BLISKOŚĆ OJCA KOŚCIÓŁ Z EUCHARYSTII ENCYKLIKI EKLEZJOLOGICZNE. Paweł Bortkiewicz TChr bortkiewicz@gmail.com

Transkrypt

1 BLISKOŚĆ OJCA KOŚCIÓŁ Z EUCHARYSTII ENCYKLIKI EKLEZJOLOGICZNE Paweł Bortkiewicz TChr bortkiewicz@gmail.com

2 ENCYKLIKI EKLEZJOLOGICZNE Slavorum apostoli Redemptoris missio Ut unum sint Redemptoris Mater Ecclesia de Eucharistia

3 KONTEKST Karol Wojtyła czynnie zaangażowany w Sobrór Watykański II, zwł. w Konstytucję Gaudium et spes czas po Vaticanum II pluralizm osłabienie impetu misyjnego Kościoła demokratyzacja Wir sind Kirche

4 KONTEKST "My jesteśmy Kościołem" - początki w "referendum kościelnym" w Austrii z 1995 zainicjowanych aferą pedofilską związaną z wiedeńskim kard. Groerem organizatorami "referendum kościelnego" - teologowie, nauczyciele religii, progresywni księża oraz katoliccy intelektualiści. organizatorzy postulaty nowemu przew. episkopatu Austrii, bp Johannowi Weberowi. na początku 1996 episkopat odrzucił żądania do 2007 roku pod postulatami "referendum kościelnego" podpisało się już 3,5 mln osób z Austrii, Niemczech i Południowego Tyrolu "My jesteśmy Kościołem - oddziały i przedstawicielstwa w ponad 40 krajach na wszystkich kontynentach

5

6 KONTEKST Postulaty "referendum kościelnego" Równouprawnienie wszystkich wierzących, przezwyciężenie przepaści pomiędzy duchownymi a laikami. Współdecydowanie Kościoła lokalnego przy wyborach biskupich. Współdecydowanie kobiet we wszystkich gremiach kościelnych. Powołanie do życia urzędu Stałego Diakonatu dla kobiet. Umożliwienie kobietom przyjmowania święceń kapłańskich. Celibat możliwość wolnego wyboru. Uznanie prymatu sumienia człowieka w decyzjach dotyczących dziedziny etyki seksualnej.

7 KONTEKST Postulaty "referendum kościelnego" Zróżnicowanie podejścia (oceny moralnej) w stosunku do środków antykoncepcyjnych i środków aborcyjnych. Więcej otwartości w miejsce stereotypowych sądów (na przykład w kwestii podejścia do stosunków przedmałżeńskich czy zjawiska homoseksualizmu). W miejsce koncentrowania się na problemach moralności seksualnej, przeniesienie tego akcentu oraz większe zaangażowanie się na inne palące tematy (m.in. pokoju, sprawiedliwości społecznej, ekologii). Radosna Nowina w miejsce "grożącego palca Bożego". udzielanie komunii rozwiedzionym, interkomunia z protestantami.

8 KOŚCIÓŁ W WIZJI JANA PAWŁA II

9 TRYNITARNE ŹRÓDŁO WIELKICH DZIEŁ KOŚCIOŁA Jan Paweł II: źródło uniwersalizmu, powszechności i katolickości Kościoła = odwzorowanie tajemnicy Trójcy Świętej w mistycznej wspólnocie Ludu Bożego uniwersalizm Kościoła odpowiada prawdzie o Bogu jako Stwórcy wszystkiego i Odkupicielu wszystkich powszechność, katolickość = odzwierciedlenie i realizacja miłosiernej miłości Ojca, której ukazywanie stanowi mesjański program Chrystusa i podstawowe zadanie jego uczniów

10 TRYNITARNE ŹRÓDŁO WIELKICH DZIEŁ KOŚCIOŁA historia zbawienia nie toczy się poza Kościołem jego misja wywodzi się z posłannictwa Chrystusa i należy do zbawczego planu Ojca mistyczna wspólnota wiernych stanowi centrum, z którego wychodzą drogi zbawienia, jest więc jego sakramentem, zwornikiem, ośrodkiem promieniowania sakrament Kościoła umożliwia wszystkim pełne uczestnictwo w misterium Chrystusa tj. udział w Jego wstępowaniu do Ojca

11 KOŚCIÓŁ W WIZJI JANA PAWŁA II trudno jest podać definicję Kościoła Sobór Watykański II w KK: Lud Boży, o hierarchia Kościoła, świeccy, zakony, Lud Boży w drodze razem z Maryją, Matką Jezusa Chrystusa i Matką Kościoła Jan Paweł II cd. przemyśleń Pawła VI z Ecclesiam suam, wywodów KK, a także autorskie rozważania i przemyślenia o Kościele papież widzi Kościół w trojakich ramach: jako Tajemnicę (Ecclesia-Mysterium), jako komunię (Ecclesia-Communio) jako posłannictwo (Ecclesia-Missio)

12 KOŚCIÓŁ JAKO TAJEMNICA Kościół jest Misterium Boga Ojca przez Jezusa Chrystusa w Duchu Świętym, jest niejako znakiemsakramentem zjednoczenia z Bogiem dostęp do tej Tajemnicy został nam wysłużony przez Jezusa Chrystusa na krzyżu, faktyczny zaś dostęp umożliwia nam Duch Święty możliwe dzięki sakramentowi chrztu świętego z udziału w tej wspólnocie wypływa obowiązek dążenia do świętości powołanie do świętości - zaproszeniem do coraz głębszego uczestnictwa w życiu Boga w Trójcy Świętej Jedynego, co oznacza i przewyższa spełnienie wszystkich pragnień człowieka, ale jest równocześnie zaproszeniem do wewnętrznej przemiany serca, czyli do świętości

13 Święci nie przemijają. Święci żyją świętymi i pragną świętości (...). Nie lękajcie się być świętymi! Uczyńcie kończący się wiek i nowe tysiąclecie erą ludzi świętych!.

14 Bóg [ ] pragnie, aby wszyscy byli święci! Młodzi Przyjaciele, miejcie świętą ambicję być świętymi, tak jak On jest święty! Orędzie na XV Światowe Dni Młodzieży, r.

15 KOŚCIÓŁ JAKO TAJEMNICA Tajemnica Kościoła tkwi jeszcze w czymś innym: w człowieczeństwie Jezusa Chrystusa tak jak Jezus Chrystus, Bóg - Człowiek, tak też i Kościół, Jego Mistyczne Ciało będzie się składało z pierwiastków Bożego i ludzkiego Kościół to przedłużenie Wcielenia Boskiej Osoby Słowa Kościół jest nie tylko duchową wspólnotą ale jest również instytucją i jako instytucja - jest tak samo tajemnicą.

16 KOŚCIÓŁ JAKO TAJEMNICA Chrystus nie mógłby być obecny w społeczności, jaką jest Kościół, gdyby brakowało w niej ludzkiego ładu, stworzonego przez Ducha Świętego

17 KOŚCIÓŁ JAKO TAJEMNICA instytucja z hierarchią jest związana z Duchem Świętym - por. Dz: o hierarchii ustanowionej przez Ducha Świętego (Dz 20,28), = hierarchia, która złączona z Piotrem mogła wyrzec, napisać i utrwalić słowa: Postanowiliśmy bowiem Duch Święty i my (Dz l5,28) hierarchia ta bierze w szczególny sposób udział w nauczycielskiej, kapłańskiej i pasterskiej funkcji Chrystusa = też tajemnicą

18 KOŚCIÓŁ JAKO KOMUNIA - WSPÓLNOTA u podstaw tej komunii - zjednoczenie z Bogiem przez Jezusa Chrystusa w Duchu Świętym zjednoczenie wiernych między sobą (por. KK 1) Kościół jako komunia coś więcej niż sama wspólnota zjednoczenie wszystkich, które łączy się Trójcą Przenajświętszą wyłączenie się z tej komunii -wspólnoty - niemożliwe bez szczególnego grzechu bezbożności, powodującego w każdym wypadku "excommunię" - excommunicatio. wejście do komunii Kościoła jest jednorazowe, ale żeby w niej pozostać, trzeba ją "budować"

19 KOŚCIÓŁ JAKO KOMUNIA - WSPÓLNOTA Komunię tę budujemy przez Słowo Boże, czytane i realizowane w życiu, każdy sakrament, który powoduje jedność i spoistość tej budowli, zwłaszcza przez Eucharystię [źródłem i szczytem życia chrześcijańskiego (por. KK 6,11)] życie i trwanie w miejscach o charakterze geograficznym [diecezje i parafia] święte czasy [niedziela i święta chrześcijańskie, poszczególne okresy roku liturgicznego]

20 KOŚCIÓŁ JAKO KOMUNIA - WSPÓLNOTA Kościół - komunię budują cnoty, zwłaszcza wiara, nadzieja i miłość cnoty - na równi z sakramentami jako konstytutywne elementy Kościoła (KK 11) cnoty należą do tzw. charyzmatów większych

21 KOŚCIÓŁ JAKO POSŁANNICTWO Kościół bez posłannictwa i bez jego wypełnienia, nie byłby prawdziwym i pełnym Kościołem. Jest on z samej natury misyjny zadaniem biskupów, kapłanów, diakonów, członków zakonów, świeckich jest głoszenie i dawanie świadectwa o dobrej i radosnej wieści, o wybraniu każdego ochrzczonego, o miłosierdziu i miłości Boga = obowiązkiem wszystkich inna będzie rola biskupów i kapłanów, inna świeckich akcent na działalność świeckich katolików

22 KOŚCIÓŁ JAKO POSŁANNICTWO odpowiedzialność Kościoła za świat w przepowiadaniu Ojca Świętego nie ma zgody ani na Kościół elitarny, ani na jakiekolwiek ograniczenie tematyki zainteresowań Kościoła są natomiast ogromne przestrzenie prawdy i dobra, do których mają prawo wszystkie dzieci Boże troska Kościoła o wszystko, co dotyczy człowieka, rozwój jego osobowości, odpowiednie wykorzystanie otrzymanych od Stwórcy darów, a także kwestie społeczne

23 KOŚCIÓŁ JAKO POSŁANNICTWO Kościół ma zadanie kierowania całej ludzkości w stronę tajemnicy Chrystusa Pawłowe Jakże mieli usłyszeć, gdy im nikt nie głosił? (Rz 10, 14) wezwanie do hojnego przekazywania Dobrej Nowiny wszystkim, a szczególnie niewierzącym

24 KOŚCIÓŁ JAKO POSŁANNICTWO specyficzne, personalistyczne uzasadnienie troska o każdego człowieka, pomoc każdemu w odpowiednim wykorzystaniu posiadanych darów, którego ostatecznym uwieńczeniem ma być przecież wieczność ewangelizacja narodów znajduje się w służbie prawdy. jest odpowiedzią Kościoła na wpisane w naturę ludzką powszechne prawo do prawdy powszechność zbawienia zobowiązuje Kościół, aby czynił je dostępnym dla wszystkich

25 KOŚCIÓŁ JAKO POSŁANNICTWO Ojciec Święty wyraźnie przeciwstawia - poglądom, które umniejszają odpowiedzialność Kościoła za zbawienie świata pozostawiając je przede wszystkim Bogu dostępnym drogom Kościół jako katolicki jest odpowiedzialny za każdą prawdziwą wartość ludzką, za realizację prawa Bożego gwarantującego rozwój człowieka, za wprowadzanie pokoju i sprawiedliwości

26 KOŚCIÓŁ JAKO POSŁANNICTWO Jan Paweł II: poza Kościołem nie ma zbawienia bez Kościoła nie ma zbawienia chodzi o łaskę Chrystusa - jest ona udzielana zawsze i wyłącznie na mocy dokonanego przez Niego odkupienia i w odniesieniu do Kościoła

27 KOŚCIÓŁ Z EUCHARYSTII PRZEZ EUCHARYSTIĘ

28 STRUKTURA OFIARY EUCHARYSTYCZNEJ Struktura ofiary eucharystycznej sprawowanej przez Kościół odsłania swoisty proces i jego etapowość: włączamy się stopniowo w rytm nawrócenia, daru z samego siebie i komunii.

29 STRUKTURA OFIARY EUCHARYSTYCZNEJ obrzęd chrześcijański - odsłonięciem pewnej procesowości całej ludzkiej egzystencji człowiek przynosi własne, autentyczne grzeszne ja, aby Bóg Zbawca uleczył je i oczyścił swoją mocą = akt prawdy wobec Boga, siebie i innych ludzi = podstawowy warunek Eucharystii

30 STRUKTURA OFIARY EUCHARYSTYCZNEJ rozważanie naszego własnego życia, odsłonięte w przykładach życia Ludu Bożego i w życiu Jezusa Chrystusa pragnienie konkretnego wcielania ideałów Jezusa Chrystusa przez wszystkie codzienne życiowe decyzje do naszej egzystencji pragnienie wsparte decyzją musi oczywiście liczyć się z konsekwencjami związanymi z życiem Jezusa, [krzyż, męka, śmierć, ale i zmartwychwstanie] tylko Bóg - może, jest w stanie skutecznie napełniać je treścią "abyśmy już więcej nie żyli dla siebie, lecz dla Tego, który za nas umarł i zmartwychwstał od Ciebie, Ojcze, zesłał Ducha Świętego jako pierwszy dar dla wierzących, aby spełniając swoje dzieło na świecie, doprowadził go do pełnej świętości".

31 STRUKTURA OFIARY EUCHARYSTYCZNEJ Modlitwa Pańska - otwiera obrzęd komunii doskonale wyraża istotę uświęcenia człowieka - dokonuje się w jedności z Ciałem i Krwią Chrystusa, gdzie, napełnieni Duchem Świętym stanowią już tylko jedno ciało, jedną Eucharystię z i w Chrystusie Jezusie

32 STRUKTURA OFIARY EUCHARYSTYCZNEJ przyznanie się człowieka do swojego ubóstwa jako stworzenia, w dodatku stworzenia grzesznego, o którym jednak Bóg wciąż pamięta i które nieustannie zachęca, do wyjścia, paschy, przez ofiarę Chrystusa z mroków ku cudownemu światłu zakończenie obrzędu eucharystycznego przypomina człowiekowi o punkcie wyjścia;

33 Jan Paweł II ukazuje, że Kościół Tajemnica, Wspólnota i Misja wyrasta z dynamiki Eucharystii ta dynamika >> niż ruch demokratycznego Kościoła ta dynamika do świętości, nie do doskonałości społeczno-charytatywnej ta dynamika wskazuje na model Kościoła

34 OBRAZ KOŚCIOŁA WEDŁUG JANA PAWŁA II A MODELE EKLEZJOLOGICZNE

35 OBRAZ KOŚCIOŁA WEDŁUG JANA PAWŁA II A MODELE EKLEZJOLOGICZNE funkcjonujące modele eklezjologiczne (kard. Avery Dulles SI): instytucja, mistyczna komunia, sakrament, sługa, herold wspólnota uczniów Chrystusa.

36 OBRAZ KOŚCIOŁA WEDŁUG JANA PAWŁA II A MODELE EKLEZJOLOGICZNE Jan Paweł II: nie obrazy bezosobowe [instytucja, świątynia, winna latorośl itp.] Lud Boży Nowego Przymierza jako wspólnotę żywych osób Kościół jest dynamiczny, podporządkowany przede wszystkim zadaniom, a nie strukturze; misja determinuje jego widzialną strukturę

37 OBRAZ KOŚCIOŁA WEDŁUG JANA PAWŁA II A MODELE EKLEZJOLOGICZNE główne nurty myśli eklezjologicznej Papieża - posłannictwo i osobową więź wspólnoty wiernych Kościół trwa przez wieki w komunii z Chrystusem i tworzy wspólnotę kultu Boga w Duchu i prawdzie podstawą jego trwałości i zwartości jest jedność Syna Bożego z Ojcem nieprzemijający dar, który będzie udzielany do końca wieków nadprzyrodzona więź spajająca Kościół nie jest jednak niezależna od postawy wiernych

38 OBRAZ KOŚCIOŁA WEDŁUG JANA PAWŁA II A MODELE EKLEZJOLOGICZNE troska Kościoła o świat i ludzkość model Kościoła sługi Gaudium et spes - pomaganie wszystkim i budzenie w ten sposób nadziei Królestwa Bożego Jan Paweł II - służba w aspekcie przywracania i rozwoju pełni człowieczeństwa Kościół nie istnieje (...) i nie pracuje dla samego siebie, lecz pozostaje w służbie ludzkości powołanej do Boskiego synostwa w Chrystusie

39 OBRAZ KOŚCIOŁA WEDŁUG JANA PAWŁA II A MODELE EKLEZJOLOGICZNE model Dullesa dotyczy przede wszystkim zewnętrznego aspektu starań o dobro ludzkości Kościół Jana Pawła II wprowadzanie wartości Królestwa: sprawiedliwości i pokoju przez realizację prawa Bożego, ale i miłosierdzia dla świata, Kościół - sługa wartości duchowych i społecznych ich wprowadzaniu nie może towarzyszyć dyplomatyczne milczenie o Chrystusie, ale świadectwo o wielkich dziełach Pana.

40 OBRAZ KOŚCIOŁA WEDŁUG JANA PAWŁA II A MODELE EKLEZJOLOGICZNE Kościół głoszący Zbawiciela herold wiele sformułowań Jana Pawła II - misyjność Kościoła i przynaglającą potrzebę głoszenia prawdy Kościół jest posłany po to, aby iść głosząc Ewangelię i dając o niej świadectwo aż po krańce ziemi Kościół, nawet jeśli nie odnosi sukcesów, nie może ustawać w głoszeniu Dobrej Nowiny wszystkim narodom samo przepowiadanie jest więc ważniejsze niż ewentualny skutek

41 OBRAZ KOŚCIOŁA WEDŁUG JANA PAWŁA II A MODELE EKLEZJOLOGICZNE Model Dullesa cechy starotestamentalnego proroka koncentruje się na głoszeniu przyjścia Pana niż na już dokonanym przez Niego dziele zbawienia Kościół herold nie posiada żadnej struktury, istnieje tylko tam i tylko wtedy, gdzie i gdy głosi się słowo Boże Model Jana Pawła II mocno akcentując przepowiadanie, mówi też o powoływaniu i budowaniu struktur eklezjalnych zasadniczym celem Kościoła tak głoszenie Dobrej Nowiny, jak i zakładanie i rozwój wspólnot dynamiczny, zaangażowany w głoszenie Chrystusa i świadectwo ewangelicznej prawdzie, ale oparty też na całej widzialnej strukturze eklezjalnej

42 OBRAZ KOŚCIOŁA WEDŁUG JANA PAWŁA II A MODELE EKLEZJOLOGICZNE Dulles: pomysł przedstawienia Kościoła jako wspólnoty uczniów Chrystusa od Jana Pawła II ten obraz z modelem Kościoła sakramentu. wspólnota uczniów, zjednoczona z Chrystusem, niesie w sobie Jego łaskę i jest jej żywym znakiem jednocześnie jako wspólnota osób wyraża personalistyczny charakter Kościoła i pozwala mówić o obecnej w nim ludzkiej słabości

43 OBRAZ KOŚCIOŁA WEDŁUG JANA PAWŁA II A MODELE EKLEZJOLOGICZNE Jan Paweł II: uczniowie Chrystusa na określenie wiernych Kościoła bycie uczniem Chrystusa = należenie do Kościoła. uczniowie = ci, którzy upodabniają się do Chrystusa, przyoblekają się w Niego (por. Rz 13, 14) przez przyjacielskie obcowanie z Nim. nie utrzymują swojej więzi z Chrystusem każdy z osobna razem tworzą wspólnotę zespoloną miłością w tym modelu znajduje też uzasadnienie misyjność Kościoła. uczniowie - ci, którzy nie tylko wierzą w Chrystusa, ale idą za Nim i pragną poświęcić się Jego dziełu

44 Kościół z Eucharystii i przez Eucharystię Kościół misyjny, Kościół w dialogu