyjny, zdolny do przyciągnięcia inwestorów; - budowa instalacji geotermalnych w naturalny sposób ograniczona jest do obszarów, gdzie występują wody geotermalne o optymalnych własnościach. Ekonomiczna zasadność (opłacalność) wykorzystania zasobów wód i energii geotermalnej zależy od wielu czynników, do najważniejszych należy zaliczyć: - warunki hydrogeotermalne, tj.: wydajność eksploatacyjna wód podziemnych oraz temperatura wód geotermalnych (moc cieplna ujęcia), głębokość zalegania warstwy wodonośnej (koszt wykonania otworów), skład chemiczny wody/mineralizacja (koszty eksploatacji); - obciążenie instalacji ciepła geotermalnego, tj.: roczny współczynnik obciążenia instalacji czas wykorzystania pełnej mocy cieplnej ujęcia, stopień schłodzenia wody geotermalnej, odległość geotermalnych otworów wiertniczych od odbiorcy ciepła (nakłady na rurociąg przesyłowy wody geotermalnej), koncentracja zapotrzebowania na ciepło na obszarze jego odbioru (nakłady na sieć dystrybucji ciepła); - otoczenie makroekonomiczne rozumiane jako: * konkurencyjność (relacje cenowe w stosunku do źródeł konwencjonalnych, ceny paliw); * proekologiczna polityka państwa (dostępność środków finansowych na zasadach preferencyjnych). 114

115 Nazwa regionu/okręgu Obszar [w km 2 ] Prowincje i okręgi geotermalne w Polsce: Formacje geologiczne Zasoby wód geotermalnych [w km 3 ] Zasoby wód geotermalnych [mln tpu]* Objętość wód geotermalnych [m 3 /km 2 ] Energia cieplna [tpu*/km 2 ] Grudziądzko Kreda/Jura, Trias Warszawski Szczecińsko Kreda/Jura, Trias Łódzki Sudecko Perm/Trias 155 Świętokrzyski Pomorski Perm/Karbon/ Dewon/Jura/Trias Lubelski Karbon/Dewon Przybałtycki Kambr/Perm/ Mezozoik Podlaski Kambr/Perm/ Mezozoik Przedkarpacki Trias/Jura/Kreda/ Trzeciorzęd Karpacki Trias/Jura/Kreda/ Trzeciorzęd RAZEM *tona paliwa umownego * Mapa prowincji geotermalnych Polska Geotermalna Asocjacja AGH Kraków 115

116 Rozkład gorących wód geotermalnych w Polsce * wg Europejskie Centrum Energii Odnawialnej (EC BREC) Ekoinfo- serwis informacyjny ochrony środowiska Racjonalizacja wykorzystania wód geotermalnych i mineralnych wymaga: określenia obszarów występowania wód geotermalnych, określenia ich parametrów oraz przeprowadzenia badań bilansujących zasoby geotermalne; wykorzystania istniejących odwiertów geologicznych dla potrzeb instalacji geotermalnych; wdrażania lokalnych systemów grzewczych wykorzystujących wody termalne; wykorzystania wód podziemnych dla celów leczniczych i produkcji wód mineralnych w nowych rejonach. Istotne są w pierwszym rzędzie warunki litologiczne i tektoniczne, wielkość obszaru zasilania, głębokość zalegania zbiornika i jego wydajność, temperatura wód i stopień zasolenia, parametrów także stałość parametrów przy eksploatacji. W przeciwieństwie do energii wiatrowej, wodnej i słonecznej wykorzystanie energii geotermalnej jest dużo bardziej skomplikowanym procesem. Ciepła woda geotermalna jest pobierana za pomocą pompy głębinowej. Kierowana jest potem do płytowych wymienników ciepła znajdujących się na powierzchni części instalacji. Ciepło wody jest przekazywane do niezależnego obiegu wtórnego, który to zasila systemy grzewcze odbiorców. Schłodzona woda jest z powrotem wpompowywana w warstwy wodonośne pod ziemią. Na terenie Polski funkcjonują geotermalne zakłady ciepłownicze, które znajdują się w następujących miejscowościach: Bańska Niżna (4,5MJ/s, docelowo 70MJ/s), Pyrzyce (15MJ/s, docelowo50 MJ/s), Stargard Szczeciński (14MJ/s), Mszczonów (7,3MJ/s), Uniejów 116

Budowanie pozytywnych relacji gmina - przedsiębiorstwa energetyczne kluczowym elementem dobrego gospodarowania energią

Budowanie pozytywnych relacji gmina - przedsiębiorstwa energetyczne kluczowym elementem dobrego gospodarowania energią Budowanie pozytywnych relacji gmina - przedsiębiorstwa energetyczne kluczowym elementem dobrego gospodarowania energią Konferencja Zarządzanie kosztami energii jako ważny element budżetu samorządu terytorialnego.

Bardziej szczegółowo

Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe gminy miejskiej Mielec Piotr Stańczuk

Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe gminy miejskiej Mielec Piotr Stańczuk Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe gminy miejskiej Mielec Piotr Stańczuk Małopolska Agencja Energii i Środowiska sp. z o.o. ul. Łukasiewicza 1, 31 429 Kraków

Bardziej szczegółowo

Obowiązki gminy jako lokalnego kreatora polityki energetycznej wynikające z Prawa energetycznego

Obowiązki gminy jako lokalnego kreatora polityki energetycznej wynikające z Prawa energetycznego Obowiązki gminy jako lokalnego kreatora polityki energetycznej wynikające z Prawa energetycznego Południowo-Wschodni Oddział Terenowy URE z siedzibą w Krakowie Niepołomice, 17 czerwca 2010 Prezes URE jest

Bardziej szczegółowo

System Certyfikacji OZE

System Certyfikacji OZE System Certyfikacji OZE Mirosław Kaczmarek miroslaw.kaczmarek@ure.gov.pl III FORUM EKOENERGETYCZNE Fundacja Na Rzecz Rozwoju Ekoenergetyki Zielony Feniks Polkowice, 16-17 września 2011 r. PAKIET KLIMATYCZNO

Bardziej szczegółowo

Finansowanie infrastruktury energetycznej w Programie Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko

Finansowanie infrastruktury energetycznej w Programie Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko Głównym celem tego programu jest wzrost atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska, zdrowia społeczeństwa,

Bardziej szczegółowo

ENERGETYKA W FUNDUSZACH STRUKTURALNYCH. Mieczysław Ciurla Dyrektor Wydziału Rozwoju Gospodarczego Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego

ENERGETYKA W FUNDUSZACH STRUKTURALNYCH. Mieczysław Ciurla Dyrektor Wydziału Rozwoju Gospodarczego Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego ENERGETYKA W FUNDUSZACH STRUKTURALNYCH Mieczysław Ciurla Dyrektor Wydziału Rozwoju Gospodarczego Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Regionalny Program Operacyjny Województwa Dolnośląskiego

Bardziej szczegółowo

G S O P S O P D O A D R A K R I K NI N SK S O K E O M

G S O P S O P D O A D R A K R I K NI N SK S O K E O M PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ MIASTA CHOJNICE na lata 2015 2020 2020 17.10.2015 2015-10-07 1 Spis treści 1. Wstęp 2. Założenia polityki energetycznej na szczeblu międzynarodowym i krajowym 3. Charakterystyka

Bardziej szczegółowo

II. UWARUNKOWANIA PRAWNE ROZWOJU LOKALNEJ ENERGETYKI Zadania gminy w zakresie zaopatrzenia w energię regulują dwa podstawowe dokumenty:

II. UWARUNKOWANIA PRAWNE ROZWOJU LOKALNEJ ENERGETYKI Zadania gminy w zakresie zaopatrzenia w energię regulują dwa podstawowe dokumenty: II. UWARUNKOWANIA PRAWNE ROZWOJU LOKALNEJ ENERGETYKI Zadania gminy w zakresie zaopatrzenia w energię regulują dwa podstawowe dokumenty: Ustawa o samorządzie gminnym z dn. 08.03.1990 wraz z późniejszymi

Bardziej szczegółowo

Usytuowanie i regulacje prawne dotyczące biomasy leśnej

Usytuowanie i regulacje prawne dotyczące biomasy leśnej Usytuowanie i regulacje prawne dotyczące biomasy leśnej Wzywania stojące przed polską energetyką w świetle Polityki energetycznej Polski do 2030 roku Wysokie zapotrzebowanie na energię dla rozwijającej

Bardziej szczegółowo

Mariusz Ryndziewicz Centrum Doradczo-Inwestycyjne CeDIR

Mariusz Ryndziewicz Centrum Doradczo-Inwestycyjne CeDIR Mariusz Ryndziewicz Centrum Doradczo-Inwestycyjne CeDIR Energia odnawialna szansą na rozwój w północno-zachodnim regionie Polski, Lokalna strategia ekoenergetyczna jak oferta inwestycyjna gminy/ powiatu

Bardziej szczegółowo

Polityka w zakresie OZE i efektywności energetycznej

Polityka w zakresie OZE i efektywności energetycznej Polityka w zakresie OZE i efektywności energetycznej Ministerstwo Gospodarki Warszawa, 18 czerwca 2009 r. Filary polityki energetycznej UE II Strategiczny Przegląd Energetyczny KE (bezpieczeństwo energetyczne)

Bardziej szczegółowo

Wsparcie Odnawialnych Źródeł Energii

Wsparcie Odnawialnych Źródeł Energii Wsparcie Odnawialnych Źródeł Energii mgr inż. Robert Niewadzik główny specjalista Północno Zachodniego Oddziału Terenowego Urzędu Regulacji Energetyki w Szczecinie Szczecin, 2012 2020 = 3 x 20% Podstawowe

Bardziej szczegółowo

PRIORYTETY ENERGETYCZNE W PROGRAMIE OPERACYJNYM INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO

PRIORYTETY ENERGETYCZNE W PROGRAMIE OPERACYJNYM INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO PRIORYTETY ENERGETYCZNE W PROGRAMIE OPERACYJNYM INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO Strategia Działania dotyczące energetyki są zgodne z załoŝeniami odnowionej Strategii Lizbońskiej UE i Narodowej Strategii Spójności

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr XLI-67/2010

Uchwała Nr XLI-67/2010 Uchwała Nr XLI-67/2010 Rady Miejskiej w Wołominie z dnia 11 października 2010 roku w sprawie: wyrażenia woli przystąpienia Gminy Wołomin do realizacji projektu inwestycyjnego pn. EKO Wołomin energia słoneczna,

Bardziej szczegółowo

Polityka energetyczna Polski do 2030 roku. Henryk Majchrzak Dyrektor Departamentu Energetyki Ministerstwo Gospodarki

Polityka energetyczna Polski do 2030 roku. Henryk Majchrzak Dyrektor Departamentu Energetyki Ministerstwo Gospodarki Polityka energetyczna Polski do 2030 roku Henryk Majchrzak Dyrektor Departamentu Energetyki Ministerstwo Gospodarki Uwarunkowania PEP do 2030 Polityka energetyczna Unii Europejskiej: Pakiet klimatyczny-

Bardziej szczegółowo

Krajowy system wsparcia energetyki odnawialnej w Polsce

Krajowy system wsparcia energetyki odnawialnej w Polsce Krajowy system wsparcia energetyki odnawialnej w Polsce 2 Regulacje Prawne 3 Wzywania stojące przed polską energetyką w świetle Polityki energetycznej Polski do 2030 roku Wysokie zapotrzebowanie na energię

Bardziej szczegółowo

Podsumowanie i wnioski

Podsumowanie i wnioski AKTUALIZACJA PROJEKTU ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIAW CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY MIEJSKIEJ PRZEMYŚL Część 11 Podsumowanie i wnioski STR./STRON 2/6 I. Podstawowym zadaniem aktualizacji

Bardziej szczegółowo

Wojciech Grządzielski, Adam Jaśkowski, Grzegorz Wielgus

Wojciech Grządzielski, Adam Jaśkowski, Grzegorz Wielgus SIEĆ DYSTRYBUCYJNA OGNIWEM STRATEGICZNEJ ROZBUDOWY SYSTEMU GAZOWEGO ZWIĘKSZAJĄCEGO BEZPIECZEŃSTWO DOSTAW GAZU ZIEMNEGO ORAZ STOPIEŃ DOSTĘPU SPOŁECZEŃSTWA DO SIECI Wojciech Grządzielski, Adam Jaśkowski,

Bardziej szczegółowo

Polityka energetyczna Polski do 2050 roku rola sektora ciepłownictwa i kogeneracji

Polityka energetyczna Polski do 2050 roku rola sektora ciepłownictwa i kogeneracji Polityka energetyczna Polski do 2050 roku rola sektora ciepłownictwa i kogeneracji Tomasz Dąbrowski Dyrektor Departamentu Energetyki Warszawa, 22 października 2015 r. 2 Polityka energetyczna Polski elementy

Bardziej szczegółowo

AKTUALIZACJA PROJEKTU ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY OPALENICA. Część 01.

AKTUALIZACJA PROJEKTU ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY OPALENICA. Część 01. AKTUALIZACJA PROJEKTU ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY OPALENICA Część 01 Część ogólna W-854.01 2/10 SPIS TREŚCI 1.1 Podstawa prawna opracowania...

Bardziej szczegółowo

Podsumowanie i wnioski

Podsumowanie i wnioski AKTUALIZACJA ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA OBSZARU MIASTA POZNANIA Część 13 Podsumowanie i wnioski W 755.13 2/7 I. Podstawowe zadania Aktualizacji założeń

Bardziej szczegółowo

Podsumowanie i wnioski

Podsumowanie i wnioski AKTUALIZACJA PROJEKTU ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA MIASTA KATOWICE Część 16 Podsumowanie i wnioski W 880.16 2/6 I. Podstawowym zadaniem aktualizacji Założeń

Bardziej szczegółowo

ZARZĄDZENIE NR OR BURMISTRZA BIAŁEJ. z dnia 22 czerwca 2016 r.

ZARZĄDZENIE NR OR BURMISTRZA BIAŁEJ. z dnia 22 czerwca 2016 r. ZARZĄDZENIE NR OR.0050.323.2016 BURMISTRZA BIAŁEJ z dnia 22 czerwca 2016 r. w sprawie powołania komisji do oceny złożonych wniosków w ramach funduszu sołeckiego Na podstawie art. 30 ust. 1 ustawy z dnia

Bardziej szczegółowo

Nowe wyzwania dla opracowania programu inwestycji komunikacyjnych i inżynieryjnych

Nowe wyzwania dla opracowania programu inwestycji komunikacyjnych i inżynieryjnych Nowe wyzwania dla opracowania programu inwestycji komunikacyjnych i inżynieryjnych Biuro Architektury i Planowania Przestrzennego Urząd m.st. Warszawy Warszawa, 20 kwietnia 2016 r. sieć wodociągowa sieć

Bardziej szczegółowo

PROGRAMY OCHRONY POWIETRZA PROGRAMY POPRAWY JAKOŚCI POWIETRZA. Zagadnienia, problemy, wskazania

PROGRAMY OCHRONY POWIETRZA PROGRAMY POPRAWY JAKOŚCI POWIETRZA. Zagadnienia, problemy, wskazania PROGRAMY OCHRONY POWIETRZA PROGRAMY POPRAWY JAKOŚCI POWIETRZA Zagadnienia, problemy, wskazania Opracował: mgr inż. Jerzy Piszczek Katowice, grudzień 2009r. I. WPROWADZENIE Praktyczna realizacja zasad zrównoważonego

Bardziej szczegółowo

Lokalna Polityka Energetyczna

Lokalna Polityka Energetyczna Lokalna Polityka Energetyczna dr inż. Arkadiusz Węglarz Dyrektor ds. Zrównoważonego rozwoju w KAPE S.A. 2010-12-09 Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. 1 Pytania wymagające odpowiedzi W jaki sposób

Bardziej szczegółowo

Polityka zrównoważonego rozwoju energetycznego w gminach. Edmund Wach Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A.

Polityka zrównoważonego rozwoju energetycznego w gminach. Edmund Wach Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. Polityka zrównoważonego rozwoju energetycznego w gminach Toruń, 22 kwietnia 2008 Edmund Wach Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. Zrównoważona polityka energetyczna Długotrwały rozwój przy utrzymaniu

Bardziej szczegółowo

Polityka energetyczna Polski do 2030 roku

Polityka energetyczna Polski do 2030 roku Polityka energetyczna Polski do 2030 roku IV MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA MIASTO 2010 EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA W MIASTACH Joanna Strzelec- Łobodzińska Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Gospodarki Struktura

Bardziej szczegółowo

Efektywność energetyczna w Polsce w świetle Polityki energetycznej Polski do 2030 r. MINISTERSTWO GOSPODARKI Departament Energetyki

Efektywność energetyczna w Polsce w świetle Polityki energetycznej Polski do 2030 r. MINISTERSTWO GOSPODARKI Departament Energetyki Efektywność energetyczna w Polsce w świetle Polityki energetycznej Polski do 2030 r. MINISTERSTWO GOSPODARKI Departament Energetyki Priorytety PEP 2030 Poprawa efektywności energetycznej Wzrost bezpieczeństwa

Bardziej szczegółowo

Uwarunkowania rozwoju gminy

Uwarunkowania rozwoju gminy AKTUALIZACJA PROJEKTU ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE W GMINIE PRUDNIK Część 05 Uwarunkowania rozwoju gminy W 835.05 2/8 SPIS TREŚCI 5.1 Główne czynniki decydujące

Bardziej szczegółowo

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego

Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego ATMOTERM S.A. Dla rozwoju infrastruktury i środowiska Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego Gdański Obszar Metropolitalny 2015 Projekt Plan gospodarki niskoemisyjnej dla

Bardziej szczegółowo

Rozwój j MŚP P a ochrona środowiska na Warmii i Mazurach

Rozwój j MŚP P a ochrona środowiska na Warmii i Mazurach Rozwój j MŚP P a ochrona środowiska na Warmii i Mazurach Bożena Cebulska Prezes Warmińsko-Mazurskiej Agencji Rozwoju Regionalnego S.A. w Olsztynie 1 Warszawa, dn. 18.04.2010 2 PLAN WYSTĄPIENIA MŚP W WARMIŃSKO-MAZURSKIM

Bardziej szczegółowo

OFERTA NA PRZYGOTOWANIE AKTUALIZACJI ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE

OFERTA NA PRZYGOTOWANIE AKTUALIZACJI ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE OFERTA NA PRZYGOTOWANIE AKTUALIZACJI ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE 2 z 5 Szanowni Państwo, Urzędy gmin i miast będąc gospodarzami na swoim terenie, poprzez

Bardziej szczegółowo

Finansowanie efektywności energetycznej w budynkach z funduszy europejskich w ramach perspektywy finansowej 2014-2020 Katowice, 11 czerwca 2015 r.

Finansowanie efektywności energetycznej w budynkach z funduszy europejskich w ramach perspektywy finansowej 2014-2020 Katowice, 11 czerwca 2015 r. Finansowanie efektywności energetycznej w budynkach z funduszy europejskich w ramach perspektywy finansowej 2014-2020 Katowice, 11 czerwca 2015 r. Dokument określający strategię interwencji funduszy europejskich

Bardziej szczegółowo

PLANOWANIE ENERGETYCZNE

PLANOWANIE ENERGETYCZNE PLANOWANIE ENERGETYCZNE SKUTECZNOŚD OBECNYCH UREGULOWAO PRAWNYCH Prof. UAM dr hab. Kierownik Zespołu realizującego projekt badawczy Uwarunkowania prawne rozwoju sektora energetycznego w Polsce Zakład Prawa

Bardziej szczegółowo

ENERGIA W PROGRAMACH OPERACYJNYCH 2007-2013

ENERGIA W PROGRAMACH OPERACYJNYCH 2007-2013 ENERGIA W PROGRAMACH OPERACYJNYCH 2007-2013 Jacek Woźniak Dyrektor Departamentu Polityki Regionalnej UMWM Kraków, 15 maja 2008 r. 2 Programy operacyjne Realizacja wspieranego projektu Poprawa efektywności

Bardziej szczegółowo

Wsparcie finansowe pochodzące ze środków UE na potrzeby efektywności energetycznej i OZE

Wsparcie finansowe pochodzące ze środków UE na potrzeby efektywności energetycznej i OZE Wsparcie finansowe pochodzące ze środków UE na potrzeby efektywności energetycznej i OZE Daniel Płoński Zespół Doradców Energetycznych WFOŚiGW w Białymstoku Białystok, 18 grudnia 2017 r. Program Operacyjny

Bardziej szczegółowo

ROZDZIAŁ 2: Charakterystyka i ocena aktualnego stanu środowiska Powiatu

ROZDZIAŁ 2: Charakterystyka i ocena aktualnego stanu środowiska Powiatu Program ochrony środowiska Powiat Strzelce Opolskie Spis treści str. 1 SPIS TREŚCI ROZDZIAŁ 1: Wstęp. Informacje ogólne. 1.1. Cel opracowania programu.... 3 1.2. Metodyka opracowania... 4 1.3. Informacje

Bardziej szczegółowo

AKTUALIZACJA ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA OBSZARU MIASTA POZNANIA. Część 01.

AKTUALIZACJA ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA OBSZARU MIASTA POZNANIA. Część 01. AKTUALIZACJA ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA OBSZARU MIASTA POZNANIA Część 01 Część ogólna W 755.01 2/12 SPIS TREŚCI 1.1 Podstawa prawna opracowania... 3

Bardziej szczegółowo

Rozdział 4. Bilans potrzeb grzewczych

Rozdział 4. Bilans potrzeb grzewczych ZZAAŁŁO ŻŻEENNIIAA DDO PPLLAANNUU ZZAAO PPAATTRRZZEENNIIAA W CCIIEEPPŁŁO,,, EENNEERRGIIĘĘ EELLEEKTTRRYYCCZZNNĄĄ II PPAALLIIWAA GAAZZOWEE MIIAASSTTAA ŻŻAAGAAŃŃ Rozdział 4 Bilans potrzeb grzewczych W-588.04

Bardziej szczegółowo

Odnawialne źródła energii w dokumentach strategicznych regionu

Odnawialne źródła energii w dokumentach strategicznych regionu Odnawialne źródła energii w dokumentach strategicznych regionu Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego Wydział Ochrony Środowiska Katowice, 31 marca 2015 r. STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO ŚLĄSKIE

Bardziej szczegółowo

Stan aktualny oraz kierunki zmian w zakresie regulacji prawnych dotyczących wykorzystania biomasy leśnej jako źródła energii odnawialnej

Stan aktualny oraz kierunki zmian w zakresie regulacji prawnych dotyczących wykorzystania biomasy leśnej jako źródła energii odnawialnej Stan aktualny oraz kierunki zmian w zakresie regulacji prawnych dotyczących wykorzystania biomasy leśnej jako źródła energii odnawialnej 2 Ramy prawne funkcjonowania sektora OZE Polityka energetyczna Polski

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN GOSPODAROWANIA FUNDUSZEM SOŁECKIM W GMINIE KROŚNICE

REGULAMIN GOSPODAROWANIA FUNDUSZEM SOŁECKIM W GMINIE KROŚNICE Załącznik do Zarządzenia Nr 7/2016/RO Wójta Gminy Krośnice z dnia 10 lutego 2016 r. REGULAMIN GOSPODAROWANIA FUNDUSZEM SOŁECKIM W GMINIE KROŚNICE Rozdział 1 Postanowienia ogólne 1. 1. Niniejszy regulamin

Bardziej szczegółowo

Oferta dla jednostek samorządu terytorialnego

Oferta dla jednostek samorządu terytorialnego Oferta dla jednostek samorządu terytorialnego Nasza działalność skupia się na zagadnieniach z dziedziny energetyki, w szczególności efektywności energetycznej, zarządzania energią oraz ochrony środowiska.

Bardziej szczegółowo

Finansowanie modernizacji i rozwoju systemów ciepłowniczych

Finansowanie modernizacji i rozwoju systemów ciepłowniczych FUNDUSZ UNIA EUROPEJSKA SPÓJNOŚCI Finansowanie modernizacji i rozwoju systemów ciepłowniczych Podtytuł prezentacji Anna Pekar Zastępca Dyrektora Departament Ochrony Klimatu Styczeń 2013, Lublin Narodowy

Bardziej szczegółowo

Efektywnośd energetyczna a planowanie i zarządzanie zużyciem energii elektrycznej w gminie. VII TARGI ENERGII Jachranka

Efektywnośd energetyczna a planowanie i zarządzanie zużyciem energii elektrycznej w gminie. VII TARGI ENERGII Jachranka Efektywnośd energetyczna a planowanie i zarządzanie zużyciem energii elektrycznej w gminie VII TARGI ENERGII Jachranka 21-22.10.2010 Prawo energetyczne Zgodnie z nowelizacją ustawy z dnia 10 kwietnia 1997

Bardziej szczegółowo

Gmina Drezdenko ul. Warszawska Drezdenko Załącznik Nr 1 do Zarządzenia Nr 10/2011 Burmistrza Drezdenka z dnia r.

Gmina Drezdenko ul. Warszawska Drezdenko Załącznik Nr 1 do Zarządzenia Nr 10/2011 Burmistrza Drezdenka z dnia r. Gmina Drezdenko ul. Warszawska 1 66-530 Drezdenko Załącznik Nr 1 do Zarządzenia Nr 10/2011 Burmistrza Drezdenka z dnia 31.01.2011 r. PLAN AUDYTU NA ROK 2011 1. Jednostka sektora finansów publicznych objęta

Bardziej szczegółowo

WPROWADZENIE DO ZAGADNIEŃ OCHRONY KLIMATU I GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ

WPROWADZENIE DO ZAGADNIEŃ OCHRONY KLIMATU I GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ WPROWADZENIE DO ZAGADNIEŃ OCHRONY KLIMATU I GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ Bytom, 23 grudnia 2014 r. Założenia Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej (2011 rok) cel główny rozwój gospodarki niskoemisyjnej

Bardziej szczegółowo

DOFINANSOWANIE NA ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII. Wsparcie dla mieszkańców

DOFINANSOWANIE NA ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII. Wsparcie dla mieszkańców DOFINANSOWANIE NA ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII Wsparcie dla mieszkańców ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII (OZE) (1) Energia ze źródeł odnawialnych oznacza energię pochodzącą z naturalnych, powtarzających się procesów

Bardziej szczegółowo

Fundusze unijne dla odnawialnych źródeł energii w nowej perspektywie finansowej. Warszawa, 3 kwietnia 2013 r.

Fundusze unijne dla odnawialnych źródeł energii w nowej perspektywie finansowej. Warszawa, 3 kwietnia 2013 r. Fundusze unijne dla odnawialnych źródeł energii w nowej perspektywie finansowej Warszawa, 3 kwietnia 2013 r. Dokumenty strategiczne KOMUNIKAT KOMISJI EUROPA 2020 Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego

Bardziej szczegółowo

Przedstawiciel branży OZE. Podstawy prawne OZE

Przedstawiciel branży OZE. Podstawy prawne OZE Przedstawiciel branży OZE Podstawy prawne OZE Co to jest energia odnawialna? odnawialne źródło energii - źródło wykorzystujące w procesie przetwarzania energię wiatru, promieniowania słonecznego, geotermalną,

Bardziej szczegółowo

PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ FINANSOWANIE DZIAŁAŃ ZAWARTYCH W PGN

PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ FINANSOWANIE DZIAŁAŃ ZAWARTYCH W PGN PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ FINANSOWANIE DZIAŁAŃ ZAWARTYCH W PGN Bytom, 23 grudnia 2014 r. 1 PROGRAMY PO Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 RPO woj. śląskiego na lata 2014-2020 Środki w ramach Systemu

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR XLVI/300/2013 RADY MIEJSKIEJ W JEDLICZU. z dnia 27 lutego 2013 r.

UCHWAŁA NR XLVI/300/2013 RADY MIEJSKIEJ W JEDLICZU. z dnia 27 lutego 2013 r. UCHWAŁA NR XLVI/300/2013 RADY MIEJSKIEJ W JEDLICZU z dnia 27 lutego 2013 r. w sprawie uchwalenia Założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Jedlicze opracowanych

Bardziej szczegółowo

Lokalny Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej. Plan działań na rzecz zrównoważonej energii

Lokalny Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej. Plan działań na rzecz zrównoważonej energii Lokalny Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej oraz Plan działań na rzecz zrównoważonej energii jako elementy planowania energetycznego w gminie Łukasz Polakowski 1 SEAP Sustainable Energy Action

Bardziej szczegółowo

PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA MIASTA MYSŁOWICE. Spotkanie informacyjne Mysłowice, dn. 16 grudnia 2014 r.

PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA MIASTA MYSŁOWICE. Spotkanie informacyjne Mysłowice, dn. 16 grudnia 2014 r. PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA MIASTA MYSŁOWICE Spotkanie informacyjne Mysłowice, dn. 16 grudnia 2014 r. Gospodarka niskoemisyjna co to takiego? Gospodarka niskoemisyjna (ang. low emission economy)

Bardziej szczegółowo

Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Kościerzyna. Projekt. Prezentacja r.

Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Kościerzyna. Projekt. Prezentacja r. Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Kościerzyna Projekt Prezentacja 22.08.2012 r. Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A. 1 Założenia do planu. Zgodność

Bardziej szczegółowo

Polityka energetyczna Województwa Zachodniopomorskiego (strategia, planowane inwestycje, finasowanie)

Polityka energetyczna Województwa Zachodniopomorskiego (strategia, planowane inwestycje, finasowanie) Polityka energetyczna Województwa Zachodniopomorskiego (strategia, planowane inwestycje, finasowanie) Udział produkcji energii ze źródeł odnawialnych w całkowitej produkcji energii w województwie zachodniopomorskim

Bardziej szczegółowo

Ekspertyza dotycząca nowego standardu planowania energetycznego

Ekspertyza dotycząca nowego standardu planowania energetycznego Ekspertyza dotycząca nowego standardu planowania energetycznego Piotr Kukla Szymon Liszka Katowice, czerwiec 2009 1. Ustawowy zakres realizacji Projektu założeń do planu i Planu zaopatrzenia Wiele opracowanych

Bardziej szczegółowo

Gmina Brenna. Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Brenna na lata

Gmina Brenna. Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Brenna na lata GMINA BRENNA Gmina Brenna Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Brenna na lata 2015-2029 lipiec 2015 1 GMINA BRENNA WYKONAWCA: Adam Czekański Bio-San

Bardziej szczegółowo

Rzeszów, 4 grudnia 2013r.

Rzeszów, 4 grudnia 2013r. Rzeszów, 4 grudnia 2013r. W Polsce funkcjonuje 16 wojewódzkich funduszy ochrony środowiska oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. NFOŚiGW oraz wojewódzkie fundusze łączy wspólny

Bardziej szczegółowo

1. Sprawy ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej.

1. Sprawy ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej. Zadania własne gminy: 1. Sprawy ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej. remont, przebudowa budynków będących własnością miasta; budowa nowych

Bardziej szczegółowo

Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Miasta i Gminy Małogoszcz na lata (projekt)

Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Miasta i Gminy Małogoszcz na lata (projekt) Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Miasta i Gminy Małogoszcz na lata 2012 2030 (projekt) Małogoszcz, 2012r. Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię

Bardziej szczegółowo

FINANSOWANIE GOSPODARKI

FINANSOWANIE GOSPODARKI FINANSOWANIE GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ W GMINACH OPRACOWANO NA PODSTAWIE PUBLIKACJI NOWA MISJA NISKA EMISJA DOTACJE I POŻYCZKI Z NARODOWEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA i GOSPODARKI WODNEJ W latach 2008

Bardziej szczegółowo

Środki publiczne jako posiłkowe źródło finansowania inwestycji ekologicznych

Środki publiczne jako posiłkowe źródło finansowania inwestycji ekologicznych Środki publiczne jako posiłkowe źródło finansowania Bio Alians Doradztwo Inwestycyjne Sp. z o.o. Warszawa, 9 października 2013 r. Wsparcie publiczne dla : Wsparcie ze środków unijnych (POIiŚ i 16 RPO):

Bardziej szczegółowo

AKTUALIZACJA ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA OBSZARU MIASTA POZNANIA

AKTUALIZACJA ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA OBSZARU MIASTA POZNANIA AKTUALIZACJA ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA OBSZARU MIASTA POZNANIA Część 06 Uwarunkowania rozwoju miasta W 755.06 2/9 SPIS TREŚCI 6.1 Główne czynniki decydujące

Bardziej szczegółowo

Południowy półpierścień 400 kv jako przesłanka do rozwoju aglomeracji warszawskiej i województwa mazowieckiego. Warszawa 18 marca 2011

Południowy półpierścień 400 kv jako przesłanka do rozwoju aglomeracji warszawskiej i województwa mazowieckiego. Warszawa 18 marca 2011 Południowy półpierścień 400 kv jako przesłanka do rozwoju aglomeracji warszawskiej i województwa mazowieckiego Warszawa 18 marca 2011 Statystyczna wizytówka regionu Region o najwyższym poziomie rozwoju

Bardziej szczegółowo

POLITYKA ENERGETYCZNA W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM

POLITYKA ENERGETYCZNA W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM POLITYKA ENERGETYCZNA W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM Urząd Marszałkowski w Łodzi POLITYKA ENERGETYCZNA PLAN PREZENTACJI 1. Planowanie energetyczne w gminie 2. Polityka energetyczna państwa 3. Udział samorządu

Bardziej szczegółowo

ZAŁOŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY I MIASTA NISKO- OPRACOWANE NA LATA 2013-2028

ZAŁOŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY I MIASTA NISKO- OPRACOWANE NA LATA 2013-2028 ZAŁOŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY I MIASTA NISKO- OPRACOWANE NA LATA 2013-2028 Nisko 2013 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. ROZDZIAŁ 2: Charakterystyka i ocena aktualnego stanu środowiska gminy.

SPIS TREŚCI. ROZDZIAŁ 2: Charakterystyka i ocena aktualnego stanu środowiska gminy. Program ochrony środowiska Gmina Izbicko str. 1 SPIS TREŚCI ROZDZIAŁ 1: Wstęp. Informacje ogólne. Strategia i wizja rozwoju Gminy a ochrona środowiska. 1.1. Cel opracowania programu.... 3 1.2. Metodyka

Bardziej szczegółowo

Współpraca z gminami w kontekście planowania energetycznego. Łódź r.

Współpraca z gminami w kontekście planowania energetycznego. Łódź r. Współpraca z gminami w kontekście planowania energetycznego Łódź 28 03 2008 r. 1. Wprowadzenie Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne, obowiązująca od 4 grudnia 1997 r. (wraz ze zmianami)

Bardziej szczegółowo

Rozdział 01. Część ogólna

Rozdział 01. Część ogólna ZZAAŁŁO ŻŻEENNIIAA DDO PPLLAANNUU ZZAAO PPAATTRRZZEENNIIAA W CCIIEEPPŁŁO,,, EENNEERRGIIĘĘ EELLEEKTTRRYYCCZZNNĄĄ II PPAALLIIWAA GAAZZOWEE MIIAASSTTAA DDĘĘBBIICCAA Rozdział 01 Część ogólna X-2796.01 1/10

Bardziej szczegółowo

Polskie ciepłownictwo systemowe ad 2013

Polskie ciepłownictwo systemowe ad 2013 Polskie ciepłownictwo systemowe ad 2013 Stabilne podwaliny dla przyszłego porządku ciepłowniczego Bogusław Regulski Wiceprezes Zarządu IGCP Debata : Narodowa Mapa Ciepła - Warszawa 22 listopada 2013 Struktura

Bardziej szczegółowo

Poniżej przedstawiamy podstawowe informacje na temat działan objętych konkursem i potencjalnych beneficjentów.

Poniżej przedstawiamy podstawowe informacje na temat działan objętych konkursem i potencjalnych beneficjentów. Newsletter Nr 4 wrzesień 2009 REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY DLA WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO NA LATA 2007-2013 Wkrótce rusza konkurs dla działań: 5.4. Rozwój energetyki opartej na źródłach odnawialnych 5.5.

Bardziej szczegółowo

Prawo Energetyczne I Inne Ustawy Dotyczące Energetyki Kogeneracja Skuteczność Nowelizacji I Konieczność

Prawo Energetyczne I Inne Ustawy Dotyczące Energetyki Kogeneracja Skuteczność Nowelizacji I Konieczność Prawo Energetyczne I Inne Ustawy Dotyczące Energetyki Kogeneracja Skuteczność Nowelizacji I Konieczność dr inż. Janusz Ryk Polskie Towarzystwo Elektrociepłowni Zawodowych II Ogólnopolska Konferencja Polska

Bardziej szczegółowo

Polski system wspierania efektywności energetycznej i białe certyfikaty

Polski system wspierania efektywności energetycznej i białe certyfikaty Polski system wspierania efektywności energetycznej i białe certyfikaty Magdalena Rogulska Szwedzko-Polska Platforma Zrównoważonej Energetyki POLEKO, 8 października 2013 r. Cele polityki energetycznej

Bardziej szczegółowo

Pozyskiwanie środków finansowych na zadania określone w założeniach energetycznych. Łukasz Polakowski

Pozyskiwanie środków finansowych na zadania określone w założeniach energetycznych. Łukasz Polakowski Pozyskiwanie środków finansowych na zadania określone w założeniach energetycznych Łukasz Polakowski Narodowa Strategia Spójności (NSS) (nazwa urzędowa: Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia) to dokument

Bardziej szczegółowo

USTAWA O EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ. z dnia 15 kwietnia 2011 r. ZADANIA PREZESA URE

USTAWA O EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ. z dnia 15 kwietnia 2011 r. ZADANIA PREZESA URE USTAWA O EFEKTYWNOŚCI z dnia 15 kwietnia 2011 r. ZADANIA PREZESA URE Wrocław, luty 2012 Ustawa określa: USTAWA z dnia 15 kwietnia 2011 r. O EFEKTYWNOŚCI krajowy cel w zakresie oszczędnego gospodarowania

Bardziej szczegółowo

Jak planować i finansować gminne przedsięwzięcia energetyczne. Wpisany przez Marcin Skomra

Jak planować i finansować gminne przedsięwzięcia energetyczne. Wpisany przez Marcin Skomra W unijnym Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich ustalono możliwość ubiegania się o refinansowanie w 75 proc. przedsięwzięć energetycznych realizowanych przez gminy wiejskie i miejsko-wiejskie. Gospodarka

Bardziej szczegółowo

Uwarunkowania rozwoju gminy

Uwarunkowania rozwoju gminy AKTUALIZACJA PROJEKTU ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY OPALENICA Część 05 Uwarunkowania rozwoju gminy W 854.05 2/8 SPIS TREŚCI 5.1 Główne czynniki decydujące

Bardziej szczegółowo

Solsum: Dofinansowanie na OZE

Solsum: Dofinansowanie na OZE Solsum: Dofinansowanie na OZE Odnawialne źródło energii (OZE) W ustawie Prawo energetyczne źródło energii odnawialnej zdefiniowano jako źródło wykorzystujące w procesie przetwarzania energię wiatru, promieniowania

Bardziej szczegółowo

Zarządzenie Nr 21/2012 Wójta Gminy Gniezno z dnia r. w sprawie: określenia procedur wykorzystania środków funduszu sołeckiego

Zarządzenie Nr 21/2012 Wójta Gminy Gniezno z dnia r. w sprawie: określenia procedur wykorzystania środków funduszu sołeckiego Zarządzenie Nr 21/2012 Wójta Gminy Gniezno z dnia 20.08.2012 r. w sprawie: określenia procedur wykorzystania środków funduszu sołeckiego Na podstawie art. 1 ustawy z dnia 20 lutego 2009 r. o funduszu sołeckim

Bardziej szczegółowo

C Z Ę Ś Ć IV MOŻLIWOŚCI WSPÓŁPRACY MIASTA I GMINY DZIERZGOŃ Z SĄSIADUJĄCYMI GMINAMI W ZAKRESIE GOSPODARKI ENERGETYCZNEJ

C Z Ę Ś Ć IV MOŻLIWOŚCI WSPÓŁPRACY MIASTA I GMINY DZIERZGOŃ Z SĄSIADUJĄCYMI GMINAMI W ZAKRESIE GOSPODARKI ENERGETYCZNEJ C Z Ę Ś Ć IV MOŻLIWOŚCI WSPÓŁPRACY MIASTA I GMINY DZIERZGOŃ Z SĄSIADUJĄCYMI GMINAMI W ZAKRESIE GOSPODARKI ENERGETYCZNEJ Gdańsk 2008 C Z Ę Ś Ć IV - SPIS TREŚCI 1. CHARAKTERYSTYKA GMINY DZIERZGOŃ ORAZ SĄSIADUJĄCYCH

Bardziej szczegółowo

ZAŁOŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JASIENIEC - OPRACOWANE NA LATA 2012-2027

ZAŁOŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JASIENIEC - OPRACOWANE NA LATA 2012-2027 ZAŁOŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY JASIENIEC - OPRACOWANE NA LATA 2012-2027 Jasieniec 2012 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną

Bardziej szczegółowo

www.promobio.eu Warsztaty PromoBio, 17 Maja 2012 Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli, ul. Bartosza Głowackiego 17, Olsztyn

www.promobio.eu Warsztaty PromoBio, 17 Maja 2012 Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli, ul. Bartosza Głowackiego 17, Olsztyn Warsztaty PromoBio, 17 Maja 2012 Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli, ul. Bartosza Głowackiego 17, Olsztyn Promocja regionalnych inicjatyw bioenergetycznych PromoBio Możliwości wykorzystania biomasy w świetle

Bardziej szczegółowo

Możliwości wspierania działań energooszczędnych ze środków UE

Możliwości wspierania działań energooszczędnych ze środków UE Możliwości wspierania działań energooszczędnych ze środków UE Miłosz Bubnow Bydgoszcz, 24.01.08 Działania energooszczędne w programach operacyjnych: Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Regionalny

Bardziej szczegółowo

Tendencje związane z rozwojem sektora energetyki w Polsce wspieranego z funduszy UE rok 2015 i co dalej?

Tendencje związane z rozwojem sektora energetyki w Polsce wspieranego z funduszy UE rok 2015 i co dalej? Miasto 2010 efektywność energetyczna w miastach Tendencje związane z rozwojem sektora energetyki w Polsce wspieranego z funduszy UE rok 2015 i co dalej? Elżbieta Bieńkowska Minister Rozwoju Regionalnego

Bardziej szczegółowo

OBOWIAZKI PREZESA URZĘDU REGULACJI ENERGETYKI W ŚWIETLE USTAWY O EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ

OBOWIAZKI PREZESA URZĘDU REGULACJI ENERGETYKI W ŚWIETLE USTAWY O EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ OBOWIAZKI PREZESA URZĘDU REGULACJI ENERGETYKI W ŚWIETLE USTAWY O EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ Mirosława Szatybełko-Połom dyrektor Północnego Oddziału Terenowego Urzędu Regulacji Energetyki z/s w Gdańsku

Bardziej szczegółowo

UWARUNKOWANIA PRAWNE ROZWOJU BIOGAZU

UWARUNKOWANIA PRAWNE ROZWOJU BIOGAZU UWARUNKOWANIA PRAWNE ROZWOJU BIOGAZU Według przepisów prawa UE i Polski inż. Bartłomiej Asztemborski basztemborski@kape.gov.pl dr inż. Ryszard Wnuk Zmień odpady na zysk - Biogazownia w Twojej gminie Rozwój

Bardziej szczegółowo

PERSPEKTYWY ROZWOJU ENERGETYKI W WOJ. POMORSKIM

PERSPEKTYWY ROZWOJU ENERGETYKI W WOJ. POMORSKIM PERSPEKTYWY ROZWOJU ENERGETYKI W WOJ. POMORSKIM podstawowe założenia Dąbie 13-14.06.2013 2013-06-24 1 Dokumenty Strategiczne Program rozwoju elektroenergetyki z uwzględnieniem źródeł odnawialnych w Województwie

Bardziej szczegółowo

Bezpieczeństwo energetyczne w Państwa gminie. KLASTRY ENERGII. Katarzyna Tarnopolska Specjalista ds. pozyskiwania funduszy r.

Bezpieczeństwo energetyczne w Państwa gminie. KLASTRY ENERGII. Katarzyna Tarnopolska Specjalista ds. pozyskiwania funduszy r. Bezpieczeństwo energetyczne w Państwa gminie. KLASTRY ENERGII Katarzyna Tarnopolska Specjalista ds. pozyskiwania funduszy 16.10.2017r. OLSZTYN KLASTRY ENERGII Podstawa prawna ustawa z dnia 20 maja 2015

Bardziej szczegółowo

Doświadczenia NFOŚiGW we wdrażaniu projektów efektywności energetycznej. Warszawa, 18 grudnia 2012r.

Doświadczenia NFOŚiGW we wdrażaniu projektów efektywności energetycznej. Warszawa, 18 grudnia 2012r. Doświadczenia NFOŚiGW we wdrażaniu projektów efektywności energetycznej. Warszawa, 18 grudnia 2012r. Źródła pochodzenia środków w portfelu NFOŚiGW środki statutowe NFOŚiGW środki pochodzące z opłat zastępczych

Bardziej szczegółowo

Regionalny Program Operacyjny Województwo Dolnośląskie Możliwość finansowania projektów OZE

Regionalny Program Operacyjny Województwo Dolnośląskie Możliwość finansowania projektów OZE Regionalny Program Operacyjny Województwo Dolnośląskie 2014-2020 Możliwość finansowania projektów OZE Cele szczegółowe: Zwiększony poziom produkcji energii ze źródeł odnawialnych w województwie dolnośląskim

Bardziej szczegółowo

WSPARCIE DZIAŁAŃ INWESTYCYJNYCH W RPO WM 2014-2020 Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

WSPARCIE DZIAŁAŃ INWESTYCYJNYCH W RPO WM 2014-2020 Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego WSPARCIE DZIAŁAŃ INWESTYCYJNYCH W RPO WM 2014-2020 Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego dr Stanisław Sorys Wicemarszałek Województwa Małopolskiego 1_GOSPODARKA WIEDZY 2_CYFROWA MAŁOPOLSKA 3_PRZEDSIĘBIORCZA

Bardziej szczegółowo

Plany gospodarki niskoemisyjnej

Plany gospodarki niskoemisyjnej Plany gospodarki niskoemisyjnej Beneficjenci: gminy oraz ich grupy (związki, stowarzyszenia, porozumienia) Termin naboru: 02.09.2013 31.10.2013 Budżet konkursu: 10,0 mln PLN Dofinansowanie: dotacja w wysokości

Bardziej szczegółowo

unijnych i krajowych

unijnych i krajowych Możliwości dofinansowania działań i inwestycji z zakresu gospodarki niskoemisyjnej. ze środków unijnych i krajowych SPOTKANIE Z PRZEDSIĘBIORCAMI Miejski Ośrodek Kultury w Józefowie ul. Wyszyńskiego 1 9

Bardziej szczegółowo

Odnawialne źródła energii w projekcie Polityki Energetycznej Polski do 2030 r.

Odnawialne źródła energii w projekcie Polityki Energetycznej Polski do 2030 r. Ministerstwo Gospodarki Rzeczpospolita Polska Odnawialne źródła energii w projekcie Polityki Energetycznej Polski do 2030 r. Zbigniew Kamieński Dyrektor Departamentu Energetyki Poznań, 27 października

Bardziej szczegółowo

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Miasta Józefowa. Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Miasta Józefowa. Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. . Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Miasta Józefowa Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Plan Gospodarki Niskoemisyjnej integruje dotychczasowe zadania Jednostek Samorządu

Bardziej szczegółowo

Standard Planu Gospodarki Niskoemisyjnej

Standard Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Standard Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Piotr Kukla FEWE - Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii ul. Rymera 3/4, 40-048 Katowice tel./fax +48 32/203-51-14 e-mail: office@fewe.pl; www.fewe.pl

Bardziej szczegółowo

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA WRAZ Z PLANEM GOSPODARKI ODPADAMI GMINY MICHAŁOWICE

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA WRAZ Z PLANEM GOSPODARKI ODPADAMI GMINY MICHAŁOWICE Załącznik do Uchwały Rady Gminy nr XXII/170/2004, z dnia 24.06.2004 r. Gmina Michałowice PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA WRAZ Z PLANEM GOSPODARKI ODPADAMI GMINY MICHAŁOWICE PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY

Bardziej szczegółowo

OCHRONA ATMOSFERY. WFOŚiGW w Zielonej Górze wrzesień, 2015 r.

OCHRONA ATMOSFERY. WFOŚiGW w Zielonej Górze wrzesień, 2015 r. OCHRONA ATMOSFERY WFOŚiGW w Zielonej Górze wrzesień, 2015 r. LISTA PRZEDSIĘWZIĘĆ PRIORYTETOWYCH WFOŚiGW W ZIELONEJ GÓRZE NA 2016 ROK KOMPONENT OCHRONA ATMOSFERY Wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii.

Bardziej szczegółowo