Jak napisad efektywny biznes plan?

Transkrypt

1 2007 Jak napisad efektywny biznes plan? Przewodnik dla kadry zarządzającej i przedsiębiorców Patronat merytoryczny Akademia Ekonomiczna im. Oskara Langego we Wrocławiu Wydział Gospodarki Narodowej Dr hab. Andrzej Kaleta Kierownik katedry Zarządzania Strategicznego REDAKTOR IPO.PL 1/1/2007

2 Zespół tworzący przewodnik: Patronat merytoryczny Akademia Ekonomiczna im. Oskara Langego we Wrocławiu Wydział Gospodarki Narodowej Dr hab. Andrzej Kaleta Kierownik katedry Zarządzania Strategicznego Zespół redakcyjny Anna Janus Dyrektor Zarządzający IPO.pl Absolwentka Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu Studia Podyplomowe Innowacyjny Menedżer MSP AE Wrocław Finanse przedsiębiorstw, marketing, consulting biznesowy, biznes plany Agnieszka Wójcik Doradca ds. Dotacji Unijnych dla firm Przygotowywanie analiz dla przedsiębiorców, wdrażanie wniosków unijnych, opracowywania biznes planów Przewodnik pobrano ze strony 2 z 66

3 Od autorów Nie jest prawdą, że nie warto planowad, gdyż nie można przewidzied przyszłości, a czas poświęcany na to jest czasem straconym. To prawda, planowanie to przewidywanie, ale bez dobrego planu Twój biznes ma znacznie mniejsze szanse na sukces rynkowy. Czy biznes plan jest czynnikiem sukcesu firmy? Na to pytanie nie odpowiemy zdecydowanie tak. Na sukces każdego przedsięwzięcia składa się wiele elementów. Biznes plan również. Dlaczego? Ponieważ jest mapą, która krok po kroku wskaże nam drogę do celu, czyli sukcesu rynkowego naszych firm. Im lepszy biznes plan, tym większe szanse na sukces? Na pewno tak! Posiadając biznes plan nie zapomnimy o tym co najważniejsze w naszej działalności. Przewodnik: Jak napisad efektywny biznes plan kierujemy do menedżerów, właścicieli firm, tych planujących nowe przedsięwzięcia, czyli wszystkich przedsiębiorców z otwartymi umysłami i pomysłami na biznes Mamy nadzieję, że przewodnik ułatwi Paostwu proces tworzenia biznes planów. Niezależnie od jego celu i od tego kto będzie jego odbiorcą, życzymy aby był efektywny! Zapraszamy do lektury, Autorzy Przewodnika Przewodnik pobrano ze strony 3 z 66

4 1. Na początku jest pomysł 1.1. Masz pomysł na biznes? Niektórzy dziennie wpadają na kilka genialnych pomysłów na biznes. Niektórzy wymyślają raz, a taki który staje się biznesem ich życia. Nie wszystkie się realizuje, ale tak wygląda od środka umysł osoby przedsiębiorczej, Umiejętnośd identyfikacji zjawisk, które można przeistoczyd w rozwiązania biznesowe. Wszystkie pomysły musze przejśd przez krytyczne sito. Nie każdy pomyśl równa się szansie na sukces rynkowy. Dlaczego? Ponieważ ten pomyśl musi się spodobad nie tylko nam jego twórcy, ale przyszłym konsumentom. Wyobraźmy sobie, że postanowiliśmy otworzyd na osiedlu, na którym mieszkamy sklep z materiałami biurowymi. Uważamy, że to świetny pomysł ponieważ w najbliższej okolicy nie można kupid papieru do drukarki, segregatora czy innych akcesoriów biurowych. Zastanówmy się czy mieszkaocy naszego osiedla będą zainteresowani robieniem w nim zakupów i jak często? Może lepiej otworzyd sklep spożywczy ze świeżym pieczywem i owocami i warzywami, ponieważ po pierwsze: na osiedlu nie ma warzywniaka, a sklep który znajduje się już na osiedlu ma zawsze braki w towarze, a jeśli już znajdziemy tam chleb, to rzadko jest świeży. Inspiracją do założenia własnej wypożyczalni sprzętu sportowego, może byd moda społeczeostwa na aktywny wypoczynek. Na biznes trzeba spojrzed oczyma potencjalnego klienta, a nie tylko przez nasze własne wyobrażenia. Ważne, aby określid potencjał grupy docelowej, sklasyfikowad ceny dostawców Obiecujący pomysł? Kiedy możemy powiedzied, że dany pomysł na biznes jest obiecujący? Pomysł na biznes jest obiecujący gdy: Stanowi wartośd do klientów Jest innowacyjny Mamy szansę na pozyskanie części rynku Jest szansa a osiągnięcie zysków i wykonanie planu Przewodnik pobrano ze strony 4 z 66

5 Reklama Sprawdź naszą ofertę: Wartośd dla klienta Niezwykła rzecz to coś, o czym warto mówić. Coś, czego nie sposób przeoczyć. Coś wyjątkowego. Nowego. Ciekawego. To właśnie Fioletowa Krowa. To co nudne, staje się niewidoczne. Jest jak stado brązowych krów. [Seth Godin]1 Czym wyróżnia się nasza oferta od oferty konkurentów? Co ma przekonad potencjalnego klienta, aby wybrał właśnie naszą firmę? Jakie będzie miał korzyści z naszego produktu/usługi? Podkreślamy korzyści, a nie cechy produktu. Przedstawianie cech nie przełoży się na sprzedaż. Dlatego nasza oferta musi byd nowsza, lepsza w porównaniu do tych na rynku. 1 Seth Godin, Fioletowa Krowa, Wydawnictwo Onepress Przewodnik pobrano ze strony 5 z 66

6 Rynek Odniesiemy sukces, kiedy zdobędziemy częśd rynku. Ważne jest, abyśmy już na etapie planowania poznali rynek, jego wielkośd, trendy, konkurencję, ich oferty, docelowych odbiorców, dostawców. Czym będzie różnid się nasza oferta od oferty konkurencji? Czy konkurencja zauważy pojawienie się naszej firmy? Jak na to zareaguje? Innowacyjnośd Pomysł na biznes można klasyfikowad według dwóch kryteriów: produkt/usługa i model biznesowy. W obu kategoriach możemy zaproponowad coś nowego lub wykorzystad już istniejące rozwiązania. Innowacyjnośd rozumiana jest szeroko. Oznacza innowacje technologiczne i rynkowe, w dziedzinie produkcji i usług. Natomiast system biznesowy oznacza na czym będziemy zarabiad. Zyski i wykonalnośd planu Konieczna jest ocena szans wdrożenia pomysłu. Ocenid można czas i środki potrzebne do realizacji projektu. Pomysł obiecujący przynosi zyski. Nie możemy zapomnied o ustaleniu rentowności przedsięwzięcia. Firma w dłuższej perspektywie musi przynosid zyski Zadbaj o swój pomysł Tylko częśd pomysłów to nowatorskie koncepcje. Te przełomowe są zazwyczaj efektem ciężkiej pracy, popartej licznymi badaniami. Niektórzy obawiają się, że wysyłając swój biznes plan potencjalnym inwestorem, zostaniem on zrealizowany przez inne osoby. Należy znaleźd kompromis między poufnością (zapewniając dostateczną ochronę pomysłu), a jawnością (zdradzając informacje potrzebne do oceny szans na powodzenie). Poniżej kilka pomysłów na ochronę własnych idei: Opatentowanie Zalecane jest szybkie opatentowanie pomysłu, zwłaszcza w przypadku nowych, innowacyjnych produktów lub procesów. Warto skorzystad z rady specjalistów od prawa patentowego. Powodzenie firmy może zależed od uzyskania patentu, a we wszystkich branżach istnieją silni konkurenci, którzy mają środki, by uniemożliwid przyznanie patentu godzącego w ich interesy. Zalecana jest jednak pewna ostrożnośd uzyskanie patentu może mijad się z celem, gdyż chroni on pomysł poprzez podanie go do publicznej wiadomości. Należy o tym pamiętad, jeżeli w naszym patencie można łatwo wprowadzid drobne modyfikacje i legalnie go wykorzystad. Bardzo prostym sposobem na zbadanie i rejestrację znaku towarowego jest odwiedzenie witryny Przewodnik pobrano ze strony 6 z 66

7 Umowa o zachowaniu poufności Prawnicy, powiernicy, pracownicy banków są zobowiązani do zachowania poufności informacji dotyczących klientów. Przedstawiciele firm typu venture capital zainteresowani są utrzymaniem poufności, aby w nowe pomysły nie został przypadkiem wtajemniczony ktoś o reputacji złodzieja pomysłów. To samo odnosi się do profesjonalnych doradców. W niektórych sytuacjach umowa o poufności może jednak przynieśd pożądane skutki. Jak każdy dokument prawny, również i ten działa jedynie w pewnych granicach, poza nimi zaś znajduje się szara strefa umożliwiająca działania, w przypadku których trudno będzie udowodnid w sądzie pogwałcenie warunków umowy. Szybka realizacja Najlepszą obroną przed kradzieżą własności intelektualnej jest szybka realizacja planu. Droga od koncepcji do założenia firmy wymaga wiele pracy. Wysiłek ten może udaremnid działania potencjalnych naśladowców. Jednym z poważniejszych błędów jakie popełniają przedsiębiorcy jest zwlekanie z napisaniem biznes planu do czasu aż jest on już całkiem niezbędny. Wyobraźmy sobie, że naszym przedsięwzięciem zainteresował się inwestor. Wcześniej nie potrzebowaliśmy planu naszego biznesu na papierze. Wszystko było w naszej głowie. Nagle pojawia się szansa pozyskania inwestora, co oznacza szansę na rozwój naszej firmy. I co robimy? Przez 2 tygodnie nadrabiamy zaległości i w jak najkrótszym czasie, zaniedbując przy tym bieżące sprawy firmy, próbujemy napisad "nasz biznes plan". Niestety pośpiech nie przyczynia się do stworzenia "prawdziwego" biznes planu, który będzie zawierał nasze analizy i wnioski. Dlatego podkreślam - biznes plan jest przede wszystkim dla nas. Aby było łatwiej, sprawniej poprowadzid nasze firmy do celu. Anna Janus, IPO.pl: O Biznes Planie 1.4. Czym jest Biznes Plan? Marzy ci się złoty interes? Masz doskonały pomysł na biznes? Sam pomysł na biznes niestety nie wystarczy aby odnieśd sukces. Nie ma bowiem żadnej wartości ekonomicznej. Aby pomysł nabrał wartości, należy koncepcję przekształcid w biznes plan a następnie wdrożyd. Można zatem stwierdzid, że biznes plan jest receptą na sukces. Biznes plan to szczegółowy opis działalności przedsiębiorstwa i jego rozwoju. Jest tworzony dla firm, które dopiero planują rozpoczęcie działalności, jak i dla tych, które funkcjonują już od dawna i wciąż się Przewodnik pobrano ze strony 7 z 66

8 rozwijają. Gotowy biznes plan jest źródłem informacji dla innych osób i stanowi podstawę do opracowania ewentualnej propozycji finansowania. Biznes plan jest dokumentem, który powinien przedstawiad mocne strony przedsięwzięcia oraz szanse płynące z rynku, przedstawiad bieżącą sytuację oraz przyszłe perspektywy i cele, a jednocześnie, wskazywad na ryzyko działalności oraz słabe strony organizacji i sposoby jego przezwyciężania. Biznes plan ma za zadanie krok po kroku pokazad jak postępowad, aby osiągnąd sukces realizując wyznaczone sobie cele. Będzie on ewoluował wraz z rozwojem przedsiębiorstwa. Dlatego raz napisany, nie może zostad odstawiony na bok. Głównym celem tworzenia biznes planu jest przedstawienie sytuacji, w jakiej znajduje się przedsiębiorstwo, celów, do których dąży i środków, z pomocą których zamierza je osiągnąd. Biznes plan to dokument: Istotny zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz przedsiębiorstwa. Stanowi podstawę przy pozyskiwaniu środków finansowych np. w postaci kredytu bankowego czy też przy trudnych negocjacjach z inwestorami Venture Capital Biznes plan jest narzędziem kontroli i planowania działao. Ułatwia właściwe zarządzanie poprzez szczegółowe zdefiniowanie celów i pomaga dokonad przyszłej oceny ich realizacji. Określa ile środków potrzebuje przedsiębiorca na realizacje danej inwestycji. Gotowy biznes plan jest źródłem informacji dla innych osób i stanowi podstawę do opracowania ewentualnej propozycji finansowania. Jest narzędziem wyceny przedsiębiorstwa. Biznes plany spełniają wiele funkcji, zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz przedsiębiorstwa. Informacyjna Biznes plan informuje jakie są cele przedsiębiorstwa i sposoby ich realizacji. Prawidłowo sporządzony biznes plan jest dowodem na to, że firma jest efektywnie zarządzana, dysponuje odpowiednimi obliczeniami, analizami i różnymi scenariuszami rozwoju w zależności od zmieniających się warunków otoczenia. Dzięki takim informacjom potencjalni kredytodawcy mają większe zaufanie do firmy i realizowanego przez nią przedsięwzięcia. Kontrolna Pozwala stale kontrolowad stopieo realizacji przedsięwzięcia oraz na bieżąco sprawdzad czy osiągane wyniki są zgodne z przyjętymi wcześniej założeniami. Każde odchylenie od pierwotnego planu powinno byd wychwytywane i analizowane tak, aby natychmiast wprowadzid niezbędne działania korygujące. Informacja wewnętrzna Przewodnik pobrano ze strony 8 z 66

9 Funkcja ta polega na określeniu strategii rozwoju dla przedsiębiorstwa i stworzeniu dokumentu z informacjami o kształcie i kierunkach rozwoju firmy. W tym przypadku biznes plan pełni funkcję planu operacyjnego, z którego korzystają przede wszystkim właściciele firmy oraz pracownicy poszczególnych działów przedsiębiorstwa, w tym kadra zarządzająca Dlaczego biznes plan jest ważny? Wagi biznes planu nie da się nie dostrzec. Pisząc taki dokument staramy się zachowad obiektywne stanowisko wobec naszego przedsięwzięcia. To pozwala dostrzec mocne i słabe strony przedsiębiorstwa, określid potrzeby, które moglibyśmy przeoczyd. Zauważenie ich na wczesnym etapie pozwala na takie optymalne planowanie, które ułatwi dojście do wyznaczonych przez nas celów. Dzięki biznes planowi możemy dostrzec problemy, kiedy nie są jeszcze na tyle poważne, aby wpłynąd na dalszy rozwój przedsięwzięcia czy nawet samej firmy. Może się też stad tak, że po jego napisaniu dojdziemy do wniosku, iż dane przedsięwzięcie tak naprawdę nie ma sensu. Jednak jakże istotne jest to odkrycie w momencie, gdy dopiero planujemy inwestycje, a nie kiedy jest już za późno i okazuje się ze dany projekt to poważna strata dla firmy. Przewodnik pobrano ze strony 9 z 66

10 2. Dla kogo Biznes Plan? Przystępując do sporządzania biznes planu trzeba uświadomid sobie kto będzie jego adresatem. Co innego w biznes planie będą chcieli zobaczyd bankowcy, ewentualni pożyczkodawcy, a co innego potencjalni inwestorzy. Biznes plan może byd skierowany do: Inwestora Venture Capital, kiedy przedsiębiorca poszukuje kapitału Anioła Biznesu, kiedy przedsiębiorca poszukuje kapitału i partnera w biznesie Banku, kiedy przedsiębiorca stara się o kredyt bankowy Urzędu, kiedy przedsiębiorca ubiega się o dotacje unijne Wewnątrz przedsiębiorstwa, kiedy planowane są zmiany własnościowe Dla samego przedsiębiorcy, który chce wiedzied jak krok po kroku prowadzid własną firmę Każdy z adresatów będzie szukał innych informacji w biznes planie. Dla banku udzielającego kredytu istotna będzie odpowiedź na następujące pytania: Kiedy przedsięwzięcie zacznie przynosid pierwsze zyski? Czy przedsiębiorstwo/dany projekt zapewnia terminowe spłacanie odsetek? Czy jest w stanie przetrwad wszelkie niepowodzenia w trakcie realizacji? Jak zabezpieczyd spłatę zadłużenia? Potencjalny inwestor oczekuje przede wszystkim gwarancji wysokiej stopy zwrotu zainwestowanego kapitału oraz wykwalifikowanej kadry zarządzającej. Wszystkie te grupy będzie jednak interesowad cel i sposób wydatkowania udostępnionego kapitału oraz ryzyko i realna ocena szans powodzenia danego przedsięwzięcia. Pisząc biznes plan należy pamiętad, aby elementy interesujące adresata były odpowiednio wyróżnione Biznes plan dla inwestora Venture Capital Dlaczego Venture Capital? Venture Capital jest dobrym rozwiązaniem dla małych i średnich przedsiębiorstw, które działają na wzrostowym rynku, posiadają wyróżniającą się ofertę produktów lub usług bądź wykorzystują nowoczesną technologię. Jednak ich przedsięwzięcie jest dosyd ryzykowne, dlatego mają problemy z uzyskaniem kredytu. Przewodnik pobrano ze strony 10 z 66

11 Reklama Więcej informacji: Venture capital finansuje ryzykowne przedsięwzięcia, bez wymaganych zabezpieczeo. Korzystne jest to dla przedsiębiorstw w fazie powstawania projektu (seed financing) czy zakładania firmy (start-up financing), kiedy potrzeby kapitałowe są duże, a kredyt bankowy jest niedostępny z powodu rygorystycznych przepisów i procedur banku. Venture capital to również wsparcie niefinansowe. Oprócz kapitału, inwestor dostarcza know-how, wiedzę swoich specjalistów. Obejmując udziały zostaje wspólnikiem, a więc monitoruje działania spółki oraz bierze na siebie częśd ryzyka inwestycji. Dla przedsiębiorcy jest to korzystne, gdyż z venture capital mają wspólny cel: odnieśd sukces i Finansowanie poprzez venture capital nie wiąże się z regularną spłatą kapitału oraz odsetek, tak jak to wygląda przy zaciąganiu kredytu inwestycyjnego. Inwestorzy nie są zainteresowani wypłatą bieżącego zysku, dzięki czemu rośnie wartośd przedsiębiorstwa. Spłata kapitału następuje w momencie sprzedaży udziałów; Twoja firma pod lupą Zdecydowałeś się albo planujesz rozpocząd negocjacje z inwestorem? Zobacz na co zwraca uwagę fundusz Venture capital. Nie liczy się sama koncepcja przedsięwzięcia. Mówi się, iż pomysłów na dobry biznes jest wiele, ale udzi, którzy wiedzą jak go zrealizowad i potrafią to zrobid jest dużo mniej. Fundusze venture capital inwestują różne kwoty kapitału, w spółki z różnych branż, regionów, na różnych etapach rozwoju. Tak jak nie ma uniwersalnego szkieletu biznes planu, Przewodnik pobrano ze strony 11 z 66

12 tak nie ma jednolitych procedur, formularzy, schematów oceny przedsiębiorstwa przez venture capital. Pierwsze sito, czyli selekcja biznes planu Pierwszym etapem jest wstępna selekcja otrzymanych biznes planów. Potem fundusz dokonuje głębszej analizy przedsiębiorstwa. Takie badanie spółki nazywa się due diligence. Wtedy dochodzi już do fizycznego kontaktu z przedsiębiorcą oraz głębokiej analizy całej organizacji, dokumentacji, analizy biznesowej, audytu finansowego i prawnego, analizę technologii. Podczas takiej analizy fundusz buduje scenariusze rozwoju branży, omawia strategie. Due diligence wymaga prezentacji szczegółowych informacji o strategicznych dla spółki znaczeniu. Wielu przedsiębiorców obawia się tego, jednak fundusze działające od wielu lat, muszą zachowad dyskrecje, bowiem stracą zaufanie innych przedsiębiorców. Ocena otrzymywanych wniosków bądź biznes planów trwa dłużej niż ocena wniosku kredytowego przez analityka bankowego. Do funduszy po pierwsze przychodzi wiele takich propozycji, a po drugie ryzyko inwestycji jest o wiele większe niż w przypadku udzielenia kredytu bankowego. Fundusze mimo wszystko mają możliwośd wyboru spośród wielu ciekawych oferty tych najciekawszych i najbardziej dochodowych, dlatego ich procedury weryfikacyjne są stale udoskonalane. Ich celem jest zminimalizowanie ryzyka odrzucenia dochodowych przedsięwzięd, dlatego konieczna jest wieloetapowa procedura weryfikacyjna. Fundusze muszą mied czas na sprawdzenie wszystkich informacji podanych w biznes planie przez przedsiębiorcę, a także na samodzielną analizę rynku w celu weryfikacji wszystkich danych. Taka procedura przeciąga się zwykle do 6-12 miesięcy. Dla samego przedsiębiorstwa jest to o tyle niekorzystne, iż produkt o krótkim cyklu życia może się zdezaktualizowad oraz nie byd już konkurencyjnym na rynku. Atrakcyjna inwestycja? Preferencje venture capital dotyczą spółek, które mają już gotowy produkt/usługę, efektywny model biznesowy i strategię komercjalizacji rozwiniętych produktów, a potrzebują kapitału na ekspansję rynkową. Ostrożnie więc podchodzą do tych przedsiębiorstw, które mają dopiero stworzyd produkt lub rozwiązania. Znane są ogólne procedury doboru inwestycji. Inwestorzy wymieniają następujące pożądane przez nich cechy : Oferta produktowa/usługowa lepsza niż u konkurencji; Przewaga technologiczna; Przedsiębiorstwo rozwija się szybciej niż branża; Dobra karda kierownicza; Doświadczenie przy realizowaniu zbliżonych przedsięwzięd. Można analizowad przedsiębiorstwa przy wykorzystaniu marketing mix 4P, który zakłada ocenę czterech podstawowych filarów: Przewodnik pobrano ze strony 12 z 66

13 Potencial for growth Czy przedsiębiorstwo ma potencjał wzrostu oraz ludzi, którzy nim pokierują? Product Czy produkty/usługi firmy posiadają unikalne cechy? Practice Czy kadra zarządzająca posiada doświadczenie w dziedzinach: zarządzania, marketingu i finansów? Private equity Czy właściciel jest skłonny sprzedad częśd udziałów inwestorowi? Dla inwestora Venture capital ważne są informacje: W jakiej branży działa przedsiębiorstwo? Jakie jest ryzyko tego przedsięwzięcia? Jaka jest oczekiwana stopa zwrotu z inwestycji IRR? Rozwojowa branża W każdym przypadku dla inwestora jest najważniejsze czy przedsiębiorstwo działa w branży rozwojowej. Fundusze uniwersalne inwestują w praktycznie wszystkie działy gospodarki. Są jednak fundusze specjalistyczne, które inwestują tylko w określone branże i nie decydują się na inne, chodby otrzymali biznes plan z bardzo optymistycznym przedsięwzięciem. Nie mniej jednak inwestorzy preferują dziedziny, gdzie sukces oparty jest o posiadanie szerokiego know-how. Największym zainteresowaniem cieszą się branże: IT, telekomunikacja, media, usługi, komputery, produkty konsumpcyjne. Mniejszym natomiast: chemia, biotechnologia, elektronika. Branże produkujące np. używki (tytoo bądź alkohol) nie mają w Polsce żadnych szans na pozyskanie inwestora venture capital. Preferencje branżowe funduszy podlegają ciągłym zmianom i trendom panującym w danych regionach. Wysoka stopa zwrotu Fundusz venture capital bierze pod uwagę ryzyko projektu oraz zyski, jakie ma szanse osiągnąd. Nie ma można ustalid gwarantowanej stopy zwrotu, jak to ma miejsce w przypadku kredytu bankowego, gdzie z góry określany jest koszt kapitału oraz terminy spłaty rat. Tutaj jest to prognozowane. Fundusz nie korzysta z zabezpieczeo prawnych dotyczących zwrotu zainwestowanego kapitału. Przy inwestycji venture capital pojawiają się dwa rodzaje ryzyka: ryzyko nieudanej inwestycji i straty całego lub części kapitału oraz ryzyko nieosięgnięcia zysku (jego wysokości i w danym terminie). Dlatego fundusze skrupulatnie badają przedsiębiorstwa, zanim zdecydują się na ich sfinansowanie. Wysokośd oczekiwanej stopy zwrotu jest ustalana indywidualne dla danego przedsięwzięcia. To zagadnienie szczególnie interesuje inwestora. W zależności o ryzyka, fundusz wymaga zwrotu z zainwestowanego kapitału średnio na poziomie 35% +/- 10% rocznie. Czynniki, jakie wpływają na jej wysokości to kalkulacja przyszłej wartości przedsiębiorstwa, przyszły udział Przewodnik pobrano ze strony 13 z 66

14 w rynku, bariery wejścia na dany rynek, pozycja konkurencyjna, cechy kadry zarządzającej i inne. IRR zależy od etapu rozwoju przedsiębiorstwa. Jeśli jest to wcześniejsza faza, to wyższa jest oczekiwana stopa zwrotu. Istotne są również: wielkośd i charakter funduszu oraz rynek działalności (na tym wschodzącym IRR będzie niższe). Venture capital do określenia rynkowej wartości przedsiębiorstwa wykorzystują najczęściej metodę wyceny zdyskontowanych przyszłych strumieni pieniężnych (DCF). Inne metody wyceny: bilansowa czy odtworzeniowa pełnią funkcję raczej pomocniczą. Wartośd przedsiębiorstwa określona metodą DCF oznacza wartośd przyszłych dochodów, sprowadzonych na moment zakupu. Fundusze venture capital nie posiadają udziałów w spółkach bezterminowo. Warunki dezinwestycji są ustalane już podczas pierwszych rozmów z przedsiębiorcą Biznes plan dla inwestora Przygotowanie dobrego biznes planu jest na tyle ważne, iż to na podstawie tego dokumentu fundusz dokona pierwszej selekcji, a statystki nie są optymistyczne. Venture capital bardzo krytycznie przyglądają się każdemu biznes planowi. Na 100 otrzymanych dokumentów, tylko 2 kooczą się finalizacją w postaci wejścia do spółki. Reklama FINANSE Kancelaria Usług Gospodarczych i Finansowych Sp. z o.o. Rzetelne i tanie usługi finansowe Przygotowując się do napisania biznes planu warto skorzystad z następujących porad: Nie można unikad pisania o słabych stronach przedsięwzięcia. Inwestor chce poznad faktyczną sytuację przedsiębiorstwa wraz z wszelkimi zagrożeniami. W biznes planie powinny zostad opisane wszystkie aspekty ryzyka, nie tylko te, na które jest gotowa odpowiedź. Natomiast plan przesadnie optymistyczny nie wzbudza ufności inwestorów i trudno liczyd na poważne traktowanie tak przygotowanego dokumentu; Biznes plan powinien zawierad informacje, jakich oczekuje adresat (fundusz Venture capital). Dlatego przed jego napisaniem, należy dokładnie sprawdzid; jakie są jego wymagania, preferencje co do zawartości takiego planu. Co innego będą chcieli zobaczyd bankowcy, a co innego inwestorzy. Przewodnik pobrano ze strony 14 z 66

15 Dla inwestorów ważna będzie cześd o efektywności zainwestowanego kapitału. Niektóre fundusze venture capital wymagają planu w języku angielskim lub też z góry definiują wymagane części dokumentu; Koszty oraz szczegóły dotyczące finansowania poszczególnych zadao muszą byd dokładnie i prawidłowo oszacowane, a prognozy finansowe realne; Inwestorzy inwestują w ludzi, a nie w same pomysły. W biznes planie powinna znaleźd się informacja o ludziach tworzących firmę, wraz z ich kwalifikacjami, doświadczeniem, odniesionymi sukcesami. Kompetentny zespół jest warunkiem sukcesu całego przedsięwzięcia. W biznes planie należy opisad informacje najważniejsze dla funduszu venture capital, czyli: prognozowaną stopę zwrotu oraz sposób wyjścia z inwestycji (dezinwestycja). Finansowanie venture capital należy do droższych sposobów finansowania, dlatego należy liczyd się z wymagana stopą zwrotu dla inwestora na poziomie proc. Zamiast całego biznes planu warto przesład inwestorowi streszczenie takiego dokumentu. Nawet jeśli prosi on o przesłanie jego całości, nie przeczyta go, gdyż nie ma na to czasu. Najlepiej przesład 2-3 stronnicowe streszczenie, które szybciej zaciekawi potencjalnego inwestora. W oczekiwaniu na kontakt od inwestora, warto przygotowad listę kontaktów biznesowych, partnerów, klientów, pracowników, księgowych, prawników, którzy na co dzieo współpracują z przedsiębiorstwem wraz z listem referencyjnym od każdego z nich. Posiadanie takiej gotowej listy będzie dodatkowym atutem w kontaktach z funduszem venture capital Biznes plan dla Anioła Biznesu O Aniołach Business Angels, czyli Aniołowie Biznesu są to prywatni, nieformalni inwestorzy, którzy swoje nadwyżki finansowe lokują w nowe, dobrze rokujące, innowacyjne małe i średnie przedsiębiorstwa. Przy dokonywaniu inwestycji kierują się podobnymi zasadami jak fundusze Venture Capital. Z racji wysokiego ryzyka oczekują wysokiej stopy zwrotu z inwestycji, w zamian oferując swoje doświadczenie, wiedzę, kontakty w biznesie i kapitał. Anioły mogą otrzymywad częśd zysków przedsiębiorstwa, ale zdarzają się również inwestorzy, którzy działają na zasadzie non-profit. Branże, w które inwestują Anioły: Biotechnologia Informatyka Przewodnik pobrano ze strony 15 z 66

16 Usługi Inne branże rozwojowe Profil anioła Mówimy o nich różnie: inwestorzy prywatni, nieformalni, Anioły Biznesu. Kim są Ci ludzie? Czym się zajmują? Dlaczego chcą inwestowad swoje pieniądze w ryzykowne przedsięwzięcia, w których średnio co drugie przynosi stratę? Co nimi kieruje? W Polsce są wciąż mało znanym sposobem pozyskania kapitału we wczesnej fazie rozwoju. Mimo to, już blisko 41 z nich można znaleźd w Lewiatan Business Angels ( klubie inwestorów prywatnych powstałym przy Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan. Anioł biznesu to: Raczej mężczyzna niż kobieta W wieku lat Odnoszący sukcesy jako przedsiębiorca bądź menedżer Poświęcający przedsiębiorcy przynajmniej jeden dzieo w tygodniu Zazwyczaj najdłuższą drogę jaką są skłonni dojeżdżad do firmy wynosi około pół dnia drogi Skłonni zainwestowad od Wywiad z Jackiem Szczepaoskim z Lewiatan Business Angels, sieci aniołów biznesu wspierających innowacyjne przedsięwzięcia we wczesnej fazie rozwoju. Tematem rozmowy jest biznes plan w działalności przedsiębiorstwa. Czy biznes plan jest ważny przy pozyskiwaniu kapitału? Biznes plan jest istotny dla nie tylko przy pozyskiwaniu kapitału, ale także w prowadzenia działalności gospodarczej. Z kilku powodów. Po pierwsze, jest to dokument zawierający informacje na temat wszystkich najważniejszych aspektów działalności przedsiębiorstwa, które dotychczas mogły mied charakter niesprecyzowanych przemyśleo, wyobrażeo w głowie autora. Nierzadko wewnętrznie sprzecznych, bądź nawet nierealnych. Napisanie biznes planu wymaga gruntowanego przemyślenia i ustrukturyzowania planów, konfrontacji wizji przedsięwzięcia z realiami gospodarczymi, przewidzenia potrzeb finansowych i korzyści wynikających z udanej realizacji zamierzeo. W trakcie tworzenie biznes planu może okazad się, że obmyślona wcześniej strategia jest błędna lub co najmniej nieoptymalna i że trzeba ją zmienid. Przewodnik pobrano ze strony 16 z 66

17 Po drugie, biznes plan służy do oceny stopnia realizacji zadanych celów i stanowi cenną informację dla właścicieli, menedżerów na temat postępów rozwoju firmy. Dopiero po trzecie, biznes plan jest dokumentem marketingowym wykorzystywanym przy ubieganiu się o finansowanie zewnętrzne. Zarówno banki, instytucje pożyczkowe, fundusze venture capital, czy wreszcie anioły biznesu w swoich decyzjach inwestycyjnych opierają się na informacjach właśnie z tego dokumentu. Jest on wizytówką autora i świadczy o ich poziomie profesjonalizmu. Czym charakteryzuje się dobry biznes plan? Dobry biznes plan jest kompleksowym opisem działalności firmy. Dlatego też oprócz przedstawienia określonego zakresu informacji, niezbędne jest ich ujęcie w pewną obowiązującą strukturę, która jest zgodna z oczekiwaniami odbiorców. Dokument ten powinien byd zwięzły i napisany zrozumiałym językiem. Jak wspomniałem wyżej, pełni rolę promocyjną, więc lepiej, gdy ma atrakcyjną formę. Najważniejsze jest zapewne meritum, w szczególności spójnośd strategii marketingowej i prognoz przychodów z analizą rynku, modelu biznesowego, struktury organizacyjnej, wsparcia marketingowego z modelem finansowym oraz realistyczny obraz sytuacji w analizie SWOT. W Lewiatan Business Angels (LBA) niejednokrotnie mieliśmy do czynienia z biznes planami, które byd może reprezentowały ciekawe przedsięwzięcia, jednak sposób ich przedstawienia był nie do przyjęcia. Przedsiębiorca, który nie potrafi dostarczyd napisanego we właściwy sposób dokumentu o firmie, najpewniej nie podoła wyzwaniom, jakie czekają go w trakcie rozwijania biznesu. Jakie obawy mają najczęściej przedsiębiorcy poszukujący kapitału? Najczęściej obawy przedsiębiorców dotyczą wyjścia z gotowym dokumentem na zewnątrz, w procesie ubiegania się o finansowanie od inwestorów zewnętrznych. Z taką sytuacją spotykam się często w LBA. Przedsiębiorcy obawiają się, iż projekt zawierający opis oryginalnego pomysłu trafi w niepowołane ręce i zostanie wykorzystany przez konkurencję, istniejącą lub nową. Chod w wielu przypadkach obawy te są przesadzone. Sieci aniołów biznesu, takie jak nasza powstają właśnie po to, żeby zaadresowad ten problem. Przede wszystkim poprzez właściwą selekcję inwestorów. W poczet członków LBA zaliczani są tylko przedsiębiorcy o nieposzlakowanej opinii i potwierdzonym źródle majątku (na ogół tacy, którzy zbudowali firmę od zera i korzystanie ją sprzedali). Dla nich sam pomysł ma znacząco mniejszą wartośd niż ludzie i dlatego wolą inwestowad w zespoł. Ponadto, członkowie LBA są zobowiązani do niewykorzystywania przekazanych materiałów w sposób konkurencyjny wobec autorów i do zachowania informacji w tajemnicy. LBA dokładnie wie, kto uzyskał notkę o danym projekcie. Na dodatek przed przedstawieniem szczegółów przedsiębiorca może podpisad z potencjalnym inwestorem umowę o zachowaniu poufności. W przypadku jej złamania, inwestor może byd zmuszony na drodze sądowej do wypłaty odszkodowania. Przewodnik pobrano ze strony 17 z 66

18 Proszę podad 5 rad dla przedsiębiorców piszących biznes plan? 1. Jeśli wiesz, że nie umiesz napisad biznes planu nie rób tego sam! Zwród się do kogoś doświadczonego w tej kwestii, a najlepiej do profesjonalnej firmy doradczej. Ten stosunkowo niewielki wydatek (w porównaniu do wielkości środków na rozwój przedsięwzięcia) zaoszczędzi Ci dużo czasu a także da do ręki solidny dokument opisujący Twoje przedsięwzięcie zgodnie z regułami sztuki. 2. Jeśli piszesz biznes plan samodzielnie, staraj się korzystad z dostępnych na rynku podręczników pisania biznes planu oraz prezentowanych w nich schematach tworzenia biznes planu. Na stronie także znajduje się takie opracowanie (Wsparcie dla przedsiębiorców). 3.Zwród szczególną uwagę na jasne całościowe przedstawienie koncepcji biznesowej. Biznes plan musi byd spójnym i skonkretyzowanym spojrzeniem na całe przedsięwzięcie. Powinien byd napisany w zrozumiały sposób. 4. Pamiętaj, że najważniejszym elementem biznes planu jest jego pierwszy element - streszczenie. Powinno zawierad w sobie podsumowanie wszystkich najważniejszych danych dotyczących przedsięwzięcia a także zachęcid czytelnika do dalszego zagłębiania się w lekturze. 5. W przypadku ubiegania się o kapitał wczuj się w oczekiwania inwestora i określ jasno: a. wysokośd kwoty dofinansowania i % udziałów jaki otrzyma inwestor w zamian za dostarczony kapitał, b. cel wykorzystania pieniędzy, c. sposób wyjścia z inwestycji dla inwestora oraz czas po którym może to nastąpid, d. stopę zwrotu z zainwestowanego przez anioła kapitału e. przedstaw solidne prognozy finansowe, oszacuj popyt w oparciu o wiarygodne badania rynkowe! Według obiegowych opinii Excel wszystko zniesie ale opieranie założeo na tzw. numerologii (danych wyssanych z palca) będzie łatwo wychwycone i nie świadczy pozytywnie o autorze. Na co zwracają uwagę anioły biznesu szczególną uwagę czytając biznes plan? W pierwszej kolejności zapoznają się ze streszczeniem; jeśli ich nie przekona, nie przechodzą w ogóle do czytania reszty. Na ogół jeśli ich zainteresuje, przechodzą do analizy danych finansowych i opisu zespołu. W dalszej kolejności patrzą na częśd beletrystyczną. W przeciwieostwie do instytucji finansowych dla anioła dobre poznanie przyszłego partnera ma fundamentalne znaczenie, więc przed ewentualna decyzją spędza z nim sporo czasu. Na pozyskanie kapitału największe szanse mają projekty oparte na nowości, która nie jest łatwa do skopiowania, a zespół posiada stosowne kompetencje do realizacji określonego projektu. Dobry biznes plan jest podstawą, bez której nie przejdzie się do kolejnych etapów rozmów. Przewodnik pobrano ze strony 18 z 66

19 Jak wygląda droga od pomysłu do pozyskania anioła? W LBA miejscem zgłoszenia projektu jest strona internetowa gdzie w zakładce Projekty inwestycyjne należy wypełnid kartę projektu oraz zamieścid biznes plan oraz. Na podstawie biznes planu, projekt przechodzi wewnętrzny proces oceny. Szczególną uwagę zwracamy tu zarówno na prezentowaną koncepcję przedsięwzięcia, kompetencje kadry zarządzającej, jak i spodziewane wyniki finansowe. Pozytywne przejście oceny projektu kooczy się zwykle spotkaniem z przedstawicielami LBA oraz wypełnieniem przygotowanego szablonu streszczenia biznes planu, który następnie jest wysyłany do inwestorów z bazy LBA Jeśli inwestor wyrazi swoje zainteresowanie przesłaną mu oferta przedsięwzięcia, LBA doprowadza do spotkania między przedsiębiorca a inwestorem). Zasadniczo w tym miejscu rola LBA się kooczy, a zdobycie finansowania anioła biznesu jest kwestią skutecznych negocjacji przedsiębiorcy z inwestorem. Czy LBA dostaje biznes plany od przedsiębiorców czy osób które myślą o otwarciu własnego biznesu a nie mają środków finansowych? Do LBA trafiają biznes plany zarówno od przedsiębiorców, reprezentujących istniejące firmy, jak i autorów koncepcji będących w fazie projektu. Pomagamy pozyskiwad finansowanie i jednym i drugim. Trzeba jednak podkreślid, łatwiej zwrócid uwagę inwestora na firmę istniejącą już na rynku niż na przedsięwzięcie w fazie pomysłu, ponieważ te ostatnie obarczone są olbrzymim ryzykiem. Dlatego posiadający olbrzymie doświadczenie w tej dziedzinie Amerykanie ukuli określenie, że początek firm finansują tzw. 3F: friends, family and fools Członków LBA na pewno do tej ostatniej kategorii nie można zaliczyd. *** Jacek Szczepaoski, magister ekonomii Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego, ze specjalizacją Ekonomia Przedsiębiorstwa. Od 2005 r. związany z Polską Konfederacją Pracodawców Prywatnych Lewiatan na stanowisku analityka w projekcie Lewiatan Business Angels Czego szukają Aniołowie? Venture Capital i Business Angels mają podobne wymagania, co do przedsiębiorstw, które starają się o pozyskanie kapitału. Mimo to dosyd znacznie różnią się podejściem do spółek, w które inwestują. Przyświecają im różne przesłanki oraz inaczej podchodzą do swojego wkładu w rozwój przedsiębiorstwa. Czemu Aniołowie Biznesu decydują się na ryzykowne inwestycje? Co nimi kieruje? Analizując biznes plan inwestor zwraca uwage na następujące czynniki: 1. Oczekiwanie wysokiej stopy zwroty z zainwestowanego kapitału 2. Odgrywanie istotnej roli w procesie tworzenia nowych firm Przewodnik pobrano ze strony 19 z 66

20 3. Przyjemnośd i satysfakcja z uczestnictwa w procesie kreacji nowych przedsięwzięd 4. Stworzenie sobie miejsca zatrudnienia 5. Poczucie społecznej odpowiedzialności (tworzenie miejsc pracy, poprawa lokalnej infrastruktury etc.) Na pierwszym miejscu znajduje się jest szansa osiągnięcia zysku. Kolejne pozycje świadczą o tym, że świadomośd udziału w ważnym dla gospodarki procesie, poczucie pewnej misji społecznej oraz czerpanie satysfakcji z jej realizacji też nie jest bez znaczenia. Widad tu charakterystyczną cechę wzorcowego anioła biznesu, prawdziwego przedsiębiorcy, dla którego tworzenie nowych biznesów jest pasją samą w sobie. Co jednak ciekawe, podobna ankieta przeprowadzona w Danii dała odmienne rezultaty. Podstawowym kryterium podjęcia inwestycji była czysta przyjemnośd z prowadzenia firmy! Na drugim miejscu inwestorzy wymieniali satysfakcję z tworzenia firm, dopiero zaś na koocu wskazywali na wysoką stopę zwrotu z zainwestowanego kapitału (lba.pl). Poniżej znajduje się lista powodów, dla których Aniołowie Biznesu odmawiają inwestowania w przedsiębiorstwo: Brak zaufania w stosunku do właścicieli Ograniczone perspektywy rozwoju przedsiębiorstwa Ograniczony rynek zbytu danego produktu czy usługi Propozycja wartości kapitału akcyjnego do zainwestowania jest nierealna Brak kompetencji zarządu potrzebnej dla osiągnięcia sukcesu Interes zależy wyłącznie od umiejętności właścicieli Biznes plan we wniosku kredytowym Kredyt bankowy jest najczęściej stosowanym źródłem finansowania przedsiębiorstw. Aby go otrzymad należy złożyd w wybranym banku wniosek kredytowy. Elementem takiego wniosku jest biznes plan. Biznes plan adresowany do banku powinien byd napisany tak, aby analityk kredytowy nie miał wątpliwości, co do rekomendacji wniosku i przyznania firmie środków finansowych. Dobrze napisany biznes plan będzie odpowiadał na następujące pytania, które interesują bank: Informacje o przedsięwzięciu i jego finansowaniu Jaki jest cel kredytowania, czyli, na co będą przeznaczone środki? Jaki jest udział firmy w finansowaniu tego przedsięwzięcia? Czy inwestycja jest opłacalna, czy rokuje szanse na powodzenie? Czy wysokośd udzielonego przez bank kredytu wystarczy na rozwinięcie tego przedsięwzięcia? Przewodnik pobrano ze strony 20 z 66