ORGANIZACJA I DZIAŁALNOŚĆ ODDZIAŁU AKADEMICKIEGO W KRAKOWIE

Transkrypt

1 ORGANIZACJA I DZIAŁALNOŚĆ ODDZIAŁU AKADEMICKIEGO POLSKIEGO TOWARZYSTWA TURYSTYCNO KRAJOZNAWCZEGO W KRAKOWIE OPRACOWANIE: JERZY WIĄCKOWSKI

2 Spis treści Od autora... 3 Wstęp... 3 Powstanie Oddziału Akademickiego PTTK w Krakowie na tle kształtowania się modelu zorganizowanej turystyki studenckiej Lata międzywojenne Kształtowanie się zorganizowanej turystyki studenckiej w Krakowie w okresie powojennym Powołanie Oddziału Międzyuczelnianego PTTK w Krakowie i pierwsze lata jego działalności Rozwój organizacyjny Oddziału... 5 Organizacja Oddziału Akademickiego PTTK Podstawowe akty prawne i dokumenty normujące działalność OA PTTK w Krakowie Miejsce Oddziału Akademickiego w strukturze PTTK Stan organizacyjny Oddziału Akademickiego PTTK w Krakowie Władze Oddziału Akademickiego PTTK w Krakowie Biuro Oddziału Akademickiego PTTK Źródła finansowania Działalność Oddziału Akademickiego PTTK Cele i środki działania Działalność turystyczno-krajoznawcza Sympozja krajoznawcze i sesje naukowe Kontakty z regionem Działalność Wojewódzkiej Regionalnej Pracowni Krajoznawczej Działalność szkoleniowa Działalność wydawnicza Działalność Terenowych Referatów Weryfikacyjnych Działalność gospodarcza oddziału Źródła:

3 Od autora Przedstawiona praca Organizacja i działalność Oddziału Akademickiego PTTK w Krakowie dotyczy okresu sprzed lat, ale wobec braku innych materiałów historycznych może częściowo wypełni tę lukę. Ponieważ została zaprezentowana tak jak powstała w roku 1984, bez żadnych zmian i uzupełnień, należy pamiętać, że ilekroć jest w niej mowa o czasie bieżącym, to dotyczy to pierwszej połowy lat osiemdziesiątych dwudziestego wieku!!! Także odwoływanie się do aktów normatywnych, przepisów, regulaminów i statutów dotyczy stanu prawnego z tamtego okresu. Innym zagadnieniem jest wiarygodność zawartych w pracy danych statystycznych. Pochodzą one z oficjalnych źródeł (np. GUS), ale pamiętać należy jak je tworzono. My przedstawialiśmy zebrane z kół i klubów dane w Zarządzie Wojewódzkim PTTK, który je sprawdzał, i jeśli coś tam się nie podobało, trzeba się było mocno tłumaczyć. Taką sytuację mieliśmy na przykład w 1982 roku, kiedy to na własną rękę przeprowadziliśmy weryfikację członków Oddziału. Skreśliliśmy z ewidencji tzw. martwe dusze, które nie płaciły składek od lat i nie przejawiały żadnego kontaktu ze środowiskiem. Statystyczny spadek ilości członków spowodował niezłe zamieszanie w ZW PTTK, a na nasze argumenty, że nie chcemy utrzymywać fikcji słyszeliśmy, że to niepolitycznie, że przecież wszyscy wykazują wzrosty, to i my nie możemy być na końcu. Nie ulegliśmy jednak presji i danych nie zmieniliśmy. Kraków 2007 Wstęp Przedmiotem niniejszego opracowania jest organizacja i działalność Oddziału Akademickiego Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego w Krakowie. Dla zapoznania się z całokształtem działalności Oddziału niezbędne było skrótowe naświetlenie historii powstania Oddziału, co zawiera część pierwsza pracy. Przedstawiono tu pobieżnie działalność Oddziału w okresie międzywojennym, warunki powstania OA po wojnie, oraz rozwój form organizacyjnych. W części drugiej przedstawiono obecną strukturę organizacyjną i usytuowanie Oddziału w PTTK, jak również podstawowe akty prawne normujące jego działalność. Część trzecia pracy zawiera możliwie szerokie omówienie całokształtu działalności Oddziału. W zasadzie przedmiotem analizy jest działalność aktualna, ale w wielu wypadkach dla pełniejszego zobrazowania szczególnie istotnych zagadnień, przedstawiono i ich rys historyczny. Dla porównania sytuacji bieżącej z najbardziej dla Oddziału charakterystycznymi okresami, niektóre aktualne dane statystyczne zaprezentowano w zestawieniu z danymi z lat 1969 i Dla szerszego zobrazowania działalności bieżącej przytaczane są dane z ostatnich trzech lat działalności. Takie ukształtowanie pracy podyktowane zostało chęcią jak najpełniejszego przedstawienia Oddziału, oraz dostępnością źródeł, których wykaz kończy opracowanie. Kraków

4 Powstanie Oddziału Akademickiego PTTK w Krakowie na tle kształtowania się modelu zorganizowanej turystyki studenckiej 1. Lata międzywojenne Bezpośrednim antenatem dzisiejszego Oddziału Akademickiego PTTK był założony w okresie międzywojennym Oddział Akademicki Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego. Początkowo, w roku 1925, ukonstytuowało się pierwsze akademickie Koło PTT, które w roku 1930 liczyło już 196 członków. Działalność Koła rozwinęła się do tego stopnia, że w październiku 1930 roku uchwałą Walnego Zgromadzenia PTT powołano Akademicki Oddział Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego z siedzibą przy ul. Grodzkiej 64 w lokalu Uniwersytetu Jagiellońskiego. Oddział zrzeszał młodzież i pracowników naukowych wyższych szkół Krakowa. Jednym z ważniejszych dokonań Oddziału była popularyzacja Beskidu Małego poprzez wytyczanie szlaków turystycznych. Prace znakarskie prowadzono również w innych rejonach Beskidów Zachodnich i w Tatrach. Oddział utworzył tzw. Fundusz dla badań naukowych w Karpatach, co umożliwiło młodzieży akademickiej prowadzenie badań naukowych, zwłaszcza geograficznych, na terenie Karpat. Z innych działań wymienić należy współpracę z Oddziałem PTT w Rabce przy budowie schroniska na Luboniu Wielkim. Zmiana przepisów o organizacjach młodzieżowych spowodowała, że w kwietniu 1933 roku Rozporządzeniem Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Oddział Akademicki PTT przestał istnieć. Środowisko akademickie Krakowa kontynuowało swoją działalność w ramach prac Oddziału Krakowskiego PTT i PTK (Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego). 2. Kształtowanie się zorganizowanej turystyki studenckiej w Krakowie w okresie powojennym Początków zorganizowanej turystyki studenckiej okresu powojennego należy szukać w pracy towarzystwa tzw. Bratniaków (Bratnia Pomoc Studentom), które w ramach społeczno-ekonomicznej działalności umożliwiało studentom również uprawianie turystyki. Przełomową datą w rozwoju turystyki studenckiej jest rok 1950, kiedy to utworzono Zrzeszenie Studentów Polskich organizację o programie społeczno-politycznym, oraz Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze organizację specjalistyczną. Początkowo ZSP w swojej działalności ograniczało się do prowadzenia akcji wczasowej wykupywanej od PTTK czy FWP (Fundusz Wczasów Pracowniczych). W latach pięćdziesiątych powstają Uczelniane Koła PTTK (AGH, UJ, AM i WSE), które stopniowo przejmują na siebie ciężar organizacyjny turystyki na uczelniach krakowskich. Na wiosnę 1954 roku powstają pierwsze komisje wczasów ZSP. Zasadnicze ożywienie turystyczne środowiska studenckiego nastąpiło w 1955 roku, kiedy to bazując na inicjatywach społecznych grupa zapaleńców zorganizowała pierwsze cztery obozy wędrowne obsługiwane w całości przez studencki aktyw turystyczny. Po tej akcji letniej powstało w Krakowie Koło Przewodników Studenckich, które wzięło na swoje barki ciężar rozwijającej się dynamicznie turystyki studenckiej. Łączyło ono w swoich szeregach aktyw turystyczny działający w ZSP, PTTK czy ZMP. Stało się koniecznością powołanie specjalistycznej agendy wykonawczej - w październiku 1956 roku powstaje Biuro Wczasów, Podróży i Turystyki ZSP (nazwane w 1960 roku Biurem Podróży i Turystyki 4

5 Almatur ). Zajęło się ono głównie organizacją turystyki zagranicznej oraz prowadzeniem akcji letniej. 3. Powołanie Oddziału Międzyuczelnianego PTTK w Krakowie i pierwsze lata jego działalności. Dążąc do uzyskania autonomii turystyki w środowisku studenckim powołano w 1956 roku grupę organizacyjną Oddziału Międzyuczelnianego PTTK, w skład której weszli: Janusz Trzebiatowski, Włodzimierz Kulczycki, Zbigniew Wyżga i M. Huzarski. Bazą dla tworzonego Oddziału były Koła PTTK działające już na terenie krakowskich uczelni w ramach Oddziału Krakowskiego PTTK. Od 1953 roku istniały koła przy AM i WSE, od 1955 roku przy AGH, UJ, ASP, WSP, PK, a od 1956 roku przy WSWF i PWSM. W marcu 1957 roku założono Oddział Międzyuczelniany Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego w Krakowie. Jego pierwszym prezesem został Janusz Trzebiatowski, wiceprezesami Włodzimierz Kulczycki i Andrzej Urbański, a sekretarzem Zbigniew Wyżga. Podstawą działania Oddziału stał się Statut PTTK, władzami Zjazd, Zarząd Oddziału, Komisja Rewizyjna i Sąd Koleżeński. Na mocy uchwały III Krajowego Zjazdu Delegatów PTTK, podjętej w marcu 1958 roku, wprowadzono w stosunku do oddziałów nowy Statut PTTK. Ustanawiał on osobowość prawną oddziałów jako podstawowe założenie organizacyjne Towarzystwa. Oddział Międzyuczelniany PTTK w Krakowie po uciążliwych i długich staraniach został zarejestrowany w Urzędzie Spraw Wewnętrznych miasta Krakowa jako organizacja z osobowością prawną dnia 3 lutego 1962 roku. W dniu roku Zarząd Główny PTTK wyraził zgodę na proponowaną przez Zarząd Oddziału zmianę nazwy Oddziału Międzyuczelnianego PTTK w Krakowie na Oddział Akademicki PTTK w Krakowie. Nawiązano w ten sposób do tradycji działającego w latach Oddziału Akademickiego PTT. Od początku istnienia Oddział ściśle współpracował ze Zrzeszeniem Studentów Polskich w zakresie turystyki i krajoznawstwa. Zasady współpracy zostały sformułowane w 1963 roku we wspólnych wytycznych, a potem utrwalone porozumieniem między Radą Naczelną ZSP a Zarządem Głównym PTTK. Oddziały akademickie dysponujące kadrami turystycznymi skupionymi w kołach PTTK, klubach i komisjach specjalistycznych były fachowymi organami działalności turystycznej, natomiast ZSP poprzez Komisje Turystyki i Sportu i BPiT Almatur koordynowało i częściowo finansowało tę działalność. Z inicjatywy OM PTTK w Krakowie już w 1957 roku zorganizowano II Krajową Naradę Studenckiego Aktywu Turystycznego, podczas której określono formy międzyorganizacyjnej współpracy. II Krajowa Narada wystąpiła z inicjatywą utworzenia przez Zarząd Główny PTTK Komisji Turystyki Studenckiej, która w ostateczności utworzona została jako Komisja Młodzieżowa. Z inicjatywy pracujących w niej działaczy OM PTTK w Krakowie Komisja ta doprowadziła do sformułowania statusu przewodnika studenckiego. 4. Rozwój organizacyjny Oddziału W momencie utworzenia Oddziału wspomniane już uczelniane Koła PTTK działające wcześniej w ramach Oddziału Krakowskiego, znalazły się w strukturach Oddziału Międzyuczelnianego PTTK. 5

6 Stan organizacyjny Oddziału ulegał zmianom w poszczególnych latach, a liczba członków uzależniona była głównie od rekrutacji wśród studentów początkowych lat studiów, oraz od aktywności samych kół. Liczebność członków PTTK w poszczególnych kołach zmniejszała się zwykle w skutek odchodzenia po ukończeniu studiów. W roku 1960 Oddział zrzeszał 11 Kół i liczył w sumie około 1500 członków. W 1964 roku działalność Oddziału objęła 7 z 11 uczelni Krakowa. Działały tam uczelniane Koła PTTK, a liczba członków utrzymywała się na poziomie 1500 osób, co stanowiło jednak tylko ok. 6% studentów Krakowa. Wzrost aktywności Oddziału zaowocował powstaniem począwszy od 1967 roku kół na małych uczelniach, tj. PWSM i ASP, powołaniem Koła pracowniczego przy WSE i Koła osiedlowego na miasteczku studenckim, a także reaktywowaniem Koła przy WSWF. W sumie jednak tylko niewiele kół może się poszczycić nieprzerwaną, ożywioną działalnością wynikającą przede wszystkim ze stałej rekrutacji wśród studentów lat pierwszych. Na początku lat sześćdziesiątych uczelniany aktyw turystyczny organizował się także w kluby turystyczne (np. Klub Włóczęgów na WSP). Niezależnie przy Oddziale Międzyuczelnianym PTTK powstawały w latach komisje statutowe: komisja turystyki górskiej, pieszej, narciarskiej, komisja krajoznawcza, szkoleniowa, informacji i propagandy. Komisje te, nie mając zaplecza w postaci większej liczby członków, działały raczej słabo i dopiero przejęcie ich funkcji przez kluby specjalistyczne ustabilizowało te struktury. W latach działał Międzyuczelniany Klub Narciarski zajmujący się głównie organizowaniem szkolenia kadr. Po ustaniu jego działalności, w oparciu o pomoc organizacyjną i finansową ZSP, powołany został bazujący na poprzednich kadrach Akademicki Klub Narciarski Szreń. Działający początkowo na AGH Szreń z upoważnienia Oddziału Międzyuczelnianego prowadził w latach centralną akcję szkoleniową. Kluby te pełniły rolę Oddziałowej Komisji Turystyki Narciarskiej zajmując się od 1961 roku (z przerwami) szkoleniem i organizowaniem zimowych imprez turystycznych. W 1963 roku w skład Oddziału weszło Studenckie Koło Przewodników Turystycznych (później SKPG). W 1964 roku Koło liczyło 50 członków, w tym 20 z uprawnieniami przewodników beskidzkich, 22 przodowników GOT, 7 przodowników OTP, 8 przodowników turystyki narciarskiej i 15 strażników ochrony przyrody. W 1967 roku Koło zmieniło nazwę na Studenckie Koło Przewodników Górskich (SKPG). Od początku swego istnienia pełniło rolę szkoły aktywu turystycznego dla Oddziału. Działająca od 1968 roku Komisja Szkoleniowa wypracowała bardzo skuteczny system szkolenia nowych kadr. Znaczny rozwój wszystkich form działalności SKPG nastąpił w latach siedemdziesiątych. W 1971 roku, po wieloletnich staraniach władz oddziału, powstała Komisja Ochrony Przyrody i Studencka Grupa Rejonowa Straży Ochrony Przyrody. Prowadziła ona rozległą działalność szkoleniową, informacyjną i interwencyjno-profilaktyczną. Również w 1971 roku utworzono Komisję Turystyki Kajakowej bazującą na Akademickim Klubie Turystyki Kajakowej Bystrze. Klub ten oprócz stałej akcji szkoleniowej organizował wiele imprez kajakowych, np. ogólnopolski wiosenny spływ kajakowy na Nidzie. W tym samym okresie funkcję Komisji Turystyki Podwodnej Oddziału pełnić zaczyna Akademicki Klub Podwodny Krab. Powstał on już w 1965 roku przy Radzie Uczelnianej ZSP AGH, rok później był zarejestrowany w Komisji Turystyki Podwodnej Zarządu Głównego PTTK, a od 1972 roku traktowany jest jako klub środowiskowy. Akademicki Klub Podwodny Krab prowadzi stałe szkolenia na różne stopnie 6

7 płetwonurka, organizuje wyjazdy do wielu akwenów i wyprawy na ciepłe morza. Podejmuje się także prowadzenia wielu akcji i prac na zlecenia. W 1972 roku powołano Komisję Turystyki Pieszej i utworzono Referat Turystyki Pieszej, a później Akademicki Klub Turystyki Pieszej Wibram, wypełniając lukę jaka istniała w tym zakresie w działalności organizacyjnej Oddziału. Od 1974 roku funkcję Komisji Turystyki Żeglarskiej zaczyna pełnić Krakowski Yacht Club. W 1979 roku powstała Komisja Turystyki Kolarskiej, której rolę pełnił Akademicki Klub Turystyki Kolarskiej Zryw. W latach w struktury organizacyjne Oddziału weszły 2 kluby działające na Politechnice Krakowskiej Yacht Club PTTK Neptun i Akademicki Klub Jeździecki Studentów PK. Organizacja Oddziału Akademickiego PTTK 1. Podstawowe akty prawne i dokumenty normujące działalność OA PTTK w Krakowie Rozporządzeniem Rady Ministrów z dn Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze zostało uznane za stowarzyszenie wyższej użyteczności. Konsekwencją tego rozporządzenia była zmiana Statutu PTTK. Obecnie podstawowym aktem prawnym jest Statut Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego nadany Zarządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia r. W oparciu o postanowienia Statutu PTTK, Zarząd Główny PTTK uchwalił w 1979 roku Regulamin Zarządu Głównego, Zarządu Wojewódzkiego i Zarządu Oddziału, który precyzuje zadania dla poszczególnych ogniw PTTK. Od 1980 roku weszły w życie uchwalone przez ZG PTTK: Regulamin Ramowy Komisji Społecznych PTTK oraz Regulamin Koła Terenowego PTTK i Regulamin Koła Zakładowego PTTK. Powyższe akty prawne i regulaminy w sposób kompleksowy normują działalność PTTK. Obowiązują one również i Oddział Akademicki PTTK. W marcu 1980 roku Wydział Spraw Wewnętrznych Urzędu Dzielnicowego Kraków-Śródmieście ujął w ewidencję oddziałów stowarzyszeń wyższej użyteczności Oddział Akademicki Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego z siedzibą w Krakowie przy ul. Westerplatte 5 pod poz. 18/80. Również w 1980 roku Zarząd Główny PTTK upoważnił Zarząd Oddziału Akademickiego PTTK w Krakowie do podejmowania czynności prawnych w zakresie praw i zobowiązań niezbędnych do realizacji zadań Oddziału. Działalność gospodarcza prowadzona przez Oddział wykonywana jest w oparciu o zgodę Zarządu Głównego z kwietnia 1980 r. i obejmuje: 1. obsługę ruchu turystycznego; 2. prace prowadzone przez płetwonurków. 2. Miejsce Oddziału Akademickiego w strukturze PTTK Oddział Akademicki PTTK w Krakowie jest oddziałem środowiskowym. Działa na terenie wyższych uczelni Krakowa skupiając studentów i pracowników uczelni. Usytuowanie Oddziału w strukturze PTTK przedstawia schemat na następnej stronie. 7

8 Zarząd Oddziału Akademickiego PTTK poprzez Zarząd Wojewódzki w Krakowie podlega Zarządowi Głównemu. W poszczególnych branżach (piesza, górska, kajakowa, żeglarska, płetwonurków, narciarska) istnieje również zależność pionowa, lecz jest ona bardzo luźna polega zwykle na uczestnictwie w pracach Komisji wyższych szczebli, które koordynują działalność w swoich branżach. Zarząd Główny PTTK Zarząd Wojewódzki PTTK w Krakowie Komisje statutowe ZG PTTK Zarząd Oddziału Akademickiego PTTK w Krakowie Wojewódzkie Komisje Turystki Kwalifikowanej i Komisje Problemowe Uczelniane Koła PTTK studenckie i pracownicze Kluby turystyki kwalifikowanej pełniące funkcje Oddziałowych Komisji Turystyki Kwalifikow. owanej. 3. Stan organizacyjny Oddziału Akademickiego PTTK w Krakowie. Koła PTTK: Obecnie Oddział Akademicki skupia następujące jednostki organizacyjne: 1. Koło nr1 przy Radzie Osiedla Studenckiego im. 20-lecia PRL 2. Koło nr 2 studentów Akademii Górniczo-Hutniczej (Klub Organizatorów i Sympatyków Turystyki Hawiarska Koliba ) 3. Koło nr 4 studentów Akademii Muzycznej 4. Koło nr 5 studentów Akademii Medycznej 5. Koło nr 6 studentów Akademii Wychowania Fizycznego 6. Koło nr 7 studentów Akademii Ekonomicznej 7. Koło nr 8 studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego 8. Koło nr 9 studentów Politechniki Krakowskiej 9. Koło nr 10 studentów Akademii Rolniczej 8

9 10. Koło nr 12 pracowników Akademii Górniczo-Hutniczej 11. Koło nr 13 przy Biurze Oddziału Akademickiego PTTK 12. Koło nr 14 przy Oddziale Dziennym Kliniki Psychiatrycznej Akademii Medycznej 13. Koło nr 16 studentów Wyższej Szkoły Pedagogicznej 14. Koło nr 17 pracowników Akademii Ekonomicznej Komisje i Kluby Turystyki Kwalifikowanej: 1. Komisja Turystyki Górskiej Studenckie Koło Przewodników Górskich 2. Komisja Turystyki Pieszej Akademicki Klub Turystyki Pieszej Wibram 3. Komisja Narciarska Akademicki Klub Narciarski Szreń 4. Komisja Turystyki Kolarskiej Akademicki Klub Turystyki Kolarskiej Zryw 5. Komisja Turystyki Kajakowej Akademicki Klub Turystyki Kajakowej Bystrze 6. Komisja Turystyki Żeglarskiej Yacht Club Politechniki Krakowskiej Neptun 7. Komisja Działalności Podwodnej Akademicki Klub Podwodny Krab 8. Komisja Krajoznawcza 9. Komisja Ochrony Przyrody Studencka Grupa Rejonowa Straży Ochrony Przyrody 10. Studencki Klub Narciarski Firn Akademii Górniczo-Hutniczej 11. Akademicki Klub Jeździecki Politechniki Krakowskiej Niektóre kluby działają równocześnie na prawach kół PTTK (Krab, Zryw, SKN Firn AGH, YC PK Neptun, SGR SOP, AKJ PK). Członkowstwo w klubach w ostatnich latach przedstawia się następująco: Liczba członków AKTP Wibram SKPG AKN Szreń SKN Firn AGH AKTK Zryw Yacht Club PK AKJ PK AKTK Bystrze AKP Krab SGR SOP Razem Liczba członków Oddziału w różnych okresach działalności wykazuje dużą stabilność, co prezentuje poniższe zestawienie: Rok Liczba członków

10 4. Władze Oddziału Akademickiego PTTK w Krakowie Władzami Oddziału są: 1. Zjazd Oddziału 2. Zarząd Oddziału 3. Komisja Rewizyjna Oddziału Kadencja władz Oddziału trwa 2 lata. Zjazd Oddziału Zjazd Oddziału jest najwyższą władzą Oddziału. Do kompetencji Zjazdu należy: - uchwalanie kierunków działania Oddziału; - rozpatrywanie i zatwierdzanie sprawozdań zarządu i komisji rewizyjnej oddziału; - udzielanie absolutorium ustępującemu zarządowi oddziału na wniosek komisji rewizyjnej oddziału; - wybór członków zarządu i komisji rewizyjnej oddziału; - wybór delegatów na zjazd wojewódzki; - wybór członków oddziałowego sądu koleżeńskiego; - rozpatrywanie wniosków zgłoszonych przez władze oddziału, delegatów i członków. Zarząd Oddziału Zarząd Oddziału kieruje bieżącą działalnością oddziału w okresie między zjazdami i ponosi odpowiedzialność za swą pracę przed zjazdem oddziału i innymi władzami nadrzędnymi. Do zakresu działania zarządu oddziału należy m.in.: - wykonywanie uchwał władz nadrzędnych i zjazdu oddziału; - uchwalanie planów działania i projektu budżetu oddziału, zatwierdzanie budżetów kół oraz sprawozdań z ich wykonania; - reprezentowanie PTTK na terenie swego działania; - powoływanie i rozwiązywanie kół, ustalanie terenu ich działania oraz nadzorowanie i kontrolowanie ich działalności; - zawieszanie uchwał walnych zebrań kół oraz uchylanie uchwał zarządów kół jeżeli są sprzeczne z przepisami prawa, postanowieniami statutu lub uchwałami władz nadrzędnych; - zawieszanie w czynnościach zarządów kół, jeśli działalność ich jest niezgodna z przepisami prawa lub statutem. W razie zawieszenia zarządu koła, zarząd oddziału powołuje tymczasowy zarząd koła, który pełni swoje funkcje do czasu wyboru nowego zarządu przez walne zebranie koła; - organizowanie kształcenia kadr turystycznych i krajoznawczych według zasad określonych przez Zarząd Główny PTTK; - powoływanie komisji i komitetów jako organów pomocniczych zarządu oddziału; - zarządzanie funduszami i majątkiem w granicach budżetu zgodnie z zasadami ustalonymi przez Zarząd Główny; - występowanie z upoważnienia Zarządu Głównego w imieniu PTTK przed organami sądowymi i arbitrażowymi w sprawach związanych z działalnością oddziału; - składanie sprawozdań z działalności oddziału władzom wojewódzkim i zjazdowi oddziału. 10

11 Zarząd Oddziału stanowi 18 członków wybieranych przez zjazd oddziału. Na czele zarządu stoi prezydium w składzie 9-cioosobowym w tym prezes, 2 wiceprezesów, sekretarz i skarbnik. Prezydium kieruje działalnością oddziału między posiedzeniami zarządu oddziału w zakresie ustalonym przez zarząd z wyjątkiem: - zwoływania zjazdu oddziału; -ustalania planów działalności i projektu budżetu oddziału, zatwierdzania budżetów kół oraz sprawozdań z ich wykonania. Komisja Rewizyjna Oddziału W skład Komisji rewizyjnej oddziału wchodzi 5 członków wybranych przez zjazd oddziału, w tym prezes, wiceprezes i sekretarz. Do zakresu działania oddziałowej komisji rewizyjnej należy: - kontrolowanie i ocena całokształtu działalności oddziału ze szczególnym uwzględnieniem działalności gospodarczej i finansowej; - nadzorowanie działalności komisji rewizyjnych kół i klubów; - składanie zarządowi oddziału corocznych uwag o wykonaniu budżetu i o wynikach przeprowadzonych kontroli; - składanie zjazdowi oddziału sprawozdań ze swej działalności oraz stawianie wniosków w sprawie absolutorium dla ustępującego zarządu oddziału. 5. Biuro Oddziału Akademickiego PTTK Aparat wykonawczy Zarządu Oddziału stanowi biuro oddziału. Struktura biura jest niewielka i przedstawia się następująco: Kierownik Biura Urzędujący Wiceprezes Wojewódzka Regionalna Pracownia Krajoznawcza Specjalista ds. szkoleń Biuro Obsługi Ruchu Turystycznego Specjalista ds. ORT Pion finansowo-księgowy Główny Księgowy Instruktor ds. finansowych Obsada biura jest 5-cio osobowa, w tym główny księgowy i specjalista ds. ORT pracują w wymiarze ½ etatu. Przy tak niewielkiej obsadzie pracowników zdecydowana większość zadań Oddziału realizowana jest przez aktyw społeczny. Główne zadania biura to obsługa administracyjna, finansowa i księgowa kół i klubów, bieżący nadzór merytoryczny nad ich działalnością i zabezpieczenie organizacyjne niektórych działań szkoleniowych i programowych. 11

12 6. Źródła finansowania Szeroka działalność programowa Oddziału warunkowana jest posiadanymi środkami finansowymi. Środki te uzyskiwane są z następujących źródeł: - dotacje Zarządu Wojewódzkiego i Zarządu Głównego PTTK; - dofinansowania imprez i szkoleń Urzędu Miasta Krakowa; - akcje zlecone BPiT Almatur ; - dochody z tytułu członkowstwa; - dochody własne z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Ponadto działalność kół i klubów uczelnianych finansowana jest ze środków poszczególnych uczelni. Podstawowymi dotacjami są dotacje PTTK oraz pomoc władz uczelni wyższych. Ponieważ dotacje te są zbyt niskie w stosunku do potrzeb, oddział rozwija własną działalność gospodarczą, głównie w ramach Biura Obsługi Ruchu Turystycznego. Dochody z BORT stanowią obecnie ok. 10% wszystkich dochodów oddziału. Działalność Oddziału Akademickiego PTTK 1. Cele i środki działania Cele i środki działania OA PTTK zawierają się w celach całego Towarzystwa. Dokładnie precyzuje je statut PTTK, gdzie stwierdza się iż: Celem PTTK jest: - budzenie i pogłębianie umiłowania kraju ojczystego, kształtowanie postaw obywatelskich, upowszechnianie wiedzy o przeszłości, współczesnych osiągnięciach i perspektywach rozwoju Polski; - rozwijanie turystyki i krajoznawstwa; - krzewienie zamiłowań krajoznawczych i umiejętności turystycznych; - szerzenie kultury turystyki, wykorzystywanie poznawczych, wychowawczych, wypoczynkowych i zdrowotnych walorów turystyki; - szerzenie wiedzy o ochronie naturalnego środowiska człowieka oraz czynne wspieranie działań podejmowanych w tej dziedzinie przez państwo; - aktywne uczestniczenie w ochronie dóbr kultury; - popularyzowanie dorobku Polski wśród turystów zagranicznych oraz ułatwianie turystom polskim wyjeżdżającym za granicę poznawania walorów krajoznawczych, życia i osiągnięć innych krajów. PTTK realizuje swoje cele w szczególności poprzez: - zrzeszanie osób zainteresowanych turystyką i krajoznawstwem, tworzenie warunków dla zaspokajania i rozszerzania ich wiedzy i zainteresowań; - organizowanie i obsługę wycieczek i innych imprez turystyczno-krajoznawczych, rozwijanie turystyki kwalifikowanej we wszystkich jej formach oraz innych dziedzin turystyki; - nadawanie sprawnościowych odznak turystyczno-krajoznawczych oraz stosowanie form metodycznych, służących podnoszeniu wychowawczych walorów turystyki; - krzewienie zasad prawidłowego uprawiania turystyki i krajoznawstwa; - organizowanie społecznej opieki nad zabytkami kultury i pomnikami przyrody; 12

13 - kształcenie i doskonalenie społecznych kadr turystyczno-krajoznawczych, nadawanie odpowiednich uprawnień kwalifikacyjnych, jak również wykonywanie prac wymagających tych kwalifikacji; - organizowanie i wykonywanie przewodnictwa turystycznego; - inicjowanie i popieranie prac naukowych oraz twórczości w ramach w zakresie turystyki i krajoznawstwa, ochrony przyrody i zabytków kultury; zakładanie i prowadzenie muzeów, zbiorów krajoznawczych, bibliotek, pracowni krajoznawczych; - prowadzenie poradnictwa oraz informacji w zakresie turystyki i krajoznawstwa; - prowadzenie działalności gospodarczej w dziedzinie turystyki krajowej i zagranicznej w ramach zezwoleń wydawanych przez właściwe organy administracji państwowej. 2. Działalność turystyczno-krajoznawcza Bezsprzecznie jednym z bardziej liczących się aspektów działalności turystycznokrajoznawczej Oddziału jest werbunek nowych turystów i wychowywanie działaczy kontynuujących swoją aktywność w przyszłym środowisku zawodowym. Jest to więc swoista szkoła, w której najważniejszy przedmiot stanowi wychowanie do turystyki realizowane podczas licznych imprez turystyczno-krajoznawczych w formie konkretnego działania organizatorskiego. Dwadzieścia pięć lat temu działalność turystyczno-krajoznawcza Oddziału wyrażała się głównie w organizowaniu różnych i licznych rajdów oraz wycieczek. Podkreślano jednak, że imprezy te miały charakter turystyczny z bardzo dużym nasyceniem treściami krajoznawczymi, a z wykluczeniem wyczynowości. Preferowały one zachowania turystyczne, koleżeństwo, rozwijanie zainteresowań i zdobywanie wiadomości, a nie liczbę przebytych kilometrów, czy zdobytych szczytów. Faktem jest, że środowisko akademickie wylansowało imprezy rajdowe. Już w 1956 roku ruszył I Rajd Babiogórski z zakończeniem na Hali Krupowej. Rajd ten dał początek potężnej, rozrastającej się stale akcji organizowania różnego rodzaju rajdów, zlotów, złazów itp. Pod względem programowym i organizacyjnym były to czołowe imprezy turystyczne środowiska studenckiego, cieszące się olbrzymim powodzeniem w całym kraju. Na XIII Rajd im. Wł. Kulczyckiego przybyło ponad 2000 uczestników reprezentujących nie tyko środowisko studenckie, ale i zakłady pracy czy młodzież szkolną. W czerwcu 1960 roku odbył się I Wszechstudencki Rajd Tatrzański. Do centralnych rajdów należał również organizowany od jesieni 1961 Roku Rajd pod Parasolem. Wiosną 1962 roku ruszyły Rajdy Zimowe, a od 1965 roku Rajdy Wiosenne. W okresie największego rozwoju rajdów w połowie lat sześćdziesiątych odbyły się tak ciekawe i wartościowe imprezy jak Zlot do Krzykawki w 100-lecie śmierci Francesco Nullo, Rajd 15-lecia ZSP, Rajd 1000-lecia w Niedzicy w 1966 roku z pierwszym chyba w Polsce widowiskiem światło-dźwięk, Rajdy Studentów Lat I-szych, czy Rajd Szlakami Kultury Ludowej. W połowie lat sześćdziesiątych rozwinęły się na szeroką skalę rajdy i złazy uczelniane. Każda uczelnia, ba, nawet każdy wydział organizował swoją firmową imprezę rajdową. Wśród nich wyróżniały się Rajdy Politechniki Krakowskiej, Ogólnopolskie Rajdy WSP i SN-ów, Rajdy UJ Bez Nazwy, Rajdy AGH Szlakami Walk z Faszyzmem, Rajdy Nocne. Ściągały one olbrzymie tłumy uczestników; nierzadko tylko na ich zakończeniach rektorzy uczelni mogli się spotkać z większością swoich studentów. Na imprezach tego typu zanotowano w Oddziale w roku 1964 ponad 4000 uczestników, co stanowiło 40% uczestników imprez całego okręgu krakowskiego PTTK. Pod koniec lat sześćdziesiątych 13

14 imprezy te zaczęły się przeżywać, brakowało nowych pomysłów, a duża frekwencja stanowiła poważną trudność organizacyjną. Rozpoczęto więc powolną deglomerację turystyki rajdowej na małe imprezy uczelniane i wydziałowe; upowszechniano tzw. małą turystykę sobotnio-niedzielną organizowaną w najbliższej okolicy Krakowa, a także zwrócono baczniejszą uwagę na rozwój turystyki kwalifikowanej. Poszukiwano również nowych form programowych. W 1971 roku odbył się ostatni XVI Rajd Górski im. Wł. Kulczyckiego. Został zastąpiony organizowaną od 1972 roku bardziej kameralną imprezą nazwaną Ludziom Gór i mającą charakter memorialny. Utrzymano Wszechstudencki Rajd Tatrzański, ale bez centralnego zakończenia. W!974 roku zaczęto organizować imprezę o dużej wymowie społecznej Rajd dla Niewidomych, a także zorganizowano dwa Rajdy Szlakami Kurierów Zakopane- Budapeszt. Od 1969 roku organizowano Sympozja Krajoznawcze, o których mowa osobno. Oddział włączył się w obchody 600-lecia Uniwersytetu Jagiellońskiego organizując w 1963 roku Rajd Scholarów UJ, a w roku 1966 Rajd 600-Lecia UJ, oraz współredagując specjalny numer Światowida. Z tej okazji odbyło się także szereg prelekcji i spotkań klubowych. Podobnie aktywie uczestniczył Oddział w obchodach 1000-lecia Państwa Polskiego, oraz w obchodach 25-lecia PRL. 100-lecie turystyki polskiej Oddział uczcił specjalnym rajdem, sesją naukową i okolicznościowymi publikacjami. Oprócz centralnej działalności turystyczno-krajoznawczej odnotować należy także inne wypracowane formy działalności uczelnianych kół PTTK. Oprócz wzmiankowanych już rajdów i złazów wymienić należy niezliczoną i nie rejestrowaną w większości ilość zgrupowań, obozów wędrownych, wycieczek, zimowisk, kuligów, wieczorków z piosenką turystyczną, odczytów i prelekcji, czy wreszcie roboczych zebrań organizacyjnych. Już w 1964 roku zorganizowano np. pierwszy konkurs fotografii turystycznej; konkursy te organizowane były z okazji różnych jubileuszy. Trzeba jednak przyznać, że aktywność poszczególnych kół PTTK i ilość organizowanych imprez podlegała dużym wahaniom. Pod koniec omawianego okresu Oddział dążył do stworzenia dobrych warunków do uprawiania turystyki kwalifikowanej. Powstało wiele klubów specjalistycznych i odpowiednich komisji. Efektem tych starań były m.in. liczne i poważne wyprawy klubów specjalistycznych. Zapoczątkowała je w 1974 roku I Wyprawa SKPG w Hindukusz. Rok później, w 1975, odbyła się Wyprawa SKPG w Góry Turcji i Iranu. W 1977 roku SKPG wyjechało w Himalaje Zachodnie, a AKP Krab zorganizował Wyprawę Koral nad Zatokę Perską oraz wyjazdy do Grecji. Studencka Grupa Rejonowa Straży Ochrony Przyrody urządziła szkoleniowy wyjazd do Parku Grand Paradiso w Alpach Włoskich. Efektem wyprawy SKPG w Hindukusz było zorganizowanie turnusów krajoznawczych Afganistan Pakistan. Studenckie Koło Przewodników Górskich prowadziło także ogólnopolskie turnusy w górach Bułgarii, oraz szlak Alpy Julijskie Dolomity. Osobnym zagadnieniem, któremu poświęcono wiele troski, było propagowanie kultury turystycznej. Służyły tej sprawie wzory dobrej, wartościowej piosenki turystycznej wydawano śpiewniki takich autorów jak Andrzej Mróz, popierano działalność śpiewających grup turystycznych oraz organizowanie Giełd Piosenki Turystycznej. Przy Oddziale działały turystyczne kabarety, takie jak Kmiecie w latach 60-tych, a od 1970 roku kabaret SKPG Skafander, które swoimi występami uświetniały wiele imprez turystycznych. Wzory kultury na szlaku tworzyły także Komisja Ochrony Przyrody i Studencka Grupa Rejonowa SOP, które wspólnie opracowały i wydały m.in. informator dla organizatorów imprez turystycznych pod tytułem Turystyczne savoir-vivre. 14

15 Dane statystyczne obrazujące działalność Oddziału Akademickiego PTTK w różnych okresach Wycieczki i imprezy turystyki kwalifikowanej Imprezy Ogółem Piesze Górskie Narciarskie Kolarskie Motorowe Żeglarskie Kajakowe Płetwon. Inne powszech. Imprez Uczestn Imprez Uczestn Imprez Uczestn Imprez Uczestn Imprez Uczestn

16 3. Sympozja krajoznawcze i sesje naukowe Wyjątkowy typ imprez turystycznych stanowiły sympozja krajoznawcze organizowane przez SKPG od 1969 roku. Były one nie tylko zjazdami studenckiego aktywu turystycznego; towarzyszyła im zawsze niezmiernie bogata oprawa krajoznawcza, znacznie wykraczająca poza stereotyp wycieczki szkoleniowo-krajoznawczej. Poszczególne sympozja poświęcone były regionom, w których koncentrowała się działalność SKPG, a więc Spiszowi, Pieninom, Orawie, Ziemi Sądeckiej, Tatrom, Skalnemu Podhalu. Organizatorzy starali się na przykładzie niewielkiego regionu, czasami nawet pojedynczego obiektu, wyeksponować wszystkie treści krajoznawcze pokazać jak wiele problemów związanych z historią, sztuką, folklorem, przyrodą można wydobyć i w sposób aktywizujący przedstawić. Kontakt z zespołami folklorystycznymi i artystami ludowymi na tle przyrody, widowiska inscenizowane przez członków SKPG, zwiedzanie wybranego zabytku wzbogacone nie o kilkunastominutową, standardową informację, lecz wnikliwe i szerokie, ilustrujące prawidłowości rządzące sztuką objaśnienia konserwatora zakończone dyskusją. Dobór środków programowych zapewniał atrakcyjny charakter imprezom i był wzorem właściwej organizacji imprez krajoznawczych. Pierwsze sympozjum krajoznawcze w Niedzicy było tematycznie związane ze Spiszem, a kulminacyjnym punktem programu było widowisko światło-dźwięk ilustrujące sceny z historii zamku w wykonaniu studenckiego zespołu turystycznego Kmiecie. Czas przeznaczony na sympozjalne gadulstwo wykorzystano na zwiedzanie Spisza, a sympozjum zmobilizowało Komisję Wydawniczą i Szkoleniową PTTK do wydania serii skryptów szkoleniowych w formie opracowań monograficznych z zakresu krajoznawstwa. II Sympozjum (1971 rok) odbyło się na Orawie w Zubrzycy Górnej. Większość pozycji programowych rozegrana została w Orawskim Parku Etnograficznym (występy zespołów regionalnych, prelekcje H. Pieńkowskiej i W. Jostowej}. III Sympozjum (1972 rok) otwarto w Krakowie kabaretem w Jamie Michalikowej. Poświęcone było Pieninom. Wielką atrakcją dla uczestników jak i samych flisaków był nocny spływ Dunajcem przy świetle pochodni. Jak wynikało z ich opowiadań, żaden z nich wcześniej nie pływał w nocy, a jedynie ojce pływali i to przy świetle księżyca za czasów J. Szalaja. Niezmiernie ciekawa była inscenizacja legend pienińskich w Wąwozie Sobczyńskim w wykonaniu grupy SKPG Skafander. Na III Sympozjum rozpoczęto stałą współpracę z mgr Bogusławem Krasnowolskim, który kompleksowo prowadził zwiedzanie kościółka w Grywałdzie. W programie sympozjum zmieściły się jeszcze obrady poświęcone problematyce pracy krajoznawczej w środowisku studenckim, a także wycieczka do Czerwonego Klasztoru. IV Sympozjum odbyło się w Suchej Dolinie, a jego program zawierał dogłębne studium cerkiewki w Powroźniku, występy zespołów regionalnych w amfiteatrze leśnym, oraz inscenizację sztuki Dziewczę z Sącza w wykonaniu Skafandra. V Sympozjum Krajoznawcze, które rozpoczęło się od zwiedzania Kopalni Soli w Wieliczce, poświęcone było regionowi Skalnego Podhala. W programie znalazły się głęboka analiza architektury góralskiej, spotkanie z Witoldem H. Paryskim na temat poszukiwaczy skarbów i ich roli w historii Tatr, występ zespołu góralskiego Halny na Rusinowej Polanie, oraz wycieczka do Orawskich Zamków. Oddział Akademicki był inicjatorem i współorganizatorem kilku sesji naukowych poświęconych problemom turystyki studenckiej. 16

17 W 1970 roku wspólnie z Katedrą Turystyki WSWF zorganizowano Ogólnopolskie Sympozjum na temat społeczno-wychowawczej roli turystyki w środowisku studenckim (materiały z konferencji opublikował w 1971 roku WSWF). W 1974 roku na zakończenie obchodów 100-lecia turystyki polskiej Oddział Akademicki zorganizował sesję naukową Studenci w 100-leciu turystyki polskiej nastawioną nie tylko na zagadnienia historyczne, ale również na wypracowanie przyszłego modelu turystyki studenckiej, W 1979 roku Oddział był organizatorem ogólnopolskiego sejmiku Zainteresowania krajoznawcze młodzieży akademickiej, który był głosem środowiska akademickiego na Kongres Krajoznawczy. 4. Kontakty z regionem W przeciwieństwie do terenowych oddziałów PTTK, Oddział Akademicki nie posiada określonego obszaru działalności. Jednakże od początku jego istnienia ukierunkowano geograficznie działalność na region karpacki, a zwłaszcza obszar Tatr, Pienin, Gorców, Beskidu Wyspowego i Sądeckiego. Sytuacja ta usankcjonowana została zresztą porozumieniem między poszczególnymi akademickimi środowiskami. W swojej działalności programowej Oddział oczywiście nie ograniczał się do eksploracji tego obszaru (zwracano np. dużą uwagę na najbliższą okolicę Krakowa i Wyżynę Krakowsko- Częstochowską), nie mniej jednak z wymienionymi grupami górskimi środkowej części Karpat nawiązano najtrwalsze kontakty. Już od początku lat sześćdziesiątych w krakowskim środowisku akademickim rozwinęła się tzw. turystyka społeczna będąca typem daleko posuniętego powiązania turystyki z krajoznawstwem. Największe osiągnięcia zanotowano w tym zakresie na WSE, gdzie cała akcja kierowana przez dr Krzysztofa Stokłosę w wykonaniu Koła PTTK i ZU ZMW przyjęła największe rozmiary. W ramach imprez turystycznych zbierano materiały krajoznawcze, opracowywano monografie wiosek, rozpracowywano problemy demograficzne i historyczne mało znanych terenów. W latach rozpoczęto prace nad inwentaryzacją krajoznawczą prowadzoną przez studentów wakacyjnego obozu krajoznawczego WSE, plonem którego było opracowanie pt. Migracje ludności Orawy w latach Budowa zapory wodnej na Dunajcu w Czorsztynie i przewidywany (w pierwotnej wersji inwestycji) szeroki zasięg zbiornika czorsztyńskiego spowodował wzrost zainteresowania regionem Spisza, którego część miała się znaleźć na dnie zalewu. Członkowie Studenckiego Koła Przewodników Górskich i działacze OM PTTK w porozumieniu z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków przeprowadzili na tym terenie w latach szereg imprez turystycznych i dużych akcji połączonych z penetracją wiosek spiskich oraz zbieraniem eksponatów do tworzonego w zamku niedzickim Muzeum Regionalnego Ziemi Spiskiej. Zebrano cenną kolekcję starych zegarów, wiele narzędzi gospodarskich, wyroby ceramiczne i obrazy na szkle. Pożyteczną akcją przeprowadzoną w regionie limanowskim było zbieranie książek do bibliotek wiejskich. Z prowadzonych pod hasłem ochrony zabytków akcji na szczególną uwagę zasługują odgruzowanie zamku w Ojcowie oraz udział grup studenckich w pracach adaptacyjnych przy zamku w Korzkwi. W ostatnim okresie można mówić o większym zainteresowaniu regionem krakowskim w związku z podjęciem przez Komisję Krajoznawczą prac w ramach akcji 17

18 programowej PTTK Polska naszych dni. Prace te mają charakter inwentaryzacyjny i realizowane są głównie przez studentów Wydziału Turystyki i Rekreacji AWF. W roku 1983 członkowie Studenckiej Grupy Straży Ochrony Przyrody wykonali na zlecenie Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody w Nowym Sączu inwentaryzację zanieczyszczeń rzeki Grajcarek i Sopotnickiego Potoku. Oddział włączał się również w prace nad renowacją szlaków turystycznych np. w roku 1964 odnowiono kilka szlaków w okolicach Krakowa. Na uwagę zasługuje również współpraca ze środowiskiem szkolnym, Związkiem Harcerstwa Polskiego oraz Polskim Związkiem Niewidomych w zakresie organizowania imprez turystycznych i szkolenia kadr. W swojej działalności Oddział Akademicki w Krakowie ściśle współpracuje z organizacją studencką. Większość klubów specjalistycznych OA znajduje się równocześnie w strukturach Zrzeszenia Studentów Polskich. 5. Działalność Wojewódzkiej Regionalnej Pracowni Krajoznawczej Pracownia Krajoznawcza Oddziału istnieje od 1974 roku. Początkowo zakres działań Pracowni ograniczał się tylko do środowiska akademickiego. Od 1982 roku pracownia ma charakter wojewódzki służy wszystkim oddziałom PTTK w województwie małopolskim. Ogólny kierunek działalności nadaje pracowni Wojewódzka Komisja Krajoznawcza złożona z działaczy komisji i klubów prowadzących działalność szkoleniową oraz instruktorów krajoznawczych. Pracownia gromadzi zbiory biblioteczne o tematyce krajoznawczej: książki, mapy, przewodniki, informatory, roczniki czasopism turystycznych krajowych i zagranicznych. Posiada zbiór przeźroczy krajoznawczych o tematyce geograficznej, etnograficznej, zabytkowej, sztuki ludowej, topografii Tatr i Beskidów, a także kolekcję taśm magnetofonowych o tematyce: sztuka ludowa, muzyka poważna, piosenka turystyczna. W jej wyposażeniu znajduje się sprzęt audiowizualny. Pomoce te wykorzystywane są przez wykładowców i prelegentów podczas prowadzonych na kursach szkoleniowych zajęć teoretycznych. Aktualny stan posiadania Wojewódzkiej Regionalnej Pracowni Krajoznawczej Biblioteka Inne przeźrocza woluminów czytelników szkoleniowe +depozyt ZW PTTK Wartość inwentarz w tym nie studenci czytelników czynnych depozyt wypożyczeń Razem czasopisma taśmy magnetof. Sprzęt audiowizualny ,7 tys.zł 68,7 tys.zł Ponadto Pracownia: - w zakresie szkolenia współpracuje z komisjami i klubami turystycznymi oraz organizuje szkolenia podstawowe; - organizuje wystawy i prelekcje; 18

19 - prowadzi terenowy referat weryfikacyjny górskiej odznaki turystycznej; - sprawuje opiekę nad działalnością wydawniczą oddziału. 6. Działalność szkoleniowa Jednym z ważniejszych kierunków działalności Oddziału było i jest szkolenie kadry turystycznej i wychowywanie działaczy społecznych. W środowisku studenckim ten kierunek działania ma szczególny aspekt kończenie studiów przez działaczy i podejmowanie przez nich pracy zawodowej zmusza do ciągłego szukania nowego narybku. Z drugiej strony Oddział w ten sposób dostarcza zakładom pracy czy oddziałom terenowym wysokokwalifikowanej kadry. Ciągła rotacja kadry zmusza więc do permanentnego szkolenia. Stąd też za całą działalność w tym zakresie Oddział zyskał sobie miano trzynastej uczelni Krakowa. Od początku swego istnienia, to jest od 1955 roku, Koło Przewodników Studenckich prowadziło stałą działalność szkoleniową. W pierwszym okresie celom szkolenia służyły głównie zebrania koła i wycieczki, a uwieńczeniem szkolenia był egzamin na przodownika GOT PTTK. W 1963 roku, po unormowaniu przez GKKFiT zasad szkolenia i nadawania uprawnień przewodnickich, członkowie KPS posiadający odpowiedni zasób wiadomości teoretycznych i umiejętności praktyczne przystąpili do egzaminów państwowych. W czerwcu 1963 roku pierwszych 12 członków KPS otrzymało państwowe uprawnienia przewodników beskidzkich. W tym okresie powstał już dwustopniowy system szkolenia kadry: I stopień - kurs organizatorów turystyki, II stopień - kurs przewodnicki. Uzupełnieniem tego systemu były obozy szkoleniowe, np. realizowane na początku lat sześćdziesiątych szkolenia turystyczne młodych nauczycieli. W miarę tworzenia specjalistycznych komisji i klubów turystyki kwalifikowanej uruchamiano szkolenia kadr dla ich potrzeb. Oprócz kształcenia przewodników, organizatorów turystyki i kierowników wycieczek szkolnych najwcześniej, bo już w 1962 roku, zorganizowano kursy na stopień przodowników GON i instruktorów PZN. Nieco później ruszyły kursy strażników ochrony przyrody. Na początku lat siedemdziesiątych zorganizowano pierwsze szkolenia przodowników turystyki kajakowej i pieszej oraz żeglarskiej. Największą ciągłość i wypracowany system wykazuje szkolenie przewodników prowadzonych w dwóch specjalizacjach, tj. na przewodników beskidzkich i przewodników tatrzańskich. Dwukrotnie zorganizowano także kursy przewodników miejskich po Krakowie, a na Wydziale Turystyki i Rekreacji AWF w ramach zajęć fakultatywnych prowadzony był kurs przewodników terenowych. Corocznie uprawnienia wewnętrzne (kandydatów na przewodników) otrzymuje kilkadziesiąt osób, z których najlepsi ubiegają się o uprawnienia państwowe. Największe rozmiary przybrało szkolenie podstawowe na stopień organizatora turystyki. Od 1967 roku prowadzi się je na poszczególnych uczelniach, a od lat siedemdziesiątych często łączy się je w drugiej fazie szkolenia z kształceniem na uprawnienia przodownika wybranej formy turystyki kwalifikowanej. Corocznie kursy kończy kilkaset osób zasilając uczelniane koła i kluby PTTK. Oddział wykształcił własną kadrę wykładowców skupionych wokół Komisji Szkoleniowej SKPG. 19

20 W latach 1982 i 1983 szkolenie w Oddziale Akademickim PTTK w Krakowie przedstawiało się następująco Absolwentów Słuchaczy Osób Upr.OT Upr.inne fizycznych 1 Kurs organizatorów turystyki PK XI 82 III Kurs organizatorów turystyki i przodowników turystyki kolarskiej Zryw III-V 83 3 Kurs organizatorów turystyki Wibram IV-V Kurs Strażników Ochrony Przyrody II VI Kurs Studenckiego Koła Przewodników Górskich XI 82 X Szkolenie SKPG na uprawnienia Państwowe I IX Razem Na koniec 1983 roku liczebność zarejestrowanej w Oddziale Akademickim PTTK w Krakowie kadry przedstawiała się następująco Organizatorzy Turystyki 397 Strażnicy Ochrony Przyrody 160 Przewodnicy 245 Kształcenia kadr 36 Imprez na orientację 1 Instruktorzy Krajoznawstwa 5 Przewodnictwa 10 Nurkowania swobodnego 16 Turystyki pieszej 2 Turystyki górskiej 50 Przodownicy Turystyki narciarskiej 10 Turystyki żeglarskiej 20 Turystyki kajakowej 96 Turystyki kolarskiej 69 Razem Działalność wydawnicza Już od 1964 roku Oddział prowadzi stałą działalność wydawniczą, głównie dla potrzeb środowiska. Są to przeważnie informatory krajoznawcze oraz materiały szkoleniowe. 20