REALIZACJA I EFEKTY POAKCESYJNEGO PROGRAMU WSPARCIA OBSZARÓW WIEJSKICH W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM

Transkrypt

1 REALIZACJA I EFEKTY POAKCESYJNEGO PROGRAMU WSPARCIA OBSZARÓW WIEJSKICH W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM I OGÓLNE INFORMACJE O PROGRAMIE Realizacja Poakcesyjny Program Wsparcia Obszarów Wiejskich (PPWOW) była konsekwencją podpisanej w dniu 7 kwietnia 2006 r. umowy poŝyczki pomiędzy Bankiem Światowym, a Rządem RP, na mocy której 72 mln euro zostały przeznaczone na ten cel. Z tej kwoty 40 mln euro zaplanowano wydatkować na projekty realizowane w 500 gminach całego kraju w ramach Programu Integracji Społecznej (PIS). PPWOW składał się z trzech komponentów: Reformy administracyjnej Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, Kampanii informacyjno-promocyjnej nt procesów integracji społecznej, Programu Integracji Społecznej. W województwie kujawsko-pomorskim oficjalna realizacja PPWOW została zapoczątkowana podpisaniem w dniu 29 października 2007 r. przez Zarząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego i Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej stosownego porozumienia. Do udziału w Programie na podstawie opracowanych wskaźników Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej wytypowało 39 gmin z 12 powiatów naszego województwa. Następnie MPiPS podzieliło alokowaną w ramach PIS kwotę w oparciu o wskaźniki pozwalające ocenić skalę potrzeb występujących w gminie. Dzięki powyŝszemu gminy nie musiały konkurować o środki w ramach Programu, gdyŝ kaŝda z nich miała do swojej dyspozycji z góry wyznaczoną kwotę alokacji (najniŝsza kwota alokacji wynosiła: euro, tj. ponad 160 tys. zł, najwyŝsza kwota: euro, tj. ok. 490 tys. zł). W lutym 2008 r. wybrane gminy podpisały porozumienia z Zarządem Województwa o współpracy przy realizacji Programu i zaczął się proces właściwego wdraŝania PPWOW. Na poziomie regionalnym za realizację Programu odpowiadał Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Toruniu. W drodze konkursu wyłonieni zostali przez MPiPS konsultanci regionalni, którzy słuŝyli pomocą oraz wsparciem w tym zadaniu. 1

2 Gminy realizujące PPWOW w województwie kujawsko-pomorskim Zgodnie z dokonanym podziałem do gmin województwa kujawsko-pomorskiego trafiło łącznie prawie 3 mln euro, tj. ok. 10 mln zł na sfinansowanie projektów z zakresu usług społecznych: dla osób starszych m. in.: usługi opiekuńcze o róŝnym zakresie i charakterze; formy pomocy w okresowym wyręczaniu opiekunów rodzinnych; działalność Klubów Seniora; spotkania i wycieczki integracyjne; dla dzieci i młodzieŝy m. in.: rozwój sieci świetlic środowiskowych; tworzenie klubów młodzieŝowych; róŝne formy zajęć pozalekcyjnych; 2

3 organizacja oferty działań woluntarystycznych; organizacja wypoczynku letniego i zimowego; dla rodzin z dziećmi m. in.: na poradnictwo specjalistyczne m.in. prawne, socjalne, rodzinne oraz pedagogicznopsychologiczne; warsztaty terapeutyczne; mini przedszkola; wspomaganie rodzin w zagospodarowaniu czasu wolnego; usługi łączone m.in.: zajęcia edukacyjne oraz warsztaty; działalność kawiarenek internetowych i internetowych centrów edukacji; upowszechnianie dziedzictwa kulturowego i tradycji; organizowanie imprez integracyjnych. II REALIZACJA PROGRAMU W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM 1. Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Toruniu realizował następujące zadania: opiniowanie (we współpracy z konsultantami regionalnymi) gminnych strategii rozwiązywania problemów społecznych z uwzględnieniem kryteriów wyznaczonych przez MPiPS, akceptacja (we współpracy z konsultantami regionalnymi) Planów Działania i potwierdzanie zgodności planowanych do realizacji usług z zapisami w strategii rozwiązywania problemów społecznych, przekazywanie do Wojewody zbiorczych zestawień wniosków o zaliczki wygenerowanych w systemie MIS celem uruchomienia dotacji, wykorzystanie systemu MIS do monitorowania realizacji Programu w gminach, nadzór nad terminowością i dokładnością wprowadzonych danych przez gminy do systemu MIS w ramach weryfikacji sprawozdań finansowych, generowanie oraz weryfikacja finansowych sprawozdań kwartalnych i rocznych z poziomu województwa, organizacja (we współpracy z konsultantami regionalnymi) konferencji oraz spotkań szkoleniowych. 2. W kaŝdej gminie uczestniczącej w Programie został wytypowany Koordynator Gminny ds. realizacji Programu Integracji Społecznej. Były to osoby zaangaŝowane 3

4 bezpośrednio w nadzór nad przebiegiem Programu w gminie, które dzięki swojemu zaangaŝowaniu i pracy umoŝliwiły sprawną jego realizację. 3. Decyzją wójta / burmistrza we wszystkich gminach realizujących PPWOW zostały powołane zespoły robocze wspierające koordynatorów we wdraŝaniu Programu. W ich skład wchodziły osoby odpowiadające za kreowanie polityki społecznej w gminie i wytyczanie jej kierunków oraz liderzy aktywnie działający na rzecz społeczności lokalnej. 4. Przystępując do Programu 33 gminy (85%) posiadały Gminną Strategię Rozwiązywania Problemów Społecznych przyjętą Uchwałą Rady Gminy. Wszystkie strategie wymagały jednak uzupełnienia w róŝnym zakresie, zgodnie z wymogami Programu. W celu opracowania lub aktualizacji istniejącego dokumentu strategii w 33 gminach województwa kujawsko-pomorskiego zorganizowane były 64 spotkania warsztatowe prowadzone przez trenerów CAL, w których udział wzięli przedstawiciele środowisk samorządowych, instytucji społecznych, organizacji pozarządowych oraz innych działających w obszarze pomocy społecznej, a takŝe liderzy gminni oraz członkowie róŝnych grup nieformalnych. Rezultatem twardym spotkań warsztatowych było wypracowanie w gminach metodą partycypacyjną strategii rozwiązywania problemów społecznych. Uspołeczniony proces tworzenia strategii pozwolił na wszechstronną diagnozę problemów społecznych gminy oraz identyfikację z wypracowanym planem ich rozwiązania. Niewątpliwie równie istotnym efektem warsztatów przeprowadzonych w gminach było pobudzenie mieszkańców do aktywności oraz zintegrowanie społeczności lokalnej. Wszystkie 39 gmin opracowały i przyjęły uchwałą Rady Gminy strategię zgodną z załoŝeniami Programu. 5. W celu sprawnego przekazywania informacji w ramach Programu funkcjonował informatyczny system zarządzania MIS, który umoŝliwiał m.in.: monitoring postępu prac realizowanych w ramach PPWOW, rozliczanie środków finansowych, kontrolę zamówień publicznych, sprawozdawczość finansową i operacyjną. 6. Na mocy Uchwały Nr 22/258/09 Zarządu Województwa Kujawsko Pomorskiego z dnia 19 marca 2009 r. został powołany Komitet Doradczy ds. realizacji Poakcesyjnego Programu Wsparcia Obszarów Wiejskich. W skład Komitetu weszli: Wicemarszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego; Dyrektor Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Toruniu; Dyrektor Departamentu Spraw Społecznych oraz Departamentu Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, Naczelnik Wydziału 4

5 Zarządzania EFS oraz Wydziału Zarządzania PROW w Departamencie Polityki Regionalnej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu; Radna Województwa Kujawsko-Pomorskiego; Dyrektor Wydziału Polityki Społecznej Kujawsko-Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Bydgoszczy; Wójt Gminy Bobrowo; Z-ca Wójta Gminy Wielgie; Prezes Stowarzyszenia Partnerstwo dla Ziemi Kujawskiej w Aleksandrowie Kujawskim; Dziekan Wydziału Społeczno-Ekonomicznego WyŜszej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy. Zadaniem Komitetu Doradczego było wspieranie programu, doradzanie w zakresie polityki społecznej w regionie, a w szczególności w odniesieniu do rozwoju usług społecznych na rzecz osób zamieszkujących tereny wiejskie, pozyskiwanie sprzymierzeńców Programu Integracji Społecznej, zapobieganie problemom związanym z realizacją Programu Integracji Społecznej itd. III TRUDNOŚCI W REALIZACJI PROGRAMU brak środków na realizację bieŝących płatności (dotyczy zwłaszcza lat ), ograniczenie kwoty przeznaczonej dla gmin na realizację Programu na 2009 r. (w związku z cięciami budŝetowymi wstrzymano wypłatę środków na realizację Programu do 2010 r.), opóźnienia w przepływach finansowych, mała liczba potencjalnych usługodawców w gminach, brak zainteresowania wprowadzaniem usług innowacyjnych oraz długotrwałych; brak jednego z konsultantów, któremu MPiPS nie przedłuŝyło umowy na 2010 r. (do końca kwietnia 2010 r. 17 gmin pozostawało bez pomocy i wsparcia ze strony konsultanta). IV EFEKTY PROGRAMU 1. W latach trwania Poakcesyjnego Programu Wsparcia Obszarów Wiejskich (od czerwca 2008 do końca września 2010) gminy uczestniczące w Programie zawarły 998 umów (918 na realizację usług społecznych i 80 szkoleniowych). 2. Na sfinansowanie usług w ramach PPWOW wydatkowano przez cały okres realizacji Programu kwotę ,53 euro (tj ,94 zł), co stanowi 99,84% całkowitej alokacji przyznanej gminom z województwa kujawsko-pomorskiego. 3. W roku 2010 zgodnie z wytycznymi MPiPS została stworzona moŝliwość do zawnioskowania o zwiększenie kwoty alokacji o dodatkowe środki. Z województwa kujawsko-pomorskiego 33 gminy spełniały ustalone kryteria. 32 gminy złoŝyły stosowne 5

6 wnioski na łączną kwotę ponad 560 tys. zł. KaŜda z gmin otrzymała środki w wysokości od 12 tys. zł do ponad 20 tys. zł na realizację zadań wynikających z zapisów planu utrwalania. 4. We wszystkich 39 gminach opracowano plan utrwalania efektów programu. Dokument ten powstawał najczęściej w trakcie spotkań warsztatowych, które odbywały się przy wsparciu Konsultanta Regionalnego. 5. Usługodawcy w Programie Integracji Społecznej: Usługodawcy PPWOW 23% 2% 6% 4% 2% 37% Formalne organizacje społeczne, pozarządowe, poŝytku publicznego Jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyj ne Placów ki oświatow e i organizacj e szkolne Firmy pryw atne Organizacj e sportow e Osoby fizyczne i grupy nieformalne 26% Instytucj e kultu religijnego i organizacje przykościelne 6. Realizowane usługi ze względu na grupę odbiorców Beneficjenci usług PIS rodziny 10% osoby starsze 14% dorośli 8% łączone 31% dzieci i młodzieŝ 37% 7. Realizacja usług dla dzieci i młodzieŝy: Działalność świetlic utworzono 26 świetlic dla dzieci i młodzieŝy reaktywowano działalność 33 świetlic Zajęcia pozalekcyjne i kółka zainteresowań w 30 gminach uruchomiono ofertę zajęć pozalekcyjnych i kółek zainteresowań 6

7 Organizacja wypoczynku w 29 gminach zorganizowano czas wolny dzieci i młodzieŝy w okresie wakacji letnich / ferii zimowych 8. Realizacja usług dla osób starszych: Klub Seniora utworzono 10 Klubów Seniora, 2 Kluby wznowiły swoją działalność Usługi opiekuńcze 66 osób objęto opieką w ramach usług opiekuńczych z jednoczesnym zatrudnieniem bezrobotnych mieszkańców gminy jako opiekunek Wycieczki i spotkania integracyjne w 38 gminach zorganizowano przynajmniej jedno spotkanie integracyjne, w którym uczestniczyli seniorzy zamieszkujący teren gminy 9. Realizacja usług dla rodzin: Mini przedszkola utworzono 6 oddziałów przedszkolnych oraz 1 przedszkole wędrujące Punkt Konsultacyjny utworzono 5 Punktów Konsultacyjnych, których odbywały się dyŝury specjalistów Poradnictwo udzielono blisko 300 porad prawnych i psychologicznych Terapia rodzin przeprowadzono ok. 100 zajęć terapeutycznych dla rodzin dysfunkcyjnych 10. Realizacja usług łączonych: Kawiarenka internetowa utworzono 5 kawiarenek internetowych Warsztaty edukacyjne w 17 gminach zorganizowano róŝnego rodzaju warsztaty (np. z rękodzieła, kulinarne, florystyczne itp.) Internetowe Centrum Edukacji doposaŝono oraz zapewniono specjalistyczne prowadzenie internetowych centrów edukacji w 3 gminach 7

8 11. WARTOŚĆ DODANA PROGRAMU pobudzenie do aktywności społeczności lokalnej, podniesienie świadomości w zakresie moŝliwości oddziaływania na rozwiązywanie lokalnych problemów, rozpowszechnienie wzorcowego modelu kreowania polityki społecznej opartego na wnikliwej diagnozie (przeprowadzonej w sposób uspołeczniony), która poprzedza opracowywanie projektów i programów, tak nie były one realizowane w oderwaniu od potrzeb, wzrost zainteresowania tworzeniem stowarzyszeń, powstały nowe stowarzyszenia (szacunkowo w trakcie realizacji programu powstało blisko 60 formalnych organizacji społecznych) oraz uaktywniły swoją działalność liczne grupy nieformalne zwłaszcza KGW, sportowe, w tym młodzieŝowe (szacunkowo w okresie realizacji programu powstało 70 grup nieformalnych), wyłonienie się liderów gminnych, będących motorem do wprowadzania zmian w Ŝyciu społeczno-kulturalnym gminy i aktywizacji jej mieszkańców, wypracowanie w sposób uspołeczniony zgodnych z wytycznymi gminnych strategii rozwiązywania problemów społecznych, dzięki środkom PPWOW wyremontowane zostały pomieszczenia gminne, które stały się w przypadku niektórych gmin jedynymi miejscami spotkań dla mieszkańców (przed realizacją Programu jedną z głównych przyczyn braku inicjatyw społecznych w wielu gminach była kwestia problemów lokalowych), podjęcie działań w ramach gminnych planów utrwalania efektów Programu i starań ukierunkowanych na kontynuację wielu usług długoterminowych. 8