Szanowni Pañstwo, Barbara Kudrycka Minister Nauki i Szkolnictwa Wy szego

Transkrypt

1

2

3 Szanowni Pañstwo, mam ogromn¹ przyjemnoœæ zaprezentowaæ Pañstwu folder ilustruj¹cy efekty projektów realizowanych w ramach instrumentów finansowych Norweskiego Mechanizmu Finansowego oraz Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Warto podkreœliæ, e to w³aœnie Polsce jako g³ównemu beneficjentowi pomocy w perspektywie finansowej na lata w ramach obu wspomnianych mechanizmów, przyznano œrodki w wysokoœci 533,51 mln euro. Powy sz¹ kwotê przeznaczono na realizacjê projektów w ramach dziesiêciu œciœle zdefiniowanych, ró norodnych tematycznie obszarów priorytetowych. Barbara Kudrycka Minister Nauki i Szkolnictwa Wy szego Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy szego, pe³ni¹ce funkcjê Instytucji Poœrednicz¹cej dla Priorytetu 2.6 Badania naukowe, w ramach dwóch naborów przeprowadzonych w latach 2005 i 2007 podpisa³o ponad 40 umów o dofinansowanie, a ³¹czna ich kwota wynios³a ponad 50 mln euro. Wspomniany priorytet mia³ na celu realizacjê dzia³añ wspieraj¹cych prowadzenie badañ przez polskie jednostki naukowe. Kluczowe by³o tak e wsparcie zarówno przep³ywu informacji, jak i wspó³pracy w ramach wymiany doœwiadczeñ i osi¹gniêtych wyników oraz rozwoju technologii pomiêdzy Polsk¹ a krajami nale ¹cymi do Europejskiego Obszaru Gospodarczego. W niniejszej broszurze maj¹ Pañstwo szansê zapoznania siê z sukcesami jednostek, które ju skorzysta³y z dotacji pochodz¹cych z obu mechanizmów. Obecnie planowane jest uruchomienie nowej perspektywy finansowej na lata , która bêdzie k³ad³a du y nacisk na ochronê œrodowiska i innowacyjne technologie. Jestem przekonana, e zawarte w publikacji informacje bêd¹ inspiruj¹ce i zachêc¹ do uczestniczenia w nastêpnych, og³aszanych w ramach nowych œrodków, konkursach. Zapraszam do lektury i wykorzystania szansy, jak¹ oferuj¹ te dwa mechanizmy finansowania. 1

4 Ladies and Gentlemen, it is my pleasure to present to you a folder illustrating the effects achieved during the realization of projects under the Norwegian Financial Mechanism and the European Economic Area Financial Mechanism. It is worth mentioning that Poland as the primary beneficiary of the financial support under the Financial Perspective of the Norwegian Financial Mechanism and the European Economic Area Financial Mechanism was provided with the sum of 533,51 million euro. This money was spent for the realization of projects within ten defined priorities. The Ministry of Science and Higher Education as the Intermediate Body for the Priority 2.6 "Scientific Research" under two calls of proposals carried out in 2005 and 2007, signed 40 financial contracts for the total amount of 50 million euro. This priority aimed at supporting research activities undertaken by Polish scientific entities, the key issues being information flow, cooperation, exchange of acquired experiences and information on the results of the activities as well as the development of technology between Poland and the EEA countries. Barbara Kudrycka Minister of Science and Higher Education This brochure presents the successes of those scientific entities which have already benefited from both financial instruments. The new Financial Perspective, that is currently being prepared will focus mainly on the environment protection and innovative technologies. It is my strong belief that the information presented in this brochure will be inspiring and motivate more scientific entities to apply for financing under new calls for proposals. I hope this will be an interesting reading experience that will encourage you to seize the chance presented by the two mechanisms. 2 Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy szego

5 Mechanizmy pomagaj¹ Od paÿdziernika 2004 r. poza funduszami strukturalnymi Unii Europejskiej oraz Funduszem Spójnoœci Polska mo e korzystaæ tak e z innych œrodków maj¹cych charakter bezzwrotnej pomocy. Dziêki przyst¹pieniu do Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego przyznano Polsce 533,5 mln euro do wykorzystania w latach Nasz kraj zosta³ najwiêkszym beneficjentem wsparcia finansowego obu Mechanizmów (nowym krajom cz³onkowskim Unii Europejskiej przyznano w sumie 1 mld 167 mln euro). G³ównym celem utworzonych przez pañstwa darczyñców Mechanizmów Finansowych jest realizacja przedsiêwziêæ prorozwojowych przyczyniaj¹cych siê do zmniejszania ró nic ekonomicznych i spo³ecznych w obrêbie Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Darczyñcami s¹ trzy kraje nale ¹ce do Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA): Norwegia, Islandia i Liechtenstein. Wsparcie udzielane by³o w ramach dziesiêciu obszarów priorytetowych. W ramach Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego pomoc dotyczy³a 6 obszarów priorytetowych: Ochrona œrodowiska, w tym œrodowiska ludzkiego, poprzez m.in. redukcjê zanieczyszczeñ i promowanie odnawialnych Ÿróde³ energii. Promowanie zrównowa onego rozwoju poprzez lepsze wykorzystanie i zarz¹dzanie zasobami. Ochrona kulturowego dziedzictwa europejskiego, w tym transport publiczny i odnowa miast. Rozwój zasobów ludzkich poprzez m.in. promowanie wykszta³cenia i szkoleñ, wzmacnianie w samorz¹dzie i jego instytucjach potencja³u z zakresu administracji lub s³u by publicznej, a tak e wzmacnianie wspieraj¹cych go procesów demokratycznych. Opieka zdrowotna i opieka nad dzieckiem. Badania naukowe. W ramach Norweskiego Mechanizmu Finansowego by³y to 4 obszary priorytetowe: Wdra anie przepisów z Schengen, wspieranie Narodowych Planów Dzia³ania z Schengen, jak równie wzmacnianie s¹downictwa. Ochrona œrodowiska, ze szczególnym uwzglêdnieniem wzmocnienia zdolnoœci administracyjnych do wprowadzania w ycie odpowiednich przepisów istotnych dla realizacji projektów inwestycyjnych. Polityka regionalna i dzia³ania transgraniczne. Pomoc techniczna przy wdra aniu acquis communautaire. Œrodki z Mechanizmów Finansowych by³y tak e przeznaczone na granty blokowe: Fundusz Kapita³u Pocz¹tkowego, Fundusz dla Organizacji Pozarz¹dowych, Polsko-Norweski Fundusz Badañ Naukowych, Fundusz Stypendialny i Szkoleniowy, Fundusz Pomocy Technicznej, Fundusz Wymiany Kulturalnej. Wsparcie z obu Mechanizmów jest obecnie kontynuowane w ramach perspektywy

6 Mechanisms to help Since October 2004 outside the European Union Structural Funds and the Cohesion Fund - Poland may also use other measures to the nature of grant. With the accession to the European Economic Area Financial Mechanism and the Norwegian Financial Mechanism, Poland was granted 533,51 million euro to be used in Our country has been the biggest beneficiary of the financial support of both mechanisms (the new European Union member countries were granted a total of 1 billion 167 million euro). The main objective established by the state - the donors of the Financial Mechanisms is the realization of development projects across which contribute to reducing economic and social disparities within the European Economic Area. Donors are the three countries of the European Free Trade Association (EFTA): Norway, Iceland and Liechtenstein. Support was granted under the ten priority areas. As part of the Financial Mechanism of the European Economic Area aid concerned six priority areas: Protection of the environment, including the human environment, through, inter alia, reduction of pollution and promotion of renewable energy. Promotion of sustainable development through improved resource use and management. Conservation of European cultural heritage, including public transport and urban renewal. Human resource development through, inter alia, promotion of education and training, strengthening of administrative or public service capacities of local government or its institutions, as well as strengthening of democratic processes that support it. Health and childcare. Scientific research. In the Norwegian Financial Mechanism were four priority areas: Implementation of Schengen acquis, support of National Schengen Action Plans, as well as strengthening the judiciary. Protection of the environment, with a particular emphasis on strengthening the administrative capacity to implement relevant acquis crucial for the execution of investment projects. Regional policy and cross-border activities. Technical assistance relating to implementation of acquis communautaire. All calls for proposals within the block grants under the EEA Financial Mechanism and the Norwegian Financial Mechanism: Seed Money Fund, NGO Fund, Polish Norwegian Research Fund, Scholarship and Training Fund, Technical Assistance Fund, Cultural Exchange Fund. The support of both mechanisms is now continued under the perspective of 2009 to Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy szego

7 Polsko-Norweski Fundusz Badañ Naukowych Dane projektu Nr projektu: 0071 Tytu³: Polsko-Norweski Fundusz Badañ Naukowych Operator Funduszu: Oœrodek Przetwarzania Informacji Czas trwania: 2007 r r. Kwota finansowania: euro Cel projektu: Budowa trwa³ej wspó³pracy oraz wzmacnianie partnerskich relacji pomiêdzy polskimi i norweskimi naukowcami zajmuj¹cymi siê zagadnieniami ochrony œrodowiska i ochrony zdrowia. Polsko-Norweski Fundusz Badañ Naukowych jest grantem blokowym, wyodrêbnionym z Priorytetu 6: Badania Naukowe w ramach Programu Operacyjnego dla wykorzystania œrodków w ramach Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego/Norweskiego Mechanizmu Finansowego. Ramy czasowe: (Projekty: ). Pocz¹tkowy bud et projektu ( euro) zosta³ decyzj¹ Biura Mechanizmów Finansowych powiêkszony w 2009 r. do euro, z czego euro zosta³o przeznaczone na granty dla beneficjentów. Ze wsparcia Funduszu korzystaj¹ polskie instytucje badawcze, które nawi¹za³y wspó³pracê z analogicznymi instytucjami naukowymi z Norwegii i realizuj¹ wspólny projekt. Do zadañ OPI jako operatora Funduszu ( nale y m.in. przygotowanie, przeprowadzenie oraz promocja naboru wniosków, organizacja procesu oceny i wyboru projektów oraz zawarcie umów z instytucjami, których Piąte spotkanie Rady Funduszu Warszawa, maj 2008 r. projekty otrzyma³y dofinansowanie, bezpoœredni kontakt z beneficjentami oraz refundacja poniesionych wydatków, monitoring i kontrola projektów oraz raportowanie o nieprawid³owoœciach. W sk³ad Rady Funduszu wchodz¹ przedstawiciele polskich i norweskich œrodowisk naukowych. Œrodki z Funduszu przeznaczone zosta³y na wsparcie dwóch dzia³añ: Dzia³anie 1,,Projekty badawcze sk³adane projekty musia³y wpisywaæ siê w obszary ochrony œrodowiska lub ochrony zdrowia. W ramach tego dzia³ania dofinansowanie mog³o wynieœæ do euro. Dzia³anie 2,,Warsztaty i seminaria, w ramach którego mo na sk³adaæ projekty dotycz¹ce wszystkich priorytetowych obszarów Norweskiego 5

8 Mechanizmu Finansowego. Maksymalny pu³ap dofinansowania w tym dzia³aniu wynosi³ euro. W odpowiedzi na 2 edycje Call for Proposals (2007 r. i 2008 r.) zosta³o z³o onych ³¹cznie 107 wniosków w dwóch komponentach ( Projekty badawcze oraz Warsztaty i seminaria ), w tym 79 projektów badawczych. Dofinansowanie otrzyma³y 42 projekty, w tym: 22 projekty badawcze (13 zwi¹zanych z ochron¹ zdrowia i 9 dotycz¹cych ochrony œrodowiska) oraz 20 seminariów, warsztatów i konferencji wpisuj¹cych siê w obszary priorytetowe Norweskiego Mechanizmu Finansowego. Polish-Norwegian Research Fund 6 Project data Number: 0071 Title: Polish-Norwegian Research Fund Fund Operator: Oœrodek Przetwarzania Informacji Time of duration: Finance summ (Total): euro Direct target: The overall objective of the Fund is establishing and strengthening of a fruitful and long-term co-operation between Polish and Norwegian researchers focusing primarily on environmental and health research. The Polish-Norwegian Research Fund is the block grant established within the allocation of the Priority No. 6 Academic Research of the Operational Programmes the EEA/Norwegian Financial Mechanisms. Time framework: (Projects: ). The original budget of the Fund ( euro) was increased up to euro in The total amount available for grants was equal to euro. The Fund is directed to the Polish research institutions (schools of higher education, research and development entities, research centres of the Polish Academy of Sciences and non-governmental organisations) interested in a long-term co-operation (realising a joint project) with the similar Norwegian scientific institutions. Oœrodek Przetwarzania Informacji the Fund Operator is responsible for the proper process of its implementation. Its tasks include above all: publication, promotion and preparation of Call for proposals as well as the process of projects selection; signing agreements with beneficiaries; reimbursements; monitoring and controlling of co-financed projects as well as reporting on irregularities. The Board consists of 6 members (all with a scientific background). The Fund provided grant assistance for projects submitted within 2 activities: Activity 1 Research projects which objective is to support implementation of joint research projects realised within the areas of the protection of the environment and healthcare. Within this activity beneficiaries would apply for grant assistance up to euro. Activity 2 Workshops and seminars which objective is to finance workshops and seminars facilitating cooperation of Polish and Norwegian researchers within the priority areas of the Norwegian Financial Mechanism. Within this activity beneficiaries would apply for grant assistance up to euro. There were submitted 107 proposals within 2 activities, including 79 research ones. Co-financing was granted to 42 projects, including 22 research projects (13 related to the healthcare and 9 related to the protection of the environment) and 20 workshops/seminars. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy szego

9 Program Homing (Powroty) projekty badawcze we wszystkich priorytetach realizowane przez m³odych doktorów powracaj¹cych do Polski, we wspó³pracy z zagranicznym oœrodkiem naukowym Dane projektu Nr projektu: PL0072 Tytu³: Program Homing (Powroty) projekty badawcze we wszystkich priorytetach realizowane przez m³odych doktorów powracaj¹cych do Polski, we wspó³pracy z zagranicznym oœrodkiem naukowym Jednostka realizuj¹ca: Fundacja na rzecz Nauki Polskiej Kwota finansowania: euro Cel projektu: Zachêcenie m³odych polskich naukowców, którzy odbywali d³ugotrwa³e sta e zagraniczne, do powrotu do Polski i realizacji swoich zamierzeñ badawczych w polskich laboratoriach i jednostkach naukowych. Projekt s³u y³ tak e zwiêkszaniu atrakcyjnoœci pracy naukowej w Polsce, wzrostowi mobilnoœci m³odych badaczy oraz przyspieszeniu uzyskiwania samodzielnoœci naukowej przez powracaj¹cych do Polski badaczy. Laureatka programu dr Anna Ihnatowicz. Program Powroty/Homing by³ pierwszym realizowanym przez Fundacjê na rzecz Nauki Polskiej programem kierowanym do naukowców pracuj¹cych za granic¹, zachêcaj¹cym do podejmowania pracy w Polsce i pierwszym tego typu programem w Polsce. Innowacyjny charakter celu, któremu mia³ s³u yæ program, w po³¹czeniu z elastycznoœci¹ laureatów w dysponowaniu œrodkami spowodowa³y, e pozwoli³ na zwrócenie uwagi na koniecznoœæ tworzenia oferty dla naukowców powracaj¹cych do Polski. Laureatka programu dr Monika Kusiak. 7

10 W ramach programu nawi¹zana zosta³a przez Fundacjê na rzecz Nauki Polskiej wspó³praca z kilkoma instytucjami i agendami zagranicznymi finansuj¹cymi badania naukowe, w zakresie m.in. oceny i ewaluacji programów, recenzji wniosków (peer review). Rezultaty, uwagi i wnioski: Bezpoœrednim efektem realizacji programu Powroty/Homing, jest uruchomienie w 2010 r. programu HOMING PLUS, kierowanego do polskich i zagranicznych m³odych doktorów, którzy decyduj¹ siê na podjêcie pracy naukowej w Polsce. HOMING Program research projects in all the priority fields, carried out by young PhDs returning to Poland in collaboration with the respective foreign research center Project data Number: PL0072 Title: HOMING program research projects in all the priority fields, carried out by young PhDs returning to Poland in collaboration with the respective foreign research center Realizing unit: Foundation for Polish Finance summ (Total): euro Direct target: The aim of the project PL 0072 was to encourage young Polish scientists, who took a longterm internships abroad, to return to the best Polish research units and universities and to carry on their research plans in Poland. The objective was to prevent a brain drain of young Polish scientists from polish research institutions. The project served also to increase the attractiveness of scientific work in Poland and the level of mobility of young researchers. It also helps to accelerate the acquisition of scientific independence by returning Polish researchers. 8 Realized tasks description: Homing Program research projects in all the priority fields, carried out by young PhDs returning to Poland in collaboration with the respective foreign research centre became the first program operated by the Foundation for Polish Science, targeted at returning young scientists, encouraging them to establish their laboratories and research teams in Polish research plants. The innovative character of the program objectives, combined with the flexibility of the laureates in the allocation of awarded grants, helped to draw attention to the need of creation of the special offers for returning young researchers. Foundation for Polish Science used the program as an opportunity to establish cooperation with several foreign funding institutions and agencies in such areas as assessment and evaluation of programs, reviews of applications (peer review process). Achieved results, remarks and conclusions after project realisation: A direct result of the Homing program is a Homing PLUS program, established in 2010, as a wider version of the original Homing program (co financed within the frame of the PL 0072 project). Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy szego

11 Modelowanie energetycznego wykorzystania biomasy Dane projektu Numer: PL0073 Tytu³: Modelowanie energetycznego wykorzystania biomasy Jednostka realizuj¹ca: Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach Czas trwania: luty 2007 r. kwiecieñ 2011 r. Kwota finansowania: euro Jednostka partnerska: BIOFORSK (Norwegia), IHAR, IUNG, IGiK Cel projektu: Poszerzenie wiedzy o uprawach roœlin energetycznych takich jak: wierzba energetyczna, miskant, œlazowiec pensylwañski. Miskant. Wramach projektu podjêto próbê opracowania naukowych podstaw uprawy roœlin energetycznych. O innowacyjnoœci projektu stanowi kompleksowe ujêcie problemu badania roœlin energetycznych w ró nych aspektach oraz zastosowane nowe metody badawcze, monitorowanie roœlin energetycznych metodami teledetekcyjnymi. Z wyników projektu aktualnie korzystaj¹ plantatorzy polscy i zagraniczni, naukowcy i jednostki administracji pañstwowej. Wyniki projektu s¹ u yteczne dla praktyków. Dziêki realizacji projektu nawi¹zano œcis³¹ wspó³pracê z instytutem norweskim BIOFORSK, a tak e z duñskim uniwersytetem w Aarchus. Prace w projekcie, w zwi¹zku z sugestiami partnera norweskiego, rozszerzono o badania modeli dotycz¹ce wody. Rezultaty, uwagi i wnioski: Szczegó³owo zosta³ zbadany wp³yw roœlin energetycznych na œrodowisko, a w tym potrzeby i uwarunkowania wodne. Okreœlono nak³ady materia³owoenergetyczne na uprawê roœlin i wskaÿnik sprawnoœci energetycznej, a tak e op³acalnoœæ uprawy roœlin energetycznych. Badania na plantacjach za³o onych w ró nych siedliskach przy ró nych uwarunkowaniach klimatycznych, w kolejnych latach umo liwi³y okreœlenie wp³ywu roœlin energetycznych na œrodowisko. Nie by³y badane plantacje o udatnoœci poni ej 90 proc. Metoda in vitro mo e byæ stosowana do rozmna ania sadzonek miskanta, jednak nie da siê obni yæ kosztów produkcji miskanta wykorzystuj¹c tê metodê. Zosta³ opracowany model wielokryterialny (narz¹dzie komputerowe) umo liwiaj¹cy ocenê plantacji w aspekcie energetycznym, 9

12 œrodowiskowym, ekonomicznym. Zrealizowany projekt badawczy, którego wyniki opublikowano w dwóch monografiach pt. Modelowanie energetycznego wykorzystania biomasy i Modelling of biomass utilization for energy purpose, rozszerzy³ znacznie wiedzê o roœlinach energetycznych na poziomie europejskim. Modelling of biomass utilization for energy purposes 10 Project data Number: PL0073 Title: Modelling of biomass utilization for energy purposes Realizing unit: Institute of Technology and Life Sciences Time of duration: February 2007 April 2011 Finance summ (Total): euro Partner unit: BIOFORSK (Norway), IHAR, IUNG, IGiK Direct target: Knowledge extending about energy. Plants crops as: willow, miscanthus and Pennsylvanian mallow. Realized tasks description: An attempt was made for developing the scientific base, for energy plants cropping. Innovations in this project are as follows complex approach to energy plants investigation in different aspects, new investigation methods implementation (multicriterial model) and energy plants monitoring by teledetection methods implementation. Currently, the project results are used by Polish and foreigners plantators, scientists and government administration units. The project results are useful for practitioners. By the project realization, a close cooperation has been established with BIOFORSK Institute in Norway and Aarchus University in Denmark. Works in the project have been extended for water models investigations, according to norwegian partner suggestions. Achieved results, remarks and conclusions after project realisation: It has been investigated in details energy plants influence on environment with special regard to water needs and conditions. Following factors have been determined material and energy expenses for energy crops, energy efficiency index and energy crops economical profitability. Researches carried out on plantations established in different climatic conditions, in consecutive years, enabled the determination of energy plants on environment. There have not been investigated plantations with the excellence less than 90 proc. In vitro method can be implemented in miscanthus seedling reproduction. However, miscanthus reproduction costs can not be lowered by this method use. A muliticriterial model (a computer tool) has been elaborated which enables plantation estimation in following aspects energetical, economical and environmental. The research project has been realised which results have been published in two monographs "Modelowanie energetycznego wykorzystania biomasy" and "Modelling of biomass utilization for energy purpose". The project has significantly extended knowledge about energy plants on European level. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy szego

13 Kompleksowa ocena zagro eñ wystêpuj¹cych w wyniku nara enia na dioksyny i polichlorowane bifenyle o w³aœciwoœciach podobnych do dioksyn w Polsce Dane projektu Nr projektu: PL0074 Tytu³: Kompleksowa ocena zagro eñ wystêpuj¹cych w wyniku nara enia na dioksyny i polichlorowane bifenyle o w³aœciwoœciach podobnych do dioksyn w Polsce Jednostka realizuj¹ca: Instytut Medycyny Pracy im. prof. Jerzego Nofera w odzi Czas trwania: kwiecieñ 2007 r. kwiecieñ 2011 r. Kwota finansowania: euro Jednostka partnerska: Norwegian Institute of Public Health (prof. G. Becher, Oslo, Norwegia) Cel projektu: Przedmiotem projektu jest ocena ekspozycji na dioksyny i PCB w wybranej populacji osób doros³ych w Polsce. Jego g³ównym celem jest podniesienie jakoœci ycia przez lepsze poznanie zagro eñ œrodowiskowych. Projekt zawiera³ nastêpuj¹ce dzia³ania i wyniki: zakup aparatury, pobranie i analiza prób mleka kobiet karmi¹cych zamieszka³ych na terenach o wysokim oraz niskim poziomie zanieczyszczenia, przygotowanie publikacji naukowych na podstawie uzyskanych wyników, organizacjê konferencji zwi¹zanej z przedmiotem badañ z udzia³em przedstawicieli Ministerstwa Zdrowia, PIS, PIOŒ oraz odpowiednich organizacji pozarz¹dowych, zorganizowanie spotkania roboczego z udzia³em przedstawicieli Norwegii i Holandii, utworzenie strony internetowej, przygotowanie raportu koñcowego. Realizacja projektu pozwoli³a na zbudowanie systemu monitoringu biologicznego nara enia na trwa³e zanieczyszczenia œrodowiska (dioksyny i PCB). Wyniki pozwolą na uzyskanie wiarygodnych informacji o rzeczywistym poziomie narażenia na dioksyny i PCB. 11

14 Rezultaty, uwagi i wnioski: Opracowano i akredytowano metodê HRGC/HRMS oznaczania PCDD, PCDF i PCB w mleku (AB215) IMP jest jedynym w Polsce laboratorium, które mo e realizowaæ monitoring biologiczny nara enia na trwa³e zanieczyszczenia œrodowiska (dioksyny i PCB). Uzyskano po raz pierwszy w Polsce dane na temat stê eñ 29 kongenerów dioksyn i PCB w ustroju ludzi w Polsce. Uzyskane wyniki oznaczania PCDD, PCDF i dl-pcb w matrycy œrodowiskowej (osady rzeczne i woda burzowa) potwierdzi³y wy szy poziom zanieczyszczenia w mieœcie, w stosunku do obszaru wiejskiego. Badania prób powietrza, przeprowadzone metod¹ dozymetrów pasywnych, nie wykaza³y istotnych ró nic. Wyniki oznaczenia 29 kongenerów PCDD, PCDF i dl-pcb wykaza³y niewielkie ró nice 6,3 pg WHO TEQ/g t³uszczu w rejonie o niskim poziomie zanieczyszczeñ, oraz 6,8 pg WHO TEQ/g t³uszczu na obszarze miejskim. Wyniki te s¹ ni sze, ni uzyskane w Fourth WHO-Coordinated survey of Human Milk for POPs, gdzie œrednia wartoœæ dla krajów Europy wynosi³a 18,3 pg WHO TEQ/g t³uszczu. Uzyskane wyniki wskazuj¹, e badany rejon Polski, który objêty by³ badaniem, jest stosunkowo ma³o zanieczyszczony. Badania te powinny byæ kontynuowane na obszarze o najwy szym stopniu zanieczyszczenia w Polsce, np. w okolicach Krakowa, Katowic oraz Legnicy. A comprehensive analysis of risk after exposure to dioxin and dioxin-like polychlorinated biphenyls in Poland 12 Project data Number: PL0074 Title: A comprehensive analysis of risk after exposure to dioxin and dioxin-like polychlorinated biphenyls in Poland Realizing unit: Nofer Institute of Occupational Medicine, Lodz, Poland Time of duration: April 2007 April 2011 Finance summ (Total): euro Partner unit: Norwegian Institute of Public Health (prof. G. Becher, Oslo, Norway) Direct target: The purpose of the Project was to evaluate the exposure to PCBs and dioxins in selected adult populations in Poland, with the overall objective of improving the quality of life through better recognition of environmental health hazards. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy szego

15 The following activities and results of the project were completed: purchase of equipment, sampling and analysis of breast milk from women living in an urban area as well as women living in less polluted areas (300 samples), preparation of research papers based on the results of the statistical analysis and data interpretation, organisation of a conference on the subject for the Ministry of Health, Sanitary Inspectorate, Environmental Inspectorate and relevant NGO s representatives, organisation of a workshop with participants from Norway and the Netherlands, construction of a website, production of a final report on the results of the project. Realized tasks description: Thanks to this project we were able to: implement of human biomonitoring of POPs in Poland; develop procedures for information activities, recruitment, sampling, questionnaire for breast milk sampling; obtain for the first time reliable data on exposure to 29 congeners of PCDD, PCDF and dl-pcb of selected population in central Poland; develop the state-of-the-art method of determination of 29 congeners of PCDD, PCDF and dl-pcb in milk with HRGC/HRMS method, which has been accredited according to the ISO17025 (certificate AB215); use for sample preparation the most desired method for clean-up/fractioning milk extracts on PowerPrep (FMS) system, to collect individual data measurement with questionnaire on b.w., nutrition, etc. supported with environmental pollution data. Achieved results, remarks and conclusions after project realisation: This was the first standardized measures of dioxins and dl-pcb in Poland. There were no reliable data about exposure to POPs in Poland. The project aims to evaluate the level of exposure to PCDD.PCDF and PCB in selected adult populations in Poland and asses the related health risk. Results showed only small difference between pollution in two regions and there is the need for further measures with standardized method to obtain data from other, more polluted regions of Poland. Our results showed some differences between pollution of selected urban and rural area, as measured of 29 congeners of PCDD, PCDF and dl-pcb in river sediments environmental matrix. However, the differences between level of contamination measured in human milk were not very pronounced. The calculated WHO- TEQ for 29 congeners of PCDD, PCDF and dl-pcb were 6.78 pg WHO TEQ/g fat in urban area, and 6.31 pg/g fat in rural area. Comparing to the WHO Milk Programme, contamination/exposure to POPs of this region of Poland is relatively low polluted. Thus we recommend to continue human biomonitoring of POPs using elaborated method with environmental monitoring in parallel on more polluted regions of Poland. Expected results will be the background level data for the Stockholm Convention on POPs implementation in Poland. 13

16 Badania nad wykorzystaniem wybranych technik telekomunikacyjnych i teleinformatycznych dla telemedycznej, domowej opieki ciê arnych 14 Centrum nadzoru. Dane projektu Nr projektu: PL0075 Tytu³: Badania nad wykorzystaniem wybranych technik telekomunikacyjnych i teleinformatycznych dla telemedycznej, domowej opieki ciê arnych Jednostka realizuj¹ca: Instytut Techniki i Aparatury Medycznej ITAM Czas trwania: kwiecieñ 2007 r. kwiecieñ 2010 r. Kwota finansowania: euro (z czego 85 proc. czyli euro z MF EOG i 15 proc. czyli euro z bud etu pañstwa na naukê) Jednostka partnerska: Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny im. prof. Kornela Gibiñskiego Œl¹skiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach Cel projektu: Przeprowadzenie badañ z obszaru techniki i medycyny, które doprowadz¹ do opracowania za³o eñ i koncepcji telemedycznego systemu monitorowania kobiet ciê arnych z nowatorsk¹ metod¹ oceny zagro enia stanu zdrowia i ycia p³odu bazuj¹c¹ na ocenie prawdopodobieñstwa przynale noœci rejestrowanego zapisu do klasy zapisów prawid³owych. Zrealizowane w ramach projektu zadania objê³y m.in.: Opracowanie nowatorskiej koncepcji telemedycznego systemu monitorowania ciê arnych obejmuj¹cego mobiln¹ aparaturê monitoruj¹c¹ w oparciu o analizê literaturow¹ oraz dotychczasowe wyniki badañ w³asnych. Badania nad doborem protoko³u wymiany danych biomedycznych w telemetrycznym systemie monitorowania ciê arnych z wykorzystaniem standardowych protoko³ów transmisji danych oraz opracowania w³asne. Opracowanie i badanie funkcjonalnoœci modu³ów oprogramowania komputera PDA obejmuj¹cych obs³ugê kardiotokografów oraz transmisjê danych do centrum nadzoru (wymagana aparatura naukowobadawcza). Opracowanie algorytmów iloœciowej analizy zapisu kardiotokograficznego wraz z implementacj¹ w komputerze PDA. Realizacjê bazy strumieniowej w ramach telemetrycznego systemu monitorowania ciê arnych. Rezultaty, uwagi i wnioski: Bezpoœrednimi rezultatami projektu s¹: w pe³ni funkcjonalny i dzia³aj¹cy prototyp systemu telemedycznego, nowa wiedza w postaci osiemnastu publikacji naukowych oraz zainteresowane oœrodki medyczne. W wyniku realizacji projektu powsta³ kompletny prototyp systemu telemedycznego do domowego nadzoru kobiet ciê arnych, sk³adaj¹cy siê z centralnego stanowiska nadzoru. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy szego

17 Research on application of selected telecommunications and information technologies for telemedic home care of pregnant women Project data Number: PL0075 Title: Research on application of selected telecommunications and information technologies for telemedic home care of pregnant women Realizing unit: Institute of Medical Technology and Equipment ITAM Time of duration: April 2007 April 2010 Finance summ (Total): euro Partner unit: Public Clinical Hospital prof. Kornela Gibiñskiego of Medical University of Silesia in Katowice Direct target: The objective of the project was to carry out interdisciplinary research in the field of technology and medicine that allows elaboration of the concept of a new telemedic system for foetal monitoring. One of the most important features of the system would be the original approach to evaluation of the risk for foetal state of health and life threats. It would rely upon the probability assessment of membership of a trace being acquired from a patient to the class of correct traces. Realized tasks description: Tasks completed within the project included, among other things: Design of a novel concept of telemedic system for perinatal monitoring comprising remote monitoring devices, done on a basis of literature study and the results of own research done relevant to the project. Research study on selection of biomedical data exchange protocol in telemedicine system for perinatal monitoring with the use of the standard communication protocols and proposed solutions. Design and functionality testing of the software modules running on PDA computer encompassing control of a foetal monitor and transmission of the recorded data to the surveillance centre. Elaboration of algorithms for quantitative analysis of cardiotocographic records together with their implementation on PDA platform. Achieved results, remarks and conclusions after project realisation: Direct results of the project are: one fully functional and operational prototype of the telemedic system, new knowledge generated in the form of 18 scientific papers, numerous hospitals interested in application of such a system. The outcome of the project is complete prototype of telemedic system for home care of pregnant women consisting of central surveillance station, 10 mobile PDA clients and software managing the work of whole system. 15

18 Analiza molekularna w chorobach neurodegeneracyjnych spowodowanych mutacjami dynamicznymi Badania przyniosły korzyści lekarzom i pacjentom. W projekcie zastosowano nowoczesne metody molekularne. 16 Dane projektu Nr projektu: PL0076 Tytu³: Analiza molekularna w chorobach neurodegeneracyjnych spowodowanych mutacjami dynamicznymi Jednostka realizuj¹ca: Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie Czas trwania: 2007 r r. Kwota finansowania: euro Cel projektu: Analiza molekularna w poszukiwaniu mutacji w genach FMR1, CSTB u pacjentów z zespo³ami: zespó³ ataksji i dr enia zwi¹zany z chromosomem X (FXTAS), zespó³ przedwczesnej menopauzy (POI), zespó³ Unverrichta-Lundborga (EPM1). Badania zwi¹zane z poszukiwaniem efektu za³o yciela w ataksjach rdzeniowo-mó d kowych. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy szego

19 Badania genetyczne dotycz¹ce w/w zespo³ów zosta³y wykonane po raz pierwszy w Polsce i dotyczy³y du ych grup pacjentów. Zastosowano nowoczesne metody molekularne, które dziêki realizacji projektu zosta³y wprowadzone do rutynowej diagnostyki genetycznej pacjentów. Nawi¹zano wspó³pracê z wieloma oœrodkami, które kierowa³y pacjentów wymagaj¹cych diagnostyki molekularnej. Badania przynios³y korzyœci zarówno lekarzom, otrzymuj¹cym weryfikacjê rozpoznania klinicznego, jak i pacjentom, którym na ich podstawie udzielano porad genetycznych. Zorganizowano konferencjê szkoleniow¹ dla lekarzy klinicystów i genetyków, na której przedstawiono wyniki badañ uzyskane podczas realizacji projektu. Rezultaty, uwagi i wnioski: Osi¹gniêto wszystkie za³o one cele, wyniki badañ zosta³y przedstawione w formie 23 doniesieñ na konferencjach naukowych oraz czterech pe³notekstowych publikacji. Dofinansowanie z projektu umo liwi³o wykonanie badañ molekularnych, których nie mo na by by³o zrealizowaæ bez tych nak³adów. Molecular analysis in neurodegenerative diseases caused by dynamic mutations Institute of Psychiatry and Neurology Project data Number: PL0076 Title: Modelling Molecular analysis in neurodegenerative diseases caused by dynamic mutations Institute of Psychiatry and Neurology Realizing unit: Institute of Psychiatry and Neurology Time of duration: Finance summ (Total): euro Direct target: Molecular analysis within FMR1 and CSTB genes in searching for mutations in patients with syndromes: fragile X associated ataxia-tremor syndrome (FXTAS), premature ovarian insufficiency (POI), Unverricht-Lundborg disease 9EPM1). The investigations towards searching for the founder effect in spinocerebellar ataxias. Realized tasks description: The genetic analysis concerning above mentioned syndromes was performed for the first time in Poland and involved the large groups of the patients. After the project accomplishment the advanced molecular methods were implemented to the routine diagnostics. The cooperation with different medical centres reffering patients for the molecular diagnostics was established. The studies were beneficial both for the clinicians getting the verification of the clinical diagnosis and the patients who got the genetic counseling on the basis of the genetic results. The medical training conference for clinicians and geneticists was organized where the results obtained during the project accomplishment were presented. Achieved results, remarks and conclusions after project realisation: All the assumed aims were achieved, the results were presented as a 23 oral reports and/or posters at scientific conferences and 4 full-text articles. The project s financing allowed to carry out all the molecular analyses which would be impossible without this reimbursement. 17

20 Termomodernizacja budynków u ytecznoœci publicznej zgodna z zasadami zrównowa onego rozwoju STEP Dane projektu Nr projektu: PL 0077 Tytu³: Termomodernizacja budynków u ytecznoœci publicznej zgodna z zasadami zrównowa onego rozwoju STEP Jednostka realizuj¹ca: Politechnika Warszawska, Wydzia³ In ynierii Œrodowiska Czas trwania: grudzieñ 2006 r. kwiecieñ 2011 r. Kwota finansowania: euro Jednostka partnerska: Norwegian University of Science and Technology, Faculty of Architecture and Fine Art Cel projektu: Projekt dotyczy³ modernizacji budynków niemieszkalnych, realizowanej zgodnie z zasadami rozwoju zrównowa onego, a w szczególnoœci ich podzbioru, którego w³aœcicielami s¹ podmioty publiczne. W sk³ad tych obiektów wchodz¹ budynki: biurowe s³u ¹ce wykonywaniu zadañ statutowych samorz¹dów, szkolne, przedszkolne, s³u by zdrowia, muzea i centra kultury. Koniecznoœæ poprawy standardu energetycznego, wymaga przeprowadzenia analiz i badañ dotycz¹cych wyboru technologii, jak i równie zagadnieñ odnosz¹cych siê do zakresu uwzglêdniaj¹cego zasady rozwoju zrównowa onego. 18 Wyniki projektu: algorytm obliczeniowy szacowania zapotrzebowania na energiê dla celów ogrzewania, ch³odzenia, przygotowania ciep³ej wody i oœwietlenia; weryfikacja obliczeniowa i pomiarowa wyników obliczeñ; uzupe³nienie algorytmu obliczeniowego o modu³ obliczaj¹cy zu ycie energii na przygotowanie powietrza wentylacyjnego; opracowanie propozycji obliczania zapotrzebowania na energiê u yteczn¹, koñcow¹ i pierwotn¹ na potrzeby wprowadzenia systemu œwiadectw energetycznych w Polsce; katalog budynków u ytecznoœci publicznej w których zastosowano interesuj¹ce rozwi¹zania architektoniczno-technologiczne i katalog rozwi¹zañ technologicznych stosowanych w nowoczesnych budynkach u ytecznoœci publicznej; metody oceny zrównowa onego rozwoju budynków. Rezultaty, uwagi i wnioski: Opracowanie metodyki i programu obliczeniowego szacowania zu ycia energii koñcowej dla budynków Zespół badawczy. u ytecznoœci publicznej bêd¹cej rozszerzeniem metody godzinowej wed³ug PN ISO EN Opracowanie metody walidacji programów obliczeniowych i przeprowadzenie walidacji pomiarowej i obliczeniowej zaproponowanej metody szacowania zu ycia energii koñcowej. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy szego

21 Opracowanie metodyki przygotowywania œwiadectw energetycznych na potrzeby wprowadzenia Dyrektywy 91/2002/WE. Opracowanie statystyki zu ycia energii cieplnej i elektrycznej w ró nych typach budynków u ytecznoœci publicznej. Opracowanie katalogu najlepszych rozwi¹zañ technologicznych do stosowania w budynkach u ytecznoœci publicznej. Sustainable termomodernisation of public buildings STEP Project data Number: PL 0077 Title: Sustainable TErmomodernisation of Public Buildings STEP Realizing unit: Warsaw University of Technology, Faculty of Environmental Engineering Time of duration: December 2006 April 2011 Finance summ (Total): euro Partner unit: Norwegian University of Science and Technology, Faculty of Architecture and Fine Art Direct target: Project was dedicated to the modernisation process of non-housing buildings which was to be realised in accordance with sustainable principles. We mainly focused on the public owned buildings such as: local administration buildings, school and kindergarten buildings, health centres, museums and cultural centres. The need for a better energy standard demands analyses and research concerned with the technology choices as well as areas containing sustainable development principles. Realized tasks description: Creating new, complex set of procedures for the evaluation of non-residential buildings thermomodernisation methods and providing an information package which would help decide on a technical solution during the investments process those, together with sustainability point of view, were wide thematic scope of the project. The main result of the project was development and simplification of methods for estimating energy efficiency, implemented by the Polish Ministry of Infrastructure. Researchers developed new methodology and programmes for estimating the energy consumption in public-use buildings. They drew up a set of principles for preparing energy performance certificates. They also prepared a catalogue of the best technological solution to be used in public-use buildings and set of information resources on the internet about thermomodernisation in accordance with the rules of sustainable development. Achieved results, remarks and conclusions after project realisation: Preparation of calculation method and software for assumption of energy consumption of public buildings according the hourly method PN ISO EN Preparation of validation method (calculation and measure) of software for calculations of energy consumption of public buildings. Preparation of methods for energy certificates according to Directive 91/2002/WE. Preparation of statistic data of heating and electrical energy consumptions in different types of public buildings. Preparation of catalog of the best technical solutions in public buildings. 19

22 Przyrodnicze uwarunkowania planowania przestrzennego w polskich obszarach morskich z uwzglêdnieniem sieci Natura Dane projektu Nr projektu: PL0078 Tytu³: Przyrodnicze uwarunkowania planowania przestrzennego w polskich obszarach morskich z uwzglêdnieniem sieci Natura 2000 Jednostka realizuj¹ca: Instytut Oceanologii PAN (koordynator) oraz 5 innych instytutów badawczych Czas trwania: 2007 r r. Kwota finansowania: 1 mln euro Jednostka partnerska: NIVA, Oslo Cel projektu: Opracowanie kompleksowego opisu wartoœci przyrodniczych w Polskich Obszarach Morskich. Na podstawie zebranych danych archiwalnych oraz nowych badañ opracowano seriê artyku³ów naukowych oraz adresowany do szerokiego odbiorcy Atlas siedlisk dna Polskiej Strefy Ba³tyku. Celem projektu by³o sporz¹dzenie pierwszej w Polsce i jednej z pierwszych na Ba³tyku mapy siedlisk dna morskiego. Projekt zosta³ przygotowany we wspó³pracy z norwesk¹ organizacj¹, maj¹c¹ wielkie doœwiadczenie w nowoczesnej gospodarce morskiej NIVA oraz jej polskiej filii GEOMOR NIVA. Norwegowie brali udzia³ w planowaniu projektu i najwa niejszej metodycznej czêœci przygotowañ. W czasie konsultacji i roboczych seminariów, strona polska reprezentowa³a doœwiadczenie lokalne w badaniach Ba³tyku, a strona norweska doœwiadczenie w modelowaniu i analizowaniu zjawisk na wybrze ach pe³nomorskich. W efekcie uda³o siê osi¹gn¹æ wyj¹tkowe wspó³dzia³anie kilku du ych Celem projektu było sporządzenie pierwszej w Polsce i jednej z pierwszych na Bałtyku mapy siedlisk dna morskiego. morskich instytutów polskich, reprezentuj¹cych ca³y zakres badañ morza od geologii, przez optykê morza do biologii. Przeprowadzono wspólne badania terenowe ekspedycje morskie w celu zebrania brakuj¹cych informacji, a co najwa niejsze, instytuty udostêpni³y swoje dane archiwalne, zawieraj¹ce niedostêpne dot¹d informacje o polskim morzu. W koñcowej fazie projektu uruchomiono bazê danych, która wraz ze stron¹ domow¹ projektu, bêdzie utrzymywana i powszechnie dostêpna po jego zakoñczeniu. Jednym z najwa niejszych produktów wspólnej pracy, jest mapa waloryzacji czyli wyceny wartoœci Polskich Obszarów Morskich. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy szego

23 Rezultaty, uwagi i wnioski: Dostêpna w Internecie baza danych z projektu, dwujêzyczny Atlas siedlisk dna Polskiej Strefy Ba³tyku i rozpowszechnienie informacji o wartoœciach dna morskiego. Praca zosta³a wyró niona nagrod¹ Ministra Œrodowiska za 2010r. Environmental conditions of spatial planning in the Polish maritime areas, including Natura 2000 network Project data Number: PL0078 Title: Environmental conditions of spatial planning in the Polish maritime areas, including Natura 2000 network Realizing unit: Institute of Oceanology PAS (coordinator) and 5 other research institutions Time of duration: Finance summ (Total): 1 mln euro Partner unit: NIVA, Oslo Direct target: A comprehensive description of the natural values in the Polish Marine Areas. Realized tasks description: On the basis of archival data and new ones collected, the new series of scientific papers were developed as also addressed to the general public book titled Atlas of bottom habitats for Polish Baltic Sea area. The aim of the project was to create, a first in Poland, and probably first for the Polish Baltic sea area, a map of benthic habitats. This project has been prepared in the cooperation with Norwegian organization highly experienced in modern maritime economy - NIVA and it s polish branch GEOMOR NIVA. The Norwegian party took part in project planning and what is most important in the methodology part. During consultations and workshops, Polish party has presented the local experience in Baltic researches, while Norwegian party showed their experiences with modeling and analyzing the phenomena of coastal seas. As an result, the unique synergy of several large marine Polish institutions has been achieved. The institutions represents the whole range of marine researches form geology up to optical physics and marine biology. The common field works has been conducted marine expeditions to get missing data and what is most important, all institutions shared their archival data containing unavailable, until now, information about the Polish sea. In the final phase of the project a database has been launched along with the home page of the project will be kept and spread after project is finished. One of the most important products of the cooperation is the map of valorization basis for valuation Polish Sea Areas. Achieved results, remarks and conclusions after project realisation: Online database of the project, bilingual Atlas of the bottom habitat Polish Baltic Sea Area and the dissemination of information about the values of the seabed will be available through the internet. The work has been awarded by the Minister of the Environment for

24 Nowe metody rozpoznawania i monitorowania chorób uk³adu oddechowego przy u yciu spektrometrii mas 22 Dane projektu Nr projektu: PL0079 Tytu³: Nowe metody rozpoznawania i monitorowania chorób uk³adu oddechowego przy u yciu spektrometrii mas Jednostka realizuj¹ca: Uniwersytet Jagielloñski Collegium Medicum Czas trwania: kwiecieñ 2007 r. marzec 2011 r. Kwota finansowania: euro Jednostka partnerska: University of Oslo Rikshospitalet Cel projektu: Celem g³ównym by³o przyczynienie siê do zmniejszenia umieralnoœci na choroby p³ucne wœród doros³ych i dzieci. Celem bezpoœrednim projektu by³o zwiêkszenie liczby pacjentów doros³ych i dzieci, u których wczeœnie wykryto choroby uk³adu oddechowego. W zwi¹zku z tym, rezultatem realizacji projektu by³o wypracowanie nowej metody badawczej pozwalaj¹cej na nieinwazyjn¹ diagnostykê chorób uk³adu oddechowego przy zastosowaniu spektometrii mas. Dzia³anie 1. Zakup sprzêtu niezbêdnego do realizacji projektu (spektrometr mas sprzê ony z chromatografem cieczowym i aparat do pobierania kondensatów powietrza wydychanego) zrealizowano w 100 proc. Dzia³anie 2. Zebranie próbek materia³u do badania u dzieci i doros³ych zrealizowano w 100 proc. Dzia³anie 3. Opracowanie i wdro enie metod oznaczania eikozanoidów w kondensatach powietrza przy u yciu spektrometrii mas zrealizowano w 100 proc. Dzia³anie 4. Porównanie nowej metody badawczej z dotychczasowymi metodami oznaczania eikozanoidów zrealizowano w 100 proc. Innowacyjność projektu polegała na zastosowaniu najnowocześniejszych technik badawczych. Dzia³anie 5. Ocena wartoœci diagnostycznej nowej metody oraz analiza wyników badania zrealizowano w 100 proc. Innowacyjnoœæ projektu polega³a na zastosowaniu najnowoczeœniejszych technik badawczych: pobierania kondensatów powietrza oraz oznaczania eikozanoidów za pomoc¹ spektrometrii mas, chromatografii gazowej i cieczowej. Rezultaty, uwagi i wnioski: Dziêki sprzêtowi zakupionemu w ramach projektu, II Katedra Chorób Wewnêtrznych UJ-CM sta³a siê jednym z najlepiej wyposa onych w Polsce laboratoriów, specjalizuj¹cych siê w badaniach i diagnostyce chorób uk³adu oddechowego. Wyniki analizy porównawczej oznaczania leukotrienów cysteinylowych przy zastosowaniu spektrometrii mas oraz metod¹ immunoenzymatyczn¹, wskazuj¹ na przewagê spektrometrii mas polegaj¹c¹ na wiêkszej czu³oœci metody oraz wiêkszej swoistoœci. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy szego

25 Ma to szczególne znaczenie w przypadku cierpi¹cych na schorzenia uk³adu oddechowego, u których produkcja tych mediatorów jest zwiêkszona w stopniu umiarkowanym. U dzieci chorych na astmê, poza leukotrienami cysteinylowymi, analizowane przez nas eoksyny, okaza³y siê parametrem dobrze odró niaj¹cym chorych na astmê od grupy kontrolnej. New methods of diagnosing and monitoring respiratory diseases using mass spectrometry Project data Number: PL0079 Title: New methods of diagnosing and monitoring respiratory diseases using mass spectrometry Realizing unit: Jagiellonian University Medical College Time of duration: April 2007 March 2011 Finance summ (Total): euro Partner unit: University of Oslo Rikshospitalet Direct target: The overall objective of the project was to decrease the mortality related to respiratory diseases among children and adults. The purpose of the project was to increase the number of child and adult patients in whom respiratory diseases are diagnosed early. Consequently, the result of the project was the development of a new method allowing for non-invasive diagnosing of respiratory diseases using mass spectrometry. Realized tasks description: Activity 1. Preparing tender call for the purchase of the equipment necessary to carry out the project (liquid chromatograph - mass spectrometer and breath condenser) 100 proc. completed. Activity 2. Sample collection from children and adults 100 proc. completed. Activity 3. Development of the methods of eicosanoid measurement in exhaled breath condensates using mass spectrometry 100 proc. completed. Activity 4. Comparison of the newly developed methods with the currently used methods for eicosanoid measurement 100 proc.completed. Activity 5. Assessment o the diagnostic value of the new methods, analysis of the research results 100 proc. completed. The innovative aspect of the project consisted in the cutting-edge technologies used for sampling breath condensates and analysing eicosanoids by means of mass spectrometry coupled with gas and liquid chromatography. Achieved results, remarks and conclusions after project realisation: With the instruments purchased under the project, the Department of Medicine at the Jagiellonian University Medical College has become one of the best equipped Polish laboratories specializing in research and diagnosing respiratory diseases. The comparison of measuring cysteinyl leukotrienes using the mass spectrometry and immunoenzymatic methods showed the advantage of the mass spectrometry, with the latter method exhibiting higher sensitivity and specificity. This is of great importance in the case of patients with respiratory diseases, as their production of such mediators is moderately increased. In asthmatic children, apart from cysteinyl leukotrienes we have analysed eoxins, which proved to be a parameter that allowed for an efficient differentiation of asthmatic patients from the control (healthy) group. 23

26 Opracowanie norm ciœnienia têtniczego dla populacji dzieci i m³odzie y w Polsce Wyniki projektu są użyteczne dla profesjonalistów medycznych sprawujących opiekę nad dziećmi i młodzieżą. Zespół badaczy w trakcie szkolenia. 24 Dane projektu Nr projektu: PL0080 Tytu³: Opracowanie norm ciœnienia têtniczego dla populacji dzieci i m³odzie y w Polsce Jednostka realizuj¹ca: Instytut Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka Czas trwania: lipiec 2007 r. grudzieñ 2010 r. Kwota finansowania: planowana: euro, w tym: MFEOG/NMF euro; MNiSW euro; kwota finansowania faktycznie wydatkowana: euro, w tym: MFEOG/NMF euro; MNiSW euro. Cel projektu: Cel ogólny to poprawa stanu zdrowia m³odych doros³ych poprzez zainicjowanie racjonalnych obserwacji ciœnienia têtniczego. Cel bezpoœredni: pozyskanie nowej wiedzy na temat norm ciœnienia têtniczego populacji polskich dzieci i m³odzie y, opracowanie norm ciœnienia têtniczego w postaci siatek centylowych dla wieku i wzrostu oraz ustalenie rozpowszechnienia wystêpowania nadwagi i oty³oœci w populacji dzieci i m³odzie y polskiej (epidemiologia, chorobowoœæ). Innowacyjnoœæ projektu polega na ogólnopolskiej reprezentatywnoœci próby badanej dzieci i m³odzie w szerokim zakresie wieku (7-18 lat), zastosowaniu oscylometrycznej metody pomiaru ciœnienia, zastosowaniu do opracowania siatek centylowych wskaÿników wzrastania ciœnienia têtniczego, najnowszych metodach analizy danych. Wyniki projektu s¹ u yteczne dla profesjonalistów medycznych sprawuj¹cych opiekê nad dzieæmi i m³odzie ¹ oraz dla ogó³u ludnoœci w sprawowaniu samoopieki. Napotkany w toku realizacji problem niskiej zg³aszalnoœci, by³ skutecznie rozwi¹zywany za pomoc¹ technik promocji projektu i narzêdzi uzgadnianych z MNiSW. Doœwiadczenia zebrane w trakcie realizacji projektu pos³u y³y rozszerzeniu badañ na grupê dzieci w wieku przedszkolnym. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy szego

27 Rezultaty, uwagi i wnioski: Na wyniki uzyskane w toku realizacji projektu sk³adaj¹ siê: zakresy referencyjne wskaÿników rozwoju i wzrastania oraz zakresy referencyjne ciœnienia têtniczego, epidemiologia nadwagi i oty³oœci, socjoekonomiczne uwarunkowania wartoœci ciœnienia têtniczego dzieci i m³odzie y. Wyniki projektu umo liwi¹ ocenê rozwoju dzieci i m³odzie y w kraju w oparciu o aktualne uk³ady referencyjne wskaÿników wzrastania oraz ocenê ciœnienia têtniczego w celu podejmowania dzia³añ o charakterze promocji zdrowia i prewencji chorób. Wyniki projektu opublikowano w miêdzynarodowych i krajowych naukowych wydawnictwach oraz na stronie internetowej Elaboration of the reference range of arterial blood pressure for the population of children and adolescents in Poland Project data Number: PL0080 Title: Elaboration of the reference range of arterial blood pressure for the population of children and adolescents in Poland Realizing unit: The Children s Memorial Health Institute Time of duration: July 2007 December 2010 Finance summ (Total): amount planned: euro, in which: EEA/NFM euro; Ministry of Science of Higher Education euro; disbursed: euro, in which: EEA/NFM euro; Ministry of Science of Higher Education euro. Direct target: Overall objective is improvement of the health status of young adults by initiating rational observation of blood pressure. Direct and immediate result: to obtain new knowledge about arterial blood pressure reference ranges for population of Polish children and adolescents, elaboration of blood pressure reference ranges in form of centile charts for age and height and estimation of overweight and obesity prevalence in Polish children and adolescents (epidemiology, morbidity). Realized tasks description: Innovativeness of the project is to country representative sample in wide age range (7-18 years of age), oscillometric metod of blood pressure measurement and elaboration of development indices and blood pressure centile charts with state of art statistical methods. Results are useful for medical professionals taking care of children and adolescents and general public in self care. Encountered problem of low response rate was solved with project promotion techniques and tools which were agreed with Ministry of Science and Higher Education. Experiences gathered in this project will be used for extension of research to the pre-school children group. Achieved results, remarks and conclusions after project realisation: Results of the project consist of: growth and development reference ranges and blood pressure reference ranges, epidemiology of overweight and obesity, socioeconomic determinants of blood pressure in children and adolescents. Results of the study enable assessment of children and adolescents growth and development according to actual growth references and assessment of blood pressure in order to undertake health promotion and disease prevention tasks. Results of the study were published in international and national scientific journals and on the web site as well

28 Fotowoltaika i sensory w proekologicznym rozwoju Ma³opolski Dane projektu Nr projektu: PL0081 Tytu³: Fotowoltaika i Sensory w Proekologicznym Rozwoju Ma³opolski Jednostka realizuj¹ca: Akademia Górniczo-Hutnicza im. St. Staszica w Krakowie, Wydzia³ EAIiE, Katedra Elektroniki i Katedra Automatyki Czas trwania: luty 2007 r. luty 2011 r. Kwota finansowania: euro Cel projektu: Celem projektu by³o opracowanie technologii systemów fotowoltaicznych o podwy szonej sprawnoœci oraz zbadanie mo liwoœci ich aplikacji w regionie Ma³opolski. Dodatkowym celem by³o zaprojektowanie i wykonanie stacji do monitoringu gazów cieplarnianych. 26 Zadania w projekcie: Opracowanie technologii warstw antyrefleksyjnych w celu poprawy wydajnoœci ogniw s³onecznych. Wykonanie w ramach projektu mobilnej stacji zasilanej Ÿród³em odnawialnym energi¹ s³oneczn¹ i wykorzystanie stacji do monitoringu gazów cieplarnianych w zagro onych rejonach Ma³opolski. Nawi¹zano wspó³pracê z Laboratorium Fotowoltaicznym Instytutu Metalurgii i In ynierii Materia³owej Polskiej Akademii Nauk. Prowadzono d³ugookresowe badania systemów fotowoltaicznych w polskich warunkach meteorologicznych (z pe³n¹ dokumentacj¹). Jako dodatkowy efekt w trakcie realizacji projektu zosta³ zaprojektowany i wykonany mobilny robot g¹sienicowy. Jest on zasilany modu³em fotowoltaicznym wykonanym Widok na stację z modułem PV. na bazie krzemowych ogniw s³onecznych, pokrytych warstw¹ antyrefleksyjn¹. Rezultaty, uwagi i wnioski: Zaprojektowano i uruchomiono du y system PV obrotowe drzewo o mocy 2,25 kwp. Wykonane zosta³y modu³y fotowoltaiczne na bazie ogniw z krzemu multikrystalicznego, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy szego

29 pokrytych warstw¹ ARC. Wykonana zosta³a mobilna stacja monitoringu gazów cieplarnianych. Uzyskane wyniki mog¹ stanowiæ podstawê do kontynuacji badañ w zakresie poprawy wydajnoœci systemów PV oraz mo liwoœci ich aplikacji z uwzglêdnieniem warunków œrodowiskowych. Utworzono stronê internetow¹ projektu: Wyniki badañ uzyskanych w trakcie realizacji projektu, przedstawiono i omówiono w czterdziestu piêciu publikacjach w czasopismach o cyrkulacji œwiatowej i krajowej. Photovoltaics and sensors in proecological development of Malopolska Project data Number: PL0081 Title: Photovoltaics and Sensors in Proecological Development of Malopolska Realizing unit: AGH University of Science and Technology, Faculty of Electrical Engineering, Automatics, Computer Science and Electronics, Department of Electronics and Department of Automatics Time of duration: February 2007 February 2011 Finance summ (Total): euro Direct target: The objective of a project was to work out the technology of photovoltaic systems characterized by extended efficiency and to investigate the possibility of their application in the Malopolska Region. The additional objective was to design and build-up the mobile station for monitoring of green-house gases. Realized tasks description: Work out the technology of antireflective layers in order to improve the efficiency of solar cells. Build-up a mobile station supplied by a renewable energy (solar energy) and the application of this station for monitoring of greenhouse gases in endangered regions of Malopolska. It was established the cooperation with the Photovoltaic Laboratory at the Institute of Metallurgy and Material Science of Polish Academy of Science. Long-term investigations of photovoltaic systems in Polish meteorological conditions were carried out (with complete documentation). Additionally, it was designed and manufactured a caterpillar mobile robot which is supplied by silicon solar cells covered by antireflective layers. Achieved results, remarks and conclusions after project realisation: It was designed and manufactured a large PV system a revolving solar tree of output 2,25 kwp. There were manufactured photovoltaic modules made on the base of silicon covered with antireflective layers. It was built-up a mobile station for monitoring of greenhouse gases. The obtained results can be the basis for further investigations of PV systems in aspects of the improvement their efficiency and the application in various environmental conditions. It was created a website for the project: Results of the project were presented in 45 publications in international and Polish journals. 27

30 Ochrona bioró norodnoœci Czerwonego Bagna reliktu wielkich torfowisk wysokich Europy Œrodkowej Dane projektu 28 Nr projektu: PL0082 Tytu³: Ochrona bioró norodnoœci Czerwonego Bagna reliktu wielkich torfowisk wysokich Europy Œrodkowej Jednostka realizuj¹ca: Szko³a G³ówna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Wydzia³ Budownictwa i In ynierii Œrodowiska Czas trwania: styczeñ 2007 r. grudzieñ 2010 r. Kwota finansowania: MF euro, MNiSW euro Jednostki partnerskie: Biebrzañski Park Narodowy, Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, Zak³ad Badania Ssaków PAN w Bia³owie y, Bioforsk. Norwegian Centre for Soil and Environmental Research (Norweskie Centrum Gleboznawstwa i Badañ Œrodowiskowych) Cel projektu: Rozpoznanie zwi¹zków ekologicznych Czerwonego Bagna, bezpoœrednio wp³ywaj¹cych na bioró norodnoœæ torfowisk wysokich i przejœciowych. Czerwone Bagno, obszar ochrony œcis³ej znajduj¹cy siê na terenie Biebrzañskiego Parku Narodowego, to jedno z najwiêkszych zachowanych torfowisk przejœciowych Europy Œrodkowej. Rezultaty projektu w postaci raportów, publikacji naukowych, warstw informacyjnych GIS oraz propozycji ewentualnych dzia³añ pozwol¹ na efektywn¹ ochronê unikalnych zasobów przyrodniczych BPN oraz umo liwi¹ bardziej skuteczn¹ renaturyzacjê zdegradowanych torfowisk wysokich i przejœciowych klimatu umiarkowanego. Fot. M. Rycharski W rezultacie projektu powstanie także film przyrodniczy o Czerwonym Bagnie. Rezultaty, uwagi i wnioski: W rezultacie badañ uzyskano potwierdzenie hipotezy, i Czerwone Bagno nie jest reliktem torfowisk wysokich, ale e ombrogenizacja Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy szego

31 torfowiska niskiego zosta³a przyspieszona na skutek dzia³ania Kana³u WoŸnawiejskiego i Kana³u Augustowskiego. Jest to ca³kowicie nowy kierunek analiz procesów bagiennych, który zosta³ potwierdzony dotychczas tylko w nielicznych badaniach œwiatowych z zakresu kszta³towania siedlisk torfotwórczych. W zaleceniach dla dyrekcji Biebrzañskiego Parku Narodowego postulowano rozszerzenie strefy ochrony œcis³ej, co zosta³o uzyskane. Ustalono tak e kontynuacje monitoringu stanu torfowiska na podstawie instalacji wykonanych w trakcie projektu (stany wód podziemnych, emisja metanu). Biodiversity protection of Red Bog relict of raised bogs in Central Europe Project data Number: PL0082 Title: Biodiversity protection of Red Bog relict of raised bogs in Central Europe Realizing unit: Warsaw University of Life Sciences, Faculty of Civil and Environmental Engineering; Department of Hydraulic Engineering Time of duration: January 2007 December 2011 Finance summ (Total): MF euro MNiSW euro Partner unit: Biebrza National Park, Institute of Technology and Life Sciences in Falenty, Mammal Research Institute, Polish Academy of Sciences, Bioforsk. Norwegian Centre for Soil and Environmental Research Direct target: The aim of the project is to study the ecological relations in the Red Bog mire which determine bogs biodiversity. Red Bog, an area of strict protection and part of the Biebrza National Park, is one of the largest preserved percolating mire of Central Europe. Realized tasks description: The project results in the form of reports, scientific publications, GIS information and proposals for future conservation action will allow for effective protection of the unique natural resources of the BNP and will allow more effective restoration of degraded raised and transitional bogs of temperate climate. As a result, the project will also produce a film about the Red Bog. Achieved results, remarks and conclusions after project realisation: As a research result, confirmation of testing the hypothesis that Red Bog is not a relic of raised bogs, but that the increasing of ombrogenic process in percolating mire has been increased by the influence of the WoŸna-wiejski and Augustowski channel. As a result on top of the fen there is growing layer of the bog. This is a completely new direction for analysis of marsh processes, which has been confirmed so far only in very few global studies of peat habituate s. In recommendations for the management of Biebrza National Park the extension of the zone of strict protection was postulated, and it was obtained. It was also agreed to continue of monitoring of the status of peatlands on the basis of connections made during the project (status of groundwater, emissions of methane). 29

32 Opracowanie wytycznych do przemys³owej technologii zagospodarowania u li stalowniczych poprzez odzysk Dane projektu Nr projektu: PL0083 Tytu³: Opracowanie wytycznych do przemys³owej technologii zagospodarowania u li stalowniczych poprzez odzysk Jednostka realizuj¹ca: Akademia Górniczo-Hutnicza im. St. Staszica, Wydzia³ In ynierii Metali i Informatyki Przemys³owej Czas trwania: maj 2007 r. kwiecieñ 2011 r. Kwota finansowania: euro Cel projektu: Opracowanie wytycznych do przemys³owej technologii zagospodarowania u li stalowniczych poprzez odzysk na podstawie wyników przeprowadzonych badañ oraz rozwój wspó³pracy œrodowiska naukowego z ma³ymi i œrednimi zak³adami pracy i poprawa stanu obszarów poprzemys³owych. Prace naukowo badawcze, niezbêdne dla realizacji projektu, prowadzone by³y w Katedrze Metalurgii Stopów elaza Wydzia³u Metalurgii i In ynierii Materia³owej Akademii Górniczo-Hutniczej. Przeprowadzono 200 testów ró nych wsadów, przy zmieniaj¹cych siê reduktorach i temperaturach. Wykonano analizê uzyskanych wyników badañ fazy metalicznej i niemetalicznej oraz opracowano metodykê prowadzenia procesu redukcji zale nie od sposobu wykorzystania fazy metalicznej i niemetalicznej. Prace by³y realizowane przy wykorzystaniu zasobów laboratoryjnych Katedry Metalurgii Stopów elaza Wydzia³u Metalurgii i In ynierii Materia³owej oraz aparatury zakupionej w ramach Planu Wdra ania projektu. Dodatkowo, dziêki korzystnym zmianom cen urz¹dzeñ i kursu euro, zakupiono w ramach bud etu projektu aparaturê pozwalaj¹c¹ na dok³adniejsz¹ weryfikacjê prowadzonych badañ. W trakcie trwania projektu, napisano trzy publikacje, wyg³oszone na 30 Zespół pracujący nad projektem. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy szego

33 miêdzynarodowych konferencjach o tematyce zgodnej z realizowanymi celami projektu, oraz dwa opracowania wyników badañ. Dokonano zg³oszenia patentowego w Europejskim Urzêdzie Patentowym ( EPO ). Rezultaty, uwagi i wnioski: Ostatecznym efektem przeprowadzonych prac naukowo-badawczych, by³o opracowanie wytycznych dla przemys³owej technologii utylizacji u li stalowniczych. Efekty projektu mog¹ mieæ zastosowanie wszêdzie tam, gdzie istnieje potrzeba rewitalizacji zdegradowanych terenów pohutniczych. Elaboration of the guidelines for industrial utilization of steelmaking slags with by-product recovery Project data Number: PL0083 Title: Elaboration of the guidelines for industrial utilization of steelmaking slags with by-product recovery Realizing unit: Department of Metals Engineering and Industrial Informatics, University of Science and Technology (AGH), Krakow Time of duration: Mai 2007 April 2011 Finance summ (Total): euro Direct target: Elaboration of the guidelines for industrial utilization of steelmaking slags with by-product recovery on the base of the performed investigations and development of cooperation between research centers and small and medium production facilities as well as improvement of post-industrial regions. Realized tasks description: The research was performed at the Faculty of Iron Alloys, Department of Metals Engineering and Industrial Informatics, University of Science and Technology (AGH), Krakow. In total, a number of 200 tests was performed for different charges by different reducers and different temperatures. Analysis of the found results for metal and non-metal phase was made as well as a new method of reduction process was elaborated depending on the way the produced phases were to be applied later. The tests were carried out using the laboratory resources of the Faculty of Iron Alloys, Department of Metals Engineering and Industrial Informatics, University of Science and Technology (AGH), Krakow as well as the equipment purchased within project Implementation Plan. In addition, due to the favourable changes of equipment prices and euro exchange rate it was possible to by a new equipment within the project budget which allowed for better verification of the performed investigations. During the execution of project, three publications were elaborated and presented at the conferences with their programs corresponding to the realized aims of this project as well as two reports with the found data were made ready. Patent application to European Patent Office (EPO ) has been made. Achieved results, remarks and conclusions after project realisation: The final effect of the performed research activities was the elaboration of the guidelines for industrial utilization of steelmaking slags. The found results of project may be used everywhere where revitalization problem with the regions degraded by steelplant wastes occurs. 31

34 Efektywne hybrydowe fotokatalityczno-membranowe metody oczyszczania wód z zanieczyszczeñ organicznych 32 Dane projektu Nr projektu: PL0084 Tytu³: Efektywne hybrydowe fotokatalitycznomembranowe metody oczyszczania wód z zanieczyszczeñ organicznych Jednostka realizuj¹ca: Instytut Katalizy i Fizykochemii Powierzchni Polskiej Akademii Nauk Czas trwania: lipiec 2007 r. czerwiec 2010 r. Kwota finansowania: euro Jednostka partnerska: Norwegian Stiftelsen for Industriell og Teknisk Forskning ved Norges tekniske Hcgskole (SINTEF) Cel projektu: G³ównym celem projektu by³o opracowanie dwóch metod oczyszczania wody pitnej z naturalnych zanieczyszczeñ organicznych poprzez zastosowanie metod hybrydowej filtracji na membranach o w³aœciwoœciach fotokatalitycznych lub na z³o u fluidalnym zawieraj¹cym cz¹stki fotokatalizatora. Ogólnym zamierzeniem by³o opracowanie trwa³ych i przyjaznych œrodowisku metod pozwalaj¹cych na ulepszenie stosowanych do tej pory technologii uzdatniania wody pitnej, poprzez efektywne usuwanie rozpuszczonych substancji organicznych w celu osi¹gniêcia standardów jakoœci zgodnie z dyrektyw¹ 98/83/EC o jakoœci wody pitnej. Wramach projektu nawi¹zano wspó³pracê i zorganizowano spotkania z nastêpuj¹cymi lokalnymi instytucjami odpowiedzialnymi za dostarczanie i uzdatnianie wody pitnej: Gjerdrum Kommune, Zak³ad Uzdatniania Wody Rudawa w Krakowie, Oset Zak³ad Uzdatniania Wody w Oslo. Nawi¹zano równie wspó³pracê z przedstawicielami Instytucji zajmuj¹cych siê podobnymi zagadnieniami z Francji (CNRS), Japonii (AIST, UBE) i Norwegii (NTNU, NIVA). Rezultaty, uwagi i wnioski: Testowano ró ne fotokatalizatory (najlepsze efekty uzyskano z TiO2 dotowanym srebrem) w zawiesinie w postaci proszku, jak i unieruchomione na membranach, stosuj¹c ró ne roztwory modelowej substancji organicznej jak¹ jest kwas humusowy i rzeczywiste próbki wody, które naœwietlano promieniowaniem widzialnym i ultrafioletowym. Proces fotokatalizy wspomagano przez utlenianie chemiczne przy u yciu chemicznych utleniaczy NSO uwalnianych stopniowo z ró nego rodzaju kapsu³ek. W skali laboratoryjnej zaprojektowano i zbudowano trzy urz¹dzenia umo liwiaj¹ce testowanie proponowanych technologii filtracji membranowej, zawiesin proszków i z³o a fluidalnego z wykorzystaniem procesów fotokatalizy i chemicznego utleniania. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy szego

35 Effective photocatalytic-membrane methods of removal of organic contaminants for water treatment Project data Number: PL0084 Title: Effective photocatalytic-membrane methods of removal of organic contaminants for water treatment Realizing unit: Institute of Catalysis and Surface Chemistry, Polish Academy of Sciences Time of duration: July 2007 June 2010 Finance summ (Total): euro Partner unit: The Foundation for Scientific and Industrial Research at the Norwegian Institute of Technology, SINTEF Material Science and Chemistry, Oslo, Norway Direct target: The main objective of the project was to elaborate two methods for removal of organic contaminants by photocatalytic membrane/fluidized bed treatment processes of drinking water. Overall intention was to develop sustainable and environmentally friendly methods, which allow improving applied so far technologies of drinking water treatments by effective removal of soluble natural organic matter to fulfill all standards of directive 98/83/EC on the quality of water intended for human consumption. Realized tasks description: In the frame of the project the collaboration with the following local institutions responsible for water treatment and supply was established: Gjerdrum Commune, Rudawa Water Treatment Plant, Oset (Oslo) Water Treatment Plant. The collaboration with representatives of Institutions working on the related area from France (CRNS), Japan (AIST, UBE) and Norway (NTNU, NIVA) was established too. Achieved results, remarks and conclusions after project realisation: The different types of photo- catalysts (the best effect was obtained for titanium dioxide doped with silver) as powder suspension and immobilized on the membrane were tested. The efficiency of photo-catalysts were investigated under UV and visible light illumination. For these tests, the model organic substances- humic acids and real water samples were applied. The photo-catalysis process was enhanced by chemical oxidation by using NOM chemical oxidizers gradually released from different type of microcapsules. In the laboratory scale, three equipments for testing proposed technologies of membrane filtration, powder suspensions and fluidized bed with use of photocatalysis process and chemical oxidation had been designed and constructed. 33

36 Nowe metody redukcji emisji zanieczyszczeñ i wykorzystania produktów ubocznych oczyszczalni œcieków 34 Dane projektu Zespół pracujący nad projektem. Nr projektu: PL0085 Tytu³: Nowe metody redukcji emisji zanieczyszczeñ i wykorzystania produktów ubocznych oczyszczalni œcieków Jednostka realizuj¹ca: Politechnika Gdañska Wydzia³ In ynierii L¹dowej i Œrodowiska Czas trwania: 2007 r r. Kwota finansowania: euro Cel projektu: Poprawa jakoœci œrodowiska wodnego przez eliminacjê lub co najmniej ograniczenie niekorzystnych efektów wywo³ywanych zrzutami zanieczyszczeñ do wód powierzchniowych. Zadania projektu: ograniczenie emisji zanieczyszczeñ do wód powierzchniowych, rozwój innowacyjnych lub modyfikacja istniej¹cych metod oczyszczania œcieków, utylizacja produktów poœrednich powstaj¹cych w trakcie oczyszczania œcieków. Wspó³praca z Water Environment Research Foundation (USA) i wybitnymi ekspertami w tematyce projektu, tj. prof. H.D. Stenselem (University of Washington) i prof. K.R. Pagill¹ (Illinois Institute of Technology). Prezentacja wyników badañ na presti owych konferencjach miêdzynarodowych, takich jak Œwiatowy Kongres IWA w Wiedniu (2008), WEFTECH w Chicago (2008), Nutrient Removal w Waszyngtonie (2009) i IWA/WEF Modeling Seminar w Quebec City (2010). Rezultaty, uwagi i wnioski: Zakup sprzêtu badawczego za ponad z³. Blisko 40 publikacji naukowych. 10 zrealizowanych dyplomów. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy szego

37 New methods of emission reduction of selected pollutants and application of by-products from sewage treatment plants Project data Number: PL0085 Title: New methods of emission reduction of selected pollutants and application of by-products from sewage treatment plants Realizing unit: Gdansk Technical University Department of Civil and Environmental Engineering Time of duration: Finance summ (Total): euro Direct target: Improvement of environment condition through elimination or reduction of negative impacts caused by the discharges of pollutants to the surface waters. The general task: reduction of pollutants emissions to the surface waters, development of innovative or modification of traditional wastewater treatment methods, utilization of by-products generated in the wastewater treatment process. Realized tasks description: Cooperation with the Water Environment Research Foundation (USA) and leading experts in the subject of the project, like prof. H.D. Stensel (University of Washington) and prof. K.R. Pagilla (Illinois Institute of Technology). Presentation of research results in prestigious international conferences such as the IWA World Congress in Vienna (2008), WEFTECH in Chicago (2008), Nutrient Removal in Washington, DC (2009) and IWA / WEF Modeling Seminar in Quebec City (2010). Achieved results, remarks and conclusions after project realisation: Purchase of research equipment for more than z³. Nearly 40 scientific publications. 10 completed M.Sc. theses. 35

38 Ustalenie norm dopuszczalnych fluktuacji mikroklimatu dla drewna polichromowanego Dane projektu Nr projektu: PL0086 Tytu³: Ustalenie norm dopuszczalnych fluktuacji mikroklimatu dla drewna polichromowanego Jednostka realizuj¹ca: Instytut Katalizy i Fizykochemii Powierzchni im. Jerzego Habera Polskiej Akademii Nauk Czas trwania: marzec 2007 r. kwiecieñ 2010 r. Kwota finansowania: euro Jednostka partnerska: Norweski Instytut Badañ nad Dziedzictwem Kultury NIKU Cel projektu: Poprawa ochrony polichromowanych zabytków drewnianych poprzez ustalenie norm dopuszczalnych zmian mikroklimatu i odpowiednich systemów ogrzewania budowli zabytkowych. Projekt przyczynił się do przygotowania dwóch norm europejskich. 36 Wyniki projektu sta³y siê wa nym wk³adem w miêdzynarodow¹ dyskusjê nad przegl¹dem norm œrodowiskowych dla obiektów zabytkowych eksponowanych w muzeach, przechowywanych w magazynach, lub wysy³anych na wystawy, wywo³an¹ rosn¹c¹ tendencj¹ do uwzglêdniania zasad ochrony œrodowiska przez muzea i budowle zabytkowe na drodze zarz¹dzania warunkami œrodowiskowymi we wnêtrzach w sposób odpowiedzialny i oszczêdny, szczególnie je eli chodzi o zu ycie energii i emisjê dwutlenku wêgla. W szczególnoœci wiedzê uzyskan¹ w projekcie wprowadzono do dwóch norm europejskich: EN 15757:2010 Konserwacja zabytków Specyfikacja temperatury i wilgotnoœci wzglêdnej w celu ograniczenia mechanicznego uszkodzenia organicznych materia³ów higroskopijnych spowodowanego klimatem i pren Konserwacja zabytków Klimat we wnêtrzach Czêœæ 1 Ogrzewanie miejsc kultu (projekt normy w koñcowej fazie oficjalnego zatwierdzania). Wa nym osi¹gniêciem projektu, by³o zastosowanie zaawansowanych fizycznych metod diagnostycznych do oceny stanu zachowania œredniowiecznego o³tarza w drewnianym koœciele w Hedalen w Norwegii, w celu przeœledzenia rozwoju uszkodzeñ warstwy malarskiej, na skutek wahañ wilgotnoœci wzglêdnej powodowanych przez dzia³aj¹cy uk³ad grzewczy. W ten sposób, wprowadzono do norweskiego sektora ochrony dziedzictwa kultury now¹ zaawansowan¹ naukow¹ metodykê diagnostyczn¹. Rezultaty, uwagi i wnioski: Projekt: przyniós³ now¹ wiedzê opublikowan¹ w pismach naukowych i zaprezentowan¹ na miêdzynarodowych konferencjach, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy szego

39 przyczyni³ siê do rozwoju profesjonalnego œrodowiska konserwatorskiego przez wsparcie przygotowania dwóch norm europejskich dotycz¹cych optymalnych warunków klimatycznych dla ochrony wra liwych materia³ów zabytkowych i ogrzewania zabytkowych koœcio³ów, pomóg³ w podniesieniu œwiadomoœci zagro eñ wœród specjalistów ochrony zabytków w Polsce i przyczyni³ siê do polepszenia standardów ochrony drewna polichromowanego poprzez publikacjê krajowych wskazówek w postaci broszury, udostêpnieniu jej w Internecie i organizacjê krajowego warsztatu, wspar³ polsko-norwesk¹ wspó³pracê w tej dziedzinie i otwar³ perspektywy dalszej pracy w ramach nowej europejskiej Wspólnej Inicjatywy Programowej Dziedzictwo Kultury i Zmiana Globalna: nowe wyzwanie dla Europy. Projekt przyczynił się do polepszenia standardów ochrony drewna polichromowanego. 37

40 Establishing standards for allowable microclimatic variations for polychrome wood 38 Project data Number: PL0086 Title: Establishing standards for allowable microclimatic variations for polychrome wood Realizing unit: Jerzy Haber Institute of Catalysis and Surface Chemistry Polish Academy of Sciences Time of duration: March 2007 April 2010 Finance summ (Total): euro Partner unit: Norwegian Institute for Cultural Heritage Research NIKU Direct target: To improve the protection of historic polychrome wooden objects by establishing standards for allowable microclimatic variations and appropriate heating systems in historic buildings. Realized tasks description: The project s outcome has become an important input into an international debate on reviewing environmental standards for cultural heritage collections on display, in storage or in transit motivated by a growing movement to greening of museums and historic buildings i.e. managing their indoor environments in a responsible and efficient manner, especially in terms of reducing energy consumption and carbon emissions. In particular, the knowledge gained during the project was introduced into two European standards: EN 15757:2010 Conservation of Cultural Property Specifications for temperature and relative humidity to limit climate-induced mechanical damage in organic hygroscopic materials and pren Conservation of cultural property Indoor climate - Part 1: Heating places of worship (the draft standard in the final phase of the official approval). An important accomplishment of the project was the use of advanced physical diagnostic techniques in condition surveys of a mediaeval wooden altarpiece in the wooden church of Hedalen, to trace the possible development of damage in the paint layer caused by relative humidity variations induced by the heating system. In this way, a new, state-of-the-art scientific methodology was introduced into the cultural heritage preservation sector of Norway. Achieved results, remarks and conclusions after project realisation: The project: produced new knowledge published in scientific journals and presented at international conferences, contributed to the advancement of the conservation profession by informing two European standards on optimum climatic conditions for the preservation of vulnerable historic materials and on heating historic churches, helped to raise awareness and improve preservation standards of polychrome wood in Poland by way of the national guidelines published as a brochure and made available on the Internet, as well as a national project workshop, supported Polish-Norwegian collaboration in the field and opened a perspective of further work within the new European Joint Programming Initiative Cultural Heritage and Global Change: a new challenge to Europe. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy szego

41 Psychologiczne przyczyny i nastêpstwa wypadków drogowych Dane projektu Nr projektu: PL0088 Tytu³: Psychologiczne przyczyny i nastêpstwa wypadków drogowych Jednostka realizuj¹ca: Uniwersytet Warszawski, Interdyscyplinarne Centrum Genetyki Zachowania Czas trwania: 2008 r r. Kwota finansowania: euro Jednostka partnerska: Szko³a Wy sza Psychologii Spo³ecznej Cel projektu: 1. Ocena czêstotliwoœci wystêpowania zaburzeñ potraumatycznych oraz identyfikacja g³ównych czynników ryzyka zaburzeñ pourazowych, a tak e czynników psychicznej rezyliencji i wzrostu potraumatycznego u ofiar wypadków drogowych. 2. Ocena wspó³wystêpowania zaburzeñ potraumatycznych w rodzinach ofiar wypadków drogowych oraz identyfikacja czynników wewn¹trzrodzinnych zaburzeñ pourazowych. 3. Ocena skutecznoœci ró nych form leczenia zaburzeñ potraumatycznych (farmakoterapia, psychoterapia oraz terapia ³¹czona) u ofiar wypadków drogowych wraz z ocen¹ czynników wyznaczaj¹cych skutecznoœæ terapii (w tym dwóch programów terapii niestandardowej). 4. Ocena czynników ryzyka wypadku drogowego u sprawców wypadków drogowych oraz ocena skutecznoœci dwóch programów szkoleniowych o charakterze prewencyjnym (eliminacja ryzykownych zachowañ, prowadz¹cych do wypadku). Konferencja poświęcona zaburzeniom potraumatycznym. Wramach projektu prowadzone by³y nowatorskie w Polsce badania zaburzeñ potraumatycznych u ofiar wypadków drogowych. Badania nad skutecznoœci¹ psychoterapii zaburzenia stresowego pourazowego (PTSD), s¹ pierwszymi w tej skali badaniami w Polsce, a porównanie skutecznoœci farmakoterapii i leczenia ³¹czonego z psychoterapi¹ nale ¹ do nielicznych na œwiecie. Opracowano wiele metod przeznaczonych do diagnozy zaburzeñ pourazowych, oraz nowatorskie badania oceniaj¹ce skutecznoœæ opracowanych programów szkoleniowych dla sprawców wypadków drogowych. 39

42 Rezultaty, uwagi i wnioski: Udzielenie skutecznej pomocy psychologicznej ofiarom wypadków drogowych (ponad 300 osobom) wraz z osi¹gniêciem wysokich wskaÿników skutecznoœci (w ramach standardowego programu terapii rzêdu 80 proc. ca³kowitych wyzdrowieñ). Wysoka skutecznoœæ eliminacji ryzykownych zachowañ u sprawców wypadków drogowych w obu opracowanych programach szkoleniowych. Zwrócenie uwagi uczestników wypadków i ich rodzin, œrodowiska medycznego i policji na zjawisko stresu pourazowego wystêpuj¹cego po wypadkach komunikacyjnych i mo liwoœæ jego skutecznego leczenia. Edukacja profesjonalistów (lekarzy i psychologów), umo liwiaj¹ca œwiadczenie wysokospecjalistycznej opieki terapeutycznej. Ukszta³towanie 70-osobowej grupy specjalistów psychologów i lekarzy, która dziêki ci¹g³emu doskonaleniu umiejêtnoœci stanowi awangardê w leczeniu zaburzeñ potraumatycznych. Zorganizowano miêdzynarodow¹ konferencjê, poœwiêcon¹ zaburzeniom potraumatycznym oraz metodom terapii tych zaburzeñ. 40 Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy szego

43 Psychological causes and consequences of traffic accidents Project data Number: PL0088 Title: Psychological causes and consequences of traffic accidents Realizing unit: University of Warsaw, Interdisciplinary Center for Behavior Genetic Research Time of duration: Finance summ (Total): euro Partner unit: Warsaw School of Social Sciences and Humanities Direct target: 1. Evaluation of frequency of post-traumatic disorders and identification of major risk factors of post-traumatic disorders as well as factors influencing psychological resilience and post-traumatic growth in victims of traffic accidents. 2. Evaluation of frequency of post-traumatic disorders among family members of victims of traffic accidents and identification of within-family factors influencing post-traumatic disorders. 3. Evaluation of effectiveness of different forms of therapy of post-traumatic disorders (pharmacotherapy, psychotherapy and combined treatment) in victims of traffic accidents as well as evaluation of factors influencing effectiveness of the therapy (and among others two programs of not standard therapy). 4. Evaluation of risk factors of traffic accident in traffic perpetrators and evaluation of effectiveness of two preventive training programs (aimed on correction of risky behaviors causing the accident). Realized tasks description: Inventive and first in Poland studies of posttraumatic disorders in victims of traffic accidents and evaluation of effectiveness of different forms of therapy of these disorders. Research on comparison of psycho and pharmacotherapy treatment in PTSD belongs to the very few available in the world. Development of several methods designed to diagnose posttraumatic disorders. Inventive studies aimed on evaluation of developed training programs for traffic perpetrators. Opportunity to implement all developed methods and programs into practical use. Achieved results, remarks and conclusions after project realisation: Supplying the effective psychological help to victims of traffic accidents (to more than 300 persons) with the high indicators of effectiveness (within the standard therapy program around 80 proc. of full recovery). High effectiveness of correction of risky behaviors in traffic perpetrators in both developed training programs. Increase of the awareness of general population, medical care providers and the police on the problem of PTSD as a long lasting consequence of traffic accident victims, and on the need and availability of effective treatment, Effective treatment results in increase of the quality of life and decreasing social and economical costs of PTSD. Professional education of psychologists and MD`s establishing a highly specialized group of 70 therapists in the treatment of PTSD, that due to continuous education create the vanguard for the future treatment programs and setting of the treatment standards for psychological care. Organization of international conference, devoted to post-traumatic disorders and methods of therapy of these disorders. 41

44 Badania nowych materia³ów kompozytowych do generatorów termoelektrycznych przeznaczonych do konwersji ciep³a odnawialnego Dane projektu Nr projektu: PL0089 Tytu³: Badania nowych materia³ów kompozytowych do generatorów termoelektrycznych przeznaczonych do konwersji ciep³a odnawialnego Jednostka realizuj¹ca: Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanis³awa Staszica w Krakowie Czas trwania: 2007 r r. Kwota finansowania: EOG euro euro (15 proc.) Cel projektu: Opracowanie nowych materia³ów termoelektrycznych do generatorów TEG przeznaczonych do konwersji odnawialnej lub odpadowej energii cieplnej na energiê elektryczn¹, w szczególnoœci do zastosowañ w motoryzacji. 42 Wwyniku realizacji projektu nawi¹zano wspó³pracê z kilkoma oœrodkami badawczymi oraz z producentami zainteresowanymi wdro eniem opracowywanych technologii. Rezultatami badañ zainteresowa³ siê œwiatowy koncern motoryzacyjny Honda. Nawi¹zano z nim wspó³pracê badawcz¹ dotycz¹c¹ mo liwoœci wykorzystania opracowanych materia³ów termoelektrycznych w motoryzacji. Prace badawcze prowadzone w AGH nad nowymi materia³ami i urz¹dzeniami termoelektrycznymi spotka³y siê z szerokim zainteresowaniem mediów. Œrodki przeznaczone na projekt zosta³y w czêœci wykorzystane zgodnie z za³o eniami do rozbudowy zaplecza badawczego nowopowsta³ego Laboratorium Badañ Termoelektrycznych Stanowisko do badań modułów termoelektrycznych i konwersji odpadowej energii cieplnej. na Wydziale In ynierii Materia³owej i Ceramiki AGH. Opracowano i wykonano prototyp nowej, oryginalnej aparatury badawczej do charakteryzowania w³aœciwoœci materia³ów termoelektrycznych. Nowe rozwi¹zania zosta³y zastrze one w zg³oszonych wnioskach patentowych. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy szego

45 Rezultaty, uwagi i wnioski Wynikiem koñcowym projektu s¹ nowego typu segmentowe modu³y termoelektryczne pracuj¹ce w zakresie temperatur C o wysokiej sprawnoœci 10 proc., które mog¹ byæ zastosowane do bezpoœredniej konwersji energii cieplnej na energiê elektryczn¹. Uzyskana maksymalna sprawnoœæ opracowanych elementów termoelektrycznych jest oko³o dwukrotnie wiêksza w stosunku do obecnie powszechnie produkowanych modu³ów opartych na stopach Bi2Te3. Investigation of novel composite materials to be used as components of thermoelectric generators for the conversion of renewable energy Project data Number: PL0089 Title: Investigation of novel composite materials to be used as components of thermoelectric generators for the conversion of renewable energy Realizing unit: AGH University of Science and Technology Time of duration: Finance summ (Total): EOG EUR EUR (15 proc.) Direct target: The aim of the project was to create new thermoelectric materials for the TEG generators, which are used in conversion of renewable and waste thermal energy into electrical energy, particularly for automotive applications. Realized tasks description: As a result of realizing the project cooperation with a couple of research centers and producers interested in introducing the developed technology was established. Automotive concern Honda was interested in the results of the undertaken research. Research cooperation was established on the topic of the possibilities of using the developed thermoelectric materials in automotives. The research carried out in AGH, concerning new thermoelectric materials and devices has risen wide interest of the local media. The funds allocated for the project were partially spent according to the assumptions on improving the research facilities of the newly created Thermoelectric Research Laboratory on Faculty of Materials Science and Ceramics, AGH. A prototype of new, original research apparatus for characterizing properties of the thermoelectric materials was designed and manufactured. The new solutions were copyrighted in applied patent applications. Achieved results, remarks and conclusions after project realisation: The final outcome of the project are the segmented thermoelectric modules of new type, working in the temperature range from 20 to 400 C, with high efficiency of 10 proc. Such modules can be applied for direct conversion of thermal energy to electrical energy. The maximal gained efficiency of the developed thermoelectric materials is about twice as big as of the commonly produced modules based on Bi2Te3 alloys. 43

46 Badania z zakresu digitalizacji i rekonstrukcji 3D europejskiego dziedzictwa kulturowego Dane projektu 44 Nr projektu: PL0097 Tytu³: Badania z zakresu digitalizacji i rekonstrukcji 3D europejskiego dziedzictwa kulturowego Jednostka realizuj¹ca: Politechnika Warszawska, Wydzia³ Mechatroniki, Instytut Mikromechaniki i Fotoniki Czas trwania: 2007 r r. Kwota finansowania: euro, euro Cel projektu: Poszerzenie wiedzy z zakresu innowacyjnych metod pozwalaj¹cych w nowy jakoœciowo i iloœciowo sposób digitalizowaæ, przetwarzaæ cyfrowo i kopiowaæ obiekty trójwymiarowe, w szczególnoœci nale ¹ce do europejskiego dziedzictwa kulturowego. Prowadzone w ramach projektu badania, bêd¹ siê koncentrowaæ na stworzeniu: zbioru zintegrowanych metod pomiarowych do digitalizacji kszta³tu, barwy, charakterystyk rozpraszania i odbicia w jednym procesie, zbioru metod i algorytmów do przetwarzania danych w celu przygotowania wyników pomiarów do koñcowych zastosowañ (dokumentacja muzealna, prezentacje w wirtualnej rzeczywistoœci, kopiowanie obiektów), zbioru metod do wykonywania rzeczywistych kopii obiektów, ze szczególnym uwzglêdnieniem nadawania im w³aœciwej faktury i barwy. Wramach realizacji projektu powsta³ zintegrowany system pomiarowy do digitalizacji 3D obiektów dziedzictwa kulturowego integruj¹cy pomiar: kszta³tu powierzchni, pomiar barwy powierzchni oraz pomiar k¹towych charakterystyk rozproszenia i odbicia powierzchni. Zespół badawczy. Dodatkowo powsta³y algorytmy obliczeniowe, automatyzuj¹ce przetwarzanie danych pomiarowych do zastosowania przy prezentacji 3D w czasie rzeczywistym, dokumentacji wieczystej oraz kopiowania 3D. Podczas realizacji projektu opracowano, skonstruowano i przetestowano dwie wersje systemu pomiarowego (przed i po optymalizacji), oraz opracowano format danych na potrzeby archiwizacji obiektów dziedzictwa kulturowego. W ramach opracowania metod przetwarzania danych pomiarowych i ich implementacji oraz testowania, zosta³y zrealizowane trzy g³ówne cele zak³adane w projekcie: tworzenia modelu wirtualnego na potrzebê wizualizacji, tworzenia kopii wieczystej do archiwizacji zasobów muzealnych, tworzenia rzeczywistej kopii obiektu w oparciu o jego model cyfrowy. U ytecznoœæ projektu potwierdzona zosta³a ankietami z warsztatów, w których u ytkownicy muzealni wypowiadaj¹ siê jednoznacznie pozytywnie w kierunku stosowania opracowanego systemu do dokumentacji, identyfikacji, wizualizacji i badañ naukowych. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy szego

47 Rezultaty, uwagi i wnioski: Projekt pozwoli³ na realizacjê nowatorskiego systemu pomiarowego pozwalaj¹cego w nowy jakoœciowo sposób dokumentowaæ obiekty dziedzictwa kulturowego. Prace rozpoczête w ramach projektu bêd¹ kontynuowane w ramach nowych wniosków o finansowanie ze wzglêdu na bardo du e zainteresowanie œrodowiska muzealniczego opracowan¹ technologi¹. Research on digitization and 3D reconstruction of European cultural heritage Project data Number: PL0097 Title: Research on digitization and 3D reconstruction of European cultural heritage Realizing unit: Warsaw University of Technology, Faculty of Mechatronics, Institute of Micromechanics and Photonics Time of duration: Finance summ (total): euro, euro Direct target: The aim of the project is to broaden the knowledge concerning innovative methods, which in a quantitatively and qualitatively new manner allow for digitization, digital processing and copying of digital three-dimensional objects, particularly those belonging to the European cultural heritage. The research carried out under the project will focus on creation of: a set of integrated measurement methods for digitization of shape, color and reflection characteristics in a single process, a set of methods and algorithms for data processing in order to prepare the measurement results for end-use applications (documentation for museums, presentation in virtual reality, objects copying), a collection of methods to perform the actual copies of objects with particular emphasis put on preserving the right color and texture. Realized tasks description: During project implementation, an integrated measuring system was created combining the measurement of surface shape, color and angular scattering characteristics on the surface. In addition, algorithms to automate the data processing for three-dimensional presentation of data in real-time and volumetric printing were developed. A post was created for 3D print reproduction. During project development, two versions of the measuring system have been designed, constructed and tested (before and after the optimization) and a data format has been developed for the purpose of archiving cultural heritage objects. As part of designing processing methods for measurement data, their implementation and testing, three main project goals have been carried out: creating a virtual model for visualization purposes, creating a copy for archiving museum resources, creating a printed copy of the object based on its digital model. Achieved results, remarks and conclusions after project realisation: The project enabled the implementation of an innovative measuring system allowing a qualitatively new way of documentation for cultural heritage objects. The work originated under the project will be continued under the new proposals for funding, due to the very high interest from the museum and art society. 45

48 Kompetencje cywilizacyjne i zrównowa ony rozwój regionów w Polsce (COMPETE) Seminarium zrealizowane w ramach projektu. 46 Dane projektu Nr projektu: PL0104 Tytu³: Kompetencje cywilizacyjne i zrównowa ony rozwój regionów w Polsce (COMPETE) Jednostka realizuj¹ca: Wydzia³ Nauk Ekonomicznych, Uniwersytet Warszawski Czas trwania: 2008 r r. Kwota finansowania: euro, w tym z polskiego Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wy szego Jednostka partnerska: Ostfold University College, Norwegia Cel projektu: Zadaniem projektu by³o zidentyfikowanie czynników, które hamuj¹ rozwój cywilizacyjny i ograniczaj¹ udzia³ obywateli i wspólnot lokalnych w procesie technologicznego, komunikacyjnego i spo³ecznego wzrostu. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy szego

49 Projekt stosowa³ holistyczne podejœcie do badania kwestii rozwoju regionalnego, uwzglêdniaj¹c koncepcjê kompetencji cywilizacyjnych jako katalizatora lokalnych przemian spo³eczno- -ekonomicznych. G³ównym narzêdziem do realizacji celu projektu by³a przeprowadzona w piêciu regionach Polski, w blisko 2,5 tys. gospodarstwach domowych ankieta, która mierzy³a poziom kompetencji cywilizacyjnych w kilkunastu obszarach jak np.: aktywnoœæ na rynku pracy, zdrowie, ekologia, postawa obywatelska, dzia³alnoœæ spo³eczna, tolerancja, zaufanie czy pogl¹dy polityczne. Tak szeroki zakres tematyki badawczej pozwoli³ na dog³êbne analizy czynników, które maj¹ wp³yw na zró nicowanie spo³eczne i zrównowa ony rozwój regionalny. Projekt by³ realizowany we wspó³pracy z partnerem norweskim Østfold College oraz partnerem polskim Instytutem Ekonomii i Zarz¹dzania Uniwersytetu Jagielloñskiego w Krakowie. W czasie realizacji poszczególnych zadañ zespó³ projektu COMPETE skupia³ jednak tak e przedstawicieli wielu innych œrodowisk akademickich, reprezentuj¹cych ró norodne dyscypliny naukowe ekonomiê, prawo czy socjologiê. Prowadzone dzia³ania badawcze doprowadzi³y tak e do wspó³pracy ze statystykami oraz metodologami badañ spo³ecznych. Rezultaty, uwagi i wnioski: W ramach projektu odby³o siê dwadzieœcia osiem seminariów krajowych oraz dwa warsztaty miêdzynarodowe. Drugie warsztaty odby³y siê w listopadzie 2010 roku i podsumowywa³y wyniki projektu. Warsztatom towarzyszy³a wystawa malarstwa Artura Chacieja pt. Cz³owiek i cywilizacja (strona warsztatów: Zosta³y wydane dwie pozycje ksi¹ kowe, kolejne trzy s¹ w przygotowaniu. Projekt opiera³ swoj¹ bie ¹c¹ dzia³alnoœæ na portalu internetowym, gdzie zespó³ zamieszcza³ opracowane materia³y. W ramach badañ nad rozwojem regionalnym powsta³ jeden doktorat, zosta³ zebrany dorobek naukowy do jednej pracy habilitacyjnej. Badacze prezentowali swoje wyniki na miêdzynarodowych konferencjach, publikowano artyku³y naukowe na stronach projektu: Seminarium zrealizowane w ramach projektu. 47

50 Civilizational competences and sustainable development of regions in Poland (COMPETE) 48 Project data Number: PL0104 Title: Civilizational Competences and Sustainable Development of Regions in Poland (COMPETE) Realizing unit: Faculty of Economic Sciences, University of Warsaw Time of duration: Finance summ (Total): euro, including from the Ministry of Science and Higher Education of Poland Partner unit: Østfold University College, Norway Direct target: The aim of the project was to identify the factors which hinder civilizational development and prohibit the inclusion of citizens and local communities into the process of technological, communicational and social growth. Realized tasks description: The project used a holistic approach to researching issues related to regional development. It used the concept of civilizational competence as a catalyst of local socio-economic change. The main reserach tool used to reach the objective of the project was a survey conducted in nearly 2500 households in five regions of Poland. The questionnaire measured civilizational competence in over a dozen areas such as e.g.: labor market activity, health, environmental awareness, participation civil society, social activity, tolerance, trust or political preferences. Such a wide scope of topics allowed for an in-depth analysis of factors, which affect social diversity and sustainable regional development. The project was completed in cooperation with a Norwegian partner Ostfold College as well as with a partner form Poland the Institute for Economics and Management at the Jagiellonian University in Cracow. During the completion of specific tasks, the COMPETE project team also included representatives of other academic institutions, who came from such disciplines as economics, law or sociology. Undertaken research activities also lead to a cooperation with statisticians and experts in social reserach methodologies. Achieved results, remarks and conclusions after project realisation: During the course of the project 28 national seminars and two international workshops have been organized. The second workshop took place in Novermber 2010 in Warsaw, Poland and summarized the research findings. The workshop was accompanied by an exhibition of paintings by Artur Chaciej, entitled The Human and Civilization (workshop s webpage: Two books concerning the projects thematic scope have already been published, three others are in preparation for print. The project s communication and everyday exchange of findings was based on an internet portal, where the team published works in progress. In the topic of regional development one PhD thesis has been defended, reserach material for one habilitation has been gathered. Researchers involved in the project have presented their papers at international conferences and published articles. Project s website: Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy szego

51 Biosensory komórkowe dla zautomatyzowanego monitoringu zanieczyszczeñ œrodowiska Dane projektu Nr projektu: PL0107 Tytu³: Biosensory komórkowe dla zautomatyzowanego monitoringu zanieczyszczeñ œrodowiska Jednostka realizuj¹ca: Instytut Biologii Medycznej Polskiej Akademii Nauk Czas trwania: lipiec 2007 r. kwiecieñ 2011 r. Kwota finansowania: euro Cel projektu: Celem projektu by³o wytworzenie technologii monitorowania ska eñ œrodowiskowych, opartej na baterii testów laboratoryjnych wykorzystuj¹cych jako biosensory ywe komórki. W ramach projektu, planowano udoskonalenie i zaadaptowanie istniej¹cych testów FCC i OXIBIOS, wykrywaj¹cych odpowiednio immunotoksycznoœæ oraz zdolnoœæ do indukowania szoku oksydacyjngo przez zwi¹zki chemiczne do potrzeb monitoringu œrodowiskowego, oraz uzupe³nienie baterii stosowanych testów o biosensory wykrywaj¹ce obecnoœci substancji hormonopodobnych oddzia³uj¹cych z j¹drowymi receptorami dla hormonów sterydowych (NHRTox). Testy oparte na ywych biosensorach wykrywaj¹ obecnoœæ substancji toksycznych o nieznanej strukturze. Rozwój tego typu testów w zminiaturyzowane systemy o wysokiej przepustowoœci, pozwala uzyskaæ technologiê zdoln¹ do monitorowania œrodowiska na obecnoœæ zagro enia wynikaj¹cego z emisji do œrodowiska szkodliwej substancji o nieznanej nam budowie, lub z³o onej mieszaniny znanych substancji. Zatem technologia, któr¹ rozwiniêto w ramach tego projektu jest szczególnie przydatna do wykrywania mieszanych zagro eñ toksycznych np. sytuacji, w której Grupa pracująca nad projektem. kombinacja kilku sk³adników, z których aden nie przekracza wartoœci uznanej za toksyczn¹, wywiera efekt toksyczny poprzez addytywne lub synergistyczne po³¹czenia ich aktywnoœci biologicznych. W podsumowaniu projekt pozwoli³ na rozwój baterii opartych na biosensorach komórkowych testów toksycznoœci in vitro do badania próbek œrodowiskowych, która jest cennym, praktycznym i uzasadnionym ekonomicznie rozwi¹zaniem technicznym, które w istotnym stopniu poprawia nasze mo liwoœci przewidywania ryzyka dla ludzkiej populacji zwi¹zanego z zanieczyszczeniem œrodowiska. Rezultaty, uwagi i wnioski: Realizacja projektu pozwoli³a uzyskaæ unikalne doœwiadczenie w stosowaniu opartych na biosensorach komórkowych pomiarach do badania ró nych 49

52 skomplikowanych próbek. W pracach nad miniaturyzacj¹ testów, zdefiniowano optymalny do próbek œrodowiskowych standard, jako format p³ytki 96 pozycyjnej i rozwiniêto w pe³ni zautomatyzowane protoko³y pomiarowe. Bateria testów wzbogaci³a siê o nowe komponenty i zosta³a walidowana przy u yciu setek substancji i próbek referencyjnych. Wreszcie, co niezwykle istotne, wyniki walidacji technologii zosta³y opublikowane w wielu czasopismach naukowych. Cellular biosensors for automated monitoring of environmental pollution 50 Project data Number: PL0107 Title: Cellular biosensors for automated monitoring of environmental pollution Realizing unit: Institute of Medical Biology of the Polish Academy of Sciences Time of duration: July 2007 April 2011 Finance summ (Total): euro Direct target: The aim of the project was a development of technology of environmental pollution monitoring based on a battery of laboratory tests utilizing living cells as biosensors. Within project execution two preexisting tests FCC and OXIBIOS detecting respectively chemically mediated immunotoxicity and oxidative stress were improved and adapted for requirement of environmental monitoring and novel biosensors based test detecting hormone-like activity of chemical compounds interacting with nuclear hormone receptors (NHRTox) was developed. Realized tasks description: Toxicity tests that depends on living cellular biosensors are detecting the presence of toxicant of unknown chemical structure. Development of such laboratory tests into high throughput automated miniature systems resulted in technology capable for monitoring of environment for the presence of danger mediated by previously uncharacterized chemical structures or by complex composition of known structures. Thus the technology that we developed executing this project is especially useful for detecting mixed toxicity of multiple toxic compounds present in the sample at subtoxic concentration mediating toxic effects by combined additive or synergistic biological effects. In summary the project allowed for development of battery of cellular biosensors based in vitro toxicity testing for characterization of environmental samples that is valuable, practical, and economically sound technology greatly improving our ability to predict environmental pollution related risk for human population Achieved results, remarks and conclusions after project realisation: Upon completion of the project we have gain substantial and unique experience in application of cellular biosensors based assays for different complex type of samples such as airborn particulate matter from ambient air and from industrial sites close to toxic emission sources, plant tissues, water from lakes and river, and water processing plants. We have also defined the optimum scale of tests miniaturizing them into unified 96 well plate format and established fully automated experimental protocols. Our battery of biosensors tests have been enlarged by additional components and validated using hundreds of chemical and environmental standards. Last but not the least technology validation results have been published in multiple publications in scientific journals. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy szego

53 U progu doros³ego ycia: zdrowie i jakoœæ ycia m³odzie y w zró nicowanym spo³ecznie i ekonomicznie œrodowisku Dane projektu Nr projektu: PL0255 Tytu³: U progu doros³ego ycia: zdrowie i jakoœæ ycia m³odzie y w zró nicowanym spo³ecznie i ekonomicznie œrodowisku Jednostka realizuj¹ca: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Czas trwania: kwiecieñ 2008 r. kwiecieñ 2011 r. Kwota finansowania: euro ( euro oraz euro) Jednostka partnerska: Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Univeristet i Agder w Kristiansand w Norwegii Cel projektu: Kompleksowa ocena stanu zdrowia i jakoœci ycia m³odych ludzi w prze³omowym okresie ycia (m³odzieñczy i dorastania, wiek lat), w zale noœci od statusu spo³eczno-ekonomicznego rodzin, w których siê wychowuj¹ oraz w³asnych zachowañ zwi¹zanych ze zdrowiem, przede wszystkim zachowañ ryzykownych dla zdrowia. Zadania badawcze: ocena stanu rozwoju fizycznego, stopnia od ywienia i nieprawid³owoœci ywieniowych, czêstoœæ wystêpowania chorób przewlek³ych, ocena jakoœci ycia m³odzie y zwi¹zanej ze zdrowiem fizycznym i psychicznym oraz funkcjonowaniem w rodzinie i relacjami z rodzicami, rówieœnikami i spo³ecznoœci¹ lokaln¹. Wprojekcie wykonano pierwsze kompleksowe badania zdrowia i jakoœci ycia m³odzie y w Wielkopolsce, w zale noœci od statusu spo³eczno-ekonomicznego rodzin, w których wychowuj¹ siê m³odzi ludzie oraz w³asnych zachowañ zwi¹zanych ze stylem ycia. Po raz pierwszy zbadano stan zdrowia i jakoœæ ycia m³odzie y w regionie z punktu widzenia prawid³owego wzrastania, sprawnoœci i wydolnoœci fizycznej, a tak e (co wykonywano do tej pory) wystêpowania chorób przewlek³ych. Okreœlono potrzeby zdrowotne m³odzie y w regionie. Po raz pierwszy wykonano szczegó³owe badania na temat spo³ecznych uwarunkowañ ycia m³odzie y oraz podejmowanych przez m³odych ludzi zachowañ ryzykownych dla zdrowia, jak palenie papierosów, picie alkoholu, stosowanie narkotyków, dopalaczy i anabolików oraz podejmowanie zbyt wczeœnie, oraz w sposób nieodpowiedzialny aktywnoœci seksualnej. Oceniono samopoczucie i zdrowie emocjonalne m³odych ludzi. Przeprowadzono pierwsze w Polsce, i jedne z nielicznych w Europie, epidemiologiczne badania czêstoœci wystêpowania wirusów brodawczaka, opryszczki i cytomegalowirusa wœród m³odzie y. Po raz pierwszy w Polsce wykonano siatki centylowe do oceny sk³adu cia³a m³odzie y, przede wszystkim stopnia ot³uszczenia, przydatne w ocenie ryzyka chorób zwi¹zanych z zaburzeniami od ywiania oraz tzw. zespo³u metabolicznego. Rezultaty, uwagi i wnioski: Opracowano kompleksowy profil zdrowotny ch³opców i dziewcz¹t w wieku lat w Wielkopolsce, obejmuj¹cy zarówno pozytywne wskaÿniki zdrowia, jak wzrastanie cech 51

54 Wykonawcy projektu ADOPOLNOR po zakończonym seminarium naukowym. Poznań, 23 lutego fizycznych oraz sprawnoœæ i wydolnoœæ fizyczn¹, jak i negatywne schorzenia i nieprawid³owoœci. Na podstawie danych antropometrycznych, skonstruowano siatki centylowe do oceny nieprawid³owoœci rozwojowych: niedowagi, nadwagi i oty³oœci oraz nadciœnienia têtniczego krwi, które umo liwi¹ odpowiednio wczesne zdiagnozowanie tych nieprawid³owoœci i w razie potrzeby podj¹æ leczenie. Nowoœci¹ s¹ przygotowane siatki centylowe do oceny zmiennoœci sk³adu cia³a z wiekiem. Stanowiæ one mog¹ narzêdzie pomocnicze w diagnozowaniu chorób spowodowanych nieprawid³owoœciami ywienia oraz tzw. zespo³u metabolicznego. Wykreœlono mapy zachorowañ pomocne w podejmowaniu decyzji zwi¹zanych z promocj¹ i prewencj¹ zdrowia. Na podstawie przeprowadzonych badañ opracowano poradnik dla lekarzy rodzinnych i pielêgniarek, a tak e rodziców i m³odzie y, który stanowiæ bêdzie podstawê do uwzglêdniania tego najbardziej wra liwego, ze wzglêdu na zachowania prozdrowotne, okresu ycia cz³owieka w programach promocji i ochrony zdrowia. Oczekuje siê, e d³ugofalowe skutki tego projektu powinny byæ widoczne w podejmowaniu kampanii na rzecz zdrowych zachowañ wœród m³odzie y w regionie, a w konsekwencji zmniejszenie liczby m³odych ludzi podejmuj¹cych zachowania ryzykowne dla zdrowia. Rezultaty projektu powinny przyczyniæ siê do podwy szenia œwiadomoœci ryzyka zachorowañ na choroby cywilizacyjne wœród m³odzie y w zwi¹zku z ryzykownymi zachowaniami, a tak e uœwiadomiæ rodzicom rolê rodziny, nauczycielom rolê szko³y a w regionie znaczenie regionalnej s³u by zdrowia. Wyznaczono kierunki dalszych badañ, które bêd¹ realizowane w najbli szej przysz³oœci. S¹ to: kontynuacja badañ nad zachowaniami m³odzie y szkodliwymi dla zdrowia; badania nad sposobami radzenia sobie ze stresem w rodzinie, szkole, s¹siedztwie; edukacja zdrowotna m³odzie y i propagowanie prozdrowotnego stylu ycia; badania nad zmianami koniecznymi do zapewnienia m³odym ludziom ycia w zdrowszym spo³eczeñstwie. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy szego

55 Mapa zachorowań na nowotwory złośliwe u chłopców (a) i dziewcząt (b) w wieku 0-19 lat mieszkańców Wielkopolski. At the doorstep to adulthood: adolescent health and quality of life in a variety of socio-economic backgrounds Project data Number: PL0255 Title: At the doorstep to adulthood: adolescent health and quality of life in a variety of socio-economic backgrounds Realizing unit: Adam Mickiewicz University Time of duration: April 2008 April 2011 Finance summ (Total): euro ( euro and euro) Partner unit: Poznañ University of Medical Sciences, Poznañ Poland Univeristet i Agder, Kristiansand Norway Direct target: A comprehensive assessment of young people s health and quality of life in a breakthrough stage of life (juvenile and adolescence, age years) depending on the socio-economic status of families in which they raise and their own health-related behaviours, particularly risky behaviours for health. Evaluation of health-related quality of life of adolescents (physical, emotional and functional domains), their functioning in the family and relationships with parents, peers and community. Research tasks: assessment of physical growth and development, nutritional status and nutritional deficiencies, the prevalence of chronic diseases. 53